ÖRNEK - SABİS
advertisement
GENEL MUHASEBE MUHASEBE : İşletmenin varlıkları ve kaynakları (sermayesi ve borçları) üzerinde değişme yaratan ve para ile ifade edilen(mali) işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde bilgi sunan veya bilgi sağlayan bir sistemdir. MUHASEBENİN AMAÇLARI: 1- İşletme faaliyetlerinin kontrol edilmesine yardımcı olmak, 2- İşletme faaliyetlerinin planlanmasına yardımcı olmak, 3- Yönetici veya ilgili kişilerin geleceğe ait kararları vermesinde yardımcı olacak bilgileri hazırlayıp sunmak. İŞLETME VE MUHASEBE İşletme: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla para, araçgereç, malzeme, hammadde personel gibi faktörleri bilinçli ve sistemli bir şekilde bir araya getirerek kurulmuş ve bir takım faaliyetlerde bulunarak mal ve hizmet üreten bir iktisadi varlık veya bir iktisadi birimdir. Ticari İşletme: Esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. TTK. 11.md Örn. Bir bakkal, bir konfeksiyon mağazası, buzdolabı, çamaşır makinesi satan bir mağaza veya bunları imal eden fabrika, bir otobüs firması, bir otel, bir lokanta birer işletmedir. İŞLETME : ne yapar, niye üretiyor, nasıl üretiyor, Mal ve Hizmet Üretir İnsan ihtiyaçlarını karşılayabilmek için Araç, gereç, hammadde ve malzemeyi bilinçli ve sistemli bir şekilde bir araya getirerek mal ve hizmet üretiyor. İşletmede bilmemiz gereken , İşletmenin AMAÇLARI ve İŞLEVLERİ’ dir. Amaç : Sonucunda ulaşılmak istenen şeydir. İşlev : Fonksiyonudur, bileşenidir, işletmenin olmazsa olmazıdır. İŞLETMENİN , AMAÇLARI İŞLEVLERİ Kar Elde Etmek Topluma Hizmet Devamlılık Üretim Pazarlama Finansman İnsan Kaynakları AMAÇLAR - Kar - Topluma Hizmet - İşletmenin devamlılığı GİRDİ SÜREÇLEME İŞLEMLERİ ÇIKTI İşgücü Hammedde Para Bilgi Araç-gereç vs. Örgüt - Yönetim Bilgi Sistemi Faaliyet Sistemleri Mamul Hizmet Bilgi İŞLETME İŞLETMENİN İŞLEVLERİ (FAALİYETLERİ) İşletmelerin mal ve hizmet üretmek için yaptıkları faaliyetler, - Üretim İşlevi: İşgücü, hammadde, malzeme, bilgi ve techizat kullanmak suretiyle fiziksel olarak bir mal veya hizmetin ortaya konulması faaliyetleridir. - Pazarlama İşlevi: Kişilerin ve kurumların amaçlarına uygun şekilde değişimi sağlamak üzere ürünlerin(malların) hizmetlerin ve düşüncelerin ortaya çıkartılması, bunların fiyatlandırılması ve tüketicilere ulaştırılması faaliyetidir. - Finansman İşlevi: İşletmelerin ihtiyaç duydukları para, fon veya sermayenin uygun koşullarda sağlanması ve bunun en etkin şekilde kullanılmasını sağlayacak faaliyetler bütünüdür. - İnsan Kaynakları(personel) İşlevi: İşletme için gerekli olan işgücünün (her basamaktaki personelin) sağlanması ve yasalara uygun bir şekilde çalıştırılması ve iş ortamının uygun bir durumda olmasını sağlayıcı faaliyetleri kapsar. İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI Mülkiyetlerine göre İş Kollarına Göre (Sahip olduğu kişiye göre) (Yaptığı işe göre) Özel İşletmeler Kamu ‘’ Karma ‘’ Endüstri Ticaret İmalat Tarım İnşaat Eğitim Sağlık Büyüklüklerine Göre Mikro İşletmeler Küçük İşletmeler Orta Büyüklükteki İşl. Mülkiyetlerine Göre İşletmeler, Özel İşletmeler, Kamu(Devlet) İşletmeleri, Karma İşletmeler, olarak sınıflandırılır. Özel İşletmeler: Sermayesinin tamamının özel kişilere ait olduğu işletmeler. Kamu İşletmeleri: Sermayesinin tamamının kamuya ait olduğu işletmeler. Karma İşletmeler: Özel kişiler ile devletin birlikte kurdukları işletmeler. İŞLETME YÖNETİMİ Üretim, pazarlama, finansman ve insan kaynakları işlevlerinin en iyi şekilde yerine getirilmeleri ancak işletme yönetimi ile sağlanır. Yönetim; işletmenin önceden belirlenmiş amaçlarını gerçekleştirmek için planlama, örgütleme, yöneltme(yürütme) ve kontrol işlevlerinin sistemli ve bilinçli bir şekilde yerine getirilmesi, YÖNETİMİN İŞLEVLERİ Planlama; İşletmenin amaçlarına ulaşmak için neyin, kiminle, nerede, ne zaman ve nasıl yapılacağını gösteren planların yapılmasıdır. Örgütleme; Hazırlanan planların hayata geçirilmesi için gereken yapı ve düzenin oluşturulmasıdır. Yöneltme(yürütme); Oluşturulan yapı ve düzenin harekete geçirilmesini sağlayacak yöneltme(yürütme) faaliyetlerinin yapılması Kontrol ; Yapılan çalışmaların ve elde edilen sonuçların planlara uygun olup olmadığının görülerek önleyici, düzeltici, iyileştirici kontrollerinin yapılması sürecidir. İŞLETMENİN VARLIKLARI VE KAYNAKLARI İŞLETMENİN