çocukluk çağının döküntülü hastalıkları

Doç. Dr. Ender DURUALP
Dünyada 5 yaş altı
ölüm nedenleri.
Kaynak: The World
Health Report, 2005
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
 Rezervuar
İnsan
 Bulaşma
Solunum yoluyla
 Görüldüğü mevsim
Geç kış ve ilkbahar dönemi
 Bulaştırıcılık
Döküntü çıkmadan 4 gün
öncesi
Döküntü çıktıktan sonraki
4. gün
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
 Çok bulaşıcı akut viral bir




infeksiyondur.
Solunum yoluyla bulaşır.
Virüs nazofarenks ve bölgesel
lenf bezlerinde çoğalır.
Aşılanma ile görülme sıklığı
azalmıştır.
Hastalar döküntüden önceki 1-2
gün ile döküntü kayboluncaya
kadar bulaşıcıdır.
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Klinik
 Kuluçka süresi: 8-12 gün
 Prodromal dönem 2-3 gün sürer.
Bu dönemde halsizlik, iştahsızlık,
yüksek ateş 39-39,5°C, öksürük,
nezle, konjunktivit ve ışıktan
Korkma ( fotofobi) gibi belirtiler
görülür.
 Koplik lekeleri hastalığa özgü bir
belirti olup 12-18 saat içinde
kaybolur.
Koplik lekeleri
 Ağız içinde, azı dişleri
hizasında kırmızı zemin
üzerinde gri beyaz kum
taneleri olarak tabir
edilen kızamığa özgü bir
bulgudur.
Kızamığın seyri
-12-16. gün
-2-4. gün
İnkübasyon
0. gün
Prodrom
3. gün
5-6. gün
Döküntü
)
Bulaşma
Prodrom
başlangıcı
Döküntü
başlangıcı
ATEŞ
BULAŞTIRICILIK
Ateşin
düşüşü
Döküntünün
geçmesi
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Döküntü
 Eritamatöz makülo-papüler döküntü
kulak arkasından, saç çizgisi boyunca,
yanakların posteriorunda ve boyunun
yanlarında görülmeye başlayarak
vücudun aşağı kısımlarına yayılır.
 Döküntüler yüzden başlayarak aynı sıra
ile 4-5 gün içinde solmaya başlar.
 Solarken hafif deskuamasyon (soyulma)
görülebilir.
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Tanı
 Tanı klinik bulgularla
konulur.
 Prodromal dönemde nazal
mukozadan veya
balgamdan yapılan
incelemede çok çekirdekli
dev hücreler görülebilir.
 Koplik lekesi varsa tanı
kolaydır.
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Tedavi
 Destekleyici tedavidir
(Antipiretikler ve yeterli
sıvı alımı vs)
 Gelişmekte olan
ülkelerde oral A vitamini
(400.000 IU)
önerilmektedir.
 Bol kalorili beslenme
önerilir.
 İyi beslenemeyenlerde
serin takılır.
 Enfeksiyon gelişmişse
hekim önerisine göre
antibiyotik verilir.
 Odası havalandırılmalıdır.
Komplikasyonlar
 Otitis media (En sık) -orta kulak iltihabı
 Pnömoni -zatürre
 SSS komplikasyonları (SSPE) –beyin enfeksiyonları vb.
 Purpura –deri altında morluklar
 Tüberküloz- verem
 Kornea ülserasyonu (yaralanma)
 Perikardit, miyokardit –kalp tabakaları iltihabı
 Hepatit –karaciğer iltihabı
Kızamık
Komplikasyonları
30
Pneumonia
Pnömoni
Hospitalization
Hastaneye yatırılma
25
Yüzde
