Ancient Civilizations
advertisement
Adınız ________________________________ Eski Çağ Uygarlıkları – Ancient Civilizations - Cornell Notes I. Tarihin Doğuşu A. Yontma Taş Devri (Eski Taş Çağı) Yontma Taş Devrinin özellikleri nelerdir? Cilalı Taş Devrinde insanlar nasıl yiyecek elde ediyorlardı? 1. Ne zaman – MÖ 2 milyon dan MÖ 10,000 2. İlk insanlar 2 milyon yıl öncesi Doğu Afrika’da yaşarlardı 3. Avcılar ve Toplayıcılar a. İnsanlar göçebe hayat tarzı yaşıyorlardı b. Erkekler hayvan ve balık avlarlardı c. Kadınlar ise meyve, dut üzüm türleri ve daha başka yenilebilecek şeyler toplarlardı 4. Çevrelerine Uyum Sağlamak a. Araçlar 1. Basit araçlar – kazmak için sopalar, ve taştan, kemikten veya tahtadan yapma baltalar ve mızraklar. 2. Giysiler – hayvan derileri b. Barınaklar – mağralar c. Ateş – insanlar ısınmak ve yiyecek pişirmek için ateş yakmayı öğrendiler. 5. Yontama Taş Devri Toplumları a. 20-30 kişilik guruplar b. Sözel lisanlar geliştirildi 1. İnsanların av sırasında iletişim kurabilmelerine olanak sağlamak için 6. İlk/Eski İnanç Sistemleri a. Çok Tanrılı – Animizim’in ilk şekli b. İnsanlar ölülerini gömmeye başladılar 1. Bu gömmeler insanların ölümden sonra bir yaşam/ahiret olduğuna inandıkları fikrini öne sürer 2. Ölüler araçları ve silahlarıyla gömülüyorlardı 7. Göçler a. İnsanlar Afrika’dan Asya’ya, Avrupa’ya ve Kuzey Amerika’ya göçtüler b. Kültürel Yayılıma sebep oldu 1. Bu aynı zamanda savaş ve ticaretten dolayı da meydana geldi 8. Kıt Kaynaklar a. Avcılık ve toplamacılık milyonlarca yıl boyunca insanlar için hatay kaynağı oldu, ama insanlar ancak zorla hayatta kalabiliyorlardı. b. Kaynaklar kıt olduğu için insanlar bir yerden diğerine yer değiştiriyorlardı c. İnsanların daha güvenilir bir şekilde yiyecek kaynağına ihtiyaçları vardı B. Cilalı Taş Devri ya da Tarım Devrimi Çağı (Yeni Taş Devrimi) 1. Ne zaman – MÖ 10,000 2. Önemli keşifler a. Çiftçilik Cilalı Taş Çağı neden bir Devrim olarak kabul edilir? Neden nehir vadileri ilk uygarlıklar için önemliydi? 1. İnsanlar tohum ekip yiyeceklerini yetiştirmeyi öğrendiler 2. Daimi yerleşimlere yol açtı 3. Yerleşik Tarım – Sadece bir yerde çiftçilik b. Evcilleştirilmiş Hayvanlar 1. Avladıkları hayvanları evcilleştirdiler 2. Bu hayvanları sürdüler ve çitleyip/kümeslediler 3. Onları yiyecek, giyecek, işçilik ve taşımacılık için kullandılar 3. Cilalı Taş Devrinin Etkileri a. Çiftçilik daha güvenilir bir yiyecek kaynağına yol açtı b. Yiyecek tedariği arttıkça, nüfus da arttı 1. Yerleşimlerin nüfusları yüzlere ve binlere ulaştı 2. Kalıcı Toplumlar kuruldu c. Yeni teknolojiler – insanların yeni ihtiyaçlarını karşılamak için yeni araçlara ihtiyaçları oldu 1. Takvimler – ürünlerin ne zaman ekilmesi ve ne zaman biçilip toplanması gerektiğini belirlemeye yarıyordu 2. Metal araçlar – hayvanlar tarafından çekilen, bronz sonra da demir sabanlar yapıldı 3. Sulama Sistemleri – nehirlerden çiftliklere su getirdiler 4. Metal silahlar – kaynaklarını ve köylerini korumak için önce bronz sonra da demir silahlar geliştirildi C. Uygarlıkların Yükselişi 1. Nehir Vadileri – ilk uygarlıkların yurdu a. Verimli Toprak – her yıl gelen seller toprakları verimli kılıyordu b. Temiz Su– insanlara su kaynağı sağlıyordu c. Taşımacılık – Nehirleri taşımacılık amacıyla kullandılar d. Ticaret – uygarlıklar büyüyüp genişledikçe, daha çok insan birbiriyle irtibata geçti 2. Uygarlıkların Özellikleri a. Şehirler – artan yiyecek kaynaklarından dolayı, nüfusları binlere yükseldi b. Merkezi Hükümetler– düzen, örgütlenme ve koruma sağlar c. Geleneksel ekonomi – çiftçiliğe ve çömlekçilik, giysi gibi ustalık gerektiren diğer mal yapımı sanatlarına bağlı d. Düzenli Din – çok tanrılı, rahiplerin bol ürün ve korunma için gerçekleştirdikleri dini törenler e. İşçiliğin özelleşmesi/uzmanlaşması – daha fazla yiyecek kaynağı insanların toplumda değişik işler yerine getirmesine olanak sağladı f. Sosyal Sınıflar ortaya çıktı – kişinin yaptığı işe göre 1. Rahipler, savaşçılar, ustalar ve esnaflar, ve çiftçiler 2. Reisler – önderler olarak ortaya çıktılar 3. Erkekler savaşçı olarak daha çok önemli rolleri aldıkça, kadınların statüsü düştü 4. Kaynaklar kıtlaştıkça Savaşlar arttı g. Yazı Sistemleri – Kayıt tutmak için kullanılıyordu. İlk yazılar resim kullandılar ve bunlar daha sonra semboller olarak geliştiler h. Sanat ve mimari – Dini ve politik liderleri şereflendirmek için tapınaklar ve saraylar inşa ettiler. i. Bayındırlık Kamu işleri – yollar, köprüler ve korunma için duvarlar gibi altyapı inşa ettiler II. Nehir Vadileri Uygarlıkları - (MÖ 4000 – MÖ 1650) A. Nil Nehri Vadisi – Mısır (Kuzey Afrika) Nil Mısır hükümetinin merkezileşmes ini nasıl sağladı? Nil Nehri Mısır’ın mal ve asker taşımasını sağlayıp bir merkezi yerden iletişim kurmasına yaradı. 1. Coğrafi Konumu a. Bölge – Kuzey Afrika, Orta Doğu b. Topoğrafi – Çoğunlukla Çöl 1. Doğal Sınırlar – işgal saldırılarına karşı korunma sağlıyordu 2. Verimli toprak yokluğu c. Nil Nehri- Nehir Güneyden Kuzeye akıyor 1. Sellerin getirdiği miller zengin toprak depozitoları bırakır 2. Ulaşım ve ticaret için anayol olarak kullanıldı 3. Nehir boyunca köyler birleşip şehirler oluşturdu birtek kraliyetler haline geldi: Yukarı Mısır (Güney) ve Aşağı Mısır (Kuzey) 4. Nil Deltası – Aşağı Mısır’da, Nil’in Akdeniz’e boşaldığı yerde 2. Hükümet a. Firavun – Mısır’ın yöneticisinin hem Tanrı hem de Kral olduğuna inanılırdı 1. Mutlaki İktidar – tanrısal hak idda ediyorlardı 2. Merkezi Hükümet – Kuvvetli Merkezi Hükümetler ve Yöneticiler Senin fikrince bugünkü toplum için sence Mısırın en önemli katkısı nedir? 3. Bürokrasi – Vergi toplamak gibi devlet işlerine yardımcı olmak için bir vezir tarafından yürütülürdü b. Hanedan – Mısırı yöneten aile; Firavun ölünce, iktidar başka bir aile üyesine geçiyordu c. Menes – Firavun (MÖ 3100) – Aşağı ve Yukarı Mısırı birleştirip ilk Hanedanlığı kurdu 1. Nil’i kullanıp Aşağı ve Yukarı Mısırı bağladı 3. Din a. Çok Tanrılı – Bir çok tanrıya tapıyorlardı 1. Amon-Re – Güneş Tanrısı ve Baş Tanrı 2. Osirus – Nil’in Tanrısı, Nil’in her sene meydana gelen sellerini kontrol ediyordu b. Hayat sonrası yaşam – Mısırlılar ölülerini ölümden sonraki hayata hazırlarlardı 1. Piramitler – Ölü firavunların hayat sonrasını yaşamı beklemeleri için kalıntılarını saklamak için kullanılan türbe ve anıtlar 4. Toplum a. Sosyal Sınıflar 1. Üst Sınıf – Firavun,Rahipler, Asiller 2. Örta Sınıf – Tüccarlar, Sanatkarlar (usta işçiler) 3. Alt Sınıflar – Köylüler (çiftçiler) 4. Köleler b. Kadınların rolü/yeri: 1. Kanunen mal sahibi olabiliyorlardı 2. İşlerini yürütebiliyorları 