Bilgisayarýma Ýndir

advertisement
2. Hafta: Makro Teori ve Makro Modeller
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S1]
Makro Ekonomik Modeller
Girdi,
Politika Değişikliği
Kullanıcı
Çıktı
Model
Teorik dayanaklar
(taban)
İKTİSAT
EKO 308: İktisadi Planlama
Sonuçlar
Teknik
Spesifikasyon
EKONOMETRİ
[Hafta 2 S2]
1.
Basit bir “Makro Modele” Göz Atalım
TRYM Modeli (Treasury Australia)
– ileriye doğru makroekonomik tahminlerde kullanılmaktadır
Model temel olarak geçmiş verilerle tahmin edilen makro ekonomik
ilişkilere dayanmaktadır.
“Tahmin” denklemler birbirlerine muhasebe özdeşlikleriyle
Bağlanmaktadır.
Model oldukça toplamsal (highly aggregated) ve basittir.
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S3]
Modelin Temelleri
Gelirin Devri Akım Şeması
Ulusal Gelir Muhasebe Özdeşliği
Gelir (Y) = Üretim (GSYİH) = Toplam Harcamalar (AE)
Y = Reel GSYİH = AE = C + I + G + NX
Gelir Belirleme Modeli
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S4]
Ekonometrik Yaklaşım
Genelden Başlayacak olursak:
Y = C + I + G + (X – M)
Tarihsel verilerin olması durumunda, bunlarla tahmin edilir
Genellikle doğrusal olmayan EKK yöntemiyle tahmin edilir
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S5]
Modelin dayandığı ekonomik teoriye göz atalım ve denklemleri
tahmin etmek için neye ihtiyacımız olduğuna bakalım:
Kısa Dönem – “Yeni” Keynezyen İktisat
Genelden Özele Doğru Gidelim
Y =
C
+
I +
G
+ (X - M)
C = CA + cYD
Teoriye bakarak belirlenir
C = 40765 + 0.873YD
EKO 308: İktisadi Planlama
Ekonometrik teknikler
Kullanarak tahmin edilir.
[Hafta 2 S6]
Y =
C
+
I +
G
+ (X - M)
C = CA + cYD
YD = Y - T
Mpc’nin değerini (c) tarihi
verileri kullanarak tahmin edilir
- Yatay kesit verileri
Hazine
Vergiler = f(Gelir ve Politika)
CA = f (Servet, faiz oranı, Tüketici Güveni vs……….)
Menkul Kıymet Borsa Endeksi? Proxy ? = Tüketici Güven Endeksi
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S7]
Y =
C
+
I +
G
+ (X - M)
Konut Olarak
Kullanılan Binalar
• Yapım maliyetlerine göre kiralama
• faiz oranları
• çevrimsel dinamikler
Özel Kesim
• kapasite kullanımı
• faiz oranları
• reel ücretler - K/L oranı
Kamu Kesimi
Harcama politikası değişkeni
Tarım dışı
Stoklardaki değişmeler
Tarım
EKO 308: İktisadi Planlama
iklim
“koşulları”
[Hafta 2 S8]
Y =
C
+
I +
G
+ (X - M)
POLİTİKA
• Ürün = f (tarım üretimi)
• Diğer = f (dış ülkelerin büyümesi)
• Yurtiçi Gelir (demand)
• ithal malları fiyatı/ yurtiçi fiyatlar
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S9]
Bu model bizi nereye götürmektedir?
Planlanan AE
“denge”
AE=C+I+G+(EX-IM)
450
Reel GSYİH = Gelir
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S10]
Şimdi ekonominin finans sektörü ile bağlantı kurmaya çalışalım
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S11]
Para Politikası Aktarım Mekanizması
Para Piyasası
IR
MS
Yatırım
IR
MS1
Gelirin Belirlenmesi
Planlanan
AE
AE (I1)
IR0
AE (I0)
IR1
I
MD
Para Miktarı
I0
ID
I1
Yatırım Harc.
GSYİH
Y0
Y1
Reel GSYİH = Y
Genişlemeci Para Politikası = MS
MS  IR  I  GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S12]
Para Politikası Aktarım Mekanizması
Para Piyasası
IR
MS
Yatırım
IR
MS1
MS
AE (I1)
Kapalı Ekonomi
IR0
AE (I0)
NX
Dış Dünyaya Kapalı
IR1
I
MD
I0
Para Miktarı
ER
Ulusal Gelirin Belirlenmes
Planlanan
AE
Döviz Piy.
S$A
ID
I1
Yatırım Harc.
