ve Kan Basıncı

KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ VE
EGZERSİZ
KRONER KALP HASTALIKLARI
• Kroner kalp hastalığı (CHD) genellikle kalp
kaslarını besleyen büyük arterlerin iç
kısımlarında oluşan dejeneratif değişmeleri
içerir.
• Kalp – damar hastalıklarının önemli
sebeplerinden biri Atherosclerosis; yani Arterin
tabakalarında oluşan yağlanma sonucu damar
sertleşmesidir.
• Bu sertleşme kalp damarlarında daralma
oluşturur.
.Arter Damarların Daralma Şekli
Kalp-Damar Hastalıklarında Olabilecek Etkiler ve Riskler
OLABİLECEK ETKİLER
OLABİLECEK SONUÇLAR
1-Organ hareketlerinin azalımı
1. Doku çürümesi
2-Göğüs anjiyosu
2. Felç
3-Bölgesel anemi
3-Mycardial enfeksiyon
4-Uyuşukluk
4.-Böbrek bozukluğu
5- Bacakta dolaşım bozukları
6-Zayıflık
7-Sağlıksız yetersiz düşünme
6. Ölüm
KRONER KALP KRİZİ RİSKLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaş ve cinsiyet
Kandaki lipit düzeyi
Yüksek kan basıncı
Sigara
Fiziksel hareketsizlik
Şişmanlık
Şeker hastalığı
Yeme alışkanlığı
Kalıtımsal
Kişisel ve davranış karakteri
Yüksek ürik asit seviyesi
Solunum fonksiyon bozuklukları
Hayat akışı veya yaşam tarzı
EKG anormallikleri (dinlenme ve egzersiz anında)
Stres
Kan Lipidi Anormallikleri
• Kandaki yağ seviyesinin artması “Hyperlipidemi” olarak
tanımlanır.
• kan lipitlerinde; kolesterolün 200mg’den
• trigliseridin 100mg ’den yüksek olması,
• %20’den fazla vücut yağı bulunması
• ve 31ml.kg1.min.’den az aerobik kapasitenin olması risk
faktörünü doğurmaktadır.
• HDL yani; lipo proteinlerin en küçük protein ile bağlanmış
fakat proteinlerin en yüksek miktarını içeren kısımdır) en
düşük kalp krizi riski olanlardır ve kalp krizininin
oluşmasını engellerler.
• Buna karşın düşük yoğunluktaki lipo proteinlerin yüksek
olması (LDL ve VLDL) riski artıran etkendir.
Kalp - Damar Hastalıklarının
Önlenmesinde Beslenme
• Kolesterol iki kategoriye ayrılır;
• • Yogunlugu az olan lipoproteinler (LDL-Low
Density Lipoproteins): Kolesterolü başta yağ
depolarının kurbanları olan atardamar
bölgelerindeki hücreler olmak üzere, diğer
hücrelere de dağıtır.
• Atardamardaki bu tıkanma şu durumlarda kalpdamar sorunlarına yol açabilir:
• • Aşağı organlarda arterierin tıkanması
• • Göğüs ağrısı veya miyokard enfarktüsü
• • Beyne giden damarın tıkanması; sonucu felç.
• Yoğunluğu çok yüksek olan Lipoproteinler
(HDL-High Density Lipoproteins):
• HDL kolesterole "iyi kolesterol" denir. Çünkü
damarlarda en ufak bir birikinti yapmaz. Tersine
atardamarları iltihaplardan temizleme özelliğine
sahiptir.
• 1.Toplam kolesterol bir litre kanda 2 gr'dan az
veya
2 gr'a eşit olmalıdır
• 2 - LDL kolesterol 1.30 gr/lt'den az olmalıdır.
• 3 - HDL kolesterol erkeklerde 0.45 gr/lt'den,
kadınlar-da da 0.55gr/lt'den çok olmalıdır.
Kalp -damar hastalıkları riskleri
• Önemli olan LDL ve HDL dozajı
• özellikle toplam kolesterol ile HDL
arasındaki orandır, bu oran mutlaka 4.5'ten
küçük olmalıdır.
• yağ asitlerinin doymuşluk derecesinin
farkında olmamız gerekiyor.
