AB İş Konseyleri - E-Mezun

Ek b
İŞLETMELERDE ÇALIŞANLARIN
BİLGİLENDİRİLMESİ VE DANIŞMA SÜRECİNİN
İŞLETİLMESİ
AB 15’TEKİ UYGULAMALAR
AB15’TE, İŞÇİ BİLGİLENDİRMESİ VE DANIŞILMASI İLE İLGİLİ
MEKANİZMALARIN (İŞ KONSEYLERİ(*)/KOMİTELERİNİN TANIMI
Avusturya, Betriebsrat
İş gücü tarafından seçilen, 5 veya daha fazla işçinin çalıştığı bir işletme dahilinde tüm
çalışanları temsil eder. İş yerinde bilgilendirme, danışma ve yasa ile belirlenmiş karar belirleme
hakkını uygular.
Belçika, Ondernemingsraad/ Conseil d'Entreprise
İş yerindeki, işçi sağlığı ve iş yeri güvenliği komitesi ile beraber, işçi sayısı 100 veya daha fazla
olan işletmelerde, iş konseyleri, işçilerin başlıca temsil ve katılım şeklidir. Hem işçiler
tarafından seçilmiş temsilciler hem de işveren tarafından atanan temsilcilerin bir araya gelmesi
ile oluşturulan ortak iki taraflı bir kuruldur. (işveren tarafında atanan temsilcilerin sayısı, işçi
temsilcilerinden fazla olamaz.)
Danimarka, Samarbejdsudvalg/Cooperation Committee
Yasa ile düzenlenmemiş, yönetim ve işgücü temsili (sendika üyesi olmayan) eşitlik üzerine
kurulu ortak kuruldur. Bireysel iş yerlerinde işçilerin katılımını teşvik etmek ve işbirliği sağlamak
amacıyla işbirliği anlaşması çerçevesinde kurulmuştur.
Finlandiya
İş Konseyleri, işletme içinde işbirliği hakkında bir ulusal yasa ile düzenlenmemiştir. “Çalışan
temsili ve İşletmelerin İdaresi Yasası”, işçilerin sadece işletmenin idari kurularında temsilini
sağlar.
Fransa, Comités d'Entreprise, Comité Central d’Entreprise, Comité de Groupe
50 çalışandan fazla olan özel işletmelerde, şirket lideri ve işçi temsilci liderinde oluşan ortak bir
kuruldur. İşçiler bilgi alır, işveren tarafından yapılan resmi danışmaya cevap verirler ve
kendilerine ait olan bütçeden kültürel faaliyetler düzenlerler.
(*)94/45/EEC sayılı AB Direktifi kapsamındaki AB iş Konseyleri değildir.
AB15’TE, İŞÇİ BİLGİLENDİRMESİ VE DANIŞILMASI İLE
İLGİLİ İŞ KONSEYLERİNİN TANIMI-2
Almanya, Betriebsrat
Özel yasa dahilinde oluşmuş tüm işletmelerde işçi temsil kurulu. İş Konseylerinin,
bilgilendirilme, danışılma ve karar gibi bazı katılım hakları bulunmaktadır,
Yunanistan, Symvoúlia, Ergazoménon
Sendikalı olmayan işyerlerinde en az 20 işçi var ise veya en az 50 işçiye sahip olan
işletmelerde, işçi temsili için isteğe bağlı oluşturulan kurullardır. İş Konseylerinin
görevi katılımcı ve danışmaya yöneliktir. İletmenin büyümesi ile bağlantılı olarak
çalışma şartlarının iyileştirilmesini amaçlar.
İrlanda
İrlanda’da kanunla belirlenmiş iş konseyleri yoktur.
İtalya Rappresentanze Sindacali Aziendali, Rappresentanze Sindacali Unitarie
İş Konseyleri işçi sendikaları tarafından yaratılmaktadır. İşçi sendikaları aynı zamanda
sektör bazında ulusal toplu sözleşme şartlarına göre kendi tüzüklerini de
oluşturmaktadırlar. İş Konseyleri genellikle bilgilendirme ve danışma görevlerini
yürütmektedir.
Luxembourg, Délégation du Personnel, Comités Mixtes d'Entreprise
(a) İşçi komiteleri işçi temsilcilerinde oluşmuştur ve görevleri işçi haklarını ve
menfaatlerini bilgilendirme ve danışma hakkı yoluyla kullanmaktır.
(b) Ortak İş Komiteleri hem işçi hem de işveren temsilcilerinde oluşmuş kurullardır ve
firma politikaları ve yönetim kararları üzerinde hüküm belirtme haklarını kullanırlar.
AB15’TE, İŞÇİ BİLGİLENDİRMESİ VE DANIŞILMASI İLE
İLGİLİ İŞ KONSEYLERİNİN TANIMI-3
Hollanda/ Ondernemingsraden
Bir işletme içinde işçilerden oluşan kuruldur ve hem işletmenin hem de iş gücünün
çıkarlarını kollamak görevini yürütür. İş Konseylerine verilen en önemli görev: bilgiye
ulaşabilme hakkı, danışma gücü, onay hakkı (bazı sayılı konularda veto hakkı) ve
öncelik teklif etme hakkı.
Norveç
Çalışma Ortamı komiteleri mecburi iki taraflı kurullardır. Eşit sayıda işçi ve işveren
temsilcileri yer almaktadır. Bu komitelerin farklı görevleri içerisinde çalışma süreçleri,
çalışma sürelerinin ayarlanması ve rasyonalizasyon şemaları oluşturulması yer
almaktadır. 100den fazla işçi çalışan işletmelerde çalışma konseyleri mecburidir.