VARLIKLARI: Bir işletmenin var olabilmesi için, para, araç-gereç, malzeme gibi faktörlere, diğer bir ifade ile VARLIKLARA (iktisadi değerlere) sahip olması gerekir. ( Sahip olunan her türlü iktisadi kıymet) İşletme, kuruluşta kurucuların vereceği varlıklara sahip olur. Bir takım varlıklar(iktisadi değerler) bu kişiler tarafından işletmeye konacak ki, işletme ancak ondan sonra var olacaktır. Buna göre , bir işletmeden söz edebilmek için önce kişilerin var olması gerekmektedir. İŞLETMENİN KAYNAKLARI: İşletmede bazı varlıklar(değerler; para, araç-gereç, mal gibi) mevcut ise bunlar mutlaka başka kişi veya kişiler, diğer bir ifade ile işletme sahipleri tarafından verilmiş olmaktadır. Kaynak; - Varlığın nereden geldiğini, sahibinin kim olduğunu gösterir. Dolayısıyla işletme bir takım varlıklara sahip ise, bu varlıkların sağlandığı KAYNAKLAR var demektir. Kaynakların sahibi ise , Sermaye + Borçlar ‘ dır VARLIKLAR VE KAYNAKLAR Kuruluşta işletmeye varlıkları verenler genellikle işletmenin sahipleridir. Daha sonraki aşamalarda işletme bazı kişi ve/veya kuruluşlardan borçlanarak da varlıklarını artırabilmekte ve yabancı kaynak sağlayabilmektedir. Bu durumda işletmenin toplam varlıkları, toplam kaynakları kadar olacağından toplam varlıklar ile bunların sağlandığı kaynaklar tutarca birbirine eşit olacaktır. Böyle bir durumda işletmenin sahip olduğu varlıkların kaynakları, işletme sahipleri ile işletmeye borç verenler olmak üzere birbirinden ayrı iki grup şeklinde ortaya çıkar. Bunun anlamı, varlıkların üzerinde işletme sahipleri ile işletmeye borç verenlerin de hakları var demektir. İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki hakları SERMAYE kavramı, İşletmeye borç veren üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki hakları ise BORÇLAR kavramı ile ifade edilir. TANIMLAR VARLIKLAR : İşletmenin sahip olduğu iktisadi değerlerdir. (Bina, makine, taşıtlar, mal, malzeme, araç-gereç, alacaklar) SERMAYE: İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarını değer olarak ifade eder. BORÇLAR: İşletmeye borç veren üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını değer olarak ifade eder. ÖRNEK : Bir Bina Satın Aldığımızı Varsayalım, (SERMAYE) 70.000 Tl. Kendi param Binanın değeri 100.000 Tl (VARLIKLAR) 30.000 Tl. Banka Kredisi (BORÇ) KAR VE ZARAR NE DEMEKTİR ? KAR: İşletme sahipleri tarafından işletmeye konulan varlıklar işletmenin faaliyetleri, diğer bir ifade ile yaptığı işler sonucu artarsa, işletme sahiplerinin hakları da artmış olur. Bu artıştan dolayı ortaya çıkan fark KAR’ dır. ZARAR: Artış yerine, faaliyetlerden dolayı varlıklarda azalış meydana gelirse ortaya çıkan farka ZARAR’ dır. MUHASEBE : İşletmenin varlıkları ve kaynakları (sermayesi ve borçları) üzerinde değişme yaratan ve para ile ifade edilen(mali) işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde sunan, bilgi sağlayan bir sistemdir. MUHASEBENİN BİRİNCİ İŞLEVİ Parayla ifade edilen(mali) işlemlere ait bilgileri kaydetmek: Bu bilgileri belirli ve anlamlı bir şekilde sınıflandırmak: Örn. Alış, satış, banka vs. Bu bilgileri mali raporlar şeklinde özetlemek: mali rapor ve tabloların hazırlanması MUHASEBENİN İKİNCİ İŞLEVİ Analiz ve yorum: Yukarıdaki bilgilerin işletmenin yönetimine ve işletme ile ilgili olan kişi ve kurumlara yararlı olabilmesi için analiz edilmesi ve yorumlanması ve ilgililere raporlar ve tablolar halinde verilmesi gerekmektedir. MUHASEBENİN İŞLEVLERİ Kaydetmek, Yevmiye Defteri Sınıflandırmak, Büyük Defter(Defter-i Kebir) Özetlemek, Bilanço, Gelir Tablosu Analiz ve Yorum Raporlar Halinde Sunar I. İşlevi II. İşlevi MUHASEBE İLE İLGİLENEN TARAFLAR Bu konu beş kısımda incelenebilir. 1. Yöneticiler : İşletme faaliyetlerini sevk ve idare eden kişilerdir. Muhasebe servisinden her an faaliyetlerle ilgili bilgi isteyebilir. 2. İşletme Sahibi veya Ortaklar: Teknolojik ve Ekonomik gelişmeler, işletme faaliyetlerinde kişilerin tek başına yeterli olmadığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla birkaç kişi emek ve sermayelerini birleştirerek ortak olup şirketleşme yoluna gitmişlerdir. 3. İşletmede Çalışanlar: İşletmede çalışan personel ve memurlar da o işletmedeki durumu yakından izlerler. Çalışanlar işlerinin sürekliliğini öğrenip geleceğe güvenle bakmak isterler. Onlarda muhasebe bilgilerine başvurabilirler. 