• a. Doymuş yağlar
• b- Hayvansal veya bitkisel kökenli
çoklu doymamış yaglar
Yüksek kolesterolü olanların özetle almaları
gereken önlemler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çok şişmansanız kilo vermek,
Et tüketimini azaltmak (günde en fazla 150 gr),
Az yağlı etleri tercih etmek,
Kırmızı et yerine daha çok beyaz et yemek (derisiz),
Sakatat ve yağlı şarküteri ürünlerinden kaçınmak,
Balığı tercih etmek (haftada en az 300 gr),
Az tereyağı (günlük maksimum 10 gr) ve az margarin yemek,
Yüksek ensülini düşürmek,
Yağsız süt ve yağsız (%0) süt ürünlerini tercih etmek, yoğurt yemek,
Lifli yiyecek tüketimini arttırmak (meyve, tahıllar. sebze ve sebzegiller),
Besinsel tekli ve çoklu doymamış yağ asiti (zeytin, ayçicek, kolza, mısır)
tüketimini arttırmak,
• Kandaki trigliserid fazlasını önlemek,
• Yeterli miktarda A, C, E vitaminleri. selenyum ve krom (bira mayası)
almak,
• Stresi kontrol etmek, Spor yapmak ve Sigarayı bırakmak olarak
sayabiliriz.
HAREKETSİZLİĞİN KALP DOLAŞIM SİSTEMİNE ETKİSİ.
•
•
•
•
•
•
Egzersizler düzenli ve bilinçli bir
şekilde yapıldığı takdirde; CHD riski
azaltılabilir. Buna göre;
Egzersiz ile kronik olarak gelişen
miyokard dolaşımı ve
metabolizmanın gelişmesi hypoxic
stress (O2’sizliğin gerilimde) kalbi
koruyabilir;
Egzersiz ile birlikte miyokardiakın
kasılma veya mekaniksel
özelliklerindeki artışı;
Hemostatik mekanizmada ve kanın
yapısında düzenleme olur,
Kandaki lipit görünüşü normal
seviyededir,
Egzersiz ve dinlenme esnasında
miyokard çalışmasında anlamlı
azalma olması, kan basıncı ve kalp
atımındaki olumlu değişikliklere
neden olabilir,
Vücut kompozisyonu istenilen
seviyeye gelir,
•
•
•
•
•
•
•
Vücut kompozisyonu istenilen
seviyeye gelir,
Fizyolojik ve psikolojik stresten
uzaklaşılır,
Kalp 1/3 oranında faydalı olarak
büyüyerek büro kalbi olmaktan
kurtularak, yüklenmelere karşı
güçlenir,
Kalp odacıklarının, hacmi de
büyüyeceğinden, kalbin içine aldığı
ve vücuda pompaladığı kan miktarı
da artar,
İstirahat halinde kalp daha ekonomik
çalışır
Kalpte oluşan yeni kılcal damarlar
neticesi kalp daha iyi beslenebilir,
Vücut oksijeni daha verimli
kullanabilir.
EGZERSİZ VE STRES TESTİ
Niçin Stres Testi Yapılır?
-
Normal görünümde kadın ve
erkeklerde kalp krizinin belirtileri
sessiz olması sebebiyle gizli olan kalp
rahatsızlıkları EKG’de görünmez.
Kroner kalp rahatsızlıklarının ancak
%30’u dinlenme anındaki EKG’de
gözükür, düzenli yoğun egzersizlerde
ise yaklaşık %80 anormallikler bulunur.
-
Birçok örnekteki göğüs semptomların
egzersiz ile ilişkisinin değerlendirilmesi
ve tekrar düzenlenmesi için 40 yaşının
üzerindeki bireylerin göğüs ağrılarının
veya egzersiz sırasında veya dinlenme
anında sol kol veya omuzdaki ağrıların
ilişkisi belirlenebilir.
-
Kalbin rahatsızlığının tedavisine
yönelik egzersiz programları korunmak
için yapılır. Stres testinin sonuçlarına
göre düzenlenecek egzersiz
programının çeşidi, sıklığı, süresi ve
yoğunluğu bireyin fonksiyonel
kapasitesine göre planlanır. Testin
tekrarlarda ise programlar sayesindeki
gelişmelerin belirlenmesi ve programın
güvenliğinin kabul edilmesi için
gereklidir.
•
Kan basıncındaki anormallikleri
ortaya çıkarmak. Egzersiz ile
sistolik kan basıncındaki normal
artışdan daha fazla gözükmesine
karşın dinlenme anındaki kan
basıncında normal görünüm
vardır. Bu egzersizdeki yüksek
tansiyon kalp dolaşım
sistemindeki gelişme ile anlamlı
olabilir.
•
Kalp-dolaşım sistemindeki
gelişmelerin belirlenmesi ile
değişik müdahalelere cevap
verilmesi (ilaç,diyet vs) gözlenir.
•
Fonksiyonel aerobik kapasitesinin
belirlenmesi için gereklidir.
Stres Testi Kime Yapılmalı?
