ANTRENÖRLÜK METODOLOJ*S* Dr. Kamil ERDEM
advertisement
ANTRENÖRLÜK METODOLOJİSİ Dr. Kamil ERDEM YÖNTEM • Genel anlamda yöntem,bir amaca ulaşmada tutulan en kısa,en güvenilir ve en doğu yol olarak tanımlanır • Özel anlamda ise,spor etkinliklerinin sporcuda beklenen düzeye erişmesinde,ya da sporcuda en üst düzeye,en kısa zamanda ve en doğru davranış değişikliğinin gerçekleştirilmesinde tutulan en doğru,en düzenli yoldur BİLİM • Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçerek, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi, belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecidir Metodoloji(Yöntembilim) • Yöntembilim ya da metodoloji, belirli bir alanda kullanılan bütün metodlar; geniş anlamı ile, metodların bilim ve felsefesi olarak açıklanabilir. • Metodolojinin ilgi alanına giren konular;Metodların, • Temellendirilmesi • Karşılaştırılması • Eşleştirilmesi • Değerlendirmesi • Geliştirilmesi • Yeni metodlar aranmasıdır. ÖĞRETME-ÖĞRENME STRATEJİYÖNTEM VE TEKNİKLERİ STRATEJİ YÖNTEM TEKNİK SUNUŞ DÜZ ANLATIM GÖSTERİ BEYİN FIRTINASI BULUŞ TARTIŞMAÖRNEK OLAY SORU-CEVAP ARAŞTIRMA TAM ÖĞRENME GÖSTERİPYAPTIRMA PROBLEM ÇÖZME PROJE BENZETİM DRAMA ROL YAPMA BİREYSEL-İKİLİ VEYA GRUP ÇALIŞMASI ÖĞRETİM BİLGİSİ VE YÖNTEMLERİ • KİME( Düzey: Beceri,Zeka,Yaş,Sosyal-Kültürel ) • NE (Program:Teknik,Davranış, Kondisyon,Bilgi) • NİÇİN (Amaçlar: • NEREDE( Çim saha,Salon,Havuz,vb • NE İLE (Top, Projeksiyon vb. ekipmanlar) • NE KADAR( Süre: Saat,gün,ay,yıl,sayı • NE ZAMAN( Sabah,akşam, Hazırlık dönemi,yarışma dönemi • NASIL(Parça, Bütün,Sözel,Komut,Soru-cevap,Problem çözme • NE ŞEKİLDE(Bireysel,Grup,Takım,Oyun,Yarışma Formu • BEKLENTİLER Antrenörlük Becerileri • • • • • • • • • • Bilgi Aktarımı Eleştiri Sanatı Toleranslı Olma Disiplin Grup Dinamiği Sağlamak Liderlik Verim Motivasyonu Sağlamak Ayrılıkları Gidermek Stres Yönetimi Kendi Felsefesini Oluşturmak Bilgi Aktarımı Bilgi,Genel ve özel olabilir. (Genel olarak takıma, özel olarak oyuncuya) Motive etmek amacıyla olabilir; örneklerle karşılaştırılarak başarısı veya başarısızlığı hakkında bilgi verilebilir. Farklı duyuşsal şekillerle verilebilir; Sözel veya görsel olabilir. Farklı zaman dilimlerinde; görevin yapılmasından önce, sırasında ve sonunda verilir. Bilgi Aktarımı Bilgi özel ve oyuncuların anlayacağı dilde olmalıdır. Oyuncuya,kendisiyle uyuşmayacak görevler yüklenmemelidir. Verilen görevin önemini tartışılarak, oyuncunun bilgileri yönlendirmelidir. Kendi yorumlarını ve bilgilerini sunarken, oyuncuların ilgisi ve dikkati çekilmelidir Bilgi Aktarımı Deneme ve yanılma pratiklerinin sonucunda, dikkatli ve doğru şekilde amaca yönlendirilmelidir. Öğretilmeyen ve denemeyen bir taktik beceri veya stratejilerin yerine getirilmesini istemek, inandırıcılıktan yoksundur ve oyunculara karşı haksızlıktır Oyuncuyu maçtan hemen önce taktik bilgiyle yüklemek sağlıksıztır. Bu nedenle uygulanacak stratejiler hakkındaki bilgiler tüm sezon ve sezonlar boyunca benimsetilmeli, taktik bilgiler denemelerle pekiştirildikten sonra oyunculardan uygulamaları istenmelidir. Bilgi Aktarımı Antrenörler, bilgi verme sürecinde oyuncularına daha fazla karar verdirmeyi amaçlayan inisiyatif kazandırma yöntemlerini benimsemelidirler. Taktiklerde esneklik; oyuncuların bir müsabakanın gidişinde, beceri edinilmesini etkileyen ilkeleri keşfetmelerinin istendiği durumlarda daha çok gelişir. Doğru bilgiyi alan ve bilgiler ışığında yeterli denemeleri yaparak teknik ve taktik bilgisini geliştiren, belirli stratejileri benimseyen, özgüveni ve karar verme yeteneği gelişmiş sporcular daha başarılı olacaklardır. Eleştiri Sanatı Eleştiri hem bir bilgi hem de yetenek işidir ve bir sanattır. Antrenörler bu sanatı iyi bilmek zorundadırlar. Öncelikle, herkes eleştiriye açık olmasını öğrenmelidir. Eleştirinin asıl amacı doğruyu bulmaktır. Sadece yanlışlıkları, kötülükleri, uymayanları, çirkinlikleri, terslikleri, iyi olmayanları bulup çıkarmak değildir. Eleştirirken olumsuzlukların yanı