YUNANİSTAN

advertisement
T.C. ATİNA BÜYÜKELÇİLİĞİ
TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
YUNANİSTAN’IN GENEL EKONOMİK DURUMU
VE
TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ
(2009)
MAYIS 2010
ATİNA
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I ............................................................................................................................ 6
1. GİRİŞ ........................................................................................................................................ 7
2. SOSYAL ve EKONOMİK GÖSTERGELER .............................................................................. 8
2.1 ÜLKE KİMLİĞİ......................................................................................................................... 8
2.2 SOSYAL GÖSTERGELER - 2009 ........................................................................................... 9
2.3 EKONOMİK GÖSTERGELER-2009 ........................................................................................ 9
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER .................................................................................... 11
3.1 TARİHÇE .............................................................................................................................. 11
3.2 SİYASİ ve İDARİ DURUM ..................................................................................................... 15
3.2.1 Yasama .............................................................................................................................. 15
3.2.2 Yürütme ............................................................................................................................. 16
3.2.3 Yargı .................................................................................................................................. 21
3.2.4 Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar .................................. 22
3.2.5 Siyasi Gelişmeler ............................................................................................................... 23
3.3 COĞRAFİ BİLGİLER ve DEMOGRAFİ .................................................................................. 25
3.3.1 Coğrafi Konumu ................................................................................................................. 25
3.3.2 Demografi .......................................................................................................................... 28
3.3.3 İşgücü ................................................................................................................................ 30
3.3.4 Eğitim ................................................................................................................................. 33
3.3.5 Sağlık ................................................................................................................................. 34
3.3.6 İnsani Gelişme Endeksi ...................................................................................................... 35
4. GENEL EKONOMİK DURUM ................................................................................................. 36
4.1 GENEL DURUM.................................................................................................................... 36
4.2 TARIM................................................................................................................................... 49
4.3 SANAYİ ................................................................................................................................. 50
4.4 ULAŞTIRMA ve TELEKOMÜNİKASYON .............................................................................. 51
4.4.1 Karayolları .......................................................................................................................... 51
4.4.2 Demiryolları ........................................................................................................................ 51
4.4.3 Gemicilik ............................................................................................................................ 53
4.4.4 Havayolları ......................................................................................................................... 54
4.4.5 Telekomünikasyon ............................................................................................................. 55
4.5 TİCARET ve PERAKENDE PİYASASI .................................................................................. 55
4.6 HİZMETLER .......................................................................................................................... 56
4.6.1 Turizm ................................................................................................................................ 56
4.6.2 İnşaat ................................................................................................................................. 57
Atina Ticaret Müşavirliği
1
4.6.3 Bankacılık .......................................................................................................................... 57
4.6.4 Sigortacılık ......................................................................................................................... 59
4.7 ENERJİ ................................................................................................................................. 59
4.8 DOĞAL KAYNAKLAR ve MADENCİLİK ................................................................................ 60
4.9 PARA ve SERMAYE PİYASALARI........................................................................................ 61
4.10 ÖZELLEŞTİRME ................................................................................................................. 62
4.11 EKONOMİYİ ETKİLEYEN veya KAMUOYUNDA TARTIŞILAN OLAYLAR ......................... 64
5. EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER......................................................................................... 70
5.1 GENEL DURUM.................................................................................................................... 70
5.2 ÖDEMELER DENGESİ ve SERMAYE HAREKETLERİ ......................................................... 71
5.2.1 Cari İşlemler Dengesi ......................................................................................................... 71
5.2.2 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ............................................................................. 72
5.3 YIL İÇİNDE ALINAN EKONOMİK ÖNLEMLER ..................................................................... 74
5.4 DIŞ TİCARET ........................................................................................................................ 77
5.4.1 Genel Durum ...................................................................................................................... 77
5.4.2 Dış Ticaret Mevzuatı .......................................................................................................... 78
5.4.3 Tarife Dışı Engeller............................................................................................................. 79
5.4.4 Anti-Damping Uygulamaları................................................................................................ 79
5.5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ ............................................................................................ 79
5.5.1 Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri....................................................................................... 80
5.5.2 Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (1000 Euro) ................................................................... 82
5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret .................................................. 87
5.5.4 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı ........................................................................................... 89
5.5.5 Başlıca Maddelere Göre İthalat-2009 (1,000 Euro) ........................................................................... 90
5.5.6 Başlıca Maddelere Göre İhracat-2009 (1000 Euro) ............................................................................ 91
5.5.7 Mal ve Hizmet İhracat ve İthalatı ........................................................................................ 92
(Milyon Euro)............................................................................................................................... 92
BÖLÜM II ......................................................................................................................... 94
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ .............................................. 95
1.1
EKONOMİK İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ve GELİŞMELER ....................................... 95
1.2
TİCARİ İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ........................................................................... 96
1.2.1 Ticari İlişkilerin Gelişimi .................................................................................................... 96
1.2.2 İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları ................................................................. 100
1.2.3 Diğer Temas ve Görüşmeler ........................................................................................... 102
1.2.4 2005-2009 Arasında Fuarlara Milli Düzeyde Katılım ....................................................... 107
1.3
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ ..................................................................................... 108
1.3.1 Yunanistan’a Başlıca Sektörel İhracat ............................................................................ 108
Atina Ticaret Müşavirliği
2
1.3.2 Yunanistan’dan Başlıca Sektörel İthalat.......................................................................... 108
1.3.3 Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’dan İthalat ............................................................. 109
1.3.4 Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’a İhracat ................................................................ 111
1.3.5 Maddelere Göre İhracat Değerleri .................................................................................. 113
1.3.6 Maddelere Göre İthalat Değerleri.................................................................................... 117
1.4
TİCARİ İLİŞKİLERDE BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR .............................................. 125
1.4.1 Ticari Engeller (Sektörel) ................................................................................................ 125
1.4.2 İthalat Mevzuatı .............................................................................................................. 125
1.4.2.1
Genel Olarak Dış Ticaret Mevzuatı .......................................................................... 125
1.4.2.2
Genel Olarak Gümrük Vergileri ................................................................................ 126
1.4.2.3
KDV ve Diğer Vergiler ............................................................................................. 126
1.4.2.4
Tarife Dışı Engeller .................................................................................................. 126
1.4.3 Yunanistan’da Marka Tescili ........................................................................................... 127
1.4.4 Ege Adalarına Gıda Maddesi İhracatı ............................................................................. 127
1.4.5 Etiketleme ve Standartlar................................................................................................ 127
1.4.6 İşyeri Açma ve Şirket Kuruluşu ....................................................................................... 128
1.4.7 Ticarette Uygulanan Standartlar ..................................................................................... 131
1.4.8 Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi) ...................................................................... 132
1.4.9 Serbest Bölgeler ve İlgili Mevzuatı .................................................................................. 133
1.4.10 Yatırım Teşvikleri ............................................................................................................ 134
1.5
YIL İÇİNDE AÇILAN FUARLAR...................................................................................... 136
1.6
BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ KURULUŞLAR ......................................................... 137
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER ve FAYDALI BİLGİLER ............................................................. 138
2.1 Tespitler ve Görüşler ........................................................................................................... 138
2.2 İş Görüşmesi Yaparken () .................................................................................................... 140
2.3 Faydalı Bilgiler..................................................................................................................... 141
2.3.1 Hava Durumu ................................................................................................................... 141
2.3.2 Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri ...................................................................................... 141
2.3.3 Vize ve Seyahat ............................................................................................................... 142
2.3.4 Başlıca Gazete ve Dergiler ............................................................................................... 144
2.3.5 Kambiyo Denetimi ............................................................................................................ 146
2.3.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları()............................................................................................ 146
2.3.7 Tercümanlar () .................................................................................................................. 147
2.3.8 Adresler ve Haberleşme ................................................................................................... 148
2.3.9 Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler ()........................................................ 149
2.3.10 Bakanlıklar ve Adresleri .................................................................................................. 150
2.3.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar ................................................................................. 150
Atina Ticaret Müşavirliği
3
2.3.12 Çeşitli Bağlantılar ........................................................................................................... 150
TABLO-ŞEKİL ve HARİTALAR
11. Yüzyılda Bizans İmparatorluğu ..........................................................................................
1. ve 2. Balkan Savaşlarında Sınırlar ......................................................................................
1993-2007 Arasındaki Seçimlerin Sonuçları ............................................................................
Parlamentodaki Partiler ve Liderleri .........................................................................................
Cumhurbaşkanı, Maclis Başkanı ve Kabine Üyeleri ................................................................
Bazı Bakanlıklarda Bakan Yardımcıları ...................................................................................
Yunanistanda Bölgeler ve Başkentler ......................................................................................
Cumhurbaşkanı Karolos Papoulias .........................................................................................
Başbakan Yorgos Papandreu ..................................................................................................
Dışişleri Bakanı Dimitris Droutsas ...........................................................................................
Dışişleri Bakan Yrd. Spyros Kouvelis.......................................................................................
Maliye Bakanı Yorgos Papakonstantinou ................................................................................
Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanı Louka Katseli ...........................................................
YDP Lideri Antonis Samaras ...................................................................................................
Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar ......................................
Yunanistan’ın Sınırları ve Türk-Yunan Sınır Kapıları ...............................................................
Başlıca Adalar ..........................................................................................................................
Bazı Şehirlerde Hava Sıcaklıkları Ortalaması ..........................................................................
Yunanistan Haritası .................................................................................................................
Yunanistan Nüfus Verileri ve Nüfus Kompozisyonu ................................................................
Başlıca Şehirlerde Nüfus .........................................................................................................
Türkiye ve Yunanistan’a Ait Çeşitli Demografik Göstergeler ...................................................
Yurtdışındaki Yunanlı Nüfusun Başlıca Ülkelere Dağılımı .......................................................
Toplam İşgücü ve İşsiz Sayısı .................................................................................................
Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Başlıca Sektörlere Dağılımı ...............................................
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşgücü ve İşsizlik Oranları ...............................................................
Yaş Gruplarına Göre İşsizlik Oranları ......................................................................................
Türkiye ve Yunanistan’da İşsizlik Oranları ...............................................................................
Bölgelere Göre İşsizlik Oranları ...............................................................................................
Bazı Ülkelerde Aylık Asgari Ücret ............................................................................................
Eğitim ve Sağlık İstatistikleri ....................................................................................................
İnsani Gelişme Endeksi ...........................................................................................................
Ekonomik Büyüme ...................................................................................................................
Cari Fiyatlarla GSYİH ..............................................................................................................
GSYİH Bileşenler ve Sektörler .................................................................................................
AB Üyesi Bazı Ülkeler ve Türkiye’nin 2009 GSYİH’sı ..............................................................
Kişibaşı GSYİH ........................................................................................................................
Enflasyon .................................................................................................................................
Cari Açık ..................................................................................................................................
Cari Açık ve Kamu Borç Stoku ................................................................................................
Bütçe Rakamları ......................................................................................................................
Yaş Gruplarına Göre Tarım Sektöründe Çalışanlar ................................................................
Hayvan Sayısı ve Başlıca Tarımsal Üretim ............................................................................
Sanayi Üretim Endeksleri ........................................................................................................
Karayolları Haritası ..................................................................................................................
Yunanistan’da Demiryolları Hatları ..........................................................................................
11
12
15
15
16
16
17
18
18
19
19
20
20
21
22
25
26
26
27
28
28
29
29
30
30
31
31
32
32
33
34
35
44
45
46
46
47
48
48
48
48
49
49
50
51
52
Atina Ticaret Müşavirliği
4
Başlıca Limanlar ......................................................................................................................
Telekomünikasyona İlişkin Çeşitli Veriler .................................................................................
Perakende Ticaret Endekslerinde Değişim ..............................................................................
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri ...............................................................................................
Konaklama İstatistikleri ............................................................................................................
İnşaat İzinleri ............................................................................................................................
Enerji Tüketimi .........................................................................................................................
Enerji İstatistikleri .....................................................................................................................
Para ve Sermaye Piyasalarına İlişkin Tablolar.........................................................................
2004-2009 Arasında Yunanistan’da Gerçekleştirilen Başlıca Özelleştirmeler .........................
Ödemeler Dengesi ...................................................................................................................
Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ..................................................................................
Dış Ticaret İstatistikleri .............................................................................................................
Dış Ticaretin AB ve 3. Ülkelere Göre Dağılımı ........................................................................
Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret ...........................................................................................
Yunanistan’ın İthalatında İlk 40 Ülke .......................................................................................
Yunanistan’ın İhracatında İlk 40 Ülke ......................................................................................
Ülke ve Ekonomik Topluluklara Göre İthalat ............................................................................
Ülke ve Ekonomik Topluluklara Göre İhracat ..........................................................................
Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı ................................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İthalat ve İhracat ..............................................................................
Mal ve Hizmet Ticareti .............................................................................................................
Mal ve Hizmet Ticareti Grafik ...................................................................................................
Yunanistan’daki Türk Yatırımları ..............................................................................................
Türkiye ile Yunanistan Arasındaki Dış Ticaret .........................................................................
Genel İhracat ve Yunanistan’a Yapılan İhracattaki Değişim ....................................................
Geniş Ekonomik Grupların Sınıflandırmasına Göre Dış Ticaretimiz ........................................
Kara Ulaştırması İstatistikleri ...................................................................................................
Türkiye’yi Ziyaret Eden Yunanlı Turist Sayısı ..........................................................................
Yunanistan’da Düzenlenen Fuarlara Katılım ...........................................................................
Başlıca Sektörel İhracat ve İthalat ...........................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İthalat ...............................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İhracat ..............................................................................................
SITC Sınıflandırmasına Göre Yunanistan’a İhracat .................................................................
SITC Sınıflandırmasına Göre Yunanistan’dan İthalat ..............................................................
Başlıca İhracatçı Firmalarımız .................................................................................................
Başlıca İthalatçı Firmalarımız ..................................................................................................
İş Yapma Kolaylıkları ...............................................................................................................
Yatırım Teşvikleri İçin Bölgeler ................................................................................................
Yıl İçinde Açılan Fuarlar ...........................................................................................................
Başlıca Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar ....................................................................................
Havayolu Seferleri ...................................................................................................................
Başlıca Şehirler Arasındaki Mesafe .........................................................................................
Başlıca Gazete ve Dergiler ......................................................................................................
İş Dünyası Dergi ve Gazeteleri ................................................................................................
Avukatlar ve Hukuk Büroları ....................................................................................................
Tercümanlar .............................................................................................................................
Çeşitli Adresler .........................................................................................................................
Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler .................................................................
Bakanlıklar ve Adresleri ...........................................................................................................
Yararlı Olabilecek Telefon Numaraları......................................................................................
53
55
55
56
56
57
59
60
61
64
71
72
80
81
82
84
85
87
88
89
90
90
90
96
98
99
100
101
104
107
108
109
111
115
119
121
123
128
135
136
137
142
143
144
145
146
147
148
149
150
150
Atina Ticaret Müşavirliği
5
Çeşitli Internet Bağlantıları ....................................................................................................... 150
BÖLÜM I
Atina Ticaret Müşavirliği
6
1. GİRİŞ
1980’lerin başı Türkiye ve Yunanistan’ın siyaset ve ekonomisi için bir anlamda milat
olarak kabul edilmektedir. Türkiye 24 Ocak 1980’de ithal ikamesine dayalı kalkınma
modelinden vazgeçerek ihracata dayalı büyüme stratejisini uygulamaya koymuştur.
Yunanistan’da ise askeri cuntanın izleri henüz silinmeden 1981 yılında AB’ye tam üye
olmuş ve gerek siyasi gerekse ekonomik anlamda yeni bir dönem başlamıştır.
İki ülke arasında devam eden anlaşmazlıkların çözümü için Davos görüşmeleri de dahil
olmak üzere yapılan çeşitli girişimler uzunca süre sonuçsuz kalmış, olumlu ilişkiler ancak
1999’dan sonra başlamıştır. Yaklaşık 10 yıl sonra gelinen noktada mevcut sorunların
çözüldüğü gibi bir iddia ne kadar gerçekçi olmayacaksa sorunların bir anlamda
buzdolabına kaldırıldığı da o kadar kabul gören bir görüştür.
2008 sonunda iki ülke arasındaki ticaretin 3.5 Milyar $’ı aşması, her yıl yarım milyon
Yunanlının başka bir ifade ile nüfusun % 5’inin Türkiye’yi ziyaret etmesi, Türkiye’deki
Yunan yatırımlarının 5 Milyar $’ı aşması, Yunan Milli Bankası’nın Finansbank’ı satın
almak için gerçekleştirdiği sermaye ihracının Yunanistan tarihinin en büyük rakamı olması
ve çoğaltılabilecek benzeri örnekler hem ilişkilerin geldiği yer açısından hem de sorunların
uzun bir müddet daha buz kalıplarında tutulacağına ilişkin beklentilerin önemli
göstergeleridir.
İhracatçılarımızın başta kalite ve standartlar olmak üzere uluslararası pazarlamanın
sürekli değişim içindeki dinamiklerine gösterdikleri uyum Yunanistan’a yönelik
ihracatımızda da 1999 sonrasında hızlı bir büyüme yaşanmasını sağlamıştır. Diğer
taraftan bu büyümenin kalıcı olması için ilgili tüm kesimlere büyük görevler düşmektedir.
ABD’de özellikle konut kredilerinin geri dönüşlerinde yaşanan sorunlarla başlayan, bir
anlamda güvensizlik boyutuna dönüşerek 1929 ekonomik buhranı ile dahi mukayese
edilen finansal kriz, uluslararası piyasalarda olduğu gibi Yunanistan’da da dalgalanmalara
ve yeni risklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. 2009 sonunda Dubai World’ün
yaklaşık 60 Milyar Dolara varan borcunu erteleme isteğinin hemen ardından ekonomi
çevrelerini kaygılandıran bir başka gelişme Yunanistan’dan gelmiştir. Açıklanan borç ve
bütçe açığının vardığı boyutun bir domino etkisi yaratmasından korkan AB harekete
geçerek Yunanistan ekonomisini yakınen izlemeye almış ve Mayıs ayında Yunanistan’a
30 Milyarı IMF’den olmak 110 Milyar Euro kredi açılmıştır.
Petrol ve emtia fiyatlarında yaşanan volatililere likidite sıkıntısının eklendiği ve
durgunluğun bir çok ülke tarafından resmen kabul edildiği dönemde rekabet, amansız
olarak nitelendirilebilecek bir yapıya dönüşmüştür.Bu nedenle riskin minimize edilmesine
ve belirsizliğin ortadan kaldırılmasına yönelik bilgilendirmenin, zamanında ve doğru olarak
sunulması kaydıyla, olağandışı bu dönemde ayrı bir önemi bulunmaktadır.
Bu raporda Yunanistan’ın sosyal, ekonomik ve ticari konumunu ve Türkiye ile olan
ekonomik ve ticari ilişkilerini başta ihracatçılarımız olmak üzere ilgili kesimlere aktararak
karar alma sürecine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. AB üyesi olmakla beraber istatistiki
veri temini konusunda yaşanan güçlükler ve elektronik ortamda sunulan verilerin
birçoğunun da Yunanca olması nedeniyle sunulan bilgilerin okuyucular için önemli bir
rehber olduğu düşünülmektedir.
Son olarak raporda yer almayan hususlar için www.musavirlikler.gov.tr bağlantısında yer
alan bilgiler incelenmeli ve ihtiyaç duyulması halinde e-posta yoluyla (dtati@otenet.gr
veya atina@dtm.gov.tr) Müşavirliğimize başvurulmalıdır.
Atina Ticaret Müşavirliği
7
2. SOSYAL ve EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1 ÜLKE KİMLİĞİ
Devletin Adı
Başkent
Yunanistan
Atina
Yönetim Biçimi
Parlamenter Cumhuriyet
Resmi Dil
Yunanca
Dini
Ortodoks Hıristiyanlık
Para Birimi
€ / $ Paritesi
Euro (€)
EU,UN,NATO,OECD, BSEC, EBRD, FAO, IFC,
ILO, IMF, IEA,UNESCO,HO, WTO, INTERPOL,
IBRD, OSCE
1,30 (Mayıs 2010)
Yüzölçümü
131,957 km2
Coğrafi Konum
19° -29° doğu boylamı ve 34° - 41° kuzey enlemi
Komşuları
Türkiye, Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk
Sınır Uzunluğu
1,180 Km ( Türkiye - 203 Km)
Kıyı Uzunluğu
13,676 Km (Adalar Dahil )
Üyesi Olduğu Başlıca
Uluslararası Kuruluşlar
Nüfus (2009)
Toplam
11.2 milyon
Kadın
5.67 milyon
Erkek
5,53 milyon
Nüfus Dağılımı (2009)
Nüfus Yapısı
(2009)
% 75 Kent, % 25 Kır
0-14 Yaş
% 14.3
15-64 Yaş
% 67.1
65 ve Üzeri
% 18.6
Yıllık Nüfus Artışı (2009)
% 0.3
Nüfus Yoğunluğu (2009)
84 kişi / km2
Mesai Saatleri ve Günleri
07:30 – 15:00 ; Pazartesi - Cuma
Büyük Kentler
Atina,Selanik, Patra, Irakliyon,Volos ve Larissa
Büyük Limanlar
Pire, Selanik, Patra, Lavrio, Volos, Korfu,
Dedeağaç, Elefsina,
Zaman Dilimi
GMT+ 2 (Türkiye ile aynı)
Haftalık Çalışma Saati
Telefon Kodu
40
1 Ocak,6 Ocak, 15 Şubat (değişiyor), 25 Mart, 2-5
Nisan (Paskalya),1 Mayıs,24 Mayıs(değişiyor) , 15
Ağustos, 28 Ekim, 24-26,31 Aralık
+ 30
Ölçü Birimi
Metrik
HDI (İnsani Gelişme Endeksi )
0.942-25.Sıra
Resmi Tatil Günleri (2010)
Atina Ticaret Müşavirliği
8
2.2 SOSYAL GÖSTERGELER - 2009
Ortalama Ömür
Ortalama
79.4
Kadın
82.0
Erkek
77.0
% 98
Yüksek Öğretim Okul Sayısı
21
Yüksek Öğretim Öğrenci Sayısı
172,000
Hastane ve Klinik Sayısı
317 (141 Devlet, 170 Özel)
Doktor Başına Nüfus
40,000
Bin Kişide /
Bin Kişiye Düşen
Okuma Yazma Oranı
Otomobil
388
Sabit Telefon Hattı
560
Mobil Telefon Hattı
1070
Televizyon
1000
Bilgisayar
90
Internet Kullanan
Geniş Internet
Bağlantısı
230
90
Gelen Turist Sayısı
14.9 Milyon
Eğitim Harcamaları/GSYİH
% 4.1
Sağlık Harcamaları / GSYİH
% 10.0
Karayolu Uzunluğu
117,533 Km
Demiryolu Uzunluğu
2,576 Km
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi
5,363 kwh
Aylık Asgari Ücret
1,214 Euro ( Brüt) / 800 Euro (Net)
2.3 EKONOMİK GÖSTERGELER-2009
237.5 Milyar €
331 Milyar $
GSYİH Artış Oranı
- % 2.0
GSYİH
Sektörel
Paylar
(2009)
GSYİH
Bileşenleri
(2009)
GSYİH (€)
GSYİH ($) (SAGP)
Nihai Tüketim
217.5 Milyar Euro
Sabit Sermaye
43.1 Milyar Euro
İhracat
14.4 Milyar Euro
İthalat
48.1 Milyar Euro
Tarım
% 3.5
Sanayi
% 14.6
Hizmetler
% 81.9
Atina Ticaret Müşavirliği
9
21,100
Enflasyon Oranı (TÜFE)
% 1.2
İşgücü
4,962,000
İşsizlik Oranı
% 10.1
İşsiz Sayısı
505,000
Dış Ticaret
(2009)
Kişi Başına Gelir (€)
İhracat
14.4 Milyar Euro
İthalat
48.1 Milyar Euro
Denge
-33.7 Milyar Euro
Toplam
62.5 Milyar Euro
% 35
İhracat / GSMH
% 6.1
İthalat / GSMH
% 20.1
Dış Ticarette İlk Beş Ülke-2009
Almanya, İtalya, Fransa, Çin ve Hollanda
İhracatta İlk Beş Ülke – 2009
Almanya, İtalya, GKRY, Bulgaristan, ve ABD
İthalatta İlk Beş Ülke - 2009
Almanya, İtalya, Çin,G.Kore ve Fransa
Türkiye İle
Ticareti
(2009)
İhracat / İthalat
İhracat
1,129 Milyon $
İthalat
1,634 Milyon $
Denge
- 505 Milyon $
Toplam
2,763 Milyon $
41.4 Milyar Euro
Mal ve Hizmet İthalatı
62.4 Milyar Euro
Cari İşlemler Dengesi
26.7 Milyar € ( 37.0 Milyar $ )
Cari İşlemler / GSMH
% 11.2
Kamu Borç Stoku
272.5 Milyar Euro
Kamu Borç Stoku/GSYİH
% 114.6
D. Yabancı Sermaye Girişi
2.4 Milyar Euro
D.Yabancı Sermaye Stoku
45 Milyar $
Bütçe
(2009)
Mal ve Hizmet İhracatı
Giderler
84.8 Milyar Euro
Gelirler
55.5 Milyar Euro
Denge
- 29.4 Milyar Euro
Açık / GSYİH
% 12.2
Turizm Gelirleri – 2009
10.4 Milyar Euro
Petrol Üretimi
Yok
Petrol İthalatı -2009
17.7 Milyar $
Petrol İhracatı – 2009
3.1 Milyar $
Doğalgaz Üretimi
Yok
Atina Ticaret Müşavirliği
10
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
3.1 TARİHÇE
Antik Yunan tarihinin başlangıcı ile ilgili olarak değişik kaynaklar farklı bilgiler vermekle beraber
tarihçilerin çoğunluğu ilk olimpiyatların M.Ö. 776’da Atina’da yapıldığı üzerinde mutabık
kalmışlardır. M.Ö. 323 yılında Büyük İskender’in ölümüyle beraber Antik Yunan döneminin de
sona erdiği yine genel kabul gören bir olgudur. M.Ö. 187 yılında başlayan Roma hakimiyeti
imparatorluğun ikiye ayrıldığı M.S. 395 yılına kadar devam etmiş olup bu dönem aynı zamanda
Helenistik Dönem olarak adlandırılır.
Bizans İmparatorluğu’nun ilk hükümdarı Konstantin, 330 yılında Bizans’ı alarak ismini
“Constantinople” yani “Konstantin’in Şehri” şeklinde değiştirmiştir. Son 3 yüzyılı gerileme dönemi
olarak nitelendirilen yaklaşık 11 yüzyıllık imparatorluk tarihi; aynı zamanda dünya tarihinde yeni
bir çağın başlangıcı olan 1453’te, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethiyle sona ermiştir. Rodos
1522’de, Sakız 1566’da, Kıbrıs 1571’de ve Girit 1669 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Resmi adı Helenik Cumhuriyeti
olan modern Yunanistan’ın başlangıç tarihi, 400 yıla yakın süren
Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetinden bağımsızlığını elde ettiği
1829 yılıdır. Ancak bundan önce
1815’te, İngiliz koruması altındaki
İyonya Adaları Osmanlı Yönetiminden ayrılan ilk Yunan Bölgesi
olmuştur. Yunanistan’ın bağımsızlığının dönemin büyük devletlerince, İngiltere, Fransa ve Rusya
tarafından tanınmasının bedeli
olarak ülkenin yeni kralı da yine bu
ülkeler tarafından atanmış (Bavyera Prensi Otto) ve ülkenin babadan
oğula geçme bir monarşiyle
yönetilmesi kararlaştırılmıştır.
11. Yüzyılda Bizans İmparatorluğu
Balkan savaşları ve I. Dünya
savaşı sonunda sınırlarını yaklaşık 3 kat genişleten Yunanistan’ın bugünkü sınırları 12 adalar
hariç olmak üzere 1923 Lozan Barış Antlaşması ile çizilmiş bulunmaktadır. II. Dünya Savaşı’nda
Alman, İtalyan ve Bulgarlardan oluşan kuvvetlerin işgali ile ülke sıkıntılı bir dönemden geçmekle
beraber savaşın sonunda, 1912’de İtalyanların yönetimine geçmiş olan 12 adalar İngilizler
tarafından Yunanistan’a devredilmiştir.
Yunanistan 1829-1974 arasında cumhuriyetçiler ile krallık yanlıları arasındaki çekişmeler ve iç
savaşlar, Balkan Savaşları, I ve II.Dünya Savaşları ve askeri darbelerle 150 çalkantılı yıl
geçirmiştir. Özellikle ordunun siyasete el koyma geleneği Yunanistan tarihinde en çarpıcı
dönemlerin yaşanmasına neden olmuştur. 1843 ilk askeri darbenin gerçekleştiği yıldır. 1862
yılındaki ikinci darbe; daha önce anılan üç ülke tarafından atanan Kral Otto’nun yönetimi
bırakmasına neden olmuştur. 1864’de Otto’nun ardından kral olan I.George 1913 yılında, bir
meczup tarafından öldürülene kadar iktidarda kalmıştır.
1877-78 tarihlerinde Osmanlı’nın yenilgisi ile sonuçlanan Osmanlı-Rus Savaşı sonunda
Rusya’nın başta Bulgaristan olmak üzere Balkanlara yönelik stratejileri İngiltere ile birlikte diğer
devletleri rahatsız etmiş ve Rusya’nın boğazlara yönelik emelleri nedeniyle Osmanlı
İmparatorluğu ile batılı devletler arasında imzalanan Antlaşma ile Kıbrıs’ın yönetimi İngilizlere
devredilmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
11
1897 Nisanında Teselya’da Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan arasında yaşanan savaştaki
büyük bozguna rağmen diğer devletlerin araya girmesiyle Yunanistan büyük bir toprak kaybı
yaşamamış ancak ülkede ekonomik durum daha da kötüye gitmiştir. 1890-1914 arasında yaklaşık
350 Bin Yunanlı başka bir ifade ile nüfusun yaklaşık altıda biri başta ABD olmak üzere ekonomik
saiklerle diğer ülkelere göç etmiştir.
1909 yılında Albay Nikolas Zorbas önderliğindeki askeri cunta nedeni ile ülke içindeki dengeler
yeniden alt üst olmuş ancak 1910 yılında yapılan seçimler sonunda ülke tarihinin en önemli
siyaset adamlarından birisi olan Eleftherios Venizelos ezici bir çoğunlukla yönetime gelmiştir.
20. Yüzyılın başlarında Bulgaristan ve Sırbistan’ın Balkanlardaki genişleme çabalarına kayıtsız
kalmayan Yunanistan, sınırların ve dengelerin değişmesine karşı çıkan İngiltere ve Fransa’ya
rağmen sayılan ülkelerle birlikte artık dağılma sürecine giren Osmanlı İmparatorluğu’na savaş
açmış ve her üç ülke de çok kısa sürede büyük topraklar kazanmışlardır. Yunan ordusu öncelikle
Selanik’i ele geçirmiş ardından Yunan donanması Sakız, Midilli ve Sisam adalarına girmiştir.
1. ve 2. Balkan Savaşlarında Sınırlar
I. Balkan Savaşı sonunda beklentilerinin karşılanmadığını düşünen
Bulgaristan; Yunanistan ve Sırbistan’a açtığı savaş sonunda beklemediği bir yenilgiye uğramış ve
Yunanistan’ın sınırları Dedeağaç’a
kadar genişlemiştir. Bu savaş sonunda ülkenin yüzölçümü yaklaşık
% 75; nüfusu ise iki kat oranında
büyümüştür.
I. Dünya Savaşı başladığında Yunanistan yönetimi fikir ayrılığına
düşmüştür. Kral Konstantin akrabalık bağlarının da etkisiyle Almanların tarafında yer alırken Venizelos İngiltere ve Fransa’nın bu
savaştan galip çıkacağını düşünmüştür. Savaşın ilk yıllarını bu
çalkantılarla ve tereddütlerle geçiren Yunanistan’da savaşın sonuna
doğru yönetimi ele alan Venizelos
ülkesini bu savaşa sokmuş ve
savaşın galipleri arasında yerini
almıştır. Venizelos; Barış Konferansında başta İstanbul olmak
üzere İzmir ve Aydın gibi şehirlerin
Yunanistan’a verilmesi gerektiğini
ileri sürerken Yunan orduları İzmir’e
asker
çıkararak
Anadolu’nun
içlerine kadar ilerlemiş ancak
Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğindeki Türk ordusu Yunanlıları
yenilgiye uğratmıştır. Lozan barış
görüşmeleri ile Yunanistan’ın bugünkü sınırları büyük oranda
belirlenmiştir.
Kaynak : www.tr.vikipedia.org
Atina Ticaret Müşavirliği
1922 ile 1941 arasında ordunun
siyaset üzerindeki etkisinin yoğun
12
olarak yaşandığı bir dönemin ardından başlayan II.Dünya Savaşı’nda Rusya’ya saldırmadan önce
cephelerini sağlamlaştırmak isteyen Almanya, 1941’de Yunanistan’a girmiştir. 1944’e kadar
sürdürdüğü işgal sırasında Almanya’nın ekonomik ve askeri politikaları neticesinde sadece 1942
yılında 100 Bin Yunan vatandaşı kıtlık nedeniyle hayatını kaybetmiştir.
Savaşın ardından 1946-1949 arası dönem; Yunanistan tarihinin en karanlık dönemlerinden bir
tanesi olmuş toplumsal bölünmenin boyutları iç savaşa kadar uzanmıştır. Venizelos yandaşları ile
Venizelos karşıtlarının kavgası daha ileri giderek komünistlerle komünist olmayanların ideoloji
kavgasına dönüşmüştür. Komünistlerin yenilgisi ile sonuçlanan iç savaşta yaklaşık 100 bin kişi
ölmüş, 700 bin kişi evsiz kalmış, ülke uzunca bir süre refah ve huzura kavuşamamıştır.
Arnavutluk, Yugoslavya ve Bulgaristan gibi komünist komşuları olan Yunanistan 1952 yılında
Türkiye ile birlikte NATO’ya dahil olmuştur.
1967’de Albay George Papadopoulos liderliğindeki albaylar cuntası tarafından seçimlerin hemen
arifesinde gerçekleştirilen darbeyle ülke bir kez daha sıkıntılı bir döneme girmiş, Yunanistan
NATO üyeliğinden de ayrılmıştır. Cunta binlerce muhalifi hapse atarken bir o kadarını da üzerinde
yerleşim olmayan ıssız adalara sürmüştür.
1974’de yapılan referandum sonucunda monarşik yönetim terk edilerek parlamenter sisteme
geçilmiştir. Yurt dışında yaşayan Konstantin Karamanlis Yunanistan’a gelmiş ve yönetimin başına
geçmiştir. Karamanlis iç politikanın yanı sıra dış politikaya özel bir önem vermiştir. Yunanistan
1980’de tekrar NATO ardından da 1981 yılında siyasi ve özellikle ekonomik kriterler açısından
hazır olmamasına rağmen AB üyesi olmuş ve bu üyelik sayesinde siyasi istikrarla birlikte ve
ekonomik büyüme başlamıştır.
Yunanistan; 2001’de Avrupa Para Birliği’ne dahil olmuştur.
2004 yılında yapılan seçimleri Yeni Demokrasi Partisi kazanarak PASOK’un yaklaşık 20 yıllık
iktidarına son vermiş, 2007’de yapılan seçimlerde de seçimlerden YDP galip çıkmıştır. 2009
Ekiminde yapılan erken seçimler sonucunda ise PASOK 5 yıl sonra yeniden iktidara gelmiştir.
Yunanistan Tarihine İlişkin Kronoloji
M.Ö. 10 - 8. yy
M.Ö. 546
M.Ö. 490-479
M.Ö. 459-446
M.Ö. 431-404
M.Ö. 403
M.Ö. 360
M.Ö. 336
M.Ö. 323
M.Ö. 222
M.Ö. 146
M.S. 395
1018
1204
1453
1685-1699
Atina'nın önderliğinde birleşme
Anadolu’daki Yunan kolonilerinin Persler tarafından işgali
Perslerle Atina ve çevresinde yapılan savaşlar ve Perslerin
Avrupa'dan çıkarılması
Atina ve Sparta arasındaki savaşlar ve 30 yıllık barış dönemi
Barış döneminin sona ermesi, Atina ile Mora yarımadası
arasında savaşlar ve Atina'nın Sparta'yı işgali
Atina'da demokrasinin kurulması.
Makedonya Kralı II. Philip önderliğinde Yunan Birliğinin kuruluşu
II. Philip'in ölümü ve yerine Büyük İskender'in geçmesi.
(Yunan kaynakları, Makedon asıllı olan II. Philip ve oğlu Büyük
İskender'i Yunan olarak tanıtmaktadır.)
Büyük İskender'in ölümü ve Helenistik dönemin başlangıcı
Yunanistan'ın Makedonya tarafından işgali
Romalıların Korint'i işgali ve Yunanistan'ın Roma'ya tabi olması
Gotların işgali
Bulgar işgali
Yunanistan'ın Franklar tarafından işgale uğraması
Türklerin İstanbul'u alarak Bizans İmparatorluğu’na son vermesi ve Mora'da
Türk yönetiminin başlangıcı
Mora’nın Venedik işgaline uğraması
Atina Ticaret Müşavirliği
13
1715
1770
1821
1827
1830
1833
1897
1912-1913
1913
1915
1917
1920-22
1924
1935
1936
1940
1941
1942-1945
1947-1949
1947
1967-1974
1974
1981
Mora'da Türk yönetiminin tekrar başlaması
Türk ve Arnavut kontrolündeki yönetime karşı isyan
Yunan bağımsızlık hareketlerinin başlangıcı
Yunan Milli Hükümeti’nin kurulması
II. Londra Konferansında Yunan Devleti’nin oluşumu
Bavyera Prensi Otto'nun Yunanistan'a gelişi ve
Atina'nın başkent oluşu
Türk-Yunan Harbi ve Girit’e otonom yönetim hakkının verilmesi
I. Balkan Harbi, Selanik’in Yunanistan tarafından ele geçirilmesi
II. Balkan Savaşı, Girit ve bazı Ege adalarının Yunanistan tarafından
ele geçirilmesi
İttifak güçlerinin Selanik’te üs kurması
Yunanistan’ın I. Dünya savaşına girmesi
Yunanistan’ın Türkiye’yi istila girişimi ve Türkiye’den çıkarılması
Halk oylaması ve Cumhuriyetin kuruluşu
Monarşiye dönüş ve II. George’un kral olması
General Metaksas’ın kral II. George tarafından başbakan olarak atanması
Yunanistan’ın Arnavutluk’ta İtalya'ya karşı II. Dünya savaşına girmesi
Almanların Yunanistan'ı işgali ve Girit savaşı
Yunan kuvvetlerinin müttefikler safında yer alması
İç savaş dönemi
Oniki adaların Yunanistan’a devri
Askeri diktatörlük dönemi
Cumhuriyetin yeniden kurulması
Yunanistan’ın AB’ye üyeliği
2000 SONRASI
2001
2002
2002
2004
2004
2004
2005
2005
2006
2007
2007
2007
2008
2008
2009
2009
Avrupa Para Birliğine girmesi
Türk ve Yunan Hükümetlerinin doğalgaz boru hattı inşasına karar vermesi
17 Kasım Örgütü’nün lider ve üyelerinin yakalanarak ömür boyu hapse
mahkum edilmesi
YDP’nin seçimleri kazanarak 20 yıllık PASOK iktidarına son vermesi
Olimpiyat Oyunlarının Atina’da düzenlenmesi
Avrupa para birliğine girişi sırasında milli gelir hesapların
manipüle edildiğinin tespiti üzere AB tarafından uyarılması
Yüksek enflasyon ve işsizlik nedeniyle tüm ülke genelinde yoğun olarak
yaşanan grevler
AB Anayasasının onaylanması
Rusya, Bulgaristan ve Yunanistan arasında Rus petrollerinin Dedeağaç
üzerinden Avrupa’ya taşınması için boru hattı kurulmasına ilişkin anlaşma
Atina’daki ABD büyükelçiliğine roketle saldırı
Erken Seçim kararı
Yeni Demokrasinin seçimleri tekrar kazanması
Makedonya’nın NATO’ya üyeliğinin vetosu
Atina’da onbeş yaşında bir gencin polisçe öldürülmesi ile başlayan olaylar
Kabine Değişikliği
Erken Genel Seçimler
Atina Ticaret Müşavirliği
14
3.2 SİYASİ ve İDARİ DURUM
Yunanistan’da tıpkı Türkiye gibi güçler ayrılığı ilkesine bağlı olarak yasama, yürütme ve yargı
organlarının görev ve yetkileri anayasada düzenlenmiştir.
3.2.1 Yasama
Parlamenter bir cumhuriyet olan Yunanistan’da anayasa 1975 yılında kabul edilmiş, 1986 ve
2001’de iki değişiklik yapılmıştır (http://www.hri.org/docs/syntagma/). Devletin en üst temsilcisi
konumundaki cumhurbaşkanı parlamento üyeleri arasından 5 yıllığına seçilmekte ve aynı görevi
en fazla iki dönem yapabilmektedir. 1986 yılındaki anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının
yetkileri daraltılmış bulunmaktadır. Bir başka ifade ile cumhurbaşkanlığı sembolik bir makam
olmuştur. Karolos Papoulias 2005 yılında yapılan seçimlerin ardından ilk kez bu görevi
yürütmekte olup, cumhurbaşkanlığı seçimleri 2010 yılında yapılacaktır.
Parlamentoda 300 sandalye bulunmaktadır. 4 yılda bir yapılan
Yunanistan’da Avrupa’daki
seçimlerde Avrupa’daki en karmaşık sistemlerden bir tanesi
en karmaşık seçim
uygulanmaktadır. 2004 yılında seçim kanunlarında yapılan bir
sistemlerinden bir tanesi
değişiklikle 260 sandalye % 3 ülke barajını aşan partilerin oy
uygulanmaktadır.
oranlarına göre dağılmakta, kalan 40 sandalye ise seçimden
birinci çıkan parti için ayrılmaktadır. Bu durumda seçim
sonuçlarındaki % 5’lik bir fark parlamentoda % 40’ları aşan bir temsil farkı
sonuçlanabilmektedir.
ile
16 Eylül 2007’de yapılan genel seçimler sonucunda çoğunluğu % 41.8 oy oranı ile merkez sağ
kanattaki Yeni Demokrasi Partisi (YDP) kazanmış ve 152 milletvekili ile temsil hakkı kazanmıştır.
Yaklaşık 2 sene sonra 4 Ekim 2009 tarihinde yapılan erken genel seçimlerde ise PASOK
beklentilerin de üzerinde % 43.9 oy alarak 160 milletvekili ile iktidara gelmiştir.Seçmenler; ana
muhalefet görevini ise seçimlerde % 33.5 oy oranı ile 91 milletvekili çıkaran YDP’ye tevdi etmiştir.
Rakamlardan da görüleceği üzere ülke genelinde alınan oylarda yaklaşık 10 puanlık fark
milletvekili sayısına % 75 fark olarak yansımıştır.
1996-2009 Arasındaki Seçimlerin Sonuçları
Partiler
2009
2007
2004
2000
1996
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
PASOK
43.9
160
38.1
102
40.5
117
43.8
158
41.5
162
YDP
33.5
91
41.8
152
45.4
165
42.7
125
38.2
108
KKE
7.5
21
8.2
22
5.9
12
5.5
11
5.6
11
SYRİZA
4.6
13
5.0
14
3.3
6
3.2
6
5.1
10
LAOS
5.6
15
3.8
10
2.2
-
-
-
-
-
Yunanistan’da yerel seçimler 4 yılda bir yapılmakta ve hem valiler hem de belediye başkanları bu
seçimlerle belirlenmektedir. Yerinden yönetim ilkesine önem verilen ülkede, yerel seçimler; en
son 2006 yılında yapılmıştır.
Parlamentodaki Partiler ve Liderleri
PASOK – Pan-Helenik Sosyalist Hareket (Merkez Sol)
Yorgos Papandreu
YDP - Yeni Demokrasi Partisi (Merkez Sağ)
Antonis Samaras
KKE – Yunanistan Komünist Partisi (Sol)
Aleka Papariga
SYRIZA- Radikal Sol İttifakı (Sol)
Aleksis Tsipras
LAOS – Halkçı Ortodoks Teyakkuz (Sağ)
Yorgos Karatzaferis
Atina Ticaret Müşavirliği
15
3.2.2 Yürütme
Yunanistan’da yürütme yetkisi Hükümet tarafından kullanılmaktadır. Parlamentodan güvenoyu
almak zorunda olan hükümet anayasa ve kanunlar çerçevesinde politika belirlemekte ve
yürütmeyi sağlamaktadır.
Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı ve Kabine Üyeleri
Cumhurbaşkanı
Karolos Papoulias
Meclis Başkanı
Filippos Petsalnikos
Başbakan
Yorgos Papandreou
İçişleri Ademi Merkeziyet ve E-Devlet Bakanı
Giannis Ragousis
Maliye Bakanı
Giorgos Papakonstantinou
Dışişleri Bakanı
Yorgos Papandreou
Milli Savunma Bakanı
Evangelos Venizelos
Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanı
Louka Katseli
Çevre Enerji ve İklim Değişikliği Bakanı
Tina Birbili
Eğitim Hayat boyu Öğrenme ve Dinişleri Bakanı
Anna Diamantopoulou
Altyapı Ulaştırma ve Şebekeler Bakanı
Dimitris Reppas
Çalışma ve Sosyal Sigortalar Bakanı
Andreas Loverdos
Sağlık ve Sosyal Dayanışma Bakanı
Mariliza Ksenogiannakopoulou
Zirai Kalkınma ve Gıda Bakanı
Katerina Batzeli
Adalet Şeffaflık ve İnsan Hakları Bakanı
Haris Kastanidis
Kamu Güvenliği Bakanı
Mihalis Hrisohoidis
Kültür ve Turizm Bakanı
Pavlos Geroulanos
Başbakan Yardımcısı
Theodoros Pangalos
Devlet Bakanı
Haris Bamboukis
Devlet Bakan Yardımcısı ve Basın Sözcüsü
Giorgos Petalotis
Bazı Bakanlıklarda Bakan Yardımcıları
Maliye Bakanlığı
Filippos Sahinidir
Ekonomi Rekabet ve Denizcilik Bakanlığı
Stavros Arvanitakis, Markos Bolaris
Dışişleri Bakanlığı
Dimitris Droutsas,
Spyros Kouvelis (Ticaretten Sorumlu)
Zirai Kalkınma ve Gıda Bakanlığı
Mihalis Karhimakis
İçişleri Ademi Merkeziyet ve E-Devlet Bakanlığı
Theodora Tzakri, Giorgos Dolios
Milli Savunma Bakanlığı
Panos Beglitis
Atina Ticaret Müşavirliği
16
Yunanistan’da Bölgeler ve Başkentler
Bölge
Başkent
1- Attika
Atina
3,808 km²
3,761,810
2- Merkez Yunanistan
Lamia
15,549 km²
605,329
3- Merkez Makedonya
Selanik
18,811 km²
1,871,952
4-Girit (Crete)
Iraklio
8,259 km²
601,131
5-D. Makedonya ve Trakya
Kavala
14,157 km²
611,067
6-Epir
Yanya
9,203 km²
353,820
7-İyonya Adaları
Korfu
2,307 km²
212,984
8-Kuzey Ege
Midilli
3,836 km²
206,121
9-Mora (Peloponnese)
Kalamata
15,490 km²
638,942
10-Güney Ege
Ermoupoli
5,286 km²
302,686
11-Tesalya
Larisa
14.037 km²
753,888
12-Batı Yunanistan
Patras
11,350 km²
740,506
13-Batı Makedonya
Kozani
9,451 km²
301,522
* Aynaroz (Özerk)
Karyes
390 km²
2,250
13
Aynaroz
11
8
2
7
Nüfus
5
3
6
Yüzölçümü
12
1
9
10
4
Atina Ticaret Müşavirliği
17
BAZI LİDER VE BAKANLARIN ÖZGEÇMİŞLERİ
Cumhurbaşkanı: Karolos PAPOULIAS
4 Haziran 1929’da Yanya’da doğmuştur. Atina ve Münih
Üniversitelerinde Hukuk Fakültesi’nde okumuştur. Ortaokul son sınıfta
Alman işgaline karşı direnişçilere katılmıştır. 1967'de darbeyle
işbaşına gelen Cunta’ya karşı vermiş olduğu mücadeleden dolayı,
aynı yıl, sürgünde bulunduğu Almanya’da “Yurtdışı Demokratik
Sosyalist Birliği”nin kuruluşunda belirleyici rol oynamış ve Birliğin
Genel Sekreterlik görevini üstlenmiştir.
Yunanistan'da demokrasiye geçilmesi üzerine, 1974'de PASOK’a
katılmış ve Merkez Komitesi üyeliğine seçilmiştir. 1975-1985
döneminde partinin Uluslararası İlişkiler Komitesi Sekreterliği görevini
yürütmüştür. 1976-1980 döneminde PASOK Koordinasyon Komitesi
üyeliği görevini de üstlenmiştir.
İlk kez 1977 yılında Yanya’dan milletvekili seçilmiştir.
PASOK’un kurucusu Andreas Papandreu’nun çok yakın çalışma
arkadaşı olan Papoulias, 1981 yılında Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevini üstlendiği tarihten
itibaren PASOK Hükümetlerinin dış politikasının oluşturulmasında önemli rol oynamıştır. 19841985 döneminde Dışişleri Bakan Yardımcılığı, 1985-1989 ile 1993-1996 dönemlerinde Dışişleri
Bakanlığı görevini üstlenmiştir.
1989'da Ksenofon Zolotas’ın geniş tabanlı koalisyon hükümetinde Milli Savunma Bakan
Yardımcılığı’na getirilmiştir. 24 Eylül 1990 tarihinde yapılan PASOK İkinci Kongresi'nde Merkez
Komitesi üyeliğini sürdürmüştür.
1995’de PASOK Yönetim Kurulu’na ve ardından Siyasi Sekreterlik üyeliğine seçilmiştir. 1996 'da
Meclis Dış Politika ve Savunma Komisyonu Başkanlığı’na getirilmiş ve bu görevini Mart 2004
genel seçimlerine kadar sürdürmüştür.
İlk kez 2005 yılında cumhurbaşkanı olan Karolos Papoulias, 2010 yılında yeniden seçilmiştir.
Maria Panu ile evlidir ve üç kız çocuğu babasıdır.
Başbakan: Yorgos PAPANDREU
16 Haziran 1952’de Yunanlı baba ve Amerikalı
ABD’de doğmuştur. Yunanistan’a ilk kez 7
yaşında ayrılmıştır. Kanada, İsveç, İngiltere
görmüş, son olarak Amherst’de (ABD)
tamamlamıştır.
annenin oğlu olarak
yaşında gelmiş 15
ve ABD’de eğitim
hukuk doktorasını
1981 yılında babasının başbakan olduğu dönemde milletvekili
seçilmiş, 1984’de partinin merkez yönetim kurulu üyesi olmuş,
1988’de ise Kültür Bakanlığı görevini yürütmüştür.
İngilizce, Fransızca ve İsveççe bilen Papandreu 1993 yılında Bakan
yardımcısı olarak görev yaptığı Dışişleri Bakanlığı koltuğuna 19992004 arasında oturmuştur.
Papandreu’nun Dışişleri bakanlığı döneminde Türk-Yunan ilişkilerinde dönemin dışişleri bakanı
merhum İsmail Cem ile kurduğu dostluğunda etkisiyle belirgin bir yumuşama olmuştur.
2004 yılında yapılan seçimlerde PASOK’un iktidarı kaybetmesi üzerine Kostas Simitis’in
istifasının ardından parti başkanlığına seçilmiştir. 2007’de yapılan parti seçimlerinde başkanlık
görevini yenileyen Papandreou 4 Ekim 2009 tarihinde yapılan erken seçimleri PASOK partisinin
Atina Ticaret Müşavirliği
18
kazanmasını takiben Başbakan olmuştur. Papandreou aynı zamanda geçici olarak Dışişleri
Bakanı görevini de yürütmektedir.
2005 yılında Sosyalist Enternasyonal’e başkan yardımcısı, 2006 yılında ise başkan olmuştur.
Papandreu bu görevini Ocak 2010 itibariyle devam ettirmektedir.
Siyaset öncesinde çeşitli uluslararası kuruluşlarda çalışmalarda bulunmuş ve özellikle insan
hakları alanı başta olmak üzere 20’den fazla ödüle layık görülmüştür.
İlk evliliğinden bir oğlu bulunan Papandreu’nun ikinci eşi Ada’dan bir kız çocuğu bulunmaktadır.
Dışişleri Yardımcı Bakanı: Dimitris Droutsas
Dimitris Droutsas 5 Ağustos 1968 Lefkoşe doğumludur.
Viyana
Üniversitesi
Hukuk
Fakültesindeki
üniversite
öğrenimini
tamamladıktan sonra 1994 yılında Viyana Ekonomi Üniversitesi Avrupa
Konuları Araştırma Merkezinde AB Mevzuatı profesör yardımcılığı görevini
üstlenmiştir. Buna paralel olarak, 1998 yılından itibaren sonraları Avusturya
Başbakanı olan o dönemin Dışişleri Bakanı Wolfgang Schüssel’in ekibinde
hukuk danışmanlığı görevini yürütmüştür.
Eylül 1999’da Yunan Dışişleri Bakanlığı’nda Yorgos Papandreou’nun Özel
Danışmanı görevini üstlenmiştir. Özel olarak yürüttüğü danışmanlık görevleri
arasında Kıbrıs’ın AB üyeliği, Türkiye ile Yunanistan arasındaki yakınlaşma
ve Avrupa Birliği’nin kurumsal konuları yer almıştır.
Mart 2004’den itibaren PASOK başkanı ve Sosyalist Enternasyonel Başkanı olan Yorgos
Papandreou’nun Diplomatik Bürosunun müdürlüğünü yürütmüştür. Mart 2008’den itibaren ise
PASOK liderinin Sosyalist Enternasyonel Başkanlığı çerçevesinde dünya medyasındaki
temsilciliği görevini yürütmüştür. Mayıs 2008’de PASOK’un Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler
Bölümü Sekreteri görevine tayin edilmiştir.
Gerek Yunanistan’da gerekse yurtdışında AB Mevzuatı, Uluslararası ve Avrupa Ticaret Hukuku,
Dış Politika ve Savunma Politikası konularında birçok kitap ve makalesi mevcuttur.
Almanca, İngilizce, Fransızca ve Rusça bilen Droutsas gazeteci Fei Karaviti ile evlidir.
Dışişleri Bakan Yardımcısı: Spyros Kouvelis
Atina 1964 doğumludur. Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ekonomi
Bölümü mezunudur. İngiltere’de Reading Üniversitesinde Tarım ve Çevre
Ekonomisi alanında master yapmıştır.
Ekim 2009’da Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevini üstlenmiş olup aynı
zamanda dış ticaretten sorumludur.
4 Ekim 2009 seçimlerinde PASOK’dan adaylık koyarak Atina birinci
bölgeden milletvekili seçilmiştir. İlk kez 2007 genel seçimlerinde PASOK’un
ülke kontenjanından milletvekili seçilmiştir.
2007-2009 döneminde PASOK’un Çevre ve İskan Siyasi Temsilciliği
görevini yürütmüş olup, aynı zamanda Yunanistan-Fransa, Yunanistan-Hindistan, YunanistanAzerbaycan Meclis Dostluk Gruplarında üye olarak yer almıştır. Ayrıca Çevre Bayındırlık ve Kamu
Projeleri Bakanlığı Meclis Çalışma Grubunda yedek konuşman olarak görev yapmıştır.
1991-1997 ve 2001-2007 dönemlerinde çevre konularında Birleşmiş Milletler, WWF vb.
uluslararası örgüt ve sivil toplum kuruluşlarında görev yapmıştır. 1997-2001 döneminde ise Çevre
Bayındırlık ve Kamu Projeleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı danışmanlığı görevini yürütmüştür.
Çok iyi derecede İngilizce ve Fransızca, iyi derecede İtalyanca bilmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
19
Maliye Bakanı: Yorgos Papakonstantinou
1961 Atina doğumludur. London School of Economics’de ekonomi
alanında eğitim görmüştür. New York Üniversitesi Ekonomi
Fakültesinde master yapmış, devamında ise 10 yıl boyunca Fransa’da
OECD’de çalışmıştır.
1998 yılında Yunanistan’a dönmüş ve Başbakan Kostas Simitis’in Bilgi
Toplumu proje danışmanlığını yapmıştır. 2000-2002 döneminde
Ekonomi ve Maliye Bakanlığında Bilgi Toplumu Özel Sekreterliği
görevini yürütmüştür. 2002-2004 döneminde Mali Bilirkişiler Kurulu
üyeliği, OTE – Yunan Telefon Kurumu Yönetim Kurulu üyeliği ve AB
Ekonomi Politikası Komisyonunda Yunanistan temsilciliği görevlerini
yürütmüştür. 2003 yılında Yunanistan’ın AB başkanlığı döneminde,
Avrupa ekonomik ve sosyal reformlar programı olan “Lizbon Süreci”
koordinatörü olarak görev yapmıştır.
2004-2007 döneminde PASOK başkanı Yorgos Papandreou’nun mali danışmanlığını yapmıştır.
2005-2008 döneminde ISTAME – Stratejik ve Kalkınma Araştırmalar Enstitüsü Yönetim Kurulu
üyeliği mevcuttur. Mayıs 2005’de PASOK Ulusal Kurulu üyeliğine seçilmiştir.
2003-2007 döneminde Atina Ekonomi Üniversitesinde ziyaretçi profesör olarak derslere katılmış
ve AB Komisyonunda siyasi araştırmalar, Bilgi Toplumu konularında danışmanlık yapmıştır. Eylül
2003’de PASOK Sekreteri altında müdürlük görevine getirilmiştir.
Eylül 2007 seçimlerinde Kozani ilinden milletvekili seçilmiş, Mart 2008’de ise PASOK basın
sözcüsü olmuştur. Haziran 2009 AB Parlamento seçimlerinde PASOK’tan AB Parlamentosuna
seçilmiş, Ekim 2009’da ise Maliye Bakanlığını üstlenmiştir.
Jacoline Vinke ile evlidir ve iki çocuk babasıdır.
Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanı: Louka Katseli
1952 Atina doğumlu olup, sanat dünyasının çok ünlü iki
sanatçısının kızıdır. Yirmi yaşında Smith College Ekonomi
Bilimleri bölümü mezunu olmuştur. Princeton Üniversitesinden
Uluslararası Ekonomi ve Ekonomi Politikası alanlarında iki
master diploması almıştır. Yine Princeton Üniversitesinde 1978
yılında doktorasını tamamlamıştır.
1977-1985 döneminde Yale Üniversitesinde akademisyen olarak
görev yapmış ve birçok ödül ve burs kazanmıştır. Aynı zamanda,
Birkbeck ve Atina Ekonomi Üniversitesinde ziyaretçi profesör
olarak ders vermiştir. 1987 yılından itibaren Atina Üniversitesi
Ekonomi Bilimleri Bölümünde profesör olarak görev
yapmaktadır. Uluslararası ekonomi ve makro ekonomi
konularında 40’ı aşkın makalesi ve birçok kitabı yayınlamıştır.
1976 yılından beri PASOK üyesidir ve bu tarihten 1996 yılına kadar partinin birçok kolunda ve
