Hisse senedi ya da ilmühaber basılıdeğil ise

advertisement
VIII. Çözüm Ortaklı
ğıPlatformu
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Ticaret Kanunu ve Vergi
MevzuatıÇerçevesinde Değerlendirilmesi
22 Aralı
k 2009
PwC Business School



Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Ticaret Kanunu ve Vergi
MevzuatıÇerçevesinde Değerlendirilmesi
•
•
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Vergi MevzuatıÇerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
•
•
•
Hisse Senedi
–
Hisse Senetlerinin Çı
karı
lma Zamanı
–
Hisse Senetlerinde Şekil
Hisse Senetlerinin Türleri
–
Hamiline yazı
lıHisse Senetleri
–
Nama yazı
lıHisse Senetleri
–
Bağlı– Nama Yazı
lıHisse Senetleri
–
Gerçek Nama Yazı
lıHisse Senetleri
İ
lmühaberler
–
Genel Olarak İ
lmühaberler
–
İ
lmühaber Türleri
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senedi
•
Anonim şirketin esas sözleşmesinde özellikleri belirlenen
paylarıtemsil etmek üzere,kı
ymetli evrak ve menkul kı
ymet
niteliği taşı
yan, kanunun aradı
ğışekil şartları
na uygun
olarak çı
karı
labilen belgelerdir.
•
Ticaret Kanunu hükümleri uyarı
nca payı
n hisse senedine
bağlanmasızorunlu değildir.
•
Şirket ana sözleşmelerine konulacak hükümlerle hisse
senedi çı
kartı
lmasızorunluluk haline getirilebilir.
PwC Business School
Slide 4
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senedi
Payı
n senede bağlanması
nı
n sonuçları
•
•
•
•
•
Paya tedavül olanağıkazandı
rı
r
Hisse senedi haczedilebilir
Hisse senedi hapis hakkı
na konu olabilir
Hisse senedi üzerine rehin ve intifa hakkıkonabilir
Vergi istisnaları
ndan yararlanmak için gereklidir
PwC Business School
Slide 5
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senedi
Hisse Senetlerinin Çı
karı
lma Zamanı
•
Anonim şirketin kuruluşundan veya sermaye arttı
rı
mı
ndan
önce hisse senedi çı
kartı
lamaz. Çı
kartı
lmalarıhalinde
geçersizdirler.
•
Hisse senedinin geçersiz olmasıhisse sahibinin sermayeye
katı
lma taahhüdünü etkilemez.
•
Aynıdurum anonim şirketlerin sermaye arttı
rı
mları
nda da
geçerlidir.
PwC Business School
Slide 6
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senedi
Hisse Senetlerinde Şekil
•
Hisse Senetlerinin, çı
kartan Anonim Şirketin;
1) unvanı
nı
,
2) esas sermaye miktarı
nı
,
3) tescil tarihini,
4) senedin türünü,
5) itibari değerini ihtiva etmesi zorunludur.
•
Ayrı
ca şirkette yapı
lan sermaye arttı
rı
mları
da esas alı
narak,
hisse senedinin “tertibi” de belirtilmelidir.
PwC Business School
Slide 7
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senedi
Hisse Senetlerinde Şekil
•
Hisse senetlerinin Anonim Şirket adı
na imzaya yetkili
olanlardan en az ikisi tarafı
ndan imza edilmesi
gerekmektedir. Anonim Şirketi tek başı
na imzaya yetkili
olanları
n imzalarıhisse senedi için yeterli değildir.
•
Hisse senedi çı
kartmak için YK kararıalı
nmasıkonusunda
Kanunda bir açı
klı
k olmamakla birlikte uygulamada ispat
yükümlülüğünün yerine getirilmesi açı
sı
ndan mutlaka YK
kararıalı
nmasıtavsiye edilir.
•
Nama yazı
lıhisse senetlerinin ayrı
ca sahiplerinin (i) ad ve
soyadı
nı
, (ii) ikametgahı
nı
, (iii) senet karşı
lı
ğıödenmiş
miktarıda ihtiva etmesi mecburidir.