4. İşletmeye Borç Verenler: Kısa ve Uzun vadede borç verecek olanlar; işletmenin borç ödeme gücünü ve karlılık durumunu bilmek isterler ve muhasebe raporlarına başvururlar. 5. Devlet: İşletmelerin faaliyetleri üzerinden elde ettikleri karlar, devleti yakından ilgilendirir. Ödenecek vergilerin doğru hesaplanması devlet için önemlidir. Devlet, kontrol elemanları ve diğer denetleme mekanizmaları aracılığı ile, işletmelerin gelir ve gider durumlarını incelerken muhasebe raporlarından faydalanır. MUHASEBE BİLGİ AKIŞI ŞEMASI Bilgi Akışının Unsurları: GİRDİ BELGELER Girdi - Süreçleme - Çıktı ÇIKTI SÜREÇLEME YEVMİYE DEFTERİ Kaydetme- DOSYALAR BÜYÜK DEFTER Sınıflandırma MİZANLAR MALİ TABLOLAR Özetleme Bilanço Gelir Tab. MUHASEBENİN TÜRLERİ GENEL MUHASEBE(Finansal Muh.) İşletmelerin Varlıklarını, Kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tespit etmektir. MALİYET MUHASEBESİ Üretim yapan işletmelerde üretilen Malların maliyetini tespit etmektir. Bütün işletmeler tarafından tutulması Zorunlu olan muhasebedir. Sadece üretim yapan işletmeler Tutmak zorundadır. Dış bilgi kullanıcılara bilgi sağlar. İç bilgi kullanıcılara bilgi sağlar. Dört amacı vardır. Mamulün maliyetini Saptamak Planlamaya, Fiyatlamaya, Özel Yönetim Maliyet Kontroluna Kararlarına Yardımcı olmak MUHASEBE MESLEĞİ Ülkemizde muhasebe mesleği 13.6.1989 tarih ve 3568 sayılı «Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu» yasayla belirli esaslara bağlanmış ve avukatlık, doktorluk gibi bir meslek niteliği kazandırılmıştır. 3568 sayılı yasa muhasebe mesleği mensuplarını üç gruba ayırmıştır. 1. Serbest Muhasebeci : 26 Temmuz 2008 tarih ve 26948 sayılı resmi gazetede yayımlanana 5786 sayılı kanunla Serbest Muhasebecilik kavramı kaldırılmıştır. 2. Serbest Muhasebeci Mali Müşavir: işletmelerin muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işleri düzenlemek veya bu konularda danışmanlık yapmak, sözü edilen konularda belgelere dayalı olarak inceleme, analiz ve denetim yapmak, mali tablolar ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmaktır. Lisans mezunlarının staj süresi üç yıldır. Yüksek lisans mezunlarının staj süresi 1 yıldır. Staja başlayabilmek için staja giriş sınavını kazanmak ve Birlik tarafından kurulan Temel Eğitim ve Staj Merkezinin eğitim programını tamamlayıp başarılı olmak şarttır. Temel Eğitim ve Staj Merkezinin kurs ve seminerlerinde geçen ve altı ayı aşmayan süreler, staj süresinden sayılır. 3- Yeminli Mali Müşavir : Yeminli Mali Müşavirler, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin yaptığı danışmanlık ve denetim faaliyetleri yanında, tasdik işlerini de yapma yetkisine sahip olmaktadırlar. Tasdik faaliyeti, özellikle vergi beyannameleri ile bunların ekleri ve mali tablolarla ilgili olarak yapılmaktadır. Yeminli Mali Müşavirler, muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar. Yeminli Mali Müşavir olabilmek için en az 10 yıl Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışmış olmak ve yeminli mali müşavirlik sınavını başarmış olmak zorundadır. MUHASEBENİN TEMEL DENKLİĞİ Bir işletmenin var olabilmesi için öncelikle mal varlıklarının olması gerekir. Mal varlıklarını oluşturan kalemlere(Nakit, stok mallar, makineler, taşıtlar, malzemeler, arazi ve binalar vs.) işletmenin varlıkları diyoruz. Diğer yandan bu varlıklara sahip olabilmek içinde mutlaka karşılığı olan kaynakların bulunması gerekir. Yani bu varlıkları elde ederken ihtiyaç duyulan parasal kaynak nereden geldi; sorusuna cevap bulmak gerekiyor. Bu varlıklar elde edilirken ya işletmeyi kuranlar para vermişlerdir, ya da borç para alınarak bu varlıklar elde edilmiştir. VARLIKLAR = KAYNAKLAR VARLIKLAR = ÖZKAYNAKLAR + YABANCI KAYNAKLAR VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR VARLIKLAR : İşletmenin sahip olduğu değerler toplamı o işletmenin varlıklarıdır. Sermaye: İşletme sahibinin ve ortaklarının işletmeye koymuş olduğu değerler toplamıdır. Borçlar : İşletmenin ortak ve sahipleri dışındaki kişi ve kuruluşlardan ödünç olarak alının paralar. VARLIKLARA KAYNAKLAR Nakit (kasadaki para) YABANCI KAYNAKLAR Bankadaki para Banka Kredileri Stoktaki mallar Satıcılara Borçlar Makineler Vergi vb. Borçlar Taşıtlar ÖZ KAYNAKLAR Arazi ve Binalar Sermaye Dönem Kar/Zararı TOPLAM VARLIKLAR = TOPLAM KAYNAKLAR . AKTİF VE PASİF KAVRAMLARI İşletmenin varlık kalemlerinde sürekli bir