Milli Gelirin Hesaplama Yöntemleri Milli Gelir üç yöntemle

B.E.A.
Milli Gelirin Hesaplama Yöntemleri
Milli Gelir üç yöntemle hesaplanmaktadır;
a) Üretim yöntemi
b) Harcama yöntemi
c) Gelir yöntemi
Harcama yöntemi ile Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) bir ülkede tüm nihai mal ve hizmetlere yönelen
harcamaların toplamında oluşmaktadır. Kısaca GSMH aşağıdaki kalemlerin toplamında oluşmaktadır.
a) Tüketim : Tüketiciler tarafından yapılan harcamaların toplamıdır. C
b) Yatırımlar : Firmalar tarafından üretimde kullanılan fiziksel sermaye (makine, teçhizat,
fabrika binası v.b.) yönelen harcamalardır. I
c) Kamu Harcamaları: Merkezi hükümet tarafından harcamalardır. G
d) İthalat: Ülke sakinlerin diğer ülkelere yönelen harcamalarının toplamıdır. IM
e) İhracat: Diğer ülke sakinlerinin söz konusu ülkeye yönelen harcamaları toplamıdır. X
Eğer bir ülkede yapılan ihracat X ile ithalat IM birbirlerine eşit iseler o ülkede dış ticaret dengesi
vardır. Eğer ihracat X ithalattan IM fazla ise dış ticaret fazlası, eğer ithalat IM ihracattan X fazla ise
dış ticaret açığı ortaya çıkmaktadır.
Bir ülkede üretilen fakat satılamayan ürünlerin toplamına stok yatırımı olarak (inventory investment)
isim verilir.
Bu şartlar altında bir ülkede oluşan toplam harcama diğer adıyla toplam talep aşağıdaki hali ile
oluşmaktadır:
TT=Toplam Harcama (Y) = C+I+G+X-IM
Tüketim:
Tüketim tüketicilerin harcanabilir gelirleri (YH) ile doğrudan orantılıdır. Harcanabilir gelir tüketicinin
brüt gelirinden vergilerin (gelir vergisi) düşmesi sonucu bulunmaktadır. (Y-Vergi= YH)
Eğer Tüketicilerin harcanabilir gelirleri artar ise tüketimleri artar, harcanabilir gelirleri düşerse
tüketimleri azalır. C = C(YH)
Tüketicilerim tüketimini özetleyen tüketim fonksiyonu aşağıdaki gibidir:
C = c0 + c1 YH
c0 tüketicilerin gelirlerinden etkilenmeyen otonom tüketimleridir. Tüketicinin elinde gelir olsun veya
olmasın harcamak zorunda kaldığı tüketim tutarıdır. Tüketicinin elinde geliri yoksa bu harcamayı
borçlanarak veya daha önce yapmış olduğu tasarruflardan yapmaktadır.
c1 marjinal tüketim meylini göstermektedir. 0< c1<1 değerleri arasında bir değere sahiptir. Eğer
c1=0,80 olursa tüketiciler gelirlerinin % 80’ini tüketmektelerdir.
C
C = c0 + c1 Y H
c1
C0
YH
Dış dünya ile ticaret yapmayan bir ülkedeki toplam harcama veya toplam Talep;
(V=vergi)
Y = c0 + c1 (Y-V) + I + G
Y = c 0 + c1 Y + c1 V + I + G
Y ( 1- c1) = c0 + I + G - c1 V
Y = (1/1- c1) (c0+I+G- c1 V)
(1/1- c1) = Çarpan Katsayısı
Eğer c1=0.80 ise çarpan katsayısı 5’e eşittir.
Denge Düzeyi
Toplam Talep (TT) = c0 + c1 (Y-V) + I + G
Toplam Talep (TT) = c0 + c1 Y - c1 V + I + G
Toplam Talep (TT) = (c0 - c1 V + I + G)+ c1 Y
Üretim Y
Talep TT
Üretim Y
c1
C0
Y=TT=Y
Toplam
Talep TT
Gelir Y
Üretim Y
Talep TT
Üretim Y
Toplam Talep
TT’
Toplam Talep
TT
c1
C0
Y=TT=Y
Gelir Y
Bir ekonomide toplam talep artarsa (toplam harcamalar) üretimde de aynı artış yaşanmaktadır.
Üretimdeki artış aynı miktarda gelirde de yaşanmaktadır.
Gelirdeki artış marjinal harcama meyli oranı kadar toplam talep (toplam harcamalara) dönüşmektedir.
Toplam harcamalardaki artış toplam üretimi arttırmakta oda toplam geliri arttırmaktadır.
Artan gelir marjinal tüketim meyli oranında tekrar harcamaya yönelerek bu sistem yeni denge
noktasına kadar süre gittiği varsayılmaktadır.
Y
1. Basamak Gelişme
c1Y
2. Basamak Gelişme
c1(c1Y)=c12Y
3. Basamak Gelişme
c1(c12Y)= c13Y
4. Basamak Gelişme
…
c1(c1n-1Y)= c1nY
n. Basamak Gelişme
Toplam Artış =Σ0n cn Y=Y(1+c1+ c12+ c13+…+c1n)
Mal Piyasasında Tasarruf Yatırım Eşitliği:
İki adet tasarruf mevcuttur. Bunlar kişilerin yapmış oldukları özel tasarruflar ve devletlerin yapmış
oldukları kamu tasarrufları.
Özel tasarruf kişilerin harcanabilir gelirlerinden yapmış oldukları tüketimden geride kalan yani
harcamadıkları kısım gelirleridir. S=YH-C veya S=Y-V-C
Kamu tasarrufları devletin vergi gelirlerinden kamu harcamalarını yaptıktan sonra geride kalan
tutardır. (V-G)dir.
Eğer dışa kapalı bir ekonomide üretim dengesi;
Y=C+I+G ise ve C’yi eşitliğin sol yanına alırsak
Y-C=I+G olur. Eşitliğin her iki tarafından V vergileri çıkartırsak
Y-C-V=I+G-V olur.
Eşitliğin sol yanı özel tasarrufu göstermektedir.
S=I+G-V
Denklemde I’yı yani yatırımı yalnız bırakırsak;
I=S+(V-G)yi göstermektedir.
S özel tasarrufu, V-G ise kamu tasarrufunu göstermektedir. Buna göre toplam yatırımlar (I) bir
ülkedeki özel tasarruf (S) ve kamu tasarruflarının (V-G) toplamına eşittir.