sıra olumlulukları da orta koymak gerekir. Hiçbir insan tümüyle kusurlu yada kusursuz değildir. Eleştiri Sanatı Takımın veya oyuncuların hataları, kişiselleştirilmeden hatanın kendisi irdelenmeli, oyuncular yapıcı ve verim arttırıcı bir şekilde uyarılmalıdır. Doğru ve arzulanan tutumun nasıl olması gerektiği açıklanmalıdır. Eleştiri, suçluluk duygusu uyandıran, hırçınlık veya yılgınlık meydana getiren olasılıkları ortadan kaldıracak şekilde yapılmalıdır. Kısa ve hedefe yönelik bilgiler verilerek, oyundaki durumlar üzerinde durarak oyuncuların kendi kendilerini kontrol etmeleri için fırsatlar verilmelidir (Maçın banttan izlenmesi, maç analizi, istatistiksel veriler gibi). Eleştiri Sanatı Antrenörler, sorumluluğu sadece başarı ile sınırlı olarak görmemelidirler. Başarısızlıkların nedenini oyuncuları ile konuşup tartışmalı, gerçekçi yaklaşımlarla doğru teşhisler koymalı, gerekirse kendi hatalarını da itiraf etmelidirler. Kendi hatalarını örtbas etmek isteyen, hatayı oyunculara yükleyen antrenörler, oyuncuları karşısında inanırlığını ve güvenilirliklerini kaybederler ve otorite zayıflığına düşerler. Özellikle stres yaratan durumlarda duygularını kontrol altında tutmalı, oyuncular, kulüp yöneticileri (kendi veya rakip), hakem ve seyirciler hakkında konuşurken, kontrollü ve dikkatli olmak zorunda olmalı, temsil ettiği kuruma karşı olan sorumluluğu taşıyabilecek yeterlilikte olmalıdır. Toleranslı Olma Oyuncuların kendi aralarındaki ilişkilerinin sağlıklı yürümesinde ve takım olma duygusunun gelişmesinde en temel kavramlardan biridir. Tolerans kavramında iki eşit insanın uyuma ulaşabilmesi söz konusudur. Ayrıca iki denge unsuru vardır. Hata paylarını, uyumu sağlayabilecek en üst düzeyde tutabilme düşüncesi vardır. Hiç kuşku yoktur ki, insanları birbirine bağlayan en büyük güç toleranstır. Toleranslı Olma Bir takımda oyuncular arasındaki uyumu sağlayacak, onları birbirleriyle sımsıkı bağlayacak olan harç toleranstır. Antrenörler, takımlarını oluştururken mümkün olduğunca bu olgunluktaki oyuncuları bir araya getirmeye dikkat etmeli ve oyuncularına bu özelliği aşılamalıdırlar. Antrenörler de oyuncularına karşı toleranslı olmalıdır. Ancak, bunun derecesi iyi ayarlanmalıdır ve unutulmaması gereken bir şey vardır; umudun bittiği yerde tolerans da biter. Disiplin Antrenörün takım disiplinini gerçekleştirmede saha içi ve dışı görevleri vardır. Saha dışında uygun disiplinli davranış, her şeyi zamanında yapmakla başlar. Antrenmana zamanında gelmek, dinlenme zamanına uyma, özel yaşantıya dikkat etmek gibi saha dışı olaylar önemlidir. Ancak, saha içindeki disiplin çok daha önemlidir. Belirli stratejiye uygun hareket etmek ve verilen taktik anlayışı tüm maç süresince uygulamak gerekir. Antrenör, oyuncularıyla iletişim ortamı yaratmalıdır. oyuncularla konuşulmalıdır. Hiçbir şey konuşulamazsa hiçbir şey çözümlenemez, ön yargı hakim olur ve yanlış anlaşılmalar ortamın huzurunu bozar, ayrılıklara neden olur. Disiplin İki temel yönetim şeklinden söz edebiliriz; Otoriter yönetim şekli: Antrenörün bütün talimatlarının tartışmasız yerine getirilmesi söz konusudur. Karmaşık değildir. Basittir ve uygulaması kolaydır. Oyunculara belli sorumluluklar yüklenir, verilen reçetenin uygulanması istenir. Oyucuları fazla düşünmeye zorlamaz, yaratıcılığı köreltir ve karar verme yeteneğini geliştirmez. Disiplin Oyuncular açısından teknik adamların düzenlemelerini takip etmek daha rahattır. Böylece sorumluluktan kurtulmuş olurlar. Ancak, böyle oyuncular ile antrenörlerden oluşan takımlar genel olarak başarılı olamazlar. Kısa vadede başarı sağlasalar da çok çabuk bozguna uğrayıp çözülebilirler. Disiplin Sosyal-bütünleştirici yönetim şekli Antrenör düşüncelerini açıklar. Oyuncularını ikna etmeye çalışır. Bilgisine güvenir ve onlarla tartışarak inandırıcılığını ve güvenilirliğini sağlamlaştırır. Kendi oyun şeklini benimseterek ortak bir hareket stratejisi belirler. Oyuncular sorumluluğa ortak edilir. Çünkü birçok durumda, oyuncuların