Percent
20
15
10
5
0
<5
5-19
Age group (yrs)
Yaş grubu (yıl)
Kaynak: Center for disease control (CDC)
20+
KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Korunma
 Korunmada canlı aşı
uygulanır.
 MMR (measles, mumps,
rubella-kızamıkkızamıkçık-kabakulak)
şeklinde 12. ayda
uygulanır. 6-11 yaşlarında
rapel yapılır.
 Kızamık salgınlarında ilk
72 saat içinde uygulanan
aşı koruyucudur.
 Kızamıklı hasta ile
karşılaşmayı izleyen 5
gün içerisinde 0.25 ml/kg
dozda gammaglobulin
İM olarak kullanılabilir.
Kızamık aşısı
 Canlı aşıdır.
 Etkinlik : %95 (%90-
%98).
 Bağışıklık süresi:
yaşamboyu.
 Aşı takvimi: 2 doz.
 Aşı uygulananların %
2-5’i ilk doza yanıt
vermez (antikor, bozuk
aşı vb).
 Çoğu ikinci doza yanıt
verir.
 Endikasyonlar;
 >12 ay tüm bebekler
 Adölesan ya da erişkinler
(bağışık olmayan)
Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak
aşısı yan etkileri
 Ateş
%5 - %15
 Döküntü
%5
 Eklem semptomları %25
 Trombositopeni
<1/30,000 doz
 Parotit
nadir
 İşitme kaybı
nadir
 Ensefalopati
<1/1,000,000 doz
Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı
kontrendikasyonları
 Bir önceki dozda aşıya karşı gelişen ağır
allerjik reaksiyon
 Gebelik (canlı aşı olduğundan)
 İmmünosupresyon (kemik iliği baskılanmışsa)
 Yakın zamanda kan ürünü almış olmak
KIZAMIKÇIK
(Rubella, German Measles)
 Kızamıkçık virusu tarafından
oluşturulan bulaşıcı bir
infeksiyondur.
 Kızamık kadar ağır seyretmez.
 Solunum yoluyla veya anne
karnında plasental yolla bulaşır.
Bulaşma
 Edinsel kızamıkçıkta döküntüden önceki 2 gün
ile döküntü çıktıktan sonraki 5 - 7 gün arası
 Konjenital (doğumsal) rubella sendromunda
bebekler virusu 1 yıl boyunca döker.
 Anneden geçen antikorlar bebeği ilk 6 ayda
korur.
Kızamıkçık
Klinik
 İnkübasyon peryodu :14 (12-  Temastan 14-17 gün sonra
23) gündür.
döküntüler başlar.
 Prodromal dönem (1-5 gün):  Döküntüler
Halsizlik, iştahsızlık, ateş,
makülopapüler, kızamık
baş ağrısı, konjonktivit ve
döküntüsüne göre daha
hafif nezle
seyrek ve birleşme
özelliğinde değildir.
 Yüzden başlayıp vücuda
yayılır ve 3 gün içinde
kaybolur.
Kızamıkçık
-15-21. gün
-1-5. gün
İnkübasyon
(Lenf bezlerinde çoğalma, 10 viremi)
Bulaşma
0. gün
Prodrom
1-3. gün
Döküntü
(Büyük çocuklarda)
Prodrom
başlangıcı
Döküntünün
Döküntü
başlangıcı geçmesi
ATEŞ
• Küçük çocuklarda 2-3
haftalık inkübasyon sonrası
prodrom olmadan başlar
• Daha hafif seyreder
BULAŞTIRICILIK
LENFADENOPATİ
1-2 hafta
KIZAMIKÇIK
Döküntü
 Döküntü çıkmadan kısa
süre önce yumuşak
damakta pembe renkte
enantemler fark edilir.
 Makülo-papüler döküntü
yüzden başlayarak 24 saatte
hızla tüm vücuda yayılır.
 Döküntü tek tek olup 3-5
günden fazla sürmez.
Kızamıkçık
Döküntü
 Yüzden başlar.
 Gövde ve ayağa doğru