Y0
AE
EX
Döviz kuru düş.
D$A
D$A
Y1 Y2
Reel GSYİH = Y
D for $A
Açık Ekonomi
ER0
ER1
GSYH
IM
Qty $A
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S13]
NX
Para Politikası Aktarım Mekanizması
Para Piyasası
IR
MS
Yatırımlar
IR
MS1
MS
IR0
MS 
IR1
AE (I1)
IRClosed
 Economy
I

GDP
NX
NOOVERSEAS SECTOR
ID
I
NX 
MDER 
GDP
GDP
I0
Para Miktarı
ER
Gelirin Belirlenmesi
Planlanan
AE
Dış Dünya
S$A
I1
Yatırım Harc.
Y0
AE
EX
Döviz kuru düşer
D$A
D$A
Y1 Y2
Reel GSYİH = Y
D for $A
Açık Ekonomi
ER0
ER1
IM
Qty $A
EKO 308: İktisadi Planlama
AE (I0)
[Hafta 2 S14]
NX
Para Politikası Aktarım Mekanizması
Parasal Sektör
IR
MS
Yatırımlar
IR
MS1
MS
Gelir
Planlanan
AE
AE (I1)
IR0
AE (I0)
NX
IR1
I
MD
Para Miktarı
I0
ID
I1
Yatırım Harc.
GDP
Y0
Y1 Y2
Reel GSYİH = Y
Geri Besleme Etkisi (Feedback Effect)
GDP  MD (işlem saiki)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S15]
Maliye Politikası Aktarım Mekanizması
Para Piyasası
Gelirin Belirlenmesi
AE
IR
MS
Yatırım Talebi
IR
G IR:1
AE:0
I
IR:0
Reel GSYİH
ID
MD:0
Y:0Y:1 Y:1
MD:1
Qty M
I1
Dışlama Etkisi
Crowding Out
G  AE  Y  MD  IR  I  AE   Y
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S16]
I0
Maliye Politikası Aktarım Mekanizması
Yurtiçi Dışlama Etkisi
G  AE  Y  MD  IR  I  AE   Y
Uluslararası Crowding Out
Dış Sektör
IR   D$A   ER  NX   AE   Y
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S17]
Faiz Oranı
IS – LM – BP Modeli
IS Eğrisi:
• AE ve IR arasındaki ilişkiyi gösterir
• Bu ilişki negatiftir çünkü AE’nin bazı
parçaları (I &C) faiz oranı ile negatif
ilişkilidir
• Eğim IR’nin esnekliğine bağlıdır
• Toplam harcamaları(AE) arttırıcı herhangi
bir şey (IR hariç) IS eğrisini sağa kaydırır.
IS
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S18]
Planlanan AE
AE
AE=C+I+G+(EX-IM)
450
Faiz Oranı
Reel GSYİH = Gelir
IS:1
IS eğrisindeki kaymanın
büyüklüğü, Toplam
harcamaların (AE) alt
parçalarını nasıl
belirlediğinize bağlıdır
IS
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S19]
IS – LM – BP Modeli
Faiz Oranı
LM
LM Eğrisi:
• Para piyasasının dengede
olduğu IR ve Reel GSYİH
bileşimlerini gösterir.
•LM pozitif eğimlidir. Çünkü
Reel GSYİH arttığında, para
talebi artar (işlem saiki), MS
sabit ise, faiz oranı (IR) yükselir
• Eğim, para talebinin faiz
esnekliğine bağlıdır
• MS değişirse LM eğrisi kayar
IS
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S20]
LM Eğrisinin Temeli
Para Piyasası
Gelirin Belirlenmesi
AE
IR
MS
G IR:1
AE:0
IR:0
Reel GSYİH
Y:0
MD:0
MD:1
Para miktarı
Y:1
LM eğrisinin eğimi:
• İşlem güdüsü ile para talebindeki değişim ve Y arasındaki ilişkiye ve
• MD eğrisinin faiz esnekliğine bağlıdır.
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S21]
LM Eğrisinin Temeli
Para Piyasası
Gelirin Belirlenmesi
AE
IR
MS
G IR:1
AE:0
IR:0
MD:1
Reel GSYİH
Y:0
MD:0
Para Miktarı
Y:1
LM eğrisinin eğimi:
• MD ve Y arasındaki ilişki
• MD eğrisinin eğimine (MD eğrisinin faiz esnekliğine) bağlıdır
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S22]
IS – LM – BP Modeli
Faiz Oranı
LM
BP
IS
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
BP Eğrisi:
• Ödemeler dengesinin denk
olduğu IR ve Reel GSYİH
bileşimlerini gösterir.
