Bölüm 2: Risk Yönetimine Giri - Risk Yönetimi ve Sigortacılık
advertisement
BÖLÜM 2: RİSK YÖNETİMİNE GİRİŞ BÖLÜM YAZARLARI: YRD.DOÇ.DR. ERDEM KIRKBEŞOĞLU & JON MCNEILL KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 1. RISK YÖNETIMININ TANIMI Risk yönetimi, risklerin belirlendiği, hangi risklerin öncelikli olarak çözümlenmesi gerektiğinin değerlendirildiği, risklerin yönetilmesi için stratejiler ve planların geliştirilerek uygulandığı sistematik bir süreçtir. Risk yönetimi programının amacı, herhangi bir kuruluşun zarara maruz kalma durumunu yönetmek ve söz konusu kuruluşun varlıklarını korumaktır. Risk yönetimi, işletmelerin normal gündelik iş faaliyetlerinin kesintiye uğramadan sürdürülmesi için önceden önlem alarak müşteri memnuniyetini ve tedarikçilerle ilişkilerin sağlıklı yürütülmesini sağlar. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 2. GELENEKSEL RISK YÖNETIMINDEN KURUMSAL RISK YÖNETIMINE GEÇIŞ Riskin geçmişten günümüze değişimi Fırsat Belirsizlik Tehlike 1970-80’ler Finansal Riskler Tehlike 1970'lerden önce Sigortalanabilir Riskler KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 1990'lar Operasyonel Riskler 2004 sonrası Avantaja dönüştürülebilir risk 2. GELENEKSEL RISK YÖNETIMINDEN KURUMSAL RISK YÖNETIMINE GEÇIŞ Geleneksel risk yönetimi ile kurumsal risk yönetiminin karşılaştırması KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 3. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ FAYDALARI Kurumsal risk yönetiminin faydalarını ortaya koymak ve maddi bir değerle ifade etmek zordur. En temel faydası, ortaya çıkması muhtemel risklerin engellenmesi nedeniyle ortaya çıkacak faydalardır. KRY süreci riskin başlamadan önlenmesini ifade etmektedir. Ayrıca sürecin başarısı için tüm birimlerin inancı ve talimatları eksiksiz uygulaması şarttır. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 3. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ FAYDALARI Kurumsal risk yönetimi, işletmelerin faaliyetlerinde devamlılık arz eden bir süreçtir. Kurumsal risk yönetimi uygulaması, işletmelerdeki yöneticilerin risk algısını belirli sınırlar içinde tutarak kontrol altına alır. Kurumsal risk yönetiminin bir diğer katkısı ise, kurumsal stratejilerin belirlenmesini sağlar. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 3. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ FAYDALARI Kurumsal risk yönetimi, sadece risk departmanının sorumluluğunda olan bir süreç olmayıp kurumun tüm departmanlarında uygulanır. Bir diğer katkısı ise, işletmenin kurumsal risk algısına uygun stratejiler üretmesidir. Buna ek olarak kurumsal risk yönetimi, makul bir düzeyde de olsa bir güvence sağlar. Son olarak da kurumsal hedeflere ulaşmayı kolaylaştırıcı bir etkisi de bulunmaktadır. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 1) Hedeflerin Belirlenmesi: İşletmelerin belirleyeceği hedeflere ulaşabilmesi için uygun işletme stratejisini ve kurumsal risk yönetimi seviyesini belirlemek zorundadır. 2) Mevcut Durum Analizi: Hedefler belirlendikten sonra kurumun mevcut risk yönetim altyapısı ayrıntılı bir şekilde analiz edilmelidir. Mevcut durum analizinde temel olarak, etkin bir kurumsal risk yönetimi uygulamasının yapılabilmesi için dikkate alınması gereken bazı noktalar vardır. Bunlardan ilki risk yönetim stratejisinin belirlenmesi ve çalışma ortamının bu stratejiye uygun olarak düzenlenmesidir. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI İkinci olaraksa var olan sistemin, risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi aşamalarını ne kadar yerine getirdiği ve bunun için nasıl bir politika uygulandığı sorgulanmalıdır. Son olarak ise, sağlıklı bir risk yönetimi faaliyeti, ilgili kişilerin ve grupların, gerekli bilgiye, gerektiği ölçüde ve gerektiği zamanda ulaşabilmelerini garanti etmelidir. 3) Hedef Yapının Tespiti: Mevcut yapının analiz edilmesini takiben yapılması gereken, iyileştirmeler sonrasında erişilmesi arzu edilen hedef yapının belirlenmesidir. Hedef yapı belirlenirken gerekli kriterler dikkatle analiz edilmeli ve buna göre bir hedef yapı oluşturulmalıdır. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 4) Fark Analizi ve Planlama: Bu aşamada yapılması gereken, mevcut durum ile erişilmesi arzu edilen hedef yapı arasındaki farkın tespiti ve buna uygun olarak detaylı bir faaliyet planının oluşturulmasıdır. 5)Dönüşüm Sürecinin Uygulanması: Bu süreç eğitimle başlar. Daha sonraki aşamada çalışanların görev ve sorumluluklarının açık bir şekilde belirlenir. Üçüncü aşamada, kurumsal risk yönetimi politika belgesi olmak üzere standartlar, rehberler ve uygulama dokümanları hazırlanır. Son aşamada ise risklerin hangi yöntem ile tanımlanacağı, önceliklendirileceği ve risk yönetim çözümlerinin geliştirileceği belirlenir. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 5.1. Risklerin Tanımlanması: Risk profilini çıkarmanın ilk adımı riskleri tanımlamaktır. Hedeflerin gerçekleşmesi sırasında olumsuz etkisi olabilecek olayların listesinin oluşturulması gerekmektedir. Olaya sebep olabilecek unsurların ve senaryoların belirlenmesi gerekmektedir. Kritik ve önemli sebepler ortaya çıkarılmalıdır. Göz ardı edilebilecek riskler, olası zararlardan korunma anlamında gelecekte sorun yaratacaktır. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 5.2. Risklerin Analiz Edilmesi ve Ölçülmesi: Risklerin analizi, belirlenen olası risklerin gelecek süreçte yaratacağı olumlu veya olumsuz etkilerin ortaya çıkma olasılıklarını ortaya koyan bir aşamadır. İlk olarak risklerin azaltılması için var olan süreçler, araçlar veya uygulamalar ve bunların zayıf/kuvvetli yönleri incelenmelidir. Risklerin önem seviyesi, etkiler ve olasılıkların bir araya gelmesi ile oluşturulmalıdır. Analiz sürecinde aşağıdaki bilgi kaynakları ve teknikler kullanılmalıdır: Fiziksel Denetim İş Akış Şeması Finansal Durum Geçmiş Hasar Verilerinin İncelenmesi Uzman Görüşleri KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI Yarı-Nicel Risk Derecelendirmesi Örneği KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 5.3. Risklerin Önceliklendirilmesi Risk Haritası Örneği KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 5.4. Uygun Çözümün/Stratejilerin Geliştirilmesi Riskler belirlendikten ve ölçüldükten sonra, risk yönetimi stratejilerinin belirlenmesi gerekir. Modern risk yönetimi terminolojisinde, risklerle başa çıkmadaki teknikler iki yaygın yaklaşımda gruplandırılmıştır: Risk kontrolü ve risk finansmanı; Risk kontrolü, işletmelerin maruz kaldığı kayıp risklerini en aza indirgemeye odaklanır ve bunlarla ilgili teknikleri içerir. Risk finansmanı ise risk kontrol tekniklerinin uygulanmasından sonra kalan risklerin oluşturduğu kayıpları karşılamak için gerekli olan fonların ayarlanması üzerine yoğunlaşır ve transfer tekniklerini içerir. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI Risk Kontrol Stratejileri • Kaçınma • Hasarı Önleme • Hasarı Azaltma KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. Risk Finansman Stratejileri • Riskin Üstlenilmesi • Sözleşmeyle Risk Transferi • Finansal Risk Yönetimi • Birleşme ve Ortaklıklar • Sigorta 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI Risk Yönetimi Çözümlerini aşağıdaki tabloyla özetlersek, KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 4. KURUMSAL RISK YÖNETIMININ UYGULANMASI 6. Sürecin Sürekli İzlenilmesi ve Gözden Geçirilmesi: Kullanılan risk yönetimi stratejilerinin başarılı olup olmadığını belirlemek gerekir. İşletmeler zaman içinde sürekli değişir. Her yenilik, yeni bir riski de beraberinde getirebilir. Aynı şekilde firmanın hukuki çevresindeki değişimler de yakından takip edilmeli, etkileri tespit edilmelidir. Yapılan tüm risk yönetimi işlemleri belgelenerek kayıt altına alınmalıdır. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 5. RISK KÜLTÜRÜ Risk kültürü, toplumdan topluma farklılık gösterdiği için risk yönetimini de önemli derecede etkiler. Risk kültürü gelişmemiş örgütlerde, finansal ve operasyonel anlamda sorunlar yaşanabileceği ve firma itibarının düşeceği öngörülmektedir. Buna ek olarak, departmanlar arasında da risk kültürü değişebilmektedir. Kurumsal Risk Yönetimi, risklerin sistematik bir şekilde belirlenebilmesi için örgüt içinde ortak bir dil yaratılması gerektiğini öngörür. Bu ortak dilin örgütteki risk kültürünün doğasında olması gerekmektedir. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. 6. İŞ SÜREKLILIĞI YÖNETIMI VE RISK İLIŞKISI İş sürekliliği stratejisi, kuruluşun, bir felaket ya da iş kesintisi ile karşılaşıldığında süreklilik ve kurtarmayı sağlayan yaklaşımdır. İş kesintisi ise, bir işletmenin hedeflediği ürün veya hizmetleri gerçekleştirmede planlanmayan ve tahmin edilemeyen deprem, sel, yangın, iş krizleri, kasırga vb. olaylar neticesinde ortaya çıkar. İş sürekliliği stratejisi, olası kesintinin etkilerini azaltmayı, minimize etmeyi ve ortadan kaldırmayı amaçlayan bir yaklaşım sunar. Örneğin; elektrik kesintisine tahammülü olmayan bir bankanın bünyesinde bir jeneratör ve onun da bir yedeğini bulundurması onun süreklilik ve kurtarmayı sağlayan yaklaşımı olarak değerlendirilir. KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK. HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE… KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK.