hükümet kurullarında bilirkişi ve danışman olarak görev almıştır. Ayrıca birçok Avrupa ve
Uluslararası Örgüt kurullarında yer almıştır. 2003 yılında OECD’nin Kalkınma Merkezi
başkanlığına seçilmiş ve bu görevini Temmuz 2007’ye kadar yürütmüştür.
Eylül 2007 genel seçimlerinde PASOK’un ülke kontenjanından milletvekili seçilmiştir, Ekim 2009
seçimlerinden sonra ise Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanlığı görevine getirilmiştir.
Eski PASOK milletvekili ve bakanı olan Gerasimos Arsenis ile evlidir ve iki çocuk annesidir.
Atina Ticaret Müşavirliği
20
Yeni Demokrasi Partisi (Ana Muhalefet) Lideri : Antonis Samaras
1951 Atina doğumludur. Amherst College’da Ekonomi ve Harvard
Üniversitesinde İşletme eğitimi görmüştür.
1977’den 1993’e kadar Yeni Demokrasi Partisinden Messinia
milletvekili seçilmiştir. 1989 yılında Maliye Bakanlığı görevini
üstlenmiş, Kasım 1989’dan Şubat 1992’ye kadar ise Yeni
Demokrasi hükümetinde Dışişleri Bakanlığı görevini yürütmüştür.
1993 yılında Yeni Demokrasi Hükümetinden ayrılarak Politiki Aniksi
Partisini kurmuş ve aynı yıl yapılan seçimlerde Messinia milletvekili
seçilmiştir. Partinin kapandığı 2004 yılına kadar parti başkanlığını
yürütmüştür.
2004 yılında AB Parlamento seçimlerinde milletvekili seçilmiş, AB
Parlamentosunda ekonomi konularında birçok komisyonda görev
almıştır. 2007 yılında Yeni Demokrasi partisinden Messinia milletvekili seçilmiş, Ocak 2009’da ise
Kültür Bakanlığına getirilmiştir.
Ekim 2009 seçimlerinde tekrar milletvekili seçilmiş, Kasım 2009’da yapılan Yeni Demokrasi
başkanlık seçimlerinde ise Dora Bakoyannis ile girdiği yarışı kazanarak parti başkanlığına
seçilmiştir.
İngilizce, Fransızca ve İtalyanca bilen Antonis Samaras evli ve iki çocuk babasıdır.
3.2.3 Yargı
Yunanistan’da yargı yetkisi bağımsız mahkemeler ve yüksek yargı organları tarafından
kullanılmaktadır. Mahkeme ve yargıçların bağımsızlığı anayasada hüküm altına alınmıştır.
Yargı sistemi sadece idari işlemler açısından Adalet Bakanlığı’na bağlıdır. Adalet Bakanlığı
mahkemelerin görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli tedbirleri almakla
yükümlüdür.
Yunanistan’da Türkiye’dekine benzer bir şekilde üçlü yargı sistemi benimsenmiştir. Buna göre
Mahkemeler; adli mahkemeler, idari mahkemeler ve özel mahkemeler şeklinde yapılanmıştır.
İdari yargıda en üst mahkeme Yüksek İdare Mahkemesi, adli yargıda en üst mahkeme ise
Yüksek Hukuk ve Ceza Mahkemesidir. Hesap yargılaması yapan Sayıştay ise üçüncü üst
mahkemedir. Bu üç üst mahkemenin üzerinde merkezi bir yüksek yargı organı olan Özel Yüksek
Mahkeme (Areus Pagus) bulunmaktadır.
Yunanistan’da bir kanunun anayasaya aykırılığını üst mahkemeler değerlendirmekte ve eğer iki
üst mahkeme aynı kanun hakkında farklı kararlar verirse konu Özel Yüksek Mahkemede sonuca
bağlanmaktadır. Bir başka ifade ile kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi karma
bir sistemle sağlanmaktadır.
Yunanistan’da ayrıca askeri mahkemeler bulunmaktadır.
Türkiye’dekine benzer şekilde bu mahkemelerin görevidir.
Askerlerin
yargılanması
yine
Hükümet üyelerinin ve milletvekillerinin yargılanması için görevli özel mahkemeler
bulunmaktadır. Türkiye’de Yüksek Seçim Kurulu’nun görevlerini de Yunanistan’da bu özel
mahkemeler yürütmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
21
3.2.4 Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar
Kuruluşun Adı
Türkçe Karşılığı
EU
European Union
AB
Avrupa Birliği
UN
United Nations
BM
Birleşmiş Milletler
NATO
North Atlantic Treaty
Organization
Organisation for Economic
Cooperation and Development
NATO
Kuzey Atlantik İttifakı
BSEC
EBRD
Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası
FAO
Black Sea Economic Cooperation
European Bank for Reconstruction
and Development
Food and Agriculture Organization
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü
FAO
Gıda ve Tarım Teşkilatı
IFC
International Finance Corporation
IFC
Uluslararası Finans Kuruluşu
ILO
International Labour Organization
ILO
Uluslararası Çalışma Örgütü
IMF
International Monetary Fund
IMF
Uluslararası Para Fonu
IEA
International Energy Agency
United Nations Educational
Scientific and Cultural Organizaton
World Health Organization
IEA
Uluslararası Enerji Ajansı
Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve
Kültür Örgütü
Dünya Sağlık Teşkilatı
DTÖ
BIS
World Trade Organization
International Bank for
Reconstruction and Development
Organization for Security and
Cooperation in Europe
International Criminal Police
Organization
Bank for International Settlements
WCO
IMO
OECD
BSEC
EBRD
UNESCO
WHO
WTO
IBRD
OSCE
INTERPOL
ISO
WToO
ICC
ITU
IFAD
UNCTAD
IAEA
CERN
WIPO
OECD
UNESCO
WHO
IBRD
Dünya Ticaret Örgütü
Uluslararası İmar ve Kalkınma
Bankası
AGİT
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
INTERPOL
Uluslararası Polis Teşkilatı
BIS
Uluslararası İmar Bankası
World Customs Organization
WCO
Dünya Gümrük Organizasyonu
International Maritime Organization
International Organization for
Standardization
World Tourism Organization
International Chamber Of
Commerce
International Telecommunication
Union
International Fund For Agricultural
Development
United Nations Conference On
trade and Development
International Atomic Energy Agency
European Organization for Nuclear
Research
World Intellectual Property
Organization
IMO
Uluslararası Denizcilik Örgütü
ISO
Uluslararası Standartlar Örgütü
WToO
Dünya Turizm Örgütü
ICC
Milletlararası Ticaret Odası
ITU
Uluslararası Haberleşme Birliği
IFAD
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu
Atina Ticaret Müşavirliği
IAEA
Birleşmiş Milletler Tarım ve Kalkınma
Konferansı
Uluslararası Atom Enerji Kurumu
CERN
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi
WIPO
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü
UNCTAD
22
3.2.5 Siyasi Gelişmeler
16 Eylül 2007’de yapılan erken genel seçimlerde YDP bir önceki döneme nazaran 13
milletvekilliği kaybetmiş ve 300 sandalyeli parlamentoda 152 milletvekili ile hassas bir çoğunluk
elde etmiştir.
Bir önceki dönemde ertelemek zorunda kaldığı reformları ikinci döneme bırakmayı tercih eden
YDP Hükümeti’nin 1.5 yıllık süreçte meclisten geçirdiği en önemli maddelerden bir tanesi
kamuoyunda yoğun tartışmalara sebep olan Sosyal Güvenlik Sisteminde yapılan değişiklik
olmuştur.
2008 yılında Yunanistan siyaset ve dış politika gündemini en çok meşgul eden konulardan bir
tanesi Makedonya olmuştur. Özellikle isim konusunda anlaşmazlık devam etmektedir. Nisan
ayında Yunanistan; ABD ve AB’yi karşısına almak pahasına Makedonya’nın NATO üyeliğini veto
etmiştir.
Yıl boyunca gündemi en çok meşgul eden konulardan bir tanesi ülkede çok güçlü olan
sendikaların önderliğindeki grevler olmuştur. Sağlık, eğitim, ulaştırma ve finans kesimlerinin de
katıldığı genel grevler nedeniyle bir çok kamu hizmetinde büyük aksamalar olmuştur. Bu
dönemlerde ülkenin zaman zaman felç olduğu üzerinde yerli ve yabancı basının önemli bir
bölümü hem fikir olmuştur.
Kostas Karamanlis 23 Ocak 2008’de Türkiye’yi ziyaret etmiştir. Bu ziyaret 50 yıldan sonra
Ankara’ya başbakan düzeyinde yapılan ilk ziyaret olmuştur. İki ülkenin başbakanları bu
ziyaretten yaklaşık iki ay kadar önce Dedeağaç’ta doğalgaz boru hattının açılışını
gerçekleştirmek için de biraraya gelmişlerdir.
2008 ortalarında ortaya çıkan Siemens skandalı gündemi uzun bir süre meşgul etmiştir.
Siemens’in geçmişte ihalelerden pay alabilmek için hem PASOK hem de YDP hükümetlerine
rüşvet verdiği anlaşılmıştır. Adı Avrupa’da da bir çok ülkede rüşvet skandalına karışan Siemens’e
bazı ülkelerin aksine Yunanistan tarafından herhangi bir yaptırım uygulanmamıştır.
2007 seçimlerinden yenilgiyle ayrılan PASOK’ta parti içi hesaplaşmalar yılın ilk yarısında
gündemi meşgul eden konulardan bir tanesi olmuştur. Parti Genel Kurulunda kendisine rakip
olan Evangelos Venizelos’la girdiği liderlik yarışından galibiyetle ayrılan Papandreu, haziranda
ülkenin aydın kesiminin büyük sempati duyduğu ve Türkiye-Yunanistan ilişkilerinin gelişmesine
önemli katkı sağlamış olan eski başbakan Simitis’i PASOK parti meclis grubundan ihraç etmiş ve
parti içi disiplini yeniden tesis etmiştir.
2008 Eylülünde Aynoroz’daki Vatopedi Manastırınca kamu arazileri üzerinden yapılan ve haksız
kazanç sağlayan ticaretin ortaya çıkması ( Devlete ait 250’den fazla gayrimenkul anılan
Manastır’a verilmiştir) neticesinde olaya noter olan eşi ile birlikte adı karışan Deniz Ticaret
Bakanı Yorgos Voulgarakis istifa etmiştir. Kamuoyunda Vatopedi Skandalı olarak adlandırılan
olaya bir çok siyaset adamının, üst düzey yöneticinin, rahip ve avukatın ismi karışmıştır.
Skandala adı karışan Devlet Bakanı Theodoros Rousopoulos’da yoğun baskılara
dayanamayarak istifa eden ikinci bakan olmuştur.
Vatopedi Skandalı nedeniyle yaklaşık 1 yıl önce yapılan seçimleri PASOK’un 5 puan önünde
tamamlayan YDP’nin ekim ayındaki kamuoyu yoklamalarında oyu % 30’lara düşmüş ve ana
muhalefet partisinin beş puan gerisinde kalmıştır. Seçimde % 5 oy toplayan SYRIZA’nın oy oranı
2008 ekiminde % 12’leri geçmiştir.
Muhalafet partileri özellikle global krizin etkilerinin yoğun olarak hissedilmesiyle birlikte erken
genel seçim taleplerini 2008’in son çeyreğinde daha açık bir şekilde dile getirmeye
başlamışlardır.
10 Kasım 2008’de Başbakan Karamanlis’in parti içi muhalefeti yüksek sesle dile getiren Arkadya
milletvekili Petros Tatoulis’i partiden ihraç etmesinden sonra Yeni Demokrasi Partisi’nin
parlamentodaki milletvekili sayısı 151’e düşmüştür.
Atina Ticaret Müşavirliği
23
6 Aralıkta 15 yaşında bir gencin Eksarhia semtinde bir polis tarafından öldürülmesi ile başkent
Atina’da başlayan ve ülkedeki bir çok kente yayılan gösteriler ve şiddet hareketleri yaklaşık 15
gün boyunca devam etmiştir. Özellikle ABD ve diğer ülkelere ait kuruluşları hedef alan
öğrencilerin başını çektiği göstericiler bir çok banka şubesi ve mağazayı tahrip etmişlerdir.
Ülkede devam eden sosyal ve ekonomik huzursuzluk nedeniyle toplumun önemli bir bölümü ise
olaylarda eylemci gençlere sempati ile yaklaşmıştır. Başta Fransa olmak üzere bazı Avrupa
ülkeleri ise olayları, kendi ülkelerine veya tüm kıtaya sıçraması kaygısıyla, endişeyle takip
etmişlerdir.
Ardı ardına ortaya çıkan skandallar ve ülkede yaşanan huzursuzluklar ve partisinin kan
kaybettiğinin yayınlanan anketlerle teyit edimesi nedeniyle Başbakan Kostas Karamanlis 9 Ocak
2009’da kapsamlı bir kabine değişikliğine gitmiştir.Karamanlis kabinedeki 4 bakanın yerine
yenilerini atamış, 5 bakanı ise farklı bakanlıklara kaydırmıştır.
Kabine değişikliği daha çok ekonomi ve Vatopedi skandalları ile ilgili bakanlıklarda olmuştur.
Yapılan değişiklikte Ekonomi Bakanı Aloguskifis ve dış ekonomik ilişkilerden sorumlu Dışişleri
Bakan Yardımcısı Petros Dukas koltuklarını kaybeden siyasilerden ikisi olmuştur. Petros
Dukas’ın yerine daha önce Meclis Dışişleri ve Savunma Komisyonu Başkanı olan Miltiadis
Varvitsiotis atanmıştır. Kalkınma Bakanlığı’na ise siyasete girmeden önce avukatlık yapan ve
daha sonra AB Parlamentosu milletvekili olan Kostis Hatjidakis gelmiştir.
Kabine değişikliğin etkileri kamuoyu yoklamalarında kendisini geçici olarak göstermiş ve Yeni
Demokrasi Partisi PASOK’la olan oy farkını biraz kapatmıştır. Ancak 12 Nisan 2009 tarihinde
yayımlanan ankete göre PASOK’un % 41.5 oy oranı ile YDP’nin 7.5 puan önünde olduğu
görülmüştür. Anketlerde ilgi çekici olan en önemli husus ise halkın PASOK’a güveninin artmasına
rağmen PASOK lideri Papandreu’nun başbakanlık için hazır olmadığı ve popülaritesinin hala
Karamanlis’in gerisinde olduğunu düşünmeleri olmuştur. İki lider arasındaki mukayesede
Karamanlis yaklaşık beş puan önde yer almıştır.
YDP milletvekili eski Deniz Ticaret Bakanı Aristoteli Pavlidis’in adının bir rüşvet skandalına
karışması nedeniyle 2009 Nisanında bir meclis araştırma komisyonu kurulmuştur. Yunanistan’da
bir milletvekilinin kendi iradesi ile milletvekilliğinden istifa etmesi durumunda yerine mensubu
olduğu partinin yedek adayı milletvekili olmaktadır. Bu nedenle Başbakan Karamanlis, Pavlidis’in
kendi isteği ile milletvekilliğinden çekilmesini istemiş ancak bu talebi kabul görmemiştir.
Parlamentoda çoğunluğu bir milletvekili farkla elinde tutan YDP bir anlamda bıçak sırtında
iktidarını devam ettirmiştir.
Siyasi çevreler ise 2011’de yapılması gereken seçimlerin 2010’da yapılacağını ve radikal solun
ülkedeki popülaritesinin artması nedeniyle bir sonraki dönemde koalisyon hükümetinin işbaşında
olabileceğini öngörmüştür.
Haziran ayında yapılan AB Parlamentosu seçimlerinde PASOK uzun bir dönemden sonra 4.4
puan farkla birinci parti olmuştur.
YDP global krizin yarattığı sıkıntıların da etkisiyle erken seçim baskılarına daha fazla
dayanamamış ve 2 Eylül 2009 tarihinde ülkenin erken genel seçimlere gideceğini açıklamıştır.
4 Ekim 2009 tarihinde yapılan genel seçimlerde PASOK beklentilerin de ötesinde koalisyon
ihtimalini de ortadan kaldıran bir oy oranı ile birinci parti olmuştur. % 43.9 oy alan PASOK 160
milletvekili çıkarmıştır.
YDP’nin seçim yenilgisi üzerine başlayan parti içi hesaplaşmada Karamanlis başkanlığı
bırakacağını açıklamış ve Kasım ayında yapılan Genel Kurulda Antonis Samaras, eski Dışişleri
Bakanı Dora Bakoyannis’le girdiği mücadeleden galip ayrılarak partinin yeni başkanı olmuştur.
İktidara gelen PASOK; ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durumun tahminlerinden de kötü
olduğunu belirterek bir önceki hükümeti gerçekleri saklamakla suçlamıştır. Uluslararası
Kuruluşlar tarafından peşpeşe gelen not indirimleri ve Yunanistan’ın iflasın eşiğinde olduğuna
ilişkin yorumlar yeni hükümetin gündemininin büyük bölümünün ekonomi olmasına neden
olmuştur.
Atina Ticaret Müşavirliği
24
3.3 COĞRAFİ BİLGİLER ve DEMOGRAFİ
3.3.1 Coğrafi Konumu
19°22’-29°38’ doğu boylamı ve 34°48’-41°45’ kuzey enleminde yer alan Yunanistan’ın
yüzölçümü 131,957 km2 ‘dir. Bu alanın yaklaşık 25,000 km2’si, bir başka ifade ile % 20’si;
sayıları 2000’i bulan adalardan oluşmakta ve 200’e yakınında yerleşim bulunmaktadır.
Sahil şeridi yaklaşık 15,000 km, toplam sınır uzunluğu 937 km’si kara, 217 km’si nehir ve 26
km’si göl olmak üzere 1,181 km’dir. Pazarkule, Uzunköprü ve İpsala Türkiye ile Yunanistan
arasındaki üç sınır kapısıdır.
Yunanistan’ın Sınırları (Km)
Ülkeler
Toplam
Kara
Nehir
Göl
Türkiye
203.0
10.7
192.3
-
Bulgaristan
474.7
458.7
16.0
-
Makedonya
256.3
236.7
0.2
19.4
Arnavutluk
246.7
231.3
8.5
6.9
1,180.7
937.4
217.0
26.3
Toplam
Yunanistan'ın yaklaşık % 80'i dağlık arazidir, 2000 m yüksekliği aşan 30 dolayında dağ
bulunmaktadır. En yüksek noktası 2904 m ile Olympus Dağı'dır. Smolikas, Grammos, Voras,
Ghiona ve Tymfi yüksekliği 2500 metreden fazla olan diğer dağlardır.
Az sayıdaki ovalar ülkenin kuzeyinde toplanmıştır. Thesalya, Makedonya, Trakya, Viotia ve
Kuzeydoğu Mora başlıca ovalardır.
TÜRK-YUNAN SINIR KAPILARI
Tarıma elverişli arazinin toplam içindeki payı %
30’lar civarında olup, yarısına yakın bölümünde
düzenli ekim yapılmaktadır.
En uzun nehirleri Aliakmon (297 km), Achelos (220
km), Pinios (205 km) ve Meriç’tir (204 km). Toplam
uzunluğu 490 km olan Meriç nehri aynı zamanda
Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı ayırmakta
olup 204 km’lik kısım Yunanistan topraklarındaki
uzunluktur.
Yunanistan’da nehirlerden sulama ve kısmen enerji
üretimi için istifade edilmekte olup nehirler
taşımacılık için uygun özelliklere sahip değildir.
Ülkenin elektrik ihtiyacının büyük bölümü termik
santrallerle karşılanmaktadır.
Yüzölçümü 10,000 km2’den büyük 16 adet göl
bulunmaktadır. Trichonida (96,228 km2), Volvi
(70,443 km2), Vegoritida ( 54,473 km2), Vistonida
( 44,860 km2) ve Koronia (46,539 km2) ilk beş büyük
göldür.
Bitki örtüsü, ülkenin güney ve orta bölümünde tipik
Akdeniz bitki örtüsü şeklinde iken, kuzey ve dağlık
bölgelerde Avrupa türüne dönüşmektedir. Ancak,
Atina Ticaret Müşavirliği
25
son yıllarda sıkça karşılaşılan orman yangınları bu yapıyı büyük ölçüde bozmaya başlamıştır.
Son dönemlerde yılda ortalama 700 orman yangını neticesinde 200.000 hektarlık bir orman alanı
yok olmuştur. % 22 olan orman oranının bu nedenle % 17’ye düştüğü tahmin edilmektedir.
Yunanistan Avrupa kıtasında sismik hareketlerin en yoğun yaşandığı ülkedir. 856 yılında
Korint’te yaşanan büyük depremde 45,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. Atina’da 1999
yılında yaşanan depremde yaklaşık 150 kişi hayatını kaybetmiştir.
Girit, Eğriboz, Midilli ve Rodos sırasıyla 1,000 km2den büyük dört
adadır. Bu dört adanın toplam yüzölçümü 14,955 km2 dir. Türkiye’ye
en yakın başlıca büyük adalar Ayvalık karşısında Midilli, Çeşme
karşısında Sakız, Kuşadası karşısında Sisam, Bodrum karşısında
Kos ve Marmaris karşısındaki Rodos adalarıdır. Adaların, ileride
daha detaylı olarak aktarılacaktır, Yunanistan’ın turizm gelirlerinde
çok önemli bir yeri bulunmaktadır.
BAŞLICA ADALAR
1. Girit
2. Eğriboz
3. Midilli
4. Rodos
5. Korfu
Yunanistan genelinde Akdeniz iklimi hakim olmakla beraber ülkenin
coğrafi yapısı nedeniyle değişik bölgelerde farklı özellikler arz
6. Zakintos
etmektedir. Kuzeyde iklim biraz daha Akdeniz dağ iklimine ve
7. Samos
karasal özelliklere yakın olup kışın yoğun kar yağışları
8. Kefalonia
görülmektedir. Yunanistan’ın kuzeydoğusunda iklim Türkiye’de
9. Kos
Trakya bölgesi ile benzerlikler göstermektedir. Başkent Atina’da
kışın sıcaklık
ortalaması 5-6° iken yazın bu değer 30°‘yi
10. Lefkada
aşmaktadır. Atina’dan güneye inildikçe özellikle yazın hava
sıcaklığı 35°‘leri aşmaktadır. Özellikle yazın öğle saatlerinde güneş ışınlarından kaçınılması
gerekmektedir. Yağış miktarının genel olarak düşük olduğu Yunanistan’da batı sahilleri ve kuzey
bölgeleri daha çok yağış almaktadır.
Bazı Şehirlerde Hava Sıcaklıkları Ortalaması
Ocak
Nisan
Temmuz
Ekim
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Atina
18.4
4.0
11
8.6
30.2
6.0
16.5
15.3
39.4
15.2
31.0
28.8
31.4
9.8
21.0
18.9
Selanik
17.4
2.0
8.1
5.6
28.0
4.0
14.7
14.4
36.8
11.4
28.7
27.2
30.0
4.6
18.8
17.0
Patra
18.4
3.0
11.5
32.2
7.0
15.2
13.6
38.2
16.8
27.4
21.9
32.6
7.4
21.1
17.1
Iraklion
21.5
7.8
13.5
11.8
29.2
9.4
16.6
16.6
33.8
23.3
27.6
26.4
27.8
13.0
21.2
20.6
Kaynak: Yunanistan Ulusal Meteoroloji Servisi
Kıt doğal kaynaklara sahip olan Yunanistan’da öne çıkanlar demir cevheri ve boksit madenleridir.
Ege denizinde Tasos adası civarında zengin petrol yatakları olduğu iddia edilmektedir.
Linyit, kurşun, magnezit ve tuz diğer doğal kaynaklardır. Özellikle linyit elektrik üretiminde yoğun
olarak kullanılmaktadır. Az sayıdaki kok kömürü yataklarındaki kalite düşüktür. Krom, bakır ve
uranyum rezervlerinin ekonomik olmadığı ifade edilmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
26
Atina Ticaret Müşavirliği
27
3.3.2 Demografi
% 98’i Ortodoks olan Yunanistan’da 2009 yıl ortası nüfus tahminine göre 11.3 milyon insan
yaşamaktadır. Batı Trakya’da ise önemli bir Müslüman azınlık bulunmaktadır. Son dönemlerde
yaklaşık 800,000’i Arnavutlardan olmak üzere sayıları bir milyona yaklaşan göçmen ve mülteci
(bazı kaynaklara göre yaklaşık yarım milyon kaçak göçmenin ilavesiye bu sayının 1.5 milyonu
aştığı iddia edilmektedir) Yunanistan’a yerleşmiş bulunmaktadır. Diğer taraftan 6 milyondan daha
fazla olduğu tahmin edilen Yunan kökenli nüfus, başta ABD olmak üzere çeşitli ülkelerde
yaşamakta ve Yunan ekonomisine ve dış politikasına önemli katkı sağlamaktadır.
Yunanistan ve Türkiye’nin Nüfus Verileri
Toplam Nüfus (1,000 Kişi)
Dünya Sıralaması
1970
1980
2009
2020
2030
2009
Yunanistan
8,792
9,642
11,260
11,371
11,066
70
Türkiye
35,321
44,736
72,561
82,250
90,000
16
1980 yılında AB üyesi olan Yunanistan; 500 Milyon nüfusa yaklaşan 27 üyeli birliğin nüfus
sıralamasında dokuzuncu sırada yer almaktadır. AB-27 içerisinde 2007 yılı verilerine göre 13
ülkenin nüfusu 10 Milyondan daha fazladır.
Nüfus Kompozisyonu
Yaş Aralığı
0-14
15-64
65+
Yıllar
1980
2009
1980
2009
1980
2009
Yunanistan
22.8
14.3
64.0
67.1
13.1
18.6
Türkiye
40.4
26.3
55.0
66.9
5.0
6.8
Yunanistan
2,198
1,611
6,171
7,555
1,263
2,095
Türkiye
18,073
19,083
24,605
48,543
2,237
4,934
Şehirler
Nüfus
Yunanistan’ın genç nüfus oranı % 16 olan AB ortalamasının
altındadır. Buna mukabil 65 ve üzeri yaş grubunda yer alanların
oranı gelişmiş ülkeler ortalamasının üzerindedir.
Atina
Selanik
Patras
Iraklion
Volos
Larissa
Khania
Akharnai
Ioannina
Chalkida
3,187,734
800,764
185,668
144,642
124,639
124,394
80,909
75,329
75,179
67,091
(%)
Toplam
(1,000)
13 coğrafi bölge ve 51 il şeklindeki idari yapılanmanın başkenti
Atina’dır.
Toplam nüfusun yaklaşık % 30’u başkent Atina’da yaşamaktadır.
Selanik nüfus açısından ikinci büyük şehirdir. 100 Binden fazla
nüfusu olan şehir sayısı sadece 6’dır.
11.3 Milyonun % 75’ini kentsel, % 25’ini ise kırsal nüfus
oluşturmaktadır.
Müslüman nüfusun toplam içindeki payı % 1.3’e yakındır.
Yunanistan’da km2 başına düşen nüfus 86.2’dir.
Bebek ve çocuk ölüm oranlarında gelişmiş ülkeler ortalaması yakalanmıştır.
Yunanistan’da nüfus artış hızı % 0.1’den biraz az olup, projeksiyonlar önümüzdeki 10 yılın
sonunda Yunanistan’ın nüfusunun göç almadığı takdirde azalmaya başlayacağını göstermektedir.
Kırsal kesim nüfusunda 2007 yılındaki % 0.3 oranındaki gerileme, Yunanistan’da kentlere doğru
bir göç olduğunu teyit etmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
28
Türkiye ve Yunanistan’a Ait Çeşitli Demografik Göstergeler
Doğum Oranı (1,000 Kişi)
Ölüm Oranı (1,000 Kişi)
Kadın Başına Doğurganlık Oranı
Net Göç Stoku (1,000)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Kadın)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Erkek)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Toplam)
Bebek Ölüm Oranı ( 1,000 Doğum Başına)
5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Oranı (1,000 Çocuk)
Nüfus Yoğunluğu (1000 km2)
Yıllık Nüfus Büyüme Oranı (%)
Kırsal Nüfus Oranı (%)
Kırsal Nüfus Büyüme Oranı (%)
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
2006-2007
9.7
18.6
9.4
6.2
1.4
2.2
...
...
82.0
74.0
77.0
69.1
79.4
71.5
3.6
23.7
4.4
26.0
86.5
94.8
0.4
1.2
40.9
32.2
- 0.1
- 0.2
2000
11.7
22.2
10.5
7.1
1.3
2.6
300.3
99.6
80.6
72.8
75.5
68.1
78.0
70.4
5.9
37.5
6.7
44.0
84.7
87.6
0.3
1.7
41.2
35.3
0.4
0.2
1990
10.1
24.8
9.3
7.4
1.4
3.0
154.6
174.9
79.5
68.3
74.5
63.8
76.9
66.0
9.5
67.0
10.7
82.0
78.8
73.0
0.7
2.3
41.2
40.8
0.5
- 1.0
1980
15.4
31.5
9.1
9.7
2.2
4.3
277.8
129.5
76.5
63.8
72.3
59.2
74.4
61.4
20.2
103.0
22.8
133.0
74.8
57.8
1.0
2.2
42.3
56.2
-0.1
1.5
Kaynak : World Development Indicators Online
Yurt Dışındaki Yunanlı Nüfus- Başlıca Ülkeler
ABD
GKRY
Avustralya
Almanya
Kanada
Ukrayna
İngiltere
Rusya
G.Afrika
Gürcistan
3,000,000
700,000
700,000
355,000
350,000
250,000
220,000
150,000
120,000
120,000
Kazakistan
Fransa
Brezilya
Bulgaristan
Belçika
İtalya
Arjantin
İsveç
Ermenistan
Romanya
50,000
35,000
25,000
25,000
25,000
21,000
20,000
20,000
15,000
15,000
Yunanistan’da doğuştan beklenen yaşam
süresi Dünya Bankası’na göre 79.4 olup,
gelişmiş
ülkeler
ortalamasının
biraz
üzerindedir. Bu süre kadınlarda 82; erkeklerde
ise 77’dir.
1995 yılında 550 bin civarında olan göçmen
sayısı 2000 yılından sonra artmaya başlamış,
özellikle Balkan coğrafyasındaki gelişmelerin
etkisiyle 2007’ye geldiğinde 1 milyonu yakalamıştır. Bir başka ifade ile son 10 yılda
göçmen nüfusu ikiye katlanmıştır. Göçmen
nüfusun yarısından fazlası Arnavutlardır.
Daha önce de ifade edildiği gibi sayıları 6
Milyon’dan az olmayan bir Yunan vatandaşı veya Yunan kökenli nüfus yurt dışında yaşamaktadır.
Bunların yarısına yakını ABD’de, % 20’ye yakın bir kısmı da Avrupa’da ve Avustralya’da
yaşamaktadır. Almanya ve İngiltere’de yaşayan Yunanlı nüfusun toplamı 500,000’den daha
fazladır.
Atina Ticaret Müşavirliği
29
3.3.3 İşgücü
Çalışabilecek nüfus olarak nitelendirilen 15-64 arası yaş grubunda Yunanistan’da 7.5 Milyon kişi
bulunmaktadır. 2009 sonu itibariyle toplam işgücü yaklaşık 4.97 Milyon kişiden oluşmaktadır. Aynı
dönem sonunda Yunanistan’da çalışan sayısı 4.4 Milyon’dan biraz fazladır. İşgücünün yaklaşık %
40’ı ilköğretim, % 35’i lise ve % 20’si üniversite mezunlarından oluşmaktadır.
Toplam İşgücü ve İşsiz Sayısı
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Toplam İşgücü (1000)
4,832
4,854
4,891
4,916
4,947
4,962
Çalışan Sayısı (1000)
4,331
4,383
4,462
4,519
4,554
4,457
İşsiz Sayısı (1000)
501
471
429
397
393
505
İşsizlik Oranı (%)
10.5
9.9
8.9
8.3
7.7
10.2
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
İşgücünün sektörlere dağılımına bakıldığında yarısından fazlasının hizmetler sektöründe çalıştığı
görülmektedir. Tarım ve imalat sektörlerinde çalışanların sayısı 500,000’den biraz fazla olup,
toplama oranı % 12’ler seviyesindedir. Aşağıdaki tabloda çalışanların yaş gruplarına göre başlıca
sektörlere dağılımı sunulmaktadır.
Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Başlıca Sektörlere Dağılımı-2009
(1,000 Kişi)
Sektörler
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
Toplam
4,457.0
33.7
228.1
555.9
1,948.6
1,608.5
82.3
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
505.9
5.2
16.1
30.7
161.5
255.9
36.5
Madencilik ve Taşocakçılığı
15.3
0.1
0.7
2.3
4.5
7.6
İmalat Sanayi
522.4
3.4
28.8
69.0
234.2
181.4
5.5
Elektrik,Gaz ve Su
62.1
0.0
1.2
3.8
27.2
29.7
0.1
İnşaat ve Bayındırlık İşleri
378.6
4.4
29.5
55.5
164.4
122.2
2.6
Toptan ve Perakende Ticaret
816.3
7.6
47.3
121.9
373.4
254.1
11.9
Ulaştırma ve Depolama
210.3
0.7
7.7
22.1
86.9
89.3
3.5
Lokanta ve Oteller
300.6
7.1
33.9
43.1
121.4
89.3
5.9
Bilişim ve İletişim
76.3
0.2
4.8
15.0
36.3
19.5
0.6
Bankacılık, Sigortacılık
111.0
5.0
14.8
52.9
37.9
0.5
Bilim ve Teknik
239.3
1.1
8.8
37.1
119.6
68.9
3.7
Kamu Yönetimi ve Savunma
440.6
0.5
14.2
55.5
205.7
162.2
2.4
Eğitim
315.5
0.1
6.6
29.5
155.0
122.2
2.2
Sağlık
226.1
0.1
6.8
23.1
108.3
85.8
2.1
Diğer
236.8
3.1
16.8
32.5
97.2
82.8
4.8
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Atina Ticaret Müşavirliği
30
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşgücü ( 2009 )
(1,000 Kişi)
Toplam İşgücü
Eğitim Durumu
Erkek
Çalışan Sayısı
Kadın Toplam Erkek
İşsiz Sayısı
Kadın Toplam
Erkek
Kadın Toplam
Doktora ve Yüksek Lisans
59
46
105
54
39
93
3
4
7
Üniversite
424
421
845
398
381
779
33
45
78
İki Yıllık Teknik Okul
443
409
852
402
341
743
12
71
83
Lise
999
634
1,633
922
531
1453
78
106
184
Orta Okul
391
168
559
361
133
494
32
37
69
İlkokul
589
339
928
558
302
860
35
43
78
İlkokul Terk
15
10
25.6
13
9
22
2
1
3
Okula Gitmeyenler
7.6
6.8
14.4
7
6
13
1
2
3
2,928
2,034
4,962
2715
1742
4457
196
309
505
TOPLAM
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşsizlik Oranları(%)
Eğitim Durumu
2008
2009
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Doktora ve Yüksek Lisans Tamamlamış Olan
3.8
6.6
5.0
5.8
9.7
7.6
Üniversite Mezunu
4.0
7.2
5.6
4.9
8.6
6.7
İki Yıllık Teknik Yüksek Okul Mezunu
6.6
13.8
10.0
7.6
16.7
12.1
Lise Mezunu
5.9
13.6
8.9
8.6
16.7
11.7
Orta Okul Mezunu
5.6
16.9
9.0
9.3
16.6
11.6
İlkokul Mezunu
4.4
9.4
6.2
7.0
11.8
8.8
İlkokul Terk
6.4
3.1
5.1
9.4
12.4
10.5
Okula Gitmeyenler
7.5
12.7
9.9
16.4
10.6
14.4
TOPLAM
5.3
11.7
7.7
7.7
14.0
10.2
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Yaş Gruplarına Göre İşsizlik Oranları (%)
(2009)
2004
2005
2006
2007
2008
2009
15 – 24
28.0
25.5
22.6
21.9
25.3
28.9
25 – 34
14.1
13.6
10.7
11.7
11.2
13.7
35 – 44
8.5
6.5
5.6
6.0
6.3
8.9
45 – 54
5.2
5.8
4.3
3.7
5.3
5.9
55 – 64
5.3
3.1
3.0
3.4
4.1
4.6
65 - 74
0.9
0.0
1.3
2.7
0.1
0.5
TOPLAM
10.7
9.5
7.7
7.9
7.6
10.2
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Atina Ticaret Müşavirliği
31
Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre işsizlik oranlarında 2004 yılındaki % 10.5’lik değer
son beş yılın en yüksek değeridir. Rakamlar işsizliğin 2004 yılından başlayarak 5 yıl süresince
sürekli düştüğünü ancak ekonomik krizle
birlikte
yeniden
yükselişe
geçtiğini
göstermektedir.
İstatistik
Kurumu’nun geçici verilerine
göre 2008 sonunda % 7.7 olan işsizlik
oranı 2009’da % 10.2’ye, işsiz sayısı ise bir
önceki seneye göre yaklaşık 100 bin kişi
artarak 505 bine çıkmıştır.
Yunanistan’daki bölgeler itibariyle yapılan
değerlendirmede İyonya adaları ve Batı
Makedonya işsizlik oranının % 15’lere
yaklaştığı bölgelerdir. Güney Ege, Batı
Yunanistan ve Mora işsizlik probleminin
daha az yaşandığı alanlardır.
Bölgelere Göre İşsizlik Oranları (%)
2009
2008
D. Makedonya ve Trakya
12.5
9.3
Merkez Makedonya
11.4
8.8
Batı Makedonya
13.4
12.0
Epir (Ipeiros)
12.1
12.2
Tesalya
10.4
9.1
İyonya Adaları
15.0
10.2
Batı Yunanistan
7.0
7.8
Merkez Yunanistan
11.2
9.0
Attika
9.2
8.3
Mora
8.4
5.8
Güney Ege
6.9
6.8
Kuzey Ege
13.6
11.8
Girit
10.8
11.2
TOPLAM
10.2
7.6
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Özellikle Güney Ege % 6.9’luk
oranla işsizliğin en az olduğu
bölgedir. 2009’un sonunda Trakya
bölgesinde işsizlik geçen seneye
göre 3.2 puan artarak % 12.5
olmuştur. Yunanistan nüfusunun
yaklaşık üçte birini barındıran
Attika bölgesinde, yani Atina ve
çevresinde işsizlik oranı 2008’e
göre 0.9 puan yükselerek % 9.2’ye
çıkmıştır. Nüfusun ikinci büyük
diliminin yer aldığı, bir başka ifade
ile yaklaşık 1.9 Milyon kişinin
yaşadığı Merkez Makedonya’da
işsizlik oranı 2.6 puan artarak %
11.4’e çıkmıştır.
Yunanistan’da işsizlik oranlarının
cinsiyete
göre
dağılımına
bakıldığında
işsiz
kadınların
oranının erkeklerin yaklaşık iki
katından biraz fazla
olduğu
görülmektedir.
2009
sonunda
erkeklerde işsizlik oranı % 7.7;
kadınlarda % 14.0 olmuştur.
Eğitim istatistiklerine göre yapılan incelemede ise okula gitmeyenler ile iki yıllık teknik lise
mezunları sınıfında işsizlik oranı daha yüksektir. Bu iki grupta yer alanların sırasıyla % 14 ve %
12’si işsiz durumdadır. Üniversite mezunları ile doktora veya yüksek lisansını tamamlamış olanlar
grubunda işsizlik oranı % 7’lere düşmektedir.
İşsizlik oranının en yüksek olduğu yaş grubu 15-24 yaş grubudur. Bu grup için işsizlik oranı %
29’u aşmaktadır. İşsizlik oranının en fazla olduğu ikinci yaş grubu ise % 13.7 ile 25-34 yaş
grubudur. Bu değerler genç nüfus grubunun işsizlik problemini daha fazla yaşadığını
göstermektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
32
Yunanistan’da net asgari ücret 700 € civarında olup, asgari ücretlinin işveren üzerindeki vergi
yükü % 44’dür. Öte yandan burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta çalışanlara bir yıl içinde
14 maaş ödemesinin yapıldığının bilinmesi gerektiğidir. Bu durum asgari ücret tutar ortalamasını
800 €’lara çekmektedir.
2009’un ilk dört ayında asgari ücret net 701 € (14 maaş esasına göre 818 €) ; beşinci aydan
itibaren ise 740 € (14 maaş esasına göre 863 €) olarak uygulanacaktır. Her iki dönem dikkate
alındığında 2009 yılı ortalaması 727 € (14 maaşa göre 848 €) şeklinde gerçekleşmiştir. (2010
yılında alınan tedbirlerin içerisinde çalışanlara ödenen bu primlerde kesintilere gidilmektedir.)
Haftalık çalışma saatinin 40 olduğu Yunanistan’da Sosyal Güvenlik Kurumuna (İKA) 2 sene prim
ödeyenler işsizlik sigortasına hak kazanmakta olup, İKA 12 ayla sınırlı olmak kaydıyla ayda asgari
300 € işsizlik primi ödemektedir.
Genişleme öncesinde; AB-15 üyesi ülkeler arasında bir değerlendirme yapıldığında işçilik
maliyetleri artışının en fazla olduğu ülkenin Yunanistan olduğu görülmektedir.
BAZI ÜLKELERDE AYLIK ASGARİ ÜCRET-2010 (EURO)
3.3.4 Eğitim
İlkokula başlama yaşının altı olduğu Yunanistan’da zorunlu eğitim 6 yılı ilkokul ve 3 yılı ortaokul
olmak üzere 9 yıldır. (Yeni Demokrasi Partisi seçim bildirgesinde zorunlu eğitim süresinin 12 yıla
çıkartılacağını beyan etmiştir.) Orta öğretimi bitiren öğrencilere düz lise ve teknik/meslek lisesi
olmak üzere iki seçenek sunulmaktadır. Liseyi bitiren öğrenciler merkezi sınav sistemi ile yapılan
sınavdaki başarılarına göre üniversitelere yerleştirilmektedir.
2007 verilerine göre toplam 5668 ilkokulda okuyan öğrenci sayısı 640 bine yakındır. Bu
okullardaki öğretmen sayısı 60 bin civarındadır. Ülkedeki lise sayısı 1350, liselerde okuyanların
sayısı 239 bin ve liselerdeki öğretmen sayısı 30 bine yakındır.
İlk ve orta dereceli eğitim AB standartlarında iken üniversitelerde (Yunanistan’da 21 üniversite
bulunmaktadır) eğitimin kalitesi konusunda ciddi eleştiriler bulunmaktadır. Üniversitelerdeki
toplam eğitim görevilisi sayısı 12,500, öğrenci sayısı ise 172,000’dir. Maddi imkanları iyi olan
ailelerin, çocuklarını üniversite eğitimi için yurt dışına ve özellikle ABD’ye gönderdikleri
görülmektedir. Her 4 üniversite mezunundan 1 tanesi yabancı üniversitelerden mezun olmuştur.
Yunanistan’da sayıları az olmakla birlikte var olan özel üniversitelerden mezun olanların
diplomaları kamu sektöründe istihdam esnasında tanınmamaktadır. Hükümetin 2007 yılında özel
Atina Ticaret Müşavirliği
33
üniversiteleri de tanıyan reform paketine başta öğrencilerin ve öğretim elemanlarının şiddetle
karşı çıkmaları üzerine hazırlık rafa kaldırılmıştır.
İlköğretimde öğrenci başına düşen öğretmen sayısı 11.1 olup, AB ortalamasının biraz altındadır.
Öğrenci başına bir yılda yapılan harcama kişi başı milli gelirin % 20.5’i civarındadır. Oran % 24.6
olan AB-27 ortalamasının altında olmakla beraber Türkiye’de bu oranın % 12’ler civarında
seyrettiği ve iki ülke arasındaki kişi başı milli gelir farkı dikkate alındığında Yunanistan’da eğitime
verilen önem daha fazla dikkat çekmektedir.
Ortaokullarda yabancı dil eğitimine büyük önem verilmekte ve öğrencilerin % 94.3’ü yabancı
dil olarak ingilizce eğitimi tercih etmektedir.
Eğitim İstatistikleri
2000
2003
2004
2005
2006
2007(*)
İlkokullarda Öğrenci Başına Harcama
( Kişibaşı GSYİH’nın Yüzdesi)
16
17
18
20.5
20.5
...
Üniversitelerde Öğrenci Başına Harcama
( Kişibaşı GSYİH Yüzdesi)
23
24
28
...
...
...
Okuma Yazma Oranı (%)
96
96
96
96
96
96
İlkokullardaki Öğrenci Sayısı
645,313 652,052 657,492 650,242 643,200 639,083
İlkokullardaki Öğretmen Sayısı
48,104
54,599
58,395
58,777
64,416
58,981
4
4
4
4
...
...
İlkokullarda Öğretmen / Öğrenci Oranı
13
12
11
11
11
10.8
Ortaokullarda ve Liselerdeki Öğrenci Sayısı
...
...
....
... 693,323 680,489
Ortaokullarda ve Liselerdeki Öğretmen Sayısı
...
...
...
...
Kamunun Eğitim Harcamaları (GSYİH’nın Yüzdesi)
78,215
80,250
Kaynaklar : World Development Indicators Online (*) Yunanistan İstatistik Kurumu
3.3.5 Sağlık
Yunanistan’ın Ulusal Sağlık Hizmetleri bünyesindeki toplam 141 hastanede 37,053 yatak
bulunmaktadır. 141 hastane içerisindeki 32 hastane diğerlerinden daha gelişmiş teşhis ve tedavi
imkanlarına sahiptir. Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre bin kişiye düşen yatak sayısı 3
civarındadır.
Sağlık İstatistikleri2006
Toplam
Kamu
Özel
Hastane
Özel
Klinik
317
141
6
170
Yatak Sayısı
53,701
37,053
1,566
15,082
Doktor Sayısı
24,495
...
...
...
Hemşire Sayısı
etmektedir.
36,434
...
...
...
Hastane ve Klinik Sayısı
Yunanistan’da 6 tanesi hastane olmak
üzere 170 civarında özel sağlık kurumu
faaliyet göstermektedir.
Sigorta şirketleri basit tedavi gerektiren
hastalıklarda
kendi
kliniklerini
kullanmaktadır. Yüksek gelir grubunda
yer alanlar ise hızla büyümekte olan
özel
sağlık
kurumlarını
tercih
Yunanistan’da toplam sağlık harcamaları (kamu-özel) GSMH’nın % 10’u civarındadır. Bu oran AB
ortalamasının biraz altındadır. Öte yandan her 1000 kişiye düşen 4.2 doktor sayısı ile AB üyesi
ülkeler arasında ilk sıradadır. Kişi başına bir yıl içerisinde yapılan sağlık harcaması Dünya
Bankası’nın 2006 verilerine göre yaklaşık 2500 $’dır.
Atina Ticaret Müşavirliği
34
Bazı AB Üyesi Ülkelerde Kişibaşına Düşen Yatak ve Doktor Sayısı
1000
800
600
400
200
0
Yunanistan
İspanya
Bulgaristan
Almanya
Her 100 Bin Kişiye Düşen Pratisyen Hekim Sayısı
Macaristan
İngiltere
Polonya
Hastanelerde Her 100 Bin Kişiye Düşen Yatak Sayısı
3.3.6 İnsani Gelişme Endeksi
Birleşmiş Milletler Teşkilatı Kalkınma Programı (UNDP); ülkelerin gelişmişliğinin sadece kişi
başına düşen milli gelirle değerlendirilmemesi gerekçesi ile okuma yazma oranı, okullaşma ve
beklenen yaşam süresi gibi eğitim ve sağlık standartlarını da dikkate alarak bir model oluşturmuş
ve İnsani Gelişme Endeksi’ni (İGE) geliştirmiştir. 1975 ile 2005 arasında Yunanistan’ın bu
endeksteki yeri yıllara göre 20 ila 25 arasında değişmiştir. Aşağıdaki tablodan da görüleceği
üzere Yunanistan’ın son yıl verisine göre dünya sıralamasındaki yeri 25.cilik olmuştur. Öte
yandan Yunanistan AB-27 içerisinde 14.durumdadır. İGE bileşenleri incelendiğinde ise
Yunanistan’ın eğitim ve sağlık göstergelerinin kişi başı milli gelir endeksinin önünde olduğu
görülmektedir.
İGE Değerleri (Türkiye ve Yunanistan)
Endeks Değeri
Dünya Sıralamasındaki Yeri
1975
1990
1995
2000
2003
2004
2007
Yunanistan
0.835
0.872
0.876
0.895
0.912
0.921
0.942
Türkiye
0.594
0.678
0.709
0.725
0.750
0.757
0.806
Yunanistan
22
22
23
24
24
24
25
Türkiye
47
67
75
96
94
92
79
Kaynak : Human Development Report 2009
İGE Bileşenleri (Türkiye ve Yunanistan)
Bileşenler
Dünya Sıralamasındaki Yer
Bileşen Değeri
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi
27
86
79.1
71.7
Yetişkin Okuma Yazma Oranı
35
78
97.1
88.7
Okullaşma Oranı
3
108
101.6
71.1
Kişi Başı Gelir (SAGP-$)
31
63
28,517
12,955
Kaynak : Human Development Report 2009
Atina Ticaret Müşavirliği
35
4. GENEL EKONOMİK DURUM
4.1 GENEL DURUM
Yunanistan’da 1950’li yıllara kadar tarıma dayalı bir ekonomi hüküm sürmüştür. Tütünün en
önemli ihraç maddesi olduğu 20. yüzyılın ilk yarısında gemi inşa ve taşımacılığından elde edilen
gelirler ve yurt dışında yaşayan Yunanlıların ülkeye gönderdikleri döviz uzun bir süre ödemeler
dengesindeki en önemli kalemler olarak yer almıştır.
II.Dünya Savaşı sonrasında başlayan sanayileşme çalışmaları, 1949’da sona eren iç savaştan
sonra yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye sınırlı olmakla birlikte ilgisinin artması ile hız
kazanmış ve ekonominin bileşenlerinde değişim yaşanmıştır.
Yaklaşık 15 yıl süren sanayileşme hareketleri, 1967-1974 arasındaki askeri cunta yönetimi
esnasında kesintiye uğramış ve siyasi istikrarsızlığın doğal sonucu olarak ekonomi sıkıntılı bir
dönemden geçmiştir. Cuntanın yüksek gümrük duvarları ile korumacı bir politika benimsemesi iç
pazara yönelik üretim yapan sanayiyi göreceli olarak dış etkilerden uzak tutmuş buna mukabil
rekabetçi yapının oluşmasını da engellemiştir.
1970’li yılların sonlarına doğru AB üyeliği öncesinde Yunanistan’da korumacı politikalar terk
edilmeye başlamış ve dışa açık bir model benimsenmiştir. 1 Ocak 1981 tarihinde AB üyeliği ile
birlikte hem siyaset hem de ekonomi alanında yeni bir dönem başlamıştır.
Bütçe açığı, kamu borç stoku, kamuya ait şirketlerin bütçeye getirdiği yük, yabancı yatırımların
ülkeye istenen düzeyde çekilememesi ki bu sorunların bir bölümü 25 yıl sonra hala
konuşulmaktadır; dönemin en önemli sorunları olarak görülmektedir. 80’li yıllarda kırılgan
ekonomik yapının devam etmesi nedeniyle 1985 yılında iki yıllık bir istikrar paketi için AB’den 1.7
Milyar ECU kaynak sağlanmış; ancak bu iki yıl sonunda da istenen düzeyde başarı
sağlanamamıştır. 1981-1991 arasında büyüme yıllık bazda % 1.7 civarında seyretmiştir.
1970 – 1996 arasında enflasyon AB-15 ortalamasının üzerinde
seyretmiştir. 1989-1996 arasında fiyatlar ortalama % 14 civarında
artmış, 1990 yılında ise en yüksek seviyeye; % 20.5’e ulaşmıştır.
Dış borçlar 1990 sonrasında da artan kamu açıklarının
finansmanında yoğun olarak kullanılmaya devam etmiştir. 1992’ye
gelindiğinde dış borçların GSYİH’ya oranı % 100’lere ulaşmıştır.
1981 yılındaki AB
üyeliği Yunanistan‘ın
ekonomi ve siyasi
tarihinde milat olmuştur.
1991-1995 arasında ekonomik büyüme yine AB ortalamasının gerisinde; % 1.2’lerde kalmıştır.
1993 yılında AB’de yaşanan ekonomik durgunluk Yunanistan’ı diğer üye ülkelerden daha fazla
etkilemiştir.
90’lı yıllarda başta enerji, ulaştırma ve telekomünikasyon olmak üzere bir çok sektörde tekel
konumundaki kamu iktisadi teşekküllerinin ekonomi içindeki payı % 75’ler civarında seyretmiştir.
Kamu sektörü bu yıllarda mal ve hizmet sağlamanın dışında politik amaçlara hizmet için
hükümetler tarafından yoğun bir şekilde araç olarak kullanılmıştır. Bankacılık sektörünü elinde
tutan kamu, bu yıllarda ülkedeki bir çok endüstriyi kontrol etmeye devam etmiştir. 1996 yılına
kadar kamu sektörünün tekel gücünü azaltmak için çok küçük çapta değişiklikler yapılmış fakat
teknolojik gelişmeler, küreselleşmenin hızlanması ve Avrupa Birliği’ne verilen taahhütler nedeniyle
kamu sektörü reformları öncelikli bir politika durumuna gelmiştir. 1998 yılında hükümet Avrupa
Para Birliği’ne (EMU) katılım kararıyla kapsamlı bir özelleştirme programını başlatmıştır.
İstatistikler; Yunanistan ekonomisinin ancak 1995 yılından sonra diğer AB üyesi ülkelerden daha
hızlı büyüdüğünü göstermektedir. 1996-2000 arasında büyümede % 3.5 ortalaması yakalanmıştır.
Yukarıda da ifade edildiği gibi AB üyeliği sonrasında Yunanistan’da ciddi değişimler yaşanmıştır.
AB’den sağlanan fonlar ekonomiye büyük katkı sağlamış ve sağlamaya da devam etmektedir.
1994 – 1999 arasında AB Topluluk Destek Çerçeve Programı 2. Paketi ile her yıl Yunanistan’a
GSYİH’sının % 3.5 ila % 4.0’ü aralığında fon aktarılmıştır. 2000-2006 arasında 3. Pakette bu oran
% 3 olmuştur.
Atina Ticaret Müşavirliği
36
Yunanistan 1 Ocak 2001’de Avrupa Para Birliği’ne (EMU) dahil olmuş ve bu tarihten itibaren para
ve faiz politikaları Avrupa Merkez Bankası’nca tespit edilmeye başlamıştır. Enflasyonun 19962000 ortalaması % 4.9 iken; 2001’de % 2’ye düşmüş ancak kamu borç stokunun GSYİH’ya
oranı % 100’ün üzerinde seyretmeye devam etmiştir. Ülkenin EMU’ya dahil olmasından sonra
ekonomik büyüme hızlanarak devam etmiştir. 2001-2005 arasında Euro Bölgesinde ortalama
büyüme % 1.4 iken Yunanistan ekonomisi aynı dönemde ortalama % 4.4 büyüme göstermiştir.
2004 yılında işbaşına gelen Yeni Demokrasi Partisi (YDP) önceki hükümet (PASOK) döneminde
bütçe hesaplarında hata yapıldığını ileri sürerek düzeltme çalışmaları başlatmıştır. Bu çalışma
daha önce EMU’ya geçiş için gerekli kriterlerin sağlanıp sağlanmadığını izlemekle yükümlü olan
AB İstatistik Kurumu EuroStat’ı harekete geçirmiştir. EuroStat 1997 yılı verilerine kadar geri
giderek bir inceleme başlatmış ve yeniden yapılan hesaplamalar neticesinde Yunanistan’ın
Euro’ya geçiş için gerekli ekonomik kriterlerden bir kısmına sahip olmadığını tespit etmiştir.
EuroStat 1997’de bütçe açıklarının GSYİH’ya oranını daha önce açıklanan % 3.9’dan % 6.4’e
çıkarmıştır. Aynı şekilde 1998 rakamı % 2.5 yerine % 4.1; 1999 rakamı ise % 1.6 yerine % 3.4
olarak değiştirilmiştir.
Değişen rakamların Euro’ya geçiş için gerekli rasyolar olmadığı anlaşılmış, ancak geriye
dönüşün; yani Yunanistan’ın Euro Bölgesinden çıkartılmasının yaratacağı tahribat göz önüne
alınarak, AB Komisyonunda bu yönde bir karar alınmamıştır. Komisyon bundan böyle bu
göstergelerin dikkatle izleneceğini ve artan bütçe açığının disipline edilerek 2006 sonuna
kadar % 3’ün altına düşürülmesini ve 2012’ye gelindiğinde sıfırlanması gerektiğini bildirmiştir.
Yunanistan ile AB’ni ekonomik göstergeler konusunda karşı karşıya getiren ikinci gelişme 2007
yılında yaşanmıştır. Milli gelire ilişkin hesaplamalarda özellikle kayıt dışı ekonomi ve askeri
harcamaların hesaplara aktarılmasında hata yapıldığını iddia eden YPD hükümeti yapılan çalışma
sonunda % 25 civarında bir artış öngörmüştür. EuroStat ile koordineli olarak yapılan
değerlendirmeler neticesinde varılan mutabakatla 2000 yılından başlamak üzere GSYİH yaklaşık
% 10 oranında artış yönünde revize edilmiştir. Bu revize; ilgili hesapların ve oranların tamamına
yansıtılmıştır.
Yunanistan ekonomisi 2006’da % 4.5 oranında büyüme göstermiştir. Yatırım harcamalarındaki
% 10 civarındaki artış bu büyümede önemli rol oynamıştır. 2006 yılında doğrudan yabancı
sermaye girişi 4.3 milyar Euro olmuştur. Harcanabilecek gelirdeki % 5 civarındaki reel artış
büyümeye % 6.7 katkı sağlamıştır. Diğer taraftan özel sektörün kredi kullanımındaki % 20’lik artış
yatırımlara kaynak aktarımını sağlamıştır.
2001-2007 arasında % 4 civarındaki ortalama büyüme Euro bölgesinde yer alan ülkeler içindeki
en yüksek büyüme oranıdır. Ancak kamunun toplam borç stoku ekonomi için önemli bir problem
olmaya bu dönemde de devam etmiştir. Konsolide borç stokunun GSYİH’ya oranı 1981’de %
27.1 iken 1996’da % 111.3 olmuş ve geçen 10 yıl süresince kayda değer bir iyileşme
olmamıştır. 2006 sonundaki % 96’lık oran (daha önce % 104.6 olan oran milli hesaplarda yapılan
revizeden sonra değişmiştir) % 61.7 olan AB ortalamasının çok üstündedir.
2007 yılında büyüme oranı % 4.0 olmuştur. GSYİH’nın büyük bölümünü oluşturan harcamalarda
büyüme % 4.5 olarak gerçekleşmiştir. İlk üç çeyrekte yatırımlarda % 5’ten fazla büyüme olmuş
ancak yılın son üç aylık döneminde ivme tersine dönmüştür. 2007’nin son çeyreğinden itibaren
yatırımlar 2009’un sonuna kadar dokuz çeyrektir daralma göstermiştir.
2007 yılındaki % 4’lük büyümede yatırımlar ve mal-hizmet ihracatındaki artışın (% 10) önemli payı
bulunmaktadır. İthalattaki büyüme ise % 6.7 olmuştur.
Yunanistan Ekonomi ve Maliye Bakanlığı 2008 yılı başında petrol fiyatlarının 90 $ civarında
seyredeceğini öngörerek büyümenin % 3.8 olacağını tahmin etmiştir. Bu beklentide 2008 yılı
sonuna kadar devam edecek olan AB Yapısal Fonları 3 üncü Paketinin etkin olarak kullanımına
devam edilmesi en önemli etken olarak gösterilmiştir (Yunanistan bu paketin kullanımı ile ilgili
olarak AB’den süre uzatımı almıştır). Yunanistan’ın 2008 içinde 6.7 Milyar Eurosu AB Komisyonu
tarafından onaylanan 8 Milyar Euro kaynağı çeşitli projelerin finansmanında kullanması
öngörülmüştür. Son iki yıldır mal ve hizmet ihracatındaki artışın devam edeceği ve bunlara turizm
Atina Ticaret Müşavirliği
37
ve deniz taşımacılığından elde edilen gelirlerdeki artış beklentisi bir diğer etken olarak ileri
sürülmüştür. Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca yatırım teşvik mevzuatı da dahil olmak üzere
devam eden yapısal reformların ekonomik büyümeye pozitif katkısı beklenmiştir. 2008 başında
yapılan projeksiyonlarda özel tüketimde % 3.5, kamu harcamalarında % 0.7, yatırım
harcamalarında % 10.5; ihracat ve ithalatta % 7.5 büyüme öngörülmüştür.
Burada bir dipnot olarak AB Yapısal Fonları 4 üncü Paketinde Yunanistan’a 2007-2013 arasında
yaklaşık 21 Milyar € ayrıldığının da belirtilmesi gerekmektedir. Ancak Yunanistan gerek hükümet
gerekse özel sektörden AB normlarına uygun proje geliştiremediği için bu fonların tamamını
kullanamamaktadır.
2008’in 2. yarısından itibaren global krizin boyutları değişmiş ve birçok ülke ekonomisinin resmen
resesyona girdiği kabul edilmiştir. Emtia talepleri tüm dünyada büyük bir gerileme göstermiş ve
fiyatlar hızla inişe geçmiştir. Temmuzda 150 doları test eden petrol fiyatı aralık başında 50
dolarında altına düşmüştür. Çeşitli ülkelerde banka ve şirket iflasları (sadece ABD’de 90’dan fazla
batmıştır), finansal piyasalarda yaşanan büyük dalgalanmalar önümüzdeki döneme ilişkin sağlıklı
öngörü yapılması engellemeye devam etmektedir. Özellikle bankacılık sisteminin içine düştüğü
kriz nedeniyle kredi arzının kapanması reel sektörü menfi yönde etkilemektedir. Daralan iç ve dış
talep, artan işsizlik rakamları, kredi temininde yaşanan güçlükler içinde bulunduğumuz dönemin
en belirgin özellikleri olarak karşımıza çıkmaktadır. 2009’un özellikle ilk altı ayında tüm dünya
ekonomilerinde peşpeşe alınan ekonomik destek, önlem ve istikrar paketleri gündemden
düşmemiştir.
Tüm bu gelişmeler Yunanistan ekonomisininde kendini belirgin şekilde hissettirmiş, daha önce
2008 için % 3.8 civarında olması beklenen ekonomik büyüme Ekonomi Bakanlığı tarafından
% 3.2 olarak revize edilmiştir. 2008’in son çeyreğinde büyüme rakamı % 2.4’de kalmış, yıllık
bazda ise büyüme bir önceki seneye göre 1.1 puan azalarak % 2.9 olmuştur.
Yatırım harcamalarındaki % 5 civarındaki gerileme 2008’de en çok dikkat çeken değer olarak
karşımıza çıkmaktadır. 2007’de % 3.9 olan tüketim harcamaları artışı 2008’de 1.5 puan azalmış
ve % 2.4’de kalmıştır. 2007 yılında % 6.7 artış gösteren mal ve hizmet ithalatı 2008’de % 4.4
daralmıştır. Aynı dönemde mal ve hizmet ihracatındaki artış oranı % 2.2’dir.
GSYİH 2008 yılında 250 Milyar Euro barajını aşamamıştır. Açıklanan verilere göre cari fiyatlarla
GSYİH 239 Milyar seviyesinde kalmıştır.
Yunanistan’da tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH’ye katkısı son yıllarda azalmaya devam
etmekle beraber, bu sektörlerin GSYİH’ye katkısı 2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla AB
ortalamasının (% 2.5) üzerinde % 4.1 ve % 3.8 şeklinde olmuştur.
Sanayinin diğer AB üyesi ülkelerine oranla ekonomideki payı daha sınırlıdır. Bu pay son 5 yıl
içinde % 13’ler seviyesinde seyretmeye devam etmektedir. 2006 yılında sanayinin (enerji dahilinşaat hariç) GSMH içindeki payı AB Resmi İstatistiklerine göre % 13.7 olmuştur. Aynı oran 2007
yılında % 13.3; 2008’de ise % 13.6 şeklinde gerçekleşmiştir.
Hizmetler sektörünün GSYİH’ye katkısı çoğu gelişmiş ülkede olduğu gibi önemli yer tutmaktadır.
Sektörün düşük katma değerli yapısı finansal sistemin 1990’lı yıllarda modernizasyonu ile
değişmiştir. Turizmin milli gelirde önemli bir payı bulunmakta ve sektör ülkenin ödemeler dengesi
için hayati önem taşımaktadır. Finans sektörünün büyümesi ve telekom pazarının
serbestleştirilmesi ile ulaştırma ve iletişim sektörlerinin önemi artmıştır. GSYİH içindeki pay 2002
– 2008 arasındaki son 6 yılda 80’ler seviyesinde seyretmektedir. Hizmetler sektörünün payı
2008’de 0.2 puanlık bir artışla % 83.1 olarak gerçekleşmiştir.
GSYİH bileşenleri içinde tarımın payının düşmeye devam ettiği görülmektedir. Son 5 yılda tarımın
payında 2 puana yakın bir azalış mevcuttur. Tarım sektörünün GSYİH içindeki payı 2008’de
yaklaşık 0.4 puanlık bir gerileme ile % 3.3’e düşmüştür. Buna karşılık sanayinin payında 2008’de
% 13.6’ya doğru hafif bir artış olduğu görülmüştür.
Atina Ticaret Müşavirliği
38
2009’DA GENEL EKONOMİK DURUM ve GÜNCEL GELİŞMELER
2007 yılının sonlarında ABD’de konut kredilerinin geri dönüşlerinde yaşanan sorunlarla başlayan
ve takip eden dönemde Avrupa ve Asya’ya sirayet ederek sınırlarını genişleten ekonomik kriz,
özellikle 2008’in son çeyreğinde yeni bir boyut kazanmıştır. ABD’de önde gelen yatırım
bankalarından Lehman Brothers’ın iflası ile başlayan bu süreçte bir çok ülkeden banka ve şirket
iflas haberleri peşpeşe gelmiştir. Sadece ABD’de iflas eden banka sayısının 90’ı geçmiş olması,
krizin boyutlarının ne derece büyük olduğunun göstergelerinden yanlızca biridir. Finansal
piyasalardaki güven bunalımının had safhaya ulaşması reel sektörü menfi yönde etkilemeye
devam etmektedir. Bankaların kredi arzını kısması, azalan iç-dış talep, artan işsizlik rakamları,
emtia fiyatlarında yaşanan düşüşler ki, sadece petrol fiyatları 150 dolarları test ettikten sonra 50
doların da altını görmüştür, gündemi meşgul etmeye devam etmektedir. Gerek gelişmiş gerekse
gelişmekte olan ekonomilerin bir çoğu resesyona girdiklerini resmen kabul etmiş, hükümetler;
krizi aşabilmek için sürekli olarak tedbirler almış, faiz oranlarında tarihi indirimlere gitmiş (Avrupa
Merkez Bankası faiz oranlarını 7 kez düşürerek 1.00’e çekmiş, FED’in faiz oranı 0.25’e
düşmüştür), ardı ardına ekonomik destek paketleri açıklamış ve piyasa ekonomisinin işleyişine hiç
de uygun olmamasına rağmen kamunun ekonomideki rolünü mecburen artırmıştır. Öte yandan
2010 Mayısı itibariyle gerek FED gerekse ECB faiz artırımı için erken olduğu yönündeki
açıklamalarına devam etmekte olup, yılın son çeyreğinden önce böyle bir tasarruf
beklenmemektedir.
Tüm AB üyesi ülkeler gibi Yunanistan’da da ekonomik krizin etkileri kendini hissettirmiştir.
Özellikle cari açığın finansmanında en önemli kalemler olan turizm ve gemicilik gelirlerindeki
düşüş kaygı uyandırmış, nitekim 2008 sonunda cari açık 50 Milyar doları aşmıştır.
Faiz politikalarını Avrupa Merkez Bankasından bağımsız olarak belirleme şansı olmayan
Karamanlis hükümeti, 20 Aralık 2008’de 28 Milyar Euroluk bir ekonomik destek paketi
açıklamıştır. Bankaların riskli kredileri ve piyasanın canlandırılması için kullandırılacak paketle,
daralan iç talebin artırılması ve banka-şirket iflaslarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.
Hükümetin aldığı bir diğer tedbir ise; Türkiye’de cansuyu kredisi olarak adlandırılan ve vergi sicili
temiz-son üç yıl kar etmiş olan şirketlerin nakit ihtiyacının faizsiz kredi kullandırarak
karşılanmasına yönelik bir uygulama olmuştur. Mevduat hesaplarına 100 bin Euro’ya kadar
garanti getirilmesi, ödenemeyen konut ve araba kredilerinde 10 bin Euro olan haciz sınırının 20
bin euroya yükseltilmesi alınan diğer başlıca tedbirler olmuştur. Bununla birlikte Yeni Demokrasi
Partisi (YDP) ile Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) arasında süregelen rekabet ülkenin
ihtiyaç duyduğu reformların özellikle vergi reformunun sürekli ertelenmesine yol açmıştır.
Son 80 yılda, bir başka ifade ile 1929’daki büyük buhrandan sonra yaşanan en büyük ekonomik
krize iktidarda yakalanan YDP lideri Kostas Karamanlis krizle mücadele için hükümetin şimdiye
kadar gerekli kararları aldığını ancak daha cesur adımlar atılmasının şart olduğunu ve yeni
kararların her kesime fedakarlık yükleyeceğini ifade ederek uygulanacak program için
güvenoyuna ihtiyaç olduğu gerekçesiyle ve partisinin etkileri hızla görülmeye başlanan ekonomik
krizin sorumluluğunu daha fazla taşıyamayacak duruma gelmesiyle erken genel seçim kararı
almıştır.
4 Ekim 2009’da yapılan seçimlerde PASOK iki dönem sonra beklentilerin de üzerinde ( % 43.9 )
oy alarak 160 milletvekilli ile tek başına iktidar olmuştur.
Seçimlerden önce Karamanlis tarafından % 6.1 olarak açıklanan bütçe açık oranının PASOK
tarafından % 12.7 olarak revize edilmesi ve merkezi hükümet konsolide borç stoğunun 275 Milyar
Euro’ya bir başka ifade ile GSYİH’nın % 114.6’sına ulaşması tüm dünyanın dikkatini bir anda
Yunanistan’a çekmiştir. 2009 yılının son çeyreğinde gelişmiş ülke ekonomilerinin resesyondan
çıkış sinyalleri vermesinin hatta krizle mücadelede etkin olarak kullanılan faizlerde 2010 yılının
ikinci yarısından itibaren artışa gidilebileceğinin konuşulduğu günlerde, önce Dubai World’ün
yaklaşık 60 Milyar dolarlık borcunu erteleme talebi ve akabinde Yunanistan ekonomisine ait
açıklanan veriler yeni bir krizin tetikleyicisi olabileceğine ilişkin kaygıları artırmıştır. Ayrıca
geçmişte Avrupa Birliği’nin istatistik kurumu EuroStat’la bir kaç kez karşı karşıya gelen
Atina Ticaret Müşavirliği
39
Yunanistan’ın Ekim 2009’da açıkladığı verilere politik müdahale olduğunun anlaşılması üzerine;
ülkenin istatistiklerinin güvenilirliği çok daha ciddi şekilde sorgulanmaya başlanmıştır.
Bu gelişmelerin ardından “Fitch” ve “Standard & Poor’s” (S&P), sırasıyla 8 ve 16 Aralık 2009
tarihlerinde Yunanistan’ın kredi notunu “A-”den “BBB+”ya düşürmüştür. “Fitch” ve “S&P”nin
sözkonusu kararlarını “Moody’s” de izlemiş, “A1”de tuttuğu kredi notunu 23 Aralık 2009 tarihinde
“A2”ye indirmiştir. Not indirimi yapan derecelendirme kuruluşları hükümetin alacağı kararları ve
daha da önemlisi uygulayıp uygulamayacağını yakınen takip edeceklerini belirterek her an yeni
bir not indirimine de gidebileceklerinin sinyallerini vermiştir. Moody’s biraz daha ileri giderek
Portekiz ve Yunanistan’ın borçlarını ödeme konusunda hızlı davranmaması halinde
ekonomilerinin yavaş bir ölüme doğru gidebileceğini vurgulamıştır. Yunanistan hazinesinin
finansman ihtiyacı için gerekli borçlanmanın maliyeti artmış; 2009 sonunda Alman ve Yunan
tahvilleri arasındaki fark 400 baz puanlara varacak şekilde dalgalanma göstermiştir.
Yunanistan ekonomisinin yapısal zaaflarından kaynaklanan bütçe, borç, kamu harcamaları,
sosyal güvenlik reformu, kamu teşekküllerinin bütçe üzerindeki yükü, yabancı sermaye ilgisizliği,
işgücü maliyetleri gibi parametrelere ilişkin çekinceler ekonomistler tarafından uzunca bir süre dile
getirilmiştir. AB’den gelen fonlar ve sübvansiyonlarla günün kurtarıldığını ve popülist politikalarla
yapısal değişimlerin sürekli ertelendiğini ifade eden bu kesim 2009 sonunda ülkenin kaçınılmaz
olan krizle nihayet yüzyüze kaldığını ve geçmiş uyarılarının ne kadar haklı olduğunu iddia etmiştir.
Bilindiği üzere Maastricht Kriterleri uyarınca Euro’ya dahil olan ülkelerde bütçe açığının GSYİH’ya
oranının en fazla % 3 olması öngörülmektedir. Global kriz nedeniyle bir çok üye ülke bu
performans kriterini karşılayamamakla birlikte Yunanistan’da ulaşılan rakam son 16 yılın en
yüksek rakamıdır. Borcun GSYİH’ya oranının % 115’e dayanmasıyla ortaya tüm AB üyesi ülkeleri
sıkıntıya düşüren bir tablo çıkmış ve Yunanistan’ın sıkı bir denetim altına alınması ihtiyacı
doğmuştur. Bir önceki hükümeti rakamlarla oynadığı gerekçesiyle suçlayan Başbakan Papandreu
bu krizin atlatılması için toplumun tüm kesimlerinin gelir seviyesine göre belirli fedakarlıklara
katlanmak zorunda olduğunu ifade etmiş, diğer taraftan 2010 yılı bütçe yasası ile 2010-2013
dönemine ilişkin Gözden Geçirilmiş İstikrar ve Ekonomik Büyüme Programının hayata
geçirileceğini ve 2012 sonunda bütçe açığının % 3’e düşürüleceğini açıklamıştır. Maliye Bakanı
Papakonstantinou alınacak tedbirlerle 2010 yılı sonunda 4 puanlık bir düzeltme beklediklerini
belirtmiştir. AB Komisyonuna sunulan program 4 Şubat 2010’da görüşülmüş ve her an yeni
tedbirler alınması gerekebileceği ve uygulamaların yakınen takip edileceği şerhi ile kabul
edilmiştir. Başbakan Papandreu tarafından açıklanan tedbirler gerek uluslararası kuruluşlar
gerekse kredi derecelendirme kuruluşları tarafından genel olarak olumlu bulunmuştur. Ancak
sosyal reaksiyonlarının hızı ve şiddeti ile bilinen Yunanistan’da, fedakarlık beklenen halkın nasıl
bir tepki vereceği ve bu tedbirlerin siyasi kararlılıkla sürdürülüp sürdürülemeyeceği ayrı bir soru
işareti olarak kaygı uyandırmıştır. Ülkenin içinde bulunduğu krize rağmen kuzey Yunanistan’daki
çiftçilerin fedakarlık bir yana destek primi talebiyle traktörlerini kullanarak yaklaşık bir ay kadar
Bulgaristan geçişi dahil ulaşımı engellemeleri bunun bir göstergesidir.
Yunanistan hükümeti tüm finansman ihtiyacına rağmen 2010 yılı başlarında Almanya, Fransa
veya diğer AB üyesi ülkelerden ve IMF den borç almak gibi bir niyetleri olmadığını, ülkeyi ziyaret
eden IMF heyetinden de böyle bir talepte bulunmadıklarını sık sık dile getirmiş ve IMF’den ancak
yapılması öngörülen vergi reformu ile ilgili teknik destek isteyebileceklerini açıklamıştır. Diğer
taraftan başta Almanya olmak üzere AB; Euro bölgesinden bir ülkenin IMF’den borç para
almasının Euro’nun prestijinin sarsılması anlamına geldiğini ve kabul edilemez olduğunu sert bir
şekilde dile getirmiştir. Bu açıklamalara rağmen Euro’nun değer kaybının önüne geçilememiş ve
Euro, Amerikan Doları karşısında son altı ayın en düşük seviyelerine gerilemiştir. Bu süreçte
çarpıcı olan, mali entegrasyonun en başarılı kurumu olan EuroZone’da yaşanan sorunların
çözümü için AB’nce çok detaylı kaleme alınan anlaşmaların içerisinde kriz yönetim stratejisinin
bulunmamasıdır.
Yukarıda da istatistiklerin güvenirliğine kısaca değinildiği üzere AB Komisyonu 11 Ocak 2010’da
açıkladığı raporda Yunanistan İstatistik Kurumu (NSSG) ile değişik kamu kuruluşlarından temin
edilen verilerin büyük fark arz ettiği, AB’nin resmi istatistik kurumu EuroStat’ın yönlendirme ve
Atina Ticaret Müşavirliği
40
ısrarlarına rağmen benzer hataların yapılmaya devam edildiği ve özellikle Yunan Makamlarınca
açıklanan finansal verilere güvenilmemesi gerektiği ifade edilmiştir. AB Maliye Bakanları ise
Yunanistan’ı yıllarca istatistiklerle oynamakla, politik müdahalelerde bulunmakla ve örneğin daha
fazla tarımsal destek için rakamları şişirmekle suçlamış, 30 yıldır AB üyesi olan bir ülkenin
istatistiklerinin AB standartlarının çok gerisinde kalmasının kabul edilemez olduğunu belirtmiştir.
AB Komisyonu benzeri durumların tekrarından kaçınmak için EuroStat’a denetim yetkisi verecek
bir düzenlemeyi gündeme almıştır. Yunanistan’ın en kötü senaryolar dahilinde iflas etmesi
durumunda; iflası önleyen tek mekanizmanın euro bölgesinde yer alması olduğu iddia
edilmektedir, AB anayasası gereğince üyeliğinin sona ermesi veya AB organlarında oy hakkının
dondurulması gibi bir durumun söz konusu olmadığının vurgulanması gerekmektedir.
2010 yılında en az 50 Milyar Euro dış kaynağa ihtiyacı olan Yunanistan 25 Ocak tarihinde 5 yıl
vadeli bir tahvil ihracı gerçekleştirmiştir. 25 Milyar Euro talep gelen sözkonusu ihalede Yunanistan
8 Milyar Euro değerinde tahvil ihraç etmiştir. Tahvil ihracına gelen talep nedeniyle 2010 yılı borç
finansmanında sorun yaşanmayacağı ve krizin atlatılacağına ilişkin düzelen moraller şubat ayı
ortalarından itibaren yeniden alaşağı olmuştur.
İstikrar ve Ekonomik Büyüme Programında Yer Alan Tedbirler
Yukarıda da daha önce belirtildiği gibi Başbakan Papandreu 2010-2013 dönemine ilişkin Gözden
Geçirilmiş İstikrar ve Ekonomik Büyüme Programının hayata geçirileceğini ve bütçe açığının her
yıl en az 2 puan azaltılarak 2013 sonunda bütçe açığının % 3’e düşürülmesinin hedeflendiğini
açıklamış ve bu amaç için çeşitli tedbirlerin uygulanacağını belirtmiştir. Papandreu tarafından
açıklanan başlıca tedbirler şunlardır:

Tüm Bakanlıklar ve Sosyal Güvenlik Kurumunun bütçesinde % 10 oranında kesintiye
gidilecektir.

