salmonellosis - WordPress.com

Dr. İbrahim ÇETİN
Veteriner Hekim
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Bursa İl Müdürlüğü
SALMONELLOSİS
 Salmonellosis,mide-barsak kanalının bakteriyel bir
hastalığıdır.
 MORBİDİTE:++
 MORTALİTE:+
 ETYOLOJİ:Bakteriyel
SALMONELLOSİS
 Salmonella bakterisinin pek çok serotipi
Salmonellosis’e neden olur.Bu bakteriler,gram negatif
ve fakültatif anaerobturlar.Yani oksijenin varlığında da
yokluğunda da yaşarlar.
SALMONELLOSİS
 Salmonellalar,insanların ve hayvanların barsak
kanalında yaşarlar.2000’in üzerinde serotipi ayırt
edilmiştir.ABD’de görülen en yaygın
serotipleri;S.Enteritidis ve S.Typhimurium(tifoya
neden olur)dur.
SALMONELLOSİS
 Non-typhoidal Salmonellosis’e, S.Enteritidis neden
olur.Gıda zehirlenmesiyle ilişkilendirilen hastalıklara
yol açar.Bu serotip ve diğerlerinin çoğu,enfekte olmuş
hayvan veya insanların dışkısından bulaşır.
SALMONELLOSİS
 Bazı salmonella serotipleri,türe özeldir ve diğer türlere
kolayca geçmez.Diğerleri ise türe özeldir ve türden türe
geçerler.Bu türlere insanda dahildir.
KONAKÇILARI
 Salmonella,hem sıcakkanlı hemde soğukkanlı
hayvanları barsak kanalında barınır.
 İnsanlarda,Salmonella organizması ile enfekte olmuş
herhangi bir kişi bu hastalığa yakalanabilir.Fakat,en
fazla,5 yaş altı çocukları,yaşlıları ve bağışıklık sistemi
zayıf kişileri etkiler.
 Salmonella ile enfekte olmuş her kişi veya hayvan
hasta olmaz.Salmonella taşıyıcıları sıkça sağlıklı
görünür.
BULAŞMA
 Pek çok kişi,kontamine olmuş gıdaları (tavuk,çiğ
yumurta,sığır eti,süt ,süt ürünleri ve sebzeler) yiyerek
salmonella organizmaları ile enfekte olurlar.
 Kontamine olmuş toprakta yetişen çiğ yonca filizi de
salmonella salgınına neden olmuştur.
BULAŞMA
 Herhangi bir hayvansal orijinli gıda,insanlarda bu
enfeksiyonun potansiyel kaynağı olabilir.
 Salmonella,dışkıda,pastörize edilmemiş süt,kan ve
vücud dokularında bulunabilir.
BULAŞMA
 Evcil hayvanlar,eğer enfekte hayvanlarla temas
ederlerse,taşıma esnasında,fuarlarda ve
müzayedelerde enfekte olabilirler.Yeni enfekte olmuş
evcil hayvan,gideceği yere ve geri döndüğü yere
enfeksiyonu taşır.Taşıdığı yerde,diğer hayvanlara ve
kişilere enfeksiyon kaynağı olarak işlev yapar.
BULAŞMA
 Özellikle ishalli olan petler,salmonellayı dışkılarıyla
bulaştırırlar.
 İnsanlara bulaşma,dışkı ile temastan sonra eller
yıkanmazsa meydana gelir.
BULAŞMA
 Sürüngenler(yılanlar,iguanalar ve
kaplumbağalar),genellikle salmonella
saçarlar.İnsanlar,sağlıklı bile görünse ,herhangi bir
sürüngeni ellediklerinde mutlaka ellerini
yıkamalıdırlar.
 Kişiden kişiye bulaşma,eğer kişi lavobayı kullandıktan
sonra ellerini yıkamaz ve sonra gıdayı ellerse meydana
gelir.
BULAŞMA
 Çapraz bulaşma,daha önceden kontamine gıda için
kullanılan yüzeyde kontamine olmamış gıda
kullanılırsa meydana gelir.
 Sinekler,salmonellayı,ayakları vasıtasıyla kontamine
olmuş gıdadan kontamine olmamışa seyahat ederken
geçirebilirler.
Enfekte hayvan
Direk temas
Dışkı,kan,dokular
süt
su
Pastörize
olmamış süt ve
süt ürünleri
toprak
Kontamine
toprakta
yetişen gıda
İnsan
tüketimi
İnsanda
salmonellosis
gıda
Zayıf hijyen
veya
uygunsuz
gıda
hazırlama
Zayıf
hijyen veya
uygunsuz
el yıkama
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
 Hayvanlarda Salmonellosis,belirgin olabilir veya
olmayabilir.