hareket vardır. Bir dönem boyunca defalarca alma, satma, ödeme, tahsilat işlemlerine konu olurlar. Bu nedenle Bilanço dilinde işletmenin varlıklarına işletmenin AKTİF’ leri denir. Kaynakları oluşturan işletmenin borç ve sermaye kalemleri varlıklara nazaran daha durağandır. Bu nedenle de kaynaklara işletmenin PASİF’leri denir. AKTİF = PASİF AKTİF PASİF Nakit Para YABANCI KAYNAKLAR Alacaklar Banka Kredileri, Satıcılar Stoktaki Mallar ÖZ KAYNAKLAR Taşıtlar, Makineler, Binalar Sermaye, Kar/Zarar TOPLAM AKTİFLER TOPLAM PASİFLER = MALİ TABLOLAR Mali Tablolar: Belirli bir süre içinde oluşan mali nitelikteki olayların işletmenin varlıklarının ve kaynaklarının unsurlarında yarattığı değişmelerin bir özetidir. Muhasebe öğretiminin başlangıç aşamasında temel olan iki mali tablo vardır. 1- Bilanço, 2- Gelir Tablosu, Ek Mali Tablolar 12345- Nakit Akım Tablosu Öz Kaynak Tablosu Fon Akım Tablosu Satılan Malın Maliyeti Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Mali Tablolar Ne Zaman Hazırlanmalı İyi bir yönetim sağlamak için işlevlerin planlanması, gerçekleşenin ölçülmesi ve planlanan ile gerçekleşenin karşılaştırılarak kontrol edilmesi ve edinilen bulgular dikkate alınarak yeniden geleceğin planlanması gerekir. Planlama, ölçme ve kontrol işlevlerinin gerçekleştirilebilmesi ve bunların sağlıklı sonuç verebilmesi için, bu işletme faaliyetleri sonuçlarının belirli bir zaman kesitini ifade eden belirli bir dönem itibariyle görülmesi, ölçülmesi ve kontrol edilmesi gerekir. Dönem: Yönetimin başarılı olabilmesi için, işletme ile ilgili ileriye yönelik kararların alınmasında gerekli olduğundan, faaliyetlerin sürekli olma özelliğine rağmen, ara ara gidişatı görebilmek için ölçme, kontrol ve planlama işlevlerinin değerlendirilmesine imkan veren eşit uzunluktaki sürelerdir. Normal faaliyet dönemi bir yıl(12 ay ) olarak kabul edilir. Bu dönem işin türü nedeniyle özellik taşımıyorsa dönem takvim yılıdır. (01 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta biter) BİLANÇO İşletmelerin belli bir tarihteki mali yapısını gösteren tablodur. İşletmenin mali yapısının, işletmenin varlıkları, bu varlıklar ile kaynaklar arasındaki ilişki ve eşitliği ifade eden «VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR» ifadesi BİLANÇO adı verilen mali tablo ile gösterilir. …………………..işletmesinin AKTİF ……..tarihli bilançosudur. VARLIKLAR Varlıklar = Kaynaklar Varlıklar = Sermaye + Borçlar Aktif = Pasif PASİF SERMAYE + BORÇLAR Bilançonun Eşitliği denir. Örnek: ……….İşletmesine ait bilgiler şöyledir. Nakit Banka Mevduatı Demirbaşlar Banka Kredileri 15.000 8.000 20.000 12.000 Buradan Sorulabilecek Sorular; 1) İşletmenin Varlıkları toplamı nedir ? 2) İşletmenin Kaynaklarının toplamı nedir ? 3) Öz Sermayesi Nedir ? Cevap : AKTİF PASİF SERMAYE + BORÇLAR VARLIKLAR Nakit Para Bankalar Demirbaş 15.000 8.000 20.000 43.000 Banka Kredisi Öz Sermaye Cevap a) Varlıklar toplamı : 43.000 b) Kaynaklar toplamı: 43.000 c) Öz Sermaye : 31.000 12.000 31.000 43.000 (Sermaye=Varlıklar-Borçlar) Örnek verecek olursak ; Hasan Eren isimli şahsın bankada 80.000.– Tl. parası ile 150.000.– Tl. değerinde bir arsası bulunmaktadır. Hasan Eren bir Kitap alım- satımı ile uğraşmak amacıyla Eren Kırtasiye adında bir işletme kurmak istemektedir. Bunun için kurduğu işletmeye bankadaki parasının 50.000.—Tl. sini ve 150.000.– Tl. değerindeki arsasının tamamını tahsis etmiştir. Bu durumda yeni kurulan işletmenin durumuna baktığımızda, EREN KIRTASYE VARLIKLAR Para + 50.000 + = Arsa = 150.000= SERMAYE İşletme Sahibinin Hakları 200.000 Bu işletmenin Ali Kılıç’tan 100.000.– Tl.. Değerinde borçlanarak mal aldığını varsayalım. VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR 300.000 = 200.000 + 100.000 = H.Eren’in varlıklar Ali Kılıç’ın varlıklar üzerindeki hakları Üzerindeki hakları Para Arsa Mal 50.000 + 150.000 + 100.000 Yapılacak işlemlerde eşitlik hiçbir şekilde bozulmayacaktır. Muhasebede, bu eşitliğin birinci (sol ) tarafına «Aktif», ikinci ( sağ) tarafına «Pasif» denir. VARLIKLAR Aktif = SERMAYE + BORÇLAR Pasif BİLANÇONUN ŞEKLİ EREN KIRTASİYE İŞLETMESİ 31.12.2010 TARİHLİ BİLANÇO AKTİF VARLIKLAR (Çeşitlerine göre) KASA ARSA MAL Aktif Toplamı PASİF TUTARLAR 50.000 150.000 100.000 _______________ ____300.000____ SERMAYE VE BORÇLAR (Çeşitlerine göre) TUTARLAR SERMAYE BORÇLAR 200.000 100.000 