3. Boşanma c. Katkıları 1. Papirus – Kağıt yapımı 2. Hiyografik Yazı – Resimleri kelime ve fikirleri temsil etmek icin kullanan yazı sistemi a. Rosetta Stone- Mısırın yazılarını tercüme etmeye yardımcı oldu 3. Edebiyat – şiirler, şarkılar, ilahiler ve kurgu romanlar 4. Ameliyat ve Tıp a. Ölülerin muhafazası için yapılan Mumyalama hastalıkları teşhis ve ameliyat yapmada yardımcı oldu 5. Takvim –365 güne dayalı (güneş deviri) 6. Sayı Sistemi –10 luklara dayalı (10, 100, 1000, vs.) B. Fırat ve Dicle Nehirleri – Mezopotamya (Orta Doğu) 1. Coğrafi Konumu a. Bölge – Orta Doğu b. Hilal şeklinde bereketli topraklar – Fırat ve Dicle Nehirlerinin yarattığı, Basra Körfezinden Akdenize uzanan verimli topraklardan oluşan hilal şeklinde bir bölge c. Mezopotamya – Bu nehirlerin arasındaki topraklar d. Çok az doğal engel var 1. Kültürel Yayılma – mal ve fikir değiş tokuşu 2. İstilalar – engellerin yokluğu birçok istilaya imkan verdi Uygarlıkların gelişiminde sulama sistemleri neden önemliydi? Hammurabi’n in Kanunlarının özellikleri nelerdir? 2. Sümer Uygarlıkları – (MÖ 3000) a. Hükümet 1. Şehir- Devletler – Sümer bir şehir ve çevresindeki toprakları kapsayan bağımsız bölgelere ayrılmıştı 2. Hükümdarlar – tanrıların baş hizmetkarları olarak algılanıyorlardı a. Görevleri – Kanunları uygulatmak, vergileri toplamak, orduları savaşa götürmek, kayıtları tutmak, şehir duvarlarını ve sulama sistemlerini işler durumda muhafaza etmek b. Din 1. Çok Tanrılı – Tanrıların insancıl özellikleri vardı ve bunlar doğanın kuvvetlerine bağlıydı 2. Her şehrin – devletin kendi Tanrı ve Tanrıçası vardı 3. Zigguratlar – Dini amaçlar için kullanılan güneşte kurutulmuş tuğlalardan yapılma tapınaklar c. Sosyal Sınıflar 1. Üst Sınıf - Hükmeden aile, hükümet görevlileri ve yüksek rahipler 2. Orta Sınıf – Tüccarlar ve esnaf/zanaatkar (usta işçiler) 3. Alt Sınıf – Köylüler (çiftçiler) d. Katkıları 1. İcatlar a. Yelkenli b. Tekerlek c. Saban d. Duvarlarla çevrili şehirler 2. Mimari a. Zigguratlar 3. Sulama Sistemleri – kanallardan yapilma bir ağ örgüsü nehirden uzuk olanlara su sağlıyordu 4. Kuneiform/Çivi Yazısı – Kayıt tutmak için kullanılan çivi/üçgen şeklinde şekiller kullanan yazı sistemi 5. Matematiğe Katkıları a. Basit Cebir b. Geometri c. Sayı Sistemi – 6ya dayanan 6. Edebiyat - Gılgamış Destanı 3. Babilli Uygarlıklar a. Hükümet 1. Merkezi Hükümet – kuvvetli merkezi hükümet 2. Hammurabi – (MÖ 1792-1750) Tanrısal Kral 3. Hammurabi’nin Kanunları – taşa kazılmış 300 yazılı kanunlar a. Ceza Hukuku – hırsızlık, saldırı, cinayet b. Medeni Kanun – iş/ticaret anlaşmaları, mülk, vergiler, evlenme ve boşanma c. Belirli kanunlar için belirli cezalar d. Şiddetli Cezalar – “Göze Göz” e. Eşit olmaya Kanuni uygulama – Alt Sosyal Sınıflara karşı asiller, erkeklere karşı kadınlar yetişkinlereı çocukler – kanunlar alt sınıflara, kadınlara ve çocuklara karşı daha sertti) Yazılı kayıtlar tarihi anlamamız için neden önemlidir? Doğal engelleri olumlu etkileri nelerdir? Doğal engelleri olumsuz etkileri nelerdir? b. Katkıları 1. Kontrat/Sözleşme – yazılı anlaşma 2. Astronomi – Evrenin Incelenmesi a. Ay Takvimi (12 ay, haftada 7 gün, günde 24 saat) 3. Sayı Sistemi – 60’a dayalı (saatte 60 dakika, daire/çemberde 360 derece) 4. Harita Yapımı – kartografi C. İndus Nehri Vadisi – Hindistan Alt-Kıtası (Hindistan ve Pakistan) 1. Coğrafi Konumu a. Bölge – Güney Asya b. Sıra Dağları 1. Hindukuş 2. Himaleyalar c. İklimi – Sıcak kuru d. Muson – Hindistan Alt-Kıtasına yağmur getiren mevsimlik rüzgarlar e. İndus Nehri – Taşıp sellerle yıkım ve zengin topraklar getiriyor (Muson yağmurları yüzünden önceden bilinemiyen) 2. Gizem a. Tarihçilerin ve Arkeologların yazı sistemini çözememesi yüzünden, İndus Nehri vadisi hakkında çok az şey biliniyor. b. Bilinen tüm tüm herşey Arkeologik bulgulardan orataya çıkmıştır. 3. Hükümet a. Merkezi Hükümer – kuvvetli bir merkezi hükümet 1. İyi-Planlanmış Şehirler – Harappa and Mohenjo-Daro 2. Karelere bölünmüş sistemli sokaklar 3. Standartlaştırılmış Sistemler – ağırlıklar ve ölçüler 4. Dini Binalar 5. Tahıl depolamak için kullanılan binalar (ambarlar) 4. Katkıları a. Boru tesisatları – banyolar, kanalizasyon, lağım boşaltma şebekleleri b. Tuğladan yapılma binalar c. Sulama çukurları ve sel engelleri d. Tekerlek D. Sarı Nehir Vadisi (Huang He) ve Yangtze Nehri – China (MÖ 3000-2500) 1. Çoğrafi konumu a. Bölge –Doğy Asya b. Doğal Engeller – dağlar, çöller, yağmur ormanları, okyanus Tecrit / Yalıtım c. Nehir Vadileri 1. Huang He – Sarı Nehir a. Lös – Nehirdeki sarı killi kumlu balçık toprağa besin getiriyor b. Seller – verilen takma adı, “Hüzün Nehri” 2. Yangtze Nehri 2. Hükümet a. Merkezileşmemiş Hükümet 1. Shang/Şeng Hanedanlığı – MÖ 1650 2. Hanedanlık – Çin’e hükmeden aile; imparator ölünce, başka bir aile ferdi başa geçiyor 3. Krallar ufak alanlara hükmediyor 4. Şehirler - Eyaletler – aileler gurubu tarafı~dan hükmediliyor 3. Din a. Çok Tanrılı – birçok tanrıya ve doğal ruhlara tapıyorlar b. Taoculuğun eski/ilk şekli 1. Yin ve Yang – doğayı dengede tutan zıt kuvvetler c. Atalara Tapma – atalara mabetlerde adaklar vererek saygı gösteriyorlardı Kendi kültürünün diğerlerine nazaran üstün olduğu inancı ne olarak bilinir? 4. Toplum a. Sosyal Sınıflar 1. Üst Sınıf – Kraliyet ailesi ve asiller 2. Tüccarlar ve zanaatkarlar / esnaf 3. Köylüler - Çiftçiler b. “Orta/Merkez Krallık” – Diğer insanlardan ayrı kaldıkları için, Çinliler ilk başta kendilerini evrenin ortasında sanıyorlrdı 5. Katkıları a. Yazı Sistemi 1. Bin harfi olması öğrenmeyi zorlaştırıyordu 2. Piktogram – nesnelerin çizimi 3. Ideogram – Fikirlerin düşücelerin çizimi III. Klasik Medeniyetler A. Zhou Hanedanlığı – Çin (MÖ 1027 – MÖ 221) Avrupadaki hangi teori Cennetten gelen Emire benzer? 1. Hükümet a. Shang Hanedanlığını baştan attı b. Cennetten Emirli (hak alan) – Hükmetme hakkı cennetten geliyor; hanedanlık devir daimini açıklamak için kullanılıyor c. Hanedanlık Devir Daimi – cycle hanedanlıkların yükselişini ve yıkımını açıklıyan devir daim çemberi, cennetten gelen emire hakka bağlanıyor Konfüçyüsçül üğün Çin toplumuna yaptığı olumlu etkisi nedir? Qin’in kanunlara aşırı riayeti ile Hammurabi’n in Kanunları arasında ne benzerlikler vardır? d. Derebeyliği hükümeti – Zhou imparatorları taraftarlarına büyük toprak alanlarının kontrolünü bağışladılar. Yerel beyler kendi bölgelerini kontrol ederlerdi, ama imparatora askerlik servisi öderlerdi 2. Ekonomi a. Ticaret – inşa edilen yeni yollar ve kanallar sayesinde arttı (altyapı) b. Para – Çinliler bir çeşit para birimi olarak bakır sikkeler kullanırlardı