•
•
•
Eğer birisi 35 yaş altında ise daha önceden
kalp-dolaşım rahatsızlığı geçirmemişse ve 2 yıl
içerisinde risk faktörü olarak gözüken tıbbi bir
gelişim bilinmiyor ise,
Eğer kişi 35 yaşın altında fakat CHD olayına
sahip veya risk faktörleri ile anlamlı bir bağlantı
mevcut ise ,
35 yaşın üzerindeki bütün bireyler için uzman
bir doktor nezaretinde egzersiz testinden önce
egzersiz esnasında ve sonra EKG
monitöründe takip edilmeli.
KALP DOLAŞIM RAHATSIZLIKLARI
İÇİN EGZERSİZ KURALLARI
• İlk egzersizler esnasında;
• CHD riskinde tehlike sınırlarındaki yaşa gelindiğinde
EKG’den elde edilecek bilgilere ihtiyaç vardır.
• Aynı zamanda ilk egzersize başlarken uzman doktor
denetiminde yapılması tercih edilir.
• Stres testi esnasında elde edilen kalp atım ve oksijen
kullanımı bilgileri egzersizin kurallarının
oluşturulmasında kullanılır ,
• Bu bireysel egzersiz programlarında kişinin fiziksel ve
sağlık durumları ile egzersizin şekli, süresi, sıklığı,
yoğunluğunu belirleyen temel programlardır.
Kalp Dolaşım Rahatsızlıkları İçin Program
Aerobik egzersizin belirlenmesinde kişisel örneklemeler.
Haftalık
Tahmini
VO2
Max
VO2%
Enerji
Seviyesi
Egzersiz seviyesi
Süresi
Mesafesi
1mil=
1610 m
1
12.3
50
3.5
Yürümek 3 mph
(20 dak/mil)
12
0.6mil
(970 m.)
2
13.0
54
3.7
Yürümek 3 mph
15
0.75(1210m)
3
14.0
58
4.0
Yürümek 4 mph
(15 dak/mil)
20
1.3
(2100 m.)
4
15.0
62
4.3
Yürüme-jogging 4.3 mph
(14 dak/mil)
20
1.4 (2250m )
5
16.0
66
4.6
Yürüme-jogging 4.5 mph
(13 dak/mil)
20
1.5
(2415m)
6
17.0
70
4.9
Yürüme-jogging 4.7mph
(12 dak/mil)
20
1.6
(2580m)
7
18.0
74
5.1
Yürüme-jogging 5 mph
(12 dak/mil)
20
1.7
(2740m)
8
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5 mph
25
2.1(3380m)
9
19.0
78
5.4
Yürüme-jogging 5.5 mph
(11 dak/mil)
25
2.3
(3740m)
10
20.0
82
5.8
Yürüme-jogging 5.5 mph
30
2.7
(4350m)
Kardiyovasküler aletlerle ne
kadar çalışılmalıdır?
• Bisiklet, kürek, yürüme bandı gibi aletlerin
haftada en az 3 gün, süre olarak da günde
en az 30 ile 60 dakika arasında kişiye
uygun hazırlanacak nabız aralığında
çalışılmasıyla yağ yakımı sağlanır.
Kardiak Risk İndeksi
1. YAŞ
( 10-20 ARASI )
( 21-30 )
( 31-40 )
( 41-50 )
( 51-60 )
( 60 -.... )
Puanlama
1
2
3
4
6
8
2. KALITIM
Eğer hiç hasta
akraba yok ise
1 akraba,
60 yaş üzeri
2 akraba
60 yaş üzeri
1akraba
60yaş altı
2 akraba
60 altı
3 akraba
60 altı
Puanlama
1
2
3
4
6
8
3. KİLO
5 LBS ‘den aşağı
standart kilodan
aşağı ise
-5 ile +5 lbs
arası ise
6-20 lbs
arası ise
21-35 lbs
arası ise
36-50 lbs
arası ise
51-65 lbs
arası ise
Puanlama
0
1
2
3
5
7
4.SİGARA
(GÜNDE)
Kullanmayan
tek veya
çift sigara
10 dan az
sigara
20 sigara
30 sigara
40 sigara
ve fazlası
Puanlama
0
1
2
4
6
10
5.EGZERSİZ
Yoğun çalışma ve
Rekreatif etkinlik
yapanlar
Orta çalışma ve
rekreatif etkinlik
Yapanlar
Masa başı iş ve
yoğun rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
orta rekreatif
etkinlik yapanlar
Masa başı iş ve
hafif rekreatşif
etkinlik yapanlar
Hiçbir şekilde
egzersiz
yapmayan
bireyler
Puanlama
1
2
3
5
6
8
6. KOLESTEROL
VE DİETTEKİ
YAĞ ORANI
Kolesterol 180 mg.
