madde bağımlılığı

MADDE BAĞIMLILIĞI
24.02.2015
Neden “uyuşturucu bağımlılığı” değil de
“madde bağımlılığı” demeliyiz?

Madde bağımlılığının tanımını yapmadan önce konu
ile ilişkili olarak gerek halk arasında gerekse
bilimciler arasında sık yapılan bir hatayı düzeltmek
gerekmektedir.

Özellikle halk arasında ve basın-yayın organlarında,
hatta bazı bilimsel yayın ve kitaplarda madde
bağımlılığı yerine “uyuşturucu bağımlılığı” terimi
kullanılmaktadır.
Neden “uyuşturucu bağımlılığı” değil de
“madde bağımlılığı” demeliyiz?

Bu terminolojiyi günlük yaşamda ve bilimsel alanda kullanmak
iki bakımdan sakıncalıdır:
1)

Bağımlılık yapan maddeler, özellikle ilk denendikleri dönemde,
doza bağımlı olarak, uyuşturucu değil uyarıcı etkilere sahiptir.

Merkezi sinir sistemini uyuşturan etkileri yüksek dozlarda ortaya
çıkar.

Dolayısı ile aslında başlangıçta uyuşturucu değil de uyarıcı
(öforizan) etkileri nedeni ile kötüye kullanılan ürünleri uyarıcı
yerine uyuşturucu olarak tanımlamak bilimsel olarak yanlış bir
yaklaşımdır.
Neden “uyuşturucu bağımlılığı” değil de
“madde bağımlılığı” demeliyiz?
2)

“Uyuşturucu Bağımlılığı” terimi kokain ve amfetamin gibi uyarıcı
maddelerin bağımlılık yapmayacağı izlenimini vermekte ve bu durum
uyarıcıları deneme kararsızlığı içindeki gençleri yanıltmak için
kullanılmaktadır.

Bu yanlış yaklaşımın Avrupa İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin 2005 yılı
raporuna da yansıyan gençler arasında ekstazi başta olmak üzere
stimülan (uyarıcı) kullanımındaki artışa önemli bir katkı sağlamış
olabileceği düşünülmektedir.

Sonuç olarak hem bilimsel terminolojiyi doğru kullanmak hem de
gençleri korumak adına “uyuşturucu bağımlılığı” terimini terk ederek
“madde bağımlılığı”, “uyuşturucu maddeler” yerine de “bağımlılık yapan
maddeler” terimlerini kullanmak çok daha doğru bir yaklaşımdır.
Bağımlılık Tanımı

Genel anlamı ile bağımlılık;
 bir
nesneye, kişiye, yada bir varlığa duyulan
önlenemez istek; veya bir başka iradenin güdümü
altına girme durumu olarak tanımlanabilir.
 ruhsal
ve bedensel sağlıklarına ya da sosyal
yaşamlarına zarar vermesine karşın,
 insanların belirli bir takıntılı durumu yinelemeye
yönelik engellenemeyen bir istek duymaları ve
bunu sürdürmeleri halidir.
Bağımlılık Tanımı

Bağımlılık dediğimiz zaman aklımıza ilk önce
ilaç tanımına da uyan bazı kimyasal veya
bitkisel maddelere duyulan bağımlılık gelir.

Bununla beraber, günümüzde “alışveriş bağımlılığı”,
“internet bağımlılığı”, “kumar bağımlılığı” gibi tıbbi yardım
gerektiren başka bağımlılık türleri de vardır.
Madde Tanımı

Bağımlılık yapıcı madde,
 beyin
işlevlerini ve tüm bedensel yapıları etkileyerek
zamanla organ sistemlerinde kalıcı değişikliklere yol
açan,
 ruhsal ve davranışsal sorunlar oluşturan,
 yaşam için gerekli olmayan,
 doğal ya da yapay keyif verici maddelerdir.
Madde Bağımlılığı Tanımı

İlaç niteliğine sahip bir maddenin beyni etkilemesinden
kaynaklanan, maddenin keyif verici etkilerini
duyumsamak veya yokluğundan kaynaklanan
huzursuzluktan sakınmak için, devamlı veya periyodik
olarak madde alma arzusu ve bazı davranış
bozukluklarıyla karakterize bir beyin hastalığıdır.

Vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde
etkileyen maddelerin kullanılması,
Bundan dolayı zarar görüldüğü halde bu maddelerin
kullanımının bırakılamaması durumudur.

Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir?






Sigara
Alkollü içecekler
Çeşitli uyuşturucular
Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler
Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü
dışında kullanılan ilaçlar
Bazı yapıştırıcılar, tiner ve çakmak gazı gibi uçucu
maddeler
MADDE BAĞIMLILIĞINA
GİDEN YOLDA
İKİ TEMEL ALIŞKANLIK
ALKOL
SİGARA
BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER
Tarihçe

Madde kötüye kullanımının başlangıcı insanlık tarihi kadar
eskidir.

Tarihte yazılı belgelerden bilgi edinebildiğimiz ilk madde
alkoldür.

İnsanoğlu alkolün gerginliği ve anksiyeteyi (huzursuzluğu)
giderici etkilerini çabuk keşfetmiş ve ayrıca ona kutsal bir
anlam da yüklemiştir.

Bilinçli bir şekilde üzüm fermentasyonu ve buradan alkol elde
edilmesine yönelik ilk veriler M.Ö. 6000’lerde bugünkü
Ermenistan bölgesinde gerçekleşmiştir.
Tarihçe

Mezopotamya’ya ait reçete tabletlerinde şarabın ilaç
olarak kullanıldığına işaret eden veriler bulunmaktadır.

M.Ö. 2200’lere ait belgelerde Hammurrabi Kanunları’nda
şarabın yapılışı ve kullanımı ile ilişkili kurallar
bulunmaktaydı.

Eski Roma ve Yunan döneminde de üzüm ve şarap
kutsal sayılmış, Roma’da ‘’Baküs’’ Atina’da ‘’Dionisos’’
içki ve şarap tanrısı olarak kabul edilmiştir.
Tarihçe

Ünlü tarihçi Herodot Mezopotamya bölgesinde yaşayan
Asurlular ve Sümerler ile Aral bölgesinde yaşayan İskitlerin
kenevire benzer bir bitkinin yapraklarını ateşe atarak çıkan
dumanı soluyarak sarhoş olduklarını ve neşelendiklerini
yazmıştır.

1091-1276 yılları arasında İran’da Alamut Kalesi’nde Hasan
Sabbah’ın liderliğinde hüküm süren Haşaşin Devleti bağımlılık
yapan maddelerin terörist amaçlarla kullanımına önemli bir
örnektir.

Hasan Sabbah fedailerini çeşitli bağımlılık yapıcı maddelere
bağımlı yaparak, başta Selçuklu Veziri Nizm-ül Mülk olmak
üzere kendisine ve tarikatına karşı olan birçok bilim adamını,
devlet adamını ve sanatçıyı öldürtmüştür.
Tarihçe

Günümüzde bağımlılık yapan maddelerin üretimi ve
dağıtımından en büyük payı alanlar yasadışı terör
örgütleri ve organizasyonlardır.

Terör örgütlerinin ve yasadışı organizasyonların
varlıklarını sürdürebilmeleri için bağımlılık yapıcı
maddelerin daha çok üretilmesi ve tüketilmesi
gerekmektedir.

Bu sayede bu örgütler hem maddi kaynak hem de
militan temin etmektedirler.
Dünyadaki Durum

Madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı günümüzde
dünyanın en önemli sağlık ve güvenlik sorunlarından biri
olma özelliğini sürdürmektedir.

Avrupa İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin 2005 yılı
verilerine göre madde kötüye kullanımı ve bağımlılığında

özellikle 15-34 yaş arası grupta esrar, ekstazi ve kokain
kullanımında artış olduğunu göstermektedir.
Dünyadaki Durum

En çok kokain kullanımı % 4-5’lik oranlarla ABD, İngiltere
ve İspanya’da gözlenmektedir.