c. Tarım – saban ve balta gibi demir aletlerin geliştirilmesiyle genişletildi 3. Katkıları a. Konfüçyüsçülük – Kişilerin aileye saygısına bağlı olarak, düzenlenen davranış kuralları sayesinde, Çin’de düzen ve istikrar sağlıyan inanç sistemi; En iyi hükümet eğitim gören b. Taoizm – Doğadaki uyumluluğu vurguluyan, Tao’ya ve Ying Yang mefumarına dayanan inanç sisyemi; en iyi hükümet en az hükmeden c. Edebiyat – “Şarkılar Kitabı” – çiftiliği, hükümeti, törenleri ve aşkı tasvir eden şiirler d. Astronomi – Gezegenlerin haraketlerini ve elipslerini inceleyerek 365 günlük bir takvim e. İpek – Çin’in en değerli ihracat malı olan inc eve zengin bir giyim kumaşı f. Demir – aletler ve silahlar için kullanıldı B. Qin Hanedanlığı – Çin (MÖ 221 – MÖ 206) 1. Hükümet a. Zhou Hanedanlığını baştan attı – Shi Huangdi Çin’in “İlk İmparatoru” olduğunu idda eder b. Merkezileştirilmiş hükümet 1. Derebeylik eyaletlerini ortadan kaldırdı 2. Bir devlet görevlisinin yönetimi altında Askeri Bölgeler kurdu c. Legalism/Kanunlara Aşırı Riayet – çok sert cezalar veren Eğitimli bir hükümet olması neden önemlidir? sert kanunlar. İmparatora zorluk çıkaranları hapseder, işkence eder ve öldürürlerdi. Asilleri ve Konfüçyüsçü öğrencileri hedeflerlerdi. d. Kitaplar yakıldı – tüm edebiyat ve filozofi kitaplarının yok edilmesi emredildi 2. Ekonomi 1. Standartlaştırılmış ağırlılar ve ölçüler 2. Ulusal para oluşturuldu 3. Yollar ve kanallar onarıldı 3. Katkıları a. Büyük Çin Setti – Çin’in uygar dünyasını kuzeyden gelen göçebe istilacılardan (Moğollar) korumank için inşa edildi 1. Kötü şartlar yüzünden duvarın inşaatı sırasında binlerce işçi hayatını kaybetti. C. Han Hanedanlığı – Çin (MÖ 206 – MÖ 220) İpek yolu ne şekilde internete benzer? Devlet memuriyet İmtihanlarını n Çin’e istikrarlı bir hükümet sağlamasına rağmen, aynı zamanda nasıl toplumda eşitsizliği geliştirdiler? 1. Hükümet a. Hanedanlık Devir daimi - Qin’in hanedanlığının katı kanunlarını ve ağir vergilerini küçümseyen halk; Köylülerin öncülüğüyle, the Han Hanedanlığı Çin’in kontrolünü ele aldı b. Han Hanedanlığı – Vergileri azalttı ve ağır cezalı kanunları ortadan kaldırdı c. Devlet Memuriyet İmtihanları – İmparator Wudi Konfüçyüs prensiplerine dayanan imtihanlar ortaya koyarak Çin’in hükümetini düzeltti; bu Çin memurlarına ailelerinin etkisinden ziyade, başarıya dayanarak görev verilmesini sağladı 2. Ekonomi a. Altyapı – ticareti ilerletmek için yolları ve kanalları geliştirdiler b. Monopoli –demir ve tuz üzerinde bir monopoli kurdular; bu devlete köylülerden aldıkları vergilerden başka ek bir gelir kaynağı oldu c. İpek Yolu – Wudi batıya, Çinden Orta Doğu’ya ve Doğu Avrupa’ya uzanan ticaret yolu açtı. Çin ipek yapımından faydalanacak ($$); Çin’e yeni mallar tanıtılacakk 3. Toplum a. Bilginler Seçkin tabakası – Devlet Memuriyet İmtihanlarından Eğitimli zengin bir sınıf ortaya çıktı b. Kadınlar – Konfüçyüsün prensiplerine göre kadınlar erkeklere nazaran daha ast kıdemliydiler; kadınların bu imtihanlara girmesine müsade edilmiyor ve devlet memuriyet işleri verilmiyordu 4. Katkıları a. Teknoloji 1. Odun hamurundan kağıt yapımı 2. Tekerlekli el arabası 3. Balık oltası makarası 4. Dümen – gemilerin istikametini yöneltmeye yarayan araç 5. Asma köprüler 6. Demir Üzengiler b. Fen 1. Akupunktur – iğneler derinin altına sokulup ağrıları dindirmeye ve hastalıkları iyileştirmeye yarıyordu c. Sanatlar 1. Tapınaklar ve Saraylar 2. Yeşim ve Fildişi oymaları 3. Bronz Sanat eserleri 4. İpek 5. Edebiyat – “Kadınlara dersler” – Erkek ve kadınların rolleri / görevleri 5. Han Hanedanlığının Çöküşü a. Politik Sebepler–Wudi’ni ölümünden sonra zayıf hükümdarlar başa geçti; kuvvetli yerel diktatörleri kontrol edemediler b. Ekonomik Sebepler – Ticaretin başarıyle ilerlemesi için hayat kaynağı olan yolları ve kanalları muhafaza etmediler; Köylülere olan vergileri arttırdılar, bu da baş kaldırmalara yol açtı c. Askeri Sebepler – Sonuncu Han İmparatorunu yerel diktatörler başlarından attılar MÖ 22’de, imparatorluk birçok krallığa bölünmüştü; İstilacılar Büyük Çin Settini aştılar ve kendi krallıklarını kurdular. D. Yunanistan (MÖ 1750 – MS 133) 1. Çoğrafi Konumu a. Güneydoğu Avrupa’da bulunup, birçok dağlar, ıssız vadiler, ve küçük adalardan oluşmuştu b. Akdeniz ve Ege Denizi dış dünyaya önemli bir bağlantılarıydı c. Yunanlılar deniz ticaretinde ustalaştılar ve nerede mal ve fikir (teknoloji) değiş tokuşu yaptılarsa, külturel yayılmaya da müsade ettiler 1. Fenikelilerin alfabesini kendi kullanımları için benimsediler. 2. İlk Uygarlıklar a. Minoan/Minos Medeniyeti – MÖ 1750 ilk Yunan uygarlığı kuruldu. 1. Minoslular Mısır ve Mezopotamya ile ticaret yaptılar Sparta toplumu ile Atina toplumları arasındaki farklar nelerdi? Fikir, mal ve kültürün bileşmesine (harmanlanm asına) ne denir? 3. Hükümet a. Sırp dağlar ve ıssız izole vadiler yüzünden, Yunan uygarlıkları küçük şehirler – eyaletler ya da “polis”ler çevresinde dönüyordu. b. Bu coğrafya Yunanlıların Mısırlılar ya da Mezopotamyalılar gibi büyük imparatorluk kurmalarını önlüyordu 4. Şehir Eyaletlerinin Yükselişi a. Yunan kültürü – Yunan şehir-eyaletlerinin bağımsız hükümetleri vardı, ancak lisan, din ve spor gibi birçok kültürel özellikleri paylaşıyorlardı. b. MÖ 750 ila MÖ 500 arasında bu şehir-eyaletlerinin birçok değişik hükümet şekilleri vardı 1. Monarşi – ilk hükümet şekli 2. Aristokrasi – toprak sahibi soyluların yönetimi ele geçirdiği c. Sparta – Totaliter bir Askeri Diktatörlük 1. Yedi yaşında oğlan çocukları askeri kışlalara taşınırlardı 2. Çok zorlu eğitimden/antremandan geçirilirler ve sert disipline tabi tutulurlardı 3. Kızlar da vücutlarını kuvvetlendirmek için zorlu antreman yaparlardı 4. Sağlıklı kadınların sağlıklı bebekleri olur 5. Sparta Totaliter bir eyaletti ve mükemmel bir askeri ortaya çıkardı 6. Ancak ticaret yapmıyorlardı, ürün üretmiyorlardı, bilimsel de değillerdi; bu yüzden geriye hiçbir kültürel başarı bırakmadılar 7. Sparta’nın değişememesi çöküşüne sebep oldu d. Atina – Kısıtlı bir Demokrasi 1. Pericles’in önderliğinde (MÖ 460 – MÖ 429) 2. Direk-Demokrasi - tüm “vatandaşlar” tüm politik haraketler/kararlar üzerinde tartışarak hükümete katılıyorlardı. 3. Vatandaş olabilmek için: 30 yaşının üstünde olup, toprak sahibi bir erkek olmak gerekiyordu. 4. Kadıların erkek tarafından yönlendirilmeye ihtiyacı olduğu düşünülüyordu ve katılmalarına müsade edilmiyordu. 