Başta donanma olmak üzere savunma sanayi harcamalarında kısıntıya gidilecektir.


2010 yılında kamuya personel alınmayacak ve maaş zammı yapılmayacaktır.
Emeklilik yaşı 67’ye yükseltilecektir.

KİT’lerin yönetim kurullarında görev alan üyelerin maaşlarında % 50 kesintiye gidilecektir.


Veraset ve intikal vergisi bütçeye ek gelir getirecek şekilde yeniden düzenlenecektir.
Bazı meslek gruplarına tanınan vergi muafiyetleri iptal edilecektir.

Off-Shore şirketlerin Yunanistan’daki faaliyetleri daha sıkı takip edilecek ve vergi kaçağının
önüne geçilecektir. Alışverişlerde alınan her türlü fiş ve fatura vergiden mahsup edilecektir.

Taşınır ve taşınmazların
vergilendirilecektir.

E-Devlet uygulamaları genişletilerek vergi mükelleflerinin daha sıkı ve zamanında kontrol
edilmesi sağlanacaktır.

Kayıt dışı istihdamla mücadeleye önem verilerek vergi kaybının önüne geçilecektir. Bu
bağlamda yaklaşık 200 bin civarındaki göçmene vatandaşlık verilecektir.

Petrol ürünlerinde % 10 ila % 15 arasında ÖTV artışı yapılacaktır.

2010 yılında yaklaşık 2.5 Milyar Euro’luk özelleştirme ile ek kaynak sağlanacaktır.

Geliri düşük kesimlere ve işsizlere Sosyal Dayanışma Primi adı altında toplam 1 Milyar Euro
yardım yapılarak piyasa likiditesinin artışı sağlanacaktır.

Tüketici kredilerinin yeniden yapılandırılması için yasal düzenlemeler yapılacaktır.

Alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesine yönelik yeni kanun hazırlanacak ve ithalat içinde
enerjinin payı düşürülecektir.
Atina Ticaret Müşavirliği
kaynağı
sorgulanacak
ve
ispat
edilemeyen
kazanımlar
41

Yunanistan İstatistik Kurumu’nun bağımsız bir yapıya kavuşması sağlanacaktır.

Yunanistan’ın yerel yönetim sistemi radikal bir şekilde rehabilite edilecek ve kaynak israfının
önüne geçilecektir.
Başbakan Papandreu tarafından açıklanan tedbirler başlangıçta olumlu olarak değerlendirilmekle
beraber Yunanistan’ın içinde bulunduğu durumdan çıkış için yeterli olmadığı yönünde görüş
bildiren kesimlerin ve özellikle Almanya’nın baskısı nedeniyle AB’den beklenen destek şubat
ayında da alınamamıştır. Yunanistan krizinin tüm Avrupa’yı etkisi altına alarak başta Portekiz ve
İspanya olmak üzere diğer ülkelere sıçramasına ilişkin kaygılar ve euro’nun değer kaybı;
Yunanistan’ın borçlanma maliyetlerini artırmış aslında ülkeyi bir anlamda borçlanamaz duruma
getirmiştir. Mart ayı başında Başbakan Papandreu yeni tedbirlerle 5 Milyar Euro’ya yakın ilave
tasarruf sağlanacağını ifade ederek uluslararası camiaya yeni bir mesaj vermeye çalışmıştır.
Alınan yeni tedbirlere göre:

% 4,5 olan KDV oranı %5’e, %9 luk oran %10’a ve %19 olan genel KDV oranı ise %21’e
yükseltilmektedir. Öte yandan Ege adaları için geçerli olan indirimli KDV oranlarında herhangi
bir değişiklik öngörülmemektedir.

Benzinde 0.08 Euro; dizelde 0.03 Euro olmak üzere ÖTV oranları artırılmıştır.

Sigara ve tütün mamullerinde toplam vergi yükü %63’den %66’ya çıkarılmaktadır.

Alkollü içeceklerdeki ÖTV oranında %20 artışa gidilmektedir.

Perakende satış fiyatı 35.000 Euro’nun üzerinde olan özel binek otolar, değerli taş ve
madenler, özel helikopterler, yatlar gibi lüks tüketim mallarına özel tüketim vergisi uygulaması
getirilmektedir.

Devlet memurlarının Noel, Paskalya ve izin primlerinde %30 kesintiye gidilmektedir.

Kamu kurumları ve yerel yönetimde istihdam edilen memurların her tür prim ve
tazminatlarında toplam %12 oranında kesintiye gidilmektedir.

Kamu emeklilik maaşlarına zam yapılmayacaktır.

KİT’lerde çalışan memurların gelirlerinde %7 kesintiye gidilmektedir. Bu kesintiler
Cumhurbaşkanı ve Başbakan dahil, bütün bakan ve milletvekilleri için de geçerli olacaktır.

Kamu Yatırımları Programı kapsamında yapılacak yatırımlarda ulusal katılım %5 (500 milyon
Euro) oranında azaltılmaktadır. Ayrıca, Eğitim Bakanlığının Kamu Yatırımları Programında
toplam 200 milyon Euro kesinti uygulanacaktır.

Kamu görevlilerinin her tür seyahat masrafları, primleri, tazminatları vs. kısılacak, bazı
durumlarda ise iptal edilecektir.

2010 yılında, Eğitim, Sağlık ve Güvenlik Kuvvetleri hariç, kamuya memur alımları
dondurulacaktır. 2011’de ise ayrılan her 5 memur yerine 1 memur işe alınacaktır.

2009 yılında 100.000 Euro’nun üzerinde gelir beyan eden gerçek kişiler %1 oranında
olağanüstü vergi ödeyeceklerdir. Genel vergilendirme sisteminde ise, bu kişilere % 45
oranında vergi uygulanacaktır.

Offshore şirketlerden alınan vergi %15’e yükseltilecektir.

Geçici olarak, önümüzdeki 3 yıl boyunca 5 milyon Euro’nun üzerinde değere sahip
taşınmazlara % 2 oranında vergi uygulanacaktır.
Atina Ticaret Müşavirliği
42
Alınan bu tedbirlere rağmen AB’nden beklediği desteği bulamayan Yunanistan’la ilgili gelişmeler
artık günlük değil saatlik olarak takip edilmeye başlamıştır. Daha önce soğuk yaklaşılan IMF’li
çözüme de evet demek zorunda kalan Yunanistan’a sağlanacak yardım konusunda uzunca bir
süre görüş birliğine varılamamıştır. Ekonomi çevreleri tarafından 30 Milyar Euro ila 120 Milyar
Euro arasında değişen rakamlar telaffuz edilmeye başlamış ancak özellikle Almanya’nın, ki bunda
yaklaşan seçimlerin de etkisi bulunmaktadır, örneğin 2 maaş ikramiyesinin kesilmesi gibi ilave
tedbirler alınmasına yönelik tutumu Mayıs ayı sonunda yaklaşık 10 Milyar Euro borç geri ödemesi
olan Yunanistan’ı zor durumda bırakmaya devam etmiştir. 23 Nisan 2010’da Moody’s in bir
kademe not indiriminin ardından 27 Nisanda S&P, ülkenin kısa vadeli kredi notunu "A-2"den "B"
seviyesine indirmiş ve not görünümünü negatif izlemeye almıştır. Kuruluş, not indiriminde kamu
finansmanı, politik, ekonomik ve bütçe zorluklarını dikkate aldığını ifade etmiştir. Aynı gün AB
Merkez Bankası (ECB) Başkanı Jean-Claude Trichet Yunanistan'ın borç sorunlarına çözüm
getirmek için sürdürülen görüşmelerin de kısa sürede tamamlanacağını umduğunu ifade ederek
AB ve IMF’nin plan üzerinde çalıştıklarını söyleyerek piyasalara güven vermeye çalışmıştır.
Euro bölgesi Maliye Bakanları Yunanistan’ın borçlarını çevirebilmesi için önümüzdeki üç yıl için
110 milyar Euro kredi öngören mekanizmayı 2 Mayıs 2010’da onaylamış bulunmaktadır. Yaklaşık
30 Milyar’lık kısmı IMF tarafından karşılanacak olan 15 ülke tarafından sağlanacak olup 80
Milyarlık kısım için Yunanistan yaklaşık % 5 faiz ödeyecektir. Öte yandan Yunanistan’ın IMF’den
sağlayacağı kaynak için öngörülen faiz oranı ise % 2 civarındadır.
Başbakan Papandreu 2 Mayıs’da yaptığı bakanlar kurulu toplantısında Yunanistan’ın içinde
bulunduğu durumdan güçlenerek çıkması için gereken her türlü önlemin alınacağını, her kesime
fedakarlık düştüğünü, toplumun dar gelirli alt kesiminden büyük fedakarlık beklemenin adaletsiz
olacağını, krizin sebebi olmayan kesimlerin haklı olduğunu vurgulamıştır. Papandreu alınmakta
olan tedbirlerin hem kendisi hem de PASOK’a belirli maliyetleri olacağını ancak ülke
menfaatlerinin herşeyden önce geldiğini vurgulamıştır.
Aynı gün Maliye Bakanı açıkladığı yeni tasarruf tedbirleri ile yaklaşık 36 Milyar Euro tasarruf
sağlanacağını ve bütçe açığının % 3’ün altına indirileceğini belirtmiştir. Sosyal güvenlik, vergi
reformu ve çalışma hayatına ilişkin yeni düzenlemeleri öngören tedbirler aşağıda belirtilmektedir.







KDV oranları %21'den %23'e, %10'dan %11'e ve %5'den %5.5'a yükseltilecektir.
Akaryakıt tütün ürünleri, alkol ve lüks tüketim maddelerine %10 ilave lüks tüketim vergisi
uygulanacaktır.
Şirketlere ait gayrimenkuller gerçek değerleri üzerinden vergiye tabi tutulacaktır.
Noel ve Paskalya öncesinde verilen 2 ilave maaşlar toplam 750 Euro olacak ve bu ilave
maaşlar sadece brüt maaşı 3000 Euro’nun altında olanlara verilecektir.
Kamu çalışanlarına yapılan yan ödemeler % 8 civarında düşürülecektir.
Emekli maaşları 3 yıl süreyle dondurulacak ve zam yapılmayacaktır.
İş akdi feshinde yaşanan sorunların çözümü için yeni mekanizmalar geliştirilecek ve özel
sektörün istihdam fazlası elemanlarını işten çıkarmaları kolaylaştırılacaktır.
Alınan bu tedbirlerle Yunanistan ekonomisinde öngörülen daralmanın daha fazla olacağı ve
2010’da bu oranın - % 4; 2011’de ise - % 6.4 olması beklenmektedir.
Daha önce belirtildiği üzere hükümetlerin düzenlemelerine karşı sosyal reaksiyonların çok hızlı
gelişebildiği ülkede alınan son tedbirlere sendikalar başta olmak üzere toplumun çeşitli kesimleri
sert bir tepki vermişlerdir. 2 Mayıs 2010 tarihinde açıklanan tedbirlerle Atina ve Selanik’te yoğun
gösteriler meydana gelmiş, polisle çatışmalar yaşanmış ve göstericiler çeşitli binalara saldırılarda
bulunmuşlardır. Meydana gelen olaylarda bir bankada mahsur kalan çalışanların üçü çıkan
yangında hayatını kaybetmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
43
EKONOMİK GÖSTERGELER
Yunanistan’ın 2000 yılında 136.2 Milyar Euro olan GSYİH’sı 2009 sonunda yaklaşık % 70 artışla
237 Milyar Euro’ya yaklaşmıştır.Bir başka ifade ile Yunanistan’ın GSYİH’sı 330 Milyar dolar
olmuştur (Yunanistan’ın milli gelir hesapları başta kayıtdışı ekonominin hacmi ve askeri
harcamaların muhasebeleştirilmesi sırasında hata yapıldığı gerekçesi ile 2000 yılından başlamak
üzere % 10 artış yönünde revize edilmiştir). 2000 – 2008 arasında büyümede yakalanan % 4.0
ortalaması; anılan tarih aralığı için Euro bölgesindeki ülkeler arasındaki en yüksek büyüme
oranıdır. 2003 yılındaki % 5.6’lık büyüme son 10 yıl içindeki en yüksek rakamdır.
Ekonomi Bakanlığı 2008 yılı başında % 3.8 olarak açıkladığı büyüme beklentisini küresel kriz
nedeniyle % 3.2 olarak revize etmiş ve yıl sonunda % 2.9’luk oran yakalanmıştır. Euro Bölgesinde
aynı dönemde yaşanan % 4.5’i aşan daralma ve AB’nin Yunanistan ekonomisi için daha önce
yaptığı tahminler dikkate alındığında beklentilerin üzerinde bir büyüme oranına ulaşılmıştır. Diğer
taraftan Yunanistan için 2009 yılı büyüme tahmini bir önceki hükümet tarafından % 1; AB
tarafından
-%
0.9
olarak
açıklanmıştır. IMF ve OECD gibi
uluslararası kuruluşların da beklentisi -%1 civarında daralma yönüde olmuştur. 2009’un son
çeyreğindeki gelişmelerin de etkisiyle Yunanistan krizden en çok
etkilenen ülkeler listesinin başlarına
girmiş ve 2009 yılında ekonomi % 2
oranında daralmıştır. Yunanistan
hükümetinin krizle/borçla mücadele
için aldığı tedbirler nedeniyle 2010
yılında da % 4 civarında daralma
beklenmektedir.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) II.
Dünya Savaşından beri dünya ticaret hacminin ilk kez 2009 yılında %12 civarında gerilediğini
açıklamıştır. Uluslararası turizmdeki daralmanın da % 10 civarında olduğu bilinmektedir.
Yunanistan’ın ödemeler dengesinde en önemli kalemler olan turizm ve gemicilik gelirlerinin bu
gelişmelerden menfi etkilenmesi nedeniyle makro göstergeler hedeflerin çok ötesinde kalmıştır.
Dünya üzerindeki yük gemilerinin yaklaşık % 20’sine sahip olan ve gemi taşımacılığında ilk sırada
yer alan Yunanistan, dünya mal ticaretindeki daralmadan en fazla etkilenen ülkelerin başında
gelmektedir. 2009 yılında ülkenin gemicilik gelirleri % 30’a yakın düşüş göstermiştir. 2009 yılında
turizm gelirlerindeki daralma da % 11.6’dır.
Cari Fiyatlarla GSYİH
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
GSYİH (Milyar €)
136.2
146.4
156.6
172.4
185.8
195.4
210.5
226.4
239.1
237.5
225
GSYİH (Milyar $)
...
...
...
222.3
231.1
246.2
267.7
312.3
351.7
330.9
300
Büyüme (%)
4.5
4.2
3.4
5.6
4.9
2.9
4.5
4.0
2.9
-2.0
-4.5(1)
Kaynaklar : Yunanistan İstatistik Kurumu, Economist Intelligence Unit & EuroStat
Başlangıçta sadece ekonomi çevrelerini kaygılandıran bu belirsizlikler ve gelişmeler hızla
toplumun tüm kesimlerine sirayet etmiş ve önümüzdeki beş yıllık sürecin zorlu bir dönem olacağı
anlaşılmıştır. Bu altı aylık süreçte tüketici güveni sarsılmış, özellikle konut, üretim ve ticaret
sektörlerinde ekonomik aktiviteler yavaşlamış iç talepte belirgin bir daralma meydana gelmiştir.
(Bu talep daralması daha önce bu tüketimi ithalatla karşılayan ülkenin ödemeler dengesine
müspet katkıda bulunmaktadır). Global kriz nedeniyle bir çok yatırım projesi askıya alındığından
(1)
Değişik kaynaklar çok farklı tahminlerde bulunmakta olup rakam Ticaret Müşavirliği tahminidir.
Atina Ticaret Müşavirliği
44
yatırım malları ithalatı ve ayrıca petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle yıl sonunda cari açık
gemicilik ve turizmdeki gelir kaybına rağmen 26.7 Milyar Euro’ya düşmüştür.
Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinin incelenmesinden 2009 yılındaki daralmanın en önemli
nedenlerinin özetle tüketim harcamalarındaki düşüş, azalan sabit yatırımlar ve daralan dış ticaret
olduğu anlaşılmaktadır. Özel tüketimdeki daralma 2009’da % 1.8 olmuştur. Sabit yatırımlar 2007
yılındaki % 8.4’lük artıştan sonra 2008 yılında % 7.4 düşmüş ve bu gerileme 2009’da devam
ederek % 20’leri aşmıştır.
GSYİH bileşenleri incelendiğinde tarımın payının düşmeye devam ettiği görülmektedir. Son 5
yılda tarımın payında toplamda 2 puan civarında bir azalış mevcuttur. Tarım sektörünün GSYİH
içindeki payı 2009 sonunda cüzi bir artışla % 3.5 olmuştur.
Sanayinin GSYİH içindeki payı 2008 yılında 0.3 puanlık bir artışla % 13.3’den % 13.6’ya çıkmıştır.
2009 sonunda bu pay % 14.5’i aşmıştır.
Hizmetler sektörünün GSYİH’ye katkısı çoğu gelişmiş ülkede olduğu gibi önemli yer tutmaktadır.
Hizmetler sektörünün düşük katma değerli yapısı finansal sistemin 1990’lı yıllarda
modernizasyonu ile değişmiştir. Turizm, gemicilik, finans, inşaat ve telekom sektörün en önemli
kalemleridir. İnşaat dahil hizmetler sektörünün GSYİH içindeki payı son 10 yıldır % 80
seviyelerinin üzerinde seyretmektedir. 2008 yılında % 83.1’e ulaşan hizmetler sektörünün GSYİH
içindeki payı 2009’da % 81.9 olmuştur.
GSYİH –Sektörler (%)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Tarım
5.7
5.1
5.1
4.1
3.8
3.3
3.5
Sanayi
12.7
13.1
13.4
13.7
13.3
13.6
14.6
Hizmetler
81.6
81.8
81.5
82.2
82.9
83.1
81.9
Kaynak : EuroStat
GSYİH Bileşenlerinde Değişim Oranları (%)
Nihai Tüketim
Sabit Sermaye (Yatırım)
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
2002
5.2
1.3
-8.4
-1.3
2003
2.4
17.0
3.5
3.4
2004
3.5
0.1
13.9
3.3
2005
1.4
-3.6
4.2
1.4
2006
3.9
8.1
10.9
9.7
2007
3.9
9.6
3.1
6.7
2008
2.4
-5.3
2.2
-4.4
2009
0.4
-13.4
-18.1
-14.1
GSYİH
3.4
5.6
4.9
2.9
4.5
4.0
2.9
-2.0
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
GSYİH Bileşenleri (Cari Fiyatlar)
(Milyar Euro)
Nihai Tüketim
Sabit Sermaye (Yatırım)
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
2002
142.9
34.9
33.0
54.2
2003
151.3
41.7
34.9
56.5
2004
162.2
42.1
40.9
59.4
2005
173.9
41.4
43.5
61.1
2006
187.0
46.0
49.8
69.6
2007
200.5
51.6
52.5
76.4
2008
213.9
50.5
56.1
77.6
2009
217.5
43.1
44.7
67.8
GSYİH
156.6
172.4
185.8
195.4
210.5
226.4
239.1
237.5
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Atina Ticaret Müşavirliği
45
GSYİH Sektörel Dağılım
(Milyar Euro)
Tarım
Sanayi (Enerji Dahil)
Hizmetler
İnşaat
Perakende
Finans
Diğer
Vergiler
2004
8.6
21.8
136.8
11.8
54.7
32.1
38.2
18.7
2005
9.0
23.8
144.7
12.5
56.6
33.8
41.8
20.1
2006
7.6
25.8
155.2
13.7
60.0
36.4
45.1
24.4
2007
7.6
26.9
167.2
14.1
65.7
39.2
48.2
26.4
2008
7.8
29.4
172.9
10.1
72.9
38.7
51.2
28.4
2009
8.1
25.2
179.9
9.6
71.4
42.1
56.8
24.4
Toplam
185.8
195.4
210.5
226.4
239.1
237.5
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Ekonomik büyüklük açısından AB üyeleri arasında inceleme yapıldığında Yunanistan’ın 11.
sırada yer aldığı görülmektedir. Birliğe sonradan üye olan ülkeler içinde sadece Polonya;
Yunanistan’ın önünde yer almıştır. Öte yandan Türkiye’nin AB üyesi olması durumunda
sıralamada Birliğin 7. büyük ekonomisi olarak Hollanda’nın hemen ardından yer alacağı
görülmektedir. Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya’nın ilk beşi oluşturduğu sıralamada
yer alan ilk 11 ülkeyle Türkiye’nin GSYİH değerleri aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
AB ÜYESİ BAZI ÜLKELER ve TÜRKİYE’DE GSYİH (MİLYAR €)
Kaynak : http://epp.eurostat.ec.europa.eu/
İstatistik Kurumu verilerine göre kişi başı gelir Yunanistan’da 20,000 € civarındadır. Yunanistan
2009 yılında kişi başı gelir sıralaması açısından AB içinde İspanya, İtalya ve GKRY’nin hemen
ardından 15. sırada yer almıştır. Satın alma gücü paritesine göre değerlendirme yapıldığında
2009 yılında kişi başı GSYİH; EuroStat verilerine göre 24,300 Euro; Dünya Bankası verilerine
göre ise 33,000 dolardan biraz fazladır.
AB içi sıralamada Lüksemburg ilk sırada yer almaktadır. Yunanistan’ın birliğe sonradan üye olan
ülkelerin tamamının önünde yer aldığı sıralamada sadece Portekiz 17. sıraya gerilemiştir.
Sıralamanın sonunda yer alan iki ülke de birliğe en son katılan Romanya ve Bulgaristan’dır.
Atina Ticaret Müşavirliği
46
Cari Fiyatlarla Kişi Başı Gelir
(Euro)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
GSYİH
12,483
13,372
14,254
15,642
16,798
17,594
18,878
20,231
21,281
21,091
GSMH
12,516
13,457
14,291
15,553
16,674
17,297
18,471
19,639
20,582
20,509
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu
Selanik ve Atina altyapı yatırımlarının tamamlanmış olması nedeniyle endüstrinin yoğunlaştığı
bölgelerdir. Adalar ile Makedonya ve Trakya gibi kuzeyde yer alan bölgelerdeki yetersiz altyapı
ise hükümetin yerel yönetimleri güçlendirme çabalarını engellemektedir. Bölgenin AB Topluluk
Destek Çerçeve Programı kapsamında sağlanan finansmanla kalkındırılması hedeflenmektedir.
Öte yandan AB fonlarının bir kısmı ile Balkanlardaki diğer ülkelerdeki alt yapı yatırımlarının da
finanse edilecek olması bu beklentiyi güçlendirmektedir.
Dışa açık bir ekonomi olan Yunanistan’da, kamu sektörü; devam etmekte olan özelleştirme
programına rağmen hala ekonomide en önemli aktör olma pozisyonunu sürdürmektedir. 20042009 arasında yaklaşık 7.5 Milyar Euro tutarındaki özelleştirmeye (% 75’i yabancı sermaye
tarafından satın alınmıştır) rağmen devlet hala çok büyük bir işveren konumundadır.
AB Ülkelerinde Kişibaşı GSYİH
2007
2008
(Euro)
2009
Lüksemburg
Danimarka
İrlanda
Hollanda
Avusturya
Finlandiya
Belçika
İsveç
Fransa
Almanya
İngiltere
İtalya
İspanya
GKRY
YUNANİSTAN
Slovenya
Portekiz
Çek Cumhuriyeti
Malta
Slovakya
Estonya
Polonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Romanya
Bulgaristan
80,500
42,400
40,900
36,200
33,800
34,700
32,200
35,400
30,400
30,400
29,600
26,200
23,900
21,700
21,300
18,400
15,700
14,200
13,800
12,000
12,000
9,500
10,500
10,200
9,600
6,200
4,500
75,900
40,400
36,600
34,500
33,800
32,000
31,300
30,800
30,000
29,400
25,400
25,200
22,800
21,500
21,100
17,100
15,400
14,200
13,800
11,700
10,200
9,500
9,300
8,300
8,000
6,200
4,600
78,100
41,600
43,500
34,700
32,600
33,900
31,500
36,200
29,700
29,500
33,500
26,000
23,500
20,300
20,200
17,100
15,400
12,300
13,300
10,200
11,600
8,200
10,100
9,300
8,500
5,800
3,800
Geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede
başarısız olan Yunanistan’a 2006’da daha önceki
dönemlerin aksine ciddi yabancı sermaye girişi
olmuştur. İstatistik Kurumu verilerine göre 2006
yılındaki 6.2 Milyar $ doğrudan yabancı sermaye
yatırımı Yunanistan tarihinde en yüksek sermaye
girişinin olduğu yıldır. 2008 ve 2009 yıllarında
sırasıyla 3 ve 2.4 Milyar Euro yabancı sermaye
girişi olmuş ve 2009 sonu itibariyle Yunanistan’daki doğrudan yabancı sermaye stoğu 45
Milyar
Euro’ya
yaklaşmış
bulunmaktadır.
(Yabancı sermayeye ilişkin ayrıntılı bilgi ayrı bir
bölüm olarak sunulmuştur).
2004 yılında 12.4 Milyar Euro civarında olan
ihracat 2008 sonunda 17.2 Milyar Euro olmuştur.
Aynı dönem sonunda ithalat ise yaklaşık % 44
artarak 42.4 Milyar Euro’dan 60.8 Milyar Euro’ya
çıkmıştır. Mal ve hizmet ihracatı birlikte ele
alındığında % 30 civarındaki ihracatın ithalatı
karşılama oranı % 60’ları aşmaktadır. 2008’de
ihracat 25 Milyar $ barajını aşmış ithalat ise 90
Milyar $’a yaklaşmıştır. 2009 yılında ise global
krizin etkisiyle Yunanistan’ın toplam dış ticareti
% 20 civarında daralmış; ihracat 14.5; ithalat ise
48 Milyar Euroya gerilemiştir. (Yunanistan’ın dış
ticaretiyle ilgili ayrıntılar bir sonraki bölümde ele
alınacağından
burada
detaylara
yer
verilmeyecektir.)
Kamu sektöründe çalışanlara ödenen maaşlar
enflasyonla mücadelede ve finansal istikrarın
sağlanmasında EMU öncesinde olduğu gibi
Kaynak : EuroStat
sonrasında da en önemli problemlerden birisi
olarak görülmeye devam etmektedir. 2010 yılında ülkedeki kriz nedeniyle önce maaşlara zam
yapılmayacağı açıklanmış, ardında maaş ve primlerde kesintilere gidilmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
47
Enflasyondaki
artış
eğilimi
2008’in
başlarında
Yunanistan’da
haklı
bir
2005
2006
2007 2008 2009
tedirginlik yaratmış 2008 de enflasyon %
TÜFE
2.9
3.5
3.2
2.9
4.2
1.2
4.2 olarak gerçekleşmiştir. 2009 da ise
resesyon endişeleri ile birleşen ekonomik
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
kriz
neticesinde
enflasyon
%
1.2
seviyesinde kalmıştır. 2010 yılında enflasyonun % 2.5 civarında olması beklenmektedir.
Enflasyon (%)
2004
Yunanistan’ın cari açığı ekonomi için tehdit oluşturmaya devam etmektedir. 2003’te 12.5 Milyar $
olan cari açık sadece 5 yıl sonra 50 Milyar $’ı aşmıştır. Ancak ekonomik kriz,petrol fiyatlarındaki
düşüş ve ithalattaki % 20 civarındaki daralma ile cari açık 2009 sonunda 26.7 Milyar Euro’ya bir
başka ifade ile 37 Milyar $’a düşmüştür.
Kamu borç stoğunun GSYİH’ya oranı son
on yıl % 90 seviyelerinin üzerinde seyretmiştir. 2004 yılında 183 Milyar Euro olan
stok 6 yılın sonunda, 2004’e göre
% 50’ye yakın artış göstererek 2009
sonunda 275 Milyar Euro’ya ulaşmıştır.
Diğer taraftan son olarak uluslararası
derecelendirme kuruluşlarının yaptığı not
indirimi
Yunanistan’ın
borçlanma
maliyetinin artmasına neden olmuştur.
2010 sonunda kamu borç stokunun 300
Milyar Euro’yı aşması beklenmektedir. Özel sektörün toplam dış borcu ise 100 Milyar $ civarında
seyretmektedir. 2009 yılı sonunda kamu borç stoğunun GSYİH’ya oranı % 114.6’ya ulaşmıştır.
Cari Açık ve Kamu Borç Stoku
Dönemler
Cari Açık (Milyar €)
Cari Açık (Milyar $)
Cari Açık / GSYİH
Konsolide Kamu Borç Stoku (Milyar €)
Konsolide Kamu Borç Stoku / GSYİH
2009
2008
2007
2006
2005
-26.7
-37.2
-11.2
-272.3
114.6
-34.8
-32.4
-23.6
-12.7
-51.4
-44.4
-29.7
-17.9
-14.4
-14.2
-11.1
-6.4
237.2
216.4
204.4
195.3
99.2
95.6
95.9
98.8
2009 yılı bütçesi açıklanan verilere göre yaklaşık 30 Milyar Euro açık vermiştir. Merkez Bankası
verilerine göre 2009 yılında gelirler toplamı 55.5 Milyar Euro iken giderler yaklaşık 12.5 Milyarı
faiz ödemeleri olmak üzere 84.8 Milyar Euro olmuştur. Yunanistan parlamentosunda 2010
bütçesi; 62.2 Milyar Euro gelir , 84.7 Milyar Euro gider ve 22.5 Milyar Euro açık şeklinde
onaylanmıştır.
Bütçe Rakamları
Milyar Euro
2006
2007
Giderler
60.7
67.2
Gelirler
52.5
56.7
2008
74.9
60.3
14.6
Bütçe Açığı
8.2
10.5
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
GSYİH’nın Yüzdesi
2009
2010(t)
2006
2007
84.8
84.7
28.5
29.4
55.5
62.2
24.6
24.8
29.4
22.5
3.9
4.6
2008
30.2
25.7
6.1
2009
2010(t)
30.4
30
26.9
27.5
12.2
9.2
Yunanistan’ın ekonomi alanında önemli problemlerinden birisi biraz da tarihsel temelleri olan kayıt
dışı ekonominin hacmidir. Euro Bölgesinde kayıt dışı ekonominin toplam GSYİH içindeki oranı %
10’larda seyrederken Yunanistan’da bu oranın % 30’dan az olmadığı düşünülmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
48
4.2 TARIM
Dünya Bankası istatistikleri toplam yüzölçümünün % 65’inin tarıma elverişli olduğunu
göstermektedir. Ancak dağlık arazi yapısı nedeniyle toplam arazinin % 30’u, bir başka ifade ile
yaklaşık 40,000 km2’lik bölümü, tarımsal faaliyetlere izin vermektedir.
Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre ise bu alan 35,000 km2 civarında olup yaklaşık
10,000 km2’sini meyve ağaçları kaplamaktadır.
Makedonya, Mora ve Merkez Yunanistan sırasıyla tarımsal üretimin en fazla olduğu bölgelerdir.
Yunanistan’ın milli hesaplarla ilgili yaptığı düzeltme neticesinde GSYİH içinde sektörlerin payında
da değişiklikler olmuştur. Son hesaplamalar neticesinde tarımın GSYİH içindeki payı 2005’te
% 4.5 seviyesine inmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında bu pay sırasıyla % 3.7 ve % 3.6 olmuştur. 2008
yılı verileri kesinleşmemiş olmakla birlikte değerin % 3.5 olması beklenmektedir. 2010 sonunda
tarımın GSYİH içindeki payının % 3’ünde altına düşeceği öngörülmektedir.
Tarımsal ürünlerin toplam ihracat içindeki payı % 25’ler civarındadır. Aşağıdaki tablodan da
görüleceği üzere tarımsal kesimde yaklaşık yarım milyon kişi çalışmaktadır. Bir başka ifade ile
tarım kesiminde çalışanların toplam istihdam içindeki payı % 10’dan biraz daha fazladır.
Yaş Gruplarına Göre Tarım Sektöründe Çalışanların Dağılımı-2009
Toplam
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
(1,000 Kişi)
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
4,457.0
33.7
228.1
555.9
1,948.6
1,608.5
82.3
505.9
5.2
16.1
30.7
161.5
255.9
36.5
Bir çok üründe kendi ihtiyacını karşılayacak kadar üretime sahip olmakla birlikte et ve mandıra
ürünlerinde önemli bir ithalatçı konumundadır. Bazı tahıl çeşitleri yine ithal edilen tarımsal ürün
grubunda yer almaktadır.
Dünya genelinde endüstriyel şeftali üretiminde lider ülkedir. Domates üretiminde de dünya
sıralamasının önemli bir yerindedir. Pamuk, tütün ve şekerpancarı önemli ihracat kalemleridir. Bu
ürünlere olan talebin azalmasına rağmen alternatif ekim konusunda henüz bir karara
varılmamıştır. Öte yandan yeni tarımsal reformlar kapsamında kalitenin miktara nazaran öne
çıkartılmasını öngören politikalar çiftçilikle uğraşan kesimlerin şiddetli protestolarına neden
olmuştur.
Yunanistan balıkçılık filosunda, AB fonlarından faydalanma amacıyla 1990’ların ortalarında
rehabilitasyona gidilmiş ve 8,000’i aşan tekne sayısı 2004 sonunda 6,900’lara düşmüştür. 2004
sonunda söz konusu tekneler tarafından 275 Milyon $ değerinde balık yakalandığı tahmin
edilmektedir. Yunanistan balık çiftçiliği sektöründe Avrupa’nın lideri konumunda olup, üretimin
yaklaşık % 50’sini yapmaktadır. Bu çiftliklerde daha çok çipura, levrek ve kabuklu üretimi
yapılmaktadır. Sazan, alabalık ve yılanbalığı üretimi tatlı su balıkçılığında öne çıkanlardır. Öte
yandan son dönemlerde sektörün Türkiye’de ciddi anlamda yatırım yaptığı görülmektedir.
Son olarak Yunanistan’da 250,000 civarında traktör bulunmakta olup, her yıl yaklaşık 500,000 ton
gübre tüketilmektedir.
Hayvan Sayısı (1,000 Adet)
1981
1991
Sığırlar
831
602
Domuz
1,017
986
Koyun
8,144
8,692
Keçi
4,526
5,336
Bal Arısı
1,167
1,196
Atina Ticaret Müşavirliği
2001
621
934
9,124
5,662
1,294
2002
626
940
9,058
5,669
1,288
2003
621
934
9,000
5,619
1,294
2004
601
940
8,827
5,509
1,302
2005
664
975
8,744
4,925
…
2006
684
1,055
9,031
5,075
…
49
Başlıca Tarımsal Üretim (1,000 ton)
ÜRÜNLER
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Buğday
Mısır
Pamuk
Şeker Kamışı
Domates
Portakal
Limon
Mandarin
Elma
Şeftali
Patates
Karpuz ve Kavun
Tütün
Pirinç
Arpa
Zeytinyağı
1,725
2,314
976
2,204
1,700
968
111
104
119
249
805
847
127
158
225
308
1,712
2,451
1,173
2,208
1,932
772
84
86
277
791
836
870
127
171
234
334
1,698
2,547
1,241
2,603
1,705
936
84
127
250
864
892
872
124
165
227
417
1,779
2,351
1,040
1,917
1,568
896
88
109
287
768
896
797
37
179
250
396
1,651
2,396
1,053
851
1,461
778
92
112
260
784
930
789
31
184
282
331
2,102
2,891
912
853
1,379
828
75
104
256
807
914
796
28
184
361
328
2,084
2,035
1,210
2,882
1,820
1,022
174
107
243
927
937
810
137
150
274
358
2,076
2,163
1,138
2,713
1,574
1,164
151
119
269
740
882
784
127
169
273
414
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
4.3 SANAYİ
Yunanistan’da sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı 2003-2008 yıllarında % 12.7 ila % 13.7
arasında seyretmiş, 2009 sonu itibariyle bu pay % 14.6 olmuştur.
Toplam işgücünün % 15’ine yakını imalat sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi Üretim Endeksleri
2009
2008
- 9.3
- 4.0
İmalat Sanayi
- 11.0
- 4.7
Madencilik
-11.5
- 4.5
Sanayi Üretim Endeksi
İmalatçı firmaların geneli küçük aile işletmeleridir.
Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetlerinin (NSSG)
en son yaptığı sanayi araştırmasında listelenen
144,717 kuruluşun % 92.5’i on kişiden az işçi ve
yalnızca % 0.5’i 100’den fazla işçi çalıştırmaktadır.
En geniş ve genel olarak en karlı sektörler özellikle
hammaddelerini yerel kaynaklardan sağlayan
yiyecek, içecek ve tütün gibi tüketim malları
Elektrik / Gaz
-3.1
2.5
sanayiidir. Giyecek ve ayakkabı endüstrisinde,
düşük ücretli Asya ve Doğu Avrupa ülkeleriyle yapılan rekabet nedeniyle son yıllarda gerileme
görülmüştür. Bazı Yunan şirketleri, özellikle tekstil-konfeksiyon sektöründe çalışanlar, iş
yoğunluklarını Balkan ülkeleriyle sınırlandırmışlardır. 1980’lerde Avrupa ile artan ekonomik ilişkiler
sonucu, 1950’li ve 1960’lı yıllarda kurulan düşük teknolojiyle çalışan ve daha çok ithalata dayanan
sanayi şirketlerinin sayısı azalmıştır. Üreticiler, artan ücret maliyetleri sebebiyle, daha yüksek
katma değer sağlayan malların araştırmasına girmişlerdir.
Ekonomik kriz Yunanistan’da sanayi üretimini etkilemeye devam etmektedir. Tablodan da
görüleceği üzere 2007 yılında üretim artışı % 2.2 iken 2008’in mayısından beri üretim azalarak
devam etmektedir. Açıklanan verilere göre 2008’in sonunda sanayi üretimindeki kümülatif
gerileme % 4.0 civarında olmuş, 2009 yılında daralma % 10’a yaklaşmış, imalat sanayindeki
daralma % 11 olmuştur. Madencilikteki yavaşlama 2009’da % 11.5, elektrik/gaz da ise % 3.1
civarında gerçekleşmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
50
4.4 ULAŞTIRMA ve TELEKOMÜNİKASYON
4.4.1 Karayolları
Yunanistan’da uluslararası standartlara sahip iki otobanın inşaatı tamamlanma aşamasındadır.
Her iki proje de Trans-Avrupa ulaşım ağı (TENs) programına dahil edilmiş olup maliyetin yaklaşık
% 60’ı AB’den sağlanan fonlarla finanse edilmektedir. Bunlardan ilki Patra-Atina-Selanik
istikametini takip eden projedir. İkincisi ise Egnatia projesi olarak da adlandırılan ve Igoumenitsa –
Selanik – Türkiye sınırını takip eden 680 km’lik güzergahtır.
Büyük bölümü tamamlanmış durumda olan
Egnatia projesi ile Türkiye
sınırından giriş yapan bir
araç yaklaşık 6 saat sonra
Adriyatik kıyılarına ulaşabilecektir. Daha önce bu
yolun 11 saatten az
olmadığı düşünüldüğünde
Trans-Avrupa ulaşım ağındaki önemi ortaya
çıkmaktadır.
Atina’yı Elefsina’nın endüstri merkezine ve yeni
havaalanına
bağlayan
BOT
projesi
kapsamındaki karayolu inşası
Yunanistan- Fransa konsorsiyumuyla yapılmaktadır. Antik Olympia –
Atina arasındaki kısmın
büyük bir bölümü 2004’
deki olimpiyatlar öncesinde tamamlanmıştır.
Dünya Bankası verilerine
göre Yunanistan’da toplam karayolu uzunluğu
115,000 km’ye yaklaşmaktadır.
4.4.2 Demiryolları
Yunan Demiryolu Kurumu (OSE) uzun zaman önce kurulmuş olmasına rağmen ülkenin zorlu
arazisi nedeniyle demiryollarının gelişmesi diğer ülkelerle mukayese edildiğinde yetersiz kalmıştır.
OSE’nin gerek coğrafi şartlar gerekse kaynak eksikliği nedeniyle sadece 2007’de yaklaşık 2
Milyar $ olmak üzere toplam zararı 7.5 Milyar $’ı aşmıştır. Başbakan Karamanlis Eylül 2008’de
OSE’nin rehabilitasyonu için bir program hazırlandığını ve şirketin dörde ayrılacağını (TraiOSEEDISY-ErgOSE-GAİOSE) açıklamıştır.
Yunan ekonomisinde önemli yeri olan güneydeki limanlardan kuzey Yunanistan ve güneydoğu
Avrupa’ya uzanan demiryolu hattının yetersiz olması nedeniyle demiryolu ile taşımacılık tercih
edilmemektedir.
AB tarafından Trans-Avrupa ulaşım ağına (TENs) dahil edilmiş bulunan demiryolu sisteminde
yenileme ve genişleme yatırımları başlatılmış bulunmaktadır. Bu çalışmalarla ana hatlarda
Atina Ticaret Müşavirliği
51
elektrifikasyon ve çift raylı sisteme geçilerek saatte 200 km hıza ulaşım hedeflenmektedir. Proje
kapsamında lokomotiflerin bir bölümü satın alınmış olup engebeli araziler ve dağlık alanlardaki
hatların tamamlanması beklenmektedir. Demiryollarının rehabilitasyonunda bir diğer öncelik
batıdaki Patra Limanı ile Atina arasında yük ve yolcu taşımaya elverişli hatta verilmiş bulunmakta
ve 2010 itibariyle tamamlanması hedeflenmektedir.
Ülkenin ikinci büyük şehri olan Selanik Balkanlar ve Avrupa’ya çıkış için önemli bir merkez
konumundadır. Önemli demiryolu hatlarının bağlantısı Selanik üzerinden yapılmaktadır.
Dünya Bankası verilerine göre Yunanistan’daki demiryollarının toplam uzunluğu 2,576 km’dir.
18 istasyonlu Atina metrosu 2000 yılında çalışmaya başlamıştır. Ancak metro hatlarının çeşitli
banliyölere ulaşım sağlayacak şekilde genişletilmesine ilişkin çalışmalara ve 24 yeni istasyonun
inşaatına devam edilmektedir. Şehir merkezi-havaalanı hattındaki istasyon çalışmaları nedeniyle
2009’un sonuna kadar bu hat çalışmayacaktır. Bir diğer metro çalışması ise Selanik’te (13
istasyon) başlamış ancak çalışmalar bir kilisenin arazi ile ilgili itirazı nedeniyle mahkeme
sonuçlanana kadar durdurulmuştur.
Yunanistan’da Demiryolu Hatları
Atina Ticaret Müşavirliği
52
4.4.3 Gemicilik
Yunanistan coğrafi konumu itibari ile tarih boyunca denizle iç içe yaşamış bir ülkedir. 200’den
fazlasında yerleşim olan 2000 civarındaki ada denizcilik sektörünün gelişmesindeki en temel
tarihsel gerekçedir. Yunanlılar adalarla iletişimde kazandıkları tecrübelerini ticarete aktarmayı
başararak bugün dünyanın en büyük gemicilik filosuna sahip olmuşlardır. Özellikle II.Dünya
Savaşından sonra modernize edilmeye başlayan sektöre 60’lı yıllarda Onassis ve Niarchos
tarafından yapılan yatırımlarla hacim ikiye katlanmıştır.
Yunanistan’daki limanlardan yük ve yolcu taşımacılığı AB üyesi ülkelerle rekabete açık olmakla
birlikte Adriyatik’te Yunanistan-İtalya arasındaki seferlerin çoğunluğu ve Ege’deki hatların hemen
hemen tamamı Yunanlı şirketler tarafından gerçekleştirilmektedir. AB mevzuatı gereğince kıyı
taşımacılığı ve kruvaziyer seferleri 1 Ocak 1999’da AB üyesi ülkelere açılmış, feribot trafiği ise 1
Ocak 2004’de açılması gerekirken açılmamıştır. AB Komisyonunun konuyu Adalet Divanı’na
götürmesi ve Adalet Divanı’nın Yunanistan’ı mahkum etme riski hükümetin feribot seferlerinde
kısmen de olsa rekabete izin veren bir düzenleme yapmasına neden olmuştur. (Deniz Ticaret
Bakanlığı, Mayıs 2006’da (iki şirket tarafından yılda 300 bin veya üstü sayıda yolcu veya tek şirket
tarafından yılda 150 bin veya üstü sayıda yolcu taşınan hatlarda) feribot seferleri ve tarifelerinde
serbestleştirmeye gitmiştir.)
Gemi taşımacılığının Yunanistan ekonomisi için hayati bir yeri bulunmaktadır. Sektörün geliri ile
ilgili net rakamlara ulaşmak kolay olmamakla birlikte 2008 yılında bu değerin 20 Milyar Euro’yu
aştığı tahmin edilmektedir. Bir başka ifade ile sektörün GSYİH’ya katkısı % 9 civarındadır. Diğer
taraftan bu rakam sadece Yunan bayraklı gemilerden ve limanlardan elde edilen gelirdir. Ancak
filonun büyük bölümünün Yunan bandıralı olmadığı düşünüldüğünde ve cari açığın 2008 de 50
Milyar $ olduğu dikkate alındığında sektörün ekonomideki yeri daha iyi anlaşılmaktadır. Gemi
sahiplerinin Yunan ekonomisine bir diğer katkısının Yunan hükümetlerinin yeni mevzuat
düzenlemelerinin ardından gemicilikten kazandıkları ile başka alanlarda yatırım yapmaları olarak
beklenmektedir. Sektör yarattığı 200,000 civarındaki istihdam ile ekonomiye ayrı şekilde katkı
sağlamaktadır. 2007 ve 2008 yıllarında sırasıyla % 25 ve % 8 büyüme gösteren sektör
gelirlerinde 2008’in son çeyreğinde hızlı bir daralma olmuştur. 2008 yılı sonunda sektörün
ekonomiye katkısı 19.1 Milyar Euro’ya yükselmiş ancak 2009’da % 30 daralma ile birlikte bu
rakam 13.5 Milyar Euro’ya düşmüştür.
İstatistikler incelendiğinde Yunanlılara ait gemilerin yaklaşık % 75’inin 40’ın üzerinde başka ülke
bayrağı altında işletildiği görülmektedir. Bunun en önemli nedenleri; bir geminin Yunan bayrağı
taşıması durumunda belirli sayıda Yunanlı mürettebatın istihdam edilmesi zorunluluğu
(Yunanlılara ödenen ücretler maliyetleri artırmaktadır) ve tonaja bağlı olarak artan vergi
oranlarıdır.
Başlıca Limanlar
1. Pire
2. Selanik
3. Patra
2007 sonu itibariyle dünya üzerindeki gemilerin % 16.5’ine, kuru yük
filosunun yaklaşık % 25’ine, petrol tanker filosunun % 20’sine ve kimyasal
madde tanker filosunun % 10’una Yunanlı armatörler sahiptir. Yunanlı
gemicilere ait tüm gemilerin % 95’i yük gemilerinden kalan kısım ise
kruvaziyer, kıyı yolcu ve ticaret gemilerinden oluşmaktadır.
2008 yılında 30 yaş ve üzerindeki gemilerin sefere çıkarılmasının
yasaklanacak olması nedeniyle ( yasak bazı muafiyetlerle birlikte hayata
5. Volos
geçmiştir) geçtiğimiz yıllarda Yunanlı armatörler tarafından dünyadaki
başlıca tersanelere (2006 sonu itibariyle bu rakamın 400’e ulaştığı tahmin
6. Korfu
edilmektedir) yoğun gemi siparişleri verilmiş ancak ekonomik kriz
7. Dedeağaç
nedeniyle bu siparişlerin bir bölümü 2008’de iptal edilmiştir. Diğer taraftan
8. Elefsina
filoların bakım-onarım, modernizasyon ve yenileme için her yıl 8 Milyar
$’dan fazla harcama yapılmaktadır. Mevzuatın istisnasız uygulanması
9. İgumenitsa
durumunda Yunan filosunun % 40’a yakın bölümünün kızağa çekilmesi
10. Kavala
veya 3.ülkelere satılması gerekmektedir. Londra Yunan Denizcilik İşbirliği
Komitesinin en son verilerine göre, Şubat 2010 itibariyle Yunan bayraklı gemi sayısı %13.55’lik bir
düşüş kaydederek, 1.121’den 969 gemiye düşmüştür. Ayrıca gemi siciline tescil edilen gemi
4. Lavrio
Atina Ticaret Müşavirliği
53
sayısında da net bir düşüş görülmektedir, nitekim 2009 yılında 356 yeni gemi Yunan bayrağı ile
sefere çıkarken, 2010’da bu sayının 189 olacağı tahmin edilmektedir.
Gemicilik sektöründeki liderliği uzunca bir süre devam ettirmek isteyen Yunanistan buna bağlı
olarak demiryolu taşımacılığı ve limanlar gibi yatırımlarına da devam etmektedir. Hükümet; 20062015 arasında 10 yıl sürecek ve yaklaşık maliyeti 6 Milyar Euro olan limanlardaki altyapının
iyileştirilmesine yönelik bir proje başlatmıştır.
Limanlarda verilen bazı hizmetlerin özelleştirilmesi kararı ülkenin en büyük limanı Pire’de işçilerin
muhalefeti ile karşılaşmıştır. Sendikalar 2006 Kasımından itibaren Ocak 2007 sonuna kadar iş
yavaşlatma kararını uygulamıştır. Ancak İsrail, Çin ve BAE’den çeşitli şirketlerin ilgilendiği
özelleştirme süreci hükümetin bu konudaki kararlı tavrı neticesinde 2008 sonlarında Çinlilerin
ihaleyi almaları ile sonuçlanmıştır. Yunanistan’ın başlıca limanlarında zaman zaman yaşanan
grevler yük ve yolcu taşımacılığını menfi etkilemeye devam etmektedir.
Yunanistan’da yük ve yolcu taşımacılığına elverişli liman sayısı 123’dür. Pire Yunanistan’ın en
büyük limanı olup konteyner, kuru yük, tanker ve Ro-Ro gemilerine hizmet vermektedir.
Selanik’teki ülkenin ikinci büyük limanının coğrafi konumu itibariyle Yunan gemicilik sektörü için
ayrı bir önemi vardır.
Yunan Deniz Ticaret Odası verilerine göre, ülkeye kayıtlı 1.000 GT kapasite ve üzeri toplam 3,996
(Ocak 2010) gemi bulunmaktadır. Bu sayı Yunan armatörlerine ait olan Yunan ve yabancı
bandıralı gemi sayısı olup, bunların 2.100’ü Yunan bandıralıdır. Bu gemilerle her yıl yaklaşık 50
milyon yolcu ve 120 milyon ton yük taşınmaktadır. Ancak yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle
armatörlerin başka ülke bayrakları çalışmaları nedeniyle uluslararası kaynakların verilerine de
itibar etmek gerekmektedir. Buna göre; 2006 itibariyle yaklaşık 4,200 civarında geminin toplam
kapasitesi 190 milyon DWT’yi aşmaktadır. Bu gemilerin sadece % 25’i Yunan bandıralı olarak
çalışmakta kalan % 75’lik kısım ise 41 farklı ülkenin bayrağı ile sefer yapmaktadır.
Yunanlı armatörlerin elinde 200 milyar Euro'nun üzerinde sıcak para bulunduğu tahmin
edilmektedir. Geçtiğimiz dönemde bu meblağın bürokratik engeller ve yatırım teşviklerinin
yetersizliği nedeniyle Yunanistan'a gelmediği, yabancı gemi sahiplerinin de yaşadıkları kötü
tecrübeler nedeniyle ülkeye sıcak bakmadıkları bilinmektedir. Sözkonusu engellerin aşılmasını ve
gemi işletmeciliğinde Yunanistan'ın bir çekim merkezi haline getirilebilmesini teminen, Yunanlı
armatörlerin Yunanistan'da büro açmalarını sağlamak üzere Pire'de denizcilik merkezi kurulması,
uluslararası rekabete açık gemicilik hizmetleri bölgesi tesis edilmesi ve gemicilik sektörüne kalifiye
personel sağlanması için eğitim verilmesi planlanmaktadır.
Yunan deniz ticaret filosunun % 20'sine sahip, halen İngiltere'de kaim 100 Yunan armatörü,
işletmelerini Londra ve Atina'dan yürütmekte, bu ailelerin İngiliz ekonomisine yıllık katkısı yaklaşık
12 milyar Sterlin'e ulaşmaktadır. Ancak İngiliz hükümetinin yeni vergi düzenlemeleri nedeniyle
sayıları otuzu aşan şirket, merkezini Yunanistan’a taşımış bulunmaktadır.
4.4.4 Havayolları
2001 yılına kadar 50 yaşındaki, yetersiz donanımlı Atina Hellenikon Havaalanı Yunanistan’da
hava trafiğinin en önemli bölümünü üstlenmiş durumdaydı. 28 Mart 2001 tarihinde, Atina’nın
güney doğusunda bulunan Spata’da başlangıç kapasitesi her yıl 16 milyon yolcu olan ve 50
milyon yolcu kapasitesine genişletilmesi hedeflenen ikiz pistli yeni bir havaalanı (Eleftherios
Venizelos) açılmıştır. Selanik havaalanı da son zamanda yenilenmiş olmasına rağmen halen
büyük uçakları çekme kapasitesine sahip değildir. Sürdürülen havaalanı vergisini kullanarak
bölgesel havaalanlarının yenilenmesi programı yürürlüğe konulmuştur.
1975’de kamuya geçen Olimpik Havayolları’nın özelleştirilmesi için yapılan tüm girişimler AB’nin
bu konudaki yoğun baskısına rağmen bugüne kadar tamamlanamamıştır. Her yıl zarar eden
şirketin borcu 2 Milyar €’yu geçmiştir. 2008 aralığında açılan ihaleye 7 şirket ilgi göstermiş
Olimpik havayolları yenilenen ihale ile 2009 Martında Arap sermayeli Marfin Investment Group’a
devredilmiştir.
Atina, Selanik, Iraklio, Rodos, Korfu, Kos, Chania, Zakintos, Samos, Mikonos ve Santorini
ülkedeki başlıca havaalanlarıdır.
Atina Ticaret Müşavirliği
54
4.4.5 Telekomünikasyon
1949 yılında kurulan ve 2000 yılı başlarına kadar Yunanistan’da monopol konumunda faaliyet
gösteren OTE; Yunanistan’ın en büyük telekomünikasyon kuruluşudur. 2001’den sonra gerek
sabit gerekse mobil telekomünikasyon hizmeti sağlayan şirketler Yunan pazarında faaliyet
göstermeye başlamıştır. Pazarın rekabete açık hale getirilmesine rağmen bu sektörde Avrupa’nın
da ilk 10 şirketi arasında yer alan OTE hala en büyük olma özelliğini sürdürmektedir. 2008 yılında
% 20 hissesini Deutsche Telekom’un satın alarak ortak olduğu şirket gerek güneydoğu Avrupa
gerekse Ortadoğu pazarında faaliyetlerini genişletmeye çalışmaktadır. Yunanistan, Romanya,
Bulgaristan, Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk’ta olmak üzere yaklaşık 30 bin kişiye istihdam
sağlayan şirket, Yunanistan’ın ilk 5 büyük şirketi arasında yer almakta ve hisseleri Londra ve New
York borsalarında işlem görmektedir. WIND, Cosmote (OTE) ve Vodafone ülkede faaliyet
gösteren GSM şebekeleridir. Yaklaşık 16 Milyon abonenin bulunduğu mobil iletişim pazarında
ciddi rekabet yaşanmaktadır.
Telekomünikasyona İlişkin Çeşitli Veriler
2004
2005
2006
2007
2008
Sabit Hat Abone Sayısı (1000 Kişi)
6,352
6,310
6,170
6,128
100 Kişiye Düşen Sabit Hat
57.9
57.5
56.2
55.8
Mobil Telefon Abone Sayısı (1000 Kişi)
11,038
12,456
14,085
16,223
100 Kişiye Düşen Mobil Telefon Aboneliği
100.6
113.5
128.3
147.7
Internet Kullanan Nüfus
1,955
1,995
2,252
2,540
50
161
490
1,017
6,200
56.2
17,729
161.3
2,750
1,250
Geniş Bant Internet Abosesi Sayısı (1000 Kişi)
Kaynak : EIU & WB
4.5 TİCARET ve PERAKENDE PİYASASI
Yunanistan’da perakende piyasası dağınık bir yapı arz etmektedir. Büyük perakende firmaları ve
özellikle zincir süpermarketler pazardaki önemli aktörler olarak yer almaktadır. Tekstilkonfeksiyon, ev eşyası, mobilya gibi emek yoğun sektörler de dahil olmak üzere iç talep yoğun
olarak ithalat yoluyla karşılanmaktadır.Gıda sektöründe yerli üretimle birlikte diğer AB
ülkelerinden de ithalat yapılmaktadır.
Perakende Ticaret Endekslerinde Değişim (%)
Genel Endeks
Gıda
Tekstil-Konfeksiyon
2009
-9.3
-6.0
1.4
Mobilya ve
Elektrikli Aletler
-15.3
2008
- 1.4
-0.1
- 5.5
- 4.3
- 1.3
2007
2.3
0.9
1.1
6.7
6.7
2006
8.0
9.0
0.8
17.7
3.7
2005
3.0
5.6
1.3
0.6
-1.1
Kitap, Kırtasiye
-24.0
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Yaklaşık 500 bin kişinin çalışıtığı bir başka ifade ile istihdamın % 10’unu sağlayan perakende
sektörü 2002-2007 arasında yaklaşık 30 büyüme göstermiş ancak 2008’de finansal krizin etkisiyle
sektörde % 1.4 civarında bir daralma gerçekleşmiştir. 2009 yılında satışların 32.5 Milyar Euro
olduğu tahmin edilmektedir.
Carrefour-Marinopoulos SA, AB Vassilopoulos SA, Sklavenitis, Metro SA, Dia SA, Lidl & Schwarz
Gruppe, Atlantic SA, Jumbo Hellas SA, Praktiker Hellas, Zara Hellas SA, Plaisio Computers, ve
Notos Com Holdings SA perakende pazarının en önemli şirketleridir.
Atina Ticaret Müşavirliği
55
4.6 HİZMETLER
4.6.1 Turizm
3 tarafı denizlerle çevrili olan Yunanistan dünyada en fazla turist çeken ilk 20 ülke arasında yer
almaktadır. Özellikle yaz döneminde rağbet gören ülke 2008 yılında; İstatistik Kurumuna göre 18
milyona, Merkez Bankasına göre ise 19 Milyona yakın turist ağırlamıştır. 2009 yılında ise gelen
turist sayısı % 20 civarında düşüş göstermiş ve 14.9 Milyona düşmüştür.
Turizm gelirlerinin GSMH’ya direk katkısının % 7.5 olduğu ancak yarattığı istihdam ve girdilerle bu
katkının % 16.5’lere ulaştığı görülmektedir. Dünya Turizm ve Seyahat Konseyinin Yunanistan’la
ilgili 10 yıllık tahmini sektörün yıllık büyüme oranının % 4’e yakın olacağı, turizmin 10 yıl sonunda
GSMH’ya katkısının da % 17.5’lere yaklaşacağı yönündedir.
Toplam işgücünün (direk ve dolaylı ) % 20’sinin turizm sektöründe istihdam edildiği tahmin
edilmektedir.
Yunanistan’ı ziyaret edenlerin büyük çoğunluğu; % 95’den fazlası; Avrupa’dan gelmektedir.
Sırasıyla ilk beşi oluşturan İngiltere, Almanya, İtalya, Fransa ve Hollanda’dan gelen turistlerin
toplam içindeki payı % 60’lara yaklaşmaktadır.
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri
1995
2000
2005
2006
2007
2008
2009
Gelen Turist (1,000)
10,130
13,096
15,938
17,284
18,755
18,880
14,914
Giden Turist (1,000)
...
...
3,061
3,194
3,311
3,544
3,000
Turizm Geliri (Milyar $)
4,2
9,3
17.1
18.8
19.4
20.0
15.1
Turizm Geliri (Milyar €)
...
...
10.8
11.4
11.5
11.6
10.4
Kaynak : Yunanistan Merkez Bankası & EIU
Konaklama İstatistikleri
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
53.476
51.590
54.017
56.747
65.420
64.085
53.399*
Yerli
13.716
13.280
13.942
14.249
17.339
16.675
14.182
Yabancı
39.760
38.310
40.075
42.498
48.081
47.410
39.216
Oda
339.540
351.891
358.721
364.179
367.992
...
...
Yatak
644.898
668.271
682.050
693.252
790.956
...
...
Konaklama (1,000 Gece)
Otel Kullanım
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu (*) Ocak-Eylül
Haziran – Eylül arası turizm sezonunun en yoğun olduğu dönemler olup, varışların % 75’e yakın
bölümü havayolu ile yapılmaktadır. Öte yandan gelen turistlerin % 70’ine yakın bölümü adaları
tercih etmektedir.
Son yıllarda başta Türkiye olmak üzere komşu ve çevre ülkelerdeki turist sayısındaki artışın
gerisinde kalan ve pazar payını artırmak isteyen Yunanistan turizm politikalarını gözden
geçirmektedir. Özellikle Çin ve Asya’dan turist çekmek için çalışmalar yürütülmektedir. Öte
yandan yatak sayısının artırılması ve iyileştirilmesi amacıyla turizm yatırımlarına ciddi manada
teşvik politikaları uygulanmakta, özellikle adalarda yapılan yatırımlara ilave primler verilmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
56
4.6.2 İnşaat
Yapı endüstrisi geçmişte Yunan ekonomisinde önemli bir yere sahip olmakla beraber, performans
yönünden iniş çıkışlar göstermektedir. Sektörün GSYİH’ye katkısının 2004’de %8,9; 2005’de ise
% 7.5 oranında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Ancak bu katkı resmi makamlar tarafından
verilen inşaat izinleri dikkate alınarak hesaplanmaktadır. İzinlerin tamamının projelerde öngörülen
sürelerde gerçekleşmediği dikkate alındığında çok da sağlıklı olmadığı anlaşılmaktadır. 2003 ve
2004’de oranların yüksek gerçekleşmesinde Atina Olimipiyatları için yapılan hazırlığın büyük payı
bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde AB fonlarıyla finanse edilecek liman, karayolu ve
demiryolları gibi altyapı projelerle sektörün GSYİH içindeki yerini koruması beklenmektedir.
Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2005’de sektörde güçlü bir gelişme olmuştur. Bunun en
büyük nedeni 1.1.2006’daki yeni KDV düzenlemesi öncesinde projelerin tamamlanması için
gösterilen çabadır.
AB fonlarının (1999 Çerçeve Program çerçevesinde (CSF) 14 milyar Euro, 2006 CSF’de 25,5
milyar Euro) en büyük bölümü, kuzeygüney ve doğubatı karayolları, Atina metrosu, havaalanları
ve limanların geliştirilmesi gibi büyük ölçüde kamu yatırımlarına ayrılmıştır. Bunlara ek olarak,
yeni Atina havaalanı, Atina’daki ring yolu ve Korinth Körfezindeki asma köprü inşaatları Avrupa
Yatırım Bankasından alınan kredilerle özel sektör işbirliğinde yapılmıştır.
1999’da hükümet, Üçüncü Çerçeve Program’daki yatırım planlarını yeniden gözden geçirmiş ve
kamu özel sektör işbirliğine büyük önem vermiştir. Ülkenin büyük inşaat şirketlerinin birleşmesine
ve kendini finanse eden altyapı çalışmaları için teklif vererek yabancı şirketlerle rekabet
edebilmesine izin veren bir yasayı Mart 2001’de parlamentodan geçirmiştir.
İnşaat İzinleri
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
18,359
494,962
17,291
654,410
25,877
1,003,974
18,486
738,226
16,908
658,711
13,665
588,161
9,833
432,047
3,116
81,231
3,241
113,046
3,479
128,005
3,837
146,100
3,672
137,334
3,016
127,258
2,776
120,535
Yeni Bina
1000 m2
1000 €
Renovasyon
1000 m2
1000 €
Kaynak : Yunanistan Merkez Bankası
Sektör 2005 yılındaki performansının ardında 4 yılda büyük bir gerileme göstermiştir. 2009 yılında
inşaat izinlerindeki gerileme % 30 civarındadır. Kuzey Yunanistan da bu oran % 40’ları
aşmaktadır.
Yunan araştırma merkezi Hellastat’ın açıkladığı son rapor inşaat sektöründe son derece
karamsar bir tablo çizmiştir. Ekonomik koşullardan menfi etkilenen sektörde şirket satın almaları
ve birleşmeleri beklenmektedir. Kamu Yatırımlarının 1996 yılından beri en düşük seviyeye
gerilemesi ve 2009 yılındaki sınırlı sayıdaki proje nedeniyle müteaahhitlik şirketlerinin önemli bir
bölümü mali sıkıntı içine düşmüştür. Küçük ve orta boy şirketlerde bu problem daha da büyüktür.
2009 yılında Kamunun Yatırım Programındaki 8.8 Milyar Euroluk kaynak bir önceki yılın % 10
daha altında kalmıştır. Son 13 yılın bu en düşük değeri ile 2009’da bedeli 2 Milyon Eurodan büyük
156 projeye finansman ayrılmıştır. 2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla 381 ve 201 olan proje sayısı
ile mukayese edildiğinde sektörün içinde bulunduğu durum daha açık görülmektedir.
4.6.3 Bankacılık
Yunanistan’da 1997 yılından itibaren ticari bankacılık sektöründe hızlı bir konsolidasyon süreci
görülmektedir. Özelleştirme programları dahilinde kamuya ait altı bankanın satışı tamamlanmış
bulunmaktadır. Ticari bankalar arasındaki birleşmeler neticesinde beş büyük banka bugün
pazarın yaklaşık % 80’ine hakim durumdadır. Devlet; Yunanistan Ulusal Bankasındaki (NBG)
Atina Ticaret Müşavirliği
57
hisselerinin önemli bir bölümünü özel sektöre devretmiş büyük bankalar içinde yer alan Emporiki
Bankasının tamamını (Çoğunluk hissesini Fransız Crédit Agricole almıştır) özelleştirmiştir. Alpha
Bank, EFG Eurobank ve Piraeus Bankası Yunanistan’daki diğer 3 büyük bankadır. Ülke
genelinde en fazla şubesi olan kamuya ait Yunanistan Ziraat Bankasının sektördeki pozisyonu
önemini korumaktadır.
Bankacılık sektörü son dönemlerde dışa açılmaya, özellikle Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa’daki
faaliyetlerini genişletmeye başlamıştır. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı bu bölgelerde pazarın %
20’sinin Yunan Bankaları tarafından kontrol edildiğini ifade etmektedir. 2006 yılı Nisan ayında
gerçekleşen Finansbank – NBG ortaklığı gerek rakamın büyüklüğü gerekse Yunanistan’ın yurt
dışında yaptığı yatırımlar açısından rekor seviyedeki tutarı ile ilk sırada yer almaktadır.
Finansbank – NBG ortaklığında NBG tarafından Türkiye’ye 2.9 Milyar Dolarlık bir sermaye
transferi gerçekleşmiştir. Bu rakam Yunanistan’ın tarihinde yurt dışına ihraç ettiği en büyük
sermaye özelliği taşımaktadır.
Bankalar yatırım bankacılığı, ortak fonlar, leasing, sigorta, komisyonculuk ve kredi kartlarıyla
iştigal eden iştirakleri ile faaliyetlerini gerek Yunanistan gerekse dış pazarda genişletmeye devam
etmektedir.
Yunan Bankalar Birliği verilerine göre (http://www.hba.gr/English/) NBG Türkiye ile birlikte 13
ülkede faaliyet göstermekte olup Sırbistan ve Bulgaristan’da sırasıyla 204 ve 173 şubeye
sahiptir. Emporiki Bankası 6, Alpha Bank 7, Piraeus Bankası 9, Eurobank ise 7 ülkede
faaliyettedir.
8 Yunan Bankasının 2008 sonu itibariyla Balkan coğrafyasında 2000’e yakın şubesi
bulunmaktadır. Yakın gelecekte Balkanlardaki her üç banka şubesinden bir tanesinin Yunan
Bankalarından birisinin olacağı öngörülmektedir.
Euro’ya geçiş sonrasında faiz politikalarının AB Merkez Bankası tarafından tespit edilmesi
neticesinde para birliğine dahil olan ülkelerdeki tüzel ve gerçek kişiler kendi ülkelerindeymiş gibi
Yunan Bankalarından kredi kullanabilmektedir. Bu olanak bankaların karlılıklarını müspet yönde
etkilemeye devam etmektedir. Buna mukabil aşırı istihdamdan kaynaklanan maliyetlerin karlılığa
etkisi menfi yöndedir.
Son dönemlerde bazı AB üyesi ülkelerdeki bankalar da Yunanistan pazarına ilgi duymaya
başlamıştır. Deutsche Bank’ın, EFG Eurobank’da %10 ve Credit Agricole Indo Suez’in de Ticaret
Bankasında yaklaşık % 90’lık payları bulunmaktadır.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Moody’s ve S&P Nisan sonunda Yunan
bankalarının notlarında indirime gitmiş olup son kredi notları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Moody's
S&P's
Uzun
Dönem
Kısa
Dönem
Tarih
Uzun
Dönem
Kısa
Dönem
Tarih
NBG
Baa2
P-2
30.04.2010
BB+
B
27.04.2010
EFG Eurobank Ergasias
Baa3
P-3
30.04.2010
BB
B
27.04.2010
Piraeus Bank
Ba1
NP
30.04.2010
BB
B
27.04.2010
Emporiki Bank
Baa2
P-2
30.04.2010
AA-
A-1+
25.06.2009
Alpha Bank
Baa3
P-3
30.04.2010
NR
NR
Marfin Egnatia Bank
Baa2
P-2
30.04.2010
-
-
-
Agricultural bank of Greece
Baa3
P-3
30.04.2010
-
-
-
Banka
Atina Ticaret Müşavirliği
58
4.6.4 Sigortacılık
Yunanistan sigorta piyasası diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha küçüktür. 2004 yılında toplam
prim değeri GSYİH’nin % 2.2’sine tekabül eden 4.5 milyar Euro tutarına ulaşmıştır. Yunanistan
sigortacılık sektörünün toplam prim değeri AB toplamının % 0.5’ini oluşturmaktadır. Kişi başına
düşen prim miktarı 2003 yılında 294 Euro’dan 2004 yılında 328 Euro’ya yükselmiştir. Genel
sigortacılık hizmetleri içinde hayat sigortası oranı 1998 yılından itibaren her yıl önemli artış
göstermektedir. Sektördeki yeniden yapılanma sürecinde 2001 yılı sonunda endüstri derneğine
kayıtlı sigorta şirketi sayısı 183’ten 107’ye düşmüştür. Sigorta şirketlerinin 73’ü yerel, 34’ü ise
yabancı sermayelidir. Pazar araştırmacıları bu sayının on yılda yarıya düşeceğini beklemektedir.
Sigorta Şirketleri Derneği verilerine göre ilk 5 şirket piyasanın % 60’ına ve ilk 10 şirket % 80’ine
hakim durumdadır.
4.7 ENERJİ
Yunanistan toplam enerji ihtiyacının yaklaşık % 70’i ithal etmekte olup, enerji alanında dışa
bağımlı bir ülke konumundadır. Bu nedenle enerji sektörü dış ekonomik ve ticari ilişkilerinde
zemin kazanma arzusunda olduğu bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerji ihtiyacı istikrarlı
bir şekilde artmaya devam etmekle birlikte kişi başına tüketim açısından AB içinde son sıralarda
yer almaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Yunanistan’ın 1990-2000 yılları arasındaki
ihtiyacının yılda ortalama % 2.6 oranında arttığını, 20022010 yılları arasındaki artış oranının ise % 4 civarında Enerji Tüketimi
1999
2015
olmasının beklendiğini ifade etmektedir.
% 58 % 45
Yunanistan’ın enerji üretim kaynakları sınırlıdır.Tüm enerji Petrol
% 32 % 30
ihtiyacının % 60.5’lik kısmı petrol, % 7.1’lik kısmı ise doğalgaz Linyit
%5
% 19
ile karşılanmakta, bunun da hemen tamamı ithal edilmektedir. Doğalgaz
Petrol ithalatı İran, S.Arabistan, Rusya, Libya ve Mısır’dan, Hidroelektrik
%1
%1
doğalgaz ithalatı ise sırasıyla % 80 ve % 20 oranlarında Diğer
%4
%5
olmak üzere Rusya ve Cezayir’den yapılmaktadır. Son
dönemlerde özellikle doğalgaz konusunda yeni arz kaynakları arayışları devam etmekte olup bu
çerçevede Azerbaycan ve İran’la anlaşma imzalanmıştır.
Yunanistan’ın ciddi linyit rezervleri bulunmakta ve devlete ait elektrik şirketi (DEI) bunu elektrik
üretimi için kullanmaktadır. Toplam elektrik üretiminin yarısından fazlası için linyit kullanılmaktadır.
Petrol bağımlılığının azaltılması için linyit kullanımını artırma düşüncesi hem hava kirliliği kaygısı
hem de KYOTO protokolü yükümlülükleri nedeniyle uygulamaya geçmemiştir. Ancak buna
rağmen ülkedeki elektrik üretiminin yarısından fazlası hala bu yolla yapılmaktadır. Hükümet enerji
ihtiyacının karşılanmasında doğalgaza öncelik verme yolunu seçmiştir. IEA 2010 sonunda
doğalgaz kullanımının % 17.3 olacağını tahmin etmektedir. Öte yandan ülkenin deprem
kuşağında yer alması ve yoğun sismik hareketler nedeniyle nükleer santral yapımı gündeme
getirilmemektedir.
Enerji sektöründe geç de olsa özel şirketlerin faaliyet göstermesine izin verilmiştir. Bu bağlamda
Viotia ve Selanik yakınlarında özel sektöre ait iki yeni santral elektrik üretimine başlamıştır. Ancak
DEI pazarın hala tartışmasız en büyüğü olma özelliğini korumakta, elektrik arzının % 97’sini tek
başına sağlamaktadır. Özel şirketler aynı zamanda doğalgaz tedariği yapabilmektedir. Ancak hem
elektrik hem de doğalgazın DEI ve DEPA’ya satılması gerekmektedir. Sadece üretim veya
tedarikçilik yapan ve dağıtım yapması mümkün olmayan özel şirketlerin devlete ait bu şirketlerle
rekabet etmesi mümkün değildir.
AB’nin 2001 yılında yayınladığı direktife göre 2010 yılına kadar elektrik ihtiyacının % 20’sinin,
2020 yılına kadar da tüm enerji ihtiyacının % 20’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi
gerekmektedir. Bu alanda yatırım yapmakta geç kalan Yunanistan’da 2010 yılı sonu itibariyle
elektrik üretiminin % 12’sinin yenilenebilir enerji kaynaklarından yapılacağı tahmin edilmektedir.
Kalkınma Bakanlığı petrol, doğalgaz ve elektrik sektörlerinde 2010 yılına kadar 2.5 Milyar €’luk
kısmı yenilenebilir enerji projeleri olmak üzere enerji sektörüne 4,5 milyar € yatırım
planlamaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
59
2007 Kasımında her iki ülkenin Başbakanlarının katılımı ile açılan Türkiye-Yunanistan doğalgaz
enterkonnektörü ve 26 Temmuz 2007’de imzalanan Türkiye-Yunanistan-İtalya arasındaki
doğalgaz ulaştırmasına ilişkin anlaşma Yunanistan’ın üzerinde önemle durduğu projelerdir.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki doğalgaz boru hattı Karacabey ile Gümülcine’yi birbirine
bağlamaktadır. 285 km uzunluğundaki hattan doğalgaz transferine 2008 kasımında yine her iki
ülkenin başbakanlarının katılımı ile başlanmıştır.
Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aşamada yılda 2.5
milyar m3 doğalgaz sevkedilmesi, 2012 sonunda tamamlanması beklenen ve denizaltından
geçecek olan Yunanistan-İtalya boru hattından ise yılda 8.8 milyar m3 doğalgaz aktarılması
öngörülmektedir. Uzun dönemde Şah Deniz Projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede
planlanan Türkiye’nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan’a aktarılmasıdır. Türkiye,
Yunanistan, İtalya ve Azerbaycan arasında yapılması beklenen anlaşma ile Yunanistan
doğalgazda en önemli tedarikçi durumundaki Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmayı
hedeflemektedir.
2007 Martında Yunanistan, Rusya ve Bulgaristan arasında imzalanan Burgaz-Dedeağaç Petrol
Projesi ülkenin enerji kaynaklarını çeşitlendirme politikası için önemli anlaşmalardan bir tanesidir.
Enerji İstatistikleri
2004
2005
2006
2007
2008
Enerji Tüketimi ( Milyon Ton Petrol Eşiti)
34
34
34
35
36
Kişi Başı Enerji Tüketimi ( Kg Petrol Eşiti)
3,092
3,076
3,135
3,198
3,257
Elektrik Tüketimi ( Milyar kw)
53
54
56
57
59
Kişi Başı Elektrik Tüketimi (kw)
4,824
4,947
5,077
5,226
5,363
Doğal Gaz Tüketimi (Milyon m3)
2,684
2,840
3,310
3,710
4,076
Kaynak : Dünya Bankası
4.8 DOĞAL KAYNAKLAR ve MADENCİLİK
Dağlık coğrafi yapısı nedeniyle Yunanistan’da toprakların yaklaşık % 25’inde ekim
yapılabilmektedir. Ekili arazinin yarısına yakın bölümü daha çok keçi ve koyunların otlamasına
elverişli çayırlardır.
Resmi kayıtlarda ülkenin % 22’lik bölümünün ormanlarla kaplı olduğu iddia edilmekte ancak
yapılan çalışmalar son yıllarda sıkça rastlanan orman yangınları nedeniyle bu oranın % 17’lere
düştüğünü göstermiştir.
Madencilik sektörünün enerji ve imalat sektörü içinde değerlendirilmesi nedeniyle GSMH içindeki
payı net olarak hesaplanamamaktadır. Ancak geçmişte bu oranın % 1’in altında olduğu dikkate
alındığında ve sektörde önemli bir gelişme ve büyüme olmadığı için payın yine % 1’lerin altında
olduğu genel olarak kabul görmektedir.
Çeşitlilik sınırlı olmakla beraber Yunanistan bazı madenlerde öne çıkmaktadır. Perlit, bentonit,
puzolan (lav) ve sünger taşında dünyanın en büyük tedarikçisi konumundadır.
Demir cevheri ve boksit madenleri (500 Milyon ton rezerv) öne çıkan diğer madenlerdir.
Almanya’dan sonra Avrupa’nın en büyük linyit üreticisi Yunanistan’dır. Başta alüminyum olmak
üzere krom, bakır ve uranyum
rezervlerinin maliyetler nedeniyle ekonomik
olmadığı
düşünülmektedir. Linyit, kurşun, magnezit ve tuz diğer maden kaynaklardır.
Megapoli’de kömür, Siderokastro’da altın ve gümüş, Lavrion’da gümüş ve Thasos’da çinko
madenleri çalışmakta olan madenlerdir.
Atina Ticaret Müşavirliği
60
4.9 PARA ve SERMAYE PİYASALARI
Yunanistan Menkul Kıymetler Borsasında ( Athex) Gelişmeler
Aylar
Endeks Değeri
Aralık 2008’e
Göre Değişim (%)
Bir Önceki Aya
Göre Değişim (%)
(2009)
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
1780
1536
1684
2054
2327
2210
2362
2466
2661
2686
2263
2196
-59.2
-62.8
-57.7
-51.3
-44.3
-35.8
-30.4
-25.1
-6.8
30.4
18.3
22.9
-0.4
-13.7
9.7
21.9
13.3
-5.0
6.9
4.4
7.9
0.9
-15.7
-3.0
Kaynak : Yunanistan Merkez Bankası
Euro Bölgesinde Parasal Büyüklükler
(Milyar Euro)
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Dolaşımdaki Para
468.4
532.8
592.2
638.5
709.9
754.3
Gecelik Faiz
2480.5
2946.8
3164.3
3262.0
3,263.0
3,724.5
M1
2948.9
3479.6
3756.5
3900.5
3,972.9
4,478.8
M2
5632.2
6152.9
6728.4
7425.1
8,009.5
8,167.0
M3
6568.2
7116.8
7789.7
8685.1
9,386.0
9,322.5
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Gecelik Faiz
2.05
2.09
2.83
3.87
3.87
0.71
1 Aylık Vade
2.08
2.14
2.94
4.08
4.28
0.89
3 Aylık Vade
2.11
2.18
3.08
4.28
4.64
1.22
6 Aylık Vade
2.15
2.23
3.23
4.35
4.73
1.43
12 Aylık vade
2.27
2.33
3.44
4.45
4.83
1.61
2005
2.33
2.65
2.92
3.59
4.14
2006
3.44
3.58
3.72
4.07
4.42
2007
4.45
4.21
4.34
4.50
4.81
2008
4.35
4.12
4.65
5.09
5.52
2009
1.61
3.12
4.22
5.17
5.83
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Para Piyasalarında Faiz Oranları (%)
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Yunan Tahvillerinin Getirisi (%)
2004
1 Yıllık
2.27
3 Yıllık
2.87
5 Yıllık
3.37
10 Yıllık
4.25
30 Yıllık
...
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Not : Yunanistan’ın Avrupa Para Birliğine dahil olması nedeniyle para piyasalarına ilişkin para
arzı, kredi ve mevduat faizi gibi veriler Avrupa Merkez Bankasınca açıklanmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
61
4.10 ÖZELLEŞTİRME
Dünyada 1990’lı yıllarda başlayan özelleştirme çalışmaları, kamu kurumları ve işletmelerinin
yaşadığı rekabet sorunları ve genel olarak devletin rolünün sınırlandırılmasında bir çözüm olarak
görülmüştür. Günümüzde bu tempo yavaşlayarak da olsa liberalleşen bütün ekonomilerde devam
etmektedir.
Yunanistan’daki Özelleştirme sürecini uluslararası gelişmeler ve Avrupa ile yürürlükte olan
Ekonomik ve Parasal Birlik çerçevesinde uygulanan ortak politikalar zorunlu kılmıştır. Yapılan
özelleştirmeler, genel olarak KİT’lerin özel sektöre satılması, ancak aynı zamanda kamunun
kontrolünün azalmaması yönünde gerçekleştirilmiştir. Diğer bir ifadeyle, Yunanistan bir taraftan
özelleştirmeye sıcak bakarken, diğer taraftan ekonominin kontrolünü de elden bırakmamaya
gayret etmektedir.
Dünyada kabul gören uygulamalara göre; özelleştirme sadece, rekabet ortamında faaliyet
gösteren kamu işletmelerinin mülkiyetinin veya yönetiminin devletten özel sektöre transferi
şeklinde (hisse devri, özel sektöre satış veya açık artırma şeklinde satış) gerçekleşiyor ise de, bu
tür özelleştirmelerin başarılı olma şansı da oldukça düşüktür. Özelleştirme öncesi öncelikle
kurumsal yapının teşekkül ettirilmesi ve serbest piyasa ekonomisinin tüm dinamiklerinin (maliye
politikası, dış ticaret politikası, döviz politikası vs.) istikrarlı olarak çalışması önem arzetmektedir.
Pazarın kurumsal açıdan serbest kılınması da bir anlamda özelleştirmeye yakın bir uygulamadır,
çünkü bu uygulama ile daha önce sadece devlet tarafından gerçekleştirilen belirli faaliyetlerin özel
sektör tarafından da yapılmasına imkan tanınmaktadır.
Kısmi özelleştirmenin en modern şekli kamu faaliyetlerinin mutat (konvansiyonel) devridir.
Yunanistan’da genel olarak borsa aracılığıyla hisse senetleri transferi (azınlık hisseleri paketi arzı)
yolu ve ‘stratejik yatırımcı’ (mülkiyet
devri olmaksızın, sadece yönetimin devri) yoluyla
özelleştirmeye gidilmiştir.
Yaşadığımız globalleşme çağında Yunanistan’ın da uluslararası gelişmelerden etkilenmesi
kaçınılmaz olmuştur. Yunanistan’ın eurozone’a girişi, önceden elde etmiş olduğu kalkınma
sürecini, AB yardımları sayesinde ikiye katlamasını ve dolayısıyla yapısal açıdan çehre
değiştirmesini sağlamıştır. Zaten AB’nin Ekonomik ve Parasal Birlik hedefini belirleyen Maastricht
Anlaşmasının ve Maastricht Kriterlerinin hedefi de bu olmuştur.
Bu çerçevede, özelleştirme süreci Yunanistan’a Avrupa tarafından ‘dayatılmıştır’ ve çıkar
çatışmalarının meydana geldiği başlıca alan olmuştur. Özelleştirme süreci uygulanırken, aynı
zamanda rekabet ile üretimin artışı, kamu borçlarının azaltılması, işsizliğin önlenmesi ve sosyal
eşitsizliklerin giderilmesinin yanısıra, en önemli hedef olan ülkenin kalkınması göz önünde
bulundurulmalıdır. Ayrıca teorik olarak özelleştirme, ekonomik hayatın ilgili sektörlerini düzenleyici
bir rol oynamaktadır. Fakat Yunanistan’da şu ana kadar yapılan uygulamaların, pratikte ekonomik
hayata canlılık vermek yerine, genelde hükümetin öncelikli ihtiyaçlarını sübvanse etmek amacına
yönelik olarak, bütçenin günü birlik hedeflerini karşılamada kullanılmıştır.
Yunanistan’da özelleştirme ile ilgili ilk ciddi girişimler 1991 yılında çıkarılan 2000/91 sayılı
Özelleştirme Kanunu çerçevesinde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. 1991 – 1999 yılları arasında
Kalkınma Bakanlığı’na bağlı Özelleştirme Sekreterliği adı altında hizmet veren idare, 1999 – 2002
yılları arasında Ekonomi Bakanlığına bağlanarak Özelleştirme Dairesi adı altında hizmet vermiş,
2002 yılından sonra ise, yine Ekonomi Bakanlığı bünyesinde yeniden örgütlenerek faaliyetine
devam etmiştir.
Ancak, 1991 – 1998 yılları arasında sistemli bir özelleştirme programı uygulamak mümkün
olmamıştır.
1991 yılında yürürlüğe giren özelleştirme kanununun yeterli olmaması nedeniyle 2002 yılında
revizyona gidilmeye karar verilmiş, ancak yapılan kapsamlı değişiklikler sonucunda ortaya, önceki
kanunu fiilen iptal eden, yepyeni bir kanun çıkmıştır. Söz konusu kanun 2002 yılından sonraki
özelleştirme çalışmalarına ivme kazandırmıştır.
Atina Ticaret Müşavirliği
62
Yunanistan Özelleştirme Kurumundan temin edilen bilgilere göre 1994 – 2004 yılları arasında
geçen 10 senelik süre içerisinde başta bankalar ve önemli tersaneler olmak üzere toplam 19
Milyar Euro tutarında özelleştirme gerçekleştirilmiştir. Sadece Mart 2004 – Mart 2006 döneminde
gerçekleştirilen özelleştirme tutarı ise 4.2 Milyar Euro’dur. 2004 yılı Mart ayında iktidara gelen
Karamanlis hükümeti ile hızlanan özelleştirme programından yılda ortalama olarak toplam
GSMH’nın % 2.2’si oranında bir gelir öngörülmektedir. Halen hükümetin özelleştirme programında
olan önemli kuruluşlar ise Emporiki Bank, Atina Havaalanı, DEPA (Doğal Gaz Kurumu), Liman
Arazileri ve Turizm İşletmeleri bulunmaktadır.
Yunan ekonomisine katkıda bulunmak ve Yunan vatandaşlarının refahını arttırmak için, son
yıllarda başlatılan özelleştirme faaliyetleri belli bir ivme kazanarak devam etmektedir. Özelleştirme
süreci boyunca, azami ekonomik faydanın sağlanması için, öncelikle özelleştirilecek olan kamu
teşekkülünün değeri tespit edilmektedir. Böylece daha iyi ekonomik sonuç elde edilmekte ve
baskı altında satış işlemlerinden kaçınılmaktadır. Bu yaklaşım çerçevesinde 2004-2005
döneminde bir dizi özelleştirilme gerçekleştirilmiş ve özelleştirme faliyetleri sonunda 2.9 Milyar
Euro gelir elde edilmiştir. Özellikle:

Ağustos 2004’de Hellenic Petroleum S.A. (ELPE)’nin devletin stratejik ortağı olan
PANEUROPEAN şirketine 192 milyon euro karşılığında % 8.21 oranında hissesi satılmıştır.

Kasım 2004’de Yunan Devleti National Bank’ın % 7.46’lık anasermaye payını Yunanistan’da
ve yurt dışındaki kurumsal yatırımcılara arz etmiştir. Söz konusu işlem 2004 yılının Atina
Borsasındaki en büyük işlemini ve teklif defteri aracılığıyla sunulan ikinci büyük arzı teşkil
etmiştir. Bu işlem sonucunda devlet 562 milyon gelir elde etmiştir.

Temmuz 2005’de OPAP (Futbol Oyunları Bahis Kurumu)’nun %16.44’lık devlet hissesi
Yunanistan ve yurt dışına kombineli arz ile sunulmuştur. Yunan devleti söz konusu satıştan,
özelleştirme programı dahilinde elde ettiği en yüksek gelir olan 1.266 milyon euro elde
etmiştir.

Eylül 2005 tarihinde Yunan Telekomünikasyon Kurumu (OTE)’nin Yunan devletine ait olan
%10 oranındaki hissesi Yunanistan ve yurt dışındaki kurumsal yatırımcılara arz edilmiştir.
Elde edilen gelir ise 835 milyon euro tutarında gerçekleşmiştir.
Yukarıda detayları verilen özelleştirme projeleri haricinde önümüzdeki dönemde yapılması
planlanan özelleştirme projeleri de aşağıdaki gibidir:
Yunan Devletine ait olan ve Yunan Turizm Kalkınma şirketince idare edilen önemli mülklerin
değerlendirilmesi. Özellikle, değerlendirme süreci başlatılan belli başlı turistik ve işletme
birimleri şunlardır: İrinis ve Filias Stadyumu Marinası, Korfu Adası Gazinosu, Rodos Afantou
bölgesindeki golf arazisi, Attika Anavissos bölgesindeki tuzla ve Mora’daki Vitina Ksenia,
Taşoz Limanı, Skiathos Limanı ve Tsangarada Limanı tuzlaları.
 Yunan Posta Kurumu ELTA’nın yan şirketi olan Tahymetafores A.E. (Kurye Şirketi) için
stratejik partner arayışı.
Ayrıca, Pire ve Selanik Liman işletmeleri özel sektöre devredilmesi ihalesi başarı ile
sonuçlanmıştır. Özelleştirme programının, kamu ile özel sektör işletmelerinin işbirliğini düzenleyen
yeni kanunla daha büyük hız kazanacağı düşünülmektedir.
Aşağıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, Yunanistan’da özelleştirme
faaliyetlerinin yoğunlaştığı 1998 - 2006 yılları arasındaki 8 yıllık sürede yıllık ortalama 2.5 Milyar
Euro’luk özelleştirme gerçekleştirilmiştir. Mevcut uygulamalara göre özelleştirme uygulamaları
genelde kurum toplam varlıklarının belirli oranlarını özelleştirmek suretiyle gerçekleşmekte, bir
kaç kurum dışında %100 özelleştirilen kurum bulunmamaktadır. Tablodan da görüldüğü gibi,
2004-2008 yılları arasında 6.658 Milyar Euroluk özelleştirme geliri elde edilmiştir.

DEPA, Selanik Su ve Kanalizasyon İşletmesi, Mont Parnes Kumarhanesi için yatırımcı arayan
Yunanistan’da Ekonomi Bakanlığı yetkilileri 2009 yılında 1 Milyar Euro özelleştirme geliri
hedeflemektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
63
2004 – 2009 Arasında Yunanistan’da Gerçekleştirilen Başlıca Özelleştirmeler
ŞİRKET
ÖZELLEŞTİRME
ORANI
TARİH
GELİR
(Milyon Euro)
Hellenic Petroleum Group
% 8.21
Ağustos 2004
192
National Bank of Greece
% 7.46
Kasım 2004
562
OPAP S.A. (Hellenic Organization of Football Prognostics
% 16.44
Temmuz 2005
1,266
% 10
Eylül 2005
835
--
Şubat 2006
400
ATE Bank
% 7.18
Mayıs 2006
328
TT Bank (Greek Postal Savings Bank)
% 34.84
Mayıs 2006
612
% 11
Ağustos 2006
364
% 10.70
Haziran 2007
1,122
TT Bank (Greek Postal Savings Bank)
% 20
Temmuz 2007
510
OTE ( Hellenic Telecommunication Group)
% 20
Mayıs 2008
431
Olympic Havayolları
% 100
Şubat 2009
177
%17
Nisan 2009
2
%65.94
Nisan 2009
7
%5
Temmuz 2009
674
OTE ( Hellenic Telecommunication Group)
TT Bank (Greek Postal Savings Bank)
Emporiki Bank
OTE ( Hellenic Telecommunication Group)
Atina Havalimanı Yakıt Borusu Şirketi S.A.
Olympic Yakıt Şirketi S.A.
OTE ( Hellenic Telecommunication Group)
TOPLAM
7,506
Yunanistan’da özelleştirme ile ilgili ilk ciddi girişimler 1991 yılında çıkarılan 2000/91 sayılı Kanun
çerçevesinde gerçekleştirilmeye başlanmış ancak 1991 – 1998 yılları arasında sistemli bir
özelleştirme programı uygulamak mümkün olmamıştır. Özelleştirilen kurumların özelleştirilme
oranının % 50’nin altında olduğu görülmektedir. Yunanistan pazar ekonomisi uygulayan 26 yıllık
bir AB üyesi olmasına rağmen, ekonominin kontrölünü devlet elinde bulundurmak istemekte ve
uluslararası çevrelerde açıkça söylenmemekle birlikte ekonomiyi tamamen serbest piyasa
ekonomisinin kurallarına terk etmekten kaçınmaktadır.
Milli Elektrik Kurumu (DEH), Doğalgaz kuruluşu (DEPA), telekom şirketi OTE’deki kamu
paylarının azaltılması, bahis şirketi OPAP, Postbank ve Hellenic Petroleum 2010 yılında
özelleştirme programına alınan belli başlı projelerdir. Yunanistan hükümeti bu özelleştirmelerden
2.5 Milyar Euro beklemektedir.
4.11 EKONOMİYİ ETKİLEYEN veya KAMUOYUNDA TARTIŞILAN OLAYLAR
Ocak 2007





Ekonomi Bakanı Yorgos Alogoskufis özelleştirme kapsamında yeni kanunların çıkarılacağını
açıkladı.
3 büyük sigorta kurumunun 2007 yılındaki toplam açığının 2 milyar Euro’yu aşacağı bildirildi.
Ekonomi Bakanı Alogoskufis yeni ihracat stratejisini açıkladı.
Yunanistan’daki yabancı yatırımlar 2006 Ocak – Kasım döneminde 4 milyar Euro’ya ulaştı.
Yunanistan’da kayıt dışı ekonominin 52 milyar Euro tutarında olduğu tahmin edildi.
Atina Ticaret Müşavirliği
64
Şubat 2007




Çevre ve İskan Bakanlığı Alternatif Enerji Kaynaklarına yönelik planı açıkladı.
Türk azınlığını ziyaret eden Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni, Türk azınlık mensuplarının artık
devlet memurluğuna tayin olabileceği açıkladı.
Yunan Ekonomi Bakanı büyük bir işadamları heyeti ile birlikte Hindistan’a ziyaret düzenledi.
Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Birleşik Arap Emirliklerini ziyaret etti. Ekonomik ilişkileri
geliştirme amaçlı ziyarette önemli işbirliği anlaşmaları imzalandı.
Mart 2007


Sigorta Kurumlarının yüksek fiyattan tahvil satın aldığı haberi skandal yarattı ve hükümeti zor
durumda bıraktı. Sandıkların borsada hisse alım – satımları, yabancı fon şirketleri ile ilişkileri,
off-shore şirketlerinin işe karıştığı anlaşıldı. Tartışma meclise taşındı.
Burgaz-Dedeağaç petrol boru hattının inşası için Rusya Başkanı Putin Atina’yı ziyaret etti ve
iki ülke arasında anlaşma imzaladı. Aynı zamanda, Rusya’dan zırhlı tank alımı hakkında
anlaşma imzalandı. Putin ile birlikte gelen Rus işadamları heyeti Yunanlı işadamları ile işbirliği
imkanlarını araştırdı.
Nisan 2007



Rus şirketi Gazprom’un başkanının Atina ziyareti AB’yi endişelendirdi. Komisyon tekel
oluşturulmaması konusunda Yunanistan’ı uyardı.
Genelkurmay Başkanı Büyükanıt Selanik’i ziyaret etti. Balkan ülkeleri toplantısı için gelen
Büyükanıt Ege’de silahsızlanma konusunda önerilerde bulundu. Ankara – Atina arasında
büyük görüş ayrılıklarının olduğu anlaşıldı.
Makedonya’nın isim konusu yine gündemi meşgul etti. ABD Yunanistan’a isim konusunda
baskı uyguluyor.
Mayıs 2007



Tahvil skandalından dolayı Çalışma Bakanı Savas Tsituridis istifa etmek zorunda kaldı.
İlk 3 aylık büyüme oranının % 4 olduğu açıklandı.
Maliyeden sorumlu AB Komisyon üyesi Almunia, Yunanistan’ın 2004’den beri süren mali
denetimden çıktığını açıkladı.
Haziran 2007




Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Ortadoğu’yu ziyaret etti.
Alternatif turizmin geliştirilmesi için Yunanistan’ın Makedonya – Trakya bölgelerine 25 milyon
Euro verileceği açıklandı. 2007-2013 döneminde ise bu bölgelere 4.17 milyar Euro verilmesi
planlanıyor.
Başpiskopoz Hristodulos’un ileri aşamada kanser hastası olduğu açıklandı.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Konseyi İstanbul’da toplandı. Karamanlis – Erdoğan görüşme
gerçekleştirdiler.
Temmuz 2007


Yunan limanlarındaki projelere 2.5 milyar Euro tahsis edileceği açıklandı.
Yunanistan’ın değişik bölgelerindeki yangınlar can kaybına neden oldu.
Ağustos 2007


Yunan Dışişleri Bakanlığı ‘ekonomi diplomasisi’ni geliştirmek amacıyla, 5 büyük meslek
kuruluşu ile anlaşmalar imzaladı.
Hükümet genel seçimlerin 16 Eylül’de gerçekleştirileceğini açıkladı.
Atina Ticaret Müşavirliği
65

Atina ve Mora yarımadasında çok büyük yangınlar meydana geldi. Mora’da köyler yerle bir
oldu, ölü sayısı 60’ın üzerine çıktı. Olimpiyat Oyunlarının başlatıldığı Antik Olimpia kenti büyük
hasar gördü.
Eylül 2007



AB yangınlardan hasar gören yerlere yardım gönderdi. Birçok önde gelen işadamı ve şirketler
bağışlarda bulundu, hükümet çok büyük yardım paketleri duyurusunda bulundu.
Türkiye’den Yunanistan’a doğalgaz akışının başladığı bildirildi.
16 Eylül’de yapılan genel seçimlerden YDP kan kaybıyla da olsa yine birinci parti seçildi ve
152 milletvekili ile hükümeti kurdu.
Ekim 2007


Hükümet limanları özelleştirme kararı aldı.
Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Bölgesel İşbirliği Forumuna katılmak üzere Ankara’ya gitti.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile kısa bir görüşme yaptı.
Kasım 2007



Ekim ayı enflasyonu %3.1 olarak açıklandı.
Pasok partisinin başkanlık seçimlerinde Papandreu tekrar başkanlığa seçildi.
Erdoğan ile Karamanlis Dedeağaç’ta doğalgaz boru hattının açılışını gerçekleştirdiler.
Aralık 2007




Yunanistan’ın en büyük firmalarından 3’ünün süt satışında kartel oluşturduğu meydana çıktı, 3
şirket çok büyük para cezalarına çarptırıldı.
Türkiye Dışişleri Bakanı Ali Babacan Atina’yı ziyaret etti. Beraberinde büyük bir işadamları
heyeti ile geldiği ziyarette, DEİK ile Yunan Sanayicileri Birliği SEV arasında bir Türk-Yunan
İşbirliği Konseyi anlaşması imzalandı.
Babacan’ın Gümülcine’ye yaptığı ziyaret ve orada yaşayan azınlığa ‘Türk azınlığı’ olarak hitap
etmesi Yunan kamuoyunda tepkilere yol açtı.
Çalışma Bakanı Manginas’ın kendi evinde sigortasız göçmen işçi çalıştırdığı ortaya çıktı,
bakan yoğun baskılara dayanamayıp istifa etmek zorunda kaldı.
Ocak 2008



Başpiskopoz Hristodoulos vefat etti.
Kültür Bakanlığı Eski Genel Sekreteri Hristos Zahopoulos’un intihar teşebbüsü yeni bir
skandalın patlak vermesine neden oldu. Skandala adı karışan Yeni Demokrasi Partisi
Milletvekili Kostas Koukodimos istifa etti.
Başbakan Karamanlis 50 yıldan sonra ilk kez Ankara’yı ziyaret eden başbakan oldu.
Şubat 2008


Ilımlı görüşleri ile tanınan İeronimos Yunanistan Başpiskoposluğuna seçildi.
Makedonya’nın yeni ismi hakkında BM özel arabulucusu Mathew Nimits yeni girişimlerde
bulundu.
Mart 2008

Sigorta Sandıkları yasasının oylaması esnasında sendikalar tarafından çok büyük yürüyüş ve
protestolar, grevler yapıldı. Yunan Elektrik Kurumu çalışanlarının yaptığı grev sonucunda
günlerce birçok bölge elektrik kesintisine uğradı.
Atina Ticaret Müşavirliği
66
Nisan 2008




Yunanistan Makedonya’nın NATO üyeliğine veto koydu.
Yunan Milli Halter Ekibinde doping skandalı meydana geldi. 11 milli atletin dopingli olduğu
tespit edildi. Milli takım antrenörü istifa etti.
BM Genel Sekreterliği kararıyla Yunanistan Hava Kirliliği Ticareti Sisteminden 3 ay boyunca
men edildi. Ülke Kioto Protokolünde yer alan 141 ülke içinde ceza alarak men edilen tek ülke
oldu.
Atina’ya resmi ziyaret gerçekleştiren Rus Başkanı Putin ile Yunan Başbakan Karamanlis
arasında South Stream doğalgaz boru hattı anlaşması imzalandı.
Mayıs 2008


Yunan Milli Telefon Kurumu OTE’nin % 20’si Alman Deutsche Telekom tarafından satın alındı.
Yüksek miktarda ayçiçek yağına madeni yağ bulaştığı tespit edilerek piyasadan toplatıldı.
Haziran 2008



Eski Başbakan Simitis Pasok partisi meclis grubundan ihraç edildi.
Yunanistan’a resmi ziyaret gerçekleştiren Fransa Başkanı Nikola Sarkozy Makedonya’nın ismi
konusunda Yunanistan’ı desteklediğini açıkladı.
Gerek hükümetin gerekse anamuhalefet partisi Pasok’un adının karıştığı Siemens skandalı
patlak verdi. Siemens şirketinin zamanında Pasok hükümetine ve yakın zamanlarda Nea
Dimokratia hükümetine rüşvet verdiği ortaya çıktı.
Temmuz 2008

Rodos’ta beş gün boyunca süren yangın 50 bin dönümün üzerinde arazinin yanmasına ve
muazzam ekolojik hasara yol açtı.
Ağustos 2008


Pekin Olimpiyat Oyunlarında Milli Atlet Fani Halkia’nın dopingli olduğu tespit edildi.
Yunanistan sadece iki gümüş ve iki bronz madalya aldı.
Yunan Ekonomi Bakanı Yorgos Alogoskoufis uluslararası ekonomik kriz ve uluslararası
enflasyon artışının bütçeyi etkileyeceğini açıkladı.
Eylül 2008


Aynaroz’da bulunan Vatopedi Manastırı skandalı patlak verdi. Skandala birçok siyaset adamı,
hükümet üst düzey yöneticileri, rahipler ve avukatların adı karıştı. Savcılık araştırma başlattı.
Skandala kendisinin ve noter olan eşinin adı karışan Deniz Ticareti Bakanı Yorgos
Voulgarakis istifa etti.
Ekim 2008



Uluslararası ekonomik kriz patlak verdi. Atina Borsası her gün negatif sonuçla kapanmaya
başladı.
Vatopedi skandalına adı karışan Devlet bakanı Theodoros Rousopoulos yoğun baskılara
dayanamayarak istifa etti.
Vatopedi skandalını araştırmak üzere Mecliste İnceleme Komisyonu kuruldu.
Kasım 2008

Çin Cumhurbaşkanı Hu Çindao Yunanistan’a resmi ziyaret gerçekleştirdi. Yunanistan ile Çin
arasında imzalanan anlaşma sonucunda Pire limanının işletmeciliği 50 yıllığına Çin devi
Cosco’ya verildi. Ayrıca Yunan Radyo Televizyon Kurumu ERT’in işletmeciliği de CCTV’ye
verildi.
Atina Ticaret Müşavirliği
67
Fener Rum Patrikhanesi Vatopedi Başkeşişi Efrem’in istifasını istedi. Efrem bu talimat üzerine
görevinden uzaklaştı.
Yunan elektrik Kurumu DEİ 244.6 milyon Euro net zararı olduğunu açıkladı.


Aralık 2008
Meclis İnceleme Komisyonuna birçok bakan ve bakan yardımcısı ifade vermek üzere çağırıldı.
6 Aralık akşamı Atina’nın Eksarhia semtinde 16 yaşındaki Aleksis Grigoropoulos polis
tarafından öldürülünce Atina ve birçok Yunan şehrinde öğrencilerin başını çektiği birçok olay
meydana geldi. 15 gün boyunca dinmeyen yürüyüş ve protestolar esnasında özellikle Atina
merkezinde birçok mağaza, banka ve zincir mağaza yakılıp yağmalandı. Hükümet olayların
önüne geçmekte zorlandı.
21 Aralık’ta 2009 yılı bütçesi mecliste onaylandı. Ancak bütçenin Ocak ayında AB
Komisyonunun açıklayacağı tedbirlerden dolayı değişikliğe uğrayacağı açıklandı.
Yunan Hükümetinin borç alma faizi %2.28’e yükselerek rekor kırdı.




Ocak 2009



Yunanistan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü (OSCE)’nün dönem başkanlığını üstlendi.
Başbakan Karamanlis Aralık 2008’de meydana gelen büyük ayaklanmaların yarattığı
çalkantılardan ve ekonomik krizin baskısından dolayı kabine değişikliğine gitti.
Teröristler tarafından bir polis memurunun yaralanması sonucunda, Yunanistan’da terörün
yeniden boy gösterdiği anlaşıldı.
Şubat 2009


Siyasi partilere geçmiş yıllarda para verdiği iddiaları ile Siemens şirketi gündeme oturdu.
Skandal günler boyunca gündemi meşgul etti.
Yeni Demokrasi Partisi Onikiada milletvekili ve eski bakan Aristotelis Pavlidis’in bir armatöre
deniz seferleri işletmeciliğini vermek karşılığında rüşvet aldığı iddiaları gündeme geldi.
Pavlidis yoğun baskılara rağmen istifa etmeyerek hükümete sıkıntılı günler yaşattı.
Mart 2009


Pire Limanı İşletmecisi OLP ile Çin KİT’i Cosco arasındaki sözleşme onay için Meclis’e geldi,
ancak Meclis’te yoğun tartışmalara yol açtı, aynı zamanda liman işçilerinin uzun günler
süren grevlerine yol açtı.
Ulusal havayolu şirketi Olympic Airlines Marfin Şirketler Grubu başkanı Andreas
Vgenopoulos tarafından satın alındı.
Nisan 2009

Ekonomi Bakanı Papathanasiou 150.000 Euro’nun üzerine gelir sahibi olanlardan ekstra
vergi tahsil edileceğini açıkladı.
Mayıs 2009


Anamuhalefet partisi Pasok Siemens skandalına yönelik Meclis’te soruşturma açılmasını
önerdi, ancak hükümet bu öneriyi reddetti.
Çiftçiler protesto amaçlı olarak Pire limanını bloke ettiler, büyük gösteriler düzenlendi.
Haziran 2009


AB Parlamento seçimleri yapıldı. Pasok uzun bir dönemden sonra ilk kez % 4,4 bir farkla
birinci parti oldu.
Teröristlerin düzenlediği yeni bir saldırıda bir polis memuru hayatını kaybetti.
Atina Ticaret Müşavirliği
68

Sağ görüşlü Eleftheros Tipos gazetesi kapatıldı. Gazetenin sahibi olan armatör
Angelopoulos gazeteyi, içinde bulunduğu mali sıkıntılardan dolayı kapatmak zorunda
kaldığını açıkladı.
Temmuz 2009



Anamuhalefet partisi Pasok Başkanı Yorgo Papandreu Meclis’e yolsuzlukla mücadele
hakkında tedbir paketi sundu.
1 Temmuz itibariyle Sigara Yasağı Yasası yürürlüğe girdi, belirli bir alan için izin alınması
olanağı getirildi, ancak genel geçer kural olarak bütün kapalı mekanlarda sigara içme yasağı
uygulaması başladı.
H1N1 gribi Yunanistan’da da ölümlere yol açmaya başladı.
Ağustos 2009

Atina’da çok büyük yangınlar meydana geldi. Hükümet hızlı bir şekilde tepki verememekten
dolayı yoğun eleştirilere maruz kaldı.
Eylül 2009

Başbakan Karamanlis Selanik Uluslararası Fuarında yaptığı geleneksel konuşmasında 4
Ekim’de erken seçime gidileceğini açıkladı.
Ekim 2009


4 Ekim’de yapılan genel seçimde Pasok %10.5 gibi büyük bir farkla birinci parti olarak
hükümeti kurdu. Karamanlis Yeni Demokrasi Partisi başkanlığından istifa etti.
Atina’nın Agia Paraskevi semtindeki karakola terörist saldırısı gerçekleşti, 6 polis memuru
yaralandı.
Kasım 2009



Yeni Demokrasi Partisi yapılan başkanlık seçimlerinde Antonis Samaras yeni başkan seçildi.
H1N1 gribine karşı aşılanması süreci başladı.
Yunanistan’ın bütçe açığının bir önceki hükümerin açıklamış olduğu %6 seviyesinde
olmadığı, %12 seviyelerinde olduğu açıklandı. AB Komisyonu ve Merkez Bankası
Yunanistan’a çok yoğun eleştirilerde bulundu, derhal tedbirler alınması talep edildi.
Aralık 2009



Başbakan Papandreou Cumhurbaşkanı Karolos Papoulias’ın onayını alarak bütün parti
liderlerinin katıldığı bir toplantı düzenleyerek, ülkenin yaşadığı ekonomik krize ilişkin görüş
teatisinde bulundu.
Yunan ekonomisinin yaşadığı büyük kriz dünya gündemine oturdu. Ardı ardına bütün
uluslararası değerlendirme şirketleri Yunanistan’ın notunu indirdi. Yunan ekonomisinin iflasın
eşiğinde olduğu, Euro kuşağından ihraç edileceği söylentileri hızla yayılmaya başladı.
Yunanistan’ın bütçe açığının bir önceki hükümetin açıklamış olduğu % 6 seviyesinde
olmadığı, %12 seviyelerinde olduğu açıklandı. AB Komisyonu ve Merkez Bankası
Yunanistan’a çok yoğun eleştirilerde bulundu, derhal tedbirler alınması talep edildi.
Atina Ticaret Müşavirliği
69
5. EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER
5.1 GENEL DURUM
1981’de AB’ye katılan Yunanistan 1959 yılından (AB üyeliğine ilk başvuru tarihi) 2004 yılına kadar geçen 45
yıllık süre içinde nüfusuna göre AB fon ve finansal kaynaklarından en çok istifade eden ülke konumunda
olmuş ve 150 Milyar Dolardan daha fazla yardım almıştır. 2007- 2013 yılları arasında da AB’nin bölgesel
fonlarından 21 Milyar Euro daha verilmesi öngörülmüştür.
Yunanistan’ın dış ticareti 100 Milyar $ ilk kez 2008 yılında geçmiş bulunmaktadır. Son beş yıl içerisinde AB
ile yapılan ticaretin toplam içindeki payı % 55 ila % 62 arasında değişmiştir. 2009 için bu oran yaklaşık
% 62 olmuş ve Almanya, İtalya, Fransa,Çin ve Hollanda sırasıyla Yunanistan’ın ticaretindeki ilk beş ülke
olarak yer almıştır. Türkiye bu değerlendirmede 11.sırada yer almaktadır. Topluluk içi ticaret bu
değerlendirmenin dışında tutulduğunda sıralama değişmekte, Türkiye toplamda Çin ve ABD’nin ardından
3.lüğe yükselmektedir.Türkiye ihracatta ABD’nin hemen arkasından 2.durumda ithalatta ise 4.sırada yer
almaktadır.
Yabancı sermaye çekmede başarısız olan Yunanistan özellikle Balkanlar ve güneydoğu Avrupa’da ciddi
yatırım yapmaya devam etmektedir. Yunan Bankalarından NBG’nin Türk Finansbank’ı almak için ihraç ettiği
sermaye Yunanistan tarihinin en büyük yatırımıdır. Yunanistan Ekonomi Bakanlığı Balkanlardaki Yunan
sermayesinin 15 Milyar Euro’ya ulaştığını ifade etmektedir.
Yunanistan’ın diğer ülkelerle ekonomik ilişkileri geliştirme çabaları “ekonomik diplomasi” ve “enerji
diplomasisi” stratejileri çerçevesinde devam etmektedir. 2006 yılında başlatılan bu girişimlerden nisbi bir
başarı sağlandığı kabul edilmektedir. Sanayi üretiminin iç talebi karşılamaktan uzak olması, ithalatın
ihracatın üç katına yakın olması nedeniyle hükümet arayışlarına devam etmektedir. Cumhurbaşkanı,
Başbakan ve Dışişleri Bakanlarının yaptığı bazı ülke ziyaretlerine işadamlarından oluşan yaklaşık 100 kişilik
heyetler eşlik etmekte ve işbirliği olanaklarının geliştirilmesi hedeflenmektedir.
AB üyesi Yunanistan gerek Balkanlarda gerekse ekonomik çıkarlarının bulunduğu ülkelerle ilişkilerini
geliştirmeye önem vermektedir. Bu bağlamda öncelikle Balkanlarda aktif olarak faaliyet
göstermektedir.Yunanistan bütçesinden karşılanmak üzere Balkanların Yeniden Kalkındırılmasına Yönelik
Yunan Ulusal Planı (ESOAB) bunun en önemli göstergelerinden bir tanesidir. Balkan coğrafyasında
3500’den fazla şirket faaliyet göstermektedir. Siyasi anlamda sorun yaşadığı ve isim konusundaki
anlaşmazlık nedeniyle NATO üyeliğini veto ettiği Makedonya’yla bile ekonomik ve ticari ilişkilerini
geliştirmeye özel önem vermektedir. Romanya ve Bulgaristan’la kurduğu ilişkilerde de AB içinde birlikte
hareket etmeye özen göstermektedir. Yunanlı şirketler bu ülkelerde bankacılık ve iletişim sektörlerinde
güçlü bir yer edinmiştir. Rusya ile turizm ve enerji alanında; Ortadoğu ülkeleri ile ticaret, enerji ve inşaat
konularında işbirliğini geliştirme arzusundadır.
Bir önceki bölümde de ifade edildiği ve bir sonraki sayfadaki ödemeler dengesi tablosundan da görüleceği
gibi turizm ve gemicilik Yunanistan ekonomisi için hayati önem taşıyan iki sektör olarak karşımıza
çıkmaktadır. 2008 sonunda; turizm gelirleri 11.5 Milyar; taşımacılık gelirleri 19.2 Milyar Euro olmak üzere
toplam katkı 30 Milyar Euro’dan fazladır. İki sektörün ödemeler dengesine net katkısı ise 17 Milyar Euro
civarında olmuştur. 2009 daki krizin etkisiyle gemicilik gelirleri yaklaşık 15, turizm ise 10 Milyar Euro’ya
düşmüştür.
Dış pazarlarda yaşanan daralmanın etkisini minimize etmek isteyen Yunanistan yönetimi ihracat ve yatırım
stratejisini gözden geçirme kararı almış bulunmaktadır. Buna göre dış ticaretin geliştirilmesinden sorumlu
kuruluş olan HEPO etkinlikerini özellikle Çin ve BAE üzerinde yoğunlaştırma kararı almış ve ihracatın yoğun
olarak yapıldığı Almanya, ABD, Romanya, Bulgaristan ve Rusya gibi ülkelerdeki faaliyetlerin de
genişletilmesine çalışılacağını açıklamıştır. Ayrıca HEPO Yunanistan’ın avantajlı olduğu sektörlerde tanıtım
ve reklam gibi tutundurma araçlarının kullanımına özel önem vermeyi düşünmektedir.
Daha önce de vurgulandığı gibi Yunanistan’da dış ekonomik ve ticari ilişkiler Dışişleri Bakanlığı’na bağlı
olup bakan yardımcılarından bir tanesinin sorumluluğundadır. Ayrıca belirtilmesi gereken nokta
Yunanistan’da bakan yardımcılarının da milletvekili olduğudur. Bu bağlamda dış ticaret; bakan yardımcısı
Spyros Kouvalis’e bağlı olarak çalışmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
70
5.2 ÖDEMELER DENGESİ ve SERMAYE HAREKETLERİ
5.2.1 Cari İşlemler Dengesi
ÖDEMELER DENGESİ BİLANÇOSU
2007
(Milyon EURO )
2008
2009
-23,668.1
-32,602
-34,798
26,704
-35,286
-41,499
-44,049
-30,760
16,154
2,940
1,632
11,583
51,441
11,701
5,022
34,717
17,446
3,037
2,275
12,133
58,945
12,257
7,796
38,892
19,813
4,255
1,582
13,977
63,862
16,409
6,295
41,158
15,318
3,063
772
11,483
46,078
10,660
4,129
31,290
15,337
16,592
17,135
12,567
28,364
11,357
14,325
2,683
13,027
2,383
6,991
3,653
31,337
11,319
16,939
3,079
14,746
2,486
7,771
4,489
34,093
11,636
19,188
3,242
16,931
2,679
9,316
4,936
26,952
10,369
13,552
3,031
14,385
2,466
7,073
4,845
-7,119
-9,077
-10,643
9,804
2006
I
CARİ İŞLEMLER HESABI
Ι.A
DIŞ TİCARET HESABI
I.A.1 İhracat
Petrol
Gemi
Diğer Mallar
I.A.2 İthalat
Petrol
Gemi
Diğer Mallar
Ι.Β
HİZMETLER HESABI
I.B.1 Gelirler
Turizm
Ulaştırma
Diğer Servisler
I.B.2 Giderler
Turizm
Ulaştırma
Diğer Servisler
I.C
GELİR HESABI
I.D
CARİ TRANSFERLER
3,400
1,591
2,757
1,293
SERMAYE HESABI
3,041.3
4,332.3
4,090.8
2,017
3,311
3,117
194
270
32
237
4,674
4,401
272
342
27
315
4,638
4,242
396
547
192
355
2,328
2,133
195
311
14
296
-20,626.8 -28,061.1 -30,889.9
-24,686
II
ΙΙ.1 Gelirler
Genel Hükümet (Çoğunluk-AB)
Diğer Sektörler
ΙΙ.2 Giderler
Genel Hükümet (Çoğunluk-AB)
Diğer Sektörler
III
SERMAYE ve FİNANS HESAPLARI
IV
FİNANS HESABI
IV.A DOĞRUDAN YATIRIM
Yurt Dışında
Yurt İçinde
IV.B PORTFÖY YATIRIMLARI
Varlıklar
Yükümlülükler
ΙV.C DİĞER YATIRIMLAR
Varlıklar
Yükümlülükler
( Genel Hükümet Kredileri )
ΙV.D RESMİ REZERVLERDEKİ DEĞİŞİM
V
NET HATA ve NOKSAN
20,363.7
27,361.4
29,914
24,226
9548
-3,322
4275
8,115
-6,961
15,077
11,519
-5,851
17,370
-448
-224
-2,499
-3,900
1401
17,442
-16,351
33,793
12,741
-16,266
29,007
-2,342
-322
1,421
-1,650
3,071
16,428
-269
16,697
12,095
-27,823
39,918
-573
-29
1,092
-1,323
2,415
27,104
-4,533
31,637
-3,637
-23,876
20,239
-2,335
-333
263,1
699,7
729,7
461
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Atina Ticaret Müşavirliği
71
5.2.2 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
Yunanistan geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede başarısız olmuş bir ülkedir. Avrupa
Birliği’ne sonradan üye olan ülkelerde dahi yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları
Yunanistan’ın önünde yer almaktadır.
Geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede başarısız olan Yunanistan’a 2006’da daha önceki
dönemlerin aksine ciddi yabancı sermaye girişi olmuştur. İstatistik Kurumu verilerine göre 2006
yılındaki 5.4 Milyar $ yabancı sermaye yatırımı Yunanistan tarihinde en
Yıllar
Milyon $
yüksek sermaye girişinin olduğu yıldır. Ancak rakamın bu seviyelere
1993
1244 çıkmasında Emporiki ve Geniki Bankalarının hisselerinin alınmasının büyük
1994
1166 payı bulunmaktadır.
1995
1198 2007 yılında OECD ülkelerinde yapılan doğrudan yabancı sermaye
1996
1196 yatırımlarında yaklaşık % 30 artış olurken Yunanistan’a yapılan yatırımlarda
1997
1089 % 65 civarında bir gerileme olmuş ve 2 Milyar $ seviyesinde kalmıştır. 2008
1998
72 sonu itibariyle Yunanistan’daki doğrudan yabancı sermaye stoğu 55 Milyar
$’a yaklaşmış bulunmaktadır. Aynı dönem itibariyle Yunan şirketleri
1999
561
tarafından yurtdışında yapılan yatırımların toplamı ise 20 Milyar $
2000
1108 civarındadır. Yunan şirketlerinin yatırımları başta bankacılık sektörü olmak
2001
1589 üzere Balkanlar’da yoğunlaşmıştır.
2002
50 Yunanistan Merkez Bankası’nın geçici verilerine göre 2008 yılındaki
2003
1276 doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının toplamı 3.5 Milyar Euro olmuştur.
2004
2103 2008 Mayısında Deutsche Telekom yaklaşık 2.5 Milyar Euro ödeyerek
2005
606 Yunan Telekom Şirketi OTE’nin % 20 hissesini satın almıştır. Aynı şirket
2006
5366 sene sonunda Yunan Devleti’nin OTE’deki % 3’lük hissesi için de yaklaşık
2007
2000 430 Milyon Euro ödeme yapmıştır. Bu iki ödemenin toplamı 3 Milyar Euro’ya
2008
4600 yaklaşmıştır. Bir başka ifade ile doğrudan yabancı sermayenin % 85’ini OTE
hisselerini satın alan Alman telekom devi getirmiştir.
2009
3486
Yunanistan Merkez Bankası’nın verilerine göre 2009 yılında Yunanistan’a
yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları net 2.4 Milyar Euro olmuştur.
2009 Nisan ve Mayıs aylarında Credit Agricole Emporiki Bank’da sermaye artışı yaparak ülkeye
toplam 813 milyon Euro yabancı sermaye girişinde bulunmuştur. Benzer şekilde, Deutsche
Telekom Yunan Telekom Şirketi-OTE’deki hisse oranını %25’den %30’a yükselterek 673 milyon
Euro’luk doğrudan yabancı sermayenin Yunanistan’a girişini sağlamıştır.
Yunan Merkez Bankası’nın, ‘Doğrudan Yatırımlar 2009’ verilerine göre, Yunan yatırımcıların
yurtdışındaki yatırımları net 1.3 Milyar Euro, yabancıların Yunanistan’daki yatırımları ise net 2.4
Milyar Euro’yu bulmuştur. Böylece; 2008 yılında net 3.1 Milyar Euro olan doğrudan yabancı
yatırımlar; 2009’da düşüş göstermiştir.
Yabancı sermaye yatırımlarının yarısına yakın bölümü Lüksemburg merkezli şirketler tarafından
yapılırken, Hollanda yaklaşık % 10’la ikinci sırada yer almaktadır. İngiltere, Fransa, Almanya ve
ABD % 5 civarında paylarla takip eden ülkelerdir.
Yunanistan’a yabancı sermaye ilgisinin az olmasına ; AB’nin büyük pazarlarına coğrafi uzaklığı,
pazarın küçük olması, ulaşım ağının yetersizliği, bürokratik işlemlerin uzun sürmesi, işgücü
maliyetleri, sendikaların gücü ve son olarak stratejik olarak adlandırdıkları sektörlerde korumacı
yaklaşımları neden olarak gösterilebilir.
Yunan Yatırım Ajansı’nın verilerine göre, 2003-2009 yılları arasında, Yunanistan’daki yabancı
yatırımların başlıca kaynağı AB ülkeleri olmuştur. Yunanistan’a yabancı sermaye yatırımlarında
Almanya 1., İngiltere 2., Fransa 3., Belçika ve Lüksemburg 4., Hollanda 5., İtalya 6., Kıbrıs 7.
sırada yer almakta, bununla birlikte ABD 8., İsviçre ise 9. Sırada yer almaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
72
2008 ve 2009 Yıllarındaki Başlıca Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
Tarih
Şubat 2008
Mayıs 2008
Temmuz 2008
Ağustos 2008
Eylül 2008
Eylül 2008
Kasım 2008
Kasım 2008
Aralık 2008
Ocak 2009
Mart 2009
Nisan 2009
Nisan 2009
Mayıs 2009
Mayıs 2009
Haziran 2009
Temmuz 2009
Ağustos 2009
Kasım 2009
Yatırımcı
Alapis- Kıbrıs
Deutsche Telekom
Xanatech (Kıbrıs)
Emirates International Telecommunicat.
Güneydoğu Avrupa Fonu (Kıbrıs)
RTL (Alman)
Deutsche Telekom
Credit Agricole
Dixons
Hofer KG- Avusturya
HSBC Property Invest - Lüksemburg
Credit Agricole – Fransa
Dubai Financial Limited- BAE
Credit Agricole SA- Fransa
Hofer KG- Avusturya
Electrabel International- Hollanda
Deutsche Telekom AG- Almanya
Hofer KG- Avusturya
Ergo International- Almanya
Yatırım
Alapis-Yunanistan
OTE’nin % 20 Hissesi
Kanal 9
Forthnet
Chrysi Efkairia Gazetesi
Alpha TV
OTE’nin % 3 Devlet Hissesi
Emporiki Bankası
Kotsovolos
Aldi Hellas Supermarket
Lamda Development
Emporiki Bank
MIG
Emporiki Bank
Aldi Hellas Supermarket
Heron II Viotia Thermoelectric
Yunan Telekom- OTE
Aldi Hellas Supermarket
Victoria Insurance SA
Tutar
50 Milyon Euro
2,548 Milyon Euro
22 Milyon Euro
103 Milyon Euro
30 Milyon Euro
26 Milyon Euro
431 Milyon Euro
46 Milyon Euro
28 Milyon Euro
75 Milyon Euro
64 Milyon Euro
661 Milyon Euro
111 Milyon Euro
152 Milyon Euro
55 Milyon Euro
95 Milyon Euro
673 Milyon Euro
60 Milyon Euro
29 Milyon Euro
Kaynak: Yunanistan Yatırım Ajansı
Yunan Ekonomi ve Maliye Bakanlığının Aralık 2008’de yaptığı açıklamaya göre, halen Yunan
şirketlerinin Balkanlar’daki yatırımları 14 milyar Euro’nun üzerindedir. Öte yandan, Türkiye’deki
yatırımlar Yunanistan kaynaklarına göre 4 milyar Euro’yu aşmaktadır. Yunan ekonomi çevreleri
Türkiye’de temsilcilik, ortaklık, vs. şekillerde faaliyet gösteren Yunan girişimleri de dahil
edildiğinde bu rakamın 7 milyar Euro’ya yaklaştığını tahmin etmektedir.
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan yabancı sermayenin ilgisini çekme açısından
başarısız bir görüntü çizmektedir. Şirket kurma izin ve prosedürleri, gereksiz bürokrasi, ikamet ve
çalışma izinleri, yolsuzluklarla mücadele, işgücü verimliliği, sendikaların gücü, başarısız
özelleştirme örnekleri
ve benzeri parametler öncelikle siyasi ve politik istikrar arayan
yatırımcıların Yunanistan’a müspet yaklaştığı söylenemez.
İstatistik Kurumu verilerine göre 2006 yılında yapılan 5.4 Milyar $ yabancı sermaye yatırımı,
tarihindeki en yüksek sermaye girişinin olduğu yıldır. Rakamın bu seviyelere çıkmasında Emporiki
ve Geniki Bankalarının hisselerinin alınmasının büyük payı bulunmaktadır.
2007 yılında 1.9 Milyar $ ve 2008’de 4.6 Milyar $ doğrudan yabancı sermaye yatırımı yapılmış
olup 2008 sonunda yabancı sermaye stoku 40 Milyar $’ı aşmıştır. 2008’de Deutsche Telekom
yaklaşık 2.5 Milyar Euro ödeyerek Yunan Telekom Şirketi OTE’nin % 20 hissesini satın almıştır.
Aynı dönem itibariyle Yunan şirketleri tarafından yurt dışında yapılan yatırımların toplamı 36
Milyar $’a yaklaşmış bulunmaktadır. Yunan şirketlerinin yatırımları başta bankacılık alanında
olmak üzere Balkanlar’da yoğunlaşmıştır.
2009 yılında Yunanistan’da yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları bir önceki seneye
göre yaklaşık % 30 düşüşle 2.4 milyar Euro olmuştur. Emporiki Bankta yapılan sermaye artışına
Credit Agricole 800 milyon Euro yatırmış, Deutsche Telekom 673 Milyon Euro ödeyerek OTE’deki
payını % 30’a yükseltmiştir.
Bu rakamlarla ülkedeki yabancı sermaye stoku 45 Milyar ’a yaklaşmıştır.
Atina Ticaret Müşavirliği
73
5.3 YIL İÇİNDE ALINAN EKONOMİK ÖNLEMLER
2009 yılında seçimlerden önce Karamanlis hükümeti tarafından ekonomik krizle mücadele için
çeşitli tedbirler öngörülmüştür. Buna göre:

Banka mevduat hesapları çıkarılan kanunla 100.000 Euro’ya kadar garanti altına alındı.
Banka başına geçerli kanun maddesi ile örneğin 500,000 Eurosunu beş ayrı banka
mevduatında eşit olarak tutan gerçek kişiler tasarruflarının tamamını garanti altına almış
olmaktadır.

Ödenmeyen kredilerden dolayı ev ve araba hacizleri için daha önce 10.000 Euro olan sınır
20.000 Euro’ya yükseltidi

Hükümet bankaların daha önce verdikleri krediler için uyguladıkları faiz oranlarının
değiştirilmemesi için gerekli yasal düzenlemeleri yapma kararı almıştır.

Piyasadaki nakit darlığını gidermeye yönelik olarak, bankalara 28 milyar Euro yardım paketi
yasa ile onaylandı.

En son yapılan AB Ecofin toplantısında Yunanistan’da KDV’nin düşürülmesine gidilmemesi,
bunun yerine kamu harcamalarında artışa gidilmesi tavsiye edildi.

Yunanlı tüccarlar kendi aralarında yaptıkları görüşmeler sonucunda fiyat indirimlerine
başladılar. Kredi kartı kullanımında düşüş yaşanırken, nakit ödemelerde ciddi indirimler
yapılıyor. Ayrıca, mağaza çalışma saatlerinde yeni düzenlemelere gidilecektir.

İhracat yapan şirketlere bir yıl süre ile 10 milyon Euro tutarında özel destek programı
uygulanacaktır. Bu destek şirketlerin uluslararası pazarlarda ürün ve hizmetlerini tanıtmaya
yönelik (fuarlara katılım, reklam vs.) oluşturulan olağan dışı bir programdır.

Yunan İhracatı Geliştirme Merkezi (HEPO) 2009 yılı süresince ihracatçıların birlikte katıldıkları
veya düzenledikleri fuar, ticaret ve alım heyeti ve kongre-seminer gibi etkinliklere azami % 70
oranında olmak üzere katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda HEPO bütçesinin ilgili kalemindeki
ödenek 9 Milyon Euro’dan 16 Milyon Euro’ya çıkarılmıştır.

Yurtdışında gerçekleşen etkinlikleri desteklemeye yönelik 3 milyon Euro tutarında ayrı bir
bütçe onaylanmıştır. Bütçe üretim, turizm, kültür, yatırım ve yabancı sermaye alanlarında
tanıtım amaçlı olarak kullanılacak ve yurtdışında önemli ticaret ve tüketim merkezlerinde
gerçekleşecek olan etkinlikler Ekonomi, Kültür ve Turizm Bakanlıklarının koordinasyonunda
yürütülecektir.

Dış ticaretin ve özellikle ihracatın seyrini takip etmeye yönelik özel bir komite kurulacak ve
Komite kriz süresince Milli İhracat Kurulu çerçevesinde faaliyet gösterecek ve iki ayda bir
toplanacaktır.

HEPO’nun ihracat stratejisi gözden geçirilecek ve konjonktürün gerektirdiği şekilde revize
edilecektir. Bu kapsamda HEPO’nun etkinlikleri, krizden en az etkileneceği düşünülen Çin,
Birleşik Arap Emirlikleri ile Yunan ürünlerinin mevcut durumda en çok satıldığı Almanya, ABD,
Romanya, Bulgaristan, İngiltere ve Rusya gibi ülkelerde yoğunlaşacaktır. Ayrıca, sektör odaklı
tanıtım ve reklamlara ağırlık verilecektir.

Dış rekabete en fazla açık olan ve krizden önemli derecede etkilenen sektörlere destek
verilecektir.

