Murat Havzası Rehabilitasyon Projesi
advertisement
MURAT HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ PROJENIN GEREKÇESI Gelir düzeyleri arasında giderek artan farklılıklar, iş bulmak, daha iyi sosyal ve ekonomik altyapıya ulaşabilmek için tarımdan diğer sektorlere geçiş amaçlı ve geniş çaplı, kırsaldan kente veya yurt dışına mevsimsel veya daha uzun süreli göçlere yolaçmaktadır. Doğu Anadolu’nun yüksek rakımlardaki ve kentlerden uzak köylerinde göç etmemiş olan kesim ise, sınırlı ekonomik fırsatlarla, asgari geçim ve yaşam standartlarında, en az dört ayın karla kaplı geçtiği kışların uzun ve sert olduğu zor iklim şartları altında yaşamlarını sürdürmektedirler. Hedef kitlenin yaşamı, genelde öz tüketimleri için yapılan marjinal bitkisel üretim ve hayvancılık kaynaklı gelire, kısa süreli iş fırsatlarına, gurbetteki aile fertlerince sağlanan kısıtlı gelir ve birikimlere ve de bu kesim için çok değerli yer olan sosyal transferler ile tarımsal desteklere dayanmaktadır. Proje bölgesinin doğal kaynak zenginlikleri, yüzlerce yıldır bir yandan doğal nedenler bir yandan da, aşırı otlatma, yapacak ve yakacak amaçlı bilinçsiz orman kesimi, kötü tarım uygulamaları gibi süregelen insan baskısı nedeniyle aşırı ölçüde hırpalanmış durumdadır. Havzadaki çevre bozulumunun ve doğal kaynaklara dayalı yetersiz gelirden kaynaklanan kemikleşmiş yoksulluğun, Türkiye’deki diğer havzalardan göreceli olarak çok daha fazla olduğu görülmektedir. Projenin IFAD tarafından desteklenmesinin odağında, üst havzalarda yaşayan kesimin sürdürülebilir tarımla fiziksel ve finansal olarak daha fazla iştigal edebilmesi için su ve toprak kaynaklarının etkinlikle iyileştirileceği ve bu yolla havza halkının refah düzeyinin artacağı, kamu ve özel kaynaklı destekleme mekanizmalarına olan bağımlılığın ise azalacağı varsayımı yeralmaktadır. Yüksek rakımlarda yaşayanlar dahil nüfusu on milyonu bulan orman köylüleri için hükümet, gelir getirici faaliyetleri desteklemek ile yoksulluğu doğrudan transferlerle azaltma seçeneklerinin ortasını bulmak zorundadır. PROJENIN AMACI Proje, Murat Nehri su havzasında yeralan Elazığ, Muş ve Bingöl illerinde doğal kaynak bozunumun önüne geçerek, üst kodlarında yaşayanların yoksulluklarını azaltmayı amaçlamaktadır. PROJENIN TÜRÜ Proje, Elazığ, Muş ve Bingöl illerinin üst havzalarındaki önemli doğal kaynakların, Orman ve Su İşleri Bakanlığı (OSİB)’nin oluşturduğu ilkelerle uyumlu yaklaşımların kullanılması yoluyla ekonomik olarak iyileştirilmesine ve aynı zamanda da doğru ve sürdürülebilir olarak yönetilmesine dayanan bir “doğal kaynak rehabilitasyonu ve kırsal yoksulluğu azaltma” projesidir. PROJE ALANININ ÖZELLIKLERI Fiziksel ve Coğrafi Özellikler: Projenin uygulama alanı, Doğu Anadolu’da Fırat Nehrinin iki ana kolundan biri olan Murat Nehri boyunca batıdan doğuya doğru sıralanmış olan Elazığ, Muş ve Bingöl illerini kapsamaktadır. PROJE ALANININ ÖZELLIKLERI Ekonomik ve Sosyal Altyapı : Elazığ. Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) sıralamasında 36. sırada ve 3. Grup iller arasında yeralan il, Türkiye’nin kısmen gelişmiş illerindendir. Muş. Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) sıralamasında son sırada ve 6. Grup iller arasında yeralmaktadır. Bingöl. Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) sıralamasında 76. Sırada ve 6. Grup iller arasında yeralan il Türkiye’nin az gelişmiş illerinden birisidir. PROJE ALANININ ÖZELLIKLERI Doğal Kaynaklar ve Sorunlar : Proje illerinin yüksek rakımlı köylerinde, topoğrafya ondülelidir ve arazinin büyük çoğunluğu IV. ve üstü Arazi Kabiliyet Sınıflarının özelliklerini taşımaktadır. Proje alanında şiddetli ve çok şiddetli erozyon sözkonusudur Türkiyede ve Proje alanında doğal kaynakları ve yaşamı etkileyen en önemli doğal afetler şunlardır: i) deprem, ii) toprak kayması, iii) sel, iv) kaya düşmesi, v) orman yangını, vi) çığ ve vii) fırtınalar. PROJE ALANININ ÖZELLIKLERI Kırsal Altyapı ve Sorunları: Proje bölgesinde kırsal yaşam alanları, üst havzalarda ekonomik ve sosyal açıdan önemli ölçüde az gelişmiş, alt yapı yetersizliği nedeniyle yatırım cazibesi olmayan bir yapı göstermektedir. Proje alanı gibi hayvancılığın çok önemli bir gelir kaynağı olduğu alanda hayvancılık için kırsal alt yapı çok yetersizdir. PROJE ALANININ ÖZELLIKLERI Tarımsal Yapı ve Sorunları: Üst havzalardaki tarım kesiminin karşılaştığı sorunların başında arazinin küçük ve parçalı olması gelmektedir. Temel sorunlardan bir diğeri ise kullanılan teknolojinin eskiliğidir. PROJE BILEŞENLERI Bileşen 1. Doğal Kaynakların ve Çevrenin Yönetimi Bileşen 2. Doğal Kaynaklar ve Çevre Değerlerine Dönük Yatırımlar Bileşen 3. Küçük Ölçekli Tarımsal Üretim Yatırımları PROJE BÜYÜKLÜĞÜ Beklenmeyen fiyat ve miktar giderleri dahil toplam yatırım ve ek cari maliyetler tahminen 43.72milyon ABD Doları (79.66milyon TL) olarak hesaplanmıştır. PROJENIN UYGULAMA SÜRESI Önerilen Projenin, yürğürlüğe girme tarihindan itibaren 7 yıl süreyle (2012-2018) finanse edilmesi planlanmıştır. HEDEF BÖLGE VE KITLE Murat Nehir Havzasının eğimli arazilerin yoğun olduğu kesim Projenin hedef bölgesi olarak belirlenmiştir. Bu bölge Elazığ, Bingöl ve Muş illerinin yüksek rakımlı ilçe ve köylerini kapsamaktadır. PROJE SAHIBI KURULUŞ Proje sahibi ve Yürütücüsü Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın (OSİB) bünyesindeki Orman Genel Müdürlüğü (OGM)’ dür. PROJENİN ARKA PLANI Sektörel ve Bölgesel Arka Plan: Orta gelir düzeyinde bir ülke olarak tanımlanan Türkiye, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)’nin 2009 İnsani Kalkınma Raporunda 182 ülke arasında 79. sırada yer almaktadır. Proje Fikri, Kaynağı ve Uygunluğu : Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı Ulusal ve Sektörel Politika ve Programlara Uygunluk Bölgesel Kalkınma Poltika ve Programlarına Uygunluk Projeyle ilgili Geçmişte yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar Tamamlanmış, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle İlişkisi PROJE YÖNETİMİ VE UYGULAMA PLANI Proje Yürütücüsü Kuruluşlar Proje Organizasyonu ve Yönetim Uygulama Birimi Hesaplar ve Ödemeler Satınalmalar ve Mali Denetim Yıllık İş Planları ve Bütçeler Gelişme Raporları İzleme ve Değerlendirme Uygulamanın Denetimi Proje Uygulama El Kitabı PROJENİN TOPLAM YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI Toplam Yatırım Tutarı Yatırımın Yıllara Dağılımı PROJENİN FİNANSMANI Finansman Kaynakları, Maliyeti ve Planı PROJE ANALİZİ Finansal Analiz Finansal Fayda-Maliyet Analizi Ekonomik Analiz Ekonomik Maliyetler Projenin Faydaları ve Ekonomik FaydaMaliyet Analizi Duyarlılık Analizi Risk Analizi