Ekstazi kullanımında yaklaşık %6’lık oranla Çek
Cumhuriyeti ilk sıradadır. Onu %4 ve 3.5’luk oranlarla
İngiltere ve İspanya izlemektedir.

Esrar kullanımında ise %20’nin üzerinde oranlarla Çek
Cumhuriyeti, ABD ve Fransa ilk üç sırayı almaktadır.
Ülkemizdeki Durum

Ülkemizde madde bağımlılığı ile ilgili 2000’li yıllara kadar
yapılmış yeterli bilimsel çalışmalar bulunmamakla birlikte,
verilere son yıllarda yapılan birçok bilimsel çalışma ile
ulaşılmaya çalışılmaktadır.

TUBİM Genel Nüfusta Madde Kullanım Araştırması’nda esrar
en çok kullanılan uyuşturucu madde olarak belirlenmiştir.

Araştırmaya katılanların %0,7’si, yaşam boyu en az bir kez
esrar kullandıklarını ifade etmişlerdir. Esrarı ilk kez kullanma
yaşı ortalaması 20,89±3,99’dur.

2012 yılındaki TUBİM araştırmasına göre Türkiye’de madde
kullanıcılarının sayısının (esrar ve ecstasy hariç) 46.087 ila
73.704 aralığında olabileceği tahmin edilmektedir.
Ekonomik açıdan

Bağımlılık yapan maddelerin kötüye kullanılmasına bağlı
olarak dünyada dolaşan yıllık para 500 milyar Amerikan
Doları’dır.

Türkiye’de, madde bağımlılığı ile mücadele alanında
2012 yılında 395.792.280,50 TL harcama yapıldığı tespit
edilmiştir.
Madde Bağımlılığı Tanı Kriterleri

Aşağıda sıralanan belirtilerin tamamını veya bazılarını en az
bir yıllık bir süreçte yineleyerek sergileyen bir kişi “madde
bağımlısı” kabul edilebilir:

1) Maddenin keyif verici etkisini duyumsayabilmek için dozun
belirgin bir şekilde arttırılması veya aynı dozun yinelenerek
alınması sırasında başlangıçtaki keyif verici etkinin
duyumsanamaması (yani madde etkilerine “tolerans”
gelişmesi).
2) Maddeyi alış sıklığının ve alınan madde miktarının abartılı
ölçüde artması.
3) Madde alınmadığı zaman yoksunluk krizinin ortaya çıkması
ve krizin madde alımı ile birlikte hafiflemesi veya tamamen
kaybolması.


Madde Bağımlılığı Tanı Kriterleri




4) Madde kullanımını kontrol etmeye veya tamamen
bırakmaya yönelik başarısız girişimlerin olması.
5) Kişinin zamanını büyük ölçüde madde bulmaya ve
stoklamaya yönelik faaliyetlere harcaması.
6) Madde kullanımına bağlı olarak sosyal ve iş
aktivitelerinin giderek azalması.
7) Kullanılan maddeye bağlı olarak fiziksel ve psikolojik
arazların ortaya çıkması ve bunların kullanılan
maddeden kaynaklandığını bile bile madde kullanımının
sürdürülmesi.
Bağımlılık-Dopamin İlişkisi

İnsanların görme,koku alma, dokunma gibi çeşitli duyulardan
zevk alabilmesi veya sevme, ödül alma, sınıf geçme, yarış
kazanma gibi deneyimlerden yaşanan olumlu duygular beynin
dopamin salgılamasına bağlıdır.

Bağımlılık yapan maddeler ilk kullanıldığında hızlı ve yüksek
miktarda dopamin salgılanır: ‘ödül’

Tekrarlayan kullanımlarda dopamin yine yükselir ama eski
düzeylerine ulaşamaz.

Bağımlılarda dopamin salınımı bozulur, kişi artık hiçbirşeyden
zevk alamaz olur.
Bağımlılık Yapıcı Maddeler;

Beyin ve bağlantılı organları (Merkezi Sinir Sistemi)
etkileyerek:
“Sahte bir İyi Oluş” hali yaratırlar.