yayılır.
Genelde kaşıntılıdır.
Birleşme eğilimi göstermez.
Hızlı yayılıp hızlı kaybolur (1-3 gün).
Yıkanma sonrası döküntü artabilir.
Kızamıkçık
Komplikasyonları
Artralji (eklem ağrısı) ya da artrit (eklem iltihabı)
çocuklarda …………………….: nadir
erişkin kadınlarda…………….: % 70’e kadar
Trombositopenik purpura ………: 1 / 3.000
Ensefalit …………………………..: 1 / 6.000
Nörit ………………………………….: nadir
Orşit ………………………………….: nadir
Konjenital kızamıkçık sendromu
 Enfeksiyon tüm organları
etkileyebilir.
 Fetusun ölümüne ya da
prematüre doğuma yol
açabilir.
 Fetusteki hasarın şiddeti
gestasyon yaşına bağlıdır.
 Gebeliğin ilk 3 ayında
enfeksiyon meydana
gelirse bebeklerin
%
85’i etkilenir.
Konjenital kızamıkçık
sendromu








İşitme kaybı,
Katarakt,
Patent duktus arteriyozus,
Ventriküler septal defekt
Mikrosefali,
Mental retardasyon
Karaciğer ve dalakta hasar
Özel bir tedavisi yoktur.
Kızamıkçık
Tanı
 Bildirimi zorunlu
 Klinik tanı
 Akut başlangıç
 Makülopapüler
döküntü
 37.2°C üzerinde ateş
 Lenfadenopati
 Konjunktivit
 Artralji ya da artrit
Kızamıkçık
Korunma
 Aşılama
 Konjenital kızamıkçığı
 Canlı aşı
önlemek için gebe
 İlk doz: 12 aydan sonra
kalınmadan önce (en az 1
ay önce) aşılanma
 İkinci doz: ilkokula
girerken (6-11 yaş)
önemlidir.
 İmmünite: ömür boyu
 En önemli sorun ilk 3 ay
korur.
içinde gebenin
 Rutin aşılama takviminde
kızamıkçık ile temas
yer alır.
etmesidir.
 Temas halinde ilk 72 saat
 Tespit edilirse gebeliğin
içinde yapılan aşı
devam seçimi aileye
koruyucu olabilir.
bırakılır.
Kızıl
 Grup A beta-hemolitik
streptokokların yaptığı
bir hastalıktır.
 Tonsilit ya da cilt
infeksiyonu sonrasında
görülebilir.
 En sık 4-8 yaşında
görülür.
Kızıl
 İnkübasyon: 3-7 gün
 Prodrom dönemi:
 Ateş,
 Halsizlik.
 Boğaz ağrısı,
 Baş ağrısı,
 Bulantı, kusma,
 Karın ağrısı,
 Kas ağrısı,
 Döküntü: 12-48 saat
sonra başlar.
 Tedaviye başladıktan
sonra 12-24 saat içinde
ateş düşer.
Kızıl
Fizik muayene





Eksüdatif tonsilit
Çilek dili görüntüsü
Döküntü
Ağız etrafında solukluk
Deskuamasyon: döküntü geçtikten 710 gün sonra başlar, 6 hafta kadar
sürebilir.
 Aksilla, kasık ve parmak uçlarında en
belirgindir.
Kızıl
-3-7. gün
-1. gün 0. gün
İnkübasyon
5-7. gün 3-4 hafta
Prodrom
Ateş
Cilt belirtileri
(Tedavi edilmezse)
Bulaşma
Prodrom Döküntü
başlangıcı başlangıcı
Döküntünün
geçmesi
ATEŞ
*Hastaya antibiyotik
uygulanmadığında
görülen klinik seyir
BULAŞTIRICILIK
Kızıl
Döküntü
 Enantem ve ekzantem tarzında,
 İnce eritematöz papüler tarzda,
 Aksilla, kasık ve ensede başlar ve tüm
vücuda yayılır,
 Deride zımpara kağıdı görüntüsü
 Kıvrım yerlerinde döküntüler daha kalın
ve yoğun (Pastia çizgileri)
 Tanı
 Klinik bulgular.
 Boğaz kültürü alınır.
 Tedavi
 Alerjisi olmayanlarda en etkili ilaç penisilindir.
Alerjisi olanlarda eritromisin verilir.
 Özel aşısı yoktur. Hasta kişilerle temas halinde
penisilin-eritromisin verilir.
Kızıl
Komplikasyonları
 Sinüzit
 Otitis media
 Akut romatizmal
ateş (uygun ve
zamanında
antibiyotik
tedavisiyle
önlenebilir)
 Akut glomerülonefrit
(böbrek iltihabı)
.. Hastalık
Hastalığın adı
Etken
Birinci
Kızamık, Rubeola, Measles,
Hard measles, 14 gün kızamığı,
Morbilli
Measles virus
İkinci
Kızıl, Scarlet Fever, Scarlatina
S. pyogenes
Üçüncü
Rubella, Alman kızamığı, 3 gün
kızamığı
Rubella virus
Dördüncü
Staphylococcal haşlanmış deri
sendromu, Filatow-Dukes
hastalığı, Ritter's hastalığı
Epidermolitik
(exfoliative) toksin
üreten S. aureus
Beşinci
Erythema infectiosum
Erythrovirus
(Parvovirus) B19
Altıncı
Exanthem subitum, Roseola
Human Herpes Virus
infantum, ani döküntü,
6B veya Human
çocukların gül döküntüsü, 3 gün
Herpes Virus 7
ateşi
Beşinci hastalık
 Etken: Parvovirus B19
 Fetal infeksiyon→hidrops fetalis
 En sık 5-15 yaşlar arasında
 Nadiren erişkinlerde
 Özgül tedavi yoktur.
Beşinci hastalık
Bulaşma :
 Solunum yolu
 Kan
 Transplasental
Bulgular
 Baş ağrısı (%20)
 Ateş (%20)
 Boğaz ağrısı (%15)
 Kaşıntı (%15)
 Burun akıntısı (%10)
 Karın ağrısı (%10)
 Artralji (%10)
Beşinci hastalık
Döküntü (3 evrede gelişir)