Pasif Toplamı _______________ ____300.000____ MALİ NİTELİKTEKİ OLAYLAR NELERDİR ? İşletmenin varlıklarını, kaynaklarını oluşturan unsurlar üzerinde para ile ifade edilebilen değişme yaratan olaylara «Mali nitelikteki olaylar» denir. Mali nitelikteki olaylar irdelendiğinde ; Aktif veya pasifin birinin unsurları arasında denge içinde artışazalış şeklinde oluşan değişmeler yaratır. İki tarafın(aktif ve pasif) unsurlarında aynı yönde eşit büyüklükte artış veya azalışa neden olur. Veya bunların bir karışımıdır. AKTİF PASİF Kasa 10.000 Bina 15.000 Sermaye 25.000 Örnek: …….işletmesi 2.500 lira değerinde mal almış ve bedelini ödemiştir. Kasa + Bina + Mal = Sermaye 7.500 + 15.000 + 2.500 = 25.000 Örnek: …….işletmesi 5.000 lira değerinde kredi ile mal almıştır. Kasa + Bina + Mal = Sermaye + Borçlar 7.500 + 15.000 + 7.500 = 25.000 + 5.000 KAR’IN BULUNMASI Kar : Sermayede artış yaratan bir unsurdur. KAR = Dönemsonu Sermaye - Dönembaşı Sermaye Bunu biraz daha açarsak; Kar: (Dön.sonu Var. – Dön.Sonu Borç) – ( Dön.başı var. - Dön.başı borç) Örnek: İşletmenin dönemsonu varlıkları dönembaşı borç dönembaşı varlıkları dönemsonu borç Kar’ımızı bulalım: 180.000 Tl. olsun, 20.000 Tl. olsun, 100.000 Tl. olsun, 40.000 Tl. olsun, Formulümüze uyarlarsak, Kar: (D.Sonu V. - D.Sonu Borç) - (D.Başı V. - D.Başı Borç) Kar: Kar: Kar: ( 180.000 - 40.000 ) - ( 100.000 - 20.000 ) 140.000 80.000 60.000 Tl. GELİR TABLOSU Tanımı: Bir işletmenin belirli bir döneme, genellikle bir mali yıla ait net sonucunu, brüt satış karı, faaliyet karı büyüklüklerine ve bunları oluşturan ana olaylara yer vererek gösteren bir mali tablodur. İşletmenin amaçlarından biri kar elde etmektir. Kar ise bir dönem içindeki mali olaylar nedeni ile işletme sahibi haklarında dönem sonunda oluşan bir artışı ifade eder. Bu nitelikteki işlemler sonucu dönem sonu haklarının dönem başı haklarından büyük olması halinde dönemin karla sonuçlanması söz konusu iken, işletme sahiplerinin dönem sonu haklarının dönem başı haklarından düşük olması halinde zarar söz konusu olur. Gelir Ne Demektir ? Her türlü kazanç. Satış, faiz, kira… Gider Ne Demektir ? Geliri elde etmek için yapılan varlık tüketimi. Kar Sermayede artış yaratan unsur. Zarar Karşılıksız varlık tüketimidir. ………KIRTASİYE İŞLETMESİ GELİR TABLOSU ………Dönemi A. B. C. Brüt Satış Geliri Satışlar -Satış indirimleri(iade-iskonto) -Satılan Malın Maliyeti (Eksi) Faaliyet Karı Faaliyet Giderleri (Arş.Gl.Gd., Paz.Gid.,Gen.Yön.Gid.) Net Kar (Net Gelir) Olağanüstü Gelirler(Faiz, Kiralar) Olağanüstü Giderler 91.000 Brüt Satış Karı/Zararı Bölümü - 70.000 21.000 - 5.000 16.000 10.000 + -----26.000 Faaliyet giderleri Bölümü HESAP NE DEMEKTİR ? Mali nitelikteki olayların her bir bilanço unsurunda(varlıklar, sermaye, borçlar çeşidinde) ve faaliyet sonucunu oluşturan her bir unsurda, yarattığı değişmelerin izlenmesine yarayan çizelgeye hesap denir. + veya Tarih veya + …………..HESABI Açıklama Tutar Tarih Açıklama Tutar AKTİF HESAPLAR = Varlık Hesapları = ____________________ = Artış Azalış (+) (-) PASİF HESAPLAR Sermaye Hesapları Borç Hesapları ________________ + ________________ Azalış Artış Azalış Artış (-) (+) (-) (+) HESAP ÖRNEĞİ KASA HESABI 15.02.2011 15.02.2011 Alıca C.Kara Peşin Satış 5.000 15.000 15.02.2011 15.02.2011 Ali Gün’e ödenen Bankaya yatan ________ 20.000 4.000 10.000 _______ 14.000 BANKALAR HESABI 21.01.2011 Yatırılan 80.000 22.02.2011 Çekilen 60.000 HESAP ÖRNEĞİ SERMAYE HESABI 15.01.2011 Ali Gün 10.000 20.000 Cem Gün 10.000 20,000 _______ 20.000 SATICILAR HESABI 21.03.2011 Ödenen 30.000 15.02.2011 Borçlu 60.000 ÖRNEK: Madde 1 : X İşletmesi, işletme sahibinin sermaye olarak koyduğu 50.000 lira para ile çalışmaya başladı. Buna göre; VARLIKLAR = SERMAYE AKTİF = PASİF Eşitliği üzerine kurulan açılış bilançosu söyle olur; A İşletmesi …… Tarihli Bilançosu Aktif Pasif KASA 50.000 SERMAYE 50.000 Yapılacak işlemlerin bilanço unsurlarına etkisini görebilmek için mevcut durumun ilgili hesaplara aktarılması gerekir. Borç(B) (1) 50.000 KASA HS. Alacak(A) Borç (B) SERMAYE HES. (1) Alacak (A) 50.000 Madde 2: İşletme A şahsından 10.000 lira borç almıştır. (B) KASA HS. (1) 50.000 (2) 10.000 (A) = (B) SERMAYE HS. (A) + (B) BORÇLAR HS. (A) (1) 50.000 (2) 10.000 Madde 3 : İşletme 30.000 lira tutarında peşin olarak mal satın almıştır. (B) KASA HS. (A) + (B) MAL HES. (1) 