• Eğimi pozitiftir çünkü, Reel
GSYİH arttıkça ithalat artar ve
Cari işlemler dengesi açık verme
eğilimine girer, dolayısıyla
yabancı sermaye çekmek için
yüksek IR ihtiyacı ortaya çıkar.
• Eğim uluslar arası sermayenin
hareketliliğine bağlıdır
(hareketli ise daha yatık)
• ER’deki değişimler BP eğrisini
kaydırır (depreciation =sağa
kayma)
[Hafta 2 S23]
IS – LM – BP Modeli
Faiz Oranları
LM
BP
IS
Kısa Dönem Keynezyen
Modelde bu eğrilerin her birinin
denklemini tahmin etmek
gerekir.
Şunları Tahmin Etmeye ihtiyaç
Var:
• eğimler
• farklı etkiler sonucu kaymanın
büyüklüğü
• IS için bu AE’ye bağlıdır.
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S24]
IS – LM – BP Modeli
Politika Analizi
Faiz Oranı
LM
Devlet duble yol yapmak
için harcamalarını arttırır
BP
IR:0
IS
Y:0
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S25]
IS – LM – BP Modeli
Politika Analizi:
Devletin yol yapımı
harcamalarını (duble
yol) arttırdığını
varsayalım
Faiz Oranı
LM
X
Etkisi:
BP
Bu IS eğrisini sağa
doğru IS1 e kaydırır.
IR:0
IS1
IS
Y:0
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
Ekonomi artık dengede
değildir. Dengeye
doğru nasıl uyum
sağlayacak?
İç ekonominin X’e
doğru hareket ettiğini
kabul edelim
[Hafta 2 S26]
IS – LM – BP Model
X noktasında ödemeler
dengesi denk değildir
Faiz Oranları
LM
X
IR:1
BP:1
BP
IR:0
Dalgalı kur rejiminde,
kur yükselir (uluslar
arası crowding out) ve
BP eğrisi BP:1’e kayar.
IS
IS
Y:0 Y:1
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S27]
IS – LM – BP Framework
1.
IS-LM-BP modelini nasıl belirlediğimize ve BP-LM eğrilerinin
eğimlerine bağlı olarak farklı sonuçlar elde edilir.
2.
IS-LM-BP modeli sadece reel GSYİH, faiz oranı (IR) ve döviz
kurundaki (ER) değişimlerin sonuçlarını verir
• Hala model aşağıdaki değişkenlere ilişkin herhangi bir bilgi
vermemektedir:
• istihdam (işsizlik) veya
• fiyatlar (enflasyon)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S28]
Esnek Fiyatlar : AD – AS Modeli
Toplam Talep (AD) Eğrisi
Fiyat Düzeyi
Dengede fiyatlar düzeyi ile
toplam harcamalar (AE)
arasındaki ilişkiyi gösterir.
Eğimi negatiftir:
• uluslararası ikame etkileri
• servet etkileri
AD
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S29]
Fiyat Düzeyi
Esnek Fiyatlar: AD – AS Modeli
Toplam Arz (AS) eğrisi
Fiyat düzeyi ile
Uyarı!
AS eğrisinin biçimi, eğimi ve yorumlanması ekonomideki
firmaların arz etmeye
Oldukça ihtilaflı bir konudur.
hazır oldukları çıktı
AS düzeyi arasındaki
ilişkiyi gösterir.
Pozitif eğimlidir:
yüksek çıktı
düzeylerinde artan
AD maliyetleri karşılamak
ancak yüksek fiyatlar
Reel GSYİH ile mümkündür
AS = MC (tüm
firmalar)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S30]
Faiz Oranları
Esnek Fiyatlar Altında: AD – AS Modeli
LM
IR:1
IR:0
X
BP
IS
IS
Fiyat Düzeyi
Y:0 Y:1
Reel GSYİH
AS
AD:1
AD
Reel GSYİH
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S31]
Fiyat Düzeyi
AS
Politika Analizleri
G (duble yol)
AD sağa kayar.
AD den AD:1
P:1
P:0
AD:1
AD
Y:0
İstihdam (işsizlik) hakkında ne
söylenebilir ?
Y:1 Reel GSYİH
İstihdam
• reel GSYİH büyümesi
• üretkenlik büyümesi
• ücretler (K/L ikame) bağlıdır.