PwC Business School
Slide 8
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
•
Hisse Senetlerinin Türleri
–
–
–
–
Hamiline yazı
lıHisse Senetleri
Nama yazı
lıHisse Senetleri
Bağlı– Nama Yazı
lıHisse Senetleri
Gerçek Nama Yazı
lıHisse Senetleri
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senetlerinin Türleri
Hamiline Yazı
lıHisse Senetleri
•
Hamiline yazı
lıhisse senedi, Türk Ticaret Kanunu’nun 570.
maddesi uyarı
nca, senedin metin veya şeklinden hamili kim
ise o kimsenin kimsenin pay (hak) sahibi sayı
lacağı
anlaşı
lan her kı
ymetli evrak hamiline yazı
lıhisse senedi
sayı
lı
r.
•
Hamiline yazı
lıhisse senetleri teslim ile devredilebilirler.
Devrin Anonim Şirkete bildirilmesi veya bir yere kayı
t
edilmesi zorunlu değildir.
•
Devrin gerçekleşmesi için hamiline yazı
lıhisse senedinin
zilyedliğinin, mülkiyeti devir amacıile geçirilmesi
gerekmektedir.
PwC Business School
Slide 10
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senetlerinin Türleri
Hamiline Yazı
lıHisse Senetleri
•
Hamiline yazı
lıhisse senetlerinin çı
karı
labilmeleri için pay
bedellerinin tamamen ödenmişolmasıgerekmektedir.
•
Pay bedelleri tamamen ödenmeden çı
karı
lan hamiline yazı
lı
hisse senetleri geçersizdir. Geçersiz senedi devralan kimse
pay sahipliği sı
fatı
nıkazanamaz ancak tazminat hakları
saklı
dı
r.
•
Hamiline yazı
lıhisse senetleri rehne konu olabilirler,
üzerlerinde intifa hakkıtesis edilebilir.
PwC Business School
Slide 11
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senetlerinin Türleri
Nama Yazı
lıHisse Senetleri
•
Nama yazı
lıhisse senetleri, belli bir kişi adı
na yazı
lıolan ve
Anonim Şirket’teki payıbildirici biçimde içeren kanunen
emre yazı
lıkı
ymetli evraktı
r.
•
Nama yazı
lıhisse senetlerinin devri ciro ve zilyedliğin
geçirilmesi ile yapı
lmaktadı
r. Ciro ve zilyedliğin geçirilmesi
ile gerçekleştirilen devir Anonim Şirket pay defterine
yapı
lacak kayı
t ile Anonim Şirkete karşıileri sürülebilir.
•
Senedin devir alı
nmasıyeterli değildir. Devir alanı
n pay
defterine kayd olmasıgerekir. Aksi takdirde devir şirkete
karşıhüküm ifade etmez.
PwC Business School
Slide 12
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senetlerinin Türleri
BağlıNama Yazı
lıHisse Senetleri
•
Anonim Şirketlerin esas sözleşmelerinde yer verilecek
hükümlerle payı
n devrini zorlaştı
ran ve güçleştiren hükümler
“bağlam” meydana getiriler ve bu tür senetlere de bağlı
nama yazı
lıhisse senetleri adı
nıalı
rlar.
•
Bağlınama yazı
lıhisse senetleri, nama yazı
lıhisse
senetleri gibi ciro ve zilyedliğin geçirilmesi ile devredilirler.
•
İ
ki senet arası
ndaki fark bağlınama yazı
lıhisse senetlerinin
bağlama tabi olması
ndadı
r. Bağlınama yazı
lıhisse senedini
alan taraf bağlama uymuyorsa, pay defterine kaydışirket
yönetim kurulu tarafı
ndan yapı
lmaz ve şirkete karşı
paysahipliğini kazanamaz.