takımın lehine olabilecek kararları kendi kendilerine vermeleri gerekecektir. Grup Dinamiği sağlamak Takımın verimli olmasını sağlayan faktörlerden birisi de sosyal ve kolektif bir şekilde hareket etmektir. Takım hiyerarşisi, rollerin dağılımı, oyuncular arasındaki sosyal ilişkiler, kolektif ve kişisel hedeflerde çıkarların çatışması , iletişim ve karşılıklı ilişkiler, her takım için tipik grup yapısını ve grup dinamiği örgüsünü oluştururlar. Antrenörler, yürütme ve yönetme çerçevesi içinde oyuncularda sosyal hareket etme yeteneğini geliştirmelidirler. Grup Dinamiği sağlamak Oyuncuların çeşitli yönlerinin gelişimi, kendilerine ve takımlarına olumlu şekilde yansıyacaktır. Antrenmanlarda oyuncular, insani ilişkiler içinde arkadaşça ve sorumluluk bilinciyle kolektif olarak hareket etmeye alıştırılmalıdır. Takım çıkarlarıyla çakıştığı yerde, kişisel çıkarların ikinci plana geçmesinin gerektiği oyunculara aşılanmalıdır. Biz duygusunun yaratılması sağlanmalıdır. Grup Dinamiği sağlamak Tatminsizliğin azalması: Yaptıkları işin karşılığını maddi ve manevi olarak almalıdırlar. Birlikte olmaktan mutluluk duymaları ve oynadıkları oyundan keyif almaları önemlidir. Fikir ayrılıklarının amaçlar ve gerçekler ışığında çözülmesi: Bir takım içerisinde, mutlaka fikir ayrılıkları olacaktır. Çünkü, kalabalık bir oyuncu kadrosu ve teknik kadroyu oluşturan kişiler elbette birbirlerinden farklı karakterlere ve kişiliklere sahiptir. Genelde herkes kendi penceresinden bakar. Önemli olan, takım içinde herkesin aynı pencereden bakmasını sağlamaktır Grup Dinamiği sağlamak Oyuncuların takımın ortak amaçlarını bilmeleri: Amaçlarını belirlemeli ve buna inanmış olmaları şarttır. Kutuplaşmanın ve itirazların çözülmesi: Takım içerisinde kutuplaşmanın oluşumu baştan engellenmelidir. Her oyuncunun fikrini özgürce söyleyebilmesi, buna karşılık tartışmaların nezaket kuralları çerçevesinde yapılması sağlanmalıdır. Üyeler birbirlerini dinleme nezaketini göstermelidirler. Karşılıklı iletişim sonucunda kendilerini daha samimi bir ortamda hissedeceklerdir. Ortaya çıkan sorunların gerçekçi bir şekilde çözülmesi antrenör-oyuncu ve oyuncular arası inancı güçlendirecektir. Grup Dinamiği sağlamak • Uyum, destek ve saygının gelişmesi:Uyumlu bir takım, birbirlerini tamamlayan oyunculardan oluşulur. Bu aralarında uyum sağlayabilecek kişiliklere sahip olmalarını gerektirir. Oyuncular birbirlerinden ne çok farklı ne de tamamen aynı olmamalıdırlar. Bu sayede uygun kişilerin seçilmesi işi kolaylaştıracak ve daha kısa zamanda uyum sağlanacaktır. Birbirlerini seven ve sayan kişiler desteklerini esirgemezler. Takımı oluştururken bu konuda dikkat edilmelidir. Grup Dinamiği sağlamak Oyuncuların kendilerine ve arkadaşlarına güveninin artması:Eğer, bir takımın oyuncuları başarılı olabileceklerini hissediyorlarsa ve yaptıkları işten gurur duyuyorlarsa, kendilerine ve arkadaşlarına olan güveni artacaktır. Motivasyonları ve birbirlerine bağlılığı artacak, takım ruhu yükselecektir. Oyuncuların fikirlerini açık yüreklilikle ifade edebilmeleri: Burada önemli olan, kişinin kendi fikirlerinde katı ve inatçı olmamasıdır. Esneklik gösterebilme ve başkalarının fikirlerine olumlu yaklaşabilme olgunluğunu gösterebilmek gerekir. Grup Dinamiği sağlamak Sorumluluğun paylaşılması : Antrenörler, her oyuncunun görevini ve sorumluluğunu açık ve net bir şekilde belirtmelidir. Aksi takdirde görev karmaşası olursa sorumluluğu da üstlenen olmaz. Bu konuda dikkat edilmelidir. Takım lisanının oluşması ve kullanılması: Amaçlara ulaşmayı sağlayacak stratejiler belli olmalıdır. Oyun felsefesinin oluşturulması ve benimsenmesi, antrenörün oyun mantığının takıma yansıması, belirli bir takım lisanının oluşmasını sağlayacaktır. Bu oluşum, maç içerisinde değişen durumlarda oyuncuların spontane karar vermelerini ama birbirleriyle aynı düşüncede hareket etmelerini kolaylaştıracaktır. Liderlik Liderlik özelliği birbirine benzeyen birkaç şekilde ifade edilebilir. Bir görüşe göre