Bir madde kullanıldıktan sonra, sahte iyi oluş halini ne
kadar kısa zamanda ve şiddetli ortaya çıkarıyorsa
bağımlılık yapıcı gücü o kadar fazladır.
Bağımlılığın Özellikleri








Bağımlılık bir hastalıktır
Hayat boyu sürer
Sosyal hayatı bozar
Çevre ve arkadaşlar kaybedilir
Ailevi sorunlar yaşanır
Ekonomik kayıplar olur
Sağlık bozulur
Hayat artık bu maddenin etrafında döner
İ
L
K
T
E
M
A
S
Terör örgütleri
Organize suç örgütleri
Kuralları kişilik gelişiminde
engel ve baskı olarak algılama
Risk almaya yatkınlık
S
I
K
L
I
Ğ
I
Bebek
Çocuk
Ergen
Erişkin
İleri yaş
Bağımlılık yapıcı maddelerle ilk temas ergenlikte ve genç erişkinlikte en sık
görülür
Gençler Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden
Deniyorlar?








Merak
Kendi sınırlarını aşma çabası
Asilik
Farklı olma dürtüsü
Arkadaşlarına uyma
Gruptan kopmak istememe
Sorunlarını çözebilmek veya unutmak
Daha iddialı olmak/görünmek isteği
Bağımlılık Döngüsü
Bir kereden
bir şey
olmaz
Bıraktım bir
daha
başlamam
Bir kereden
başka asla!
İstersem
bırakırım
Ben bağımlı
olmam!
Artık
bırakacağım
İstersem
bırakırım
Bırakmak
zorundayım
Bu meret
bırakılmaz
ki!
Bağımlılık Süreci Nasıl İşler
Yeniden Bağımlılığa Dönüş
Sosyal Çevre ve Akran Baskısı
Merak ve İlk Deneme
Alışma ve Bağımlı Olmaya Doğru İlerleme
Bağımlılığa Teslim Olma
Tedavi Süreci
Madde Kullanımına Başlamada Risk
Faktörleri
Bireysel Faktörler
 Akran Faktörü
 Aile Faktörü
 Okul Faktörü
 Çevresel Faktörler

Bireysel Faktörler

Ergenliğin farkına varma ve ergenliğe geçiş süreci
 Özellikle ergenlik döneminde sigara ve alkol kullanımı
genelde otoriteye baş kaldırışın sembolik ifadesi
olarak başlar

Agresiflik, olumsuz ruh hali, çekingenlik veya dürtüsellik

Yaşam becerileriyle ilgili sorunlar
Bireysel Faktörler

Madde bağımlılığı ile kişilik bozuklukları arasında önemli
bir ilişki olduğu saptanmıştır.
 Bağımlı
kişilerde en sık gözlenen kişilik bozukluğu
antisosyal (topluma karşı) kişilik bozukluğudur.

Ancak normal psikolojik durum içindeki şahıslardan, ruh
sağlığı bozulmuş hastalara kadar bütün insanlarda
madde bağımlılığı gelişebilir.
Genel Nüfusun Cinsiyet Gruplarına Göre Yaşam Boyu
Uyuşturucu Madde Kullanma Durumlarının Dağılımı, 2011.
CİNSİYET
YAŞAM BOYU UYUŞTURUCU
MADDE KULLANIMI
VAR (%)
YOK (%)
ERKEK
3,5
96,5
KADIN
2,6
97,4
Kaynak: TUBİM GPS Araştırması, 2011.
Akran Faktörü

Arkadaş grubunda madde kullanımına olumlu bakış bu
türden davranışlara yönelimi kolaylaştırır.

Kişi ancak madde alarak arkadaş grubuna girebiliyorsa
böyle bir grubun kurallarına uymak durumundadır.

