KAS S*STEM*

KAS SİSTEMİ
GANİME AYDIN
KAS SİSTEMİ
• Hayvanların birçoğunda hareket özelleşmiş kas hücrelerinin kasılıp
gevşemesiyle sağlanır. Bazı canlılarda kassız yapılan hareketlerde
görülür. Örneğin tek hücreli canlılardan olan amip ve lökositlerin
hareketi amoeboid tipi hareketlerdir. Sitoplazma hareket yönüne
akarak yalancı ayak oluşturur. Birçok bakteri, sperm ve protozoa sil
ve kamçı sayesinde hareket eder.
•
•
•
•
•
•
Kas Sisteminin Özellikleri: Bir çok canlıda;
Hareketi sağlar.
Organlara destek oluşturur.
Kendine özgü olan şeklini verir.
İç ve dış uyaranlara tepki gösterir.
Vücut ısısının oluşturulmasında görev yapar.
• Kas Dokusu:
• Genelde iskelet sistemi ile birlikte vücut hareketini sağlar.
• Mekanik solunum olayını sağlar.
• Bağırsak, yemek borusu gibi organların peristaltik hareketlerini
sağlar.
• Kalbin ritmik hareketlerini ve damarların çaplarının değişmesi, ve
kanın kalbe dönmesini sağlar.
• Uyarılara kasılıp gevşeme ile cevap verirken kimyasal enerjinin
mekanik enerjiye dönüşmesi
• İdrar kesesi ile safra kesesinin içindeki maddeleri boşaltmasını sağlar.
• Kas dokusunu diğer dokulardan ayıran en önemli özellik myosit
denilen hücrelerin içinde kasılma ve gevşeme özelliği gösteren ipliksi
protein yapılar “miyofibril” bulunmaktadır.
• Kas dokusu mezoderm tabakadan oluşur.
• Kas Dokusu Çeşitleri:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
-Düz Kaslar:
-İnce, uzun, iğ ya da çubuk şekilli hücrelerden oluşur.
-Hücrelerin ortasında oval şeklinde bir çekirdek bulunur.
-Bandlı yapı göstermez.
-Mide, bağırsak, solunum borusu, sindirim borusu, idrar kesesi,
atardamar, toplardamar, kıl
dibi kaslar, göz merceğinin hareketini sağlayan kirpiksi kaslar, üreter,
idrar kesesi ve rahimde
bulunur.
- İstemsiz çalışırlar. Otonom sinirler tarafından kontrol edilirler
- Yavaş ancak uzun süre çalışırlar.
- Hücreler arası bağlantı ile sinirsel uyarı hücreden hücreye aktarılır.
Kas Çeşitleri
Kalp Kası
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çizgili kas yapısındadır.Bandlaşma görülür.
Hücreler dallanma gösterir.
Çekirdekler kas liflerinin ortasındadır.
Miyofibriller iskelet kaslarına göre daha azdır.
İstemsiz çalışırlar. Otonom sinirlerle uyarılır.
Kendini yenileme yeteneği yoktur.Ölen hücrelerin yerini bağ
dokusu alır.
Mitokondri bakımından zengindir. Dolayısıyla O2 ihtiyacı
fazladır.
Ritmik ve yaşamboyu çalışırlar.
Kasılma embiryonun 4. haftasından itibaren başlar.
Birbirine bağlandıkları yerde ara diskler (interkallar disk)
ile uyarı bir hücreden diğerine aktarılır
Çizgili= iskelet kası
• Uzun, silindirik, kas tellerinden yapılmıştır.
• Hücreler arası zar eridiğinden çok çekirdeklidirler. Çekirdekler
sarkolemmaya yakındır.
• Bol mitokondri ve sarkoplazmik retikulum içerirler.
• Yapılarındaki miyofibriller enine bandlaşma gösterir.
• İstemli çalışır. Somatik sinir sistemin kontrolünde çalışır
• Hızlı çalışır fakat çabuk yorulurlar.
• Eklembacaklılarda ve omurgalılarda bulunur.
• Kendilerini yenilemezler. Kopan kısmın yerine bağ dokusu oluşur.
• İskeleti sarar bu nedenle iskelet kası da denir.
• Uyarı bir hücreden diğerine aktarılmaz. Çizgili kasların her biri bir
veya birkaç sinir ucuyla uyarılır.
• Omurgalılarda iki çeşit iskelet kası vardır.
a- Kırmızı kas: Bol miktarda myoglobin içerir. Kırmızı rengi myoglobin verir. Yavaş
kasılır. Kan damarı çoktur. Uzun süre yorulmadan çalışabilir.Kas telleri incedir, bol
miktarda mitokondri içerir. Öncelikle yağ asitlerini kullanırlar.
b- Beyaz kas: daha az myoglobin içerir. Hızlı kasılır. Kan damarı azdır. Çabuk yorulur.
Kas telleri kalındır. Daha az mitokondri içerir. Kırmızı kasa göre daha çok glikojen
bulundurur. Enerjinin çoğunu glikolizden sağlar.