doğuştan gelen ve çocukluktan itibaren kendini gösteren bir özelliktir. Bir başka görüşe göre de zamanla kazanılan, ancak liderlik kapasitesi olan kişinin başarılı olması kaydıyla geliştirilebilen bir özelliktir. Liderin kuvvet ölçüsü, temsil yeteneğine bağlıdır. Bu temsilin çevresine yansıması, kişilik özellikleri ve davranış şekilleriyle sınırlıdır. Sahip olduğu özellikler onun liderlik kapasitesini belirler. Lider olabilecek kişilerin varlığı herkes tarafından hissedilebilir Liderlik Lider bir orkestra şefi gibi, üyelerin kendilerinden beklenen zaman ve tarzda önlerindeki notaları uygulamalarını gerçekleştirir. Hükmetme hırsı ve isteği, kişinin lider olmasına yetmeyecektir. Liderden beklenen cesaret, azim ve çalışkanlıktır. Aynı zamanda içinde bulundukları koşullara uyma becerisine sahip olmalıdır. Liderlik Diktatör gibi hareket eden ve kendine yeri doldurulamaz imajı veren liderler, takımlarına oldukları kadar toplum için de zararlı etkiler ve kötü sonuçlar yaratabilirler. Gerçek çözümler yerine kendi hırslarını öne çıkararak zarar verirler. İnsanlara iterek veya zorlayarak iş yaptırmak, lideri başarıya götürmez. Önemli olan oyuncuların yaptıkları işi, kendi istedikleri için yapıyor olmalarını sağlamaktır. Liderlik Sadece konusunu çok iyi bilmesi yetmez, olayları yerinde görmesi önemlidir. Yerine layık olsun olmasın, başa geçen ve kendine liderlik etiketi yapıştıran kişiler, bir süre sonra kendisine rakip olabilir diyerek, yakınındaki yetenekli kişileri etkisiz hale getirmeye çalışırlar. Gerçek lider, kendi yerine geçecek yetenekli kişileri bulup onları yetiştirendir. Arkasında iyi bir takım, sistem ve yetişmiş bir varis bırakmasını bilendir Liderlik Cesaret ve risk alan liderlerin başarıyı yakalama şansları daha fazladır Antrenör bir gurubun veya takımın lideridir. Takımı yönetmesi, yönlendirmesi ve takım ruhunu oluşturması kendi özellikleri oranındadır. Lider antrenörler, cesaret, kararlılık, risk alma yeteneklerinin yanında, kendisinin başında bulunduğu bir takımla iki yönlü bir iletişime girebilecek, kendinde olduğu gibi takımda da bir yaratıcılık unsurunu ortaya koyabilecek, kendini motive ettiği kadar, oyuncularını da motive edecek bir yapıda olmalıdırlar. Liderlik İnsanları dinleme terbiyesi ve akıllığına sahip olması bir başka önemli avantajdır. Gerçek lider konumundaki bir antrenör, oyuncularını haksız saldırılardan korur, işini iyi yapanı destekler, kişinin içindeki yeteneği ortaya çıkarır, sorunların çözümüne yardımcı olur, Takımın verimliliğini arttıracak yollar arar ve kafa yorar. Ayrıca takımıyla birlikte olmaktan zevk alır Liderlik Sıcak tavırlı ve dosttur. Her zaman başkalarına zaman ayırır. Dinlemesini bilir. Herkesin hakkını verir. Kararlıdır. Alçak gönüllüdür. Sabırlıdır. Kaos durumunda soğuk kanlı ve rahattır. Bilgiyi yayar. Hatasını söyler, hata yapanı rahatlatır. Sözünün eridir. Kendisinin de yerinin doldurulacağının bilincindedir. Onunla çalışmaktan zevk alınır. Lider, her girdiği işte başarılı olan bir kişi olarak görülmemelidir. Önemli olan kötü rastlantı veya hatalar sonunda, içine girilen kötü durumdan hemen çıkabilmek ve bundan ders almaktır. Liderlik belki de bu nedenle bir sonuç değil, ama devamlı bir yolculuktur. Bu yolculuk sırasında, düşme ve kalkmalar oyunun beklenen bir parçasıdır. Verim Motivastonu Sağlamak Hedefe yönelik aktiviteleri harekete geçiren, ayakta tutan ve kuvvetlendiren çok sayıda psikolojik olayların tümüne motivasyon adı verilir. Verim motivasyonu da belli durumlardan kaynaklanmış, hedefe yönelik verim vermeye uygun tutumların harekete geçirilmesi anlamına gelir. Verim Motivastonu Sağlamak Verim motivasyonunu sağlama ve devam ettirmenin ön koşulları Başarıya neden olan çekimler : Görevin zorluk derecesi, ödülün cazibesi;Sporcu bilgilendirilmeli ve açıklama yapılmalıdır. Hayallerle değil, gerçeklerle yola çıkılmalıdır. Başarı beklentisi : Başarma ümidi yada başaramama korkusu; Başarma ümidinin aşılanması, üst üste gelen