50.000 (3) 30.000 (3) 30.000 (2) 10.000 (A) = (B) SERMAYE HS. (A) + (B) BORÇLAR HS. (A) (1) 50.000 (2) 10.000 Bulduğumuz bu hesap kalanlarından yararlanarak hazırlanan X işletmesinin bilançosu aşağıdaki gibi oluşacaktır. X İşletmesi ……Tarihli Dönemsonu Bilançosu AKTİF KASA HESABI MAL HESABI Aktif Toplamı 30.000 30.000 ______ SERMAYE HES. BORÇLAR HES. 60.000 ====== Pasif Toplamı PASİF 50.000 10.000 ______ 60.000 ====== HESAPLARIN SINIFLANDIRILMASI VE HESAP TÜRLERİ Hesapların Sınıflandırılması: Hesaplar genellikle bilgi ürettikleri mali tablo açısından iki ana grup içinde sınıflandırılır. A. Bilanço Hesapları 1. Varlık Hesapları 2. Kaynak Hesapları B. Gelir Tablosu Hesapları 1. Gelir (Hasılat) Hesapları 2. Gider Hesapları Aktif Hesaplar Pasif Hesaplar Hesap Türleri : İleriki derslerimizde göreceğimiz nedenlerle, farklı sonuçlara yönelik bilgi üretmek için temel eşitliği bozmayacak bazı hesaplar yaratılır. Hesaplar olayların kaydı için direkt olarak temel olup olmama durumlarına göre ; 1. Asli Hesaplar 2. Düzenleyici Hesaplar 3. Geçici Hesaplar olarak bölümlenirler. Aynı karakterde olup da ana bir unsuru toplu veya bireylerine inerek göstermeleri bakımından da, 1. Ana Hesaplar 2. Yardımcı (Tali) Hesaplar şeklinde bölümlenirler. Asli Hesaplar: Kendi başlarına olayların etkilerini kati sonuçları ile veren veya vermesi mümkün olan hesaplardır. Kasa Hesabı, Mal Hesabı, Borçlar Hesabı, Binalar Hesabı gibi. Düzenleyici Hesaplar: Meydana gelen bir olayın yarattığı değişmeden dolayı , değişimin açık şekilde kayıtlarda görülebilmesi isteniyorsa değişmenin, asli hesap yerine, onunla bir arada dikkate alınacak ikinci bir hesaba kaydı yoluna gidilebilir. Yaratılan bu hesaplar düzenleyici hesaptır.(Birikmiş Amortismanlar Hs, Verilen Çekler, Ödenmemiş Sermaye, Alacak Snt.Reeskontu Hs. Vs.) Geçici Hesaplar: Bu hesaplar asli hesabı ilgilendiren fakat henüz tamamlanmamış olan işlemleri kayda alırlar. Geçici karakterdedirler. Kısa bir süre için köprü vazifesi görürler. Aşamanın kati sonucu ulaşması ile görevleri son bulur. (197 Say.Tes.Noksanları - 397 Sayım ve Tesellüm fazlası Hs. Gibi) Ana ve Yardımcı Hesaplar : Bu hesaplar bilanço hesabı, sonuç hesabı veya asli hesap, düzenleyici veya geçici hesap olabilir. Ancak bu hesaplar aynı nitelikli bir unsuru; bir bütün ve bu bütünü oluşturan parçalar olarak gösterirler. Örneğin Alacaklar hesabı ana hesap olup işletmenin toplam alacağını gösterir. Bu toplamı çeşitli kimselerden olan alacaklar oluşturur. Bu kimseler adına açılan hesaplara ise yardımcı hesaplar denir. Yukarıdaki hesap türlerinden başka bir de NAZIM HESAP’lar vardır. Mali karakteri olmayan dolayısiyle, bilanço unsurlarını etkilemeyen bazı olayların unutulmaması için kayıtlar içinde gösterilmesi gerekir. Böyle bir durumda bilanço eşitliğini bozmaması için aynı kayıt içinde borçlandırılıp alacaklandırılarak hayali bir hesap yaratılabilir. Bu hesaba Nazım Hesap denir. HESAP PLAN Bir işletmede kullanılacak hesapların muhasebenin temel kavramları ve ilkeleri doğrultusunda sistemli bir şekilde ve gruplandırılmış olarak yer aldığı listeye Hesap Planı denir. Varlıkları oluşturulan unsurlar genellikle; (Aktifler) - Dönen Varlıklar (1 kodu ile başlar) - Duran Varlıklar (2 kodu ile başlar) - Maddi Duran Varlıklar - Maddi Olmayan Duran Varlıklar - Yatırımlar - Diğer Varlıklar(Aktifler) Kaynakları oluşturan unsurlar ise, (Pasifler) - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (3 kodu ile başlar) - Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (4 kodu ile başlar) - Özkaynaklar (5 kodu ile başlar ) şeklinde bölümlenmektedir. TEKDÜZEN HESAP PLANI Ülkemizde, finansal kurumlar dışında kalan tüm işletmeler için 01.01.1994 tarihinden itibaren Tekdüzen Hesap Planı’na uyma zorunluluğu getirilmiştir. Ülkemizde, işletmeler, muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap çerçevesi ve hesap planı doğrultusunda kurmak zorundadırlar. Tekdüzen Hesap Planının Hesap Sınıfları aşağıdaki gibidir. 