Aşağısında ve
hayvansal ve katı
yağ olmayan diet
Kolesterol
181-205 mg.ve
%10 yağ
içeren diet
Kolesterol
206-230 mg. ve
%20 yağ
içeren diet
Kolesterol
231-255 mg. ve
%30 yağ
içeren diet
Kolesterol
256-280 mg. Ve
%40 yağ
içeren diet
Kolesterol
281-330 mg. ve
%50 yağ
içeren diet
Puanlama
1
2
3
4
5
7
7. KAN
BASINCI
100 üzerindeki
okumalar
120 üzerindeki
Okumalar
140 üzerindeki
okumalar
160 üzerindeki
okumalar
180 üzerindeki
okumalar
200 ve üzeri
okumalar
Puanlama
1
2
3
4
6
8
8.CİNSİYET
Bayan 40 yaş altı
Bayan 40-50
yaş arası
Bayan
50 yaş üstü
Erkek
Kısa boylu
erkek
Kel ve
kısa boylu
erkek
Puanlama
1
2
3
5
6
7
• Kardiak Risk İndeksi
• Bu testin uygulandıktan sonra çıkan skorlara
göre puanlanmasına bakarsak ;
• 6-11 puan: ortalama altı çok az risk
• 12-17 puan:ortalama altı risk
• 18-24 puan: normal risk ortalaması
• 25-31 puan: orta derece risk
• 32-40 puan: tehlikeli düzeyde risk
• 41-62 puan: acil durum! doktorunuza görünün
KAN BASINCI (TANSİYON) VE SAĞLIK
Yaşlara göre sistemik arteriyal kan basıncının oranı
• Sistolik basınç 140,
diastolik basınç 90’ın
altında ise normal kan
basıncından
bahsedilir.
• sistolik 140-160 arası
ve diastolikte 90-95
arası bulunuyorsa
buna “sınır tansiyon
yüksekliği” denir.
Yüksek Kan Basıncı (Tansiyon)
Yüksek Kan Basıncının Yedi Nedeni
• 1. Beslenme düzeninde aşırı protein. Çok fazla protein,
yapışkan bir
• kan anlamına gelir,
• 2. Hayvansal yağların aşırı derecede kullanımı, kan damarları
duvarları üzerinde kolesterol oluşumunu hızlandırır,
• 3. Salgı bezleri dengesini bozan, vitaminlerden yoksun besin,
• 4. Aşırı derecede uyarıcı yiyecek ve içecekler(Baharat, alkol,
sigara),
• 5. 1,3 ve 4. maddelerin yol açtığı yetersiz bir böbrek çalışması,
• 6. Kalsiyum ve B kompleks vitaminleri yetersizliğinde ileri gelen
aç bir sinir yapısı,
• 7. Kan damarları duvarları üstünde ürik asit tuzlarının
tortulaşmasına yol açan dışarı atım yetersizliğinin meydana
getirdiği zehirlenmiş kan dolaşımı.
Kan Basıncı Değerlerine Göre Öneriler
Kategori
Normal
Normal Üstü
Yüksek
Tansiyon
1 Safha
2.Safha
3.Safha
4.Safha
Sistol /Diastol
(mmHg)
130/ 85’den az
130- 139/ 85-89
140-159 /90-99
160-179 /100-109
180-209 /110-119
210 ve üstü
120 ve üstü
Öneriler
En az 2 yıl ara sıra ölçün
En az 1 yıl kontrol ve yaşantınızı düzenleyiniz
2 ay düzenli ölçüm ve yaşantınızı
düzenleyiniz.
Tıbbi teşhis-1 ay içinde tedavi.
Tıbbi teşhis-1 hafta içinde tedavi.
Derhal tıbbi teşhis ve tedaviye başlayınız.
Aerobik Egzersiz Sırasındaki Kan
Basıncı
• Ortalama kan basıncı (MBP) nabız basıncından (PP)
yani sistolik ve diastolik basınç arasındaki farktan
hesaplanır.
Dinlenim ortalama kan basıncı ;
MBP = PP / 3 + DP ve PP = SP – DP olduğundan,
MBP = SP- DP /3 + DP olur. (1. denklem)
ortalama basınç hesabı ;
MBP (mmHg) = (SP – DP) / 2 + DP  (2. denklem)
Veya = (PP / 2) + DP
Kalp Atım Oranı (HR) ve Kan Basıncı (BP)
Arasındaki Etkileşim
• kalp atım oranı ve sistolik basıncın çarpılmasından
dolayı çift ürün veya oran-basınç ürünü (RPP) olarak
adlandırılır. RPP, kişiler arasındaki stroke hacim
farklılıklarını yansıtma anlamına gelmez .
RPP = (HR x SP) / 100
veya
HR = b.dk-1(dakikadaki vuruş)
SP = mm Hg
= HR x SP x 10-2
Örneğin, HR, 150 b.dk ve SP, 200mm Hg ise o zaman
egzersiz sırasındaki RPP şöyledir;
(150 x 200)100 = 30.000 / 100 = 300