5. Köleler ve yabancı doğumlular da katılamıyorlardı 5. Büyük İskender ve Helenistik Çağ a. Makedonya Kuzey Yunanistan Kallığında dağlık bir bölgeydi b. Büyük İskender Mısır, İran ve Hindistanın bir kısmını dahil eden bir imparatorluk kurdu c. Helenistik kültür - Yunan, İran, Mısır ve Hint yaşam tarzlarının bakış açılarını birleştirip harmanladı. d. Bu kültür kadınlara daha fazla hak ve olanak tanıdı e. Ölümünden kısa bir sure sonra imparatorluğun çökmesine rağmen, Hellenistik kültürü hükmettiği o bölgelerde kalıcı etkiler bıraktı 6. Yunan ve Helenistik Katkılar a. Filozofi 1. Yunan Düşünürleri gözlemlerini ve mantıklarını olayların neden meydana geldiklerini anlamaya çalışmaya kullandılar 2. Filozof kelimesi “bilgelik/irfan seven” anlamına gelir 3. Sokrat – Bilimsel metodu geliştirdi: sorular sorarak inançlar ve fikirleri öğrenmek; Hükümet onu idam etti 4. Platon/Eflatun – Hükümetin insanların hayatlarını kontrol etmesi gerektiğine inanıyordu; Toplumu üç sınıfa ayırıyordu; işçiler, filozoflar ve askerler 5. Aristo – İyi ve kuvvetli tek bir önderin hükmetmesi gerektiğine inanıyordu; İnsanların mantıkla hükmettiğine inanıyordu b. Edebiyat 1. Tiyatrolarıyla meşhur – trajediler ve komediler 2. Meşhur şair: Homer a. İliyad – Truva şavaşı sırasında yer alır İliyum’un bir Yunan koalisyonu tarafından on yıllık kuşatması, çatışmaları ve haftalarca Kral Agamemnon ve savaşçı Achilles arasındaki tartışmalar sırasındaki olayları anlatır b. Odyssey – İliyad’ın bir devamı, Şiir genellikle Yunan kahramanı Ulysses ile ilgili ve onun Truva’nın alınmasıdan sonra evine dönmek için yaptığı uzun sefer ile ilgilidir. Evine varmak Odysseus’un on yılını alır 3. İlk gerçek tarihçi: Herodot a. Tarihi dikkatli bir şekilde yazdığı için “Tarih’in Babası” olarak kabul edilir c. Sanat ve Mimari 1. Yunanlılar güzelliğe, dengeye ve evrende düzene inanırlardı 2. Yunan Heykelleri - gerçek canlı gibiydiler ve insan vücudunu tam mükemmel formunda gösteriyorlardı Amerika Birleşik Devletlerindek i hangi binalar Parthenon’da n esinlenerek yapılmışlardır ? Yunanistan çoğunlukla Batı Uygarlıklarını n babası olarak düşunülür. Yunanlılar Batı Uygarlılarına hangi katkılarda bulundular? Disk Atıcı 3. Parthenon/Partenon – En meşhur Yunan binası Parthenon’un modern kopyasında şunlar görülür 4. Sütün kullanımı 5. Simetri d. Fen Bilimleri 1. Aristarchus dünyanın kendi ekseni etrafında ve güneşin çevresinde döndüğünü keşfetti 2. Archimedes/Arşimet seviyelerin ve makaraların presiplerini araştırdı 3. Hippocrates/Hipokrat, bir Yunan hekimi, hastalıkların sebeplerini inceledi ve tedavilerini araştırdı e. Matematik 1. Pythagoras/Pitagor; dik açılı bir üçgenin formülü 2. Euclid/Öklit: modern giometrinin temelini oluşturan bir kitap yazdı E. Roma (MÖ 509 – MS 476) Hangi deniz Romalıların ticaretine ve topraklarını genişletmeleri ne yardımcı oldu? Neden kanunlar Roma’nın en büyük başarısı sayılabilir? 1. Coğrafya a. İtalya – İtalyan Yarımadasının ortalarında bulunuyordu b. Akdeniz – Romalıların ticaret yapmasına ve topraklarını üç kıtaya (Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu) uzanan bir imparatorluğa genişletmesine yardımcı oldu 2. Hükümet a. Roma Cumhuriyeti –halkın temsilci mebuslarını seçme kudreti/hakkı olduğu bir devlet kuruldu b. Senato – Cumhuriyetteki en kudretli/kıdemli yönetim kurulu c. Roma Kanunları – Roma’nın en büyük başarısı 1. Oniki Tablet – Roma’nın yazılı kanunları tüm Roma vatandaşlarına haklarını garantiliyordu 