1. evre:
(Tokat atılmış yüz)
Yanaklar kızarıktır ve
tokatlanmış çocuk görüntüsü
verir.
Beşinci hastalık
Döküntü
2. evre:
 Gövde, kol ve bacakların
dış yüzünde
makülopapüler döküntü
vardır. Sıcakla artar,
kaşınmaz ve soyulmaz.
Kas ve eklem ağrıları,
halsizlik olabilir.
3. evre:
 Döküntüler dantelimsi hal
alır. Belirtiler geriler.
Beşinci hastalık
-4-14. gün
İnkübasyon
-7-10gün
Prodrom
0. gün
İnkübasyon
5. gün
1. evre
2. evre
başlangıcı
ATEŞ
BULAŞTIRICILIK
3. evre
Ateşin Döküntü
düşüşü tekrarlayabilir
Döküntü
Bulaşma
Hafta/ay
Beşinci hastalık
Komplikasyonlar
 Aplastik kriz
 hemolitik anemisi olanlarda daha ağır seyredebilir
 Kronik kemik iliği yetersizliği
 immün yetmezlikli kişilerde
 Konjenital infeksiyon
 hidrops fetalis
 intrauterin ölüm
 Tanıdan sonra hastaların 7 gün süre ile solunum
izolasyonu önerilir.
 Özel bir tedavisi yoktur.
Altıncı hastalık
 Etken:
 insan herpes virus
 Febril konvülziyonla ilişkilidir (% 6-
15)
 Ateş (40oC)
 İshal (% 68)
 Öksürük (% 50)
 Prodromal semptomlar
 huzursuzluk
 En sık 6 ay- 3 yaş arasında
 Solunum yolu ile bulaşır.
Altıncı hastalık
-12-14. gün
-3-4. gün
İnkübasyon
Bulaşma
0.gün
Prodrom
Prodrom
Döküntü
Döküntü
başlangıcı başlangıcı
ATEŞ
1. gün
Döküntünün
geçmesi
Belirtiler
 39-40°C arası yüksek ve inatçı ateş
 Üst solunum yolu infeksiyonu bulguları
 Çocuk rahatsız görünümdedir.
 Bazen sinir sistemi bulguları tabloyu karışık hale
getirir.
Altıncı
hastalık
 Ateş düştükten sonra Makülopapüler




döküntüler oluşur.
Daha çok gövdededir.
Hızla kol, ense, yüz ve bacaklara
yayılır.
24 saat içinde solar.
Döküntünün görülmesiyle beraber
ateş düşer.
Altıncı hastalık
Tedavi
Tanı:
 Ateşi düşürmek
 Ateşin ilk 24-36.
yeterlidir.
saatinde lökositoz
(beyaz kan hücrelerinin
artması) daha sonra
lökopeni (beyaz kan
hücrelerinin azalması)
Varisella zoster virüsü
 En bulaşıcı çocukluk çağı
hastalığıdır.
 Bulaşma temas, damlacık
veya solunum yoluyla
bulaşır.
Su çiçeği
 En sık 1-6 yaş arasında
görülür.
 Mortalite 2 / 100.000
 ensefalit,
 pnömoni,
 Reye sendromu
 Prodromal dönem:
 Ateş

