Slayt 1 - Yum-Bir

AB Ortak Piyasa Düzeni ve
Yumurta Pazarlama Standartları
Dr. Gülçin KARAŞ DUMAN
Avrupa Birliği İşleri Uzmanı/Koordinatör
Avrupa Birliği Bakanlığı
Tarım ve Balıkçılık Başkanlığı
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
1
AVRUPA BİRLİĞİ – Tek Pazar
• 28 Üye Devlet
• > 500 milyon tüketici
(Dünya nüfusunun %7’si)
• 20 milyon KOBİ
• Dünya ekonomisinin en
büyük gayrı safi hasılası
• Dünya ithalat ve
ihracat hacminin %20’si
• Dünyanın en büyük gıda
ithalatçısı ve önde gelen
ihracatçısı
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
2
AB ORTAK TARIM POLİTİKASI (OTP)
•
AB’nin ilk ortak politikasıdır (1962).
•
120.000 sayfayı aşan AB müktesebatının
yaklaşık yarısı tarım ile ilgilidir.
•
AB’de ≅14 milyon çiftçi bulunmaktadır;
gıda sektöründe ≅ 4 milyon kişi çalışmaktadır.
•
Tarım sektörünün ve tarımsal gıda sanayiinin
gayrı safi hasılaya katkısı %6 oranındadır;
toplam istihdamdaki payı ise %7’dir.
•
Genişleme dalgalarına karşın, zamanla
AB bütçesindeki payı önemli ölçüde azalmıştır.
- 1985’te %73 iken 2015’te %39.4
•
Azalmasına karşın önemini koruyan bütçe payı,
tarımın stratejik önemi ile ilişkilidir.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
3
OTP’NİN TEMELLERİ
AET’yi kuran Roma Antlaşması’nda (1957) OTP’nin temel amaçları şu şekilde belirlenmiştir:
Madde 33

tarım sektöründe verimliliği artırmak

çiftçilerin gelirlerini ve yaşam standartlarını yükseltmek

tarımsal piyasalarda istikrarı temin etmek

tarımsal ürün arzını güvence altına almak

tüketicilerin tarımsal ürünleri uygun fiyatlarda satın alabilmelerini sağlamak
* Bu amaçlar, Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Antlaşma olarak da bilinen
Lizbon Antlaşması’nda (2007) (Madde 39) aynen korunmuştur.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
4
OTP’NİN İLKELERİ
TEK PAZAR
TOPLULUK
TERCİHİ
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
MALİ
SORUMLULUK
5
OTP’NİN GELİŞİMİ
Verimlilik
Rekabetçilik
Sürdürülebilirlik
İlk Yıllar
Üretim
fazlası
Aşırı
harcamalar
Uluslararası
gerilim
Yapısal
tedbirler
2013
Reformu
Kriz Yılları
Gıda
güvencesi
Verim artışı
Pazar
dengesi
Ürün
destekleri
1992
Reformu
Gündem 2000
2003
OTP Reformu
2008 OTP
Sağlık
Kontrolü
Piyasa yönelimi
Üretim
fazlasında
azalma
Reform sürecinin
derinleştirilmesi
Çevre
Rekabet
edebilirlik
Gelir istikrarı
Bütçe dengesi
Kırsal kalkınma
Tüketici
talepleri
Kırsal kalkınma
2003
Reformu’nun
pekiştirilmesi
Çevre
Yeni güçlükler
Sadeleştirme
Risk yönetimi
DTÖ ile
uyumluluk
Gıda arzında süreklilik + Sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi
+ Dengeli bölgesel kalkınma
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
6
AB Ortak Tarım Politikası (OTP)
OTP
BİRİNCİ SÜTUN
İKİNCİ SÜTUN
Ortak Piyasa Düzeni
Kırsal Kalkınma
+
Kamu Yararı
Piyasa Tedbirleri *
+
Gelir Desteği
GIDA ÜRETİMİ
ÇEVRENİN
KORUNMASI
SÜRDÜRÜLEBİLİR ve
DENGELİ KIRSAL KALKINMA
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
7
AB NEDEN PİYASA TEDBİRLERİ UYGULUYOR?

Tarımsal üretimi etkileyen doğal, sosyal ve ekonomik riskler ve belirsizlikler

Don, taşkın, kuraklık ve hayvan hastalıkları vb. risklere karşı risk yönetimi gereksinimi

Tarım piyasalarındaki yüksek değişkenlik

Tarım sektörü çalışanlarının AB ortalaması altındaki gelir oranı

Kırsal çevrenin ve biyoçeşitliliğin korunması, arazilerin terkinin önlenmesi gibi
tarımsal üretimin kamu yararına hizmet eden katkılarının sürekliliğinin sağlanması ihtiyacı

Tarımsal üretimin en elverişli bölgelerle sınırlanmaksızın,
kısıtları/elverişsizlikleri bulunan ve rekabet gücü daha sınırlı bölgelerde de yapılması amacı
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
8
«AVRUPA BİRLİĞİ ve OTP»
TÜRK TARIM SEKTÖRÜNÜ NEDEN İLGİLENDİRİYOR?

AB’ye üye olunması, ülkemizce izlenen bir devlet politikasıdır.

1999 yılında AB tarafından aday ülke ilan edilen Türkiye,
2005 yılından bu yana AB ile katılım müzakerelerini,
AB müktesebatını üstlenme ve uygulama taahhüdü temelinde sürdürmektedir.

AB, ülkemizin önemli bir ticari ortağıdır
ve tarım/hayvancılık/su ürünleri ihracatı için önemli bir pazardır.