Yunan İhracatı Geliştirme Merkezi HEPO ile Yatırım Ajansı Invest in Greece arasında geniş
ve senkronize bir işbirliği başlatılacaktır.

Otomotiv sektöründe yaşanan durgunluğun önüne geçmek için ÖTV’de 4 ay süreyle
otomobillerin özelliklerine göre % 20 ila % 50 oranında indirime gidilecek ve 4. ay sonunda
yeniden gözden geçirilecektir.
Atina Ticaret Müşavirliği
74
Seçimlerden sonra Başbakan Papandreu 2010-2013 dönemine ilişkin Gözden Geçirilmiş İstikrar
ve Ekonomik Büyüme Programının hayata geçirileceğini ve bütçe açığının her yıl en az 2 puan
azaltılarak 2013 sonunda bütçe açığının % 3’e düşürülmesinin hedeflendiğini açıklamış ve bu
amaç için çeşitli tedbirlerin uygulanacağını belirtmiştir. Papandreu tarafından açıklanan başlıca
tedbirler şunlardır:


Tüm Bakanlıklar ve Sosyal Güvenlik Kurumunun bütçesinde % 10 oranında kesintiye
gidilecektir.
Başta donanma olmak üzere savunma sanayi harcamalarında kısıntıya gidilecektir.


2010 yılında kamuya personel alınmayacak ve maaş zammı yapılmayacaktır.
Emeklilik yaşı 67’ye yükseltilecektir.

KİT’lerin yönetim kurullarında görev alan üyelerin maaşlarında % 50 kesintiye gidilecektir.


Veraset ve intikal vergisi bütçeye ek gelir getirecek şekilde yeniden düzenlenecektir.
Bazı meslek gruplarına tanınan vergi muafiyetleri iptal edilmiştir


Off-Shore şirketlerin Yunanistan’daki faaliyetleri daha sıkı takip edilecek ve vergi kaçağının
önüne geçilecektir. Alışverişlerde alınan her türlü fiş ve fatura vergiden mahsup edilecektir.
Taşınır ve taşınmazların kaynağı sorgulanacak ve ispat edilemeyen kazanımlar
vergilendirilecektir.
E-Devlet uygulamaları genişletilerek vergi mükelleflerinin daha sıkı ve zamanında kontrol
edilmesi sağlanacaktır.
Kayıt dışı istihdamla mücadeleye önem verilerek vergi kaybının önüne geçilecektir. Bu
bağlamda yaklaşık 200 bin civarındaki göçmene vatandaşlık verilecektir.
Petrol ürünlerinde % 10 ila % 15 arasında ÖTV artışı yapılacaktır.

2010 yılında yaklaşık 2.5 Milyar Euro’luk özelleştirme ile ek kaynak sağlanacaktır.

Geliri düşük kesimlere ve işsizlere Sosyal Dayanışma Primi adı altında toplam 1 Milyar Euro
yardım yapılarak piyasa likiditesinin artışı sağlanacaktır.
Tüketici kredilerinin yeniden yapılandırılması için yasal düzenlemeler yapılacaktır.
Alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesine yönelik yeni kanun hazırlanacak ve enerji
ithalatına ödenen paranın azaltılması sağlanacaktır.
Yunanistan İstatistik Kurumu’nun bağımsız bir yapıya kavuşması sağlanacaktır.
Yunanistan’ın yerel yönetiminin yeniden köklü bir şekilde değiştirilmesi ve bu sayede kaynak
israfının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.







Başbakan Papandreu tarafından açıklanan tedbirler başlangıçta olumlu olarak değerlendirilmekle
beraber Yunanistan’ın içinde bulunduğu durumdan çıkış için yeterli olmadığı yönünde görüş
bildiren kesimlerin ve özellikle Almanya’nın baskısı nedeniyle AB’den beklenen destek
alınamamıştır. Yunanistan krizinin tüm Avrupa’yı etkisi altına alarak başta Portekiz ve İspanya
olmak üzere diğer ülkelere sıçramasına ilişkin kaygılar ve euro’nun değer kaybı; Yunanistan’ın
borçlanma maliyetlerini artırmış aslında ülkeyi bir anlamda borçlanamaz duruma getirmiştir. Mart
ayı başında Başbakan Papandreu yeni tedbirlerle 5 Milyar Euro’ya yakın ilave tasarruf
sağlanacağını ifade ederek uluslararası camiaya yeni bir mesaj vermeye çalışmıştır. Alınan yeni
tedbirlere göre:

% 4,5 olan KDV oranı %5’e, %9 luk oran %10’a ve %19 olan genel KDV oranı ise %21’e
yükseltilmektedir. Öte yandan Ege adaları için geçerli olan indirimli KDV oranlarında herhangi
bir değişiklik öngörülmemektedir.

Benzinde 0.08 Euro; dizelde 0.03 Euro olmak üzere ÖTV oranları artırılmıştır.

Sigara ve tütün mamullerinde toplam vergi yükü %63’den %66’ya çıkarılmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
75

Alkollü içeceklerdeki ÖTV oranında %20 artışa gidilmektedir.

Perakende satış fiyatı 35.000€’nun üzerinde olan özel binek otolar, değerli taş ve madenler,
özel helikopterler, yatlar gibi lüks tüketim mallarına özel tüketim vergisi uygulaması
getirilmektedir.

Devlet memurlarının Noel, Paskalya ve izin primlerinde %30 kesintiye gidilmektedir.

Kamu kurumları ve yerel yönetimde istihdam edilen memurların her tür prim ve
tazminatlarında toplam %12 oranında kesintiye gidilmektedir.

Kamudan emekli olanların emeklilik maaşlarına zam yapılmayacaktır.

KİT’lerde çalışan memurların gelirlerinde %7 kesintiye gidilmektedir. Bu kesintiler
Cumhurbaşkanı ve Başbakan dahil, bütün bakan ve milletvekilleri için de geçerli olacaktır.

Kamu Yatırımları Programı kapsamında yapılacak yatırımlarda ulusal katılım %5 (500
milyon€) oranında azaltılmaktadır. Ayrıca, Eğitim Bakanlığının Kamu Yatırımları Programında
toplam 200 milyon€ kesinti uygulanacaktır.

Ayrıca, kamu görevlilerinin her tür seyahat masrafları, primleri, tazminatları vs. kısılacak, bazı
durumlarda ise iptal edilecektir.

2010 yılında, Eğitim, Sağlık ve Güvenlik Kuvvetleri hariç, kamuya memur alımları
dondurulacaktır. 2011’de ise ayrılan 5 memur yerine 1 memur alınacaktır.

2009 yılında 100.000€’nun üzerinde gelir beyan eden gerçek kişiler %1 oranında olağanüstü
vergi ödeyeceklerdir. Genel vergilendirme sisteminde ise, bu kişilere %45 oranında vergi
uygulanacaktır.

Offshore şirketlerden alınan vergi %15’e yükseltilecektir.

Geçici olarak, önümüzdeki 3 yıl boyunca 5 milyon €’nun üzerinde değere sahip taşınmazlara
% 2 oranında vergi uygulanacaktır.
Başbakan Papandreu 2 Mayıs’da yaptığı bakanlar kurulu toplantısında Yunanistan’ın içinde
bulunduğu durumdan güçlenerek çıkması için gereken her türlü önlemin alınacağını, her kesime
fedakarlık düştüğünü, toplumun dar gelirli alt kesiminden büyük fedakarlık beklemenin adaletsiz
olacağını, krizin sebebi olmayan kesimlerin haklı olduğunu vurgulamıştır. Papandreu alınmakta
olan tedbirlerin hem kendisi hem de PASOK’a belirli maliyetleri olacağını ancak ülke
menfaatlerinin herşeyden önce geldiğini vurgulamıştır.
Aynı gün Maliye Bakanı açıkladığı yeni tasarruf tedbirleri ile yaklaşık 36 Milyar Euro tasarruf
sağlanacağını ve bütçe açığının % 3’ün altına indirileceğini belirtmiştir. Sosyal güvenlik, vergi
reformu ve çalışma hayatına ilişkin yeni düzenlemeleri öngören tedbirler aşağıda belirtilmektedir.

KDV oranları %21'den %23'e, %10'dan %11'e ve %5'den %5.5'a yükseltilecektir.

Akaryakıt tütün ürünleri, alkol ve lüks tüketim maddelerine %10 ilave lüks tüketim vergisi
uygulanacaktır.

Şirketlere ait gayrimenkuller gerçek değerleri üzerinden vergiye tabi tutulacaktır.

Noel ve Paskalya öncesinde verilen 2 ilave maaşlar toplam 750 Euro olacak ve bu ilave
maaşlar sadece brüt maaşı 3000 Euro’nun altında olanlara verilecektir.

Kamu çalışanlarına yapılan yan ödemeler % 8 civarında düşürülecektir.

Emekli maaşları 3 yıl süreyle dondurulacak ve zam yapılmayacaktır.

İş akdi feshinde yaşanan sorunların çözümü için yeni mekanizmalar geliştirilecek ve özel
sektörün istihdam fazlası elemanlarını işten çıkarmaları kolaylaştırılacaktır.
Atina Ticaret Müşavirliği
76
5.4 DIŞ TİCARET
5.4.1 Genel Durum
Yunanistan’ın milli hesaplara ilişkin istatistiki verilerin derlenmesi ve hesaplanmasında AB’nin
resmi istatistik kurumu ile geçmişte karşı karşıya kaldığı daha önce ifade edilmişti. Benzer
problem; yayınlanan dış ticaret rakamlarında da kendisini göstermektedir. Yunanistan Merkez
Bankası, İstatistik Kurumu, İhracatçılar Birliği, Ekonomi ve Maliye Bakanlıklarınca ayrı ayrı
açıklanan rakamlar arasında kimi zaman % 10’lara varan farklar görülebilmektedir. Hatta İstatistik
Kurumunun farklı iki yayımındaki rakamlar ile web sitesinde açıklanan rakamlar bile birbirinden
farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle Yunanistan’ın genel dış ticaret rakamları aşağıda çeşitli
kaynaklardan ayrı ayrı olarak sunulmakla birlikte bu noktadan sonraki değerlendirmelerde
Yunanistan İstatistik Kurumu ve EuroStat verileri baz alınacaktır.
Yunanistan AB’ye üye olmadan önce tipik bir tarım ülkesi iken, 1981 yılında tam üyeliği takiben,
gerek sanayileşmede gerek tarım sektöründe kaydettiği ciddi anlamdaki makineleşmenin etkisiyle
kalkınma sürecini başarıyla devam ettirerek sanayi toplumu olma kimliğini yakalayan bir ülke
konumuna yükselmiştir. Halen AB üyesi ülkeler arasında (ilk 15’ler) AB fonlarından en fazla
istifade eden ülke konumunda olan Yunanistan, 1959 yılından (AB üyeliğine ilk başvuru tarihi)
2004 yılına kadarki geçen 45 yıllık süre içinde nüfusuna göre AB fon ve finansal kaynaklarından
en çok istifade eden ülke konumunda olmuş ve yaklaşık 154 Milyar Dolarlık bir yardım almıştır.
AB Komisyonu tarafından yapılan açıklamada, 2007- 2013 yılları arasında AB’nin bölgesel
fonlarından 21 Milyar Euro daha verilmesi öngörülmüştür.
Özellikle tekstil ve giyim eşyasının hammaddesi olan pamuk üretiminde AB’den sağlanan tarımsal
destek kapsamındaki fonlarının da yardımıyla AB’nin ve Avrupa’nın bir numaralı pamuk üreticisi
konumuna yükselmesi doğal olarak ilgili sektörlerin gelişmesinde önemli bir etken olmuştur.
1980’li yıllarda AB fonlarından çok yoğun biçimde faydalanan Yunanistan AB’nin korumacılık
duvarlarının da etkisiyle oldukça kuvvetli bir tekstil ve hazır giyim sektörü oluşturmuştur. Hatta
1980’li yılların sonuna doğru tekstil ve giyim sektörünün toplam ihracattaki payı % 25’lere kadar
yükselmiştir.
Hazır giyim yanında diğer sektörlerden mobilya, petro kimya ürünleri, kimyasallar, kağıt ürünleri
gibi imalat sanayi sektörlerinde yapılan yatırımlarda kendine yeterli hale gelen Yunanistan, beyaz
eşya, otomotiv ve high-tech diye nitelendirilen elektronik ürünleri üretiminde iç pazarın çok küçük
olması ayrıca, AB’de yoğun bir rekabetin de hüküm sürmesi nedeniyle fazla bir aşama
kaydedememiş ve iç talep tamamen ithalat ile karşılanmıştır.
1990’lı yıllarda Doğu Blokunun çökmesi sonucunda sanayileşmiş ülkelerin ucuz işgücünden
faydalanmak amacıyla üretim birimlerini bu ülkelere taşıyarak düşük maliyetli üretime başlamaları,
ayrıca Uzakdoğu ülkelerinden Çin, Kore, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerin çok düşük fiyatlarla
Yunanistan’ın da içinde bulunduğu AB pazarlarını, açık bir ifadeyle, işgale başlamasıyla Yunan
imalat sanayi sıkıntılı bir döneme girmiştir. 2000 yılını takiben ivme kazanan Uzakdoğu menşeli
ürünlerin Yunan pazarındaki artan payı Yunanistan’da ağırlıklı olarak mobilya, tekstil, hazır giyim,
seramik ve inşaat malzemeleri sektöründe ciddi rahatsızlıklara neden olmuş, üretici firmaların
büyük bir kısmı üretim birimlerini kapatarak ithalata yönelmeye başlamışlardır.
Bu çerçevede Yunanistan’ın sektör bazındaki ihracatına kabaca göz atıldığında görüleceği üzere,
ihracatının ağırlıklı olarak hammadde, yarı mamuller ve tarım ürünlerinden oluştuğu
görülmektedir. Genel ihracat içinde geleneksel olarak önemli bir yere sahip olan tarım ürünlerine
madde bazında bakıldığında tarım ürünü ihracatının % 70’ini sırasıyla yaş meyve ve sebze,
pamuk, tütün ve zeytinyağı gibi kalemlerden oluştuğu gözlenmiştir. 2008 yılı verilerine göre;
toplam ihracatın yaklaşık % 20’lik bölümünü tarım menşeli ürünler oluştururken, sanayi ürünleri
kapsamında değerlendirilen ürünler toplam ihracatın yaklaşık % 60’ını oluşturmuştur. Ağırlığını
ham petrol ve ürünlerinin oluşturduğu yakıt ürünlerinin toplam ithalattan aldığı pay ise % 20
civarındadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
77
Yunanistan’ın ithalatına bakıldığında ise, mevcut sanayinin yapısal sorunları nedeniyle ithalatın
çok büyük bir oranının sanayi ürünlerinden oluştuğu gözlemlenmiştir. 2008 yılı verilerine göre
toplam ithalat içerisinde yaklaşık % 85 oranında pay alan sanayi ürünleri (madeni yağlar ve yakıt
dahil) ithalatı yıldan yıla süregelen bir artış eğilimi takip etmektedir. Bu artışta hiç şüphesiz
özellikle son yıllarda başta tekstil ve hazır giyim ile mobilya sektörü olmak üzere birçok imalat
sektöründe Uzakdoğu ülkeleri ve Türkiye’den gelen daha ucuz ve kaliteli ürünlerle rekabet
edemeyen Yunanlı sanayicinin üretimini durdurarak ithalata yönelmesinin önemli katkıları
olmuştur. Zaten, otomotiv ve beyaz eşya, elektronik ürünleri gibi sektörlerde ciddi bir üretim
kapasitesi (otomotiv üretimi hiç yok) olmayan sanayi sektörü yıllardan beri tekstil, hazır giyim
plastik ürünleri vb odaklı üretim yaparken, bu sektörler de nispeten çok yüksek düzeyde seyreden
üretim maliyetleri nedeniyle dışarıdan gelen rekabete ayak uyduramamışlardır. Mevcut sanayi
yapısı itibariyle Yunanistan gıda ve belli birkaç sektör dışında tamamen ithalata bağımlı bir ülke
konumundadır.
Yunanistan’ın 1981 yılındaki AB üyeliğinden sonra dış ticaretindeki açık giderek büyümüştür.
Üyelik öncesinde % 50’lere varan korunma oranları sayesinde dış ticaret göreceli olarak kontrol
altında iken 1990’ların başında neredeyse tüm koruma oranları kaldırılmıştır. İhracatın yarısından
fazlası AB üyesi ülkelere yapılırken, başta Rusya olmak üzere İran ve S.Arabistan’dan önemli
miktarlarda petrol ve doğalgaz ithalatı yapılmaktadır.
2009 yılında Almanya, İtalya, Fransa, Çin ve Hollanda sırasıyla ticarette ilk beş ülkedir. İlk beş
ülke ile yapılan ticaretin toplam içindeki payı % 40’a yaklaşmaktadır. İhracatta ilk beş ülke
sırasıyla Almanya, İtalya, GKRY Bulgaristan ve ABD iken ithalat için sıralama Almanya, İtalya,
Çin, Fransa ve Hollanda şeklindedir.
5.4.2 Dış Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dış ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan’nın AB’nin Ortak Dış Ticaret Politikası dışında ulusal bazda bir dış
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dış ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanan mallar dışında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
Yunanistan’da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan’ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için
FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır.
Eski ve kullanılmış mal ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiş olmaları, çevre ve güvenlik
açısından gerekli şartları sağlamaları koşulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik edilmektedir.
Tarım ürünleri ticaretinde AB’nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri
uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi malların ithalatında
sağlık çevre ve güvenlik koşullarına uygunluk şartı aranmaktadır. Bu çerçevede başta Sanayi
Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları tarafından piyasa gözetimi ilkeleri
çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaşmaları
üstlenmiş olup, Ortak Dış Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve Şili gibi
AB’nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaşması hükümleri geçerli olup, AB’nin gelişme
yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
78
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eş etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaşmakta, AB dışındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB’nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. İthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı AB
Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak belirlenmektedir.
İthalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin anti damping kuralları AB düzeyinde ve AB
Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
5.4.3 Tarife Dışı Engeller
Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan’da ithalat için herhangi bir
izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan’a giriş yapabilecekleri ihtisas
gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal
ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve anti
sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
Yunanistan’da AB dışı ülkelerden yapılan ithalatta, AB’nin ortak gümrük tarifesi ile kural ve
kısıtlamaları aynen uygulanmaktadır. Topluluğun Entegre Gümrük Tarifesi – TARIC – AB gümrük
birliğine ithal edilen ve bazı durumlarda birlikten ihraç edilen belirli ürünlere uygulanan çeşitli
kuralları göstermektedir.
Yunanistan bir çok iş dalında çeşitli ulusal engeller uygulama eğilimindedir. AB üyesi ülkeler için
genelde geçerli olmayan bu engelleri aşmak için yabancı şirketler Yunan veya AB orjinli şirketlerle
işbirliğine gitme yolunu tercih edebilmektedir.
Tüm AB üyesi ülkelerde olduğu gibi insan ve çevre sağlığı ile ürün güvenliği gerekçesiyle
uyulması gereken CE işareti vb. gibi kurallar bulunmaktadır.
Ürünlerin etiketlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili olarak Yunanca yazılması, miktar ve üretim
tarihinin belirtilmesi gibi çeşitli zorunluluklar bulunmaktadır. Bu konu ileride ayrı bir bölüm olarak
ihracatçılarımızın dikkatine sunulmuştur.
Fikri ve sınai mülkiyet hakları Yunanistan pazarında dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.
5.4.4 Anti-Damping Uygulamaları
AB tarafından ülkemize yönelik uygulanan anti-damping önlem ve soruşturmaları Dış Ticaret
Müsteşarlığı’nın web sayfasından güncel olarak takip edilebilmektedir.2010 Mayıs itibariyle
Yunanistan’a yönelik ihracatımızla ilgili alınan bir önlem veya yürütülmekte olan bir soruşturma
bulunmamaktadır.
5.5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ
Yunanistan’ın 2003 yılında 50 milyar Euro sınırını aşan toplam dış ticaret hacmi son 5 senede
yaklaşık % 50 artış göstererek 2008 sonunda 78 milyar Euroyu aşmış bulunmaktadır. Dolar
bazında yapılan değerlendirmede ise toplam dış ticaret hacminin ilk kez 2008 yılında 100 Milyar
Dolar barajını aştığı görülmektedir.
2009 yılında toplam dış ticaretin % 62’sine yakın bölümü AB üyesi ülkelerle yapılmıştır. AB üyesi
ülkelere yapılan ihracatın toplama oranı % 62.5 civarındayken, ithalatın yaklaşık % 62.1’lik
bölümü AB’den yapılmıştır.
İhracatın ithalatı karşılama oranı son 5 yıllık süreçte % 30’lar civarında seyretmektedir. 2008
sonunda 50 milyar dolara ulaşan cari açığın en önemli sebebi anılan oranın bir türlü istenen
seviyeye ulaşmamasıdır. Yunanistan’ın mevcut sanayi ve teknoloji alt yapısı itibariyle sanayi
ürünleri ihracatında Avrupa Birliği içinde rekabet gücü en düşük ülkeler arasında yer alması, dış
ticaretin ödemeler dengesindeki zayıf halka olmasına neden olmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
79
5.5.1 Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri
Yunanistan’ın Euro bazında da toplam dış
ticareti 2003 yılında 50 Milyar Euro’yu
geçmiş ve 2008 sonunda 78 Milyar Euro
seviyesinde kalmıştır. Dış ticaret 2003-2008
arasında dolar bazında % 100 artış
gösterirken, Euro bazındaki artış ancak %
50 olmuştur. Dolar-Euro paritesinde euro
lehine
yükseliş
bunun
en
önemli
sebeplerinden bir tanesidir.
Yunanistan’ın ihracatı 2004-2008 arasında
ortalama % 10, ithalatı % 11 artış
göstermiştir. 2008’de dünya ithalatından aldığı pay % 0.5 ; ihracatından aldığı pay ise % 0.2
seviyelerinde olmuştur.
Dış Ticaret İstatistikleri (Milyon Euro)
2009
Değişim
(%)
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
İhracat
14,393
-17.5
17,439
17,170
16,447
14,046
12,357
12,007
12,057
İthalat
Toplam Dış
Ticaret
Dış Ticaret Açığı
48,087
-21.1
60,966
55,721
50,722
43,942
42,391
40,299
38,304
62,480
-20.0
78,405
72,891
67,169
57,988
54,748
52,306
50,361
33,694
22.5
43,527
38,551
34,275
29,896
30,033
28,292
26,247
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Dış Ticaret İstatistikleri (Milyar Dolar)
2009
Değişim
(%)
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
İhracat
20.1
-21.8
25.8
23.5
20.9
17.5
15.2
13.7
10.8
İthalat
Toplam Dış
Ticaret
Dış Ticaret Açığı
66.7
-25.7
89.8
76.1
63.7
54.9
52.8
44.9
32.5
86.8
-23.8
113.9
99.6
84.6
72.4
68
58.6
43.3
46.6
35.0
63.1
52.6
42.8
37.4
37.6
31.2
21.7
Kaynak : OECD&Yunanistan İstatistik Kurumu
Yunanistan’ın 2007 yılında Euro bazında toplam dış ticareti bir önceki yıla göre % 8.5 büyüme
göstermiştir. Bu artışdaki önemli pay ithalatta meydana gelen değişimden kaynaklanmaktadır.
2007 yılında ithalat % 9.8 artış gösterirken ihracattaki artış % 4.6’da kalmıştır. Dış ticaret
açığındaki büyüme ise % 11.3 olmuştur.
2008 yılında dış ticarette Euro bazlı büyüme % 6.9 olmuştur. Dolar bazında ise büyüme % 14’ü
aşmıştır. Euro bazında ihracattaki artış ihmal edilebilir düzeyede iken dolar bazında artış % 8
civarındadır. İthalat euro bazında % 8.9;dolar bazında ise % 16.3 şeklindedir.
2009 yılında ise dış ticaretteki daralma % 20 olmuştur. 2009’daki toplam 62.4 Milyar Euroluk dış
ticaret Yunanistan’ın 2005 seviyelerine düşmesi anlamına gelmektedir. İhracat % 17.5 lik
daralmayla 14.4 Milyar Euro, ithalat ise % 21.1 daralmayla 48.1 Milyar Euro olarak
gerçekleşmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
80
Dış Ticaretin AB ve 3.Ülkelere Göre Dağılımı (Milyon €)
Yıllar
İthalat
İhracat
Toplam Dış Ticaret
AB
3. Ülkeler
Toplam
AB
3. Ülkeler
Toplam
AB
3. Ülkeler
Toplam
2009
29.9
18.2
48.1
9.0
5.4
14.4
38.9
23.6
62.5
2008
34.9
26.0
60.9
11.2
6.2
17.4
46.1
32.2
78.3
2007
32.3
23.4
55.7
11.2
6.0
17.2
43.5
29.4
72.9
2006
27.8
22.9
50.7
8.8
7.6
16.4
36.6
30.5
67.1
2005
24.6
19.3
43.9
7.4
6.6
14.0
32.0
25.9
57.9
2004
24.2
18.2
42.4
6.5
5.9
12.4
30.7
24.1
54.8
2003
22.1
18.2
40.3
5.9
6.1
12.0
28.0
24.3
52.3
2002
22.3
16.0
38.3
6.4
6.3
12.7
28.7
22.3
51.0
Not : Veriler Yunanistan İstatistik Kurumu’ndan derlenmiştir.
Yunanistan’ın son beş yıl içinde AB üyesi ülkelerle yaptığı ticaretin toplama oranı % 55 ila % 62
arasında değişmiştir. 2009 yılındaki % 62’lik oran bu beş yıl içerisindeki en büyük orandır.
2009 yılında toplam dış ticaretin yaklaşık % 62’si AB üyesi ülkelerle yapılmıştır. Diğer 26 ülkeye
yapılan ihracatın toplam ihracata oranı % 62.5 seviyesinde iken bu ülkelerden yapılan ithalatın
toplam içindeki payı % 62.1’dir.
2009 yılında dış ticarette euro bazındaki daralma yaklaşık % 20’dir. Birlik üyesi ülkelerden yapılan
ithalat % 15 daralırken 3. Ülkelerden yapılan ithalatta daralma % 30 olmuştur.
Yunanistan’ın 2009 yılında AB’ye yaptığı ihracatta % 19.2 daralma olmuş buna mukabil 3.
ülkelere yapılan ihracat % 13 azalmıştır
Atina Ticaret Müşavirliği
81
5.5.2 Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (1000 Euro)
ÜLKELER
Almanya
İtalya
Fransa
Çin
Hollanda
G.Kore
İngiltere
İspanya
Belçika
ABD
TÜRKİYE
Bulgaristan
GKRY
Rusya
İsviçre
Romanya
Avusturya
Japonya
Polonya
Danimarka
Makedonya
İsveç
İrlanda
Finlandiya
Hindistan
Çek Cumhuriyeti
Mısır
Macaristan
Cezayir
Panama
Libya
İsrail
İran
Ukrayna
Tayland
Brezilya
S.Arabistan
Lüksemburg
Tayvan
Arjantin
2009
2008
Değişim (%)
İTHALAT
İHRACAT
TOPLAM
İTHALAT
İHRACAT
TOPLAM
5,873,686
5,434,757
2,611,575
3,044,137
2,575,713
2,473,380
1,644,645
1,741,550
1,856,415
1,326,696
1,238,767
849,173
621,970
913,554
768,200
446,582
588,271
694,534
489,661
531,513
214,759
410,126
477,948
397,365
384,077
308,247
210,320
230,311
124,870
265,508
199,031
155,477
229,943
162,262
195,118
174,598
124,993
170,753
151,192
130,345
1,596,584
1,591,271
538,460
92,928
372,619
25,926
629,391
361,378
222,558
715,147
605,940
968,158
1,047,762
234,372
290,336
557,720
137,479
29,385
188,805
102,530
396,564
118,679
44,910
64,813
57,013
82,641
157,714
68,493
166,123
24,812
77,416
88,991
13,877
58,438
13,328
23,743
55,060
4,838
7,446
5,373
7,470,270
7,026,028
3,150,035
3,137,066
2,948,332
2,499,306
2,274,036
2,102,928
2,078,973
2,041,843
1,844,707
1,817,332
1,669,731
1,147,926
1,058,536
1,004,302
725,750
723,919
678,466
634,043
611,323
528,805
522,858
462,178
441,090
390,889
368,034
298,804
290,992
290,320
276,447
244,468
243,820
220,700
208,446
198,341
180,053
175,592
158,638
135,718
7,294,607
6,987,028
3,141,792
3,347,146
2,957,236
1,435,301
1,973,247
2,150,541
2,149,170
1,650,717
1,693,262
1,173,035
673,598
4,454,049
833,769
534,020
780,415
920,090
481,405
493,453
360,910
527,568
524,407
585,344
467,581
306,627
350,377
361,704
222,817
99,938
1,652,556
202,756
2,027,232
477,106
268,959
256,067
1,326,778
168,601
225,071
126,130
1,845,451
2,025,534
669,742
104,381
404,108
28,366
829,452
509,825
220,885
885,694
621,680
1,250,983
1,105,886
418,877
271,981
783,877
141,092
32,716
221,482
107,193
442,127
157,079
65,841
112,666
37,087
111,870
128,745
107,920
124,243
41,009
47,189
103,943
8,149
96,585
20,445
37,861
61,185
10,012
9,891
5,711
9,140,057
9,012,562
3,811,534
3,451,528
3,361,343
1,463,667
2,802,699
2,660,366
2,370,055
2,536,411
2,314,942
2,424,018
1,779,484
4,872,925
1,105,749
1,317,897
921,507
952,806
702,887
600,646
803,037
684,647
590,248
698,010
504,668
418,498
479,122
469,623
347,060
140,947
1,699,745
306,699
2,035,381
573,691
289,403
293,928
1,387,963
178,613
234,961
131,842
İthalat
-19.5
-22.2
-16.9
-9.1
-12.9
72.3
-16.7
-19.0
-13.6
-19.6
-26.8
-27.6
-7.7
-79.5
-7.9
-16.4
-24.6
-24.5
1.7
7.7
-40.5
-22.3
-8.9
-32.1
-17.9
0.5
-40.0
-36.3
-44.0
165.7
-88.0
-23.3
-88.7
-66.0
-27.5
-31.8
-90.6
1.3
-32.8
3.3
İhracat
-13.5
-21.4
-19.6
-11.0
-7.8
-8.6
-24.1
-29.1
0.8
-19.3
-2.5
-22.6
-5.3
-44.0
6.7
-28.9
-2.6
-10.2
-14.8
-4.3
-10.3
-24.4
-31.8
-42.5
53.7
-26.1
22.5
-36.5
33.7
-39.5
64.1
-14.4
70.3
-39.5
-34.8
-37.3
-10.0
-51.7
-24.7
-5.9
Toplam
-18.3
-22.0
-17.4
-9.1
-12.3
70.8
-18.9
-21.0
-12.3
-19.5
-20.3
-25.0
-6.2
-76.4
-4.3
-23.8
-21.2
-24.0
-3.5
5.6
-23.9
-22.8
-11.4
-33.8
-12.6
-6.6
-23.2
-36.4
-16.2
106.0
-83.7
-20.3
-88.0
-61.5
-28.0
-32.5
-87.0
-1.7
-32.5
2.9
Kaynak : EuroStat
Atina Ticaret Müşavirliği
82
Yunanistan’ın Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler-2009 (Milyar €)
Yunanistan’ın Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler-2008 (Milyar €)
Atina Ticaret Müşavirliği
83
Yunanistan’ın İthalatında İlk 40 Ülke
Almanya
İtalya
Çin
Fransa
Hollanda
G.Kore
Belçika
İspanya
İngiltere
ABD
TÜRKİYE
Rusya
Bulgaristan
İsviçre
Japonya
GKRY
Avusturya
Danimarka
Polonya
İrlanda
Romanya
İsveç
Finlandiya
Hindistan
Çek Cumhuriyeti
Panama
Macaristan
İran
Makedonya
Mısır
Libya
Tayland
Brezilya
Lüksemburg
Ukrayna
İsrail
Tayvan
Arjantin
S.Arabistan
Cezayir
(1000 Euro)
2009
2008
2007
Değişim 2009/2008
5,873,686
5,434,757
3,044,137
2,611,575
2,575,713
2,473,380
1,856,415
1,741,550
1,644,645
1,326,696
1,238,767
913,554
849,173
768,200
694,534
621,970
588,271
531,513
489,661
477,948
446,582
410,126
397,365
384,077
308,247
265,508
230,311
229,943
214,759
210,320
199,031
195,118
174,598
170,753
162,262
155,477
151,192
130,345
124,993
124,870
7,294,607
6,987,028
3,347,146
3,141,792
2,957,236
1,435,301
2,149,170
2,150,541
1,973,247
1,650,717
1,693,262
4,454,049
1,173,035
833,769
920,090
673,598
780,415
493,453
481,405
524,407
534,020
527,568
585,344
467,581
306,627
99,938
361,704
2,027,232
360,910
350,377
1,652,556
268,959
256,067
168,601
477,106
202,756
225,071
126,130
1,326,778
222,817
7,146,974
6,490,893
2,794,525
3,094,437
2,778,414
1,885,618
2,129,324
2,010,494
2,005,133
1,260,698
1,669,174
3,130,302
861,287
1,062,222
1,247,581
608,412
714,203
477,760
357,941
525,555
536,512
554,665
521,741
462,541
287,084
46,373
379,466
1,989,371
299,239
307,906
1,000,164
291,577
238,529
279,773
284,508
212,558
216,895
114,882
940,110
153,061
-19.5
-22.2
-9.1
-16.9
-12.9
72.3
-13.6
-19
-16.7
-19.6
-26.8
-79.5
-27.6
-7.9
-24.5
-7.7
-24.6
7.7
1.7
-8.9
-16.4
-22.3
-32.1
-17.9
0.5
165.7
-36.3
-88.7
-40.5
-40
-88
-27.5
-31.8
1.3
-66
-23.3
-32.8
3.3
-90.6
-44
Kaynak : Eurostat
Atina Ticaret Müşavirliği
84
Yunanistan’ın İhracatında İlk 40 Ülke
Almanya
İtalya
GKRY
Bulgaristan
ABD
İngiltere
TÜRKİYE
Romanya
Fransa
Makedonya
Hollanda
İspanya
İsviçre
Rusya
Belçika
Polonya
Cezayir
Mısır
Avusturya
İsveç
Danimarka
Çin
İsrail
Çek Cumhuriyeti
Libya
Macaristan
Finlandiya
Ukrayna
Hindistan
S.Arabistan
İrlanda
Japonya
G.Kore
Panama
Brezilya
İran
Tayland
Tayvan
Arjantin
Lüksemburg
(1000 Euro)
2009
2008
2007
Değişim 2009/2008
1,596,584
1,591,271
1,047,762
968,158
715,147
629,391
605,940
557,720
538,460
396,564
372,619
361,378
290,336
234,372
222,558
188,805
166,123
157,714
137,479
118,679
102,530
92,928
88,991
82,641
77,416
68,493
64,813
58,438
57,013
55,060
44,910
29,385
25,926
24,812
23,743
13,877
13,328
7,446
5,373
4,838
1,845,451
2,025,534
1,105,886
1,250,983
885,694
829,452
621,680
783,877
669,742
442,127
404,108
509,825
271,981
418,877
220,885
221,482
124,243
128,745
141,092
157,079
107,193
104,381
103,943
111,870
47,189
107,920
112,666
96,585
37,087
61,185
65,841
32,716
28,366
41,009
37,861
8,149
20,445
9,891
5,711
10,012
1,984,367
1,856,830
1,124,585
1,106,558
692,354
937,328
620,363
766,422
719,280
389,940
347,167
584,004
124,343
356,779
278,565
233,933
81,217
104,740
147,502
178,692
130,668
110,757
121,661
89,525
113,397
96,731
96,826
98,784
46,758
53,035
60,031
129,590
33,000
54,043
35,592
9,909
22,248
10,097
5,106
3,939
-18.3
-22
-6.2
-25
-19.5
-18.9
-20.3
-23.8
-17.4
-23.9
-12.3
-21
-4.3
-76.4
-12.3
-3.5
-16.2
-23.2
-21.2
-22.8
-5.6
-9.1
-20.3
-6.6
-83.7
-36.4
-33.8
-61.5
-12.6
-87
-11.4
-24
70.8
106
-32.5
-88
-28
-32.5
2.9
-1.7
Kaynak : Eurostat
Atina Ticaret Müşavirliği
85
Yunanistan’ın İthalatında Başlıca Ülkeler (Milyar €)
Kaynak : Eurostat
Yunanistan’ın İhracatında Başlıca Ülkeler (Milyar €)
Kaynak : Eurostat
Atina Ticaret Müşavirliği
86
5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret
2008-2009 Yıllarına İlişkin Mukayese ve Değerlendirme
İTHALAT - Bölgeler/Topluluklar
İthalat (Milyon €)
Dünya
48,088 60,966
-21.1%
OECD (29 Ülke )
32,560 38,486
-15.4%
26,281 31,928
-17.7%
54.7%
52.4%
24,418 29,876
-18.3%
50.8%
49.0%
1,543
1,992
-22.5%
3.2%
3.3%
771
994
-22.4%
1.6%
1.6%
2,214
2,930
-24.4%
4.6%
4.8%
Balkan Ülkeleri
1,767
2,419
-27.0%
3.7%
4.0%
BDT Ülkeleri
3,297
6,069
-45.7%
6.9%
10.0%
Kuzey Afrika ve O.Doğu
3,631
6,067
-40.1%
7.6%
10.0%
107
228
-52.9%
0.2%
0.4%
3,090
2,262
36.6%
6.4%
3.7%
Latin Amerika
731
647
13.0%
1.5%
1.1%
Diğer Ülkeler
4,656
5,431
-14.3%
9.7%
8.9%
AB (15)
Kuzey Amerika
Diğer Gelişmiş Ülkeler
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
Güneydoğu Asya
2008
2009/2008
% Dağılım
2009
100.0
%
67.7%
AB (27)
2009
% Değişim
2008
100.0
%
63.1%
Kaynak: Yunanistan İhracatçılar Birliği
2007-2008 Yıllarına İlişkin Mukayese ve Değerlendirme
İTHALAT - Bölgeler/Topluluklar
İthalat (Milyon €)
% Değişim
% Dağılım
2008
2007
08/07
Dünya
60,966
55,522
9.29
100,0% 100,0%
OECD (29 Ülke )
36,776
37,502
-1.94
60.6%
67.5%
31,640
30,669
3.17
52.1%
55.2%
28,842
28,739
0.36
47.5%
51.8%
2,000
1,458
37.17
3.3%
2.6%
944
1,355
-30.33
1.6%
2.4%
2,930
2,867
2.20
4.8%
5.2%
Balkan Ülkeleri
2,039
1,976
3.19
3.4%
3.6%
BDT Ülkeleri
6,086
4,372
39.20
10.0%
7.9%
Kuzey Afrika ve O.Doğu
6,072
4,869
24.71
10.0%
8.8%
231
153
50.98
0.4%
0.3%
AB (27)
AB (15)
Kuzey Amerika
Diğer Gelişmiş Ülkeler
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
Güneydoğu Asya
2008
2007
2,262
2,705
-16.38
3.7%
4.9%
Latin Amerika
647
778
-16.84
1.1%
1.4%
Diğer Ülkeler
5,794
4,320
34.12
9.5%
7.8%
Kaynak: Yunanistan İhracatçılar Birliği
Atina Ticaret Müşavirliği
87
2008-2009 Yıllarına İlişkin Mukayese ve Değerlendirme
İHRACAT - Bölgeler/Topluluklar
İhracat (Milyon €)
2009
2008
% Değişim
2009/2008
% Dağılım
2009
2008
Dünya
14,393 17,440
-17.5%
100.0% 100.0%
OECD (29 Ülke )
8,152
9,782
-16.7%
56.6%
56.1%
7,485
9,173
-18.4%
52.0%
52.6%
5,887
7,225
-18.5%
40.9%
41.4%
Kuzey Amerika
824
995
-17.2%
5.7%
5.7%
Diğer Gelişmiş Ülkeler
104
115
-9.5%
0.7%
0.7%
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
930
934
-0.4%
6.5%
5.4%
2,665
3,311
-19.5%
18.5%
19.0%
BDT Ülkeleri
394
590
-33.2%
2.7%
3.4%
Kuzey Afrika ve O.Doğu
976
951
2.6%
6.8%
5.5%
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
139
157
-11.8%
1.0%
0.9%
Güneydoğu Asya
140
166
-15.9%
1.0%
1.0%
Latin Amerika
65
108
-39.8%
0.5%
0.6%
Diğer Ülkeler
672
941
-28.6%
4.7%
5.4%
AB (25)
AB (15)
Balkan Ülkeleri
Tablo Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
2007-2008 Yıllarına İlişkin Mukayese ve Değerlendirme
İHRACAT - Bölgeler/Topluluklar
İhracat (Milyon €)
2008
2007
% Değişim
08/07
% Dağılım
2008
2007
Dünya
17,440 17,148
1.08
100,0% 100,0%
OECD (29 Ülke )
9,683
9,694
-0.11
55.9%
56.5%
11,101
9,254
19.96
64.0%
54.0%
AB (25)
AB (15)
7,161
7,404
-3.28
41.3%
43.2%
Kuzey Amerika
994
810
22.72
5.7%
4.7%
Diğer Gelişmiş Ülkeler
115
206
-44.17
0.7%
1.2%
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
934
780
19.74
5.4%
4.5%
2,844
3,203
-11.21
16.4%
18.7%
BDT Ülkeleri
581
555
4.68
3.4%
3.2%
Kuzey Afrika ve O.Doğu
950
963
-1.35
5.5%
5.6%
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
157
149
5.37
0.9%
0.9%
Güneydoğu Asya
137
181
-24.31
0.8%
1.1%
Latin Amerika
108
109
-0.92
0.6%
0.6%
Diğer Ülkeler
1,421
938
51.49
8.2%
5.5%
Balkan Ülkeleri
Tablo Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
88
5.5.4 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı
Değişim
İHRACAT (Milyon $)
Dağılım
2009
2008
09/08
2009
2008
TARIM ÜRÜNLERİ
3,588.8
3,656.5
-1.9%
24.9%
21.0%
Gıda ve Canlı Hayvan
2,716.1
2,742.0
-0.9%
18.9%
15.7%
Tütün ve İçecekler
589.5
579.9
1.6%
4.1%
3.3%
Hayvan Yağları ve Bitkisel Yağlar
283.2
334.6
-15.4%
2.0%
1.9%
HAMMADDELER
711.9
775.7
-8.2%
4.9%
4.4%
Çiğ,yenmeye müsait olmayan maddeler
711.9
775.7
-8.2%
4.9%
4.4%
YAKITLAR
1,362.5
1,903.3
-28.4%
9.5%
10.9%
Madeni yakıtlar, yağlar vs.
1,362.5
1,903.3
-28.4%
9.5%
10.9%
SINAİ ÜRÜNLER
8,455.5
10,647.2
-20.6%
58.7%
61.1%
Kimyasal Ürünler
2,093.1
2,312.7
-9.5%
14.5%
13.3%
Hammadde bazında sınıf. mamüller
2,827.8
3,961.0
-28.6%
19.6%
22.7%
Makina ve Nakliye Ekipmanları
1,954.8
2,445.6
-20.1%
13.6%
14.0%
Muhtelif mamüller
1,579.8
1,927.9
-18.1%
11.0%
11.1%
DİĞER
274.2
457.1
-40.0%
1.9%
2.6%
Kategori bazında sınıflandırılmayanlar
274.2
457.1
-40.0%
1.9%
2.6%
14,392.9
17,439.9
-17.5%
100.0%
100.0%
TOPLAM İHRACAT
İTHALAT (Milyon $)
Değişim
Dağılım
2009
2008
09/08
2009
2008
TARIM ÜRÜNLERİ
5,850.5
6,359.7
-8.0%
12.2%
10.4%
Gıda ve Canlı Hayvan
4,815.2
5,291.2
-9.0%
10.0%
8.7%
Tütün ve İçecekler
826.6
768.9
7.5%
1.7%
1.3%
Hayvan Yağları ve Bitkisel Yağlar
208.8
299.6
-30.3%
0.4%
0.5%
HAMMADDELER
1,014.7
1,668.8
-39.2%
2.1%
2.7%
Çiğ,yenmeye müsait olmayan maddeler
1,014.7
1,668.8
-39.2%
2.1%
2.7%
YAKITLAR
7,191.5
12,119.1
-40.7%
15.0%
19.9%
Madeni yakıtlar, yağlar vs.
7,191.5
12,119.1
-40.7%
15.0%
19.9%
SINAİ ÜRÜNLER
33,990.8
40,706.2
-16.5%
70.7%
66.8%
Kimyasal Ürünler
7,709.0
8,351.8
-7.7%
16.0%
13.7%
Hammadde bazında sınıf. mamüller
5,187.8
8,046.8
-35.5%
10.8%
13.2%
14,687.9
16,563.8
-11.3%
30.5%
27.2%
6,406.1
7,743.7
-17.3%
13.3%
12.7%
DİĞER
40.0
111.7
-64.2%
0.1%
0.2%
Kategori bazında sınıflandırılmayanlar
40.0
111.7
-64.2%
0.1%
0.2%
48,087.5
60,965.5
-21.1%
100.0%
100.0%
Makina ve Nakliye Ekipmanları
Muhtelif mamüller
TOPLAM İHRACAT
Atina Ticaret Müşavirliği
89
5.5.5 Başlıca Maddelere Göre İthalat-2009 (1,000 Euro)
8901 Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar ve insan veya
yük taşımaya mahsus benzeri gemiler
3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya karışık olmayan
ürünlerden oluşan ilaçlar
8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer
motorlu taşıtlar (steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahi
8517 Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye
mahsus diğer cihazlar
2709 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen ham yağlar
2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
8471 Tarifenin başka yer almayan otomatik bilgi işlem makinaları ve bunlara ait
birimler; manyetik veya optik okuyucu, verileri kayıt ortamına kod şekline
dönüştürenler ile bu verileri işleyen makinalar
8708 - 87.01 ila 87.05 Pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtların aksam, parça ve
aksesuarı
8802 Diğer hava taşıtları (helikopterler, uçaklar gibi); uzay araçları (uydular dahil),
uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları
9018 Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan alet ve cihz
0201 Sığır eti (taze veya soğutulmuş)
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar; esas unsur olarak,
ağırlık itibariyle % 70 veya daha fazla petrol yağları
9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları
3002 İnsan kanı; tedavide, korunmada kullanılan hayvan kanı; serum ve diğer kan
fraksiyonları ve tadil edilmiş bağışıklık sağlayan ürünler
0406 Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler
0203 Domuz eti (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş)
9021 Ortopedik cihazlar; cebireler, gutyerler ve kırıklara mahsus diğer cihazlar; protez
organlar; vücut kusur noksanlığını gideren cihazlar
6403 Dış tabanı kauçuktan, plastik maddeden, tabii veya terkip yoluyla elde edilen
köseleden ve yüzü deriden olan ayakkabılar
8528 Monitörler ve projektörler; televizyon alıcı cihazları
8704 Eşya taşımaya mahsus motorIu taşıtIar
6204 Kadınlar ve kız çocuklar için takım elbiseler, takımlar, ceketler, blazerler,
elbiseler, etekler, pantolon etekler, pantolonlar, askılı ve üst ön parçalı tulumlar, kısa
pantolonlar ve şortlar (yüzme kıyafetleri hariç)
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
7208 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri (genişlikleri '600 mm veya
daha fazla) (sıcak haddelenmiş) (kaplanmamış)
2208 Alkol derecesi hacim itibariyle % 80'den az olan tağyir (denatüre) edilmemiş etil
alkol; damıtım yoluyla elde edilen alkollü içkiler, likörler
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
4818 Tuvalet kağıtları ve ev işlerinde veya sağlık amacıyla kullanılan türden benzeri
kağıt, kağıt mendiller, kurutma kağıtları, havlular, masa örtüleri, sofra peçeteleri,
bebek bezleri, tamponlar, yatak çarşafları
8415 Klima cihazları (motorlu bir vantilatör ile nem ve ısıyı değiştirmeye mahsus
tertibatı olanlar)
8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu cihazlar '(elektrikli
olsun olmasın); ısı pompaları
7204 Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları; demir veya çelik
döküntü ve hurdalarından elde edilen külçeler
2402 Tütün veya tütün yerine geçen maddelerden yapılmış purolar, 'uçları açık
purolar, sigarillolar ve sigaralar
2009
2008
Değişim
3,568,954
2,020,673
76.62
3,221,704
2,985,202
7.92
2,302,453
2,976,067
-22.63
866,941
1,087,874
-20.31
743,500
725,986
7,912,241
1,244,082
-90.60
-41.64
550,252
639,103
-13.90
449,055
526,427
-14.70
448,771
457,813
-1.98
417,365
394,331
452,160
376,555
-7.70
4.72
384,524
2,558,235
-84.97
375,540
493,849
-23.96
369,037
307,653
19.95
360,678
360,231
405,119
382,533
-10.97
-5.83
351,166
358,674
-2.09
315,120
359,525
-12.35
309,905
297,897
432,875
566,819
-28.41
-47.44
295,331
312,028
-5.35
275,251
423,646
-35.03
269,759
628,948
-57.11
267,944
260,491
2.86
231,219
256,399
-9.82
225,221
218,597
3.03
224,537
404,368
-44.47
223,104
317,435
-29.72
218,891
478,499
-54.25
216,615
185,006
17.09
Kaynak:Eurostat
Atina Ticaret Müşavirliği
90
5.5.6 Başlıca Maddelere Göre İhracat-2009 (1000 Euro)
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya karışık olmayan
ürünlerden oluşan ilaçlar
0302 Balıklar (taze veya soğutulmuş) ( 03.04 pozisyonundaki balık 'filetoları ve diğer
balık etleri hariç)
5201 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş)
2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri
8802 Diğer hava taşıtları (helikopterler, uçaklar gibi); uzay araçları (uydular dahil),
uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları
7606 Aluminyum saclar, levhalar, şeritler (kalınlığı 0,2 mm. yi geçenler)
2008 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan meyvalar, sert kabuklu
meyvalar ve yenilen diğer bitki parçaları
7306 Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular ve içi boş profiller (örneğin açık
dikiş veya kaynak yapılmış, perçin yapılmış veya benzeri şekilleri kapatılmış)
1509 Zeytinyağı ve fraksiyonları (rafine edilmiş olsun olmasın, fakat 'kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
0406 Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler
2005 Diğer sebzeler (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya
konserve edilmiş, dondurulmamış)
6106 Kadınlar ve kız çocuklar için bluzlar, gömlekler, örme dahil
2523 Portland çimentosu, şaplı çimento ("ciment fondu"), cüruf çimentosu, süper
sülfat çimentosu ve benzeri çimentolar
8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer izole edilmiş elektrik iletkenler tek tek
kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar
0805 Turunçgiller (taze veya kurutulmuş)
7411 Bakırdan ince ve kalın borular
4303 Kürkten giyim eşyası ve aksesuarı ve kürkten diğer eşya
0806 Üzümler (taze veya kurutulmuş)
1001 Buğday ve mahlut
7214 'Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (sadece dövülmüş, sıcak 'haddelenmiş
veya sıcak çekilmiş, haddeleme işleminden sonra 'burulmuş olanIar dahil)
3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde)
3304 Güzellik veya makyaj müstahzarları ve cilt bakımı için müstahzarlar (güneş
kremleri veya güneşlenme müstahzarları dahil)
2402 Tütün veya tütün yerine geçen maddelerden yapılmış purolar, 'uçları açık
purolar, sigarillolar ve sigaralar
8517 Telefon cihazları ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye
mahsus diğer cihazlar iletişime mahsus cihazlar dahil)
3920 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde)
8803 - 88.01 ve 88.02 Pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları
6109 Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası
7601 İşlenmemiş aluminyum
7607 Aluminyumdan yapraklar ve şeritler
6802 Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç) ve
mamulleri tabii taşlardan mozaik için küp şeklinde taşlar ve benzerleri tabii taşlardan
suni olarak boyanmış granüller
7604 Aluminyumdan çubuklar ve profiller
2009
2008
1,211,896
1,736,059
885,051
834,345
375,744
289,265
273,056
348,450
223,547
260,610
252,843
240,871
194,276
297,724
240,377
290,815
225,158
263,493
224,159
204,317
237,983
195,915
191,980
190,640
212,007
250,008
171,666
181,430
171,643
155,010
153,419
143,222
136,960
136,441
266,241
118,298
288,017
240,229
146,694
107,504
131,716
125,600
223,148
168,127
125,391
148,291
125,376
149,726
122,144
112,984
106,347
105,554
103,003
102,337
187,418
137,707
57,853
143,700
179,106
94,972
99,643
93,876
79,136
146,992
Değişim
-30.2
6.1
7.8
29.4
4.8
30.1
-19.1
-17.3
-14.5
-5.8
4.3
-9.4
-23.7
-5.4
-35.5
31.0
-46.7
-40.4
-6.6
26.9
-41.0
-25.3
-15.4
-16.3
-34.8
-18.0
83.8
-26.5
-42.5
7.8
25.9
-36.1
Kaynak : Eurostat
Atina Ticaret Müşavirliği
91
5.5.7 Mal ve Hizmet İhracat ve İthalatı
(Milyon Euro)
2005
2009
2008
2007
2006
26,952
34,066
27,254
28,364
31,337
Turizm
10,369
11,636
10,730
11,357
11,319
Ulaştırma
13,552
19,188
13,871
14,325
16,939
14,385
16,931
11,862
13,027
14,746
2,466
2,679
2,446
2,383
2,486
7,073
9,316
6,238
6,991
7,771
12,567
17,135
15,391
15,337
16,591
14,393
17,439
17,223
16,447
14,046
48,087
60,966
55,720
50,722
43,942
41,345
51,505
44,477
44,811
45,383
62,472
77,897
67,582
63,749
58,688
-21,397
- 26,392
-18,938
-13,305
Hizmet İhracatı
Hizmet İthalatı
Turizm
Ulaştırma
Hizmet Ticaret
Dengesi
Mal İhracatı
Mal İthalatı
Mal ve Hizmet
İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
Mal ve Hizmet
Dengesi
- 23,105
Tablo, Yunanistan Merkez Bankası, EuroStat ve Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
92
Yunanistan’ın Mal ve Hizmet İhracatı-2009
Atina Ticaret Müşavirliği
93
BÖLÜM II
Atina Ticaret Müşavirliği
94
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
1.1 EKONOMİK İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ve GELİŞMELER
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler AB ile Türkiye arasındaki gümrük
birliği anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir. İki ülke arasındaki tarihsel temeller ve siyasi
problemler ilişkilerin uzun yıllar sınırlı kalmasına neden olmuş; 1999 yılında her iki ülkede
yaşanan deprem felaketinden sonra başlayan yakınlaşma süreciyle; ilişkilerde tahminlerin de
ötesinde olumlu gelişmeler yaşanmış, her iki ülke dışişleri bakanlarının başlattığı diyalog süreci
ikili ilişkilerimizin gelişmesine atılan önemli bir adım olmuştur.
Son dönemlerde Türkiye’de yatırım yapan Yunan şirketlerinin sayısında ve yapılan yatırımlarda
önemli artışlar kaydedilmektedir. Hazine Müsteşarlığı kayıtlarına göre, Mayıs 2009 itibariyle
Türkiye’de 360 adet Yunanistan kaynaklı firma faaliyet göstermekte olup, toplam yatırım tutarı, 5
milyar Euro’dan fazladır. Yine Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden teşvik belgesi alarak
yatırım yapan şirket sayısı 42’dir. Bu 42 şirketin toplam yatırım tutarı 200 Milyon dolardan biraz
fazladır. Türkiye’de 18 ilde faaliyet gösteren Yunan firmalarının 237 tanesi bir başka ifade ile %
65’i İstanbul’da bulunmaktadır. İzmir’de 39, Bursa’da 27, Muğla’da ve Ankara’da 10 tane Yunan
sermayeli şirket faaliyet göstermektedir. 360 şirket 15 sektörde faaliyet göstermektedir. Toptan ve
Perakende Ticaret sektöründe 128, imalat sanayinde 81 ve gayrimenkul sektöründe 37 şirket
bulunmaktadır.
Yunan Ulusal Bankası (NBG) Finansbank’ın çoğunluk hisselerini satın alarak Türkiye’de finans
sektörüne girmiştir. Finansbank – NBG ortaklığında NBG tarafından Türkiye’ye yaklaşık 2.9 Milyar
Dolarlık bir sermaye transferi gerçekleşmiştir. Bu rakam Yunanistan’ın tarihinde yurt dışına ihraç
ettiği en büyük sermaye özelliği taşımaktadır.
Yunanistan’ın 3. büyük bankası olan EFG Eurobank, 142 milyon Euro karşılığında ülkemizin en
büyük 23. bankası olan Tekfenbank’ın % 70’ini satın almıştır.
Intralot şirketi Türkiye’de faaliyet gösteren 3. Büyük grup olup Şans Oyunları alanında faaliyet
göstermektedir. Aynı grup Milli Piyango özelleştirmesi ile de ilgilenmektedir.
2009 başında aynı zamanda Yunan Milli Havayolunu da satın alan Marfin Grup Türkiye’de Şafak
hastanelerinin hisselerini alarak Türkiye’de yatırım yapmıştır.
Yunanistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu verilerine göre ise İstanbul’da faaliyet gösteren Yunan
sermayeli şirket sayısı 206’dır.
Öte yandan Yunanistan’da faaliyet gösteren 7 adet Türk şirketi bulunmaktadır. Coğrafyadan çok
uzaklaşmadan AB üyesi Romanya ve Bulgaristan örneklerine baktığımızda sırasıyla bu iki ülkede
15,000 ve 5,000 civarında işadamımızın bulunduğu ve Romanya’daki Türk sermayeli şirket
sayısının 10,000’e yaklaştığı görülmektedir.
Türk vatandaşlarının Yunanistan’da yatırım yapmalarının önündeki en büyük engel oturum
izinlerinin verilmesi sırasında karşılaşılan sorunlardır. Atina ve Gümülcine’de şube açmak için
çalışmalarını başlatan Ziraat Bankası’nın Türk personeline dahi oturum izni uzun zaman sonra
verilmiştir.
Yunanistan’da yapılan yatırımın minimum 300,000 € olması durumunda ülkede oturum izninin
alınması biraz daha kolaylaşmaktadır. Ancak AB üyesi diğer ülkelerde yatırım limitleri ile ilgi
benzer bir uygulama bulunmamaktadır. Diğer taraftan bir üçüncü ülke vatandaşının şirket kurması
teoride mümkün olmakla beraber şirket kuruluşunda gereken evraklardan bir tanesi vergi
numarasının tevsikidir. Ancak vergi dairelerince numara verilmesi esnasında da oturum izninin
tevsiki gerekmektedir. En basit anlamda kısır döngü olarak tanımlanabilecek bu süreç
işadamlarının yatırım konusundaki fikirlerini daha en başından menfi yönde etkilemektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
95
Türkiye Yunan vatandaşlarına herhangi bir vize uygulamamaktadır. Bu ayrıcalık AB üyesi sadece
8 ülkeye tanınmış durumdadır.
Türkiye’deki Yunan yatırımcılar, genellikle bilişim teknolojisi (IT) alanına ilgi duymakta olup; tarım
uygulamaları, ambalaj, plastik, eczacılık, kozmetik, balıkçılık, turizm ve inşaat sektörlerinde de
faaliyet göstermektedirler.
Son olarak, ülkemizin hazır giyim ve ayakkabı sektörlerindeki önemli firmalarından olan İpekyol,
Machka,Koton ve İnci “The Mall” Alışveriş Merkezi’nde, Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen’in
de katılımları ile 5 Nisan 2006 tarihinde Atina’da birer mağaza açmışlardır. Mavi Jeans ise, bir
Yunan şirketi ile ortak olarak temsilcilik açmıştır. (İnci ve Mavi Jeans kapanmış, Koton ve İpekyol
mağaza sayısını artmıştır.)
Yunanistan’daki Türk Yatırımları
FİRMA ÜNVANI
(TÜRKİYE)
FİRMA ÜNVANI
(YUNANİSTAN)
YATIRIMIN
NİTELİĞİ
YATIRIM
YILI
TUTAR
(EURO)
T.C. Ziraat Bankası
Ziraat Bankası
Banka
2008
18,000,000
% 100
Koton
Koton Textile Monoprosopi
Mağaza
2005
60.000
% 100
Gizia
Gizia
Mağaza
2005
180.000
% 100
Multimedia
Multiflash
Ofis-Depo
2008
21.000
% 100
KRT Kuyumculuk
KRT Ltd.
Ofis-Depo
2008
30.000
% 90
HSH Limited
Home Sweet Home
Mağaza
2007
100.000
% 95
Inform Electronics
UPS Inform Hellas Ltd.
Teknoloji
2007
27.000
% 70
İstikbal
İstikbal Hellas
Mağaza
2003
Franchise
...
Güllüoğlu Baklava
Güllüoğlu Baklava
Pastane
2004
Franchise
...
Sirkeci Restoran
Sirkeci Restoran
Restoran
2007
Franchise
...
Çilek Mobilya
Çilek Mobilya
Mağaza
2007
Franchise
...
PAY (%)
1.2 TİCARİ İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU
1.2.1
Ticari İlişkilerin Gelişimi
DIŞ TİCARET
Üzücü bir doğal afet sonunda başlayan yakınlaşmanın Komşu ve Çevre Ülkelere Yönelik İhracat
Stratejisi ile aynı döneme rastlaması, iki ülke arasındaki dış ticarette yeni bir dönemin açılmasını
sağlamıştır.
Bu strateji kapsamında Yunanistan’da düzenlenen fuar ve sergilere milli düzeyde katılım
sağlanmış, Yunanistan’dan alım heyetleri getirilmiş ve Yunanistan’a ticaret heyetleri organize
edilmeye başlamıştır.
İki ülke ticari ve ekonomik ilişkilerinin bir bütün olarak ele alındığı Karma Ekonomik Komisyon
(KEK) Toplantıları düzenli olarak yapılmaya başlamış, son KEK Toplantısı, 29-30 Haziran 2005
tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik kalıcı işbirliği imkanlarının özel sektör
temsilcileri tarafından görüşüldüğü ve geleceğe yönelik işbirliği imkanlarının belirlendiği TürkYunan İş Konseyi toplantıları gerçekleştirilmeye devam etmektedir. DEİK ile SEV arasında 2007
sonunda yeni bir iş konseyi kurulmuş olup Yunanistan’ın TUSİAD’ı benzetmesinin yapılabileceği
kuruluş ile yeni işbirliği imkanlarının yaratılabileceği düşünülmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
96
Tüm bu gelişmeler neticesinde 1999 yılında 694 Milyon $ olan toplam hacim 2008 sonunda
yaklaşık 5 kat artarak 2008 sonu itibariyle 3.6 Milyar $ olmuştur. Diğer taraftan aynı dönemde
Yunanistan’a yapılan ihracatta artış % 600 olmuş ve 2008 sonunda ihracatımız 2.4 Milyar $’ı biraz
aşmıştır.
1999 yılında 26.5 Milyar $ olan Türkiye’nin ihracatının 2008 sonunda 5 kata yakın artış göstererek
132 Milyar $ olduğu dikkate alındığında Yunanistan’a yapılan ihracattaki artışın genel artış oranını
takip ettiği görülmektedir.
Yunanistan ile ikili ticaret yıllardır ülkemiz lehine bir süreç izlemeye devam etmektedir. Kronik
olarak Yunanistan aleyhine dış ticaret açığı ile devam eden ikili ticarette bu açık zaman zaman
biraz daha daralarak, zaman zaman artarak devam etmektedir.
Bir sonraki sayfadaki tabloların incelenmesinden de görüleceği üzere 2008 yılı; toplam hacmin,
ihracat ve ithalatın en yüksek olduğu yıl olmuştur. 2007 ve 2008 yıllarında Türkiye’nin dış ticaret
fazlası 1 Milyar $’ı fazlasıyla aşmıştır.
2009 yılında ekonomik kriz nedeniyle Yunanistan’la toplam dış ticaret hacmi % 22.8 gerileyerek
2.76 Milyar Dolara düşmüştür. İhracat % 33’e yakın düşerek 1.64 Milyar dolar, ithalat ise % 1.7
gerileyerek 1.1 Milyar dolar olmuştur.
Yunanistan 2005 ve 2006 yıllarında Türkiye’nin ihracatında sırasıyla 15. ve 12. sırada yer almıştır.
2007 sonunda da Yunanistan Türkiye’nin ihracatında Irak’ın hemen ardından 12. sıradaki yerini
korumuştur. 2008 yılı verilerine göre Yunanistan’ın sıralamadaki yeri 13.lük olmuştur. 2009 yılında
ise Yunanistan gelişmelere bağlı olarak sıralamada 19.luğa gerilemiştir.
İthalat sıralaması incelendiğinde; 2005 ve 2006’da Yunanistan Türkiye’nin tüm dünyadan yaptığı
ithalatta 33. ve 29. sırada yer almıştır. 2007 ithalat verilerine göre Yunanistan’ın yeri 35.lik;
2008’de ise 37.lik olmuştur. Yunanistan 2009’da 24. Sıraya yükselmiştir.
Yunanistan ve Türkiye
arasındaki dış ticaret
hacmi 2008 sonunda 3.6
Milyar $’a yaklaşmıştır.
Türkiye’nin 2008 ‘de
ihracatı 2.4 Milyar $
olmuştur.
Konuyu Yunanistan açısından incelediğimizde Türkiye’nin
Yunanistan için önemli bir dış ticaret partneri olduğu
görülmektedir. 2008 yılında Türkiye; Yunanistan’ın 11. Büyük
partneri olmuştur.
2009 yılı verilerine göre ülkenin tüm dünyadan yaptığı ithalatta
11. sırada, tüm dünyaya yaptığı ihracatta ise iki basamak
yükselerek 7.sırada yer almıştır. Topluluk içi ticaret değerlendirme
dışı bırakıldığında Türkiye’nin Yunanistan’ın ithalatındaki yer
4.cülük, ihracatındaki yeri ise ABD’nin hemen arkasından 2.cilik
olmuştur.
Türkiye’nin ihracatının 2000 yılından itibaren 2005 ve 2009 hariç olmak üzere sürekli bir artış
eğiliminde olduğu görülmektedir. 1 Milyar $ barajı 2004 yılında geçilmiş, bundan sadece 3 yıl
sonra ise 2 Milyar $ aşılmıştır.
2003 yılında yakalanan % 55.90’lık artış en yüksek orandır. 2006 ve 2007 yıllarında % 40’dan
fazla artış sağlanmıştır. 2008 yılında ise gerek Yunan pazarındaki gelişmeler gerekse sürmekte
olan ekonomik kriz nedeniyle artış % 7.4’de kalmıştır.
2000 yılı ve sonrası için yapılan değerlendirmede 2000’deki % 50’ye yakın oran ithalat artışındaki
en yüksek orandır. Yunanistan’dan yapılan ithalat ise ilk kez 2006’da 1 Milyar $’ı aşmıştır. 2008
yılında bir önceki yıla göre artış % 21’e yakındır.
2007 yılında fuel oil, demir-çelik mamulleri, binek otomobilleri, tekstil- konfeksiyon ürünleri ve sun’i
plastik maddeler başlıca ihracat kalemleridir. Örme eşya ve mensucattan giyim eşyasında 227.2
Milyon $; fuel oil 220 Milyon $; demir-çelik mamulleri 164.5 Milyon $, binek otomobilleri ise 146.2
Milyon $ ihracat gerçekleşmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
97
Alüminyum ve alüminyumdan eşya ihracatı 2007 yılında en fazla ihracat artışının ( % 929)
sağlandığı kalem olmuştur. Kağıt ve karton, balıkçılık, tekstil-konfeksiyon ve mineral yakıtlar artış
oranlarının en fazla olduğu diğer kalemlerdir.
2008 sıralamasında demir ve çelik ilk sıraya yerleşmiş ancak genel anlamda önemli bir değişiklik
olmamıştır. 2008 yılında ihracat artışının en fazla olduğu sektör gemicilik sektörüdür.
2009’da doğalgaz, motorlu taşıtlar, demir çelik, televizyon ve alüminyum ihracatın ilk kalemleridir.
İthalat sıralamasında ilk beş kalem; mineral yakıtlar, ham pamuk, sun’i plastik maddeler,
kimyasallar ve demir dışı metaller şeklinde sıralanmıştır. Bunlardan ilk 3’ü 100 Milyon $’dan fazla
ithalat yapılan kalemlerdir.
Yunanistan’ın Türkiye’ye yönelik ihracatında pamuğun ön planda yer almasının başlıca iki nedeni;
pamuk üretiminin AB kaynaklarından önemli ölçüde destek görmesi ve Türkiye’nin üretiminin
ihtiyacı karşılayamamasıdır.
Ancak yukarıda kısaca değinilen dış ticaret atmosferi karşılıklı yatırım boyutunda her iki ülkede
eşit şartlarda bir gelişmeye yol açmamış, Yunanlı ve Türk işadamlarının yatırım yapmak için
oldukça heyecanlı ve istekli girişimleri tek taraflı kalmıştır.
2009 sonu itibari ile Ziraat Bankası, Koton Tekstil, Gizia, Home Sweet Home, UPS Inform,
Multiflash ve KRT Kuyumculuk Yunanistan’da yatırım yapan başlıca Türk sermayeli şirketlerdir.
Son dönemlerdeki gelişmeler neticesinde Yunanistan pazarında Türk ürünlerine yönelik ön
yargının da ilişkilere paralel olarak azaldığı görülmektedir. Fiyat, kalite ve standartların uygun
olması durumunda Yunan tüketicisinin Türk ürünlerini tercih ettiği gözlemlenmektedir. Bu durum
tanıtım ve pazarlamanın önemini de ortaya çıkarmaktadır.
TÜRKİYE İLE YUNANİSTAN ARASINDAKİ TİCARET (Milyon $ ve %)
Yıllar
1990
İhracat
Toplam
Değişim
139.4
...
İthalat
Toplam
Değişim
128.6
...
Fark
10.8
Dış Ticaret
Toplam
Değişim
268.0
…
1995
209.9
24.50
200.6
90.9
9.3
410.5
50.2
1996
236.5
12.7
285.0
42.1
-48.5
521.4
27.0
1997
298.2
26.1
430.8
51.2
-132.5
729.0
39.8
1998
370.0
24.1
319.8
-25.8
50.3
689.8
-5.4
1999
406.8
9.9
287.6
-10.1
119.2
694.3
0.7
2000
437.7
7.6
430.8
49.8
6.9
868.5
25.1
2001
476.1
8.8
266.3
-38.2
209.8
742.3
-14.5
2002
590.4
24.0
312.5
17.4
277.9
902.8
21.6
2003
920.4
55.9
427.7
36.9
492.7
1,348.1
49.3
2004
1,171.2
27.2
594.4
39.0
576.9
1,765.6
31.0
2005
1,126.7
-3.8
727.8
22.5
398.8
1,854.5
5.0
2006
1,602.6
42.2
1,045.3
43.6
557.3
2,647.9
42.8
2007
2,262.7
41.2
950.2
-9.1
1,312.5
3,212.8
21.3
2008
2,430.5
7.4
1,148.6
20.9
1,281.9
3,579.2
11.4
2009
1,634.0
-32.8
1,129
-1.7
505
2,763
-22.8
2009 (*)
378.6
-38.1
210.6
-24.1
168
589.2
-33.6
2010 (*)
400.9
5.9
259.8
23.4
141.1
660.7
12.1
Kaynak : DTM / (*) Ocak-Mart
Atina Ticaret Müşavirliği
98
Halen birkaç sektörün dışında (petro kimya ürünleri, plastik ürünleri ve tarım ürünleri) hemen
hemen her sektörde dış fiyatlarla rekabet edemeyen Yunan sanayisi sıkıntılı bir dönemden
geçmektedir. Özellikle Uzak Doğudan gelen ucuz mallara karşı başta işçilikten kaynaklanan
maliyet dezavantajı nedeniyle rekabet güçlüğü içinde olan üretime yönelik firmaların büyük bir
çoğunluğu üretimlerini durdurarak ithalata yönelmektedirler. Müşavirliğimizce yapılan tespitlere
göre Yunanlı alıcı çok ciddi bir fiyat avantajı olmaması halinde coğrafi yakınlık nedeniyle
Türkiye’yi tercih etmektedir.
GENEL İHRACAT VE YUNANİSTAN’A YAPILAN İHRACATTA DEĞİŞİM (%)
2000-2008 arasında Türkiye’nin ihracatındaki artış oranı genel ihracat artışı ile paralellik
göstermektedir. 2003, 2006 ve 2007 yılları ihracat artışının en fazla olduğu yıllardır. 2003 yılında
ihracat artışı % 50’den daha fazla olmuştur.
1995-2008 arasındaki 14 yıllık süreçte ihracat sadece 2005 ve 2009 yıllarında azalmıştır. 2005’de
ihracat bir önceki seneye göre % 3.8, 2009’da ise % 33’e yakın gerileme göstermiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
99
GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLANDIRMASINA GÖRE İHRACATIMIZ
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Yatırım Malları
124
137
102
160
202
218
Ara Mallar
427
563
565
869
1.221
1,342
Tüketim Malları
368
469
457
571
838
869
GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLANDIRMASINA GÖRE İTHALATIMIZ
2003
2004
2005
2006
2007
Yatırım Malları
18
29
14
22
31
Ara Mallar
346
478
610
835
737
Tüketim Malları
63
88
104
187
182
2008
3
992
127
2009
184
813
638
(Milyon $)
Değişim
-% 15.6
-% 39.4
-% 26.6
2009
33
964
133
(Milyon $)
Değişim
% 1100
-% 2.8
% 4.7
SNA sınıflandırmasına göre Türkiye’nin ihracatının ara mallar ve tüketim malları sınıfında
yoğunlaştığı, ithalatın ise daha çok ara malı olduğu anlaşılmaktadır.
Yunan sanayisi yukarıda da belirtildiği üzere başta işçilik olmak üzere artan maliyetler nedeniyle
rekabetçi yapısını yitirmiş bulunmaktadır. Bu nedenle Türkiye’ye yönelik ihracatta da ara
mallarının payı toplam içinde % 80’lere yaklaşmaktadır.
1.2.2
İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları
ANLAŞMA VE PROTOKOLLER
Türkiye ile Yunanistan arasında 4 Şubat 2000 tarihinde Atina’da imzalanan “Ekonomik İşbirliği
Anlaşması” 25 Kasım 2001 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, bu çerçevede oluşturulan Karma
Ekonomik Komisyonun I. Dönem Toplantısı 12-13 Şubat 2002 tarihleri arasında Atina’da, II.
Dönem Toplantısı ise 12-13 Mart 2003 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleşmiştir. Karma
Ekonomik Komisyon’un III. Dönem Toplantısı 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’da
gerçekleştirilmiştir. Yunan tarafınca, önümüzdeki dönem KEK Toplantısının, 20 Aralık 2006
tarihine kadar ülkemizde gerçekleştirilmesi önerilmiş olup; gerek her iki ülkedeki genel seçimler
gerekse Müsteşarlığımız faaliyet programı çerçevesinde anılan Toplantının sözkonusu tarihe
kadar gerçekleştirilmesinin mümkün bulunmadığı Dışişleri Bakanlığı kanalıyla Yunan tarafına
bildirilmiştir. IV. Dönem KEK Toplantısının 2009 yılında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
İki ülke arasında imzalanan başlıca anlaşma ve protokoller aşağıda listelenmiştir.