döküntüden 1-2 gün önce
 Karın ağrısı
 Baş ağrısı
 Halsizlik, iştahsızlık
 Öksürük,
 Boğaz ağrısı
Suçiçeğinin seyri
-13-22. gün
-1-2. gün
İnkübasyon
Bulaşma
0.gün
Prodrom
Prodrom
7. gün
Döküntü
Döküntü
başlangıcı başlangıcı
ATEŞ
BULAŞTIRICILIK
Veziküllerin
kabuklanması
Suçiçeği
Döküntü
 Döküntü:
 Kırmızı makül halinde





başlayıp papüle dönüşür.
1-2 saat içinde vezikül halini
alır.
Vezikül sıvısı bulanıktır.
Gövdeden başlayıp, baş ve yüze
yayılır.
Ekstremitede nadirdir, saçlı
deride bulunur, mukozalarda
görülür.
Şiddetli kaşıntı vardır.
Suçiçeği
Komplikasyonlar
 Lezyonların bakteriyel





infeksiyonu.
Pnömoni.
Ensefalit.
Reye sendromu
(infeksiyon sırasnda
aspirin kullanımıyla
ilgilidir).
Hastaneye yatırılma
3/1000 vaka.
Ölüm 1/60.000 vaka.
Komplikasyon açısından
riskli gruplar
 Sağlıklı erişkinler.
 İmmün yetersizliği olan kişiler.
 Doğumdan 5 gün önce ya da 2
gün sonra suçiçeği döküntüsü
ortaya çıkan annelerin
bebekleri.
Sağlıklı kişilerde suçiçeği
fatalite oranları
30
25
Rate
Oran
20
15
10
5
0
<1
1-14
15-19
Yaş grubu
(yıl)
Age
group
(yrs)
*100.000 kişideki ölüm oranı
20-29
30+
Suçiçeği aşısı
 İçerik
Canlı virüs
 Etkinlik % 95 (% 65-% 100)
 Bağışıklık
>7 yıl
süresi
 Aşı takvimi
1 doz (<13 yaş altı)
12-15 aylar arasında
Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısıyla beraber
uygulanabilir.
Suçiçeği aşısı
Yan etkiler
 Enjeksiyon bölgesinde lokal etkiler – % 20
 Döküntü – % 3-% 4

Vezikülerden çok makülopapülerdir
Ortalama 5 lezyon olabilir
 Sistemik reaksiyonlar sık değildir.

Suçiçeği
Tedavi
 Semptomatik tedavi.
 Ateş:

Parasetamol.
 Kaşıntı:

Antihistaminik ilaçlar.
 Anti-viral tedavi
 asiklovir


Bağışıklık sistemi baskılanmış
hastalar.
Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün
sonrası arasında suçiçeği
başlayan annenin bebeğine
Kabakulak virüsü
 Paramiksovirus
 Solunum yoluyla bulaşır.
 Nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde çoğalır.
 Temastan sonraki 12-25. günlerde viremi yoluyla
dokulara yayılır.
Kabakulak
 5-9 yaşları arasında en
sıktır.
 Bir ya da iki parotis
bezinde şişme görülür.
Kabakulağın seyri
-14-24. gün
0.gün
İnkübasyon
Bulaşma
3-7. gün 7-10.gün
Parotiste
şişlik
Parotiste
şişlik
Komplikasyonlar
Şişlik kaybolur
ORŞİT
MENENJİT
BULAŞTIRICILIK
PANKREATİT
OOFORİT
KOMPLİKASYONLAR
Kabakulağın
Komplikasyonları
MSS tutulumu
Klinik vakaların % 15’i
Orşit
Post - pubertal erkeklerde
% 20 - % 50
Pankreatit
%2-%5
İşitme kaybı
1 / 20.000
Ölüm
1-3 / 10.000
Kabakulak
Laboratuvar tanısı
 Virüs izolasyonu
 Serolojik testler
 Pozitif IgM antikoru
 IgG antikor titresinde anlamlı artış
Kabakulak aşısı
 İçerik
Canlı virüs
 Etkinlik
%95 (%90-%97)
 Bağışıklık
Ömürboyu
 Uygulama
12 aylık ve 6-11 yaşları
arasında