AB Ortak Tarım Politikası (OTP);
Fasıl 11 (Tarım ve Kırsal Kalkınma) ve 12 (Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı)
alanında üstlenmekle ve uygulamakla yükümlü olduğumuz AB müktesebatını
ve AB’ye tarım/hayvancılık/su ürünleri ihraç etmek isteyen üçüncü ülkelerin
karşılaması gereken koşulları belirlemektedir.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
9
«AVRUPA BİRLİĞİ ve OTP »
TÜRK TARIM SEKTÖRÜNÜ NEDEN İLGİLENDİRİYOR?
OTP’nin ülkemizce takibi;
 AB’ye uyumun muhtemel etkilerinin analiz edilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması;
 AB’ye uyum amacıyla yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi,
önceliklendirilmesi, takvimlendirilmesi ve bütçelendirilmesi;
 Katılım müzakereleri sürecinde AB’den talep edilmesine gereksinim duyulabilecek
muhtemel geçiş süreleri ve istisnaların belirlenmesi;
 AB’ye uyum için gereksinim duyulan teknik ve mali desteğin belirlenmesi;
 Teknik ve mali destek taleplerinin AB’ye sunulması (programlanması-projelendirilmesi);
 AB’ye ihraç edilen/edilmesi hedeflenen tarım/hayvancılık/su ürünleri için aranan
koşullarla ilgili güncel bilgi sahibi olunabilmesi için gereklidir.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
10
AB YUMURTA SEKTÖRÜ
 AB, yumurta üretiminde kendine yeter durumdadır (2014’te %103).
 Fransa, İspanya, İtalya, Almanya, Polonya, Hollanda ve İngiltere başlıca üretici ülkelerdir.
 2013 yılında AB’de 6.4 milyon sofralık yumurta üretilmiş;
(kuluçkalık yumurta hariç) AB üyesi olmayan ülkelere 214.617 ton yumurta ihraç edilmiş;
(kuluçkalık yumurta hariç) üçüncü ülkelerden 20.454 ton yumurta ithal edilmiştir.
 Yumurta ithalatı sınırlı düzeyde olup,
üçüncü ülke fiyat avantajlarından yararlanmaya yöneliktir
ve kabuklu yumurta ithalatındaki lojistik kısıtlardan ötürü yumurta tozu ağırlıklıdır.
 Eurostat verilerine göre 2011 yılında,
AB-27’de kişi başı yıllık ortalama yumurta tüketim miktarı 12 kg idi.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
11
AVRUPA BİRLİĞİ – Yumurta İthalatı ve İhracatı
(Kuluçkalık yumurta hariç)
Avrupa Komisyonu verilerine göre:

2014 yılında yumurta ithalatı yapılan başlıca ülkeler:
-
Hindistan
5606 ton %42,3
-
ABD
3930 ton %29,7
-
Arjantin
1433 ton %10,8
-
Norveç
1280 ton %9,7
-
Ukrayna
163 ton
%1,2
 2014 yılında yumurta ihracatı yapılan başlıca ülkeler:
- Japonya
78,765 ton %34
- İsviçre
39,379 ton %17
- Angola
16,077 ton %7
- Birleşik Arap Emirlikleri
8118 ton %4
- İsrail
3491 ton %2
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
12
AB YUMURTA SEKTÖRÜ

Yumurta sektörünün örgütsel yapısı üye ülkelere göre farklılık göstermektedir.

Entegre yapılanmanın olduğu ülkelerde, büyük ölçekli işletmelerde kafeste üretim yaygın iken,
alternatif (kafessiz) üretim sistemlerinin ağırlıklı olduğu ülkelerde ise, işletme ölçeği daha küçüktür.

Kafeste üretim yapan büyük üreticiler, ürün portföylerini genişletmek için
alternatif üretim yapan üreticilerle sözleşme yapabilmektedir.

Son on yılda, AB’de yumurta piyasalarını yakın zamanda etkileyen başlıca unsurlar:
- hayvan refahı mevzuatının uygulaması (geleneksel kafeslerin yasaklanması)
- kuş gribi salgınları (1999, 2003, 2006)
- girdi (yem) maliyetleridir.