PwC Business School
Slide 13
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
Hisse Senetlerinin Türleri
Gerçek Nama Yazı
lıHisse Senetleri
•
•
•
Gerçek nama yazı
lıhisse senetleri tam anlamıile “nama”
yazı
lıkı
ymetli evraktı
r.
Senedin emre olmadı
ğı
nıaçı
kça belirten bir ibarenin senet
üzerinde bulunmasıgerekir.
Gerçek nama yazı
lıhisse senetlerinin devri için:
- Ciro değil, alacağı
n temlik hükümlerine göre devir
edilir.
- Yazı
lıtemlik beyanı
nda bulunulmalı
dı
r.
- Hisse senedi devredenden devralana geçirilmelidir.
- Devreden devretmeye yetkili olmalı
dı
r.
PwC Business School
Slide 14
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
•
Türk Ticaret Kanunu uyarı
nca, ilmühaber, geçici veya ara
senettir.
•
İ
lmühaber, ister hamiline ister nama yazı
lıolsun hisse
senedinin yerini tutmak amacı
yla bir ara devre için çı
karı
lan
geçici senettir.
•
Bir ilmühaberde toplanan pay miktarıönemli değildir.
PwC Business School
Slide 15
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
İ
lmühaberlerin şekli
•
Ticaret Kanunu’nda ilmühaberlerin şekline ilişkin bir hüküm
bulunmamaktadı
r. Örnekseme yoluyla, ilmühaberlerde
sahibinin ;
1) adı
, soyadı
,
2) ikametgahı
,
3) türü,
4) hangi tür hisse senedinin yerini tutmak için çı
karı
ldı
ğı
,
5) hangi şirkete ait olduğu,
6) ödenmişmiktarı
,
7) yetkili imzalar mutlaka bulunmalı
dı
r.
PwC Business School
Slide 16
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
•
Anonim şirketin esas sözleşmesinde aksi yer almadı
kça
anonim şirketin ilmühaber çı
kartma zorunluluğu
bulunmamaktadı
r.
•
Anonim şirketin tescilinden önce ilmühaber
çı
kartı
lamayacağıgibi, anonim şirketin hisse senedi
çı
kartmasıhalinde de, bu senetler, ilmühaberi ile
değiştirilir. Nama yazı
lıhisse senetlerinin yerini tutmak için
çı
kartı
lmı
şilmühaberler için pay defteri esas alı
nı
r.
PwC Business School
Slide 17
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
İ
lmühaber Türleri
• Türk Ticaret Kanunu’nun 441. ve 409. maddesi uyarı
nca
ilmühaberler;
1) Nama yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan nama yazı
lı
ilmühaberler
2) Hamiline yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan nama yazı
lı
ilmühaberler
3) Hamiline yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan hamiline
yazı
lıilmühaberler.
PwC Business School
Slide 18
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
Nama yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan nama yazı
lı
ilmühaberler
•
Kanunen kı
ymetli evrak niteliği taşı
rlar.
•
Nama yazı
lıhisse senetlerin devri gibi ciro ve teslim ile
devredilirler.
•
Çı
karı
labilmesi için taahhüt edilen payları
n tamamen
ödenmesine gerek yoktur, kı
smıödeme halinde de
çı
kartı
labilirler.
•
Nama yazı
lıilmühaberlerin de nama yazı
lıhisse senetleri
gibi bağlam kapsamı
nda çı
kartı
lmasımümkündür.
PwC Business School
Slide 19
PricewaterhouseCoopers
Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
İ
lmühaberler
Hamiline yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan nama yazı
lı
ilmühaberler
•
Hamiline yazı
lıhisse senetlerinin yerini tutmak için, payları
n
bedellerinin tamamen ödenmediği durumlarda nama yazı
lı
ilmühaberler çı
kartı
labilir.
Hamiline yazı
lıhisse senetleri için çı
karı
lan hamiline yazı
lı
ilmühaberler.
•
Türk Ticaret Kanunu’nun 409. maddesi uyarı
nca, hisse
bedellerinin tamamı
nı
n ödendiği hallerde, hamiline yazı
lı
ilmühaber çı
kartı
labilmesi mümkündür.
