püffffffs!....

PÜFFFFFFS!.......
TÜRKÇE SORULARINDA NE
SORULURSA NEYE BAKILIR?
 Çoğu öğrenci konuyu az çok bilmesine
rağmen test biçimindeki sorularda
başarısız olmaktadır.
Bunun en önemli nedeni öğrencilerin
soruların dünyasına girememesidir ,
yani sorunun ne istediğini bilmemesidir.
 Aşağıdaki çalışmayı dikkatlice inceler ve
test tipindeki sorulardan da bolca
çözerek pratik yaparsanız, söz konusu bu
boşluk büyük oranda doldurulacaktır.
1. Sözcüğün yapısı sorulursa ;
basit mi ,türemiş mi, bileşik mi
olduğuna bak.
2.Sözcüğün görevi sorulursa;
sözcük türüne bak.
İsim mi, sıfat mı, zamir mi, fiil mi,
zarf mı, edat mı, bağlaç mı,ünlem
mi?
3.Sözcüğün türü belirtilip de görevi
sorulursa ;
sözcüğün öğelik görevine (hangi
öğe olduğuna ) bak.
4.Cümlenin yapısı (ya da yargı
sayısı) sorulursa;
basit cümle mi birleşik cümle mi?
olduğuna bak.
Hepsi bileşik cümle ise;
ne tür bileşik cümle olduğuna bak.
5.Yüklemin türü (yüklemin sözcük
türüne göre cümle)sorulursa;
ad (isim) cümlesi mi, eylem (fiil)
cümlesi mi olduğuna bak. (Yüklemin
ad soylu mu, eylem soylu mu
olduğuna bak)
6.Yüklemin yapısı sorulursa;
yüklemi bul. Yüklemin Basit sözcük
mü, türemiş sözcük mü, bileşik
sözcük mü? olduğuna bak.
7.Yüklemin kuruluşu ya da
yapılışı sorulursa ;
yüklemi bul, yüklemin ne tür
tamlama olduğuna bak.
8.İkilemenin kuruluşu ya da yapılışı
sorulursa;
ikilemeyi meydana getiren
sözcüklere bak(Bu sözcükler aynı
sözcüğün tekrarı mı, eş anlamlı mı,
yakın anlamlı mı, yansıma mı,
yakıştırma mı?...)
9.İkilemenin görevi ya da türü
sorulursa;
İkilemenin ne tür sözcük olduğuna
bak . (Ad mı, sıfat mı, zarf mı?)
10.Öznesine (ya da özne – yüklem ilişkisine)
göre cümle (fiil çatısı )sorulursa;
yüklemlerini bul yüklemlerin etken mi,
edilgen mi olduğuna bak.
Başkası tarafından anlamı yoksa etken
çatılı; varsa edilgen çatılıdır.
*Hepsi etken ise(hepsinde gerçek ya da gizli
özne varsa);
fiilin geçişli mi, geçişsiz mi olduğuna bak.
*Hepsi etken geçişli ise;
oldurgan mı,ettirgen mi olduğuna bak.
*Hepsi işteş ise;
ne tür işteş olduğuna bak (Birlikte işteş mi,
karşılıklı işteş mi?)
11.Nesnesine göre (ya da nesne –
yüklem ilişkisine göre )cümle ( fiil
çatısı) sorulursa; yüklemlerini bul;
yüklemlerin geçişli fiil mi geçişsiz fiil
mi olduğuna bak.
* Ad (isim) cümlelerinde kesinlikle
çatı aranmaz.
* Yüklemi geçişli olduğu halde nesne
kullanılmayan cümleyi sorarsa;
geçişsiz fiillerin yüklem olduğu
cümleleri ele, cevabı geçişlilerde
ara.
12. Öğelerinin dizilişine göre
(kuruluşuna, yüklemin yerine) göre
cümle sorulursa;
düz cümle mi, devrik cümle mi
olduğuna bak. (Yüklem sonda ise;düz
yani kurallı cümledir, yüklem sonda
değilse; devrik cümledir.)