başarısızlıklarda oyuncuların yılgınlığa düşmesini engellemek; bu durumlarda antrenörün soğukkanlılığı ve kendine güveni çok önemlidir. Çünkü her türlü davranışı oyuncularına yansıyacaktır. Antrenörler, imkanların elverdiği ölçüde takımının kapasitesini bilerek beklentilerini ona göre belirlemelidir. Verim Motivastonu Sağlamak Başarıda ve başarısızlıklarda sorumluluğu taşıma bilinci : Başarıyı ve başarısızlığı belli kişilere veya olaylara yüklememek, her iki durumda da olağan davranmayı futbolculara aşılamak gerekir. Futbol sürekliği olan bir oyundur. Önemli olan başarıda motivasyonun düşürmemek. Başarısızlıkta zor durumdan el birlği ile çıkmaktır. Başarı ve başarısızlık, verim motivasyonunun temel etkenleridir. Başarı, yerine getirilecek görevin zorluk derecesine bağlıdır. Kolay görevlerin üstesinden gelmek, başarı olarak değerlendirilemez. Çok zor görevlerde ise işin üstesinden gelememek, başarısızlık olarak kabul edilemez. Verim Motivastonu Sağlamak Başarıya yoğunlaştırılan sporcular, genellikle verimi daha realist olarak değerlendirirler ve yüksek tutulmuş hedeflerin takibinde daha dayanıklılardır. Kendi yapabilirliklerinin bilincindedirler. Bu tip sporcular, yüksek verim istemleri altında bile psişik dengeye sahiptirler Başarısızlık endişesi taşıyan sporcular ise özellikle yüklenme durumlarında verimli olamazlar. Bu sporcular adeta frenlenmiş gibidirler. Bu frenlenmenin nedeni ise istemlere yeterli olamama, başaramama korkusudur. Böyle sporcular kendilerine ya çok kolay görevler seçerler, ya da gerçekçi olmayan çok yüksek hedeflerin peşinde gezerler. Verim Motivastonu Sağlamak İstem düzeyi (kişisel hedef yüksekliği) Antrenörün veya futbolcuların kendilerine yeni hedefler koyması ve kendilerini geliştirmeleri yönünde teşvik etmesidir. Bir kişinin kendi verimliliğine koyduğu kalite ölçeğine istem denir. Bu anlama uygun olarak istem seviyesi, verim ve başarı beklentilerini saptar. Verim Motivastonu Sağlamak • Antrenörlerin, sporcunun içinde bulunduğu durumu ve oluşan atmosferi kavrayarak ve yorumlamaları gerekir. Ayrıca sporcuların istem seviyelerini sezebilme yetisine de sahip olmalıdırlar. Çeşitli yönleriyle başarı ve başarısızlık istem seviyesinin düzenleyicisi görevini görür. Başarılar sürekli ise, istem seviyesi gerçekçi bir tutumla yükseltilir. Başarılı olunmayan durumlarda ise istem seviyesi belirgin bir şekilde düşürülür, bazen de gereğinden fazla yükseltilir. Ancak, bir görevin başarılıp başarılamadığı duygusu sadece sporcunun istem seviyesine bağlı değildir. Sporcunun ayrıca kişisel sorumluluğunun bilincinde olup bunu itiraf etmesi gerekir. Ayrılıkları Giderme Ayrılık, özel bir motivasyon olayını dışa vurma şeklidir. Ayrılıklarda karşı karşıya getirilmiş motif ve çıkarlar, gerilimlere, mücadelelere neden olur. Sportif ortamda ayrılıklar genellikle insani ilişkilerde ortaya çıkarlar. Özellikle stres ve korku durumlarında, karar verme baskısı altında ve verim isteminin çok yüksek olduğu durumlarda belirginleşir. Yapısı ve görev bilinci sağlam takımlarda ayrılıklar her zaman sosyal yapı bozulmalarına, verim düşüklüğüne neden olmazlar. Ayrılıkları Giderme Kuvvetli ve devamlı ayrılıklar, verimin duraklamasına veya düşmesine, formun değişkenliğine, kolayca kışkırtılmaya, dengesizliğe, hırçınlık eğilimlerine neden olurlar. Profesyonellikte ayrılıklı durumlar, özellikle rekabetin yüksek olmasından, para, prestij, mevki ve ön haklar gibi çıkar unsurlarının çakışmasından meydana gelirler. Ayrılıkları Giderme Ayrılıkları pozitif bir şekilde çözümlemek için gerçekçi, akılcı, ölçülü ikna yöntemleri kullanılmalıdır. Eğer antrenörler oyuncuların özel yaşamlarını tanıyorlarsa, onların sorunlarına ortak olabiliyorlarsa, ayrılıkları çözmek veya ayrılık derecesini düşürmek için şanslı sayılırlar. Antrenörün grup yapısını, verim hiyerarşisini ve takım içindeki sosyal ilişkileri iyi bilmesi işini kolaylaştırır. Ayrılıkları Giderme Ayrılıkların giderilmesi veya ayrılık derecesinin azaltılması için, ayrılık