Hava Ulaştırması Anlaşması (22 Temmuz 1947)
Ticaret ve Ödeme Anlaşması (7 Kasım 1953)
Uluslararası Karayolu Nakliyatına Dair Anlaşma (16 Kasım 1970)
Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması (20 Ocak 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (20 Ocak 2000) (1 Ağustos 2001 tarih
ve 24480 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 24 Kasım 2001 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.)
Çevrenin Korunmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası (20 Ocak 2000) (16 Mayıs 2000 tarih ve
24051 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Terörizm, Örgütlü Suçlar, Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı ve Yasadışı Göç ile Mücadelede
İşbirliği Anlaşması (20 Ocak 2000) (14 Temmuz 2001 tarih ve 24462 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır)
Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Atina Ticaret Müşavirliği
100









Gümrük Suçlarının Men’i, Takibi ve Gümrük Suçlarıyla Mücadele Hakkında Karşılıklı İdari
Yardım ve İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır)
Kültürel İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır)
Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolu (22 Haziran 2000) (2
Kasım 2000 tarih ve 24218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Ekonomik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (25 Temmuz 2001 tarih ve 24473 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Deniz Taşımacılığı Anlaşması (4 Şubat 2000) (18 Temmuz 2001 tarih ve 24466 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ( 2 Aralık 2003)
Standardizasyon, Uygunluk Değerlendirmesi ve Test alanında İşbirliği Anlaşması
(30.06.2005)
Sağlık İşbirliği Anlaşması ( 28.09.2005)
Türk-Yunan KEK III.Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı ( 19/02/2007)
KARA ULAŞTIRMASI
İki ülke arasında 14-15 Mart 2001 tarihlerinde Ankara’da yapılan Kara Ulaştırması Karma
Komisyonu (KUKK) toplantısında, taraflar geçiş belgesi kotalarının 2002 yılından başlayarak
“sınırsız” sayıda olması ve geçiş ücretinden “muaf” tutulması hususunda anlaşmışlar ancak
uygulamaya konamamıştır.
Türkiye - Yunanistan arasındaki en son Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı 2009
Şubatında Atina’da yapılmıştır. Toplantı sonunda imzalanan mutabakat zaptı ile taraflar 2008 yılı
için 30,000’i ücretli transit izin belgesi 20,000 adedi ikili izin belgesi (10,000 –ücretsiz; 9,000
ücretli) olmak üzere toplam 49,000 kota üzerinde anlaşmaya varmışlardır.
Geçiş Belgesi Sayısı
Yunanistan’a Taşıma
Yapan Türk Araçları
Türkiye’ye Taşıma
Yapan Yunan Araçları
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
55,000
49,000
42,000
42,000
40,000
35,000
35,000
30,000
...
31,144
28,500
24,956
22,780
20,796
16,289
14,359
...
876
1900
852
1257
2454
2808
2665
İki ülke arasında 3 adet sınır kapısı bulunmaktadır. En güneyde İpsala, ortada Uzunköprü ve
kuzeyde Pazarkule sınır kapıları Türkiye-Yunanistan arasında karayolu geçişine izin vermektedir.
İpsala sınır kapısı iki ülke karayolu taşımacılığında en yoğun kullanılan gümrük kapısıdır. Anılan
kapının 24 saat esasına göre çalışmasında yaşanan aksaklıklar karayolu geçişlerinde zaman
zaman sorun teşkil edebilmektedir. Özellikle sağlık kontrollerinin günde (10:00-14:00) sadece
belirli saatlerde yapılabilmesinden dolayı araçların 24 saat beklemek zorunda kaldıkları, bu
durumun özellikle frigorifik araçlarda sorun yarattığı nakliyecilerimiz tarafından belirtilmektedir.
Diğer taraftan, 2-3 Kasım 2006 tarihinde İzmir’de gerçekleştirilen “Türkiye-Yunanistan Gümrük
İdareleri Toplantısı”nda, Yunan tarafınca, Meis adası gümrüğünün altyapısının geliştirilerek girişçıkış gümrüğü haline getirildiği ve 2007 yazı itibariyle bu kapıdan Türk vatandaşlarının da
faydalanabileceği bildirilmiştir. Yunan tarafınca, altyapı olarak daha gelişmiş olması nedeniyle,
aynı şekilde Kaş gümrüğünün de giriş-çıkış gümrüğü olarak kullanılması talep edilmiştir. Ancak,
Türk tarafınca, Türk Mevzuatına göre sözkonusu kapının yolcu işlemi yapmaya yetkili olarak
hizmet verdiği vurgulanmıştır.
Atina Ticaret Müşavirliği
101
1.2.3





Diğer Temas ve Görüşmeler
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen, 8-10 Aralık 2006 tarihlerinde Rodos’a
gerçekleştirdiği resmi ziyarette “Rodos Türk İhraç Ürünleri Fuarı”’nın açılışını gerçekleştirmiş
ve ikili temaslarda bulunmuştur.
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen 5-6 Nisan 2006 tarihlerinde Yunanistan’a bir ziyaret
gerçekleştirmiştir. Sayın Tüzmen anılan ziyaret vesilesiyle, Yunanistan Kalkınma Bakanı,
Yunanistan Milli Ekonomi ve Maliye Bakanı ile Yunanistan Ege ve Ada Politikaları Bakanı ile
birer görüşme gerçekleştirmiş, “The Economist” tarafından düzenlenen Ekonomi
Konferansı’na katılmış, ayrıca, Türk hazır giyim ve ayakkabı sektörlerinde faaliyet gösteren
İpekyol, Machka, Koton ve İnci mağazalarının açılışına katılmışlardır.
Dış Ticaret Müsteşarı Tuncer Kayalar başkanlığında bir heyet, KEK III. Dönem Toplantısı
vesilesiyle, 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’ya bir ziyaret gerçekleştirmiş, Sayın
Müsteşarımız Yunanlı muhatapları ile resmi temaslarda bulunmuştur.
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen 22-24 Nisan 2004 tarihleri arasında Yunanistan’a
yönelik olarak düzenlenen Ticaret Heyetine başkanlık etmiş ve Yunanlı muhataplarıyla ikili
görüşmeler gerçekleştirmiştir.
Devlet Bakanı Sayın Zafer Çağlayan 16-17 Şubat 2010 tarihlerinde 9. Türkiye Ege KıyılarıYunanistan Ege Adaları Zirvesi vesilesiyle Atina’ya bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ekonomi,
Rekabet ve Denizcilik Bakanı Louka Katseli ve dış ticaretten sorunlu dışişleri bakan
yardımcısı Kouvalis’le ikili temaslarda bulunan Sn. Bakan ziyareti esnasında düzenlenen
Turkish Fashion Break organizasyonunun da açılışını yapmıştır. Zirvenin tamamına katılan
Sn. Çağlayan Yunanistan’ın önde gelen işadamları ile de yemekli bir çalışma toplantısında
hazır bulunmuştur.
Türk-Yunan İş Konseyi: İki ülke arasında ticari ve ekonomik işbirliği imkanlarının geliştirilmesi
amacıyla kurulan Türk-Yunan İş Konseyi’nin 8. Ortak Toplantısı, 30 Haziran- 1 Temmuz 2005,
Atina’da, 9. Ortak Toplantı, Dış Ticaret Müsteşarı Sayın Tuncer Kayalar’ın da katılımları ile 13
Nisan 2006 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Son Ortak Toplantı ise, 23-24 Kasım 2006
tarihlerinde iki ülke Dışişleri Bakanlarının katılımı ile Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Öte yandan dönemin Dışişleri Bakanı Sn. Ali Babacan’ın 4-5 Aralık 2007’deki Atina ziyareti
esnasında DEİK ile SEV (Yunan Sanayiciler Federasyonu) yeni bir iş konseyi kurulmuştur. SEV’in
Türkiye’deki TUSİAD benzeri bir yapılanmaya sahip olması ve Yunan iş dünyasında önemli bir
yer edinmiş olması dikkate alındığında iki ülkenin iş konseylerinin bu tarihten itibaren daha aktif
olacağı düşünülmektedir. Nitekim gerek Başbakan Karamanlis’in Türkiye ziyareti gerekse Devlet
Bakanı Sn. Nazım Ekren’in Atina ziyareti sırasında SEV ve DEİK işbirliği yapmışlardır.
Türkiye Ege Kıyıları-Yunanistan Ege Adaları Ekonomi Zirveleri: Yunan-Türk Ticaret Odası ile
İzmir Ticaret Odasının organizasyonunda ilki 1998 yılında Yunanistan’ın Midilli Adasında, daha
sonra sırasıyla İzmir’de, Samos Adası, Bodrum – Kos, Girit Adası ve Atina’da gerçekleştirilen
sözkonusu zirveler her yıl düzenli olarak yapılmakta ve bu zirvelere iki ülkeden başta Dışişleri
Bakanları olmak üzere çok sayıda üst düzey yetkili katılım sağlamaktadır. VII.’si 16-19 Kasım
2006 tarihlerinde Marmaris ve Rodos’ta gerçekleştirilen Türkiye Ege Kıyıları-Yunanistan Ege
Adaları Ekonomi Zirvesinde her iki taraftan 400’ü aşkın katılımcı yer almıştır.
Sözkonusu Zirvenin Marmaris’te yapılan bölümünde, turizm, ulaşım ve denizcilik, finans ve
bankacılık ile ortak yürütülebilecek AB projeleri başlıklarında, Türkiye ve Yunanistan’ın işbirliği
yapabileceği alanlar tartışılmıştır.
Diğer taraftan, anılan zirve öncesi atılan en önemli adımlardan birisi, Kıbrıs’taki Türk ve Rum
işadamlarını temsil eden ticaret odalarının da bu yılki zirveye davet edilmesidir. Programlarındaki
uyuşmazlık nedeniyle katılımları gerçekleşmemiş olsa da, sözkonusu davet, iki tarafın
işadamlarının bir araya gelmesinin zirve gündemine alınması açısından önem arz etmektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
102
Son zirve için son olarak orman yangınlarının büyük zarar vermesi nedeniyle Yunanistan’ın
Güneyindeki Kalamata seçilmiş ve Türkiye’den 200’den fazla işadamının katılım sağladığı iki
günlük zirvede işbirliği olanakları tartışılmıştır.
2008 yılında zirve gerçekleştirilememiş, 9.Zirve Atina’da Sn. Zafer Çağlayan’ın katılımları ile
gerçekleştirilmiştir.
Serbest Bölgeler: 2004 yılı verilerine göre, serbest bölgelerden Yunanistan’a 28,8 milyon dolarlık
ve Yunanistan’dan serbest bölgelere 47,9 milyon dolarlık ticaret olmak üzere toplam 76,7 milyon
dolar tutarında ticaret hacmi gerçekleşmiştir. 2005 yılında, serbest bölgelerimizden Yunanistan’a
21,1 milyon dolarlık, Yunanistan’dan serbest bölgelerimize ise 16,7 milyon dolarlık satış yapılmış,
bu dönemde Yunanistan ile serbest bölgelerimiz arasındaki ticaret hacmi 37.8 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. 2006 yılında ise, Yunanistan’dan serbest bölgelerimize 31 milyon dolarlık ithalat,
serbest bölgelerimizden Yunanistan’a ise 27,9 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup,
toplam ticaret hacmi 59,6 milyon dolar olarak gerçekleştirilmiştir.
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Çalışma Grubu: İki ülke arasındaki yakınlaşma süreci
çerçevesinde Dışişleri Bakanlıkları öncülüğünde oluşturulan Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Çalışma
Grubu’nun 11. Toplantısı 31 Mart – 1 Nisan 2008 tarihlerinde Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Üçüncü Ülkelerde İşbirliği : Türk firması ENKA ile Yunan firması AKTOR ATE 2005 yılında bir
konsorsiyum oluşturarak, Umman’da “Blue City Projesi” olarak adlandırılan ve Oman
Sultanlığı’nın toplam 15 milyar dolar değerindeki, tarihindeki en büyük yapı projesinin yaklaşık 2
milyar dolarlık kısmını üstlenmişlerdir.
Eximbank Kredileri: Yunanistan’a yapılan ihracat işlemleri Eximbank’ın kısa vadeli kredi ve
sigorta programları ile desteklenmekte olup, Sigorta Programı kapsamında Yunanistan’a yönelik
olarak 2003 yılında 91.273.326 dolar, 2004 yılında 113.040.388 dolar ve 2005 yılında ise
137.448.026 dolar tutarında sevkıyat sigorta teminatı altına alınmıştır.
Yunanistan’a yapılacak ihracatın kısa vadeli kredi ve sigorta programları ile desteklenmesine
devam edilmektedir.
Yönlendirme Komitesi Toplantıları: İki ülke Dışişleri Bakanlarının, 30 Haziran 1999 günü New
York’da yaptığı görüşmede varılan mutabakat çerçevesinde kurulan “Turizm”, “Çevre”, “Ticaret ve
Ekonomik İşbirliği”, “Kültür”, “Bölgesel İşbirliği” ve “Organize Suç, Yasadışı Göç, Uyuşturucu
Madde Kaçakçılığı ve Terörizmle Mücadele” Çalışma Gruplarının toplantıları düzenli olarak
yapılmaktadır. Türk-Yunan diyalog süreci çerçevesindeki Yönlendirme Komitesinin 13. Toplantısı
25 Temmuz 2008’de Ankara’da, son toplantısı ise Mayıs ayı içerisinde Atina’da
gerçekleştirilmiştir.
Elektrik Hattı Enterkonneksiyonu: Ülkemiz elektrik sisteminin Yunanistan, Balkan ülkeleri ve
buradan Avrupa Elektrik Birliği (UCTE) Sistemi ile enterkonneksiyonuna yönelik olarak Türkiye ile
Yunanistan arasındaki bağlantı için 400 kV’luk Filipi-Babaeski iletim hattının sınır geçiş
noktalarının kesinleştirilmesi ve inşasına başlanarak tercihen 2006 yılında devreye alınması
hususunda TEİAŞ Genel Müdürlüğü ile PPC (Yunanistan) arasında 28 Mart 2002 tarihinde bir
Mutabakat Zaptı imzalanmıştır.
Sözkonusu Mutabakat Zaptının onay işlemleri her iki tarafta da tamamlanmış olup, 2003 yılı
Mayıs ayında hattın tesisine ilişkin anlaşma imzalanmıştır. Konuya ilişkin çalışmalar iki ülkenin
ilgili kuruluşları tarafından sürdürülmektedir. Anılan hattın tamamlanmasını takiben, ülkemiz ile
Bulgaristan arasında mevcut olan iki hatta ilave olarak yeni bir elektrik hattı da tesis edilmiş
olacaktır.
Doğal Gaz Şebekelerinin Enterkonneksiyonu: Türkiye ve Yunanistan arasında doğal gaz hattı
tesisine ilişkin Anlaşma, 23 Şubat 2003 tarihinde, Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması ise BOTAŞ
ve DEPA arasında 23 Aralık 2003 tarihinde imzalanmıştır. Sözkonusu anlaşmanın, doğalgaz
teslimatının kesin başlangıç tarihinin tespitine ilişkin hükmü doğrultusunda halihazırda kesin
başlangıç tarihi 31.12.2006’dır.
Atina Ticaret Müşavirliği
103
285 km uzunluğundaki boru hattının Türkiye’deki 209 kilometrelik bölümünün 80 milyon Euro’ya,
Yunanistan’daki 76 kilometrelik bölümünün ise 115 milyon Euro’ya mal olacağı hesaplanmıştır.
Boru hattının ilk aşamada Yunanistan’a yılda 750 milyon metreküp doğal gaz taşıması, taşınacak
doğal gaz miktarının uzun vadede 11 milyar metreküpe çıkarılması öngörülmüştür. Sözkonusu 11
milyar metreküp doğal gazın 3 milyar metreküpünün Yunanistan’a 8 milyar metreküpünün ise
İtalya üzerinden Batı Avrupa pazarına yönlendirilmesi planlanmaktadır.
Enterkonnektör açılışı her iki ülkenin başbakanlarının katılımı ile Kasım 2007’de yapılmış
bulunmaktadır.
Yunanistan’ın üzerinde önemle durduğu bir diğer önemli proje, temeli 2005 temmuzunda atılan
Türkiye-Yunanistan doğalgaz boru hattı ve bu hattın devamı niteliğindeki Yunanistan-İtalya
doğalgaz boru hattıdır. Karacabey-Gümülcine arasındaki yaklaşık 285 km’lik hat 2008 Kasımında
her iki ülkenin başbakanlarının katılımı ile açılmış bulunmaktadır. Hattın diğer bağlantısının ise
2012 yılında tamamlanması beklenmektedir.
Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aşamada yılda 2.5
milyar m3 doğalgaz sevkedilmesi, denizaltından geçecek Yunanistan-İtalya boru hattının
tamamlanmasını takiben ise bu hattan yılda 8.8 milyar m3 doğalgaz aktarılması öngörülmektedir.
Uzun dönemde Şah Deniz Projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede planlanan
Türkiye’nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan’a aktarılmasıdır.
Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi kapsamında hattın Yunanistan’dan sonra İtalya
bağlantısının gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak DEPA ve İtalyan Edison Gas tarafından yaptırılan
Fizibilite çalışması Aralık 2004’de sonuçlandırılmış olup, mevcut durumda DEPA ile EDISON
şirketleri arasında imzalanan Adriyatik deniz geçişi yatırımı konusunu da içeren anlaşmaya
BOTAŞ’ın katılımı ile 2010-2012 yılları arasında BOTAŞ’ın “Köprü Tedarikçi” olması konuları
üzerinde görüşmeler devam etmektedir. Türkiye’nin taleplerinin karşılanması durumunda DEPA
ile EDISON ve BOTAŞ arasında bir mutabakat zaptı (MoU) imzalanması planlanmaktadır.
Meriç Nehri Üzerinde İkinci Köprü İnşaatı: İpsala/Kipi sınırında mevcut eski köprünün iki ülke
arasında gelişen ticari ilişkileri karşılamakta yetersiz kaldığının tespiti üzerine, anılan kapıda
zaman zaman (özellikle yaz aylarında) yaşanan yığılmaların önlenebilmesi amacıyla, mevcut
köprünün yanına modern, ikinci bir köprü inşa edilmesi hususunda, son dönem KEK
Toplantısında karar alınmıştır.
Bu çerçevede, Meriç Nehri üzerinde ikinci bir karayolu sınır geçiş köprüsü inşa edilmesine ilişkin
Anlaşma, 10 Haziran 2006 tarihinde iki ülke Dışişleri Bakanları tarafından İstanbul’da
imzalanmıştır.
Sözkonusu Anlaşmanın 2. maddesi çerçevesinde, bir “Ortak Planlama ve İzleme Proje Komitesi”
kurulmasına ve sözkonusu komitenin her iki ülkeden katılacak 6 uzman tarafından toplanmasına
karar verilmiştir.
Diğer taraftan, Anlaşmanın 6. maddesi çerçevesinde, ikinci köprü ihalesinin, uluslararası ihale
şartları ve Avrupa Topluluğu Mevzuatı çerçevesinde yapılması ve görevin Yunan devlet şirketi
“Egnatia Odos S.A.”ya verilmesi hususunda mutabık kalınmıştır. Geçmişte özellikle
Yunanistan’da müteahhitlerimizin AB mevzuatı gerekçe gösterilerek
YILLAR TURİST SAYISI
ihalelere girmelerinin engellenmiş olması nedeniyle, sözkonusu
280,033
2002
maddeye, “Türk şirketleri yukarıda bahsekonu uluslararası ihalelere
393,517
2003
katılma hakkına sahip olacaklardır.” ibaresi de eklenmiştir.
458,417
2004
Turizm: İki ülke arasında, bu alandaki işbirliğini geliştirmek amacıyla
584,952
2005
Turizm İşbirliği Anlaşması imzalanmış olup, bugüne kadar gerek
460,656
2006
Turizm Çalışma Grubu, gerekse, Turizm Forumlarında işbirliği
447,900
konuları ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
2007
572,212
2008
29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Sisam Adası ve Kuşadası’nda
607,779
2009
6. Türk-Yunan Turizm Forumu gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan, 7.
Atina Ticaret Müşavirliği
104
Türk-Yunan Turizm Forumu ile 2. Dönem Turizm Karma Komisyon (TKK) Toplantısı 11-12 Kasım
2006 tarihinde Antalya’da gerçekleştirilmiştir.
16-19 Kasım 2006 tarihlerinde Marmaris ve Rodos’ta gerçekleştirilen Türkiye Ege KıyılarıYunanistan Ege Adaları VII. Ekonomi Zirvesi’nde, iki ülke arasındaki turizm ilişkilerinin
geliştirilmesi, turizmde ortak politikalar izlenmesi ve kararların alınabilmesi amacıyla, İzmir, Muğla,
Fethiye, Marmaris, Bodrum ve Adana’nın ticaret odaları ile Yunan Ege Adaları’nın organizasyonu
ve katılımı ile geniş kapsamlı, özel gündemli bir Turizm Zirvesi yapılmasına karar verilmiştir.
Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere Yunanistan’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı son
dönemlerde artmaya devam etmekte, her yıl yaklaşık yarım milyon kişi ziyaret etmektedir. Bu sayı
Yunanistan nüfusunun yaklaşık % 5’idir.
2009 yılında Yunanistan’ı ziyaret eden Türk vatandaşı sayısı ise 200 binden biraz fazladır
Interreg III/A Yunanistan-Türkiye Sınır Ötesi İşbirliği Programı: Interreg III, 2000-2006
programlama dönemi için, Avrupa Birliği’nde, bölgelerarası işbirliğini teşvik etmeyi amaçlayan bir
Topluluk girişimidir. Interreg III’ün genel hedefi, ulusal sınırların, dengeli gelişme ve Avrupa
kıtasının birleşimine engel olmamasının sağlanması ve bölgelerarası işbirliğinin geliştirilmesidir.
Interreg III kapsamında, Türkiye ile Yunanistan’ın sınır illeri arasındaki mevcut işbirliğini Avrupa
Birliği kaynaklarıyla desteklemek ve geliştirmek üzere, “Interreg III/A Yunanistan-Türkiye
Programı” başlatılmıştır. Sözkonusu programın, 2004-2006 dönemi için strateji, öncelik ve
tedbirleri içeren bir “Ortak Programlama Belgesi” (Joint Programming Document) ve Program
Tamamlayıcı (Programme Complement) Belgesi çerçevesinde uygulanmasına karar verilmiştir.
Yunanistan ile Türkiye arasındaki sınır bölgesindeki illerin sınırları içinde yerleşik kâr amacı
gütmeyen kuruluşlar ve tüzel kişilikler, sözkonusu hibeden faydalanabilecek taraflar olarak
belirlenmiştir.
Sözkonusu program, Türkiye tarafında Yunanistan ile kara ve deniz sınırı bulunan Aydın,
Balıkesir, Çanakkale, Edirne, İzmir, ve Muğla illerini kapsamaktadır. Programın Türkiye tarafı
bütçesi; 15 Milyon Euro’su Türkiye-AB Katılım Öncesi Mali İşbirliği Fonundan ve 4.355 Bin
Euro’su öz kaynaklardan (T.C. katkısı) olmak üzere, toplam 19,355 bin Euro’dur.
2005 yılında programın koordinatörlüğünü yapan iki ülke kurumları arasında yapılan toplantılarda
“Cross Border” tanımında meydana gelen anlaşmazlık nedeniyle programın hayata geçmesi
mümkün olmamış ve program kapsamındaki 6 ilimizde kurulmuş bulunan teknik sekreteryalarca
hazırlanan 13’ü aşkın proje bu kaynaklardan faydalanamamıştır. Türk tarafınca “sınır” olarak “İki
ülke arasındaki bilinmiş ve tanınmış kara sınırları arasında” Meriç’ten Enes’e kadar uzanan bölge
tanımlanmış, Yunan tarafınca da sözkonusu sınıra Ege sınırının da dahil olması talep edilmiştir.
Hayata geçirilebilmesi halinde sözkonusu kaynaktan faydalanması öngörülen en önemli proje,
İpsala-Kipi sınırında Meriç nehri üzerinde inşa edilmesi planlanan ikinci köprüdür.
Diğer taraftan, 2-3 Kasım 2006 tarihinde İzmir’de gerçekleştirilen “Türkiye-Yunanistan Gümrük
İdareleri Toplantısı”nda, Yunan Gümrük İdaresi yetkililerince, konuya ilişkin olarak Türkiye’ye bir
yazı gönderileceği ve Türk gümrüklerini programdan yararlandırmak istedikleri belirtilmiştir.
Ayrıca, Yunan tarafınca, önümüzdeki dönemlerde sadece sözkonusu programın tartışılacağı bir
toplantının yapılmasının yararlı olacağı da belirtilmiştir.
Yunanistan’a Yönelik Canlı Yavru Balık İhracatı: İki ülke arasında 2002 yılında başlayan ithalat
ve ihracat işlemlerinde 2005 yılına kadar belirgin bir sıkıntı yaşanmamış olup, Ege’deki Rodos,
Sakız, Simi gibi adalardan yavru balık ihracatı yapılmıştır.
Esas itibariyle Yunanistan tarafı, Avrupa Birliğine, kendi ülkesinden giriş yapılacak Veteriner Sınır
Kontrol Noktalarını (Kara, Hava, Deniz) 2001 yılında, AB’ nin 2001/881/EC sayılı Kararı ile ilan
etmesine rağmen, bu kararda yer alan hususları 2005 yılına kadar tam olarak uygulamamış ve
Ege’ deki Rodos, Sakız, Simi gibi adalardan ürün girişi yapılmıştır. Ancak, Yunan tarafınca, 2005
Atina Ticaret Müşavirliği
105
yılından itibaren, ilan edilen yerler dışından ürün kabul edilmeyeceği deklere edilmiş ve
uygulamaya konulmuştur.
Ege adalarından yavru balık kabul edilmemesi, yavru balık ihracatı yapan firmalarımızı zora
sokmuştur. Bu süreçte yapılan akaryakıt harcaması ve canlı yavru balık ölümleri maddi kayıpları
meydana getirmiştir.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığımızdan son olarak alınan bilgiler çerçevesinde, sorunun gayrı-resmi
olarak çözüme kavuşturulduğu öğrenilmiştir. (Yunan makamlarınca Ada Valilerine verilen talimat
çerçevesinde Ege’deki Rodos, Sakız, Simi adalarından yavru balık ihracatı sorunsuz olarak
sürdürülmektedir.)
İkili Komite: 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilen Karma Ekonomik
Komisyon’un III. Dönem Toplantısı’nda, Yunan tarafınca, Türk-Yunan ticari ilişkilerinde
karşılaşılan çeşitli bürokratik engellerin tespit edilmesi, sözkonusu engellerin ortadan
kaldırılmasını teminen Hükümetler nezdinde önceden telkinde bulunulması ve ikili ekonomik
ilişkilerin geliştirilmesine yönelik yeni öneriler getirilmesi amaçlarıyla bir “İkili Komite” kurulması
önerisinde bulunulmuştur.
İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin, tek elden ve tek merkezden, belirlenen bir strateji
çerçevesinde yürütülmesinin arzu edilen hedeflere ulaşılması açısından büyük önem arzettiği
dikkate alındığında, Yunan tarafınca kurulması teklif edilen “İkili Komite”nin, halihazırda faal olan
“Türk-Yunan Karma Ekonomik Komisyon”u ve “Türk-Yunan İş Konseyi”nin fonksiyonlarını
içermektedir.
Bu çerçevede, Yunan tarafınca kurulması önerilen “İkili Komite”nin oluşturulması yerine, iki ülke
ilişkilerinde gündemde olan konuların, KEK mekanizması çerçevesinde oluşturulacak “Geçici
Çalışma Grupları” ile, kamu ve özel sektör temsilcilerinin de katılımıyla ele alınmasının daha
uygun olacağı değerlendirilmektedir. Konuya ilişkin hususlar Müsteşarımız Sayın Kayalar’ın 11
Nisan 2006 tarihli mektubu ile Sayın Stylianidis’e iletilmiştir.
Damping Soruşturmaları: Avrupa Birliği tarafından ülkemiz menşeli "Filmaşin" ve "Kesiti
Dikdörtgen veya Kare Şeklinde olan Demir/Çelikten Tüp ve Borular” isimli ürün grupları ithalatına
karşı sırasıyla 08/05/2008 ve 13/11/2008 tarihlerinde soruşturma başlatmış ancak
sonuçlanmamıştır.
Öte yandan, “İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat” kapsamında
Yunanistan’a açılmış bir damping soruşturması veya uygulanan önlem bulunmamaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
106
1.2.4
2005-2009 Arasında Fuarlara Milli Düzeyde Katılım
Fuar Adı
Tarih
YIL
Konu
Şehir
Organizatör
FINEX FASHION FAIR
12-14 Şubat
2005
MODA
Atina
EXPOTİM
INFACOMA'2005
17-20 Şubat
2005
ISITMA& SOĞUTMA,
KAPI & PENCERE, YALITIM,
Selanik
SENEXPO
SHOETIME
18-20 Şubat
2005
Atina
EXPOTİM
DETROP,
4-7 Mart
2005
Selanik
SENEXPO
FURNIDEC 2005
16-20 Mart
2005
AYAKKABI VE YAN SANAYI
GIDA- AMBALAJGIDA MAKİNALARI
EV-OFİS-BAHÇE MOBİLYASI,
Selanik
SENEXPO
AUTOMOTIVE & SPARE PART
14-16 Mayıs
2005
OTOMOTİV-YEDEK PARÇA
Atina
EXPOTİM
FINEX FASHION FAIR
3-5 Eylül
2005
MODA
Atina
EXPOTİM
TIF
10-18 Eylül
2005
TİCARET
Selanik
SENEXPO
HOME TEXTILE
8-10 Ekim
2005
EV TEKSTİLİ
Atina
EXPOTİM
SHOETIME
26-28 Kasım
2005
AYAKKABI VE YAN SANAYİİ
Atina
EXPOTİM
AGROTICA
1-5 Şubat
2006
TARIM ve GIDA İŞLEME
MAKİNELERİ, AMBALAJ
Selanik
SENEXPO
INFACOMA
23-26 Şubat
2006
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
FINEX
25-27 Şubat
2006
MODA
Atina
EXPOTİM
FURNIDEC
29 Mart-2Nisan
2006
MOBİLYA
Selanik
MERİDYEN
FINEX
2-4 Eylül
2006
MODA
Atina
EXPOTİM
TIF
TÜRK İHRAÇ
ÜRÜNLERİ FUARI
INFACOMA
8-17 Eylül
2006
GENEL
Selanik
MERİDYEN
9-11 Aralık
2006
GENEL
Rodos
CNR
22-25 Şubat
2007
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
DETROP
9-12 Mart
2007
GIDA
Selanik
SENEXPO
FURNİDEC
12-20 Mayıs
2007
MOBİLYA -YAN SANAYİ
EV TEKSTİLİ-DEKORASYON
Selanik
MERİDYEN
TIF
8-16 Eylül
2007
GENEL TİCARET
Selanik
MERİDYEN
FETEC
12-15 Ekim
2007
FABRİKA EKİPMANLARI
Atina
LADİN
FURNIDEC
25-28 Ocak
2008
MOBİLYA VE YAN SANAYİİ,
EV TEKSTİLİ, DEKORASYON
Selanik
MERİDYEN
AGROTICA
21. ULUSLARARASI
YİYECEK & İÇECEK VE
GIDA TEKNOLOJİLERİ
INFACOMA
6-10 Şubat
2008
TARIM
Selanik
SENEXPO
14-18 Şubat
2008
YİYECEK, İÇECEK, GIDA
Atina
LADİN
21-24 Şubat
2008
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
TIF
6-14 Eylül
2008
GENEL
Selanik
MERİDYEN
INFACOMA
19-22 Şubat
2009
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
DETROP
6-9 Mart
2009
GIDA
Selanik
SENEXPO
TIF
5-13 Eylül
2009
GENEL
Selanik
MERİDYEN
12-14 Eylül
2009
MODA
Atina
SENEXPO
FAUXBI
Kaynak: www.dtm.gov.tr
Atina Ticaret Müşavirliği
107
1.3 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ
(1,000 $)
1.3.1
Yunanistan’a Başlıca Sektörel İhracat
1- TARIMSAL ÜRÜNLER
i-Gıda Maddeleri
ii-Tarımsal Ham maddeler
2- MADENCİLİK ÜRÜNLERİ
i- Maden cevherleri ve döküntü.
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağ.
iii- Demir dışı metaller
3- SANAYİ
i-Demir ve çelik
ii-Kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
iv- Makinalar ve ulaşım araçları
v- Dokumacılık ürünleri
vi- Hazır giyim
vii - Diğer tüketim malları
4- DİĞER ÜRÜNLER
TOPLAM
2006
135,159
126,611
8,548
200,476
27,717
160,935
11,825
1,264,571
219,725
70,450
139,153
376,132
199,252
125,065
134,795
2,384
1.602,600
Değişim(%)
2007
2008
2009
163,387
184,251
150,328
-18.5
153,352
175,415
143,552
-18.3
10,035
8,836
6,775
-23.2
404,499
333,055
180,109
-45.9
38,021
30,807
15,952
-48.2
300,072
242,159
125,620
-48.1
66,406
60,088
38,536
-35.9
1,691,941 1,909,560 1,301,190
-31.2
281,003
343,998
142,793
-158.5
89,048
119,437
92,048
-22.9
213,315
233,090
183,225
-21.4
492,931
570,482
392,608
-31.1
244,066
248,942
186,736
-24.9
193,361
202,584
150,917
-25.5
178,216
191,028
152,861
-20.0
2,828
3,684
2,620
-28.9
2.262,600 2,430.500 1,634,200
-32.8
Pay (%)
9.2
8.8
0.4
11.0
1.0
7.7
2.4
79.6
8.7
5.6
11.2
24.0
11.4
9.2
9.4
0.2
100
Kaynak : DTM
(1,000 $)
1.3.2
Yunanistan’dan Başlıca Sektörel İthalat
1- TARIMSAL ÜRÜNLER
i-Gıda Maddeleri
ii-Tarımsal Ham maddeler
2- MADENCİLİK ÜRÜNLERİ
i-Maden cevherleri ve döküntüleri
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağ.
iii- Demir dışı metaller
3- SANAYİ
i-Demir ve çelik
ii-Kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
iv- Makinalar ve ulaşım araçları
v- Dokumacılık ürünleri
vi- Hazır giyim
vii - Diğer tüketim malları
4- DİĞER ÜRÜNLER
TOPLAM
2006
272.288
32.415
239.873
446.849
6.502
378.912
61.435
326.106
17.870
167.254
41.587
54.771
19.641
9.522
15.462
85
2007
188.730
38.391
150.339
396.116
8.480
307.606
80.029
365.140
25.418
175.019
49.237
64.530
22.086
12.277
16.573
172
1.045,300
950,200
2008
244,090
69,732
174,357
444,603
16,853
355,345
72,404
459,884
52,065
238,313
48,776
67,073
22,824
11,668
19,166
54
2009
328,202
64,004
264,198
449,425
7,683
405,916
35,826
350,315
9,981
187,584
35,682
69,281
20,790
7,538
19,460
1,400
1,148.600 1,129.300
Değişim(%)
Pay (%)
34.4
-8.2
51.5
0.6
-54.4
13.6
-50.2
-23.8
-380.8
-21.3
-26.8
3.3
-8.9
-35.5
1.5
2500,1
29.1
5.7
23.4
39.8
0.7
35.9
3.2
31.0
0.9
16.6
3.2
6.1
1.8
0.7
1.7
0.1
-1.7
100
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
108
1.3.3
Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’dan İthalat
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
DIGER YAGLAR VE MÜSTAHZARLAR
PAMUK (KARDESIZ, TARANMAMIS)
POLIPROPILEN (ILK SEKILDE)
HAFIF YAGLAR VE MÜSTAHZARLAR
BUGDAY; MAKARNALIK(DURUM BUGDAYI)
RÜZGAR GÜCÜ ILE ÇALISAN ELEKTROJEN GRUPLARI
TEDAVIDE KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN DIGER ILAÇLAR
RAFINE EDILMIS BAKIRDAN INCE VE KALIN BORU
AZOT, FOSFOR VS. IKISINI IÇEREN DIGER MINERAL VE KIM. GÜBRELER
PAMUK MEN (DENIM, RENKLI IPLIKLERDEN, M2>200GR, PA=>%85)
KOYUN VE KUZULARIN YÜNÜ ALINMAMIS HAM DERILERI
ELEKTRIK MOTOR, JENERATÖR, ELEKTROJEN GRUPLARI PARÇALARI
HAZIR DIGER HAYVAN YEMLERI (PERAKENDE)
DIGER BOYAYICI MADDELER
ASANSÖR, SKIPLI ASANSÖR/YÜRÜYEN MERDIVEN AKSAM, PARÇALARI
POLISITIRAN; GENLESEMEYENLERI (ILK SEKILDE)
ALUMINYUM ALASIMINDAN PLAKA, LEVHA; DIKDÖRTGEN,
PLASTIKTEN DIGER INSAAT ESYASI
DEMIR/ALASIMSIZ ÇELIK (CU<%0, 25; GENISLIK<2XKALINLIK)
ALASIMSIZ ALUMINYUMDAN DIGER SAC, SERIT VE LEVHALAR
METALLERI/METAL BILESIKLERINI IÇEREN KÜL, KALINTI
POLISTIREN; GENLESEBILEN (ILK SEKILDE)
KAGIT/KARTON (M2 AGIRLIK; > 225GR.)
PIRINÇ; KAVUZ IÇINDE BULUNAN (ÇELTIK)
EV TIPI BUZDOLABI-KOMPRESÖRLÜ
ALUMINYUMDAN DIGER ESYA
DIGER MUSLUKÇU ESYASI
AGAÇTAN YONGA VE LEVHA
ANTIBIYOTIKLERI IÇERMEYIP HORMONLARI IÇEREN
ALUMINYUM ALASIMLARINDAN IÇI BOS PROFILLER
ADI METALDEN MÜHÜR KURSUNU, YIRTILABILEN KAPSÜLLER, KAPAKLAR
SULAR , ALKOLSÜZ DIGER IÇECEKLER (MEYVE SUYU HA
TASIYICI KOLON; VULKANIZE KAUÇUKTAN (METALLE TAKVIYELI)
ETILEN POLIMERLERDEN-LEVHA, PELIKÜL, LAMLAR-TAKVIYESIZ
DIGER ELEKTRIKLI FIRINLAR, OCAKLAR, IZGARALAR VB.
DIGER KIMYASAL GÜBRELER; NITRAT VE FOSFAT IÇERENLER
SIGIR VE AT CINSI HAYVANLARIN DERILERI-HAM (AGIRLIK; >16KG.)
PLASTIKTEN SOFRA VE MUTFAK ESYASI
PEPTONLAR VB. TÜREVLERI; DIGER PROTEINLI MADDELER VE DERI TOZ
PLASTIKTEN TÜP, BORU VE HORTUM BAGLANTI ELEMANLARI
SANAYIDE KULLANILAN DIGER MONO KARBOKSILIK YAG ASITLERI
ÜZÜM; (KURUTULMUS)
LİSTE TOPLAMI
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
2009
Dolar
Euro
332.6
237.8
245.7
173.9
95.3
68.2
71.3
51.0
31.9
24.6
22.7
15.8
12.6
9.0
12.1
8.6
12.1
9.1
9.3
6.6
8.4
6.2
7.9
6.0
7.9
5.6
7.1
5.0
7.0
5.0
6.9
4.9
6.2
4.5
5.6
4.1
4.8
3.3
4.4
3.1
4.2
3.0
4.1
3.0
4.1
2.9
4.0
2.8
3.9
2.8
3.8
2.7
3.8
2.6
3.7
2.6
3.7
2.7
3.7
2.6
3.3
2.4
3.2
2.3
3.0
2.2
2.9
2.1
2.9
2.1
2.9
2.3
2.7
2.0
2.4
1.7
2.3
1.6
2.2
1.6
2.2
1.6
2.2
1.5
983
703.4
2008
Değişim
(%)
Dolar
Euro
299.5
209.5
11.0
145.4
98.8
69.0
130.0
87.4
-26.7
55.3
36.9
28.9
20.9
15.0
52.8
0.0
0.0
6.8
4.7
85.7
33.5
22.1
-63.9
12.7
8.7
-4.8
3.9
2.6
138.3
13.2
8.7
-36.2
0.0
0.0
...
15.1
10.1
-47.8
5.1
3.5
38.3
10.4
7.1
-32.6
11.3
7.7
-39.2
12.2
8.2
-49.0
1.7
1.1
229.0
37.5
24.2
-87.2
0.9
0.7
394.4
5.5
3.7
-23.7
5.1
3.3
-19.2
0.0
0.0
....
0.0
0.0 ...
4.6
3.2
-16.1
3.4
2.3
10.2
3.0
2.0
23.8
4.3
2.9
-13.7
2.6
1.7
41.9
4.6
3.1
-20.2
1.5
1.0
126.0
3.5
2.3
-9.8
1.0
0.7
190.3
3.0
2.0
-4.0
3.1
2.1
-7.5
3.8
3.0
-24.3
2.5
1.6
11.4
2.1
1.4
14.3
2.1
1.4
8.5
2.5
1.7
-11.9
2.0
1.4
7.7
0.8
0.5
178.4
876.4
598.3
-10.9
109
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR ve MUMLAR
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
PAMUK
DEMİR VE ÇELİK
BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA
NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER,
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
HUBUBAT
HAM POSTLAR,DERİLER (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER
GÜBRELER
GIDA SANAYİİ KALINTI VE DÖKÜNTÜLERİ,HAZIR HAYVAN GIDALARI
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO
KAĞIT VE KARTON - KARTONDAN EŞYA
GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
ECZACILIK ÜRÜNLERİ
DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN HÜLASA,BOYA, MACUN,
ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR VE BUNLARIN MÜSTAHSALLARI
ODUN HAMURU; SELÜLOZİK MADDELERİN HAMURLARI, URDALAR
SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ –KONSER.
TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
MUHTELİF KİMYASAL MADDELER
YAĞLI TOHUM VE MEYVALAR,SANAYİ BİTKİLERİ, HAYVAN YEMİ
AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ
METAL CEVHERLERİ,CÜRUF VE KÜL
ALBÜMİNOİD MADDELER,TUTKALLAR,ENZİMLER VB
BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM,EL YAZMALARI
ÖRME EŞYA
UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB
ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA
İNORGANİK KİMYASALLAR,ORGANİK,İNORGANİK BİLEŞİKLER
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM
SABUNLAR, AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA MADDELERİ
MEŞRUBAT,ALKOLLÜ İÇKİLER VE SİRKE
KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA
POSTLAR,KÜRKLER,TAKLİT KÜRKLER VE MAMULLERİ
BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUŞAKÇALAR,DİĞER
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN
LİSTE TOPLAMI
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
2008
Dolar
Euro
355.3
246.7
177.2
119.0
153.2
104.1
52.0
33.8
40.8
26.9
40.6
27.8
36.8
24.7
21.0
15.1
17.5
11.6
17.0
12.1
16.0
10.7
14.9
10.1
14.0
9.6
12.7
8.6
11.5
7.7
11.4
7.8
10.9
7.4
8.3
5.7
8.1
5.3
8.0
5.4
7.8
5.3
7.8
5.3
6.2
4.2
6.1
4.1
5.8
4.2
5.6
3.8
5.6
3.8
5.6
3.8
5.5
3.8
5.0
3.4
4.6
3.1
4.3
2.9
4.3
2.9
4.2
2.9
4.1
2.8
3.8
2.6
3.6
2.4
3.4
2.3
3.3
2.3
3.0
2.0
2.2
1.5
1.9
1.3
1.130
770.8
2007
Dolar
Euro
307.6
221.6
139.1
102.2
129.2
94.7
25.3
18.4
49.0
35.8
35.3
25.6
34.0
24.8
0.7
0.5
22.0
16.3
3.5
2.5
11.8
8.6
21.6
15.6
9.8
7.1
13.3
9.7
6.7
4.9
7.8
5.7
8.9
6.4
7.7
5.6
2.7
2.0
2.8
2.0
8.3
5.9
3.4
2.5
6.9
5.0
3.5
2.6
1.8
1.3
6.5
4.7
4.6
3.4
6.0
4.4
2.5
1.8
5.1
3.7
4.6
3.4
4.0
3.0
2.7
2.0
4.4
3.3
5.3
3.8
1.4
1.0
1.7
1.2
3.7
2.7
2.9
2.1
8.1
6.0
2.3
1.7
2.3
1.7
930.8
677.2
Değişim
(%)
15.5
27.4
18.6
105.4
-16.6
15.3
8.1
2855.3
-20.5
389.6
35.5
-30.9
42.1
-4.4
71.7
46.8
23.3
7.8
198.5
187.0
-5.5
130.3
-10.0
72.8
226.3
-13.2
21.2
-6.9
118.8
-2.2
-0.5
6.1
58.5
-4.2
-21.7
166.3
113.3
-6.4
12.9
-62.6
-2.9
-16.0
21.5
110
1.3.4
Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’a İhracat
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
DOGAL GAZ (GAZ HALINDE)
MOTORLU TASIT; KIVILCIM ATESLEMELI
(1000CM3<SILINDIR=<1500 CM3)
DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TOPLU YOLCU TASITLARI
DEMIR/ALASIMSIZ ÇELIK (CU<%0, 25; GENISLIK<2XKALINLIK)
TELEVIZYON; DIGERLERI, RENKLI OLANLAR
MOTORLU TASIT; KIVILCIM ATESLEMELI
(1500CM3<SILINDIR=<3000 CM3)
ISLENMEMIS ALASIMSIZ ALUMINYUM
DEMIR/ÇELIKTEN RADYATÖR, AKSAM VE PARÇALARI
DIGER BALIKLAR (TAZE/SOGUTULMUS)
DIGER YAGLAR VE MÜSTAHZARLAR
HIJYENIK HAVLULAR, TAMPONLAR, BEBEKLER IÇIN BEZLER
TISÖRT, FANILA, ATLET VS. GIYIM ESYASI; PAMUKTAN (ÖRME)
DIGER ÖRME MENSUCAT (EN>30CM, ELASTOMERIK/
SENTETIK/SUNI ELYAFTAN KADIFE SEKLINDE DOKUNMUS ESYA
SIRLI SERAMIKTEN DIGER DÖSEME, KALDIRIM TASI VB
ERKEK/ERKEK ÇOCUK IÇIN GÖMLEK; PAMUKTAN
TÜTÜN (SAPLI, DAMARLI)
DIGER ELEKTRIK ILETKENLERI (GERILIMI=<80 V. IÇIN)
TAM OTOMATIK ÇAMASIR YIKAMA MAKINELERI
DIGER ELEKTRIKLI FIRINLAR, OCAKLAR, IZGARALAR VB.
LIMON VE TATLI LIMON (TAZE/KURUTULMUS)
DIGER DOKUNMUS MEN (TEKSTÜRIZE EDILMEMIS POLIESTER
ÖZGÜL KÜTLESI < 0,94 OLAN POLIETILEN
EV TIPI BUZDOLABI-KOMPRESÖRLÜ
DIGER GIDA MÜSTAHZARLARI
TEREFTALIK ASIT VE TUZLARI
TUVALET-TEMIZLIK KAGITLARI
TUVALET VE MUTFAK BEZLERI (HAVLU MENSUCATTAN)]
YATAK HALINE GETIRILEBILEN OTURMA MOBILYASI
FINDIK (KABUKSUZ)
SICAK MAMUL DEMIR, ÇELIK RULO (KALINLIK<3MM. DIGER)
SARNIÇLI GEMILER (TANKERLER)
SICAK MAMUL DEMIR, ÇELIK RULO (4, 75MM.=<KALINLIK<10MM.)
DIGER AHSAP MOBILYALAR
SOGUTUCU/DONDURUCU-ISI POMPALARINA AIT AKSAMPARÇALAR
KADIN/KIZ ÇOCUK IÇIN PANTOLON, SORT VS. PAMUKTAN
DEMIR/ÇELIK SOGUK, YASSI MAMUL (RULO; 600MM.
DIGER KITAPLAR, BROSÜRLER, RISALELER VB MATBUAT
DIGER ÇINKOLU DEMIR-ÇELIK, DIGER (EN=>600MM.)
DIGER DEMIR/ÇELIK, YUVARLAK KESITLI, DIKISLI TÜP-BORULAR
LİSTE TOPLAM
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
2009
Dolar
Euro
2008
Dolar
Euro
Değişim
(%)
100.8
72.0
60.4
42.0
66.97
65.7
57.1
37.6
33.3
47.1
41.5
26.9
23.6
94.7
36.3
63.4
35.2
63.1
24.9
43.5
23.7
-30.62
57.34
-40.72
-5.22
30.5
25.1
25.4
23.8
23.9
17.7
17.4
16.5
16.7
15.9
14.9
13.8
13.5
13.6
12.8
12.3
12.3
11.0
11.0
10.8
10.7
10.5
10.3
10.3
10.0
9.5
10.0
8.7
9.0
21.6
18.3
17.9
17.1
16.9
12.9
12.6
11.8
11.7
11.3
10.7
10.0
9.6
9.6
9.2
8.9
8.8
7.9
7.8
7.7
7.7
7.6
7.4
7.3
7.1
6.9
6.7
6.4
6.4
59.9
42.9
34.1
35.9
179.3
22.6
28.2
21.0
21.7
26.5
21.4
24.6
34.2
18.1
16.3
8.3
15.1
19.7
15.5
11.2
7.1
13.5
13.5
11.8
13.9
11.6
0.0
26.4
11.0
40.1
28.8
23.2
24.2
124.7
15.3
18.7
14.2
15.1
17.9
14.6
17.0
23.1
12.4
11.2
6.1
10.3
13.1
10.4
7.7
4.7
9.2
9.0
8.2
9.6
7.7
0.0
17.9
7.5
-49.09
-41.44
-25.53
-33.65
-86.68
-21.57
-38.20
-21.62
-22.96
-40.07
-30.49
-43.97
-60.48
-24.93
-21.53
47.50
-18.53
-44.40
-29.13
-3.87
50.35
-22.48
-23.83
-12.79
-28.06
-17.68
6.4
14.2
6.1
15.9
6.1
10.9
6.0
4.9
5.7
27.0
5.5
8.6
552.7 1136.8
9.5
10.7
7.1
3.4
17.9
5.7
773.4
-37.05
-47.25
-21.78
71.82
-70.28
-10.49
-32.1
8.9
8.4
8.5
8.4
8.0
7.7
772.3
-67.07
-18.11
111
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
DEMİR VE ÇELİK
MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR ve MUMLAR
MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VS.
NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
KAĞIT VE KARTON - KARTONDAN EŞYA
MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBA,PREFABRİK YAPILAR
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
ÖRME EŞYA
BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUŞAKÇALAR
GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER
PAMUK
MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ EŞYA PAÇAV.
SERAMİK MAMULLERİ
TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO
YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN
HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ YER KAPLAMALARI
TÜTÜN VE TÜTÜN YERİNE GEÇEN İŞLENMİŞ MADDELER
CAM VE CAM EŞYA
YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK VE YUMRULAR
KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA
SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER
ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA
AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB EŞYA VE AKSAMI
SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ KONSER.
ÖZEL DOKUNMUŞ MENSUCAT,DANTELA,DUVAR HALILARI
YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA MÜSTAHZARLARI
KİTAP,GAZETE,RESİM VB BASKI SANAYİ MAMULU,EL YAZMALARI
İNORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR,ORGANİK,İNORG. BİLEŞİK
AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ
DERİ EŞYA,SARACİYE EŞYASI,SEYAHAT EŞYASI,BAĞIRSAK. EŞYA
ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA
VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM
UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB
TOPLAM
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
2008
Dolar
Euro
288.9
193.5
242.2
168.3
237.4
159.2
154.3
103.8
136.1
92.0
123.4
82.8
105.0
70.7
103.5
70.2
92.6
63.0
71.1
48.3
70.4
48.0
63.1
42.4
53.0
35.9
50.7
34.1
49.1
31.8
47.8
32.5
41.0
27.9
37.1
24.9
35.6
24.0
31.8
21.7
31.8
22.7
30.8
21.4
24.8
17.1
24.1
16.3
22.2
14.9
21.3
14.6
20.2
13.7
17.4
11.6
16.6
11.3
16.3
11.0
16.1
11.1
13.8
9.4
11.9
8.2
10.3
7.2
10.2
7.0
8.6
5.8
7.1
4.8
7.0
4.8
5.9
4.1
5.8
4.0
2,356
1,596
2007
Dolar
Euro
228.8
167.2
300.1
218.4
228.6
165.3
134.6
98.1
124.2
90.8
118.5
86.1
82.3
60.0
80.1
58.3
105.6
77.1
49.8
36.3
62.2
45.2
68.6
49.7
37.1
27.2
46.8
34.1
14.6
10.7
55.5
40.6
44.1
32.1
32.8
24.0
37.9
27.8
30.5
22.3
28.7
20.6
29.9
21.5
9.0
6.4
22.2
16.1
17.9
13.2
20.7
15.1
23.0
16.8
12.7
9.3
15.5
11.3
17.0
12.4
18.0
13.1
15.6
11.4
11.1
8.2
8.4
6.1
6.8
5.0
18.4
13.6
7.9
5.7
6.2
4.5
7.5
5.5
4.2
3.0
2,183
1590
Değişim
(%)
26.3
-19.3
3.9
14.6
9.6
4.1
27.6
29.3
-12.4
42.8
13.2
-8.0
42.7
8.3
237.0
-13.8
-7.0
13.2
-6.1
4.1
10.9
3.0
174.0
8.9
23.4
3.2
-12.0
37.1
7.4
-4.3
-10.4
-12.0
6.7
22.1
50.1
-53.6
-9.9
13.3
-21.4
39.9
7.9
112
1.3.5
Maddelere Göre İhracat Değerleri
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ KALEMLERİMİZ- SEKTÖR
SEKTÖR ADI
ÖRME EŞYA
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
PETROL GAZLARI
BİNEK OTOMOBİLLERİ
SUN'İ PLASTİK MADDELER
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
OTOBÜSLER
DİĞER SANAYİ MAMULLERİ
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
RADYO TV.CİHAZLARI
SENTETİK VE SUN'İ DOKUMA
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
DENİZ BALIKLARI
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZLAR
HAM ALÜMİNYUM
MENSUCATTAN DİĞER HAZIR EŞYA
HALI-KİLİM
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMULLERİ
BUZDOLAPLARI
DEMİR- ÇELİK BORULAR
GEMİLER
DİĞER YENİLEBİLİR BİTKİSEL ÜRÜNLER
ELEKTRİK KABLOLARI
SERAMİKTEN DÖŞEMELİK KAROLAR
PAMUK İPLİKLERİ
SENTETİK VE SUN'İ LİFLERDEN İPLİKLER
TÜTÜN
ADİ MADENLERDEN DİĞER EŞYA
YIKAMA MAKİNALARI
FUEL OİL
POLİASİTLER VE TÜREVLERİ
OTO DIŞ LASTİKLERİ
LİMON
BASKI SANAYİNİN DİĞER MAMULLERİ
KAMYONLAR
MOTÖRLÜ K.NAKİL VASITALARININ AKSAM VE PARÇA.
FINDIK
MERMER
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
DİĞER TAZE SEBZELER
AYAKKABI
MEYVE KONSERVELERİ
LİSTE TOPLAMI
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
Dolar
Euro
(MİLYON $ / €)
2008
Dolar
Dolar
Euro
Değişim
125.2
123.6
101.1
97.1
71.0
69.2
57.0
55.1
53.7
41.1
37.6
34.1
28.7
27.3
26.3
25.9
25.8
25.2
24.2
23.3
21.7
20.5
20.0
19.8
18.3
16.5
16.3
16.2
15.6
15.1
13.9
13.9
13.9
13.4
13.3
12.7
12.3
11.9
10.5
10.3
10.0
9.6
9.2
9.1
8.3
7.8
90.0
88.6
72.3
69.3
51.0
50.0
41.5
39.5
38.9
29.4
26.9
24.1
20.6
19.6
19.0
18.5
18.5
18.3
17.4
16.4
15.6
14.6
14.2
14.2
12.7
11.8
11.6
11.5
11.3
10.9
10.1
9.8
9.8
9.5
9.6
9.0
8.9
8.5
7.4
7.4
7.1
6.9
6.6
6.7
6.0
5.6
160.2
241.4
60.9
156.1
98.6
92.6
35.5
72.5
66.9
78.0
63.4
31.1
40.7
39.5
41.3
27.2
33.6
43.3
31.5
30.8
28.8
24.5
26.2
53.0
48.9
15.1
38.7
26.9
20.5
21.2
24.8
9.4
18.2
85.9
13.7
12.7
8.3
3.2
28.7
13.8
13.9
14.3
12.2
9.9
12.9
7.5
108.6
161.3
42.4
104.1
66.4
63.0
24.3
49.4
45.4
52.2
43.5
21.1
27.6
26.8
27.8
18.5
22.9
29.1
21.1
21.4
19.7
16.6
17.6
35.2
31.7
10.4
26.1
18.2
14.0
14.3
17.1
6.3
12.5
56.8
9.1
8.7
6.1
2.3
19.2
9.3
9.6
9.6
8.3
6.7
8.7
5.2
1,430
1,027
2,038
1,376
2009
-21.8
-48.8
66.0
-37.8
-28.0
-25.3
60.6
-24.0
-19.7
-47.3
-40.7
9.6
-29.5
-30.9
-36.3
-4.8
-23.2
-41.8
-23.2
-24.4
-24.7
-16.3
-23.7
-62.6
-62.6
9.3
-57.9
-39.8
-23.9
-28.8
-44.0
47.9
-23.6
-84.4
-2.9
0.0
48.2
271.9
-63.4
-25.4
-28.1
-32.9
-24.6
-8.1
-35.7
4.0
-29.8
113
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ KALEMLERİMİZ- SEKTÖR
SEKTÖR ADI
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
ÖRME EŞYA
BİNEK OTOMOBİLLERİ
SUN'İ PLASTİK MADDELER
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
FUEL OİL
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
DİĞER SANAYİ MAMULLERİ
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
PETROL GAZLARI
JET YAKITI VE BENZERİ
DEMİR- ÇELİK BORULAR
GEMİLER
HAM ALÜMİNYUM
DENİZ BALIKLARI
SENTETİK VE SUN'İ DOKUMA
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
ELEKTRİK KABLOLARI
HALİTALI ÇELİKLER
OTOBÜSLER
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZ.
MENSUCATTAN DİĞER HAZIR EŞYA
RADYO TV.CİHAZLARI
HALI-KİLİM
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
KAMYONLAR
MOTORİN
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
SERAMİKTEN DÖŞEMELİK KAROLAR
BUZDOLAPLARI
TÜTÜN
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMUL.
SENTETİK VE SUN'İ LİFLERDEN İPLİKLER
PAMUK İPLİKLERİ
DEMİR,ÇELİK ÇUBUKLAR
YIKAMA MAKİNALARI
DİĞER YENİLEBİLİR BİTKİSEL ÜRÜNLER
HAM BEZ
FINDIK
MOTÖRLÜ K.NAKİL VASITALARININ AKSAM.
POLİASİTLER VE TÜREVLERİ
AYAKKABI
OTO DIŞ LASTİKLERİ
MERMER
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
LİSTE TOPLAMI
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
Dolar
Euro
Dolar
(MİLYON $ / €)
Dolar
Euro
Değişim
241.4
160.6
156.1
98.6
92.6
85.9
78.1
72.5
66.9
63.4
60.9
60.4
53.0
48.9
43.3
41.3
40.8
39.5
38.7
37.4
35.5
33.6
31.5
31.3
30.8
28.8
28.7
27.8
27.2
26.9
26.2
24.8
24.5
21.2
20.5
20.1
18.2
15.1
14.9
13.9
13.8
13.7
12.9
12.7
12.4
12.2
161.3
108.9
104.1
66.4
63.0
56.8
52.3
49.4
45.4
43.5
42.4
43.1
35.2
31.7
29.1
27.8
27.7
26.8
26.1
25.0
24.3
22.9
21.1
21.2
21.4
19.7
19.2
21.1
18.5
18.2
17.6
17.1
16.6
14.4
14.0
13.4
12.5
10.4
10.1
9.6
9.3
9.1
8.7
8.7
8.3
8.3
164.5
121.6
146.2
77.5
105.6
220.3
56.0
64.8
51.6
51.0
3.0
21.9
50.8
14.5
55.2
39.2
47.9
36.3
30.0
22.1
52.3
30.3
28.0
34.2
29.9
31.3
15.3
3.2
22.8
30.1
32.0
9.0
20.1
25.5
22.4
65.0
16.2
14.5
14.0
13.3
11.5
10.4
13.8
12.0
14.5
10.5
120.0
88.7
105.3
56.5
77.1
160.2
40.7
47.1
37.7
37.3
2.1
15.3
36.8
10.6
40.0
28.6
35.0
26.4
21.9
16.1
37.9
22.1
20.5
25.1
21.5
22.7
11.2
2.3
16.7
22.1
23.4
6.4
14.6
18.8
16.5
47.4
11.8
10.6
10.1
9.5
8.4
7.6
10.1
8.8
10.6
7.7
2,159
1,462
1,962
1,428
2008
2007
46.7
32.1
6.8
27.2
-12.3
-61.0
39.5
11.9
29.7
24.3
1,930.0
175.8
4.3
237.2
-21.6
5.4
-14.8
8.8
29.0
69.2
-32.1
10.9
12.5
-8.5
3.0
-8.0
87.6
768.8
19.3
-10.6
-18.1
175.6
21.9
-16.9
-8.5
-69.1
12.3
4.1
6.4
4.5
20.0
31.7
-6.5
5.8
-14.5
16.2
10.0
114
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’A İHRACAT
SITC ADI
DOĞAL GAZ
İNSAN TAŞIYAN MOTORLU KARA TAŞITLARI (OTOMOBİLLER VD.)
YARI RÖMORK ÇEKİCİLERİ,10 VE DAHA FAZLA KİŞİ TAŞIYAN MOTORLU TAŞITLAR
GENELLİKLE EVLERDE KULLANILAN MAKİNA,CİHAZ VE ALETLER,EŞYALAR
MOBİLYALAR
POLİESTER LİFLERDEN MENSUCAT-BOYANMIŞ,BASKILI;ÖRME MENSUCAT
DEMİR,ÇELİK YASSI HADDE MAMULLERİ
DİĞER GİYİM EŞYASI
KÜLÇE,İLK ŞEKİLLERDE ALAŞIMSIZ DEMİR-ÇELİK;YARI MAMULLER
ALUMİNYUM,ALAŞIMLARI,İLK MAMULLERİ
SENTETİK-SUNİ ELYAFTAN MENSUCAT
TAZE MEYVALAR
TELEVİZYON ALICILARI,GÖRÜNTÜ (VİDEO) MONİTÖRLERİ
ERKEK GİYİM EŞYASI
TUVALET,TEMİZLİK,SİGARA VE KOPYE KAĞIDI,KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA
KADIN GİYİM EŞYASI
TEKSTİL İPLİKLERİ
PLASTİKTEN MAMUL EŞYALAR
SERAMİKTEN SIHHİ TESİSAT,DEMİR ÇELİKTEN SABİT TECHİZAT MALZEMESİ
DOKUNMUŞ HAZIR EŞYA
DEMİR-ÇELİK FİLMAŞİN,ÇUBUK,PROFİL,PALPLANŞLAR
BALIKLAR-CANLI,TAZE,DONDURULMUŞ
KAĞIT VE KARTONLAR
AKARYAKIT
YER KAPLAMALARI,HALILAR,LİNOLEUM
KADINLAR İÇİN ÖRME GİYİM EŞYASI
GEMİLER VE SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
DÖKME DEMİR,DEMİR,ÇELİK BORULAR,BAĞLANTI PARÇALARI
ADİ METALLERDEN DİĞER MAMULLER
SİLİSLİ TOPRAKLARDAN,ATEŞE DAYANIKLI ÇİMENTODAN İNŞAAT EŞYASI
İZOLE EDİLMİŞ TEL,KABLO,İLETKEN,OPTİK KABLO,İZOLATÖR VB.
PLASTİKTEN LEVHA,PLAKA,BANT,ŞERİT VB.
ISITICI VE SOĞUTUCU CİHAZLAR
KARBOKSİLİK ASİTLER,ANHİDRİTLERİ,TÜREVLERİ
DIŞ VE İÇ LASTİKLER
BASILMIŞ YAYINLAR
SEBZELER,KURU BAKLAGİL,MEYVA ÇEKİRDEKLERİ VB.
Kaynak:DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
( MİLYON-$)
2009
2008
100.8
97.1
57.1
52.7
47.8
42.5
39.3
39.0
37.6
36.7
36.1
35.5
35.3
33.9
32.9
31.6
31.2
30.8
30.6
29.7
27.6
26.5
25.2
23.9
23.5
23.0
22.9
20.6
18.8
17.2
16.8
16.8
16.7
15.3
15.3
15.0
14.6
60.4
156.1
36.5
67.7
63.5
52.8
84.8
54.2
63.4
56.4
51.9
31.4
37.2
43.8
36.6
44.8
42.3
35.3
43.4
37.1
97.1
41.7
33.7
179.3
30.9
22.7
49.1
55.1
15.5
29.2
38.8
20.5
36.9
15.5
15.7
11.0
21.2
Değişim
66.9
-37.8
56.4
-22.2
-24.7
-19.5
-53.7
-28.0
-40.7
-34.9
-30.4
13.1
-5.1
-22.6
-10.1
-29.5
-26.2
-12.7
-29.5
-19.9
-71.6
-36.5
-25.2
-86.7
-23.9
1.3
-53.4
-62.6
21.3
-41.1
-56.7
-18.0
-54.7
-1.3
-2.5
36.4
-31.1
115
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’A İHRACAT
SITC ADI
PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN
YAĞLAR
İÇTEN YANMALI MOTORLU OTOMOBİLLER VD.,ELEKTRİK MOTORLU
TAŞITLAR VD.
DEMIR,CELIK YASSI HADDE MAMULLERI
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,BLUM,KÜTÜK-KARBON
<%0,25
DOĞAL GAZ-GAZ HALİNDE
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK PROFİLLER-YÜKSEKLİK => 80 MM
ALAŞIMSIZ ALUMİNYUM
MOTORBOTLAR,KÜREKLİ KAYIKLAR,KANOLAR,SANDALLAR
HADDOCK-MEZGİT,KÖMÜR BALIĞI VE DİĞERLERİ (TAZE,SOĞUTULMUŞ)
DİZEL,YARI DİZEL MOTORLU TOPLU YOLCU TAŞITLARI
RENKLİ TELEVİZYON ALICILARI
DEMİR-ÇELİK RADYATÖRLER,AKSAM VE PARÇALARI
BAĞLANTI PARÇALI ELEKTRİK İLETKENLERİ-80V<GERİLİM<1000V
ÖRME TİŞÖRT,FANİLA,ATLET,KAŞKORSE VE DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI
DİZEL,YARI DİZEL MOTORLU TAŞITLAR
DİĞER ÇİNKO KAPLAMA DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK YASSI
MAMULLER;EN=>600MM
CİLALI SIRLI SERAMİK KAROLAR,KÜPLER,MOZAİKLER
DEMİR VEYA ÇELİKTEN DİKİŞLİ,KESİTİ YUVARLAK OLMAYAN BORULAR
TÜTÜN (SAPLARI KOPARILMAMIŞ,DAMARI ÇIKARILMAMIŞ)
SENTETİK,SUNİ LİFTEN DOKUMALAR-HAZIR EŞYA HALİNDE DEĞİL
DİĞER ÖRME MENSUCAT
HİJYENİK HAVLULAR,TAMPONLAR,BEBEK BEZLERİ VB.-KAĞITTAN
PAMUKTAN ERKEK GÖMLEKLERİ
ÖRME MENSUCAT-ELASTOMERİK VEYA KAUÇUK İPLİK=>%5,EN>30CM.
EV TİPİ BUZDOLAPLARI,KOMBİNE VE SOĞUTUCU,DONDURUCULAR
POLİETİLEN (ÖZGÜL AĞIRLIĞI 0,94 TEN AZ OLAN)-İLK ŞEKİLLERDE
PAMUK İPLİĞİ-PAMUK AĞIRLIKÇA => %85 (PD)
ÇAMAŞIR YIKAMA MAKİNALARI
KADIN İÇİN PANTOLON,TULUM,ŞORTLAR
GAZ,PETROL BORU HATTI BORULARI-UZUNLAMASINA,SPİRAL DİKİŞLİ
MİKRO DALGALI FIRIN,DİĞER ELEKTRİKLİ FIRIN,OCAK,SAC,IZGARA
VB.CİHAZLAR
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK PROFİLLER-YÜKSEKLİK < 80 MM
DİĞER SENTETİK MENSUCAT-TEKSTÜRE EDİLMEMİŞ FİLAMET => % 85
TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ
MERMER,TRAVERTEN-KABACA YONTULMUŞ BLOK,DİLİMLER
SOĞUTUCU VE DONDURUCU CİHAZLARA MAHSUS AKSAM VE PARÇALAR
FINDIK-KABUKLU,KABUKSUZ
Kaynak:DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
( MİLYON-$)
2008
2007
Değişim
179.3
295.3
-39.3
156.1
146.2
6.8
84.8
32.4
161.7
63.4
49.2
28.9
60.4
48.9
42.9
41.5
36.7
36.3
35.7
34.7
34.7
31.6
28.7
1.8
29.8
48.0
12.5
35.0
52.8
39.5
37.7
26.0
22.6
15.3
3255.6
64.1
-10.6
232.0
4.9
-31.3
-9.6
-8.0
33.5
39.8
87.6
27.0
10.6
154.7
26.7
25.2
24.6
23.1
22.6
22.6
21.4
21.3
21.1
19.7
19.5
18.1
17.4
16.8
29.8
20.1
9.0
5.3
14.7
18.3
23.9
17.3
25.3
10.4
21.7
15.9
16.9
16.0
-10.4
25.4
173.3
335.8
53.7
23.5
-10.5
23.1
-16.6
89.4
-10.1
13.8
3.0
5.0
16.4
16.1
1.9
15.1
15.1
14.7
14.2
14.2
13.9
10.7
14.7
12.8
17.0
12.7
13.3
41.1
2.7
14.8
-16.5
11.8
4.5
116
1.3.6
Maddelere Göre İthalat Değerleri
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL KALEMLERİMİZ SEKTÖR
2009
SEKTÖR ADI
Dolar
Euro
MOTORİN
280.7
200.4
PAMUK-HAM
245.7
173.9
SUN'İ PLASTİK MADDELER
134.6
96.4
GAZYAĞI
55.1
39.2
MAKİNA YAĞLARI
51.9
37.4
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMULLERİ
34.6
24.7
BUĞDAY
31.9
24.6
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
29.7
21.3
İLAÇLAR
18.1
12.9
SAİR GÜBRELER
15.2
11.6
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZLAR
12.6
9.3
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
12.3
8.9
HAM BEZ
11.2
7.9
KOYUN-KEÇİ DERİLERİ HAM
9.9
7.2
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
9.4
6.8
GIDA SANAYİİNİN DİĞER KALINTI VE DÖKÜN.
8.1
5.8
ADİ MADENLERDEN DİĞER EŞYA
5.4
3.9
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
5.1
3.6
BUZDOLAPLARI
5
3.6
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
4.8
3.3
DİĞER İŞLENMİŞ ORMAN ÜRÜNLERİ
4.4
3.1
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
4.3
3.1
CÜRUF VE KÜLLER
4.3
3.1
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
4.1
3
ÖRME EŞYA
4
2.9
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
4
2.9
DİĞER KAUÇUK MAMULLERİ
3.9
2.8
MUSLUKÇU EŞYASI
3.9
2.7
BENZİN
3.5
2.4
HURDA KAĞIT VE MUKAVVA
3.3
2.3
DİĞER ALKOLLÜ İÇKİLER
3.2
2.3
ELEKTRİK DEVRE BÖLÜCÜ VE İRTİBAT CİHAZ
3.1
2.2
MEYVE KONSERVELERİ
2.9
2.1
DİĞER METALİK OLMAYAN OCAKÇILIK ÜRÜN.
2.7
2
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
2.7
1.9
ALÜMİNYUMDAN İNCE YAPRAK VE ŞERİTLER
2.7
1.9
DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MALZEME-PARÇALA.
2
1.4
KUŞE KAĞITLARI
2
1.4
HALİTALI ÇELİKLER
1.6
1.2
HAYVANSAL VE BİTKİSEL DİĞER YAĞLAR
1.4
1
DİĞER YAĞLI TOHUMLAR
1.4
1.1
GAZETE VE MECMUALAR
1.4
1
MEYVE SULARI
0.4
0.3
MATBAA MAKİNALARI
0.3
0.2
KLİNKER
0.1
0.1
LİSTE TOPLAMI
1,049
751
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
(MİLYON $/€)
2008
Dolar
Euro
245.4
172.6
145.2
98.7
176.1
118.2
50.7
33.9
54.1
36.9
73.7
48.9
20.9
15
38.6
26.3
11.2
7.7
16.9
12.1
6
4.1
26
17.6
6
4
14.9
9.9
9.6
6.5
15.4
10.3
5.1
3.5
7.5
5.1
5.9
4
43
27.8
5.5
3.7
6.2
4.2
5.6
3.8
8.3
5.6
9.6
6.4
6.2
4.2
3.4
2.3
3.3
2.2
4.6
3.1
8
5.4
3.6
2.4
4.7
3.2
3.8
2.7
9.7
6.8
5.7
3.8
2.8
1.9
8.9
6
3.1
2.1
3.2
2.1
8.1
5.3
5.7
4.2
3.5
2.4
4
2.6
3.1
2.5
3.7
2.5
1,107
755
117
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL KALEMLERİMİZ SEKTÖR
2008
SEKTÖR ADI
Dolar
Euro
MOTORİN
243.3
171.1
SUN'İ PLASTİK MADDELER
176.1
118.2
PAMUK-HAM
145.2
98.7
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMULLERİ
73.7
48.9
MAKİNA YAĞLARI
54.1
36.9
GAZYAĞI
50.7
33.9
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
43.0
27.8
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
38.6
26.3
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
26.0
17.6
BUĞDAY
20.9
15.0
SAİR GÜBRELER
16.9
12.1
GIDA SANAYİİNİN DİĞER KALINTI VE DÖKÜN.
15.4
10.3
KOYUN-KEÇİ DERİLERİ HAM
14.9
9.9
İLAÇLAR
11.2
7.7
DİĞER METALİK OLMAYAN OCAKÇILIK ÜRÜN.
9.7
6.8
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
9.6
6.5
ÖRME EŞYA
9.6
6.4
DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MALZEME-PARÇALA.
8.9
6.0
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
8.3
5.6
HAYVANSAL VE BİTKİSEL DİĞER YAĞLAR
8.1
5.3
HURDA KAĞIT VE MUKAVVA
8.0
5.4
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
7.5
5.1
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
6.2
4.2
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
6.2
4.2
HAM BEZ
6.0
4.0
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZLAR
6.0
4.1
BUZDOLAPLARI
5.9
4.0
DİĞER YAĞLI TOHUMLAR
5.7
4.2
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
5.7
3.8
CÜRUF VE KÜLLER
5.6
3.8
DİĞER İŞLENMİŞ ORMAN ÜRÜNLERİ
5.5
3.7
ADİ MADENLERDEN DİĞER EŞYA
5.1
3.5
ELEKTRİK DEVRE BÖLÜCÜ VE İRTİBAT CİHAZ.
4.7
3.2
BENZİN
4.6
3.1
MEYVE SULARI
4.0
2.6
MEYVE KONSERVELERİ
3.8
2.7
KLİNKER
3.7
2.5
DİĞER ALKOLLÜ İÇKİLER
3.6
2.4
GAZETE VE MECMUALAR
3.5
2.4
DİĞER KAUÇUK MAMULLERİ
3.4
2.3
MUSLUKÇU EŞYASI
3.3
2.2
HALİTALI ÇELİKLER
3.2
2.1
MATBAA MAKİNALARI
3.1
2.5
KUŞE KAĞITLARI
3.1
2.1
DENİZ BALIKLARI
2.8
1.9
TOPLAM
1,104
753
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
(MİLYON $/€)
2007
Dolar
141.9
138.7
123.2
82.1
46.6
62.4
9.8
32.2
19.2
0.7
3.5
11.8
15.5
7.6
3.6
6.8
9.8
5.7
3.7
1.4
2.7
12.7
6.8
6.9
3.4
5.5
3.0
1.8
4.4
4.6
6.2
5.8
4.0
53.6
1.3
6.1
5.5
1.7
0.7
3.5
4.5
5.2
0.0
6.4
7.9
890
Euro
100.9
101.9
90.3
60.0
33.9
45.3
7.1
23.4
13.9
0.5
2.5
8.6
11.6
5.5
2.6
4.9
7.2
4.1
2.7
1.0
2.0
9.2
4.9
5.0
2.5
4.0
2.2
1.3
3.2
3.4
4.5
4.3
3.0
39.2
1.0
4.3
3.9
1.1
0.5
2.6
3.3
4.0
0.0
4.7
5.8
648
118
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’DAN İTHALAT
SITC ADI
AKARYAKIT
PAMUK (HAM,DÖKÜNTÜ,TARANMIŞ),LİNTER PAMUĞU
DİĞER POLİMER,POLİAMİD,REÇİNELER,PLASTİKLERBUĞDAY
ELEKTRİK MOTOR,JENERATÖRLERİ;ELEKTRİK ÜRETİM GRUPLARI
ALUMİNYUM,ALAŞIMLARI,İLK MAMULLERİ
TEDAVİDE KULLANILAN İLAÇLAR
KİMYASAL GÜBRELER
DERİ,KÖSELE VE KIRPINTILARI
PLASTİKTEN MAMUL EŞYALAR
BAKIR,ALAŞIMLARI;İLK MAMULLERİ
PAMUKLU DOKUMALAR
STİREN POLİMERLERİ-İLK ŞEKİLLERDE
DİĞER BOYAYICI MADDELER,MACUNLAR,ÇÖZÜCÜLER,İNCELTİCİLER
KAĞIT VE KARTONLAR
GENELLİKLE EVLERDE KULLANILAN MAKİNA,CİHAZ VE ALETLER
ADİ METALLERDEN DİĞER MAMULLER
HUBUBAT SAPLARI VE KAVUZLARI,GIDA SANAYİ KALINTILARI
EŞYA TAŞIMA,İSTİF ETME VB.İÇİN ARAÇ,GEREÇ VE CİHAZLAR
PLASTİKTEN LEVHA,PLAKA,BANT,ŞERİT VB.
KÜLÇE,İLK ŞEKİLLERDE ALAŞIMSIZ DEMİR-ÇELİK;YARI MAMULLER
SUNİ MUMLAR,PATLAR,MUHTELİF KİMYASAL MADDELER
NİŞASTALAR,KAZEİNLER,ALBÜMİN VE TÜREVLERİ
DEMİR DIŞI METALLERİN KÜL,KALINTI,DÖKÜNTÜLERİ
PLASTİKTEN HORTUMLAR,BORULAR,BAĞLANTI ELEMANLARI
AĞAÇ KAPLAMALAR,KONTRPLAKLAR,ISLAH EDİLMİŞ AĞAÇLAR
PİRİNÇ
KADIN GİYİM EŞYASI
MUSLUKLAR,VALFLER (VANALAR)
DİĞER MİNERAL MAMULLER
BASILMIŞ YAYINLAR
ODUN HAMURU VE KAĞIT DÖKÜNTÜLERİ
VULKANİZE KAUÇUKTAN TAŞIYICI KOLANLAR,HİJYEN EŞYASI,DİĞER EŞYA
TAZE MEYVALAR
SULAR,GAZOZLAR
ELEKTRİK REZİSTANSI,BASKILI DEVRELER,ELEKTRİK TEÇHİZATI PARÇASI
ÖZEL DOKUMALAR VE BUNLARDAN MAMUL EŞYA
İŞLEM GÖRMÜŞ MEYVALAR,MEYVA MÜSTAHZARLARI
SABUNLAR,YIKAMA,TEMİZLEME MÜSTAHZARLARI
( MİLYON-$)
2009
403.9
245.7
96.4
31.9
30.9
21.9
18.1
15.2
12.6
12.4
12.1
11.6
11.6
11.4
10.0
8.7
8.7
8.6
7.2
6.8
4.8
4.8
4.6
4.3
4.1
4.0
4.0
3.9
3.9
3.5
3.4
3.3
3.3
3.2
3.2
3.1
3.0
2.9
2.8
2008
354.8
146.0
130.9
20.9
0.2
31.3
11.2
17.0
17.4
9.7
40.6
6.6
16.7
9.4
10.4
10.4
8.2
16.0
11.1
8.9
43.0
2.2
5.6
5.8
7.8
4.7
0.1
5.6
3.3
5.5
5.7
8.0
1.4
1.8
3.5
4.7
4.4
3.8
3.5
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
119
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’DAN İTHALAT
SITC ADI
PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR
PAMUK (KARDE EDİLMEMİŞ,PENYELENMEMİŞ)
POLİPROPİLEN-İLK ŞEKİLLERDE
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,BLUM,KÜTÜK-KARBON <%0,25
BAKIRDAN İNCE VE KALIN BORULAR
MAKARNALIK BUĞDAY (DURUM BUĞDAYI)
ALUMİNYUM SACLAR,LEVHA VE ŞERİTLER
AZOT VE FOSFOR İÇEREN MİNERAL VE KİMYASAL GÜBRELER
DİĞER HAZIR HAYVAN YEMLERİ (PERAKENDE SATIŞA HAZIR)
KOYUN,KUZU HAM DERİLERİ-YÜNÜ ALINMAMIŞ
POLİSTİREN-GENLEŞEMEYENLER-İLK ŞEKİLLERDE
ASANSÖR,SKİPLİ ASANSÖR,YÜRÜYEN MERDİVEN AKSAM VE PARÇALARI
DOYMUŞ ASİKLİK HİDROKARBONLAR
HER NEVİ KÜKÜRT (SÜBLİME, PRESİPİTE VE KOLLOİDAL KÜKÜRT HARİÇ)
DOZLANDIRILMIŞ,PERAKENDE SATIŞA HAZIR DİĞER İLAÇLAR
ARITILMIŞ BAKIRDAN TELLER
FENER GEMİLERİ,YANGIN SÖNDÜRME,VİNÇ,YÜZER HAVUZ VB GEMİLERİ
SOYA YAĞI (HAM)
ALUMİNYUMDAN ÇUBUK VE PROFİLLER
PAMUK TOHUMU (ÇİĞİT)
DEMİR DIŞI METALLERİN KÜL,KALINTILARI
KALAY KAPLAMA DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK YASSI MAMUL-EN=> 600 MM.
DİĞER BOYAYICI MADDELER VE MÜSTAHZARLARI
POLİSTİREN-GENLEŞEBİLENLER-İLK ŞEKİLLERDE
BORULAR,HORTUMLAR(SERT)-ETİLEN POLİMERLERİNDEN
AĞAÇTAN YONGA LEVHALAR-AGLOMERE OLSUN,OLMASIN
EV TİPİ BUZDOLAPLARI,KOMBİNE VE SOĞUTUCU,DONDURUCULAR
DIGER KAGIT VE KARTONLAR
DİĞER ÖRME MENSUCAT
DENİM DOKUMA-M2>200GR,PAMUK=>%85,RENKLİ İPLİKTEN
KLİNKER
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,KARBON < % 0,25 LEVHA BLOKLAR
SULAR,MADEN SULARI,GAZOZLAR (LEZZET,TAD VERİCİ KATILMIŞ)
ALUMİNYUMDAN DİĞER EŞYA
MEKANİK HAMURDAN KAĞIT,KARTON,GAZETE VE DÖKÜNTÜLERİ
MİKRO DALGALI FIRIN,DİĞER ELEKTRİKLİ FIRIN,OCAK,SAC,IZGARA
KAYISI,KİRAZ,ŞEFTALİ KONSERVELERİ
ALUMİNYUM HİDROKSİT
ETİLEN POLİMERLERDEN LEVHA,PELİKÜL,LAMLAR-TAKVİYESİZ
( MİLYON-$)
2008
352.7
145.4
130.0
37.5
33.5
20.9
20.6
16.5
15.1
13.2
11.3
10.4
8.1
8.1
6.8
6.8
6.4
6.2
5.9
5.7
5.6
5.4
5.1
5.1
4.8
4.7
4.6
4.2
4.0
3.9
3.7
2007
305.5
123.2
78.7
8.5
36.3
0.7
21.1
3.3
11.8
13.6
8.1
7.3
7.0
2.1
0.6
11.2
0.0
1.3
6.2
1.7
4.6
5.5
4.6
16.1
3.2
5.4
1.7
0.0
4.5
2.4
5.5
3.7
0.0
3.5
3.4
3.1
3.1
3.1
3.1
3.0
1.6
1.0
1.5
2.5
3.3
2.1
2.6
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
120
BAŞLICA İHRACATÇI FİRMALAR –2009
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
Dolar
100,806,931
77,981,211
38,719,274
37,653,214
35,567,934
28,337,809
25,922,838
25,908,818
25,150,201
16,233,603
15,208,378
15,181,935
14,733,714
13,595,205
12,521,926
9,959,313
9,703,108
8,790,728
8,515,775
7,634,946
6,962,882
6,753,181
6,742,442
6,284,345
5,742,706
5,548,643
5,514,631
5,503,925
5,412,452
5,079,556
5,036,651
4,910,478
4,633,550
4,500,000
4,464,461
4,400,863
4,399,574
4,398,750
4,115,934
4,021,267
3,977,906
3,960,896
3,899,548
3,824,417
Euro
72,032,108
56,248,655
27,462,659
27,396,932
25,518,640
20,356,646
18,468,098
18,543,489
18,301,975
11,320,858
11,214,513
10,329,848
10,906,090
9,928,331
8,893,877
6,650,101
7,042,694
6,339,998
6,085,942
5,739,559
5,030,677
4,798,898
4,797,102
4,448,606
4,143,678
3,947,502
3,939,002
3,871,950
3,890,444
3,727,182
3,602,642
3,535,738
3,306,512
3,038,698
3,241,587
3,100,281
3,129,720
3,238,854
2,969,027
2,878,484
2,880,064
2,870,044
2,803,672
2,694,268
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
121
BAŞLICA İHRACATÇI FİRMALAR
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
(DOLAR)
2008
155,905,145
112,114,700
59,781,099
53,788,629
43,136,429
36,033,550
33,372,516
33,199,310
26,499,321
25,468,476
22,929,007
22,655,624
22,446,846
17,156,621
15,562,010
15,141,272
12,016,336
11,251,553
10,482,044
10,290,801
10,006,357
9,639,319
9,303,940
8,602,976
8,470,899
7,760,491
6,858,364
5,957,283
5,897,068
5,880,156
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2007
272,959,243
89,283,004
63,908,781
47,969,928
47,998,910
12,033,637
7,861,344
17,649,511
47,149,878
23,776,189
15,546,945
32,955,989
17,901,754
14,831,792
8,793,897
10,402,256
11,488,092
11,935,151
6,204,747
10,217,545
7,069,970
10,714,621
9,031,870
6,587,380
6,215,968
6,258,247
12,630,712
5,857,660
19,502,112
5,662,328
16,977,869
12,557,308
12,212,749
10,437,025
10,082,881
8,637,244
8,026,039
7,976,973
7,045,835
6,998,406
6,754,607
6,349,265
6,164,487
5,724,576
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
122
BAŞLICA İTHALATÇI FİRMALAR – 2009
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Dolar
Euro
136,065,043
54,229,496
53,343,014
34,993,149
21,336,698
20,776,612
18,705,519
17,926,859
17,458,052
13,440,443
12,387,057
12,224,509
9,996,877
9,370,566
9,195,038
9,133,191
8,603,185
8,552,655
8,162,044
8,096,108
7,891,627
7,391,386
7,321,407
7,092,574
7,068,786
7,059,353
6,841,250
6,838,685
6,830,241
6,706,862
6,698,985
6,350,730
6,237,988
5,952,834
5,717,555
5,477,282
5,366,649
5,321,685
5,205,696
4,945,851
98,270,902
37,979,685
38,298,532
24,872,947
14,899,532
16,257,303
13,412,646
12,117,695
11,672,624
9,474,990
8,629,083
8,845,991
7,132,154
6,687,345
6,593,686
6,426,667
6,181,920
6,212,102
5,823,411
5,707,541
5,967,486
5,263,583
5,234,657
5,021,992
5,058,276
5,371,900
4,932,736
4,901,366
4,885,045
4,752,614
4,774,792
4,570,118
4,432,777
4,255,018
3,925,201
3,894,008
3,684,562
3,761,041
3,671,164
3,515,568
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
123
BAŞLICA İTHALATÇI FİRMALAR
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
(DOLAR)
2008
177,602,481
26,674,858
21,900,754
21,013,527
18,000,558
17,395,224
15,681,414
13,794,611
12,120,585
12,117,962
11,905,570
10,003,804
9,629,025
8,227,832
8,158,947
7,965,778
7,949,757
7,917,189
7,850,972
7,679,015
7,665,472
7,645,976
7,124,311
7,040,926
6,965,158
6,718,420
6,649,038
6,627,770
6,579,158
6,577,343
6,506,430
6,455,164
6,373,791
6,257,594
5,757,786
5,605,794
5,570,381
5,533,722
5,528,521
5,472,110
2007
86,419,675
0
7,010,453
0
0
98,433,505
4,481,389
3,740,981
0
8,693,781
12,028,857
6,780,141
6,400,208
0
7,984,747
6,541,859
0
9,203,779
0
0
4,974,020
0
7,662,088
4,879,130
0
4,324,838
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5,313,622
4,229,398
4,061,847
Kaynak : DTM
Atina Ticaret Müşavirliği
124
1.4 TİCARİ İLİŞKİLERDE BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR
1.4.1
Ticari Engeller (Sektörel)
Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan’da ithalat için herhangi bir
izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan’a giriş yapabilecekleri ihtisas
gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal
ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve
sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
1.4.2
İthalat Mevzuatı
1.4.2.1 Genel Olarak Dış Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dış ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan’nın AB’nin Ortak Dış Ticaret Politikası dışında ulusal bazda bir dış
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dış ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanan mallar dışında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
Yunanistan’da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan’ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için
FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır.
Eski ve kullanılmış mal ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiş olmaları, çevre ve güvenlik
açısından gerekli şartları sağlamaları koşulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik edilmektedir.
Tarım ürünleri ticaretinde AB’nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri
uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi malların ithalatında
sağlık çevre ve güvenlik koşullarına uygunluk şartı aranmaktadır. Bu çerçevede başta Sanayi
Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları tarafından piyasa gözetimi ilkeleri
çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaşmaları
üstlenmiş olup, Ortak Dış Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve Şili gibi
AB’nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaşması hükümleri geçerli olup, AB’nin gelişme
yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eş etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaşmakta, AB dışındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB’nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. İthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı AB
Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak belirlenmektedir.
İthalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin anti damping kuralları AB düzeyinde ve AB
Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
125
1.4.2.2 Genel Olarak Gümrük Vergileri
AB ile Ortak Dış Ticaret Politikası uygulayan Yunanistan AB üyesi ülkelerle olan ticaretinde her
tür gümrük vergisi, eş etkili vergi, miktar kısıtlamaları ve benzeri sınırlamalar kaldırmış olup,
üçüncü ülkelerden olan ithalatında Ortak Gümrük Tarifesi uygulamaktadır.
Türkiye ile Yunanistan arasında ise AB ile Türkiye arasında 01 Ocak 1996 tarihinden beri
uygulanmakta olan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı uyarınca sanayi ürünlerinde herhangi bir
gümrük vergisi olmayıp, sadece tarım ürünleri ihracat ve ithalatında gümrük vergisi uygulaması
bulunmaktadır. Tarım ürünlerinde, AB’nin Ortak Tarım Politikası çerçevesinde ürüne göre % 6,4
ile % 40 arasında değişen oranlarda ad valorem ve spesifik vergi uygulaması ile (ürün bazında
ton ya da kg başına) referans fiyat uygulaması bulunmaktadır.
Yunanistan Gümrük Müdürlüğü gümrük vergileri ve diğer uygulamalardan sorumlu otorite olup
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı’na (http://www.mof-glk.gr/en/home.htm) bağlıdır.
1.4.2.3 KDV ve Diğer Vergiler
Yunanistan’da mal ve hizmet alımları için KDV oranları 15 Mart 2010 tarihi itibariyle 2 puan
arttırılarak %19’dan %21’e yükseltilmiştir. Bu oranlar Midilli, Sakız, Sisam, Menteşe Adaları
(Oniki adalar), Kiklades, Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros (İskiri) adaları için %13
olarak uygulanmaktadır. Yunanistan’daki mevcut uygulamaya göre gıda maddeleri ağırlıklı olmak
üzere temel tüketim maddeleri için (alkollü içki hariç, alkollü içkiler için %21) KDV oranı %10,
basın yayın (kitap, dergi vs.) için % 5 olarak belirlenmiştir. 1 Temmuz 2010 tarihi itibariyle
sözkonusu KDV oranları sırasıyla %23, %11 ve %5.5 olarak uygulanacaktır.
2005 yılı itibariyle % 35 olan kurumlar vergisi, 2007 sonunda %25’e düşürülmüştür. Ancak
ekonomik kriz ve bütçe açığı nedeniyle hükümet vergi artışı konusunu tartışmaya açmıştır.
Yunanistan’da Katma Değer Vergisi, tüketim malları üzerinden alınan genel, dolaylı bir vergidir
(1642/86 ve 2093/92 sayılı Kanunlar). İlgili yasa 91/680 sayılı AB Direktifine uygun olması
açısından tekrar düzenlenmiştir. Vergi, malı en son tüketen kişi ve hizmet alan kişi tarafından
ödenir.
Vergiye Tabi Tutulan İşlemler:

Ürün teslimatı ve hizmet sağlanmasından (bu işlemlerin Yunanistan’da bir vergi mükellefi
tarafından değer karşılığı yapılması koşuluyla),
 Ülkeye yapılan ithalattan,
 Satıcının, diğer bir Birlik Üyesi ülkede vergi mükellefi olması durumunda, Yunanistan’da, vergi
mükellefi ya da vergi mükellefi olmayan yasal kişi tarafından Birlik üyeleri arasında yapılan
değer karşılığı mal alımlarından,
 Birlik üyeleri arasında, vergi mükellefi olan ya da vergi mükellefi olmayan, 1642/86 sayılı
Kanunun “10.a.” maddesi, 2. paragrafındaki öngörülerine uyan yasal kişi tarafından
gerçekleştirilen, özel bir tüketim vergisine tabi tutulan mal alımlarından,
Yunanlı veya yabancının, bağımsız olarak ekonomik faaliyet içerisinde olan kuruluş yeri, faaliyet
alanı ve sonuçları gözetilmeksizin bütün gerçek ve tüzel kişilerden veya derneklerden KDV alınır.
AB’ne üye olmayan ülkelerde oturan kişilere yapılan ihracat ve KDV’ye tabi tutulan AB üyesi
ülkelerde oturan kişilere yapılan mal teslimatları Yunanistan’da alınan KDV’den muaf
tutulmaktadır.
1.4.2.4 Tarife Dışı Engeller
Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan’da ithalat için herhangi bir
izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan’a giriş yapabilecekleri ihtisas
gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal
ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve anti
sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
126
İhracat veya ithalat yapan şirketlerin gerekli belge ve prosedürler için sürekli güncellenen TARIC
(http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/dds/tarhome_en.htm) web sayfasını takip etmeleri
gerekmektedir.
1.4.3
Yunanistan’da Marka Tescili
Avrupa Birliği Ülkelerinde geçerli marka tescili için, marka tescilini müteakip İspanya’da kurulu
Avrupa Tek Pazar Marka Armonize Kurumuna Yunanistan’dan alınacak marka tescil izninin
kaydettirilmesi gerekmektedir.
Yunanistan’da marka tesciline ilişkin yetki Yunan Kalkınma Bakanlığının ticaret ve sanayi
birimlerinde (www.obi.gr) bulunmaktadır. Marka tescili, 20 Aralık 1993 tarihli ve 40/94 sayılı
mevzuat çerçevesinde ilgili kurul tarafından yapılmaktadır.
Avrupa Birliğine üye ülkelerin herhangi birisinden alınmış bir marka tescilinin Yunanistan’da
uygulanması 353/98 sayılı mevzuat çerçevesinde Yunan Kalkınma Bakanlığına müracaat ile
uygulamasının yaptırılması mümkün bulunmaktadır.
Yunanistan’daki marka tescili uygulamasında istenen bilgiler aşağıda sıralanmıştır:
 50 euro’dan başlamak üzere vergi ve harç gideri (ilk etapta 50 Euro, daha sonra basit
rapor almak için 300 Euro, gerekçeli rapor için 800 Euro ve nihayetinde patentin verilmesi
için 150 euro),
 Başvuru formunun Yunanca bir örneği,
 İlgili şirketin Yunanistan’daki yetkili bir avukata kendisini temsil etmek üzere vermesi
gereken vekalet örneği,
 Başvuru formu örneğinin 10 tane kopyası
1.4.4
Ege Adalarına Gıda Maddesi İhracatı
AB‘ye sağlık ve hijyen yönünden yeterliliği kabul edilmiş ve Türkiye’den ihracat yapabilir firmalar
listesine kayıtlı şirketlerce adaların ihtiyacı için deniz ürünlerimiz doğrudan adalara ihraç
edilebilmektedir. Gıda maddelerinden diğer hayvansal ürünlere ilişkin çalışmaların Tarım
Bakanlığımızca sürdürüldüğü bilinmektedir. Bu noktada yoğurt, süt, et, canlı hayvan, dondurma
(% 50’ye kadar süt içeriğine izin verilebilmektedir) gibi ürünlerin adalarla beraber bütün AB
ülkelerine ihracatı mümkün bulunmamaktadır.
Taze sebze ve meyvelerde Atina ve Selanik merkezli kontrol sertifikası istendiğinden ve
kontrollerin adalarda yapılamamasından dolayı bu konuda sıkıntılar giderilememiştir. Ancak,
konserve, fındık-fıstık, kuru meyve gibi ürünlerin kontrolleri Girit ve Rodos adalarında yaptırılması
mümkündür. Rodos adasında laboratuvar açılması konusunda Yunan tarafı ikna edilmiş ancak,
açılış işlemleri halen tamamlanamamıştır.
Ege Adalarının yerel ihtiyacı için AB’nin ilgili direktifleri kapsamında sağlanan muafiyetle deniz
ürünleri ve bazı gıda maddeleri ihracatı yapılabilmektedir. Ancak adaların tüketimi ile sınırlı olan
muafiyet dahilinde Yunanistan’a giriş yapan anılan maddelerin ana karaya gönderildiğinin tespiti
halinde Yunan yetkililer tedbir almak zorunda kalacaklardır.
1.4.5
Etiketleme ve Standartlar
Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları
takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalardan aranırken ayrıca hükümet ihalelerinde de
istenmektedir.
Tarım ürünlerinde bölgesel yüklemeler yerine her bir yükleme için test yapmada ısrar
etmektedir.Yapılan testlerde de yüksek oranda hatalar yapıldığı şeklinde iddialar mevcuttur.
Tohumlarda, Yunanistan’a tohum ithal etmek için öncelikle o tohum, ‘European Variety
Catologue’ listesinde yer almalıdır. Eğer yer almıyorsa, Yunan Milli Katoloğuna (National
Atina Ticaret Müşavirliği
127
Catologue of Greece) kaydettirilmeli ve ayrıca türüne ve özelliklerine bağlı olarak
sürebilecek bir testin de yapılmasının gerekli olduğu bilinmelidir.
2-3 yıl
Kırmızı ve beyaz et ve onların yan ürünlerinin ithalinde, yalnızca AB’ce onaylanmış üçüncü ülke
tesislerinden gönderilmiş ürünlerin girişine izin verilmektedir. Bu arada, ülkemizden bu ülkeye
söz konusu ürünlerin ithalinde ise, ülkemizde hayvan hastalıklarının bulunması ve bunun ıslah
edilmeye çalışıldığı iddiasıyla hayvansal ürünlerin girişine izin verilmemesi nedeniyle bu konuda
AB ülkeleri ile ticaretimiz adeta donmuştur.
Kurutulmuş gıda ithalatı, Yunan The Supreme Chemical Laboratory’nin aflatoxin testi ile
limitlerinin altında olması ile yapılabilmektedir.
Süt ve süt ürünleri, dondurma ve dondurulmuş yoğurt dahil, Avrupa Birliğince onaylanmış
tesislerden olduğunun kanıtlanması ile ithaline izin verilebilmekte idi. Ancak Tarım Bakanlığımız
söz konusu tesislerdeki ve yerel mevzuattaki eksikleri görerek AB kontrollerinde onay alınamama
ve genel yasaklama gibi bir uygulamaya maruz kalmamayı düşünerek ihraç lisansı
vermeyeceğini AB’na bildirmişse de 2002 yılı başına gelindiği dönemde yerel mevzuatın belirli bir
noktaya getirildiğini ve daha önce AB’den onay almış firmaların müracaat etmeleri halinde ihraç
lisansı verebilecekleri ifade edilmiştir.
Deniz ürünlerine ilişkin uygulama da ilgili AB direktifleri çerçevesinde ülkemizde kurulu tesisler
AB standartlarında üretim yaptıklarına dair kontrollerde yeterli bulunarak AB listelerine alınmaları
halinde AB ülkelerine bu ürünleri ihraç etmeye hak kazanmaktadırlar. Yunanistan için bir istisna
olarak eğer Ege adalarının ihtiyaçları için bu adalara ithalat yapılıyorsa kontrol belgesi
aranmayacagına ilişkin bir AB mevzuatının varlığıdır.
1.4.6
İşyeri Açma ve Şirket Kuruluşu
Yunanistan’da gerek yerli gerekse
yabancı yatırımcılar şirket kurma veya
kendi
işyerlerini
açma
hakkına
sahiptirler. Milli güvenlik nedeniyle bazı
adalarda ve sınır bölgelerinde arazi
alımında
ve
AB
vatandaşları
dışındakilere madencilik, bankacılık,
denizcilik ve hava taşıma, basın-yayın
konusunda
kısıtlamalar
devam
etmektedir.(www.investingreece.gov.gr)
İŞ YAPMA ORTAMI-2009
İş Yapma Kolaylığı
İşyeri Açma
İnşaat İzinleri (Ruhsat Alma)
İşçi İstihdamı
Mülkiyet Devri (Gayri Menkul Tescili)
Kredi Temini
Yatırımcıların Korunması
Vergi Ödeme
Sınır Ötesi Ticaret Yapma
Sözleşme Uygulama
İşyeri Kapatma
Yunanistan
Türkiye
109
140
50
147
107
87
154
76
80
85
43
73
56
43
145
36
71
57
75
59
27
121
Türk yatırımcı için Yunanistan’da belli
prosedürleri takip etmek suretiyle, Şirket
kurmak veya Şube açmak mümkündür.
Ayrıca Yunan mevzuatı, %100 Türk sermayeli şirket kuruluşuna izin vermektedir.
Dünya Bankası ve IFC tarafından her yıl düzenli olarak yayınlanan ve ülkelerdeki iş ortamını
mukayese eden Doing Business raporunda bir işletmenin kuruluşu ve kapanışı, vergi uygulamaları, maliyetler gibi 10 temel gösterge yer almakta ve iş yapmadaki kolaylıkları açısından
ülkelerin sıralaması bu parametrelere göre yapılmaktadır.
Doing Business 2010 verilerine göre; Yunanistan 2009 yılında ulusal mevzuatında iş ortamını
kolaylaştırmaya yönelik gerekli değişiklikleri yapmadığı için önceki yıla göre 9 basamak
gerileyerek 183 ülke arasında 109. sırada yer almıştır. Türkiye’nin 73.sırada yer aldığı listenin ilk
başında son üç yıldır Singapur bulunmaktadır.
Yabancı sermayeli bir yatırımcı Yunanistan’da çeşitli hukuki şekillerde faaliyet gösterebilir. Yunan
mevzuatı kapsamında; tamamı yabancı sermayeli şirket kurmak, şube açmak, bir başka girişimci
ile birlikte ortak girişim sözleşmesi çerçevesinde faaliyet göstermek ya da bir ortaklık kurmak belli
başlı yabancı yatırım türleridir. Yunanistan’da kurulmuş bir yabancı sermayeli şirket, bütün
ortakları yabancı olsa bile Yunan şirketi statüsünde sayılmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
128
Yabancı yatırımcılar Yunanistan’da doğrudan yabancı sermayeli bir şirket kurmak istediklerinde
genel olarak bir Limited şirket ya da Anonim şirket kurmak ya da 3. ülkedeki mevcut bir şirketin
Yunanistan’da şubesini açmak yollarından birini tercih etmektedirler.
Bu bağlamda bahsi geçen şirket tiplerinin belli başlı kriterleri aşağıda ele alınmaktadır.
1. Anonim Şirketler
Anonim şirketler, Yunan mevzuatında halen yürürlükte olan değişik 2190/1920 sayılı kanun ile
düzenlenmiştir. İlgili kanun uyarınca Anonim şirketler ticari hükmi şahıslardır ve hissedarlarına
dağıtılan kâra katılma hakkı vermektedir. Bununla birlikte, hissedarların sorumluluğu hisseler
üzerinde gösterilen sermayeye yaptıkları katkı payı ile sınırlıdır.
Yunanistan’da bir Anonim şirket, Noter huzurunda hazırlanıp onaylanmış bir anasözleşmenin
Bölge şirketler kaydına tescili ve akabinde hükümet gazetesinde ilanı ile kurulmuş sayılmaktadır.
Noter huzurunda yapılacak işlemlerde avukat bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. Kurulacak
olan şirket türü ve sermaye miktarına bağlı olarak kuruluş için Kalkınma veya diğer Bakanlıkların
ön-izni sözkonusu olabilmektedir. Kuruluşu gerçekleşen şirketin faaliyete başlayabilmesi için
merkezinin bulunduğu yer vergi dairesine kayıt yaptırarak vergi numarası alması ve Ticaret
Odası’na kaydı zorunludur. Ayrıca şirketin işçi çalıştırabilmesi için ilgili sosyal sigortalar ve iş
kurumlarına derhal bildirimi gerekmektedir.
Anonim şirket kurucu ortağı gerçek ya da tüzel kişi olabileceği gibi, yerli ya da yabancı da olabilir.
Şirket Yönetim Kurulu ve Ortaklar Genel Kurulu tarafından idare edilir. Şirket Yönetim Kurulu’na
Avrupa Birliği üyesi olmayan bir ülkeden üye atanabilmesi için, bu kişinin Yunanistan’da ikamet
izni bulunması önkoşul olarak aranmaktadır. Ayrıca, yabancı müdür ya da temsilcinin ilgili vergi
dairesine kayıtla, bir vergi numarası edinmesi gerekmektedir. Anonim şirketlerde en az 2 denetçi
bulundurma zorunluluğu vardır.
Anonim Şirketlerde asgari sermaye miktarı 60.000- Euro olup, kanunen tamamının kuruluştan
itibaren iki ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca faaliyet alanına bağlı olarak kuruluş ana
sermaye miktarı artış gösterebilmektedir. Anonim şirketler tek hissedarlı kurulabilmektedir. Kural
olarak Anonim Şirket hissedarlarının vergi numarası alması gerekmemektedir. Ancak şirket
hisselerinin devri halinde, devir prosedürünün tamamlanabilmesi için bir vergi numarasına ihtiyaç
duyulmaktadır.
Yunanistan’da asgari sermaye ile bir anonim şirket kuruluşu, gerekli belgelerin hazırlanmasını
takiben bir hafta içerisinde sonuçlanmakta ve yaklaşık olarak 4.350 Euro masraf gerektirmektedir.
2. Limited şirketler
Limited şirketler, Yunan mevzuatında değişik 2390/1955 sayılı kanunla düzenlenmiş olup, küçük
ve orta ölçekli kuruluşlar için öngörülmüş bir şirket tipidir.
Bir Yunan limited şirketi, anasözleşmenin noter tarafından onaylanmasını takiben, bağlı bulunan
yer ilk derece mahkemesine sunulması ve hükümet gazetesinde yayınlanması ile kurulmuş
sayılmaktadır. Kurulan şirketin faaliyete başlayabilmesi için;
- İlgili Ticaret Odasına kayıt
- İlgili Vergi dairesine kayıt ve mali defterlerin onaylanması
- İlgili sosyal sigortalar ve iş kurumunda kayıt işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir.
Limited şirketler, tek ortaklı olarak ve 4.500- Euro kuruluş sermayesi ile kurulabilmektedir. Tek
ortaklı kurulan Limited şirketlerde, şirket kararlarının tamamının noter huzurunda alınması
zorunludur.
Limited şirketler, müdürler ve ortaklar kurulu tarafından yönetilir. Limited şirketlerde şirket
ortağının yabancı gerçek ya da tüzel kişi olması ya da müdür ya da temsilcilerin yabancı olması
halinde, bu kişilerin ilgili Vergi dairesine kaydolarak, vergi numarası alması zorunludur. Aynı
Atina Ticaret Müşavirliği
129
şekilde AB üyesi olmayan ülke vatandaşlarının Limited şirket müdürü ya da temsilci atanabilmesi
için Yunanistan’da ikamet etme hakkını kazanmış olması gerekmektedir. Bu, yabancı kişinin
müdür olarak atanmasından önce gerekli olan bir önkoşuldur.
Bir limited şirketin asgari sermaye ile kurulması halinde denetçi bulundurma zorunluluğu
bulunmamakla birlikte, çalışan sayısının 50’den fazla olması, yıllık cirosunun 5 milyon Euro’nun
üzerinde olması ve bilanço büyüklüğünün 2.5 milyon Euro’yu aşması hallerinde denetçi
bulundurma zorunluluğu sözkonusu olmaktadır.
Yunanistan’da asgari sermaye ile bir Limited Şirket kuruluşu gerekli belgelerin hazır olması
halinde ortalama 1- 2 hafta sürmekte ve yaklaşık olarak 1.300- Euro tutarında bir masrafı
gerektirmektedir.
3. Şubeler
Yunan mevzuatı uyarınca, bir yabancı şirketin Yunanistan’daki şubesini açmak mümkün olup,
yabancı bir Anonim şirketin Yunanistan’daki şubesi 2190/1920 sayılı kanun uyarınca anonim
şirket şubesi, yabancı bir limited şirketin şubesi ise 3190/1955 kanun uyarınca Limited Şirket
şubesi olarak kaydedilir.
Şubeler, finansal ve hukuki olarak yabancı şirkete bağlıdır. Şubelerin kendi tüzel kişilikleri
olmadığından, faaliyetlerini bağlı oldukları yabancı ana şirketin namı ve hesabına yaparlar.
Şubelerin faaliyet konusu bağlı oldukları ana şirketin faaliyet konusu ile aynıdır, ancak şube
temsilcisinin yetki belgesinde bu konuda sınırlamalar yapılabilir.
Yabancı bir şirketin Yunanistan’daki şubesinin açılışı, bu konudaki ana şirket kararının şube
adresinin bulunduğu yer bölge valiliğine ya da ilk derece mahkemesine kaydı ve kararın hükümet
gazetesinde yayınlanması ile gerçekleşmektedir. Ek olarak, şubenin faaliyete geçebilmesi için,
ilgili Ticaret Odasına, merkez adresinin bulunduğu yer vergi dairesine ve sosyal sigortalar ve iş
kurumlarına kaydı gerekmektedir. Şubenin faaliyet konusuna bağlı olarak ek izinler sözkonusu
olabilir. Ayrıca, Yunan mevzuatının yabancı şirketin şubesine yüklediği belli başlı yükümlülüklere
aşağıda yer verilmektedir:
i) Kuruluşa izin veren makama sunulan belgelerde meydana gelen her türlü değişikliği,
ii) Yabancı ana şirketin yıllık bilançosunun bir örneğini,
iii) İlgili mali yıl içerisinde Yunanistan’daki faaliyetlerine ait bir işletme raporunu ilgili valiliğe
bildirmek.
Şubeler, yetkileri ve yükümlülükleri bir vekaletname ile düzenlenen Şube temsilcileri tarafından
idare edilir. Şube temsilcileri yabancı kişilerden atanabilir, ancak bu durumda yabancı kişinin
Avrupa Birliği dışında bir ülkeden olması halinde Şube temsilcisi atanmadan önce ikamet ve
çalışma izni alınmış olması gerekir. Şube temsilcisi ayrıca ilgili vergi dairesine kayıtla bir vergi
numarası almak zorundadır.
4. ÖNEMLİ NOKTALAR
 Limited Şirketlerde hissedarlar vergi numarası almak zorundadır.
 AB vatandaşı olmayan ya da Yunanistan’da ikamet ve çalışma izni olmayan hissedarlar için
üçüncü bir kişinin irtibat kurulacak kişi olarak bildirilmesi (bu kişi Antikletos olarak adlandırılır)
gerekmektedir.
 Limited Şirketlerde kuruluş aşamasında şirket müdür/müdürlerinin Yunan vatandaşı ya da
herhangi bir Avrupa Birliği’ne üye ülkenin vatandaşı yahut da Yunanistan’da yerleşik oturma ve
çalışma izni olan ve vergi numarası almış bir kişi olması gerekmektedir.
Daha açık bir ifade ile, Yunanistan’da ikameti olmayan bir Türk vatandaşı şirketin kuruluş
aşamasında doğrudan şirket müdürü /yönetici olamamaktadır. Dolayısıyla, şirketin kuruluşunda
Atina Ticaret Müşavirliği
130
öncelikle Yunan vatandaşı ya da herhangi bir AB’ye üye ülke vatandaşı yahut da Yunanistan’da
yerleşik oturma ve çalışma izni olan ve vergi numarası almış bir kişinin şirket müdürü olarak tayini
gerekmektedir. Ancak şirketin kuruluşunu takiben Türk yöneticinin çalışma ve ikamet izinleri için
müracaat edilmesi mümkündür.
01.01.2006 itibariyle uygulanmaya başlayan 3386/2005 sayılı Kanun, çalışma ve ikamet izinleri
konusunda önemli düzenlemeler getirmiştir. Öncelikle, çalışma ve ikamet izinleri tek bir belgede
toplanmıştır. Ancak sözkonusu yasa ile bir takım kotalar da getirilmiştir. Bu kotalar nedeniyle
kalifiye olmayan bir işçi için Yunanistan’da ikamet ve çalışma izni almak zorlaşmaktadır.
Bununla birlikte, aynı yasayla, üst düzey çalışan için ikamet ve buna paralel olarak çalışma izni
almak mümkündur. İlgili düzenleme uyarınca Yunanistan’da çalışacak olan bir Türk vatandaşının
öncelikle bulunduğu ülkenin Yunanistan Konsolosluğu’ndan giriş vizesi alması gerekmektedir. Bir
üst düzey yönetici Milli vize diye adlandırılan vize türü ile, 90 günlük giriş alıp, ikamet ve çalışma
izni için müracaatta bulunabilmektedir. Burada, üst düzey yönetici ya da firma için olmazsa olmaz
pozisyonda bir çalışan için 3 ay gibi kısa bir sürede ikamet ve çalışma izni alınmasını öngören bir
düzenlemeden bahsedilmektedir.
Yunanistan’da Gayrimenkul Satın Alımı
Yunanistan’da yabancılar gayrimenkul alabilmektedirler. AB üyesi olmayanlar için Doğu Ege (Ege
kıyılarına yakın olan adalar), Onikiadalar, Kuzey Yunanistan’ın belirli kesimlerinde kısıtlama
mevcuttur. AB üyesi olmayan ülke vatandaşları, sınır bölgelerinde gayrimenkul satın almak veya
altı yılın üzerinde bir süre ile kiralamak istedikleri taktirde, ilgili makama başvurarak gerekli izni
almak zorundadırlar.
Yunanistan’da gayrimenkul satın alma prosedürü hızlı ve basittir. Yasaya göre her gayrımenkul
alış ve satışında bir avukat, bir noter ve yerel Tapu Dairesine tescil işlemi için bir Sicil Memuru
olması zorunludur. Yunanistan’daki bütün gayrimenkuller her belediyenin tapu dairesine kayıtlı
olmak zorundadır. 2008 yılında ise Kadastro kayıt işlemleri başlatılmıştır. Gayrimenkul alımı
esnasında ödenmesi gereken ücretler aşağıdaki gibidir:
Avukat: Anlaşılan fiyat üzerinden %1-2 oranında ücret.
Noter: Sözleşme fiyatı üzerinden %1.5 oranında ücret artı diğer işlem ve belge ücretleri için küçük
bir tutar.
Tapu Dairesi: Sözleşme fiyatı üzerinden %0.5 oranında ücret artı diğer işlem ve belge ücretleri
için küçük bir tutar.
Kadastro Tescil Ücreti: Vergi matrahı üzerinden %1 + 35 Euro
Emlakçı ücreti: Genelde gayrimenkulün rayiç bedeli üzerinden %1-2 oranındadır.
Gayrimenkulün devri esnasında ödenen vergi % 9-11 arasındadır. Ancak bu oran giderek
düşmektedir. Ayrıca, yeni inşa edilen binalara %19 oranında KDV yükü getirilmiştir, ancak bu
tutar da inşaat şirketlerince alt yüklenicilere devredilebilmektedir. Yıllık olarak ödenen emlak
vergisine bakıldığında, tek gayrimenkule sahip olanlar hiçbir vergi ödememektedir. İkinci ve daha
fazla gayrimenkul vergilendirmesinde ise gayrimenkulün büyüklüğüne göre ücret değişmektedir.
Son olarak, satış esnasında ödenen vergilere bakıldığında; gayrimenkul ilk 5 yıl içinde
satıldığında % 20 oranında vergi ödenmektedir, 5-15 yıl arasında bu oran %10’a, 15-25 yıl
arasında ise % 5’e düşmektedir.
1.4.7
Ticarette Uygulanan Standartlar
AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin Yunanistan’a ihraç edilebilmesi için, üzerinde CE
İşareti bulunması zorunludur. Bu işareti taşıması gerektiği halde taşımayan bir ürünün AB üyesi
ülkelere ihracatı mümkün değildir.
CE İşareti, Avrupa Birliği’nin, teknik mevzuat uyumu çerçevesinde 1985 yılında benimsediği Yeni
Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri içerisinde yer alan ürünlerle
Atina Ticaret Müşavirliği
131
ilgili olup, ürünlerin AB’nin ilgili direktiflerine uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk
değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini gösteren bir Birlik işaretidir. CE işareti, tüketiciye bir kalite
güvencesi sağlamaz, yalnızca ürünün, asgari güvenlik koşullarına sahip olduğunu gösterir.
Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur. Ancak, eğer üretici ya da
üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçı yerine getirmek
zorundadır. Bir başka deyişle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına uygun olduğunu garanti
etmek zorundadır.
1.4.8
Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi)
AB`de üretilen ve AB pazarına ithal edilen kimyasallar için, kayıt (Registration), değerlendirme
(Evaluation), izin (Authorization) ve kısıtlama (Restriction of Chemicals) sürecinin kapsayan
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Sözkonusu düzenleme ile, daha önce 40 civarında direktif ve yönetmelikden oluşan AB
Kimyasalları mevzuatı tek çatı altında toplanırken, aynı zamanda anılan Tüzükle AB ülkelerindeki
kimyasallara ilişkin yasaların yapılması ve uygulanması konusunda merkezi bir işleve sahip olan,
düzenleyici otorite konumundaki Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) da kurulmuştur. ECHA’nın
görev ve yetkileri arasında;
-REACH Tüzüğünde öngörülen hedeflere ulaşarak, yüksek derecede sağlığın ve çevrenin
korunmasını sağlamak ve aynı zamanda inovasyonu ve rekabetçiliği teşvik etmek,
-REACH kapsamında kimyasal maddelerin kayıt sürecini yürütmek,
-Kayıt ve ön kayıt sırasında, insan ve çevreye yönelik zararlı etkileri gibi kimyasal
maddelere ilişkin geniş çaplı ve güvenilir bilgi toplamak ve değişik firmalardan alınan bu tür
bilgilerin tutarlılığını sağlamak,
-Proses ve Ürün Odaklı Araştırma ve Geliştirme (PPORD) süreci kapsamında kayıt
muafiyeti kararlarını almak,
-Avrupa Komisyonuna, Yüksek Derecede Öneme Sahip Maddeler (SVHC) hakkında görüş
bildirmek,
-AB ülkelerinde üretilen veya piyasaya sürülen tehlikeli kimyasal maddelere ilişkin
sınıflandırma ve etiketlendirme envanteri oluşturmak,
- Avrupa Parlementosu ve Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve
Paketlenmesi Konseyi Düzenlemesi (CLP Regulation) kapsamında kendisine verilen görevleri
yerine getirmek,
-Hayvanlar üzerinde yapılan testlerin azaltılması konusunda çalışmalar yapmak,
-REACH uygulamaları konusunda üye ülkelere ve Avrupa Komisyonuna yol göstermek,
ve benzeri gibi konular bulunmaktadır.
Söz konusu Tüzüğe göre; AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda bir tondan fazla kimyasal
madde (kendi halinde, müstahzar veya eşya içinde bulunan) üreten veya ithal eden firmalar, söz
konusu kimyasal maddeleri, Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA)’nın veri tabanına kaydettirmeleri
gerekmektedir. Ancak, firmalar ön-kayıt sürecinde kimyasal maddelerini AKA’ya (ön kayıt için
gereken bilgileri sundukları takdirde) kaydettirmeleri durumunda,
bahse konu kimyasal
maddelerin miktarları, tehlike boyutları (sınıflandırması) ve faz-içi ya da faz-dışı olma özelliklerine
göre, (madde kayıt dosyası sunumu için) 2010, 2013 ve 2018’e kadar sürecek olan (madde kayıt
dosyası sunumu için) geçiş sürelerinden faydalanabileceklerdir. Ön kayıt tamamlanmadığı
takdirde kaydı olmayan bir kimyasal maddenin kayıt dosyası oluşturuluncaya kadar AB’de üretimi
veya AB’ye ithalatına izin verilmeyecektir.
Sistemin hedefleri sürdürülebilir kalkınma genel amacı çerçevesinde; temel hedefleri “insan
sağlığı ve çevrenin etkin korunumu” ile AB kimya sanayinin “rekabet gücünün artırılması” olarak
amaçlanmış, tamamlayıcı hedefler olarak ise AB iç pazarının bölünmesinin engellenmesi, kimya
sanayi ile ilgili AR-GE faaliyetlerinin artırılması, SIEF’ler aracılığıyla kimyasallar hakkında var olan
Atina Ticaret Müşavirliği
132
bilgilerin paylaşılması-şeffaflık- ile maliyetlerin azaltılması, hayvan deneylerinin azaltılması olarak
belirlenmiştir.
REACH Tüzüğünün üye devletlerde uygulanmasından her bir ülkenin “Yetkili Otoritesi” sorumlu
olup, ülkemizde ise AB’nin kimyasallar mevzuatını uyumlaştırmakla sorumlu kuruluş olan Çevre
ve Orman Bakanlığı bu görevi üstlenmiş bulunmaktadır.
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü kapsamında 1 Haziran 2008 tarihinde başlayan ön kayıt
süreci 1 Aralık 2008 tarihinde tamamlanmış ve önkayıt yaptırılan maddeler Avrupa Kimyasallar
Ajansı (ECHA) tarafından yayımlanmıştır.
Bilindiği üzere; Türkiye’deki üretici ve ihracatçı firmalar REACH Tüzüğüne göre “AB dışı üretici”
(non-EU manufacturer) kabul edildiklerinden, doğrudan ECHA’ya müracaatları mümkün
olmamakta; ancak, ithalatçıları ya da atayacakları AB’de yerleşik tüzel ya da gerçek kişi statüsüne
sahip bir “Tek Temsilci” aracılığıyla REACH kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeleri
gerekmektedir.
Bu kapsamda ihracatçılarımıza Tek Temsilcilik hizmeti vermek amacıyla İstanbul Kimya ve
Mamulleri İhracatçı Birliği (İKMİB) ve İstanbul Demir Çelik İhracatçıları Birliği (İDÇİB) tarafından,
22 Haziran 2008 tarihinde Brüksel’de kurulan “Reach Global Service” firması 240 civarında
ihracatçımız adına ön kayıt işlemi yapmıştır. Bazı ihracatçılarımızın da AB’deki ithalatçıları veya
AB’de yerleşik diğer Tek Temsilci firmalar aracılığıyla ön kayıt işlemi yaptırmış olmalarına karşın,
önemli sayıda firmamız REACH kapsamında ön kayıt işlemi yaptırmamıştır.Bu itibarla, REACH
Tüzüğü kapsamında ön kayıt yükümlülüğü olduğu halde önkayıt yaptırılmayan faz içi maddelerin
AB ülkelerine ithal edilebilmesi için sözkonusu Tüzüğün 21. Maddesi kapsamında kayıt
işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Aynı şekilde faz dışı maddelerin de AB ülkelerine ithal
edilebilmesi için ihracatçılarımızın Tek Temsilci veya AB’deki ithalatçıları kanalıyla doğrudan kayıt
işlemlerinin yaptırılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 5 Ocak 2009 tarihi itibariyle, ilk defa AB ülkelerine 1 tondan fazla ithal edilecek faz
içi maddelerin, REACH Tüzüğünün 28. Maddesi kapsamında geç ön kayıtlarının yaptırılması
mümkün bulunmaktadır.
Bu kapsamda yapılacak geç ön kayıt işlemlerinin, maddelerin AB ülkelerine ilk defa ithal
edilmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve maddenin tonajına ve tehlike değerlendirmesi kriterlerine
göre belirlenmiş olan son kayıt tarihinden 12 ay önce yapılması gerekmektedir.Buna göre, son
kayıt tarihine bağlı olarak geç ön kayıt işlemlerinin 1 Aralık 2009, 1 Haziran 2012 veya 1 Haziran
2017 tarihinden önce yapılması gerekmektedir.
1.4.9
Serbest Bölgeler ve İlgili Mevzuatı
Yunanistan, Pire, Selanik ve Heraklion-Girit liman bölgelerinde mevcut üç serbest ticaret
bölgesine sahiptir. Yabancı orijinli mallar bu bölgelere gümrük ve diğer vergileri ödenmeksizin
getirilir ve transit yüklemesi yapılır veya re-export edilirse gümrük ve diğer vergilerden muafiyeti
devam eder. Kalkınma Bakanlığı’ndan edinilen en son bilgilere göre, Etoloakarnania’da (Batı
Yunanistan) bulunan Astakos Denizcilik ve Sanayi Serbest Bölgesi kısa süre önce faaliyete
geçmiştir. Diğer yandan, halen altyapı çalışmaları süren ve yakın gelecekte faaliyete geçmesi
beklenen bir diğer serbest bölge ise Evros (Meriç) bölgesinde bulunan Ormenio Serbest Sanayi
Bölgesidir.
Benzer şekilde, alıcı adına, depolamaya ve malların transferine ilişkin olarak bölgede
düzenlenen belgeler damga vergisinden de muaftır.
Yükleme-boşaltma işlemleri AB’nin 2504/88 ve 2562/90 sayılı Yönetmeliklerine göre
yürütülmektedir. Transit malların antrepolarda tutulma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca bölgeler
paketleme, tasnif etme ve etiketleme işleri için de kullanılabilmektedir. Montaj ve imalat işlemleri
az da olsa Selanik bölgesinde bulunmaktadır. Ambar masraflarının her altı ayda ödenmesi ile
depolama süresinde bir sınırlama bulunmamaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
133
1.4.10 Yatırım Teşvikleri
Yunanistan, Dünya Ticaret Örgütünün yatırım ve teşviklere ilişkin düzenlemelerini kabul etmiş
olup, yerli ve yabancı yatırımcılar arasında bir eşitlik esasına dayalı yatırım teşvikleri mevcut
bulunmaktadır. Sağlanan teşviklerin parasal miktarı bölgenin kalkınmışlığı ile ters orantılıdır. Bir
başka deyişle az kalkınmış bir bölgede yatırım yapıldığında daha çok teşvik alınmaktadır.
Beş yıldan daha fazla süre ile faaliyette bulunacak yatırımcılar faiz sübvansiyonu ve vergi
istisnaları sayesinde eğer yatırımları ile ihracata dönük üretim yapıyorlar ise veya ithal ikameci bir
yaklaşımla ithal edilmekte olan ürünlerin ithalini engellemişseler, ilave vergi teşvikleri
verilmektedir. 10 milyon doları aşan yatırımlar veya yabancı katılımcılar var ise, 5 milyon doları
aşan yatırımlar için Yunan Yatırım Kurumu (Invest In Greece- www.investingreece.gov.gr) olarak
projenin gerçekleşmesinden sorumlu olup, ilave hükümet teşvikleri de verilmektedir.
Bir yatırımın genişletilmesi veya kurulması için ön şart aranmamakla birlikte bir yatırımcı vergi
ve/veya yatırım teşviki talep ettiğinde performasına ilişkin veriler aranmaktadır. Yerel katkı, ithal
ikamesi, ihracata dönük olması ve teknoloji transferi gibi hususlar Yunan Hükümet yetkilileri
tarafından değerlendirilerek yatırım teşvikleri verilmektedir. Ayrıca, yatırım teşviklerinin verilmesi
sırasında verimliliği sağlayamayan firmaların aldıkları teşviklerin iadesi veya kaldırılması mümkün
olabilmektedir. İzin için hükümete sunulan bütün bilgiler gizli olarak değerlendirilmektedir.
Avrupa Birliği ülkeleri dışından gelen yabancılar, oturma ve çalışma müsaadesi aldıktan sonra
çalışabilmektedirler. Yabancı yatırımcıları etkileyen ayırımcı veya tercihli ithalat/ihracat politikaları
bulunmamakta olup, bu ve benzer hususlar artan bir şekilde AB düzenlemeleri çerçevesinde
yürütülmektedir.
Yunanistan’da yürürlükte olan ve ağırlıklı olarak AB kaynaklarından temin edilen yatırım teşvikleri
yatırımcılar için olağanüstü kolaylık ve imkanlar sağlamakta olup, mevcut teşviklerin çok büyük bir
oranı hibe şeklinde temin edilen sübvansiyonları içermektedir. Yunanistan, AB ile mutabakat
çerçevesinde belirlenmiş olan gelişmişlik düzeylerine göre bölgelere ayrılmıştır. Mevcut alt yapı,
kişi başına düşen milli gelir, doğal ve beşeri kaynakların mevcudiyeti gibi somut kriterlere göre
ülke belli başlı 6 bölgeye ayrılmıştır. Yatırım teşviklerinde yerli yabancı ayrımı yapılmayıp her türlü
yatırımcıya aynı imkanlar sunulmaktadır.
Yunanistan Yatırım Kurumu Invest in Greece’in sitesindeki (www.investingreece.gov.gr) ilgili
kanun maddelerinin incelenmesinden de görüleceği üzere teşvik konusu yatırımın özellikle
istihdam yaratıcı üretime yönelik yatırımlardan oluşması şart koşulmaktadır.
Mevcut teşvikler;

Nakit sübvansiyonu (Cash Grant): Yatırım projesinin belli bir oranının doğrudan devlet
tarafından sübvanse edilmesidir.