13. Anlamlarına göre cümle
sorulursa;
olumlu cümle mi olumsuz cümle mi,
olduğuna bak.
* Hepsi olumlu ise, ya da hepsi
olumsuz ise; soru cümlesi mi, ünlem
cümlesi mi olduğuna bak.
14. “Ek” in işlevi ya da görevi sorulursa;
o “ek”in yapım eki mi çekim eki mi
olduğuna bak.
* Bütün şıklar yapım eki ise;
ne tür yapım eki olduğuna bak. (FFYE,
FİYE, İİYE, İFYE)
*Bütün şıklar çekim eki ise;
ne tür çekim eki olduğuna bak. (İsim
çekim eki, fiil çekim eki…)
15. Fiilin zamanı sorulursa;
fiillerin basit zamanlı mı birleşik
zamanlı mı olduğuna bak.
(Basit zamanlı fiiller tek kip eki alır,
birleşik zamanlı fiiller ise iki kip ekini
üst üste alır.
örn. geziyor : Basit zamanlı;
geziyordu: Birleşik zamanlı.
16. Kelimenin yapısı sorulursa;
basit mi, türemiş mi, birleşik mi olduğuna
bak.
*Eğer hepsi türemiş ise;
nasıl türediğine bak ( fiilden isim yaparak
mı, isimden isim yaparak mı…)
*Eğer hepsi birleşik ise;
ne tür birleşik kelime olduğuna bak. (
İsim + fiil mi , fiil + fiil mi … örn: terk
etmek: i+f ; yapıver: f+f )
17. Sözcüğün kökü sorulursa;
anlamca ilgili , anlamı en küçük
parçaya bak.
* Sözcüğün hangi kökten türediği
sorulursa;
sözcük kökünün isim mi, fiil mi
olduğuna bak.
örn: “sorguladı”sözcüğünün kökü “
sor-” fiilidir.
18. Tamlamanın türü söylenip
görevi sorulursa;
tamlamayı bul, tamlamanın hangi
ögeyi oluşturduğuna bak.
20. Ögeleri bulurken önce yüklemi
bul.Diğer ögeleri bulmak için bütün
soruları yükleme sor.
* Önce özneyi bul sonra belirtisiz
nesneyi ara.
* Sözcük öbeklerinin (ikilemelerin,
tamlamaların, deyimlerin, birleşik
sözcüklerin) bölünemeyeceğini
unutma.
21. Tamlayanı düşmüş ad tamlaması
sorulursa;
iyelik eki almış sözcük ara.İyelik eklerini
bulurken pratik olarak ismin başına
“benim, senin, onun, bizim, sizin,
onların” zamirini getiririz. İsmin başına
bu zamirlerden birini getirebiliyorsak
orada bir iyelik eki var demektir.
Sözgelimi “arabam” sözcüğü iyelik eki
almıştır ;çünkü “benim arabam”
diyebiliyorum.
22. Ad tamlaması sorulduğunda
tamlayanı düşmüş ad tamlamasını,
ad tamlaması olarak alma.
Tamlayanı düşmüş ad tamlaması
sorulmak istenirse soru kökünde
belirtilir.
23. “Hangi cümlede zaman kavramı
vardır?” denirse zaman zarfı ara.
24. “Hangi cümlenin yükleminde
zaman kavramı vardır?” diye
sorulursa;
yüklemleri bul, kiplerine bak.
Haber (bildirme) kiplerinde (di’li
geçmiş zaman, miş’li geçmiş zaman,
şimdiki zaman, gelecek zaman ve
geniş zamanda) zaman kavramı
vardır.
Dilek kiplerinde (gereklilik, istek,
dilek-şart ve emir kiplerinde) zaman
kavramı yoktur.
25. Ek fiilin (ek eylemin) işlevi ya da
görevi sorulursa;
isme mi, fiile mi geldiğine bak.
örn: öğrenciydim ek fiilin di’li
geçmiş zamanı (ek fiil isme geldi)