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S32]
İşsizlik (Unemployment)
İşsiz Sayısı
=
İşgücü
• Çalışma yaşında olanlar
• işgücüne katılım oranı
eksi
İstihdam
• diğer sosyal
etkiler
• reel GSYİH büyümesi
• üretkenlik artışları
• ücretler (K/L ikame)
Emek Piyasası Modeli
• talep
• arz
EKO 308: İktisadi Planlama
“tartışmalı”
[Hafta 2 S33]
Neler Eksik Kaldı?
Ekonominin Ulusal Modelinin sadece kısa dönem etkilerini etkilerine
bakmış olduk.
Aşağıdaki değişkenlerin değişmesi durumunda ortaya çıkacak etkileri tahmin
etmek olanaklıdır:
• reel GSYİH
• faiz oranları
• döviz kurları
• fiyat düzeyi
• istihdam\işsizlik
Benzer biçimde :
Bilgiler de verir.
Bütçe sonuçlarını, Cari işlemler dengesine ilişkin
Şimdi Sıra Uzun Dönem Uyum Mekanizmasına Geldi
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S34]
Uzun Dönemde Makro Modellerin Temel Özellikleri
LR
-
arz yanlı sınırlamalar söz konusudur
ekonomi uzun dönem durağan dengesine geri döner.
SR
-
yeni Keynesyen karşılaştırmalı durağanlık
GSYİH
Hata Düzeltme Modeli
• Salınımların azaldığı uyum süreci
LR Büyüme
Yolu
SR Shock
Uzun Dönem Dengesine Geri Dönüş
zaman
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S35]
Uzun Dönem Uyum Süreci
• NAIRU Fikrine Dayanmaktadır
• (Non Accelerating Inflation Rate of Unemployment)
• Kapasite kısıtlarından dolayı Uzun dönem büyüme hızının bir sınırı
olacaktır (enflasyonist eğilimlere yol açmayan)
• “doğal” işsizlik oranı
Modelde Uzun Dönem (LR) dinamiği
Beklentilerin yer aldığı Phillips Eğrisine dayanmaktadır.
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S36]
Enflasyon Beklentilerinin Yer Aldığı Phillips Eğrisi Modeli
Enflasyon Oranı (%)
Uzun Dönem
Phillips Eğrisi
Beklentiler = Gerçekleşen
 Beklentiler yerine geldi
A noktası dengeyi
göstermektedir
4%
A
SRPC:1 (pe = 4%)
8%
Doğal
İşsizlik Oranı (%)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S37]
Talep Yönetimi Politikaları ve İşsizlik
Enflasyon Oranı (%)
LRPC
7%
B
Devlet harcamaları
arttırır (duble yol)
Genişlemeci
4% para ve
maliye politikaları –
Talep çekişli enflasyon
3%
A
SRPC (pe = 4%)
8%
Doğal işs.
İşsizlik oranı (%)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S38]
Talep Yönetimi ve İşsizlik
Enflasyon Oranı (%)
LRPC
7%
B
BEKLENEN ve
GERÇEKLEŞEN enflasyon
oranında eşitsizlik
C
SRPC (pe = 7%)
A
4%
SRPC (pe = 4%)
3%
8%
İşçiler beklentilerini
yeni duruma
uydururlar ()
Doğal İşs.
İşsizlik Oranı (%)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S39]
Rasyonel Beklentiler Hipotezi
Enflasyon Oranı (%)
LRPC
Rasyonel Beklentiler
7%
İşçiler ve diğer iktisadi birimler
geleceği mükemmel bir biçimde
öngörebilirler.
Politika 4%
ilan edilir edilmez,
genişlemeci politikanın enflasyon
oranlarını arttıracağını bilirler ve
hemen beklentilerini uydururlar
Sonuç:
Rasyonel Beklentiler Hipotezine
göre, talep yönetimi politikaları
Hükümet işsizliği azaltmak
işsizliği azaltma konusunda
için
genişlemeci
bir politika
C
tamamıyla etkisizdir. Çünkü
izleyeceğine ilişkin niyetini
iktisadi birimler herhangi bir
Ekonomi Başlangıçta
açıklar.
A
politika girişiminin
enflasyonist
SRPC
(pe = 7%)
Noktasında dengededir
sonuçlarını tahmin edebilirler.
A
Ekonomi Uzun
dönem
SRPC
(pe =Phillips
4%)
Eğrisinden (LRPC) ayrılmaz,
İşçiler anında
kısaca eğrinin altında ve üstünde
beklentilerini
salınımlar gösterir
yukarı doğru
8%
uydururlar
Doğal İşs.
İşsizlik Oranı (%)
EKO 308: İktisadi Planlama
[Hafta 2 S40]
Download