Çevre, gıda güvenliği, hayvan sağlığı, halk sağlığı ve GDO mevzuatı yükümlülüklerinin,
sektörün rekabet gücüne olumsuz etkileri söz konusudur.
II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya
13
2012 Yılında AB Mevzuatı Yükümlülüklerinden Kaynaklanan Üretim Maliyetleri
(AB Üreticileri için %15.1 Ek Maliyet)
Nitrat Direktifi
Amonyak emisyonu
Salmonella spp. kontrolü
Et ve kemik unu yasağı
GDO mevzuatı
Gaga kesimi
Barındırma yoğunluğu
Zenginleştirilmiş kafesler
Esas üretim maliyeti
genel
14
Yumurta Ortak Piyasa Düzeni - Kapsam
Kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları
(taze, dayanıklı hale getirilmiş veya pişirilmiş)
(kuluçkalık yumurtalar hariç)
(GTİP No: 0407)
Kuşların ve kümes hayvanlarının kabuksuz yumurtaları ve yumurta sarıları
(taze, kurutulmuş, buharla veya kaynar su ile pişirilmiş, kalıplanmış,
dondurulmuş veya diğer bir şekilde dayanıklılığı artırılmış)
(ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler içersin içermesin)
(insan tüketimine uygun olmayanlar hariç)
(GTİP No: 0408)
15
Yumurta Ortak Piyasa Düzeni (OPD)
 Diğer bazı tarım ürünleri için getirilen düzenlemelere kıyasla,
esasen sınırlarda korumaya dayalı görece «hafif» düzenlemeleri kapsar:
-
İthalat rejimi (ithalat vergisi, ithalat lisansı, tarife kotası, ek vergi)
İthalat vergisi, temel koruma aracı olup, %50 oranında düşürülmesi veya sıfırlanması
durumunda AB üreticilerinin üçüncü ülke üreticileriyle rekabet şansı büyük ölçüde azalacaktır.
-
İhracat rejimi (ihracat lisansı, ihracat geri ödemesi)
İhracat geri ödemeleri, 2013 yılı ortası itibarıyla sıfırlanmış olup,
Komisyon tarafından ancak piyasada ciddi bir kriz yaşanması durumunda devreye sokulabilir.
- Yumurta pazarlama standartları (yumurta ve kuluçkalık yumurta için)
 Müdahale alımı, garanti edilmiş fiyatlar, doğrudan ödeme vb.
fiyat destek mekanizmalarını kapsamaz.
16
İstisnai Piyasa Destek Tedbirleri
1308/2013 sayılı Tüzük uyarınca (Madde 219-222);
• Piyasaların
- AB içinde ve dışında fiyatların aşırı yükselmesi veya düşmesi
- hayvan hastalıkları çıkışı (hastalıkla mücadeleye bağlı ticari kısıtlamalar) veya
- halk/hayvan/bitki sağlığı riskleri nedeniyle tüketici güven kaybına bağlı olarak
olumsuz etkilendiği durumlarda istisnai piyasa destek tedbirleri alınabilir.
• İstisnai piyasa destek tedbirleri, üye ülkelerin talebiyle;
–
–
–
–
–
yumurta
kanatlı eti
sığır ve dana eti
domuz eti
koyun ve keçi eti
– süt ve süt ürünleri sektörleri için alınabilir.
17
İstisnai Piyasa Destek Tedbirleri
• Kriz durumunda acilen alınmasına ihtiyaç duyulan istisnai piyasa tedbirlerinin maliyeti,
Kriz Rezervi’nden karşılanır.
• Kriz Rezervi, OTP’nin birinci sütununun finansmanında kullanılan Avrupa Tarımsal Garanti
Fonu altında oluşturulmuştur ve 2014 yılından bu yana, özel depolama yardımı ve müdahale
alımları gibi geleneksel piyasa müdahale araçlarının yanı sıra acil tedbirlerin finansmanında
da kullanılmaktadır.
• Kriz Rezervi:
– Üye ülkelerin, hayvan hastalıkları çıkışında hastalıkla mücadele amacıyla aldıkları
sağlık ve veterinerlik tedbirlerinin maliyetinin %50 oranında eş-finansmanı;
– Halihazırda sıfırlanmış olmakla birlikte, gerektiğinde belirli miktarlar
ve süreler için yeniden uygulanabilecek olan ihracat geri ödemelerinin finansmanı
için kullanılır.
18
Yumurta için Haftalık Fiyat Bildirimleri
 Üye ülkeler, her hafta Çarşamba günü Brüksel saatiyle 12.00’ye kadar, Avrupa Komisyonu’na:
 kafeste yetiştirilen/kafes üretiminin temsili olmadığı hallerde alternatif yöntemlerle yetiştirilen
yumurtacı tavuklardan elde edilmiş A sınıfı yumurtaların (L ve M ağırlık sınıflarının
ortalaması) paketleme merkezlerindeki ortalama satış fiyatlarını bildirir.
 Fiyatlar, ülkenin ulusal para birimi cinsinden, KDV hariç 100 kg yumurta için bildirilir.
 Bildirim, elektronik sistem üzerinden yapılır.
 Haftalık yumurta fiyatı bildirimleriyle:

AB yumurta piyasasındaki gelişmeler Komisyon tarafından takip edilir.