2. Temel prensipler – kanun kapsamında eşitlik, suçlananın suçlayanla yüzleşip kendini savunabilmesi, suçu ispat edilene kadar suçsuz kabul edilmesi fikri 3. Erkeklerin eşleri ve aileleri üzerinde yetkileri vardı 3. Toplum a. Patricians/Asilzadeler – Üst sınıf, Senatoyu oluşturan toprak sahibi Romalılar b. Plebeians/Halk tabakası – Çok az kudreti/hakkı olan çiftçiler, tüccarlar, ustalar ve mal alıp satanlardan oluşan sosyal sınıf c. Kadınlar – erkeklere bağımlıydılar, ama önemli devlet görevleri üstlenebilme ve iş sahibi olamaya hak kazandılar 4. Roma İmparatorluğu a. Bir imparatorluğu fethetmek – MÖ 270 yılına kadar, Roma İtalyan yarımadasını fethetmişti daha sonra Akdeniz’I kullanarak üç kıtaya uzanan bir imparatorluk fethettiler; 1. Avrupa (günümüzün İngilteresi dahil, Fransa, Almanya ve Yunanistan) 2. Kuzey Afrika – Akdeniz Sahilleri 3. Güneybatı Asya (Orta Doğu) - Asian Minor/Anadolu Yarımadası Roma İmparatorluğ u hangi 3 kıtayıa uzanmıştı? Kuvvetli Merkezi bir hükümet nasıl bir Altın Çağa sebep olabilir? 2. İç savaş – Hırslı generaller (Jül Sezar dahil) Roma’yı kendileri için ele geçirmeye çalışırken iç savaş patlak verdi. Sezar’ın öldürülmesinden sonra, Octavian (Sezar’ın yeğeninin oğlu) muzaffer olarak ortaya çıktı. 3. İmparator – Octavian adını Augustus’a değiştirdi ve Roma’yı mutlak bir hakimiyetle hükmetti Ve Roma İmparatorluğu çağı başlamış oldu. 4. Kuvvetli Merkezi Hükümet 1. Devlet Memuriyet İmtihanları – iyi eğitilmiş devlet memurları garantiliyordu 2. Vergi Sistemi reformu 3. Standartlaştırılmış para – ticareti kolaylaştırdı 4. Kuvvetli Askeri– genişletildi ve imparatorluğu korudu b. Pax Romana – “Roma Barışı” baış huzur ve refah/zenginlik ya da bir altın çağ zamanıydı. 1. Ticaret – Romanın etkisiyle, Akdeniz ve büyük yollar ağının sayesinde. Halk rahatça huzur içinde, gerek imparatorluğun içinde ve Örneğin Çin ve Hindistan gibi dünyanın diğer kesimlerindekilerle İpek Yolunu kullanarak alış veriş/ticaret yaptılar. 2. Mallar – Nil Nehri Vadisinden tahıl, Afrika’dan fil dişi ve altın, Hindistan’dan baharat ve mücevherler ve Çin’den ipek c. Din – MS 313 İmparator Constantine Hristiyanlığı kanunlaştırdı - Edict of Milan d. Mühendislik 1. Yollar – askeri ve ticari büyümeye yardımcı oldu 2. Kavisler – Romalıların daha büyük binalar inşa etmelerine yarıyan mühendislik tekniği 3. Beton – Büyük binalar için kullanılan malzeme 4. Su Kemerleri – Romalı kavisleri kullanıp, tepelerden şehirlere suımaya yarıyan köprü benzeri yapılar 5. Kubbe – yarım küre şeklinde dam The Pantheon/Ulusal Kahramanlar Anıtı – Romalı Tanrılara Tapınak 6. Coliseum – Gladyatör dövüşleri, at arabası yarışları ve idamlar (Bread and circuses/ekmek ve sirk)için kullanılan Romalı Stadyum 5. Roma İmparatorluğunun Düşüşü a. Politik Sebepler 1. Hükümet fazla katı olmaya başladı 2. Halk artık hükümeti desteklemiyordu 3. Bozuk/rüşvetçi memurlar 4. Bölünen İmparatorlük zayıflıyor b. Ekonomik Sebepler 1. Ağır vergiler 2. Çok fazla köle kullanımı c. Askeri Sebepler 1. Hiç durmakdan devam eden istilalar 2. Sınırların korunabilmek için çok fazla büyümüş olması 3. Sınırları koruyabilmek için yabancı asker tutmak zorunda kalmak d. Sosyal Sebepler 1. Zengin ve fakir arasındaki farkın büyümesi 2. Halkın bencilleşmesi ve tembelleşmesi IV.