PwC Business School
Slide 20
PricewaterhouseCoopers
Vergi MevzuatıÇerçevesinde Hisse Senedi ve İ
lmühaberler
• Hisse Senetler, ve İ
lmühaberlerin Elden Çı
karı
lması
1. Anonim Şirketler
– Gelir Vergisi
– Kurumlar Vergisi
– Katma Değer Vergisi
2. Limited Şirketler
– Gelir Vergisi
– Kurumlar Vergisi
– Katma Değer Vergisi
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı
sı
ndan Değerlendirilmesi
Anonim Şirketler Açı
sı
ndan Durum
Elden Çı
karanı
n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda:
Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
İ
ki yı
ldan fazla süre ile elde tutulan hisse senetlerinin elden çı
kartı
lması
na ilişkin sağlanan
kazançlar gelir vergisine tabi değildir (GVK mük. Md. 80/1).
Hisse senetleri bası
lıdeğil ise, elde tutma süresine bakı
lmaksı
zı
n hisse senedinin elden
çı
kartı
lması
ndan doğan kazanç “değer artı
şkazancı
” olarak gelir vergisine tabi olacaktı
r. (GVK
mük. Md. 80/4)
İ
lmühaberlerin durumu:
Hisse senedi bastı
rmayan bir anonim şirket, hisse senedinin yerine “geçici ilmühaber” bastı
rabilir.
232 Seri No’lu GVK Genel Tebliği’nde, “ilmühaberlerin elden çı
karı
lması
ndan doğan kazançları
n
vergilendirilmesinde, GVK’nun hisse senetlerinin elden çı
karı
lması
ndan doğan kazançları
n
vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanması
nı
n gerektiği” belirtilmektedir.
Bu kapsamda, geçici ilmühabere dayanarak yapı
lan anonim şirket hisse satı
şı
, iki yı
ldan fazla
elde tutulmasışartı
yla, gelir vergisinden istisna olacaktı
r.
PwC Business School
Slide 22
PricewaterhouseCoopers
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı
sı
ndan Değerlendirilmesi
Anonim Şirketler Açı
sı
ndan Durum
Elden Çı
karanı
n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda:
Kurumlar Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
İ
ştirak hisselerinin satı
lması
ndan doğan kazancı
n %75’i aşağı
daki şartları
n gerçekleşmesi
halinde kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. (KVK md. 5/e)
1. En az iki tam yı
l süreyle aktifte yer alması
,
2. Satı
ştan doğan kazancı
n 5 yı
l süre ile pasifte özel bir fon hesabı
nda tutulmasıveya
sermayeye eklenmesi,
3. Satı
şbedelinin satı
şı
n yapı
ldı
ğıyı
lıizleyen ikinci takvim yı
lısonuna kadar tahsil edilmesi
Satı
şı
n yapı
ldı
ğıdönemin tespiti:
TTK’nun 417.maddesine göre, hisse senedini ciro edilmek suretiyle teslim alan kişi, bunu pay
defterine kayı
t ettirdiği anda “ortak” sı
fatı
nıkazanmaktadı
r.
Görüldüğü üzere, hisse senetlerinin devri yani satı
şı
, teslim ve pay defterine kayı
t ile
gerçekleşmektedir.
PwC Business School
Slide 23
PricewaterhouseCoopers
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı
sı
ndan Değerlendirilmesi
Anonim Şirketler Açı
sı
ndan Durum
Elden Çı
karanı
n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda:
Gerçek kişilerin KDV mükellefiyeti bulunmadı
ğı
ndan, hisse senedi veya geçici ilmühaberin elden
çı
karı
lmasıKDV’ye tabi olmayacaktı
r.
Elden Çı
karanı
n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda:
Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesinde, hisse senedi satı
şları
nı
n elde tutma süresi dikkate
alı
nmaksı
zı
n KDV’den istisna olduğu belirtilmiştir.