nedenlerini çözümlemek ve alınan sonuca göre bunları akılcı bir şekilde işleyerek ayrılık kaynaklarını bulmak gerekir. Ayrılıklı durumu gidermek için ayrılığa düşmüş kişilerle tek tek konuşma yapmak faydalı olur. Böylece bu kişiler sorunlarını anlatırken, ayrılık nedenlerinin bilincine de varırlar. Ayrılıkları etkili bir şekilde giderebilmek için, ayrılığa düşen bir kişinin veya kişilerin bir parça toleransa sahip olmaları gerekir. Stres ve Kaygılar Bilinçli veya bilinçsiz olarak kişilerde biriken fiziksel, zihinsel ya da duygusal uyarıların yarattığı gerginliğe stres denir. Sporda, stresi yaratan bütün bu durumlar, genellikle sporcuların biriken kaygılarından kaynaklanır. Stres ve Kaygılar • Kaygıların, oyuncuların ruh ve beden fonksiyonları üzerinde olumsuz etkileri vardır. Çok karmaşık koşullar altında ve belirli ruhsal değişimlerin sonucu olarak da vücut kimyasında değişiklikler oluşur. Başta adrenalin olmak üzere, pek çok stres hormonu salgılanır. Bu değişiklikler sonucu, vücudun strese karşı oluşturduğu fizyolojik ve psikolojik tepkisi, kaçma ya da savaşma olarak kendisini gösterecektir BEKLENTİLER • Gençler ve/veya yetişkinlerde takımlar gruplar ve oyuncularla çeşitli antrenman uygulamalarını etkili bir şekilde yönetmek • Çeşitli oyun seviyelerinde uygulamalı antrenman planlamasını değerlendirmek ve yönetmek, organizasyonunu ve planlamasını yapmak • Oyuncuların ve takımın ihtiyaçlarına uygun olarak çeşitli antrenörlük ve öğretim metotlarını ve tekniklerini başarıyla kullanmak • Oyunda rol oynayan fiziksel ve psikolojik talepleri anlamak ve böylece gerektiği gibi özel antrenman ve kondisyon programlarını planlamak. • En yüksek düzeyde örnek antrenörlükle alakalı ve uygun çeşitli teorik görüşlerin, yerinde uygulamasında ve önemini anlama Antrenman sürecinde kendimize sormamız gereken sorular • Önceden çıkıp hazırlık yaptım mı? • Doğru noktadan başladım mı? • Tabloyu oluşturabildim mi,Resimleri çizebildim mi? • Çalışmanın özünü oluşturan ana faktörleri belirledim mi? • Sorular sorup yanıtlar aldım mı? • sporculara ne yapmalarını söyledim mi? • Ne istediğimi biliyorlar mı? • Çok mu konuşuyorum? (Bir cümle yeter) • Sporcular öğrendi mi? • Sporcular etkilendi mi ? • Sporcular zevk aldılar mı? Öğrenme Çemberi • Bağlantı Kur • Harekete Geçir • Göster • Pekiştir Bağlantı Kur • • • • • Göz teması kurun İsimleri Kullanın Görülün Duyulun Yaklaşılabilir olun Beden dili Harekete Geçir • Bilgi ver • Farklı öğrenme tipleri kullan • Çalışmayı zenginleştir,çeşitlilik kat Göster, denesin • Duyduğumu unuturum • Gördüğümü hatırlarım • Yaptığımı bilirim Pekiştir • Sık tekrarlar • Doğru uygulamalar ÖĞRENME ORTAMININ YARATILMASI • • • • • • • • • • • Oyuncuların isimlerini bilip kullanıyor mu? İstekli mi? Pozitif yaklaşım sergiliyor mu? Standart belirliyor mu? Fair-play’i destekliyor mu? Oyuncuları teşvik ediyor mu? Oyuncular çalışmadan keyif alıyor mu? Oyuncuların ilgisini canlı tutabiliyor mu? Oyuncular öğrenme kaydediyor mu? Oyuncuları ikna edebilime gücü yüksek mi? ORGANİZASYON • Antrenmanın kontrolünü kuruyor ve sürdürüyor mu? • Anlaşılır bir antrenman planı oluşturmuş mu? • Antrenmanı etkili bir biçimde, uygun zamanda ve gerektiğinde durdurup durumları doğru bir şekilde yeniden oluşturuyor mu? • Beklentileri net bir şekilde açıklıyor ve beklentilere yanıt verebiliyor mu? • Anlaşılır bir antrenman planlamış ve büyük resmi çizebiliyor mu? ORGANİZASYON • Alanları, malzemeleri ve grupları hızlı ve etkili bir şekilde organize ediyor mu? • Antrenman öncesinde ve sırasında tüm güvenlik faktörlerini kontrol ediyor mu? • Alanı ve ekipmanı randımanlı bir şekilde kullanabiliyor mu? • Bütün oyuncuları aktiviteye dahil edebiliyor mu? • Değişen durumları çabuk bir şekilde yeniden organize edebiliyor mu? GÖZLEM VE İLETİŞİM • Her bir oyucudaki basit hataları görebiliyor mu? • Oyuncuların davranışlarını analiz edebiliyor mu? • Doğru davranışları yerinde ve zamanında tespit edip destekliyor mu? • Sözlerle