 Bazı hayvanlar,değişik aralıklarla Salmonella saçan
taşıyıcılardır.
 Mikrop kapma,kısa süreli veya uzun süreli olabilir.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
 Diğer bazı hayvanlar latent enfeksiyon
geliştirebilirler.Bunlarda,Salmonella organizmaları,kan
dolaşımına girer ve lenf yumrularına seyahat
ederler.Oralarda uyku halinde kalırlar.Uykudaki
mikroorganizmaları aktif yapan en yaygın sebep
stresdir.
 Gastrointestinal yolun bir hastalığı olması
nedeniyle,bazen kanlı olan ishal,gözlenen en yaygın
klinik belirtidir.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
Ruminantlar:
 Salmonellosis,başlıca buzağıları etkiler ve stresle
ilişkilidir ve yüksek ölüm oranı ile seyreder.
 Yetişkin sığırlarda etkilenebilirler.Klinik
belirtiler,yüksek ateşle başlar.Bunu şiddetli ishal ve
karın ağrısı takip eder.Yavru atma meydana gelebilir.
 Taşıyıcı hayvanlar,Salmonelllayı,dışkı ve süt yoluyla
saçarlar.ABD’de Salmonellosis,koyun ve keçilerde
yaygın değildir.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
Domuzlar:
 Domuzlar,Salmonelladan stres ile gelen nekrotik
enteritis geliştirirler ve bu hastalıkta kanlı ishale yol
açar.
 Genç domuzlarda,sütten kesim stresi ve aşılama,temiz
olmayan çevre ile birlikte Salmonellosis’e neden
olabilir.
 Kontamine domuz eti,insan için yaygın bir enfeksiyon
kaynağıdır.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
Atlar:
 Atlarda Salmonellosis,kısraklarda geç dönemde yavru
atmaya,taylarda artiritis’e ve tüm atlarda enteritis’e
neden olabilir.ABD’de,atlar,insanlar için yaygın bir
enfeksiyon kaynağı değildirler.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
Kediler ve köpekler:
 Kediler ve köpekler,taşıyıcı hayvanlar olabilirler veya
salmonella enfeksiyonu ile klinik olarak hasta
olabilirler.
 Köpekler,kedilerden daha sık olarak,salmonellosis’i
insanlara bulaştırırlar.
HAYVANLARDA SALMONELLOSİS
Kümes hayvanları:
 Tavuklar,hindiler ve ördekler,insan Salmonellosis’inin
kaynaklarıdır.
 Çiğ yumurtalar da,salmonella kaynağı olabilirler.
 Kabuğun dışı,enfekte dışkı ile bulaşabilir ve içi de
kabuk oluşmadan önce enfekte olabilir.
İNSANLARDA SALMONELLOSİS
 Salmonellaya maruz kalan herkes hasta
olmaz.Hastalık meydana gelince,enfeksiyondan 12-72
saat sonra,muhtemelen kanlı ishal,karın krampları ve
ateş ortaya çıkacaktır.
 Diğer klinik belirtiler;başağrısı,kusma ve kas ağrıları
olabilir.Tedavi olmaksızın kişilerin çoğu bir hafta
içinde iyileşecektir.
 Bazı kişilerin barsak hareketlerinin normale dönmesi
aylar alabilir.
İNSANLARDA SALMONELLOSİS
 Bazı vakalarda,organizma kan dolaşımına girip vücuda
yayılabilir ve organ hasarı ve bazen de ölüme neden
olabilir.
 Görünüşte iyileşen çok az kişide Reiter sendromu
gelişir.Bu sendrom,eklemleri,gözleri ve ürogenital
kanalı etkiler.Bu sendrom,aylar ve yıllar boyunca
sürebilir.
İNSANLARDA SALMONELLOSİS
 Genellikle dizleri,ayak bileklerini ve ayakları
etkiler.Tendonların kemiğe bağlandığı noktalarda ağrı
ve şişmeye neden olur.Ayrıca alt sırt eklemlerini de
etkileyebilir.Göz konjunktivasının ve erkek ile dişi
ürogenital sistem organlarının yangılanmasına neden
olur.
 Salmonella,Reiter sendromu ile sonuçlanan tek
organizma değildir.Chlamydia bu sendrom için en
yaygın sebeptir.Fakat Shigella,yersinia ve
campylobacter de neden olur.
TEŞHİS
 İnsanlarda salmonellosis,hasta kişilerin dışkısının
kültüre edilmesini kapsayan laboratuar testleri
aracılığı ile teşhis edilir.Serolojik testlerde kullanılır.