Başlama, temin etme, devam ettirme gibi hususlarda
akran faktörü önemli işlev görür.
Aile Faktörü

Ailede madde kullanımının varlığı

Aile kontrolünün yetersizliği

Çocuğa uygun sınırlar oluşturmamak

Ebeveyn-çocuk arasında yakınlık ve bağlılık
olmaması

Ebeveynlerin çocuğun yaşamı ile ilgili olmaması

Çocuğa yönelik ihmal ve istismar
Okul Faktörü

Okul bağı ve okula bakış açısı zayıf, olumsuz sınıf
içi davranışlar

Okuldan kaçma davranışının artması

Okul yönetiminin kullananlardan oluşan ağları
engelleyememesi

Disiplin sorunlarına yönelik tedbir alınmaması
Çevresel Faktörler

Toplumsal olarak maddeler, bağımlılık ve
bağımlıya bakış

Yasalar ve uygulanabilirlik

Ulaşılabilirliğin kolay olduğunun algılanması

Yoksulluk ve işsizlik
Genel Nüfusun Gelir Gruplarına Göre Yaşam Boyu
Uyuşturucu Madde Kullanma Durumlarının Dağılımı, 2011.
YAŞAM BOYU UYUŞTURUCU MADDE
KULLANIMI
GELİR DURUMU
VAR (%)
YOK (%)
500 TL’den az
5,6
94,4
500-1000 TL
2,2
97,8
1001-2000 TL
2,6
97,4
2001 TL ve ÜZERİ
2,9
97,1
Kaynak: TUBİM GPS Araştırması, 2011.
Bağımlılık Yapıcı Maddeler fiziksel ve
psikolojik bağımlılık meydana getirirler:






Psikolojik bağımlılık:
Keyif verici maddeyi belirli aralıklarla alma isteği
duyulmasına denir. Kişi maddenin yokluğuna bağlı
huzursuzluk duyar.
Fiziksel bağımlılık:
Merkezi sinir sistemi hücrelerinin normal görevlerini
yapabilmeleri için alışılan maddeye sürekli ihtiyaç
duyulmasına denir.
Alışılan maddenin alınmaması halinde vücutta ortaya
çıkan belirtilere yoksunluk belirtisi adı verilir.
Fiziksel bağımlılıkta yoksunluk belirtileri ölüme yol
açacak kadar şiddetli olabilir.
Madde Bağımlılığı Dönemleri
Alışma Dönemi
 Doyma Dönemi
 Düşkünlük Dönemi

Madde Bağımlılığı Dönemleri
Alışma dönemi:
 Maddeyle ilk tanışma dönemidir.

Bu dönemde yalancı bir dünyaya dalarak keyif alma
duygusu ön plana çıkar.

Kişi kararsızdır, maddeye başlamamak için direnir.
İstediği zaman maddeyi bırakacağını düşünür.

Vücutta kalıcı bir fiziksel hasar yoktur. Gerekli tıbbi
yardım yapılırsa kolaylıkla maddeyi bırakabilir.
Madde Bağımlılığı Dönemleri
Doyma dönemi:
 Bu dönemde kişi yaşantısını devam ettirebilmek için maddeyi
kullanmak zorundadır. Artık keyif alma ihtiyacı yoktur.

Maddenin yoksunluğunda büyük sıkıntı ve problemler
doğmaktadır.

Görme bulanıklığı, göz bebeklerinde küçülme, ağız kuruluğu,
ellerde titreme, nabız ve solunum sayısında azalma, tansiyon
düşüklüğü, kabızlık, hafızada zayıflama, ruhsal durgunluk,
dikkatsizlik, irade ve kişilik kaybı, halüsinasyonlar vardır.

Karaciğer, kalp, solunum ve sindirim sisteminde hasarlar
ortaya çıkmaktadır.
Madde Bağımlılığı Dönemleri
Düşkünlük dönemi:
 Bu dönemde organlarda ağır hasarlar ve ruhsal çöküntü
görülür.

Kalp ve solunum problemleri, karaciğer hastalıkları ortaya
çıkar. Aşırı zayıflama, kusma, kalp ve solunum yetmezliği
görülür.