veya fiillerle sporcularına ilham veriyor mu? GÖZLEM VE İLETİŞİM • • • • Göstererek uygulama yapıyor mu? Anlatarak açılama yapıyor mu? Oyunculara soru soruyor mu? Oyuncuların deneme yapmasına izin veriyor mu? • Doğru ve yapıcı açıklamalar yapıyor mu? • Geri-bildirim sağlayabiliyor mu? BİRİM ANTRENMAN ÇALIŞMA PLANI • • • • • • • • Çalışmanın Konusu Çalışmanın Hedefleri Süresi Gerekli araç-gereç Çalışmanın Açıklaması Çalışmanın Organizayonu Çalışmanın Ana Faktörleri Notlar Değerlendirme • . Antrenmanın Hedeflerine Ulaşıldı mı? • Eğer Değilse, Niçin Değil? • Sizin Düşüncenize Göre Antrenmanın Hangi Yönü Daha Etkilidir ve Niçin? • Sizin Düşüncenize Göre Antrenmanın Hangi Yönü Daha Az Etkilidir ve Niçin • Gelecek Antrenman İçin Ne Gibi Değişiklikler Yapacaksınız Ve Niçin? Ne Kadar Tekrar Yoğun Tekrar:Sporcu istekli ise yaptırılmalıdır. • Olumsuz tepkiler -Öğretilen şey basit -Sporcu yeteneği kısıtlı • Olumlu Tepkiler -Öğretilen şey zor ve karmaşıksa sporcu mücadele ve çözülmesi gereken bir problem olarak görür. Sporcu zafer kazanır,emeğinin değerini anlar,gelişme sağlanır, • • • • Aralıklı Tekrar:Bunaltıcı ve külfetli ise aralıklı tekrar İlginin sürdürülmesi için Hatırlatma için yaptırılmalıdır. Sporcu antrenman yapmadığı zamanda öğrenir.Öğrenme merkezi antrenmandan sonrada çalışmaya devam eder.(Doğru hareket kalıbının beyninde oluşturulması) • Beynin kayıtlarının karşılaştırılması için bir araya ihtiyaç vardır.Hatalar silinir doğrular kayıt edilir.Ancak bu süre çok uzun olmamalıdır doğrularda silinebilir. • İnsan beyni ile düşünür, kasları ile çalışır. Haberleşmeyi sinirler sağlar.Dolaşım ve solunum sistemleri de çalışan mekanizmanın ihtiyaçlarını karşılar. • Dış çevre ile olan her türlü bağlantı duyu organlarıyla olmaktadır.Duyum merkezleri çevrenin bombardımanı altındadırlar. • İnsan doğası gereği bunların büyük bir bölümüne kapılarını kapatır. • Öğrenme esnasında sporcu öğrenme antenlerini devamlı açık tutmalıdır. • Yorgunluk başlayınca öğrenme kapıları da birer kapanır. Öğretimde Sürat mi,Doğruluk mu? • Karmaşık,tehlikeli ve teknik ayrıntının gözden kaçtığı durumlarda hareketin yavaş doğru yapılması salık verilir. • Gittikçe artan bir hızla hareketin orijinal hızına erişilmelidir. • Hareketin yavaş yapılması kinestetik duyumu geliştirir. • Zamana ihtiyaç duyan sporcular için daha sağlıklıdır. • Bazı oyuncular hareketi yavaşlatılmış olarak denemek istemezler, • Hareketin orijinal hızına ulaşmak gerekir. Sporda Teknik ve Taktik Eğitimin İlkeleri • 1.Teknik eğitime erken başlanmalı ve teknik elementlerin gelişmesi sürekli devam etmelidir. • 2.Bir teknik ilk defa öğretilirken hareketin doğruluğuna önem verilmelidir. Yanlış teknik yerleşirse bunu düzeltmek çok güç olacaktır. • 3.Teknik eğitim yorgunken yapılmamalıdır. Dinlenik organizma harekette teknik koordinasyona olanak verir. • 4.Teknik antrenmanda hareketin öğretimi, ortalama olarak 20 dakika olmalıdır. • 5.Müsabaka şartlarına uygun eğitim verilmelidir. • 6.Teknik antrenmanda ağır yüklenmeler yapılmamalıdır. • 7.Hatalar anında düzeltilmelidir. • 8.Fizik gücü ne kadar iyi olursa olsun, tekniği iyi olmayan sporcunun başarılı olma şansı azalır. İyi bir teknik fizik gücün ekonomik kullanımını yardımcı olur. • 9.Tekniği iyi olan oyuncular hareketleri daha ekonomik yaparlar. • 10.Kolay teknikler yoğun tekrarla yapılmalı,zor veya karmaşık tekniklerde aralıklı tekrarlar uygulanmalıdır. TAKIM KURMA • 1.Oynayan Takım • 2.Oynamayan Takım • Kadronuzu kalabalık tutmayın,şikayet etme potansiyelini minumuma düşürün • Karışıklık ve güç israfı oluşturmayın • Oyuncularınıza göre hareket etmeyin,sizin onları değil, onların sizi memnun edeceklerini hissettirin • Her zaman oyuncu ve sistem arayışında olun • Değerinin altında iyi oyuncular bulun • Hızlı ve ucuz yapılanma sağlamak • Bütçe ne kadar büyükse beklentiler de o kadar büyük olur • Bazen bozulmuş bir şeyi de tamir etme beklentisi olabilir • Yeni bir takımda kalacak ve gidecek oyuncuları belirlerken iyi bir sunum isteyin • Eğer yeterli oyuncuya sahip bir takıma gelmişseniz,önlem olarak kendi oyuncularınızı getirmeye çalışmayın,kendinize güvenin. • Sadece kendi oyuncularını tanıyorsan çok iyi bir profesyonel değilsin. • Oyuncular yetersiz ise takımı yenilemeyi düşünün • • • • • • • • • 3.Takım Arkasındaki Takım İyi bir asistana sahip olun Fitness Antrenörü Kaleci Antrenörü Analizci (Rakiperi ve kendi takımını) Yetenek Avclıarı İyi bir takım kaptanı seçin;yaşlı veya genç ya da kıdemine bakmayın,liderlik özeliklerine değer verin.