 Salmonellosis teşhis edilirse;tedavi gerekli
olursa,kullanılacak antibiyotiği belirlemeye yardım
etmek için hangi serotip olduğunu belirlemek için
daha detaylı testler yapılır.
 Hayvanlarda teşhis,dışkı kültürü ve serolojik testleri
baz alır.
TEDAVİ
 Genellikle,salmonellosis tedavisine gerek
duyulmaz.İnsanların çoğu ve hayvanlar herhangi bir
tıbbi müdahale olmaksızın iyileşeceklerdir.
 İshalli olanlar için,rehidrasyon (sıvı takviyesi)
zorunludur.
TEDAVİ
 İnsanlar,antiishal ilaçları almamalıdırlar.Çünkü bunlar
hastalığın iyileşmesini geciktirir.Antibiyotikler,şiddetli
vakalarda zorunlu olabilir.Aşırı hasta insanlar ve
hayvanlar hastaneye kaldırılmak zorunda kalınabilir.
ÖNLEM
 Salmonellosis’e karşı korunmak için aşı
yoktur.Salmonella bakterisinin çok yaygın olmasından
dolayı,fiilen tüm gıdaları bulaşmadan uzak tutmak
imkansızdır.
 En iyi önlem,muhtemel maruz kalmayı
kısıtlamaktır.Bu da gıda güvenliğinin basit kurallarını
gözleyerek en iyi başarılabilir.Bu kurallar aşağıda
sıralanmıştır.
 Elleri tuvaleti kullandıktan,bebek bezi değiştirdikten
veya hayvanlarla temastan sonra ılık su ve sabunla iyice
yıkayın.Gıdayı ellemeden önce ellerinizi daima yıkayın.
ÖNLEM
 En iyi önlem,muhtemel maruz kalmayı
kısıtlamaktır.Bu da gıda güvenliğinin basit kurallarını
gözleyerek en iyi başarılabilir.Bu kurallar aşağıda
sıralanmıştır.
 Elleri tuvaleti kullandıktan,bebek bezi değiştirdikten
veya hayvanlarla temastan sonra ılık su ve sabunla iyice
yıkayın.Gıdayı ellemeden önce ellerinizi daima yıkayın.
ÖNLEM
 Ev hayvanlarını ve dışkılarını elledikten sonra ellerinizi
iyice yıkayın.Çocuklarında ellerini iyice yıkadığından
emin olun.
 Sürüngenleri,pet olarak tutmayın.Özellikle eğer evde
küçük çocuk,yaşlı veya immün sistemi zayıf kişi
varsa.Eğer sürüngenler evde varsa,onları elledikten
sonra elleriniz iyice yıkayın.
ÖNLEM
 Tüm et,tavuk,sebze,süt ve süt ürünlerini bulaşık olarak
gözönüne alın ve muayene edilmiş et ve yumurtaları satın
alın.Çiğ veya az pişmiş yumurtaları içeren gıdaları yemeyin.
ÖNLEM
 Tüm sebze ve meyveleri yıkayın ve uygun biçimde




saklayın.
Etlerin suyunun diğer gıdaların üzerine damlamasını
önlemek için etleri plastik poşetlere sarın.
Gıdaları acilen buzdolabına koyun.
Donmuş gıdaları buzdolabında çözdürün.
Bulaşık gıdanın bulaşık olmayan gıda ile çapraz
bulaşmasını önleyin.
ÖNLEM
 Pişmemiş veya çiğ et ve tavuk yemekten
sakının.Tavukları,iç sıcaklıkları 170-180 F (77-82 C)
olacak şekilde pişirin.Bu gıdaların uygun derecede
piştiğini kontrol için et termometresi kullanın.
ÖNLEM
 İshal olan kişiler diğerlerine gıda hazırlamamalı ve servis
yapmamalıdır.
 İshal olan kişiler halka açık havuzlarda ve göllerde
yüzmemelidirler.
ÖNLEM
Hayvanlarda önlem daha güçtür ve aşagıdaki tedbirleri
içerir.
 Taşıyıcı hayvanlar,ayırt edilmeli ve sürüden elimine
edilmelidir.
 Kontaminasyondan sakınmak için gıdanın
elleçlenmesi kontrol edilmelidir.
ÖNLEM
 Enfeksiyon kaynağı olabileceği için,kemik,et ve balık
unu içeren hayvan yemlerinden sakınılmalıdır.
 Birkaç serotip için mevcut aşı vardır.Fakat bunlar
bütün zoonotik serotiplere karşı koruma sağlamaz.
TEŞEKKÜRLER…