KÜLTÜREL PSİKİYATRİ

• 1925 yılında tüketilen tütün ürünleri içinde sigaranın payı
%33.8 iken, 1991 de %99 a ulaşmış, bunun da %94.4’ü
filtreli sigaralar olmuştur .
• Ülkemizde özellikle doğu ve güneydoğu bölgesinde
filtresiz sarma tütün içimi olduğu bilinmektedir.
• Şanlıurfa, sarma tütün kullanımının yaygın olduğu bilinen
bölgelerimizden biridir.
• Ülkemizde filtreli paket sigara kullanımı ile ilgili çok
sayıda çalışmada sarma tütün ile ilgili bilgi yok.
Kültüre Duyarlı Şekilde Öykü Alma
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Etnik kimlik
Cinsel kimlik algılaması
Dini inançlar
Göçmenlik
Sosyoekonomik durum
Aile içinde kullanılan dil
Diyet
Eğitim
Hastalığı izah modeli
Tıp dışı tedavi arayışları
Kültürel Kimlikler
Farklı Sosyoekonomik Durumlar
Alt Kültürler
• Romanlar
• Hacı Hüsrevliler
• Hip-hopçular
Tıp dışı çare arayışları…
Göç…
Diyet…
Dil
• Psikiyatrik görüşmede tercüman kullanımı görüşme, tanı
ve tedavi sürecini olumsuz etkiler.
• Tercihen ruh sağlığı alanında ek eğitimden geçmiş
tercümanlar kullanılır.
• O dili bilen sağlık görevlisi.
• Hasta yakını; ifadeleri aynen aktarması konusunda uyar.
Etnik Psikofarmakoloji
• Asya kökenli şizofrenlerde Avrupa kökenlilere göre haloperidol kan
düzeyi % 50 kadar daha fazladır.
(Potkin 1993).
• CYP2D6 ultra hızlı metabolize etme oranı Etiyopyalılarda % 28,
Araplarda % 25, Amerikalı beyazlarda %5 ten az.
(Agundez 1995; Aklillu 1996).
• Asya kökenlilerde aldehit dehidrogenez eksikliğine bağlı alkol
etkilerine düşük dozda iken duyarlı olma.
• Diyet alışkanlıkları ilaç kan düzeylerini etkiler.
• Bitkisel ilaçlar tıbbi ilaçlarla etkileşir.
APA DSM-IV- Tr’nin Kültürel
Formülasyon İçin Önerdiği Dört Tema
• Hastanın kültürel kimliği
• Kişinin hastalığını kültürel açıklama modeli
• Kişinin psikososyal çevresinin kültürel özellikleri
• Klinisyen ile hasta arasında ilişkiyi etkileyen kültürel
faktörler.
1- Bireyin Kültürel Kimliği
• Kişinin ait olduğu kültürel grup?
• Etnik köken
• Göçmenlik
• Yaşamaya başladığı kültürle uyum derecesi
• Dili kullanma derecesi ve tercihi
2- Bireyin Hastalığının Kültürel
Açıklamaları
• Kültüre özgü sıkıntı ifadesi (idioms of distress)
• Kişinin kültürel normları
• Durumu tanımlamak için kullanılan kültüre özgü tanımlama
(örn. hafirgan)
• Kişi hastalığının oluşumunu nasıl izah ediyor?
• Kişinin tedavi arayışı modeli
3- Psikososyal Çevre ve İşlevsellik İle
İlişkili Kültürel Etmenler
• Sosyal stres etkenlerinin kültüre uygun yorumları
• Kişinin sosyal destek sistemleri ve aile ilişkileri
• Kişinin din ile ilişkisi ve stres faktörü veya destek sistemi
olarak dinin yeri
4- Birey İle Klinisyen Arasındaki
İlişkinin Kültürel Öğeleri
• Birey ile klinisyen arasında sosyal statü ve kültür farkı?
• Bu fark aktarım ve karşı aktarım anlamında nasıl etkide
bulunuyor?
• Ruhsal durum muayenesini etkileyen kültürel faktörler?
• Birey ile klinisyen arasında dil farkı? Başvuranın ana dilinde
konuşması/konuşmaması, tercüman kullanılması iletişim, tanı
veya tedavi sürecini nasıl etkiliyor?
5- Tanı ve Bakım İçin Genel Kültürel
Değerlendirme
• Yukarıdaki tüm etkenler bir araya getirilerek
formülasyonun özeti yapılır. Bu özetleme üzerinden
planlama yapılır.