1- DÖNEN VARLIKLAR 23456789- DURAN VARLIKLAR KISA VADELİ BORÇLAR UZUN VADELİ BORÇLAR ÖZKAYNAKLAR GELİR TABLOSU HESAPLARI MALİYET HESAPLARI SERBEST NAZIM HESAPLAR HESAP PLANININ Birinci rakamı İkinci rakamı Üçüncü Rakamı : O hesabın ait hesap sınıfını belirtir. : O hesabın ait hesap grubunu belirtir. : O hesabın adıdır. Örnek: 153 kod numaralı hesabı ele alalım. Buradaki; 1 Bu hesabın dönen varlıklar sınıfında olduğunu, 15 Dönen varlıkların 15 stoklar grubunda olduğunu 153 Bu hesap ticari mallar hesabıdır. ÖRNEK 2 : 1 DÖNEN VARLIK HESAPLARI 0 0 1 2 3 HAZIR DEĞERLER KASA HESABI ALINAN ÇEKLER HESABI BANKALAR HESABI VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HS. DÖNEN VARLIKLAR HESAP GRUBU Nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda faaliyet dönemi içinde veya en fazla bir yıl içinde paraya çevrilmesi veya kullanılacağı düşünülen varlıklara ait hesapları kapsar. DURAN VARLIKLAR HESAP GRUBU Bir yıldan veya bir hesap döneminden daha uzun süreler için işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde kullanılan ve normalde satış amacı taşımayan varlıklara ait hesapları kapsar. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR HESAP GRUBU En çok bir yıl veya işletmenin faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynaklar yer alır. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR HESAP GRUBU Kendi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve bir yıldan daha uzun sürede ödenecek olan işletme borçlarına ait hesapları içerir. ÖZ KAYNAKLAR HESAP GRUBU İşletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye tahsis etmiş oldukları sermaye ile faaliyetlerinden elde edilen fakat, işletme ortaklarına verilmeyip işletmede bırakılan kar ve yedeklerden oluşur. GELİR TABLOSU HESAP GRUBU Varlık veya hizmet satışlarından ve faiz, kira gibi gelir işlemleri ile gelir elde etmek amacı ile tüketilen ve sermayeyi azaltıcı etkisi olan işlemlere ait hesaplar yer alır. MALİYET HESAPLARI GRUBU Mal ve hizmetlerin planlandığı şekilde üretilmesi ve yapılması için katlanılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesapları kapsar. NAZIM HESAPLAR GRUBU Daha önce belirlendiği gibi, varlıklarda, borçlarda ve sermayede artış veya azalış yaratmayan, ancak işletme yönetimi ve diğer ilgililer tarafından bilinmesi ve izlenmesi gereken işlemlere ait hesaplar yer alır. MUHASEBEDE KAYIT BELGELERİ VE DEFTERLER Mali tabloların düzenlenebilmesi için gerekli bilgilerin toplanması, kaydedilmesi, ve sınıflandırılması için bilgi akışını sağlayacak muhasebe kayıt belgelerine ve defterlerine gereksinim vardır. Muhasebenin kayıt tutma işlevinin yerine getirilmesinde kullanılacak olan belgeler, defterler ve diğer kayıt araçlarının bütünü ve bunların işleyiş şekilleri toplu olarak muhasebenin teknik yapısını oluşturur. Verilecek olan bilgilerin bağımsız olarak değil, bir bütün halinde kavramaya çalışmak gerekir. KAYIT TUTMA SÜRECİ Kayıt tutma sürecinin başlangıcında, önce işlemin ne olduğu sürecinin tanımlanması gerekir. Bu da o işlemi ispatlayan belgelerin ele geçirilmesi veya düzenlenmesi ile olmaktadır. Sağlanan belgelere dayalı olarak işlem yevmiye defterine kayıt edilir. Yevmiye defterindeki kayıtlardan yararlanarak büyük defter hesaplarına kayıtlar aktarılır. İşlemler büyük defter hesaplarında sınıflandırılmış olur. Dönem boyunca sınıflandırılan kayıtların sonuçları mali tablolar halinde özetlenir. Açıklanan bu süreçte bilgiler « Girdi – Süreçleme – Çıktı» şeklinde bir akış izler. YEVMİYE DEFTERİ İşlemlerin çift taraflı etkisini, bir bütünlük içinde, oluş sıralarına (tarihlerine) göre ele alarak etkiledikleri hesapları, etkilendirdikleri tutarlara ve yönlere göre borçlandırmak, alacaklandırmak suretiyle yerine getirir. Yevmiye Defterinin Şekli (1) (2) 1) 2) 3) 4) 5) 6) (3) (4) Sahife Numarası Büyük Defter Bağlantı Numarası Madde Numarası Tarih, Borçlu ve Alacaklı Hesaplar ve Açıklama Borçlu Hesap Tutarı Alacaklı Hesap Tutarı (5) (6) MADDE TÜRLERİ KENDİ İÇERİSİNDE ÜÇE AYRILIR Basit Maddeler Birleşik Maddeler Yalnızca bir hesap Borçlu, bir hesap Alacaklı Hesabın borcunda veya alacağında birden fazla diğerinde bir hesap olursa Karışık Maddeler Hesabın hem borcunda hemde alacağında birden fazla hesap olursa. Bu defterler çift taraflı muhasebe, diğer bir ifade ile bilanço esasına göre yürütülen muhasebe için genel muhasebenin teknik yapısı içinde gerekli olan temel defterlerdir. Ülkemizde Vergi Usul Kanunu(V.U.K.) defter tutma zorunda olan tüccarları yıllık alım veya satım hacimlerini temel alarak iki sınıfa ayırmış ve bu sınıfların tutmak zorunda oldukları zorunlu defterleri belirlemiştir. V.U.K.’na göre Birinci Sınıf Tüccarlar bilanço esasına göre defter