Geçici ilmühaber ile yapı
lan satı
şlar da GVK 232 Seri No’lu Genel Tebliğuyarı
nca hisse senedi
satı
şıolarak kabul edildiğinden, geçici ilmühaberlerin satı
şıda KDV’den istisna olmalı
dı
r.
Hisse senedi ya da ilmühaber bası
lıdeğil ise:
İ
ştirak edilen anonim şirketin, hisse senedi ya da ilmühaberi bası
lıdeğil ise, edinme tarihinden
itibaren iki yı
l içinde satı
lan hisse %18 KDV’ye tabidir. Ancak KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesinde
belirtildiği üzere, “kurumları
n en az iki tam yı
l süreyle aktiflerinde bulunan iştirak hisselerinin
Satı
şsuretiyle gerçekleşen devirleri KDV’den istisnadı
r”.
PwC Business School
Slide 24
PricewaterhouseCoopers
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı
sı
ndan Değerlendirilmesi
Limited Şirketler Açı
sı
ndan Durum
Elden Çı
karanı
n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda:
Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
Ortaklı
k hakları
nı
n veya hisselerinin elden çı
karı
lması
ndan doğan kazançlar GVK mük. Md. 80/4
uyarı
nca değer artı
şkazancı
na tabidir.
Limited şirketlerde, hisse senedi ya da ilmühaber çı
kartı
lamadı
ğıiçin, şirket hissesinin satı
lması
elde tutma süresine bakı
lmaksı
zı
n “değer artı
şkazancı
” olarak gelir vergisine tabi olacaktı
r.
(01.01.2009 tarihinden itibaren elde edilen değer artı
şkazancı
nı
n 7.600 TL’si gelir vergisinden
istisna edilmiştir.)
Elden Çı
karanı
n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda:
Kurumlar Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
Anonim şirketlerde olduğu üzere, limited şirketlerde de iştirak hisselerinin satı
lmasıhalinde,
satı
ştan doğan kazancı
n %75’i Kurumlar Vergisi Kanunu’ndaki şartları
n sağlanmasıkoşuluyla
kurumlar vergisinden istisna olacaktı
r.
PwC Business School
Slide 25
PricewaterhouseCoopers
Hisse Senedi ve İ
lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı
sı
ndan Değerlendirilmesi
Limited Şirketler Açı
sı
ndan Durum
Elden Çı
karanı
n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda:
Gerçek kişilerin KDV mükellefiyeti bulunmadı
ğı
ndan, hisse senedi veya geçici ilmühaberin elden
çı
karı
lmasıKDV’ye tabi olmayacaktı
r.
Elden Çı
karanı
n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda:
Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi:
KDV Kanunu md. 17/4-r uyarı
nca, limited şirket ya da başka bir şirkete ait iştirakin, edinme
tarihinden itibaren iki yı
l içinde elden çı
kartı
lması%18 KDV’ye tabidir. Ancak, kanunda iki yı
ldan
uzun süre ile elde tutulan hisse senedinin satı
şıKDV’den istisna tutulmuştur.
PwC Business School
Slide 26
PricewaterhouseCoopers
İ
letişim Bilgilerimiz
• Burcu Canpolat – Sorumlu Otrak
Tel:
+90 212 326 6452
e-posta:burcu.canpolat@tr.pwc.com
• Nilgün Serdar Şimşek – Direktör
Tel:
+90 212 326 6368
e-posta:
nilgun.serdar@tr.pwc.com
www.pwc.com/tr
www.vergiportali.com
www.vergitv.com
www.gumrukportali.com
www.ikportal.com
www.pwc-okul.com
PwC Business School
Slide 27
PricewaterhouseCoopers
Soruları
nı
z?
© 2009 PricewaterhouseCoopers. All rights reserved. “PricewaterhouseCoopers ” refers to the network
of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited, each of which is a separate and independent
legal entity. *connectedthinking is a trademark of PricewaterhouseCoopers LLP (US).



Download