100den az sayıda işçinin çalışmakta olduğu işletmelerde, talep üzerine iş konseyleri
kurulabilir.
İspanya / Comité de Empresa
Komite seçilmiş işçi temsilcilerinden oluşmaktadır. Belirli bilgilendirme ve danışma hakları
bulunmaktadır. Fakat hüküm belirtme hakkı yoktur. Ayrıca iş yasalarının ve ilgili
kuralların uygulanmasını gözetleme hakkı vardır.
İsveç
İsveç’te mecburi veya gönüllü iş konseyleri uygulaması yoktur. İş yerinde işçi katılımı ve
temsili işçi sendikalarının rolü ve hüküm hakları doğrultusunda gerçekleşmektedir.
İngiltere
İngiltere’de mecburi iş konseyleri sistemi yer almamaktadır. İşçilere danışılmasında temel
amaç işçi sendikalarıdır. Buna rağmen bazı konularda, işçilere danışma sistemi yasa ile
temin edilmiştir. Ayrıca gönüllü olarak veya toplu sözleşmeler temel alınarak kurulan
“ortak danışma komiteleri” önemli yer tutmaktadır.
• Yukarıda, AB15 ülkelerinin farklı iş konseyleri tanımları yer
almaktadır, fakat tüm tanımlardan ortak bir tanım çıkarmak
mümkündür:
İş Konseyleri; yasa veya toplu sözleşme temel alarak
kurulmuş sürekli, seçilmiş işçi temsilcilerinin (veya zaman
zaman işveren temsilcilerinin de yer aldığı ortak komite),
işletmenin ve işletme çalışanlarının çıkarlarını korumak ve
işletme içinde işbirliği kurmak, işleme içinde iyi ve sabit
çalışma şartları yaratmak ve korumak, işçilerin refahını
güvenliğini arttırmak, işçilerin işletme çalışmasını, finans ve
rekabet edebilirliği anlamalarını sağlamak görevi taşıyan
kurullardır.
Bu konseyler belirli görev ve haklar
çerçevesinde faaliyet gösterir :
• İş kanunlarının, sosyal güvenlik, istihdam ve işyeri güvenliği
ve işçi sağlığı yönetmelikleri uygulamalarını gözlemlemek,
• Yukarıda belirtilen düzenlemeler işveren tarafından yerine
getirilmediği gözlemlendiğinde, yasal veya diğer gerekli
önlemleri almak,
• İşletmenin ilerlemesi (istihdam konuları, sektördeki gelişmeler
de dahil almak üzere) hakkında düzenli olarak bilgilendirilmek,
• Hüküm (co-determination) hakkı ör: işletmenin yönetimi
hakkında,
• Bazen, iş konseylerinin bütçesi olması durumunda, işçilerin ve
ailelerinin refahlarını artıracak faaliyetler gerçekleştirmek.
AB15 ve seçilmiş ülkelerde iş konseyleri tipleri ve
dayandıkları düzenlemeler
EIRO Thematic Features, p.10.
• İş Konseylerinin hangi işletmelerde kurulması
veya uygulanmasına dair en az iş gücü sayısı da
farklılık göstermektedir. İsveç’te böyle bir
minimum sayısı söz konusu değil iken, İtalya’da
sektörden sektöre değişiklik göstermektedir.
Avusturya’da bu sayı 5, Belçika’da 100,
Lüksemburg’da 150’dir.
AB Seçilmiş Ülkelerde İş Konseyleri Sayıları
EIRO Thematic Features, p.21
İş Konseyleri yasasına tabi işletmelerin üye ülkede
bulunan toplam işletme sayısına oranı
EIRO Thematic Features, p.23
İş Konseylerinin kapsadığı işçi sayısının üye
ülkede toplam işçi sayısına oranı
EIRO Thematic Features, p.25
İŞÇİ SENDİKALARININ ROLÜ
• İş Konseyleri ve diğer bilgilendirme ve danışma düzenlemeleri işçi
sendikalarının temsilinden farklı olarak değerlendirilmektedir. Fakat
bazı ülkelerde bu ayrım açık olarak gözükmemektedir. Ör: İsveç
• Diğer taraftan İtalya ve Belçika gibi ülkelerde, iş konseyleri esas
olarak sendika kurullarıdır. Fransa, Lüksemburg, Hollanda ve
İspanya gibi ülkelerde sendikalar seçimler için aday gösterebilmekte
ve dolayısıyla sendika kurullarından oluşmaktadır.
• İş konseylerinde, işçi sendikalarına görev verilmemiş olsa dahi, bu
kurullarda genellikle işçi sendikalarının hakimiyeti hissedilmektedir.
Sosyal Tarafların Görüşleri
• Avrupa Birliği dahilinde, İş Konseylerinin varlığı artık ne işçi ne
de işveren tarafından tartışılan bir konu olmaktan çıkmıştır.
Fakat bu kabullenme durumu, işveren tarafından, iş konseyleri
vasıtası ile işçilere tanınan hakların arttırılmasını kabul ettikleri
anlamına gelmemektedir.
• İşçi tarafı, iş konseyleri yoluyla sağlanan hakların arttırılması
yönünde görüş bildirmektedirler. İş konseylerinin oluşturulması
için gerekli eşik sayısının düşürülmesi, bilgilendirme ve danışma
sitemlerinin daha detaylandırılması ve kuvvetlendirilmesi gibi
görüşleri savunmaktadırlar.
İş konseyleri Yönetmeliğinin kapsadığı
işletmeler sayısı