(Antrenmanarda ve çevrede iyi bir sözcü,maçlarda sözünü kabul ettirebilme özelliği olan biri olmalı) Taktik • Belirli bir oyunda problem kurmak ya da çözmek üzere özel girişimler ve bunların uygulanması için bulunan yoldur. • Planlı ve hedefe yönelik taktik uygulamalarının ön koşulları şunlardır: • 1-Teknik ve motor yeteneklerin, yüksek bir düzeye sahip olması gerekir • 2-Hızla değişen oyun durumlarında, rakip oyuncularla, kendi takım arkadaşlarının ne yapacakları önceden saptanmalıdır. Bunun için antrenmanlarda, gerçek karşılaşma koşullarına uygun pozisyonlar yaratılmalı ve bunlara çalışılmalıdır. Taktik • • • • • Oyunculara uyan bir sistem uygulayın Başka sistemleri de öğretin bazen gerekebilir. Değişik taktik formasyonlar öğretin ve deneyin Oyuncuları doğru mevkilerde oynatın Oyuncuları sürekli değişik mevkilerde denemeyin,en verimli olduğu yerde değerlendirin • Rakibi iyi gözlemlerseniz,oyun içinde taktik değişiklikleri doğru değerlendirirsiniz. • Taktik uygulamalarının ana bölümleri • 1-Oyun durumlarının anlaşılarak çözümlenmesi; rakibin oyun stratejisini anlamak, zayıf ve güçlü yanlarını tespit ederek önlem almak • 2-Düşünsel çözüm olanaklarının bulunması ; rakibin oyununa göre strateji belirlemek ve taktik üretmek. • 3-Kararlar verilmesi; Kararlar, antrenörler tarafından verilir. Ancak, oyun içerisinde gelişen bazı durumlarda oyunculara, inisiyatiflerini kullanarak karar verme özgürlüğü de verilmelidir. Fakat bu oyun disiplininden ayrılmaya veya takımın bütünlüğüne zarar vermeye olanak tanımamalıdır. • 4-Tekniğe yönelik hareket edilmesi ; düşünülen takım taktiği için, oyuncuların teknik becerilerinin düzeyi uygulamada yetersiz kalıyorsa denenmemesi daha iyidir. Taktik kararlar verilirken takımımızın kapasitesi göz önünde bulundurulmalıdır. En başarılı olabildikleri oyunları denemekte daha fazla yarar vardır. Taktik uygulama eğitimi • a-)Taktiksel ödevler oyuncuların teknik beceri düzeyine uygun olmalıdır. • b)- Uygulama sonuçlarının yansıtılması, oyuncuların çalışma arzusunu arttırır. • c-) Sık tekrarlar, becerinin kusursuz hale gelmesini ve hata paylarını en aza indirmeyi sağlar. • d-) Yaptırılan çalışmaların değişkenliği önemlidir.Oyuncuların değişik durumlara uyum sağlama yeteneğini geliştirir. • e-) Grup halinde konuşmalar ve her oyuncu ile ayrı ayrı konuşmalar yapılmalıdır. Oyundan önce verilen taktik dersi ile teorik taktik derslerde, uygulama planlarının anlatılıp, açıklanması gerekir. • f-) Takımın verimini artırmak için teknolojiden yaralanmalıdır. Taktik uygulama derslerinde yardımcı malzeme olarak film, fotoğraf, şema ve benzerleri kullanılır. ANTRENÖRLÜK • • • • • Antrenörlük stili oluşturun Oyuna saygı duyun ve duydurun Oyunculara karşı nazik davranın ve onlara saygı duyun Antrenmanı ciddi bir şekilde organize edin Oyuncular çalışmaların amacını bilirse daha verimli olurlar • Oyunun taktiksel yönlerini geliştirmeye çalışın(ne zaman,nasıl pres yapacağız,oyundaki geçişler,pozisyona bağlı oyun,topa sahip olma gibi) • Oyuncuların ihtiyaç duyduğu bireysel çalışmalar yapın • Kondisyonlarına ve oynama sürelerin bağlı olarak gruplara ayırarak çalıştırın • Antrenmanları zevkli hale getirin,daha iyi öğrenirler ve daha az yorulurlar • Oyunculara takım bağlamı içinde oynama gereğini kavratın • Oyundan ve oyuncudan beklentilerinizi açık bir şekilde belirtin • Oyuncularınızı daha fazla düşünmeye zorlayın • Öğrenmeye isteksiz oyunculara ilgi duymayın