Hayvan hastalıklarına veya hayvan/halk sağlığı riskleri nedeniyle tüketici güven kaybına bağlı
kriz durumlarında piyasa destek tedbirleri alınır.
19
Yumurta OPD – Müdahale Mantığı
TEDBİR
İthalat Vergisi
İhracat Geri Ödemesi
AB iç pazarından iç arzın kalıcı
olarak uzaklaştırılması
Tedbirin
İşlevi
Yumurta ticaretinde
Topluluk tercihinin
korunması
Tedbirden
Beklenen
Birincil Etki
Yumurtanın
AB iç pazarından
karşılanmasına yönelik
talepte artış
Yumurtanın AB iç pazarından
karşılanmasına yönelik talepte artış
AB fiyatlarının dünya
fiyatlarının üzerinde bir
düzeyde korunması
AB fiyatlarının dünya fiyatlarının
üzerinde bir düzeyde korunması
İşletme gelirlerinin
sabitlenmesi/artışı
İşletme gelirlerinin
sabitlenmesi/artışı
Amaç 2: Çiftçilerin gelirlerini
ve yaşam standartlarını
yükseltmek
Amaç 1: Tarım sektöründe
verimliliği artırmak
Amaç 2: Çiftçilerin gelirlerini ve
yaşam standartlarını yükseltmek
Amaç 3: Tarımsal piyasalarda
istikrarı temin etmek
Tedbirden
Beklenen
İkincil Etki
Tedbirle
Ulaşılması
Hedeflenen
Lizbon
Antlaşması
Amaçları
Amaç 3: Tarımsal piyasalarda
istikrarı temin etmek
AB üreticilerinin dünya
piyasalarında rekabet edebilmesi
Yumurta Pazarlama
Standartları
Pazarlanan yumurtanın
kalitesinin artırılması
Yumurtanın
AB iç pazarından
karşılanmasına yönelik
talepte artış
İşletme gelirinde artış
Amaç 2: Çiftçilerin
gelirlerini ve yaşam
standartlarını yükseltmek
20
20
Yumurta Pazarlama Standartları
• 589/2008 (AT) sayılı Komisyon Tüzüğü ile belirlenmiştir. Bu Tüzük ile;
- AB sınırları içerisinde üretilen ve tüketilen
- AB’ye üçüncü ülkelerden ithal edilen
- AB’den üçüncü ülkelere ihraç edilen
kabuklu tavuk yumurtaları için pazarlama standartları belirlenmiştir.
21
AB Yumurta Pazarlama Standartları
Neden Geliştirildi?
•
Doğrudan insan tüketimine uygun olan ve olmayan yumurtaların ayırımı;
•
Gıda güvenliği çerçevesinde, geriye dönük izleme yapılabilmesi;
•
Yumurta kalitesinin ve satışının artırılması;
•
Hileli uygulamaların önlenmesi;
•
Tüketicilerin farklı kalite ve ağırlıktaki yumurtaları ayırt edebilmesi
ve yumurta üretim yöntemi ile ilgili olarak bilgilendirilmesi amacıyla…
Bu aşamada hayvan refahına değinmek gerekir.
22
Hayvan Refahı
• AB’de hayvan refahı; bitki ve hayvan sağlığı ile gıda güvenliğinin yanı sıra
«bütüncül gıda güvenliği» yaklaşımının dört ana unsurundan biridir.
• Hayvan refahının sağlanması, hayvan sağlığının korunmasına da yardımcı
bir unsur olarak AB’de çiftlik hayvanları yetiştiriciliğinin önemli bir koşuludur.
• Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi,
AB tarafından 1988’de imzalanarak 1989’da yürürlüğe girmiş, ülkemizce 2007’de imzalanmıştır.
• Hayvanlara tanınması gereken temel özgürlükler çerçevesinde hayvan refahının beş temel ilkesi:
- hayvanların aç ve susuz bırakılmaması;
- hayvanlar için uygun barınak ve çevre koşullarının sağlanması;
- hayvanların çarpma, yaralanma ve hastalıklardan korunması;
- hayvanlara normal davranışlarını sergileyebilme olanağı tanınması;
- hayvanların korku ve stresten korunmasıdır.
23
AB’de Yumurtacı Tavuk Refahı
• Yumurta tavukçuluğunda karşılanması gereken asgari hayvan refahı standartları,
1999/74 sayılı Konsey Direktifi ile belirlenmiştir.
• Bu Direktif uyarınca, AB’de yumurta üretiminde:
– geleneksel kafeslerin kullanımı 2012 yılından bu yana yasaktır;
– yalnızca zenginleştirilmiş kafesler ve alternatif (kafessiz) sistemler kullanılabilir.
• Direktif hükümleri:
– <350 yumurtacı tavuk bulunduran işletmeler ve anaç işletmeleri için geçerli değildir.
• Alternatif (kafessiz) sistemler ve zenginleştirilmiş kafesler için hükümler içerir:
•
•
•
•
•
Ekipman: Yemlik, suluk, tünek, folluk
Zemin ve altlık
Barındırma yoğunluğu
Açık alana çıkış delikleri
Kafes ve kümes zemini arası mesafe, izin verilen kafes yüksekliği,
kafesler arası koridor genişliği, vs.
24
1999/74 sayılı Konsey Direktifi Gereklilikleri
ve Organik Yumurta Üretim Koşulları
Kriterler
Barındırma
Yoğunluğu
Zenginleştirilmiş Kafes
Tünekli Sistem
750 cm2/tavuk
Serbest Yetiştirme Sistemi
9 tavuk/m2
Organik
6 tavuk/m2
7 tavuk başına 1 folluk; 1 m2/120 tavuk (grup follukları)