Leasing Subvansiyonu (Leasing subsidy): İstihdam ve üretime yönelik olarak yeni makine ve
ekipman kiralanmasında mevcut projenin belli bir oranının devlet tarafından karşılanmasıdır.

Vergi Muafiyeti (Tax exemption): Yatırımın tamamlanmasını takibeden ilk on yıl içerisinde
dağıtılmayan kârlardan gelir vergisi muafiyetini kapsamaktadır.

Ücret Yardımı: Yatırım sonucunda yaratılan iş imkanlarında istihdam edilen işçilerin iş verene
maliyetinin belli bir kısmının devlet tarafından sübvanse edilmesidir.
Fast Track Yatırımlar
Yunan hükümeti yabancı yatırımı teşvik amacıyla “Lisanslama” sürecini hızlandıran yeni bir
düzenlemeyi de 2009 yılı içerisinde yürürlüğe koymuştur. “Fast Track” adı verilen yeni
düzenleme, enerji, turizm, endüstri, ileri teknolojiler ve buluşlar yatırım mevzuatında yer alan diğer
konuları kapsamaktadır. Bir yatırımın Fast Track kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıdaki
ön koşullardan en az birinin gerçekleşmesi gerekir;
- Toplam yatırım miktarının 200.000.000- Euro’yu geçmesi
Atina Ticaret Müşavirliği
134
- Yatırımın değerinin 75.000.000- Euro’yu geçmesi ve en az 200 yeni istihdam imkanı
yaratması
- Toplam yatırım miktarına bakılmaksızın, ileri teknolojiler ve buluş projeleri için yıllık en az
1.000.000- Euro yatırım değeri olması
Fast Track kapsamına giren yatırımlar Invest in Greece Agency (Yunan Yatırım Kurumu)
tarafından one-stop shop düşüncesi ile değerlendirilerek, gerekli lisanslamalar en kısa sürede ve
tek elden gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, bir yatırımcı Yunan Yatırım Kurumu’na yapmış olduğu
yatırım müracatına 3 ay içerisinde bir sonuç alamaz ise, gerekli lisanslama yapılmış
sayılmaktadır.
Yatırım Teşvikleri İçin Bölgeler
Nakit Sübvansiyonu / Leasing Sübvansiyonu veya
Yaratılan İstihdam için Maaş Sübvansiyonu veya Vergi Muafiyeti
Yatırım Kategorisi
Bölge A
Kategori 1
Kategori 2
Atina Ticaret Müşavirliği
Bölge B
Bölge C
20%
30%
40%
15%
25%
35%
135
1.5 YIL İÇİNDE AÇILAN FUARLAR
Fuar adı
Şehir
Fuar alanı
Uluslararası Selanik Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
11-19 Eylül (her yıl)
Infacoma – İnşaat Yapı Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
17-20 Şubat (her yıl)
Furnidec – Mobilya Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
8-16 Mayıs (her yıl)
Tarihleri
Posidonia Denizcilik Fuarı
(www.posidonia-events.com)
Atina
Elliniko Fair Center
7-11 Haziran 2010 (iki
yılda bir)
Femmina Hazır Giyim Fuarı
(www.fashionnews.gr)
Atina
Mediterranean Exhibition
Center
23-25 Ocak – 19-21
Haziran (yılda iki kez)
Uluslararası Turizm Fuarı (www.xenia.gr)
Atina
Metropolitan Expo – El.
Venizelos Airport
26-29 Kasım (her yıl)
Detrop – Uluslararası Gıda ve İçecek
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
11-14 Mart (iki yılda bir)
Kosmima – Uluslararası Takı ve
Mücevherat Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
9-11 Ekim (her yıl)
OLP – Pireus Port Authority
7-11 Ekim (iki yılda bir)
Uluslararası Savunma Fuarı
(www.defendory.gr)
Atina - Pire
Boat Show – Uluslararası Denizcilik ve
Bot Fuarı (www.athensboatshow.gr)
Atina
Metropolitan Expo – El.
Venizelos Airport
16-24 Ekim (her yıl)
Food & Beverages – Gıda ve İçecek Fuarı
(www.mackbrookshellas.gr)
Atina
Metropolitan Expo – El.
Venizelos Airport
11-14 Şubat (Her yıl)
Linea Bianca – Tekstil Fuarı
(www.linea.gr)
Atina
Metropolitan Expo – El.
Venizelos Airport
12-14 Mart 2010
Mostra Rota – Cam ürünleri ve Mobilya
Fuarı (www.rota.gr)
Atina
Expo Athens
15-17 Mayıs 2010 (Her yıl)
Linea EVA – İç Giyim Fuarı
(www.linea.gr)
Atina
ESKA Attika Exhibition &
Conference Center
7-9 Şubat – 12-13 Eylül
(Yılda iki kez)
Modern Home Exhibition – Mobilya ve
Elektrikli Eşya Fuarı
(kanavopan@ath.forthnet.gr)
Atina
OLP – Pire Liman İşletmesi
23-31 Ekim (Her yıl)
Marmin – Mermer, Maden ve Makina
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Philoxenia Helexpo – Uluslararası Turizm
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Agrotica Helexpo – Tarım Makinaları ve
Teçhizatları Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Transport & Logistics – Nakliyat ve
Lojistik Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Electronic & Lighting Lounge – Elektrik ve
Işıklandırma Fuarı (www.electrotec.gr)
Atina Ticaret Müşavirliği
Atina
International Exhibition &
Congress Center of
HELEXPO, Thessaloniki
International Exhibition &
Congress Center of
HELEXPO, Thessaloniki
International Exhibition &
Congress Center of
HELEXPO, Thessaloniki
International Exhibition &
Congress Center of
HELEXPO, Thessaloniki
Metropolitan Expo – El.
Venizelos Airport
17-20 Şubat 2011 (Her yıl)
18-21 Kasım 2010 (Her
yıl)
3-7 Şubat (İki yılda bir)
19 – 22 Mayıs (İki yılda
bir)
1-4 Ekim 2010 (iki yılda
bir)
136
1.6 BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ KURULUŞLAR
SEV- Yunan İşadamları ve Sanayicileri Federasyonu
Ksenofontos 5, 10557 Athens
Tel: 0030 210 3237325 , Faks: 0030 210 3222929
E-mail: info@fgi.org.gr
www.sev.org.gr
Yunan İhracatı Geliştirme Kurulu- (HEPO)
86, Marinou Antypa Str., GR 163 46 Helioupolis ATHENS /
Tel: 0030 210 9982101, 210 99 82 117, 210 99 82 240
Faks. 0030 210 9961927; 9969100
www.hepo.gr
Atina Ticaret ve Sanayi Odası
7-9 ACADEMIAS STR. GR 106 71 ATHENS
Tel: 0030 210 3604815 ; 3624280
Faks: 0030 3618810; 3645803
Türk Yunan İş Konseyi
Voulis 35 Sindagma/Athens
Tel: 0030 210 2505202
Faks: 0030 2505253
Selanik Ticaret Odası
Tsimiski 29, 54624 Thessaloniki
Tel: 0030 231 0370100, 370132
Faks. 0030 231 0370166; 370114
www.ebeth.gr
Yunan Pamuk Kurulu-Hellenic Cotton Board
150 Syngrou Ave.17671 Kalıthea ATHENS
Tel: 0030 210 9225011
Faks: 0030 210 924 36 76
Yunan Bankalar Birliği-Hellenic Bank Association
Massalias Street 10680 Athens
Tel: 0030 210 3386500 Faks: 0030 3615324
www.hba.gr
Yunan Milli Tütün Kurulu-National Tobacco Board
2 Amerikis 10564 ATHENS
Tel: 0030 210 323 47 27, 32223 111-9 Faks: 0030 323 84 68
Yunan Yatırım Merkezi – Yatırım Teşvikleri
3 Mitropoleos Street GR-105 57, Athens
Tel: 0030 210 3355714 Faks: 0030 3355740
http://www.elke.gr
Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetleri
14-16 Lykourgou Str. 101 66 ATHENS
Tel: 0030 210 3289000 Faks: 0030 3222205
www.statistics.gr
Yunan Standartar Kurumu (ELOT)
313 Aharnon Street
GR-111 45 Athens
Tel: 0030 210 2120418, 2120420
Faks: 0030 2283034
E-mail: nsymferis@elot.gr
Kamu Gaz Kurumu (D.E.P.A.)
92 Marinou Antipa Street GR-141 21 Herakleio, Athens
Tel: 0030 210 2701202; 2701204
Faks: 0030 6749504
E-mail: a.papageorgiou@depa.gr
Yunan Enerji Kurumu (PPC)
30 Chalkokondyli Street
GR-104 32 Athens
Tel: 0030 210 5234604 ; Faks: 0030 5241300
Yunan Hoteller Birliği
24, Stadiou Str. - 105 64 Athens,
Tel. : 210 33.10.022-6, Faks: 0030 3225449, 3236962
URL : www.grhotels.gr
Pire Ticaret ve Sanayi Odası
1 Loudovikou Street, Odyssou Square
GR-185 31 Piraeus
Tel: 0030 210 4179480, 4177241
Fax: +30/210/ 427-4084, 417-8680
E-mail: evep@pcci.gr
Yunan Telekom Kurumu (OTE)
OTE Building, 99 Kifissias Avenue
GR-151 24 Maroussi, Athens
Tel: 0030 210 6115014
Fax: +30/210/ 619-9899
Pire Liman İdaresi
10 Akti Miaouli Street GR-185 38 Piraeus
Tel: 0030 210 4550282, 4550283
Fax: +30/210/ 455-0286
Yunan Gemi Sahipleri Birliği
85 Akti Miaouli Street GR-185 38, Pireaus
Tel: 0030 210 4291159 up to 65
Fax: +30/210/ 429-0107, 429-1166
Atina Ticari Distribitörler Birliği
15 Voulis Street, GR-105 63 Athens
Tel: 0030 210 3232622 ; Faks: 0030 3238378
E-mail: aaca@acci.gr or aaca@otenet.gr
Yunan Ticaret ve Sanayi Odaları Merkez Birliği
7 Academias StreetGR-106 71, Athens
Tel: 0030 210 363270; 3625630; 338 710456
Faks: 0030 3622320
Atina Ticaret Müşavirliği
137
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER ve FAYDALI BİLGİLER
2.1 Tespitler ve Görüşler
Yunanistan pazarı, ithalat kapasitesi, Türkiye’ye coğrafi yakınlığı, ve her şeyden önemlisi, ülkemiz
ürünlerinin kalite ve standardı konusunda önyargıya sahip olmayan tüketici yapısıyla ihraç
ürünlerimiz için çok önemli ve ilerisi için de umut vaad eden pazarların başında gelmektedir.
Ancak bu tespitlerle birlikte pazarın kolay bir pazar olduğunun anlaşılmaması gerekmektedir.
Ticaretinin yarısından fazlasını AB üyeleri ile yapmakta olan Yunanistan’da devletin ekonomideki
payı % 40’lar seviyesinde bulunmaktadır. Sanayinin bir çok dalındaki oligopol yapı nedeniyle
pazara giriş ve tutunmada zorluklar çekilebilmektedir.
OECD’nin düzenli olarak yayımladığı “Business Environment” araştırmasına göre Yunanistan
özellikle bürokratik işlemlerin fazlalığıyla iş yapma ortamının en zor olduğu ülkelerden biridir.
OECD’nin rüşvetle mücadele anlaşmasına taraf olan ülke Transparency International’da 57.
sırada yer almıştır. Yunanistan AB üyeleri arasındaki sıralamada 24. durumdadır.
Yunanistan’da 800 bin civarında tescilli şirket bulunmaktadır. Bunların yaklaşık 600 bini şahıs
şirketleri iken limited şirket statüsündekilerin sayısı 100 bin civarındadır.
Yunanistan, özellikle sanayi ürünlerinde çok sınırlı ve az sayıda üretim imkanları ile toplam
talebinin % 80’ler gibi bir kısmını ithalat ile karşılayan bir ülke konumundadır. Daha önce de ifade
edildiği gibi, Yunan sanayi son yıllarda ciddi anlamlarda sıkıntı yaşayan, birkaç sektör dışında
(deniz taşımacılığı, turizm ve bankacılık) dışardan gelen ucuz ve kaliteli ürünlere karşı rekabet
edemeyerek kapanma aşamasına gelen, kısaca sıkıntıları üst noktaya ulaşmış bir görünüm
sergilemektedir. Yunanistan’ın coğrafi konumu, ekonomik yapısı, sanayileşme stratejisi ve
GSMH’nın dağılımı gibi verilerine kabaca bir göz atıldığında, sunduğu ithalat ve pazar imkanları
açısından daha değişik bir yapısı olduğu görülecektir. Özellikle Selanik ve Kuzey Yunanistan
üzerinden Balkanlara ve Doğu Avrupa’ya giriş için önemli bir geçiş noktası olarak
kullanılabilmektedir.
Hizmet ağırlıklı ekonomiye sahip ülkede kişi başına gelir 20.000 Euro’dan daha fazladır. Yüksek
alım gücü, hayat standardı ve ithalat rakamları ve ülkemize yakınlığı ve daha önce arz edilen
hususlar dikkate alındığında Yunanistan, Türk ihracatçısı açısından kesinlikle ihmal edilmemesi
gereken bir pazar konumundadır.
Sağlıklı bir pazarlama ve tanıtım politikası uygulandığı müddetçe, Yunanlı ithalatçının Türkiye’ye
olan ilgisi önümüzdeki yıllarda artarak devam edecektir. Nitekim ihracat rakamlarımız bu
gelişmeyi teyid eder nitelikte olup, Yunanistan’a yapılan ihracatımız global kriz nedeniyle 2008
hariç olmak üzere Türkiye’nin genel ortalama ihracat artışının üzerinde seyretmektedir.
İhracatçımızın Yunanlı ortağı ile ilişkilerinde dikkat etmesi gereken hususların başında özellikle
ödeme ve teslim koşulları gelmektedir. Oldukça klasik bir tavsiye olarak, ihracatçımızın öncelikle
akreditif ile çalışması tavsiye edilmektedir. Ancak, Yunanlı işadamlarının büyük bir çoğunluğu
akreditifi kabul etmeyerek, vadeli ödeme talep etmekte ve çek ya da senet usulü çalışmayı teklif
etmektedir. Firmalarımızın, Yunanlı firmanın güvenilirliği konusunda sağlıklı fikir sahibi olmadan
çek ve senet ile çalışmaktan kaçınmalarında yarar görülmektedir. Ancak, altı çizilmesi gereken bir
husus; mevcut Yunan yasalarına göre çek Türkiye ile kıyaslandığında daha sağlam bir ödeme
aracı niteliğindedir.
Çek hamili, çeki bankaya ibraz ettiğinde, çekin karşılıksız çıkması durumunda banka tarafında
çekin arkasına bir şerh düşülmekte bu şerhe dayanarak Yunanistan’da doğrudan çeki düzenleyen
firma hakkında icra takibine gidilmektedir. Ayrıca, Merkez Bankasınca söz kosu firma kara listeye
alınarak hesapları bloke edilmekte, mahkemeye gidilmesi halinde ise, çek düzenleyen hapis
cezasıyla cezalandırılmaktadır. Çünkü bir ihtilaf durumunda çek ve senetin herhangi bir yaptırım
gücü bulunmamakta, tahsilatta çok ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
138
Akreditif kabul edilmemesi halinde banka garantisi talep edilmesinde fazlasıyla yarar
gözükmektedir. Ayrıca, belli bir güven telkin etmeyen ya da güvenilirliği konusunda sağlıklı bilgi
olmaksızın büyük meblağlarda bağlantılara girilmemesinde fayda mülahaza edilmektedir.
Müşavirliğimize her ay ortalama 10 adet firmamız başvuruda bulunarak ithalatçı firma ile yaşanan
tahsilat problemini aktararak yardım talep etmektedir. Ancak ödemelerin geç yapılması kronik bir
problem olmaya devam etmektedir. Ekonomik krizin de etkisiyle 2008 yılında karşılıksız çek
sayısında bir önceki yıla göre % 50 artış olmuştur. 2008 yılındaki toplam 120,000 karşılıksız çekin
değeri 1.5 Milyar €’ya yaklaşmış, bu rakam 2009 sonunda 2 Milyar Euroyu aşmıştır.
Yunanlı ithalatçılar genelde FOB teslimat isterler. Ancak, büyük Yunan firmaları teslimatın
Türkiye’de fabrikada yapılmasını isteyebilmekte ve taşıma ve sigortayı kendileri üstlenmektedirler.
Genelde peşin ödeme veya akreditifli olarak başlayan ticari ilişkiler sonraki partilerde vesaik
mukabiline veya açık hesaba dönüşmekte ve zaman zaman ödenmeme şikayetleri ile
karşılaşılabilmektedir. İthalatçılar Yunanistan’da akreditif işlemlerinin çok masraflı olduğundan
şikayet etmektedirler. Sevk evraklarının suretleriyle gümrüklerden mal çekilebildiği ve akreditifteki
muhabir banka güvencelerinin bertaraf edilebildiği görülebilmektedir. Bankaların herhangi bir
garanti vermesi için, önce eşdeğer nakit miktarın bankaya yatırılması gerekmektedir. Ekstra
giderlerden kaçınmak için Yunanlı firmalar genellikle vesaik mukabili ödeme şeklini tercih etmekte
veya 30-60 gün veya daha uzun vadeli ödeme kolaylığı aramaktadır. İhracat imkanı olan Türk
ürünlerinin çevreye duyarlı AB’nin standart ve tüketici güvenliğini sağlayan CE işaretine sahip
ürünlerden (Bu ürünlerin bir listesi Dış Ticaret Müsteşarlığımızın Web Sayfası www.dtm.gov.tr
adresinden temin edilebilir.) olması halinde herhangi bir engelle karşılaşmadan ihraç edilmektedir.
Diğer önemli bir husus ise, ihracatçı firmalarımızın öncelikle ithalatçı firma ile telefon, faks ya da
diğer iletişim araçları ile temasa geçtikten sonra ilgili Yunan firmaları ile yüz yüze görüşmek için
numune malı bizzat yanına alıp doğrudan Yunanistan’a seyahat düzenleyerek görüşmelerinde
büyük fayda mülahaza edilmektedir. Yunanistan’a ziyaret düzenleyen firmalarımıza Yunanlı
partnerlerinden randevu alınmasında Müşavirliğimizce yardımcı olunmaktadır.
Tekstil standartı ve kalite sorunu olmayan iplik, döşemelik kumaş, perdelik kumaş, havlu, bornoz,
ev tekstili, çarşaf, konfeksiyon-hazır giyimin Yunanistan’da pazar imkanı yüksektir. Ancak düşük
kaliteli ve dar gelirlilere veya taşraya hitap eden ve maalesef yoğun olarak Yunanistan’a giren
bazı ürünler; Türk malı imajını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle belirli markalara düşük fiyatla
fason üretim Türk firmaları için bir çıkış yolu olarak sunulsa da katma değerin yoğunlukla Yunan
firmalarında kalmasına neden olmaktadır. Ünlü Türk markalarının Yunan piyasasına kendi
adlarıyla girmede yapacakları çalışma ve gayret bu olumsuz durumu bertaraf edebileceği gibi bu
pazar konusunda tereddüt içinde olan diğer Türk markalarının da kendi adlarıyla pazarda yer
alması için çalışmalarına cesaret verecektir.
İklim şartları ve deniz turizmi, bu ülkeye ihracatta hazır giyim ürünlerinin potansiyel alıcılarınıda
belirlemektedir. Bu nedenle, rahat spor giyim, iç çamaşırı, mayo ve bikini türü giysilere talep
fazladır. Yunanistan’da gelir düzeyinin yüksek olması ve yine gelir düzeyi yüksek turistlerin
buraya rağbet ettiği göz önüne alındığında kaliteli ve belirli bir çizgiyi taşıyan ürünlere de pazar
olduğu ortaya çıkmaktadır. Hediyelik eşyaya olan talep çok yaygındır. Ülke geleneklerinin, milli ve
dini günlerin turizm sezonunun ve sektörlerinin iyi bir şekilde etüd edilmesi gerekmektedir. Ülkede
genelde sıcak ve kurak bir Akdeniz ikliminin sürmesi ve halkın alım gücünün yeterli olması
nedeniyle, yaşanılan ve çalışılan mekanlar yerli üretimi çok sınırlı olan ve büyük çoğunluğu ithal
klimalarla soğutulmaktadır. Ticari tip soğutucular ise yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu sektörde
talep, tanınmış markalara yönelmektedir. Sabırlı ve israrlı Türk ürünlerinin pazarda yer edinmesi
mümkün görülmektedir. Makine ve ekipmanda yerli üretim sınırlı olup büyük oranda İtalya ve
Almanya menşeli makineler pazarda alıcı bulmaktadır. Ayrıca küçük bir pazar olması ve üretimin
pahalı olması nedeniyle az sayıdaki gıda ve tekstil işletmeleri dışında firmalar aile işletmeleri
şeklinde kendini göstermektedir. Ancak, son yıllarda AB bütünleşmesinin getirdiği değişim ile çok
şubeli yabancı sermayeli mağazalar özellikle gıda, temel ihtiyaç ve elektronik sektöründe etkili
olmaya başlamışlardır.
Atina Ticaret Müşavirliği
139
Yunanistan’da pazara giriş stratejisinin doğru tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Sık sık
vurgulandığı gibi pazarın kendi yapısal özellikleri farklılıklar arz etmektedir. Kamu sektörünce
açılan ihalelerde fiyat en önemli parametre olmakla birlilte bazı durumlarda Yunanlı bir partnerle
hareket etmek daha kolaylaştırıcı olabilmektedir. Ürün satmak isteyen şirketlerin dağıtım kanalları
konusunda tecrübeli ve başarısını ispatlamış acenta veya distribütör ile çalışması ( ithalatın %
80’inin bu aracılar tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir) Yunanistan pazarında avantaj
sağlayabilmektedir. Satış sonrası destek pazarda tutunmanın en önemli şartlarından bir tanesidir.
Savunma sanayi, yenilenebilir enerji, enformasyon teknolojileri, sağlık ekipmanları, turizm
pazardaki boşluklar olarak karşımıza çıkmaktadır.
İhracatçılarımızın herhangi bir bağlantı veya anlaşma öncesinde muhatabı ile ilgili detaylı bilgi
toplamasında büyük yarar bulunmaktadır. Yunanistan’da şirketlerin mali durumu ve ticari sicili ile
ilgili bilgi sağlayan çeşitli kuruluşlar bulunmakta olup talep edilen bilginin çeşidine göre belirli bir
ücret karşılığında bu hizmeti vermektedirler.
Yunanlı şirketlerle herhangi bir franchise veya distribütörlük anlaşması durumunda ulusal
mevzuatla birlikte AB’nin ilgili direktifleri geçerlidir. Konuya ilişkin olarak “ http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31986L0653:EN:HTML”
bağlantısından
detaylı bilgi temin etmek mümkündür.
Yunanistan pazarında reklam büyük önem taşımaktadır. Ciddi bir TV izleme alışkanlığı
bulunmakta olup karar vericilerin bu hususu göz önünde bulundurması gerekmektedir.
2.2 İş Görüşmesi Yaparken (2)
Yunanistan’daki iş alışkanlıkları ve iş yapma kültürü ile Türkiye arasında büyük benzerlikler
bulunmaktadır. Aynı coğrafyada olmasının ve Akdeniz kültürünün bunda büyük etkisi
bulunmaktadır.
Yunan iş dünyası Haziran sonundan başlayarak Temmuz ve Ağustos ayları boyunca devam eden
dönemde tatil yapmayı tercih etmektedir. Eylül’ün ilk yarısında düzenlenen Selanik Uluslararası
Fuarına kadar iş hayatı bir anlamda kesintiye uğramaktadır. Bu dönemde Yunanistan'da iş
görüşmesi ayarlanması hatta en basit ticari bilgiyi toplamak bile zaman zaman çok zor
olabilmektedir. Bu dönemde yazışmalara cevap alınamaması da normal olarak kabul
edilebilmektedir. Ayrıca paskalya (Nisan) dönemi de benzer özellikler göstermektedir.
Görüşme programlarının en az bir gün öncesinden planlanması gerekmektedir. Ancak bazı
durumlarda çok kısa zamanlar içerisinde de randevu ayarlanması mümkün olabilmektedir.
Toplantının 1 gün öncesinden tekrar hatırlatılmasında fayda bulunmaktadır.
Toplantı saatlerinin öğle yemeği saatleri dikkate alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
İş ilişkilerinin başlaması için Yunan tarafının karşısındakini kişisel olarak tanıma gayreti içinde
olduğunun hatırdan çıkartılmaması gerekmektedir. Başarılı bir ilişkinin kurulabilmesi için tarafların
samimi olması büyük önem taşımaktadır. İlişkilerde Yunan tarafının en fazla önem verdiği konu
karşılıklı güvenin tesis edilmesidir.
Yunanistan’da tıpkı Türkiye’de olduğu gibi yaşa ve pozisyona büyük saygı gösterilmektedir.
İş ilişkileri zaman zaman yavaş ilerleyebilmektedir. Bu nedenle sabırlı olunması ve karşı tarafı
rahatsız edecek şekilde ısrarcı olunmaması önerilmektedir. Ürünün veya hizmetin kalitesi
hakkında sade ancak etkileyici olmak gerekmektedir.
Yunanlılar iş görüşmelerinde oldukça tecrübelidirler ve pazarlık yapmaktan çok
hoşlanmaktadırlar. Karar verme süreci şirketin en üst düzeyinde gerçekleşmektedir. Karar verme
sürecinde teslim tarihleri veya benzeri bir konuda bir şeyi zorla kabul ettirmeye çalışmak,
görüşmelerin tıkanmasına neden olabilmektedir.
(2)
İGEME’nin Yunanistan Ülke Raporundan derlenmiştir.
Atina Ticaret Müşavirliği
140
Yunanistan’da işadamlarının büyük bir çoğunluğu İngilizce bilmektedir. Ancak görüşme esnasında
yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için bir tercüman bulundurulmasında fayda mütalaa
edilmektedir. Toplantı, görüşme veya haberleşme için sunulacak materyallerin hem İngilizce hem
de Yunanca hazırlanması hem iletişimi kolaylaştıracak hem de Yunan tarafında bir sempati
yaratacaktır. Yazışmalar için de İngilizce sıklıkla kullanılmaktadır. Şirket broşürleri Yunanca
olduğu kadar İngilizce de basılmaktadır.
Yunanlılar şahsi ilişkilere önem vermektedirler. Eğlence iş ilişkilerini pekiştiren bir unsur olarak
kabul görmektedir. İş görüşmeleri genellikle bir içecek eşliğinde ve sosyal konularla ilgili sohbet ile
başlamaktadır. Herhangi bir ilişki kurulana kadar soyadı kullanılmakta ve Yunanca bilmeyen
katılımcıların bulunduğu toplantılarda genellikle İngilizce konuşulmaktadır. Yunanlılar telefon veya
yazışma yerine kişileri daha yakından tanımak için yüz yüze görüşmeleri tercih etmektedir.
İlişkilerin geliştirilmesi ise zaman almaktadır. Bu ortam ofiste veya uzayan öğle yemeklerinde
veya diğer sosyal aktivitelerde sağlanabilmektedir. Aile bağları ve arkadaşlık Yunanistan’da
önemlidir.
Toplantılara yarım saat kadar geç gelinmesi normal karşılanmaktadır. Ancak Yunanistan'da ilk
defa iş yapan bir işadamının toplantıya geç kalmasının hoşgörülmesini beklememek
gerekmektedir. Toplantılar canlı bir ortamda geçmekte ve herkesin katılması beklenmektedir.
Herkesin soru sormasına ve konuşmasına izin verilmektedir. Bu arada sunuşlarda dahi
müdahaleler olabilmektedir. Görüşmeleri yürüten liderden de görüşleri tekrar istenilen konuda
toplaması beklenmektedir. Yunanlılar bilgili ve tecrübeli kişilere saygı göstermektedirler. Zaman
zaman bilgi düzeyi ve tecrübe test edilebilmektedir.
Toplantıların çok önceden dikkatli bir şekilde planlanması ve değişikliklere de hazırlıklı olunması
gerekmektedir. Hiçbir koşulda birisinin sözlerinin herkesin içerisinde sorgulanmaması akıldan
çıkarılmamalıdır. Yunanlılar kendini beğenmiş, soğuk ve ciddi kişilerden hoşlanmamaktadır ancak
ilişki belirli bir seviyeye ulaşmadan da resmi olmayan bir tutum sergilenmesi karşı tarafça hoş
karşılanmayabilmektedir.
Yunanlılar kültürel miraslarının dünya medeniyetlerine yaptığı katkılardan dolayı gurur
duymaktadırlar. Yunan edebiyatında şiir, felsefe, tarih önemli bir yer tutmaktadır. Yunan Ortodoks
kilisesi ülkenin ulusal dini olup, nüfusunun büyük bir çoğunluğu tarafından takip edilmektedir. Din,
Yunanistan'da yaşam biçiminin içine girmiştir. Tatillerin ve festivallerin büyük bir çoğunluğu doğal
olarak dini tatillerden oluşmaktadır. Paskalya yortusu en büyük dini tatil zamanıdır. Bu tatile Noel
ve yılbaşından daha fazla önem verilmektedir. Kilise politika, vatandaşlık ve devlet işlerinde
önemli bir rol oynamaktadır.
2.3 Faydalı Bilgiler
2.3.1 Hava Durumu
Yunanistan’da Akdeniz iklimi hakim olup kuzey bölgelerinde ve Türkiye sınırında iklim biraz daha
karasal özellik kazanmaktadır. Atina ve güneyine nadiren kar yağmaktadır. İlkbahar ve sonbahar
kısa sürmektedir.
Başkent Atina’da hava sıcaklığı kış mevsiminde nadiren sıfır derecenin altına düşerken yazın gün
içinde sıcaklık 40o‘lere çıkmaktadır. Genelde yağmur şeklindeki yağışlar Kasım-Şubat arasında
yoğunlaşmıştır. Atina’nın güneyine nadiren kar yağmaktadır.
2.3.2 Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri
Yunanistan’da hafta içinde devlet daireleri yazın 07:30-14:30 kışın ise 08:00-15:00 saatleri
arasında çalışmakta, cumartesi ve pazar günleri mesai yapılmamaktadır. Özel şirketlerde mesai
saatleri 09:00-17:00 arasındadır. Pazar günleri ise büyük marketler de dahil olmak üzere tüm özel
kuruluşlar tatil yapmaktadır.
Yunanistan ve Türkiye aynı saat dilimleri içinde yer almaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
141
Hafta içinde küçük ve orta boy işletmeler Salı, perşembe ve cuma günleri 17:30 – 20:30 dahil
olmak üzere 08:30-15:00 arasında çalışmaktadır.
Bankalar 08:00-14:00 saatleri arasında mesai yapmaktadır. Büyük bankaların bazı şubeleri
akşamüstü ve cumartesi sabahları da hizmet vermektedir.
Yunanistan’da özellikle temmuzun ikinci yarısı ile eylül ortası genelde izin kullanılan dönemler
olarak görülmektedir. Ülkede iş yapmanın bu dönemde zor olması nedeniyle iş gezilerinin hatta
çok gerekli olmayan yazışmaların bu dönemde yapılması önerilmemektedir. İş hayatının normale
dönmesi Eylül ayında Selanik’te düzenlenen uluslararası fuarın ardından olmaktadır. Ayrıca 20
Aralık - 6 Ocak arasında da benzer bir dönem yaşanmakta iş hayatında kesintiler olabilmektedir.
Öte yandan tatil yapmayı seven Yunan halkı aşağıdaki resmi tatil günlerini hafta sonları ile
birleştirebilmekte ve sene içinde bir kaç kez birer haftalık dönemlerde izin yapabilmektedir.
Ülkenin Resmi Tatil Günleri-2010
1 Ocak
6 Ocak
15 Şubat
25 Mart
2-5 Nisan
1 Mayıs
24 Mayıs
15 Ağustos
28 Ekim
24-25 Aralık
26 Aralık
31 Aralık
- Yeni yıl Tatili
- Epiphany – Ortodoks Yılbaşı Tatili
- Kathara Deftera (Her yıl değişmektedir)
- Bağımsızlık Günü
- Paskalya (Her yıl değişmektedir)
- İşçi Bayramı
- Dini Paskalyanın 50. Günü (Her yıl değişmektedir)
- Assumption Günü (Meryem Ana’nın Ölüm Günü)
- Ohi (Hayır) Günü
- Noel arifesi ve Noel
- Noel’in İkinci Günü
- Yeni Yıl Arifesi – Yarım Gün
2.3.3 Vize ve Seyahat
Yunanistan ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesinin önündeki en büyük engellerden vize
uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Gerek yeşil gerekse lacivert pasaportlar için vize alınması
zorunludur. İşadamlarının Yunanistan’dan bir davet mektubu alarak vize başvurusu yapması
formaliteleri kolaylık sağlamaktadır.
Güzergah
1. Sefer 2. Sefer 3. Sefer
Havayolu : THY, Olympic Havayolları ve
İstanbul-Atina
08:05
17:00
21.35
Aegean tarafından İstanbul-Atina arasında THY
yapılan düzenli seferler ülkeye ulaşmanın
Atina-İstanbul
07:45
10:30
19:25
en hızlı yoludur. THY’nin 3 ve Olympic
Atina-İstanbul
08:30
19:30
Havayollarının 2 ve Aegean`ın 1 olmak Olympic
İstanbul-Atina
10:35
21:20
üzere
her
gün
karşıklı
seferler
İstanbul-Atina
16:00
bulunmaktadır. Yandaki tabloda ilan edil- Aegean
miş en son tarife cetvelinden temin edilen Airlines
Atina-İstanbul
14:00
bilgiler gösterilmektedir. Uçuş saatleri yaz /
kış saati uygulamasına göre değişiklikler göstermektedir. Ayrıca 2009 yılında İzmir – Atina
seferleri düzenlenmeye başlamıştır. Halen sefer yapmakta olan Pegarus Airlines-İzair ile
Sunexpress Airlines’ın hafta içi seferleri aşağıdaki gibidir:
Pegasus – İzair:
İzmir – Atina: Pazartesi – Çarşamba – Cuma: 11:35
Atina-İzmir-Ankara: Pazartesi – Çarşamba – Cuma: 13:05
Sunexpress:
İzmir – Atina: Cuma: 14:00 ; Pazar: 21:15
Atina – İzmir: Cuma: 15:30; Pazar: 22:45
Eleftherios Venizelos (Atina) havalimanından şehir merkezine düzenli otobüs ve metro seferleri
bulunmaktadır. Trafik yoğunluğuna bağlı olarak değişmekle birlikte normal şartlarda yaklaşık 45
dakikada taksi ile 30 € civarında bir ödeme ile şehir merkezine ulaşılabilmektedir. Yunanistan’da
16 adet havalimanı mevcuttur. Ancak bunlardan sadece Atina, Selanik, Girit, Rodos ve Korfu’ya
tarifeli seferler yapılmaktadır.
Atina Ticaret Müşavirliği
142
Karayolu : Vizeye sahip Türk Vatandaşlarının Yunanistan’a girişlerini özel taşıtlarıyla
yapmalarında bir engel bulunmamaktadır. Ancak taşıtlar için Yunanistan girişinde kalınacak
süreyle sınırlı kasko sigorta yapılması gerekli görülmektedir. Bu konuda Türk TURİNG kurumu ile
temasa geçilmesi gerekmektedir.
Yunanistan’da her marka ve model otomobil tamiri yapılmaktadır. Ancak işçilik maliyeti daha
yüksek, servis kalitesi ise diğer gelişmiş ülkelerle mukayese edildiğinde düşüktür.
İstanbul-Atina güzergahında ihtiyaçları karşılayacak sıklıkta benzin istasyonu ve yerleşim birimi
bulunmakla birlikte çalışma saatleri dikkate alınarak ihtiyaçların ertelenmeden ilk istasyonlardan
birinde karşılanmasında fayda bulunmaktadır.
Otoyol geçişleri nakit ve Euro olarak
ödendiğinden ülkeye girişte bir miktar
bozuk para bulundurulmalıdır.
Konaklama ihtiyacı için yol kenarlarında
veya araba içinde gecelemek yoluna
gidilmemeli;
yerleşim
yerlerindeki
konaklama tesisleri tercih edilmelidir.
Herhangi bir kazanın vuku bulması
durumunda trafik polisleri beklenmeli ve
kaza raporunun yerinde hazırlanması
gerekmektedir. Ayrıca kazanın ölüm
veya yaralamaya sebebiyet vermesi
durumunda en yakın Başkonsolosluğun
bildirilmesi gerekmektedir.
Başlıca Şehirler Arasındaki Mesafe (km)
Atina-Korintos
Atina-İskeçe
86
Atina-Naflio
146 Atina-Gümülcine
Atina-Tripoli
186 Atina- Dedeağaç
Atina-Lamia
215 Atina-Kavala
Atina-Patra
215 Selanik-Larissa
Atina-Kalamata
279 Selanik-Kavala
Atina-Volos
324 Selanik - Kipi
Atina-Trikala
331 Kavala-İskeçe
Atina-Larissa
362 Gümülcine-Dedeağaç
Atina-Igoumenitsa
480 Dedeağaç-Kipi
Atina-Selanik
515 Lamia-Larissa
Atina-Drama
668 Igoumenitsa – Larissa
736
792
857
680
186
173
368
56
65
45
146
303
Selanik
üzerinden
seyahat
eden
vatandaşların çoğu, Selanik Başkonsolosluğu ile aynı bahçede bulunan ve saat 10:00 – 17:00
arasında açık bulunan Atatürk Evi Müzesi’ni (doğduğu ev) ziyaret etmektedirler.
İki ülke arasında çalışan otobüs firmaları (her gün dönüşümlü olarak Varan, Ulusoy,Metro ve
Derya firmaları çalışmaktadır) Dedeağaç, Kavala Gümilcine, İskeçe, Selanik, Larissa ve Atina
güzergahını kullanmaktadır. İstanbul – Atina arası yolculuk
Güzergah
Kalkış Varış
yaklaşık 18 saat sürmektedir. Gidiş dönüş otobüs ücreti kişi
Atina-Selanik
06:50
11:52
başı 80 Euro civarındadır.
Atina-Selanik
9:21
15:02
Atina içinde metro, tram, trolley ve otobüs şebekesi yaygın Atina-Selanik
13:21
18:31
olup ucuzdur. Biletler 1 Euro olup Kiosklarda ve metro Atina-Selanik
20:39
01:48
istasyonlarında temin edilebilir. 7 gün geçerli olan bir bilet Atina-Selanik
22:55
05:36
türü 10 Euro’ya satılmakta olup havaalanı hariç tüm Atina-Dedeağaç 06:50
17:16
hatlarda sınırsız kullanıma açıktır. Ulaşımda 3 hat ve 30’a Atina-Dedeağaç 20:39
06:53
yakın istasyon bulunmaktadır.
Atina-Dedeağaç 22:55
13:15
08:04
Atina’da taksimetre 1.20 Euro ile açılmaktadır. Şehir içinde Selanik-İstanbul 19:38
09:20
km başına 0.34 Euro; dışında ise 0.64 Euro eklenmektedir. İstanbul-Selanik 21:00
Dedeağaç-Atina 06:42
16:42
Demiryolu : Yunanistan’da demiryolları diğer AB üyesi Dedeağaç-Atina 15:22
05:46
ülkelere nazaran daha az gelişmiş durumdadır. Ancak Dedeağaç-Atina 20:32
06:46
başlıca şehirler arasında seferler düzenlenmektedir. Atina- Selanik-Atina
01:41
06:46
Selanik arasında günün çeşitli saatlerinde tren seferleri Selanik-Atina
07:13
11:40
bulunmakta olup, bilet fiyatları sınıf ve seyahat süresine
Selanik-Atina
10:13
15:21
bağlı olarak 20 € ile 75 € arasında değişmektedir. Atina –
Selanik-Atina
16:33
22:46
Selanik arasındaki en hızlı trenle bu yolculuk yaklaşık 5
Selanik-Atina
23:33
06:12
saat içinde katedilebilmektedir. Selanik – Sirkeci arasında
karşılıklı tren seferleri yapılmaktadır. Selanik’ten akşam 20:00’da kalkan tren yaklaşık 16 saatlik
bir yolculuktan sonra öğlen saatlerinde İstanbul’a varmaktadır. (www.tcdd.gov.tr)
Atina Ticaret Müşavirliği
143
İstanbul’a günde iki sefer düzenlenmektedir; bunlardan ilki sabah 07:18’de kalkıp, akşam
21:30’da Sirkeci’ye varmaktadır, ücreti ise A sınıfı 35 Euro, B sınıfı 23,20 Euro’dur. İkinci sefer
akşam 19:55’de kalkıp sabah 07:45’de Sirkeci’ye varmaktadır, çift kişilik kamarada yatak fiyatı
48,20 Euro, tek kişilik kamara ise 85 Euro’dur. Her iki sefer de Intercity trenleriyle yapılmaktadır.
Denizyolu: Atina’dan hemen her gün hava ve deniz şartlarının elvermesi kaydıyla düzenli olarak
feribot seferleri yapılmaktadır. Yaz aylarında karşılıklı sefer sayıları artmaktadır. Türkiye’ye
ferbotla ulaşmak için Atina-Sakız-Çeşme, Atina-İstanköy-Bodrum, Atina-Midilli-Ayvalık, AtinaSamos-Kuşadası, Atina-Rodos-Marmaris başlıca 5 seçenektir.
En çok tercih edilen Atina-Sakız-Çeşme güzergahında feribotlar saat 17:00-18:00 civarında Pire
limanından hareket etmekte, sabah saat 04:00 sularında Sakız adasına ulaşmaktadır. Sakız’dan
sabah 08:00 civarında ise hareket eden bir başka feribotla yaklaşık 1 saat süren bir seyahatle
Çeşme’ye varılmaktadır. Bu seyahatin maliyeti otomobil hariç
Atina ile Başlıca Limanlar
ortalama 50 €’dur.
Arasındaki Mesafe (Deniz Mili)
Atina-Rodos-Marmaris Türk tekneleriyle geçiş (Marmaris
Tel.0252.412 22 90)
Atina-Mikonos
94
Atina-Kos (İstanköy) - BODRUM (Bodrum Tel.3161087)
250
Atina-Midilli (Lesvos)-Ayvalık (Ayvalık Tel:3122740) Midilli – Atina-Rodos
Ayvalık Araba geçiş ücreti 70 Euro ve kişi başı geçiş ücreti gidiş- Atina-Midilli
188
dönüş 50-70 euro olup Midilli-Atina feribot ücretleri ise tek yön 32 Atina- Girit
175
Euro’dan başlamakta ve 11 saat sürmektedir. Hızlı deniz otobüsü
Atina-Sakız
153
ise 5 saatte atinaya ulaşmakta ve 53 Euro gibi bir ücret almaktadır.
200
Feribot saatleri Pazartesi 08.00,Salı 08.00 ve 20.00, Perşembe Atina-İstanköy
174
08.00 ve Cumartesi 08.00 ve 20.00 olup, Çarşamba, Cuma ve Atina-Samos
Pazar günleri feribot bulunmamaktadır.
Atina – Santorini
130
2.3.4 Başlıca Gazete ve Dergiler
Ülkede başlıca gazeteler : Ta Nea, Kathimerini, To Vima, Eleftherotipia, Ethnos ve Elefthreos
Tipos’dur. Kathimerini gazetesinin ingilizce baskısı bulunmaktadır. Başlıca televizyon kanalları
Mega Channel, Antenna, Alpha, Skai tv, Alter, Star ve devlet kanalları ET1, Net ve ET3’dür.
SABAH BASKISI
Kathimerini
To Vima
Imerisia
AKŞAM BASKISI
Ta Nea
Eleftherotipia
Ethnos
Elefteros Tipos
Apoyevmatini
HAFTALIK BASKI
O Kosmos Tu Ependitii
PAZAR GAZETELERİ
Kathimerini
To Vima
Eleftherotipia
Ethnos
Elefteros Tipos
Tiraj
56,978
44,784
12,020
Açıklama
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
PASOK Yanlısı
Web Sayfası
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.imerisia.gr
63,430
52,944
46,593
38,183
14,923
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sağ Eğilimli YDP Yanlısı
Sağ Eğilimli YDP Yanlısı
www.tanea.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
www.apogevmatini.gr
96,598
Tarafsız
www.kte.gr
191,138
201,086
166,195
144,783
105,379
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sağ Eğilimli YDP Yanlısı
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
Kaynak : Atina Gazete Sahipleri Derneği
Atina Ticaret Müşavirliği
144
İş Dünyası Dergi ve Gazeteleri
4 Wheels (Aylık otomotiv dergisi)
Technical Press Yayınları
80 Ioannou Metaxa Street
GR-19400, Koropi
Tel: +30/210/ 979-2608, 979-2500
Fax: +30/210/ 979-2555, 979-2528
E-mail: info@technicalpress.gr
Amyntika Themata (Defense Matters)
290, Kifissias Ave. & 2, N. Paritsi Street
GR-154 51, N. Psychiko
Tel: +30/210/ 672-9960,
Fax: +30/210/ 674-6132
E-mail: info@amyntika.gr
Business and Tourism
Naftemporiki Gazetesi Yayınları
205 Lenorman Street
GR-104 42, Athens
Tel: +30/210/ 519-8000
Fax: +30/210/ 513-9905
E-mail: info@naftemporiki.gr
Business Partners
Yayıncı: American-Hellenic Chamber of Commerce
Mr. Raymond Matera, Editor
34 Panepistimiou Street
GR-106 79 Athens
Tel: +30/210/ 363-7787
Fax: +30/210/ 360-6510
E-mail: materay@ath.forthnet.gr
Economic and Industrial Review
(Aylık finans ve ticaret dergisi)
Ms. Alexandra Vovolini – Laskaridi, Editor
6-8 Vlahava Street
GR-105 51, Athens
Tel: +30/210/ 331-4714
Fax: +30/210/ 325-2283
E-mail: editor@economia.gr
ELNAVI Monthly Shipping Review
(Aylık denizcilik dergisi)
YayıncıMillennium Elnavi Ltd.
Mr. Elias Kalapotharakos, Publisher
19 Aristidou Street
GR-185 31, Piraeus
Tel: +30/210/ 452-2100
Fax: +30/210/ 428-2467
E-mail: elnavi@elnavi.gr
Ependytis (Haftalık finans gazetesi)
Yayıncı: Bestend Publications S.A.
Mr. Nikos Felekis, Director/Publisher
174 Syngrou Avenue
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30/210/ 372-1100
Fax: +30/210/ 372-1110
E-mail: ependitis@kte.gr
Express (Günlük finans gazetesi)
Yayıncı:Kalofolia Group of Companies
Mr. Aristides Zevgitis, Chief Editor
39 Halandriou Street
GR-151 25 Maroussi, Athens
Tel: +30/210/ 617-2700
Fax: +30/210/ 619-9421-2
E-mail: info@express.gr
Money and Tourism (Aylık dergi)
Yayıncı: Kappa Sigma Delta S.A.
Mr. Konstantinos Deriziotis, President & Publisher
8 Sitias & Messologiou Streets
GR-144 51 Metamorfosi, Athens
Tel: +30/210/ 211-7676
Fax: +30/210/ 211-7677
E-mail: info@ksd.gr and sec@ksd.gr
Atina Ticaret Müşavirliği
Kerdos (Günlük finans gazetesi)
Mr. Dimitris Evangelodimos, General Director
44 Vas. Georgiou & Kalvou Streets
GR-152 33 Halandri, Athens
Tel: +30/210/ 674-7881 up to 9
Fax: +30/210/ 674-7893
E-mail: mail@kerdos.gr
Energy
(Aylık dergi)
Yayıncı: Periodical Press S.A.
Mrs. Katerina Anemodoura, General Manager
224 Syngrou Avenue
GR-176 72 Kallithea, Athens,
Tel: +30/210/956-7161 up to 2
Fax: +30/210/957-9009
E-mail: info@pertip.gr
Ergotaxiaka Themata
(Aylık inşaat dergisi)
Yayıncı: Technoekdotiki S.A.
Mrs. Anastasia Papadopoulou, Editor
3 Pentelis Avenue & Pileos Streets
GR-152 35, Vrilissia
Tel: +30/210/ 680-0470
Fax: +30/210/ 680-0476
E-mail: technoekdotiki@technoekdotiki.gr
Kefaleo (Aylık finans ve iş dergisi)
Yayıncı: Attika Publishing
Mr. Theocharis Fillipopoulos, President & Publisher
40 Kifissias Street
GR-151 25 Amaroussion, Athens
Tel: +30/210/ 619-9080
Fax: +30/210/ 610-7741
E-mail: simitopoulou@atticamedia.gr
Trofima kai Pota (Food and Beverages)
(Aylık dergi)
Triaina Publishing
Mr. Kyriakos Korovilas, Managing Director
110 Syngrou Avenue
GR-117 41, Athens
Tel. +30/210/ 924-0748
Fax: +30/210/ 921-9891, 924-2650
E-mail: info@triaina.com
145
2.3.5 Kambiyo Denetimi
Yabancı paraların miktar sınırlaması olmaksızın ülkeye girişi serbesttir. Ancak 10 000 Euro’yu
aşan nakitlerin girişte beyan edilmesi gereklidir. Seyahet çeklerinin girişte beyanı zorunlu değildir.
Dövizin yurt dışına gönderilmesi serbest olup, 2000 Euro’yu aşan miktarın beyan edilmesi zorunlu
bulunmaktadır. Ancak, 10 000 Euro’yu aşan dövizi yurt dışına çıkaran Yunan vatandaşlarının
vergi borçları olmadığına dair vergi dairelerinden belge getirmeleri gereklidir.
2.3.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları(3)
Avukat / Büro
(3)
Şehir
Adres/Telefon Mail / Fax
Tel/Fax. 0030 210 6983693
Cep. 0030 6947366810, 0030 6977 142043
e-mail: vasgikas@yahoo.gr
e-mail: nmathens@yahoo.gr
Tel. 0030210 3629268, 3629664
Cep. 0030 972 252100
TE: 210 6441810 FAX: 0030 210 6459367
MOBILE: 0030 6947277970
EMAIL: tetoros.a@triklain.com
Web: www.triklain.com
Tel.0030 210 69 12 200 Fax. 69 11 211
E-Mail; info@avralaw.gr
WEB:www.avramopoulos.com
Vasilis GİKAS
Nikos MOUROUTSOS
Atina
İRİNİ D. NOTİ
Atina
MR. ANGELOS C. TETOROS
Atina
VASSILIS D. AVRAMOPOULOS
AVRAMOPOULOS/PARTNERS
LAW FIRM (Hukuk Bürosu)
Atina
Egli TANAŞOĞLU
Atina
Tanasis ÇAVUŞOĞLU
Atina
Evgenia SOFIANOU
Atina
Evangelos PapageorgiouEURO-CONSULTANTS
Atina
Constantine G. Hadjiyannakis Vassilios G. Antonopoulos
Selanik
Yiannis Karamayionis
Selanik
Pantelis Dedes
Selanik
ANTONIS KARGOPOULOS
Selanik
DESPINA I. KASAPIDU
Selanik
ADEM BEKİROĞLU
Gümülcine
Tel: 0030 (210) 52 23 110 - 52 34 518
Fax: (210) 52 34 518
Tel: 0030(210) 72 58 546
Fax: (210) 72 58 548
TEL.0030 210 322 32 21, 322 93 81
FAKS. 325 24 52; evpapage@otenet.gr
www.evpapage.gr/ e-mail
Tel : + 30 2310 263665, 273484, 239 104,
231 837, 226 285
Faks : + 30 2310 222405, 273 987, 273 304
Tel : 0030 2310 237 650
(Mobil) 0944 383 378
Tel :
0030 2310 540 613
e-mail : dedes@otenet.gr
TEL.0030 2310 533599 CEP.+30 694 44 63
060 FAX.0030 2310 533299
E=MAIL; akargo@the.forthnet.gr
Tel. 0030 2310 537441
Fax: 0030 2310 537441
e-mail: deskas@panafonet.gr
Tel: 0030-25310 26261
HASAN İMAMOĞLU
Gümülcine
Tel:0030-25310 22157
HASAN KAŞIKÇIOĞLU
Gümülcine
Tel:0030-25310 27098
Association of Law in Athens:
Atina
http://www.dsa.gr
Association of Law in Volos:
Volos
http://www.dsvol.gr
Association of Law in Piraeus:
Atina-Pire
http://www.dspeir.gr
Tel: 0030(210) 98 34 519 - 98 20 762
Not
Yargıtay
Avukatı
İngilizce
TürkçeYunanca
Türkçe
Türkçe
İngilizce
İngilizce
İngilizce
İngilizce
Türkçe
İngilizce
Avukatlar listesi bilgilendirme amaçlı olup Ticaret Müşavirliğimizce referans verilmemektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
146
2.3.7 Tercümanlar (4)
İsim
Bayan A.Elizabet KOVI
Atina
Adres/Telefon Mail / Fax
Tel.0030.210.9832128 Cep: 0030. 694.4298197
Bayan Fatma Hoca
Atina
Cep: 0030 6937338301 e-mail: fatme5501@hotmail.com
Bayan Sula Vakadima
Atina
Cep: 0030.698.1924797
Bay Aleks Uzunoğlu
Atina
Cep: 0030.694.6724392
Bay Cemil Ziyaoğlu
Atina
Cep: 0030. 693 9697066
Bayan Sevilay Karaibrahim
Atina
Cep: 0030.6908795264
Bay Tanju Yakup
Atina
Cep. 0030.694.4188913
Bay Turan Kücük
Atina
Cep. 0030.694.8786738 / 694.8786740
Bay Kenan Ismail
Atina
Cep: 0030.693.6204640
Bay Mumin Hasanoglu
Atina
Cep.0030.694.7009992
Bay İrfan Padarlı
Bayan Ekaterini Lemopoulou
Bayan Hristina Peripatopoulos
Bay Diamantis GALANOPOULOS
Bayan Müge Konuralp-Mimar
Bayan Katerina PSOMA
Bayan Eva PAPADİAMANTOPU.
Bay Taki KARACA
Bayan Evi SKOTİNİYADİS
Bayan Evi TSİGARİDA
Bay Murat Müminoğlu
Bayan Sofia HIRBAKI
Bayan Suzanna KAÇAUNİ
Bayan Anita AS
Bayan Nadya AĞACANYAN
Bayan Evantia KARAYANNİ
Bayan Çağla MENDERES
Bayan Sofia KOSTİDİ
Bayan Despina AYVATOĞLU
Bayan Eva KARABA
Bay Aris GALANOPOULOS
Bayan Vivi Vatka
Bayan Heves Küçük
Bay Erman Dülger
Bay Murat Sabrioğlu
Bayan Pınar Koca Molla
Bayan Angela Fotopoulou
Bayan Eleni Leventi
Bayan Sevim Kiryakidi
Bayan Georgia Dimaki
(4)
Şehir
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Cep. 0030.694.7168176
Tel. 0030.210.9349407 / 693.84011
Tel: 0030.210.9849374 Cep : 0030. 693.6490812
Ev. Tel. 0030.210. 9884230 Cep. 0030.694.5143430
Ev Tel. 0030.210.7561428 Cep. 0030.697.4072403
Tel: 0030.210. 9430554 Cep: 0030.697.7120054
Tel: 0030-210. 9818454
Tel: 0030.10. 9842554
Tel: 0030.210.9409273 Cep: 0030.694.5404108
Tel: 0030.210.9348617 Cep: 0030.694.4522104
Cep: 0030.694.8252591
Tel: 0030.210.9853945 Cep: 694.4170160
Tel: 0030.210. 9598675 Cep: 0030.693.7072469
Tel: 0030.210. 9847851 Cep : 0030.694.4981144
Tel: 0030.210.9884230 Cep: 0030.694.4274279
Tel: 0030.210. 9880095 Cep : 0030.694.24231 96
Tel: 0030.210.3464851 Cep: 0030.694.2464714
Tel: 0030.210. 9881061 Cep: 0030. 697.7996304
Tel Ev .0030.210.9810347 İş: 9317690
Tel. 0030.210.9958073 Cep:0030.697.3422829
Cep: 0030.694.4771454
Tel: 0030.210.9888348 Cep: 0030.694.4550026
Tel:0030.693.6438038
Tel:0030.693.4089230
Tel:0030.694.5579199
Tel:0030.694.5630925
Tel:0030.697.3357926
Tel: 0030.2310.283864 Faks: 0310.220167
Tel: 0030. 2310. 906618
Tel: 0030. 2310. 518 402 Cep: 0030.693.2530550
Tercümanlar listesi bilgilendirme amaçlı olup Ticaret Müşavirliğimizce referans verilmemektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
147
2.3.8 Adresler ve Haberleşme
Telefon : Yunanistan’ın uluslarası telefon kodu + 30’dur. Şehirler için alan kodu uygulaması
mevcut olup, başkent Atina için “210”, Selanik için “ 2310 ”, Gümülcine için “25310”, Rodos için
“22410”’dür. Mobil telefon kullanımı son derece yaygın olup, ülkede başlıca GSM şebekeleri
Cosmote, Vodafone ve Wind’dir. Her üç şebeke roaming seçeneğinin aktif olması kaydıyla
Yunanistan’da kullanılabilmektedir.
Fax : Büyük postahaneler ve otellerde fax kullanılabilmektedir.
Posta : Postaneler hafta içinde mesai saatleri dahilinde kullanılmaktadır. Türkiye ve Yunanistan
arasında her gün yapılan üç uçuş sayesinde posta akışı gayet hızlı ve sağlıklı olarak
çalışmaktadır. Ayrıca UPS ve DHL gibi özel kargo şirketleri ile de çalışmak mümkündür.
Yunanistan
Atina Büyükelçiliği
Adres
Vasileos Georgiou B
No:8 10674 Athens
Telefon ve Fax
Web ve E-Posta
+30.210.7263000
info@turkishembassy.ondsl.com
+30.210.7222196
www.musavirlikler.gov.tr
dtati@otenet.gr
Atina
Ticaret Müşavirliği
26, Rigillis Str,
10674 - Atina
Atina Pire
Başkonsolosluğu
22, Vas. Pavlou Str.
+30.210.6714828
15452 P. Psihiko – Atina
Atina Basın Müşavirliği
Selanik Başkonsolosluğu
Gümülcine
Başkonsolosluğu
Rodos Başkonsolosluğu
Türk Havayolları
Ziraat Bankası - Atina
Türkiye
Ankara Büyükelçiliği
26, Karneadou Str.
Kolonaki - Athens
Agiou Dimitriou 152,
54634 Thessaloniki
14, Ionon Str. 69100
Komotini
10-12, Iroon
Polytehneiou Str. 85100
Rhodes
Athens Eleftherios
Venizelos International
Airport
Ermu 2, Syntagma
Adres
Zia Ur Rahman Caddesi
9-11 06700 G.O.P.
Ankara
atinpire@otenet.gr
+30.210.7215911
trpress@ath.forthnet.gr
+30 2310.965070-73
selcons@otenet.gr
+30 25310.83420
turkbaskon@kom.forthnet.gr
+30 22410.23362
rodosbk@otenet.gr
+30 210.3537288
+30 210.3223038
Telefon ve Fax
Web ve E-Posta
+90 312.4480873
+90 312.4482249
gremb.ank@mfa.gr
Ekonomi ve Ticaret
Müşavirliği-Ankara
Turan Emeksiz Sok.
No:3/10
Park Sitesi A Blok
Gaziosmanpaşa
+90.312.4278307
+90.312.4278308
+90.312.4278374
http://agora.mfa.gr/turkey
ecocom-ank@mfa.gr
Ekonomi ve Ticaret
Müşavirliği-İstanbul
İnönü Cad. No:49/8
Gümüşsuyu
+90.212.2452231
+90.212.2927118
+90.212.2927119
http://agora.mfa.gr/turkey
Ecocom-istanbul@mfa.gr
İstanbul Başkonsolosluğu
Turnacıbaşı Sok. No: 32
Galatasaray Beyoğlu
+90 212 3938290
grconsist@comnet.com.tr
İzmir Başkonsolosluğu
Atatürk Caddesi 366/1A
35220 İzmir
+90 232 4643160-1
+90 232 4216992
grgencon.smy@mfa.gr
Atina Ticaret Müşavirliği
148
2.3.9 Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler
A.C. Nielsen Hellas Ltd.
Ms. Matina Bada, General Manager
166 Syngrou Avenue, 6th floor
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30.210.9500300
Fax: +30.210.9598294
E-mail: acngr@otenet.gr
Institute of Energy For South East Europe (IENE)
Mr. Costis Stambolis , Managing Director
3 Alexandrou Soutsou Street
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3640278; 3628457
Fax: +30.210.3646144
E-mail: info@iene.gr
Foresight TMC Ltd.
Mr. Alexandros Costopoulos , Director
10 Messoghion Avenue
GR-115 27, Athens
Tel: +30.210. 7486006
Fax: +30.210. 7486440
E-mail: mailbox@foresight.gr
KPMG Certified Auditors S.A.
Mr. Marios Kyriacou
3 Stratigou Tombra Street
GR-153 42 Agia Paraskevi, Athens
Tel: +30.210.6062100
Fax: +30.210.6062111
E-mail: postmaster@kpmg.gr
GFK Hellas Ltd.
Mr. Vassilis Fisentzidis
16 Laodikias & 1-3 Nimfeou Streets
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210.7572600
Fax: +30.210.7019355; 7561081
E-mail: grinfo@gfk.com
(5)
(5)
Hadjipavlou, Sofianos & Kabanis S.A. (Deloitte)
Mr. Michael Hadjipavlou, Director
250-254 Kifissias Avenue
GR-152 31, Halandri
Tel: +30.210. 678-1100
Fax: +30.210. 677-6190, 677-6221
E-mail: mhadjipavlou@deloitte.gr
Ernst & Young (Hellas) S.A.
Themis Lianopoulos, Managing Director
11klm Athens-Lamia National Road
GR-144 51, Metamorfossi
Tel: +30.210.2886000; 2886504
Fax: +30.210.2886903
E-mail: christos.glavanis@gr.ey.com
ICAP Hellas S.A.
Mr. Nikitas Konstantelos, Director
64 Vas. Sophias Avenue
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210. 720-0000
Fax: +30.210. 722-0815
E-mail: icap@icap.gr
LDK S.A.
Mr. Leonidas Damianides
21 Parodos Thivaidos Street
GR-145 64 Nea Kifissia, Athens
Tel: +30.210.8196700
Fax: +30.210.8196709
E-mail: main@ldk.gr
MRB Hellas
Mr. Dimitrios Alexandrou Mavros
74 Panormou Street GR-115 23, Athens
Tel: +30.210 6971000
Fax: +30.210 6985813
E-mail: info@mrb.gr
Price Waterhouse Coopers
268 Kifissias Avenue
GR-152 32 Halandri, Athens
Tel: +30.210.6874400
Fax: +30.210.6874444
E-mail: pwc.greece@gr.pwc.com
Research International Hellas S.A.
Mrs. Nicki Eleni Lambropoulou
8-12 Halkidonos street GR-115 27,
Tel: +30.210.7728500
Fax: +30.210.7795886
E-mail: Greece@research-int.com
Trek Consulting S.A.
Mr. Thomas Papapolizos
125-127 Kifissias Avenue GR-115 24,
Tel: +30.210.6996157; 6996411
Fax: +30.210.6995450
E-mail: desk@trek.gr
Kantor S.A.
1, Visarionos & Omirou Streets
GR-106 72, Athens
Tel: +30.210.7297500
Fax: +30.210.7249528
E-mail: central@kantor.gr
Şirketler bilgilendirme amaçlı olup Ticaret Müşavirliğimizce referans verilmemektedir.
Atina Ticaret Müşavirliği
149
2.3.10 Bakanlıklar ve Adresleri
Tarım Bakanlığı
2 Aharnon Street
GR-101 76 Athens
Tel: +30.210. 2124000; 2124481; 2125585
Fax:+30.210.5240955
Savunma Bakanlığı
227 – 231 Messogeion Avenue, Athens
GR-155 61 Holargos, Athens
Tel: +30.210.6598515 - 6
Fax: +30.210.6544485
Maliye Bakanlığı
5-7 Nikis Street, Syntagma Square
GR-101 80 Athens
Tel: +30.210.3332000, 3375000
Fax: +30.210 3332499
Dışişleri Bakanlığı
1 Vassilissis Sofias Avenue
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3684534; 3684537; 3684538
Fax:+30.210.3684061
Altyapı Ulaştırma ve Şebekeler Bakanlığı
Anastasiou 2 & Tsigante
GR-101 91 Papagou Athens
Tel: +30.210.6508000
Fax: +30.210.6508024
Kültür ve Turizm Bakanlığı
7 Kifissias Avenue
GR-115 23 Athens
Tel: +30.210.6496000
Fax:+30.210.6496601
Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanlığı
Mesogeion 119
GR-101921 Athens
Tel: +30.210.6966969
Fax: +30.210.3803422
Çevre Enerji ve İklim Değişikliği Bakanlığı
17 Amaliados Street
GR-115 23 Ambelokipi, Athens
Tel: +30.213.1515000
Fax: +30.210 6447608
Sağlık ve Sosyal Dayanışma Bakanlığı
17 Aristotelous Street
GR-101 87 Athens
Tel: +30.210.5232821 - 9
Fax: +30.210.5231329
2.3.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar
Ambulans
Acil Doktor
Polis- Acil Müdahale
Polis Daireleri
Atina Trafik Polisi
İtfaiye
OTE – Telefon Kurumu
Pire Liman İdaresi
SOS – Acil Yardım
Nöbetçi Hastane, Klinik
Doktor ve Eczaneler
: 166
: 1016
: 100
: 1033
: 0030 210 5230111
: 199
: 134
: 0030 210 4511310
: 175
: 1434
2.3.12 Çeşitli Bağlantılar
http://www.adverts.gr/grsearch/pages/
http://www.in.gr/
http://www.yellowpages.gr/
http://europa.eu.int/comm/eurostat/
http://hellasnet.net/
http://www.gogreece.com/
http://business.hol.gr/park/list/business06
http://www.acci.gr
http://www.parliament.gr
Atina Ticaret Müşavirliği
http://www.icap.gr
http://www.hellasyellow.gr/
http://www.gr-indexer.gr/
http://www.diadiktyo.net/english.php
http://www.elke.gr
http://www.united-hellas.com/
http://www.Kompass.com
http://www.hellasweb.com
http://www.infofranchise.gr
150
Download