Bağımlının hastalıklara karşı direnci azalır. Zatürree,
hepatit(sarılık), AIDS gibi hastalıklar meydana gelir. Beyin
hasarı, ağır ruhsal problemler ortaya çıkar.

Kişi kendine bakamaz ve yardıma muhtaç hale gelir.
Yaşantısını devam ettirebilmek için aldığı uyuşturucu miktarını
arttırmak zorundadır.
Gencin Madde Kullanım Davranışı Nasıl
Anlaşılabilir?
Ortaya Çıkabilecek Belirti, İşaret ve Değişimler :

Kişisel görünüm

Sağlıkla ilgili gözlenebilecek durumlar

Kişisel alışkanlıklar ya da eylemler

Davranışsal durumla ilgili gözlenebilecek değişimler

Okulla ilgili gözlenebilecek durumlar

Ev yaşamı ve sosyal çevresi ile ilgili durumlar
Kişisel Görünüm:

Dağınık bir görünüm ve yetersiz kişisel bakım

Temizliğe özen göstermeme ve dikkat etmeme

Kırmızı ya da kızarmış yanaklar, gözler ve yüz

Parmaklarda ya da dudaklarda is ya da yanıklar

Kol ya da bacaklarında çeşitli izlerin varlığı (ya da bu
izleri gizlemek için sıcak havada bile uzun kollu
kıyafetlerle dolaşma)
Sağlıkla İlgili Gözlenebilecek Durumlar:

Soğuk algınlığı ve alerjiye bağlı olmayan burun akıntısı

Burun kanaması ve burun-ağız içerisinde hastalık dışı
yaralar

Nedensiz olarak sık hastalanma durumu

Mide bulantısı ve kusmalar

Dudakların aşırı bir şekilde kuruması ya da ıslak
görünme durumu
Sağlıkla İlgili Gözlenebilecek Durumlar:








Uyku bozukluğu
Dalgınlık, halsizlik, yorgunluk ve isteksizlik
Beslenme bozukluğu ve kilo kaybı
Baş ve vücut ağrıları
Konuşma güçlüğü, peltek ya da mırıldanır gibi konuşma
Terleme
Titreme
Yürüme bozukluğu
Kişisel Alışkanlıklar ya da Eylemler:

Giysilerde ya da nefesinde sigara kokusu ya da
alışılmamış kokuların varlığı

Kötü kokuyu ortadan kaldırabilecek mahiyette nane
şekeri ya da sakız gibi ürünlerin yoğun kullanımı

Ailenin kontrolü dışında sıklıkla eve geç gelme ve evden
erken çıkma

Nakit parayı hızlı bir şekilde tüketme davranışı

Dişleri sıkma
Davranışsal Durumla ilgili Gözlenebilecek
Değişimler:

Aile bireyleri ve arkadaşlar arası ilişkilerde olumsuzluklar

Çevre ve arkadaş değişikliği

Duygusal durumunda değişiklikler ve duygusal
istikrarsızlıklar

Anlamsız gülme ya da ağlama davranışları

Çılgınca ve ölçüsüzce davranışlarda bulunma
Okulla İlgili Gözlenebilecek Durumlar :

Okuldan nedensiz olarak sıklıkla kaçma davranışı

Ders dışı etkinliklere, sosyal ve kültürel aktivitelere karşı
ilgisiz kalma

Okul ile ilgili sorumluluklarını yerine getirememe

Ders notlarında beklenmeyen ani düşüş
Ev Yaşamı ve Sosyal Çevresi ile İlgili
Durumlar :

Evde bulunan ecza dolabındaki ya da aile bireylerinin
kullandığı ilaçların hızlı bir şekilde azalması

Evde bulunan aile büyüklerine ait olan sigara paketinin
hızlı bir şekilde tükenmesi

Evde vitrinde süs olarak duran alkol şişelerinin
kapaklarının açılmış olması ya da kullanılması