Folluk
Var
Tünek
15 cm/tavuk
15 cm/tavuk-yükseltilmiş tünekler
18 cm/tavukyükseltilmiş tünekler
Altlık
Var
≥ 250 cm2 altlıklı alan/tavuk;
altlık, zeminin ≥ 1/3’ünü kaplar
altlık, zeminin
≥ 1/3’ünü kaplar
Açık hava
erişimi
Gaga kesimi
Yok
Yapılabilir
Tırnak aşındırıcı
Yok
Yapılabilir
Var
2500 tavuk/hektar2
1 tavuk/4 m2
Yapılabilir
Sistematik gaga
kesimine izin
verilmez
Üye Ülke Bildirimlerine Göre (Malta Hariç),
2013 Yılında AB’de Farklı Yöntemlerle Yetiştirilen Yumurtacı Tavuk Sayıları
Toplam Yumurtacı Tavuk Sayısı: 380.5 milyon
Serbest Yetiştirme Sistemi
Tünekli Sistem
Organik
Geleneksel Kafes
Zenginleştirilmiş Kafes
26
kg başına sent
2013 Yılında AB’de Zenginleştirilmiş Kafeslerde Ortalama Yumurta Üretim Maliyetinin
Bazı Üçüncü (AB Üyesi Olmayan) Ülkelerde Geleneksel Kafeslerde Ortalama Yumurta
Üretim Maliyeti ile Karşılaştırması (kg yumurta başına sent)
tavuk
yem
diğer
işgücü
barındırma
genel
AB’de mevzuat gereği uyulması zorunlu olan hayvan refahı kuralları,
bu kurallara tabi olmayan üçüncü ülke üreticilerine kıyasla
AB üreticileri için %7 ek maliyete neden olmaktadır.
27
kg başına sent
2013 Yılında AB’yi Temsilen Almanya’da ve Bazı Üçüncü (AB Üyesi Olmayan) Ülkelerde
Kabuklu Yumurtanın Ortalama Satış Fiyatının Karşılaştırması (kg yumurta başına sent)
üretim maliyeti
sevkiyat
ithalat vergisi
Gelecekte imzalanabilecek çok taraflı ve ikili ticaret anlaşmaları neticesinde;
• üçüncü ülkelere uygulanan vergi tarifesinde %50 indirim yapıldığı takdirde,
Ukrayna ve Hindistan’ın kabuklu yumurta için AB pazarında rekabet edebileceği;
• ithalat vergisi sıfırlandığı ve döviz kurunda %10 azalma olduğu takdirde ise,
tüm üçüncü ülkelerin AB pazarında çok rekabetçi konuma geçeceği öngörülmüştür.
28
Yumurta Pazarlama Standartları Yumurtaların Kalite Sınıflandırması
• Kabuklu tavuk yumurtaları, kalite bakımından:
- A sınıfı (taze)
Doğrudan insan tüketimine sunulabilen taze sofralık yumurtalar;
gıda sanayiinde de kullanılabilir
- B sınıfı (ikinci kalite)
A sınıfı yumurtaların özelliklerini taşımayan, ikinci kalite,
gıda sanayiinde veya başka sanayi kollarında kullanılan yumurtalar
olarak sınıflandırılır.
• İnsan tüketimine uygun olmayan yumurtalar “endüstriyel yumurta” olarak tanımlanır.
Endüstriyel yumurtalar, gıda sanayii haricinde diğer sanayi kollarında kullanılır.
• Kalite sınıflandırmasında, UNECE standartları esas alınmıştır.
29
Yumurtaların Kalite Sınıflandırması
A SINIFI
B SINIFI
Kabuk ve Kutikula
• Normal biçimli
• Temiz
• Hasarsız
• Normal biçimli
(küçük deformasyonlar olabilir)
• Kirli olabilir
• Çatlak olabilir
Hava Boşluğu
• Yüksekliği ≤ 6 mm
• «Ekstra/Çok» taze yumurtalar için ≤ 4 mm
• Sabit/hareketsiz
• Yüksekliği > 6 mm ve ≤9 mm
• Hareketli olabilir
Yumurta Akı
• Berrak ve saydam
• Yarı-saydam
Yumurta Sarısı
• Işık muayenesinde
gölge şeklinde gözlenir
• Dış hattı belirsizdir
• Yumurta döndürüldüğünde, hafifçe
hareket ederek merkezdeki yerini alır
• Işık muayenesinde
belirgin şekilde gözlenir
• Biraz basıktır
• Hareketlidir
Döl
• Gözle görülür gelişme yoktur
• Gözle görülür gelişme yoktur
Koku
• Kokusuz
• Kokusuz
Yabancı Madde
• Yabancı madde içermez
• Yabancı madde içermez
A SINIFI YUMURTALAR
• Sınıflandırılmadan önce veya sonra temizlenemez ve yıkanamaz.
* 2003 yılında, yumurta paketleme merkezlerine yumurta yıkama işlemi için onay vermiş
olan üye ülkelerde, söz konusu işletmelerin ulusal kurallara uygun faaliyet göstermesi ve
yıkanmış yumurtaların yalnızca bu ülkelerin iç pazarında satışa sunulması koşuluyla
yıkama işlemine izin verilir.
• Dayanıklılığı artırılmak üzere herhangi bir işleme tabi tutulamaz.
• Sıcaklığın yapay olarak 5°C’nin altında tutulduğu bir yerde/tesiste soğutulamaz.
* Taşıma sırasında 24 saati aşmamak koşuluyla ve perakende satış yerlerinde ve ek
binalarında 72 saati aşmamak koşuluyla 5°C’nin altında bir sıcaklıkta tutulmuş olan
yumurtalar soğutulmuş olarak kabul edilmez.
• Yıkama ve soğutmaya ilişkin kurallarda, EFSA’nın bilimsel görüşleri esas alınmıştır.
31
Yumurtaların Ağırlık Sınıflandırması
• A sınıfı yumurtalar, ağırlıklarına göre 4 grup altında sınıflandırılır:




XL
L
M
S
Çok Büyük
Büyük
Orta Boy
Küçük
(≥ 73 g)
(≥ 63 g ve < 73 g)
(≥ 53 g ve < 63 g)
(< 53 g)
• Gıda sanayiinde ve diğer sanayi kollarında kullanılan (B sınıfı) yumurtalar,
ağırlığa göre sınıflandırılmaz.
• A kalite yumurtaların ağırlık sınıfı, yukarıda gösterilen harflerle veya terimlerle
veya her ikisiyle ve istenirse ağırlık aralığıyla birlikte belirtilir.
• Aynı ambalajda farklı ağırlıklarda yumurtalar birarada paketlenmişse,
yumurtaların asgari net ağırlığı gram olarak belirtilir ve
ambalajın dışında «Farklı Boylarda Yumurta İçerir» veya benzer bir ibare yer alır.
32
Yumurtaların Damgalanması
A sınıfı yumurtaların üzerine:
- üretim yöntemini
- menşe ülkeyi
- ve üretim işletmesini belirten bir kod damgalanması zorunludur.
Örnek Kod : 2UK12345
- Üretim yöntemini belirten tek basamaklı sayı
0
Organik
1
Serbest Yetiştirme Sistemi
2
Tünekli Sistem
3
Zenginleştirilmiş Kafes
- Menşe ülkeyi (üye devleti) belirten iki harfli kod
- Üretim işletmesini belirten özgün tanımlama numarası
33
Yumurtaların Damgalanması
A sınıfı yumurtaların üzerine, zorunlu olmamakla birlikte:
- son tüketim tarihi
- tüketiciyi bilgilendirme amaçlı diğer tarihler
- kalite sınıfı
- ağırlık sınıfı
- paketleme merkezi kodu
- paketleme merkezinin adı
- ticari marka da damgalanabilir.
34
Yumurtaların Damgalanması
İngiltere’den «British Lion Quality» örneği
Üretim Yöntemi:
0 – Organik
1 – Serbest Yetiştirme
2 – Tünekli Sistem
3 - Kafes
Ticari Marka Damgası
(isteğe bağlı)
Menşe Ülke
UK: İngiltere
Üretici Kodu
Yumurtanın hangi işletmede
üretildiğini gösteren özgün kod.
Son Tüketim Tarihi
(isteğe bağlı)
35
Yumurtaların Damgalanması
• B sınıfı yumurtaların üzerine üretici kodu
ve/veya ayırımlarına olanak tanıyacak bir işaret damgalanır.
• Ülke sınırları içerisinde pazarlanmak koşuluyla,
üye ülkeler, B sınıfı yumurtaları damgalamadan muaf tutabilir.
• Üretim yerinden doğrudan gıda sanayiine sevk edilen B sınıfı yumurtalar
için de damgalamadan muafiyet tanınabilir.
• Teknik nedenlerle, çatlak veya kirli yumurtaların damgalanmasının mümkün
olmadığı hallerde, üretici kodunun damgalanması zorunlu tutulmaz.
• A ve B sınıfı yumurtalar, üretim yerinde
veya sevk edildikleri ilk paketleme merkezinde damgalanır.
• Yumurtalar, üretim yerinden, başka bir üye ülkede yer alan bir toplayıcıya,
paketleme merkezine veya gıda sanayii harici sanayi tesisine sevk edilecek ise,
üretim yerinden sevk edilmeden önce üretici kodu ile damgalanır.
Üreticinin bir başka üye ülkedeki bir paketleme merkezi ile sözleşme imzaladığı durumlarda,
her iki tarafın talebi ve paketleme merkezinin bulunduğu üye ülke yetkili kurumunun yazılı onayı
ile; üretim yerinin bulunduğu üye ülke yetkili kurumu tarafından üreticiye bu koşuldan
muafiyet hakkı tanınabilir.
36
Sınıflama ve Damgalamadan Muafiyet
• 1308/2013 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü uyarınca;
üye ülkeler, yumurtaların sınıflandırılması ve damgalanmasına ilişkin kurallar için,
üretici tarafından nihai tüketiciye:
- üretim yerinde
- üye ülke üretim bölgesi sınırları içerisindeki yerel halk pazarlarında ve kapıda
yapılan satışlarda muafiyet tanıyabilir.
• Yumurtaya üretici kodunun damgalanması zorunluluğu, üretici tarafından nihai
tüketiciye yerel halk pazarında satılan yumurtalar için de geçerlidir.
- Ancak, üreticinin adı ve adresi, satış noktasında duyurulmak koşuluyla,
üye ülkeler, ≤ 50 yumurtacı tavuğu olan üreticileri bu koşuldan muaf tutabilir.
37
Sınıflama ve Damgalamadan Muafiyet
Sınıflama ve damgalama muafiyeti için hak tanınan üye ülkelerde:
 Üretici, muafiyetten yararlanmayı veya yararlanmamayı tercih edebilir.
 Üretici muafiyetten yararlanmak isterse, kalite/ağırlık sınıflandırması yapmaz
ve yerel halk pazarı satışları hariç, yumurtalara üretici kodunu damgalamaz.
 Muafiyet kurallarının etkin uygulmasını teminen, ulusal mevzuatta,
“yerel halk pazarı”, “kapıdan kapıya satış” ve “üretim bölgesi” tanımları yapılır.
38
Açıkta (Ambalajsız) Yumurta Satışı
Açıkta (ambalajsız) yumurta satışında, aşağıdaki bilgiler,
kolaylıkla görülecek ve okunacak şekilde, tüketiciye satış yerinde duyurulur:
• Yumurtaların kalite sınıfı
• Yumurtaların ağırlık sınıfı
• Yumurtaların üretim yöntemi
• Üretici kodunun açıklaması
• Yumurtaların son tüketim tarihi
39
Sevkiyatta Bulundurulacak Bilgiler
Sevkiyat ambalajında bulundurulmak üzere, yumurtalar,
üretim yerinde aşağıdaki bilgiler ile tanımlanır:

Üreticinin adı ve adresi

Üretici kodu

Yumurta sayısı ve/veya ağırlığı

Yumurtlama tarihi

Sevkiyat tarihi
40
Paketleme Merkezleri
• Yumurta yalnızca paketleme merkezlerinde:
- sınıflandırılır
- paketlenir
- ve paketleri etiketlenir.
• Paketlenmiş A sınıfı yumurtalar yalnızca paketleme merkezlerinde yeniden
paketlenebilir. Bu durumda, her bir paket yalnızca aynı partiye ait yumurta içerir.
• Kalite ve ağırlık sınıflaması, bu amaçla üye ülke yetkili kurumu tarafından onaylanmış
ve özgün paketleme merkezi kodu ile tanımlanmış merkezlerde yapılabilir.
• İşletme altyapısı ve teknik donanımı yumurtaların sınıflandırması için uygun olan
paketleme merkezleri onaylanır.
• Gıda sanayii ve diğer endüstri kolları için yumurta tedarik eden paketleme
merkezlerinde, ağırlık sınıflandırması için ekipman bulunması gerekmez.
• Onay, yetkili kurumca aranan koşullar karşılanmadığında iptal edilir.
41
Yumurta Ambalajında
Yer Alması Zorunlu Bilgiler
A sınıfı yumurta ambalajlarının dış yüzeyinde yer alması zorunlu bilgiler:








Paketleme merkezi kodu
Kalite sınıfı
Ağırlık sınıfı
Son tüketim tarihi
Yumurtalar yıkanmışssa «yıkanmış yumurta» ibaresi
Yumurtaların satın alındıktan sonra soğukta muhafaza edilmesi için uyarı
Üretim yöntemi
Üretici kodu açıklaması (ambalajın iç yüzünde de yer alabilir)
Yumurtaların elde edildiği tavukların beslenme şekline ilişkin beyanlar ve ekstra/çok taze
yumurta ambalajlarında, yumurtlama sonrası 9. güne kadar «ekstra taze» ibaresi de
ambalaj dış yüzünde yer alabilir.
B sınıfı yumurta ambalajlarının dış yüzeyinde yer alması zorunlu bilgiler:
 Paketleme merkezi kodu
 Kalite sınıfı
 Paketleme tarihi
42
Yumurta Pazarlamasında Önemli Süreler
Yumurtalar:
• yumurtlama tarihinden itibaren 10 gün içerisinde
sınıflandırılır, damgalanır ve paketlenir;
• ekstra/çok taze yumurtalar için bu süre,
yumurtlama tarihinden itibarenki 4 gündür.
A sınıfı yumurtalar:
• yumurtlamayı takip eden 21 günlük sürede satışa sunulabilir;
• yumurtlamayı takip eden 28 günlük süre içerisinde tüketilmelidir.
• Ekstra/çok taze yumurtalar, yumurtlamayı takip eden 9 günlük sürede
satışa sunulabilir.
43
Tutulması Gereken Kayıtlar
Tüm kayıtlar 12 ay süre ile saklanır.
Üreticilerin Tutması Gereken Kayıtlar:
 Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için:
(Bir üreticinin farklı yetiştirme yöntemleriyle yumurta üretmesi halinde kayıtlar kümes düzeyinde tutulur)
- Yumurtlama kafesine/kümesine aktarılma tarihi ve yaşı, aktarılan tavuk sayısı
- Sürüden ayırma tarihi ve sürüden ayrılan tavuk sayısı
- Günlük yumurta üretimi
- Satışı/dağıtımı yapılan günlük yumurta sayısı ve/veya ağırlığı
- Alıcıların adı ve adresi
 Yumurta için tavukların beslenme şekline dair beyanda bulunulduğunda her bir besleme yöntemi için:
- Tedarik edilen veya üretim yerinde hazırlanan yem miktarı ve türü
- Yem teslimat tarihi
Toplayıcıların Tutması Gereken Kayıtlar:
 Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için ve günlük olarak:
- Üretici adı, adresi, üretici kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte,
her bir üreticiden toplanan yumurta miktarı
- Yumurta toplanan her bir üretici için kaydedilmek üzere, paketleme merkezlerine teslim edilen
yumurta miktarı (ad, adres, paketleme merkezi kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte)
44
Tutulması Gereken Kayıtlar
Paketleme Merkezlerinin Tutması Gereken Kayıtlar:
 Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için ve günlük olarak:
- Her bir üretici için kaydedilmek üzere, alınan sınıflandırılmamış yumurta miktarı
(üretici adı ve adresi, üretici kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte)
- Sınıflandırma yapıldıktan sonra kalite ve ağırlık sınıflarına göre yumurta miktarı
- Diğer paketleme merkezlerinden alınan sınıflandırılmış yumurta miktarı
(paketleme merkezi kodu ve son tüketim tarihi ile birlikte)
- Her bir üretici için kaydedilmek üzere, diğer paketleme merkezlerine sevk edilen
sınıflandırılmamış yumurta miktarı
(paketleme merkezi kodu ve son tüketim tarihi ile birlikte)
- Kalite ve ağırlık sınıfına göre dağıtımı yapılan yumurta sayısı ve/veya ağırlığı
(B sınıfı yumurtalar için paketleme tarihi ve A sınıfı yumurtalar için son tüketim tarihi
ve ayrıca alıcı adı ve adresi ile birlikte)
Paketleme merkezleri fiziksel stok kayıtlarını her hafta güncellemelidir.
A sınıfı yumurtalar ve paketleri, yumurtacı tavukların beslenme şekline dair beyan içerdiğinde
yemlemeyle ilgili kayıtlar da tutulur.
45
Kontroller
•
Birlik içerisinde:
- Üye ülkeler mevzuat gerekliliklerine uygunluğu kontrol edecek birimleri belirler;
- Kontrol birimleri, yumurtaları pazarlamanın farklı aşamalarında kontrol eder;
- Kontroller, rastgele örnekleme yoluyla veya işletmenin tipi, iş hacmi ve yumurta pazarlama
standartlarına uygunluk yönüyle geçmiş kayıtları dikkate alınarak risk analizi temelinde yapılır.
•
İthalatta:
- Aynı kontroller, A sınıfı yumurtalar için gümrükten çekme aşamasında
ve serbest dolaşıma girişten önce yapılır.
- B sınıfı yumurtalar, gümrükten çekme aşamasında yapılan kontrollerde,
varış yerinin işleme sanayii olarak doğrulanması halinde serbest dolaşıma girebilir.
- İşletmeciler, rastgele örnekleme yoluyla ve daha önce geçirdikleri kontrollerin sonuçları,
yumurtaların tabi olduğu pazarlama kanallarının karmaşıklığı, üretim veya paketleme
işletmesindeki bölümlendirme derecesi, üretilen veya paketlenen yumurta miktarı ile önceki
yıllara kıyasla üretilen veya işlenen yumurta tipi ile pazarlama yönteminde önemli bir değişiklik
gerçekleşmesine göre risk analizi temelinde denetlenir.
Denetimler düzenli olarak ve önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilir.
46
Cezalar
Üye Devletler,
589/2008 sayılı Komisyon Tüzüğü’nde belirlenen
kuralların ihlali durumunda uygulanacak:
- etkin
- orantılı
- caydırıcı
cezai müeyyideler belirler.
47
Yumurta İthalatı
• İthalatta, Avrupa Komisyonu, üçüncü ülkelerde geçerli
- damgalama ve etiketleme kurallarını
- yetiştirme yöntemlerini
- kontrolleri ve uygulamayı değerlendirir.
• Değerlendirme sonucunda, üçüncü ülke kurallarının
- AB kuralları ile eşdeğer düzeyde güvence sağladığı belirlenirse,
ithal yumurtalar AB’deki “üretici kodu” dengi bir tanımlama numarasıyla damgalanır.
- AB kuralları ile eşdeğer düzeyde güvence sağlamadığı belirlenirse,
ithal yumurtaların paket dış yüzeyinde menşe ülkeyle birlikte
üretim yöntemi «AB standartlarında değil» ibaresiyle belirtilir.
• İthal edilen tüm yumurtalar, menşe ülkelerinde ISO 3166 ülke kodu ile damgalanır.
48
AB’ye A Sınıfı Yumurta İhracatının Koşulları
AB’ye A sınıfı yumurta ihraç edebilmek için AB üyesi olmayan bir ülkenin:
- ihracat için onaylanmış üçüncü ülke listesinde yer alması;
- yetkili veterinerlik kurumunun Avrupa Komisyonu tarafından tanınmış olması;
üretim zincirinin tüm aşamalarında gıda hijyeni, hayvan sağlığı, hayvan refahı ve halk sağlığı
yönüyle AB standartlarına uygunluğu doğrulayacak güvenilir denetim ve kontroller yapması
- ihracata konu yumurtaların veteriner sertifikalarının tanınmış yetkili kurumca düzenlenmesi;
- OIE üyesi olması ve hastalık raporlama yükümlülüklerini yerine getirmesi;
- AB’dekine denk hayvan sağlığı koşulları sağlaması;
AB’deki hayvan sağlığı durumundan daha düşük konumdaki ülkelerden menşe alan canlı hayvan
ve hayvansal ürünler AB’ye ihraç edilemez ve AB sınırlarından transit geçiş yapamaz.
AB’ye kanatlı ve kanatlı ürünleri ithal edilebilecek ve AB’den transit geçiş yapabilecek
ülke, bölge ve bölümler ile ithalatta ve transit geçişte aranan veteriner sertifikaları
798/2008 sayılı Komisyon Tüzüğü’nde yer almaktadır.
Bu Tüzükte yumurta için sağlanan model veteriner sertifikasına göre, yumurtaların, HACCP
programı uygulayan ve avian influenza ile Newcastle hastalıklarından ari işletmelerden ve
Salmonella spp. enfeksiyonundan ari sürülerden elde edilmiş olması gerekir.
- Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir kalıntı izleme planı uyguluyor olması;
- Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir Salmonella kontrol programı uyguluyor olması
gerekir.
49
Bölümlendirme ve Bölgeselleştirme
 Hayvanların ve hayvansal ürünlerin uluslararası ticaretinin sürekliliğinin sağlanması
ve/veya hayvan hastalıklarının kontrolü amacıyla ülkelerce, sınırları içerisinde, farklı bir hayvan
sağlığı durumuna sahip alt populasyonlar tanımlanmasına dayalı prosedürlerdir.
 Bir ülkenin tamamının bir hayvan hastalığından ariliğinin olanaklı veya uygulanabilir olmadığı
durumlarda, kaynak kullanımının başarı elde edilme olasılığı en yüksek olan yerlerde
yoğunlaştırılmasını mümkün kılar.
 Böylelikle, hayvan hastalıklarının kontrolü veya eradikasyonu
ve belirli malların (hayvan ve hayvansal ürün) pazara erişimi sağlanır.
–
Hayvan hastalığı gözlenen bir ülkede hastalıktan ari bölge/bölümden menşe alan hayvan ve
hayvansal ürünlerin ticaretine devam edilebilir.
 Bölgeselleştirmede, hayvan alt populasyonları coğrafi olarak (doğal, yapay ve idari/yasal sınırlar)
tanımlanırken, bölümlendirmede ise biyogüvenliğe dayalı yönetim uygulamaları ile tanımlanır.
 Bölge/zon, bir ülkenin, sınırları açıkça tanımlanmış bir bölgesi iken;
bölüm ise, açıkça tanımlanmış ortak bir biyogüvenlik yönetim sistemine tabi bir veya daha fazla
işletmedir.
50
Bölümlendirme ve Bölgeselleştirme
 Bölümlendirme ve bölgeselleştirme için OIE Kara Hayvanları Kodu’nda
genel çerçevenin çizildiği ayrı bir bölüm bulunmaktadır.
2008 yılında, OIE tarafından bölümlendirmenin saha uygulamasına
yönelik özel bir kılavuz belge de yayımlanmıştır.
 Hayvan hastalıklarından ari bölüm ve bölgeler için OIE tarafından
uygulanan uluslararası bir tanıma/onay sistemi yoktur.
Hastalıktan ari bölüm ve bölgeler, (ihracatçı) ülkelerin özbeyanı ile
ilan edilir, OIE bültenlerinde duyurulur ve ikili anlaşmalar yoluyla
diğer (ithalatçı) ülkelerce tanınır.
 Özellikle bölümlendirme için bir şablon veya standart kurallar dizini
yoktur. Bölümlendirme kapsamında alınacak tedbirler, koşullara göre
değişir (epidemiyolojik durum, hastalığın yaban hayatında varlığı,
hastalığın bulaşıcılığı ve etkilediği hayvan türleri, yetiştirme yöntemi vb.).
51
İlginiz için teşekkür ederim.
İletişim için:
gduman@ab.gov.tr