Myoepitel Kas: Dış salgı bezlerinin etrafında bulunup bezlerin salgısını boşaltmasını
sağlar. Tükrük bezi
ÇİZGİLİ KASLARIN KASILMA
FİZYOLOJİSİ VE KİMYASI
Öncellikle iskelet (çizgili) kaslarının somatik sinirler ( myelinli) tarafından uyarılması
gerekir. Uyarıların eşik şiddetinde olması gerekir. Eşik şiddetinin üstündeki
uyarılara kas aynı şiddette tepki verir. “Ya hep ya Hiç yasası” Motor sinirlerin kas
demetinde sonlandığı noktaya motor uç plağı denir.
Kasılma Mekanizması :
• Çizgili kaslarda iki Z çizgisi arasında kalan kasılma birimine sacromer
denir.
• I bandında sadece aktinler yer alırken H bandında sadece myosinler
yer alır. A bandı is aktin ve myosinin bir arada bulunduğu kısımdır.
• Kasılma sırasında ; H bandı görünmez olur.
•
I bandı daralır.
•
A bandının boyu değişmez.
•
İki Z çizgisi arasında mesafe azlırken, sakromerin
boyu kısalır.
• * Kas kasıldığında boyca kısalırken ence kalınlaşır, hacim değişmez
ve rengi koyulaşır.
Kasılma Kimyası:
• Sinir hücresinin kas telciklerine sinaps yaptığı bölgeden sinir
hücreleri tarafından bir tür sinir hormonu olan asetilkolin salgılanır.
Asetil kolin T tubule denilen aralıklardan yayılırken sarkoplazmik zar
depolarize olur.
• Asetilkolin hormonunun görevi, kas hücrelerinin SER (düz ER)’de
depo edilmiş bulunan aktin ve miyozin proteinlerini arasına
yayılmasını sağlar.
• Ca+2 iyonları aktin üzerinde bulunan troponin protein kompleksine
bağlanır.
• Troponin - Ca+2 bağlantısıda tropomyozinin kapatma etkisini ortadan
kaldırırır. (Troponin ve tropomyosin proteinleri bağlanma bölgelerini
kontrol eder)
•
Aynı zamanda Ca+2 ATP az enzimini aktive eder.
•
Bağlanma bölgeleri Ca+2 sayesinde açılınca myozin uçlar aktinle bağlanır ve myozin
başı ATP yi ADP ve P ye dönüştürerek yüksek enerjinin açığa çıkmasını sağlar.
•
Asetil kolinin azalması ile Ca+2 tekrar DER geri döner. Sitoplazmada Ca+2 miktarının
azalması ile aktin üzerindeki bağlanma bölgeleri tekrar kapanır.
•
Myozin- aktin bağlantısı sona ererek kas tekrar gevşer.
•
ATP kasılma ve gevşeme için gereklidir.
Kasın Kasılması İçin Enerji Gereksinimi
Kasların kasılması ve gevşemesi için enerji gereklidir. Bu enerji ilk olarak ATP`den sonra
kreatin fosfat, laktik asit fermantasyonu, glikoz ve glikojenden sağlanır.
a- ATP
b- Kreatin fosfat + ADP = kreatin + ATP
cdefg-
Kreatin pankres, karaciğer ve böbrekte sentezlenen proteindir.
Laktik asit fermantasyonu
O2 li solunum
Glikoz
Glikojen
Yağ asitleri
Kas kasılması sırasında glikojen, O2, ATP ve kreatin fosfat azalır, laktik asit, CO2, inorganik
fosfat, ADP,ısı ve kreatin artar.
Gerekli enerji oksijen yokluğunda oksijensiz solunum ( laktik asit fermantasyonu) ile
sağlanır.
Uyarılan bir kasın kasılıp gevşemesi dört evrede gerçekleşir.
1. Gizli Evresi; Uyarının uygulanması ile kasılmanın başlaması arasında geçen süredir.
Yaklaşık 0,01 saniye sürer.
2.. Kasılma Evresi :Kasılmanın başladığı an ile gevşemenin başladığı an arasındaki süredir
3. Gevşeme Evresi :Kasın gevşeyerek eski halini almasıdır. Yaklaşık 0,05 saniye sürer
4. Dinlenme Evresi :Kasın bir kasılma gevşemeyi tamamladıktan sonra yeniden
uyarılmasına kadar geçen evreye denir.
Kaslar sürekli olarak uyarılırsa gevşemeye fırsat bulamazlar ve kasılı halde
kalırlar. Birbirini izleyen kasılmalar kaynaşır(saniyede yüzlerce kasılma). Bu
duruma fizyolojik tetanos denir.
Bireyler bilinçli olduğu sürece iskelet kasları dinlenme anında bile hafif
kasılı durumda olurlar. Bu duruma tonus denir.
Tetani: Kasların gevşemesini sağlayan kasılmalardır. Ca tuzlarının eksikliğinde
ortaya çıkan ellerde ve parmaklarda gözlenen ağrılı kasılmalardır.
Antagonist kaslar: Birbirine zıt çalışan kaslardır. Biri kasılırken diğeri gevşer.
Sinerjit kaslar: Aynı anda kasılıp gevşeyen kaslardır. Bu durumda eklem dik ve
hareketsiz kalır.