Evde bulunan değerli eşyaların kaybolması
Madde Bağımlılığının Zararları






Kendine güveni azalır.
Kendini kontrolü zayıflar.
İnsani prensipleri ve değerleri yok olmaya başlar.
İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır.
Kullandığı maddeler vücudun savunma mekanizmasını
yok edip bağışıklık sistemini zayıflatır.
AİDS, frengi, verem, hepatit B ve hepatit C, kanser,
gangren gibi birçok ölümcül hastalığa yakalanma riski
artar.
Madde Bağımlılığının Zararları





Maddeyi alabilmek için önce parasını bitirir.
Çevresindeki insanların değerli eşyalarını ve
paralarını çalmaya başlar.
Daha fazla para temin edebilmek için hırsızlık, gasp,
yankesicilik vb. suçlara karışır.
Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder.
Maddenin vücuduna verdiği zarardan dolayı
sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder.
57
Ölümlerin En Sık Gerçekleştiği İllere Ait Son 6 Yılın Verisi
2007
2008
2009
2010
2011
2012
İSTANBUL
86
93
77
57
45
70
ADANA
4
8
8
14
9
15
MERSİN
0
1
3
3
6
9
ANTALYA
8
6
18
15
5
25
ANKARA
3
2
1
4
5
7
GAZİANT
EP
10
10
9
9
4
9
Kaynak: Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı, 2013.
Doğru Zannedilen YANLIŞLAR

Benim iradem güçlüdür, ben bağımlı olmam.

Ben kendimi kontrol edebilirim.

Madde kullanımı arkadaşlık ilişkilerini arttırır.

Bağımlılık yapıcı madde kullanmak insanın sosyal
çevresinin genişlemesine yardımcı olur.

Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor.
Doğru Zannedilen YANLIŞLAR

Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz.

Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz.

Sadece zayıf insanlar bağımlı olur.

Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir.

Ottur, zararı yok. Bu nedenle bağımlılık da yapmaz.
Madde Kullanımında İlk Teklifi
Kim Yapar?
Bir Dost…
Çoğunlukla
yetişkin kontrolünden uzak
eğlenmek için gidilen ortamlarda…
VEYA
İnsanların kendilerini güvende hissettikleri,
kişinin kendisinin veya arkadaşlarının evi gibi
ortamlarda teklif edilir.
Kullanma teklifi reddedilince;
Yağcılık: Sen gidince buranın tadı tuzu kaçar
 Yalnız Bırakma: Eğer gidersen bir daha yüzüne bakmam
 Yalvarma, Acındırma: Ne olur hatırım için bir kez,

beni kırma
Tehdit: Kesinlikle seni bırakmayız
 Ödül Vadetme : Bak bunu yaparsan seni o kızla/erkekle

tanıştıracağım

Aşağılama: Hadi süt çocuğu sen de
gibi tepkilerle karşılaşılır.
Hayır diyebileceğimiz birçok
cümlemiz var…

Hayır, teşekkür ederim.

Hayır, bana göre değil.

Hayır dostum, sağ ol. Ben böyle iyiyim.

Eğer anne babam bu durumda görse gerçekten
çok üzülürdü.

İnsanda yaptığı etkiyi sevmem.
Hayır diyebileceğimiz birçok
cümlemiz var…

Hayır, sağlıklı kalmak için çabalıyorum.

Ben bir sporcuyum, böyle şeyler yapamam.

Hayır, teşekkürler, ben eve gitmeliyim.

Hayır, ben okula gidiyorum. Bunu riske atmak
istemem.

Yapamam. Ben işin kolayına kaçamam.
Arkadaşın Kullanıyorsa;

Suçlamaktan ve yargılamaktan kaçının.

Ahlak dersi vermeye kalkışmayın.

Tehdit etmeyin.

Ona karşı öfke vb. duygularınızı kontrol altında
tutun.

Olaylara duygusal değil, gerçekçi yaklaşın.

Yanında olduğunuzu ve destek alma noktasında
yardımcı olabileceğinizi hissettirin.
Arkadaşın Kullanıyorsa;

Onun tıbbi anlamda bir hasta olduğunu
unutmayın.

Arkadaşınıza ve çevrenize madde bağımlılığının
tıbbi bir hastalık olduğunu anlatın.

Bir uzmandan destek alınması gerektiğini
vurgulayın.

Kendinizi korumayı unutmayın.
Anne babalar için önemli cümleler:

Çocuk ve genç,

Duygusal açıdan sevgi, ilgi, yakınlık,

Saygı görme, önem verilme, onaylama,

Övgü alma, cesaretlendirme, kendini özgürce anlatabilme,

Belli sınırlar içinde bağımsız davranabilme,

Sağlıklı bir ortamda büyüyüp gelişme,

Uygun biçimde eğitilme,

Umut ve beklentilerinin desteklenmesini ister.
Anne babalar için önemli cümleler:
 Çocuk ve genç,

Anne baba davranışlarını görerek öğrenir,

Anne babayı kendine örnek alıp taklit eder,

Anne babanın birbirlerine karşı davranışlarını gözler,

Sorun çözümünde anne babadan gördüklerini yapar.
Koruyucu Yaklaşım
Birincil Koruyucu Yaklaşım ;

Yaşamı boyunca hiç madde ile karşılaşmamış
kişilerin bu maddeleri kullanmaya başlamasını
engellemek amacı ile yapılan çalışmalardır
 Bilgilendirme
toplantıları, konferanslar, seminerler…
Koruyucu Yaklaşım
İkincil Koruyucu Yaklaşım;

Madde kullanmaya başlamış ancak bağımlı hale
gelmemiş kişilerin bağımlı hale gelmesini
önlemek amacı ile yapılan çalışmalardır
 Kişinin
kendi durumunu değerlendirmesini, kendisine
yardımcı olunabileceğini kavramasını sağlamak,
sağlık kurumlarına baş vurabileceğini öğretmek…
Koruyucu Yaklaşım
Üçüncül Koruyucu Yaklaşım;

Belirli bir süre madde kullanarak madde
bağımlısı haline gelmiş kişilerin tedavisinin
sağlanarak geriye dönüşü olmayan sosyal ve
tıbbi kayıplardan korumak, ölümü engellemek
için yapılan çalışmalardır
 Ayaktan
ya da yatarak tedavi...
Madde Bağımlılığının Tedavisi

Bağımlılığın bir hastalık olarak kabul edilmesi ve
tedavi edilebilir bir durum olduğu bilinmelidir

Madde bağımlılığının tedavisi oldukça güç ve
zahmetli bir iştir.

Bağımlılık tedavisindeki başarı kişiye, çevreye,
yönteme göre değişkenlik gösterir .
Madde Bağımlılığının Tedavisi

Madde bağımlılığının tedavisinde önemli
iki nokta vardır:
 Bağımlının
kendisinin tedavi olmaya ve bağımlılıktan
kurtulmaya istekli olması.
 Bağımlılığın
başlanması.
erken teşhis edilerek tedaviye
Madde Bağımlılığının Tedavisi
Tedavi ve rehabilitasyon olmak üzere iki aşamada
gerçekleştirilir:

Tedavi aşaması: Kişi bağımlı olduğu maddeden
uzaklaştırılarak yoksunluk belirtileri ile savaşılır. Vücut
organlarında meydana gelmiş hasarlar tedavi edilir. Bu
safhada bağımlı hastanede gözlem altında
tutulmalıdır.

Rehabilitasyon aşaması: Kişilerin ruhsal problemleri
çözümlenmeye çalışılır. Tekrar iş gücü kazandırılarak
çalışabilecek ve topluma yararlı olacak hale getirilir.
SONUÇ
MADDE KULLANIMINA BAŞLAMADA BİR TEK NEDEN
YETERLİDİR
GÜVENLİ BİR MADDE VE GÜVENLİ BİR KULLANIM
ŞEKLİ YOKTUR.
KULLANAN HERKES İÇİN BAĞIMLILIK GELİŞME RİSKİ
EŞİTTİR.
BAĞIMLILIĞI ENGELLEMEK KİŞİNİN ELİNDEDİR.