tutarlar. Bunların tutmak zorunda oldukları defterler şunlardır. Yevmiye Defteri (Günlük Defter) Büyük Defter (Defter-i Kebir) Envanter Defteri BÜYÜK DEFTER Mali tabloların hazırlanabilmesi için dönem içinde bilanço unsurlarında ve faaliyet sonucunu oluşturan çeşitli gelir ve giderlerde meydana gelen değişmeleri saptamak üzere hesapların gerekli olduğunu ve hesapların tümünü kapsayan deftere «Büyük Defter» denir. (1) (2)………… Hesabı (1) (3) (5) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) (6) (4) (7) (8) (9) (10) (11) Sahife Numarası Hesabın adı Hesabın Borç Tarafı Hesabın Alacak Tarafı Hesabın Borçlandırılan Kaydın Tarihi Hesabın Borçlandırılan Kaydın Yevmiye Numarası Hesabın Borçlandırılan İşlem Hakkındaki Açıklaması Hesabı Borçlandıran Kayıttaki Tutar Hesabın Borç Tarafı Ara Toplamı (12) (13) (14) Muhasebe Defterlerinin Bilgisayarla Tutulması Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yarattığı olanaklarla, bugün işletmelerde muhasebe kayıtları hemen hemen tamamen bilgisayarla yapılmaktadır. Muhasebenin bilgisayarla tutulmasını sağlayan piyasada çok sayıda program bulunmaktadır. Defterlerin Tasdiki V.U.K.nun 220. maddesinde ve Türk Ticaret Kanununda, başta bilanço ve işletme hesabı esaslarını oluşturan defterler olmak üzere tasdiki zorunlu defterler belli edilmiştir. Bu defterler V.U.K. nun 224-225. maddeleri gereğince noter tarafından tasdik olunur. DEFTER TASDİK ZAMANLARI Öteden beri işe devam etmekte olanlar ertesi yıl kullanacakları defteri içinde bulundukları yılın Aralık ayı içinde, Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi mükellefiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde, Defterin dolması halinde veya diğer nedenlerle bir yıl içinde defter kullanmak zorunda kalanlar kullanmadan önce, Aynı defteri ertesi yıl da kullanmak isteyenler kullanacağı yılın Ocak ayı içinde, tasdik işlemini yaptırmak zorundadır.(VUK.222) DEFTERE KAYIT DİSİPLİNİ İşlemlerin muhasebe defterine kayıtları, Vergi Usul Kanunu 215-219 maddeleri ile TTK. İlgili maddeleri uyarınca şu kurallara uyularak yapılır. - Defter ve kayıtlar Türkçe tutulur. Defterler mürekkeple yazılır. Defterde satırlar çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. Defterlerin sayfaları ciltten koparılamaz, yırtılamaz. Defterlere geçirilen bir kaydı çizmek, silmek veya kazımak suretiyle okunamaz hale getirmek yasaktır. - Yevmiye defterinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. (Yeni kayıt veya tek çizgi ile) - İşlemler deftere en geç 10 gün içinde kaydedilmelidir. KAYITLARDA YARDIMCI İŞLEVİ OLAN BELGELER Muhasebe Fişleri : Yevmiye defteri kayıtlarını kolaylaştırmak için işlemin yevmiye kaydından önce fişte gösterilmesi, muhasebenin kayıt tutma aşamasında yardımcı bir işleve sahiptir. Kasaya para girişini kayda alırken kullanılan fişlere Tahsil Fişleri, Kasadan para çıkışlarını kayda alırken Tediye Fişleri, Kasa dışındaki unsurlar arasında oluşan işlemleri toplayan fişlere de Mahsup Fişleri kullanılmaktadır. MUHASEBE FİŞLERİ Tahsil Fişi Tediye Fişi Mahsup Fişi Para girişini gösteren Fiştir. Para çıkışını Gösteren fiştir. Nakit giriş çıkış Olmadığında tutulan fiştir. Büyük Defter Kayıtlarının Sağlaması : Mizan Büyük deftere yapılan kayıtlar belirli dönemler sonunda her bir hesabın borç ve alacak toplamlarını gösterecek şekilde bir çizelgede toplanır. Bu çizelgede hesaplara ait borç toplamı, alacak toplamı, genelde istenirse borç kalanları, alacak kalanları belirtilir. Hesapların borç toplamlarının toplamı, büyük deftere dönem içinde yapılan tüm borç kayıtlarının toplamına, hesabın alacak toplamlarının toplamı, büyük deftere dönem içinde yapılan tüm alacak kayıtlarının toplamını gösterir. Yapılan dökümde toplamlarda eşitlik bulunmaz ise kayıtlarda bir hata var demektir. ENVANTER DEFTERİ Dönemsonu ve dönembaşı bilanço bilgilerinin yazıldığı defterdir. YARDIMCI DEFTERLER Yardımcı Hesap : Bir ana hesabı oluşturan birden fazla unsur veya birey varsa ana hesapla birlikte, asli hesapların detayını gösteren yardımcı hesapların yazıldığı defterlere yardımcı defter/hesaplar denir. Yardımcı Defterler : Bir ana hesaba ait yardımcı hesapların toplandığı defterlere yardımcı defterler denir. Bay (x) 40.000 15.000 TİCARİ ALACAKLAR 40.000 15.000 35.000 20.000 25.000 35.000 100.000 70.000 Bay (y) 35.000 20.000 Bay (z) 25.000 35.000 MUHASEBE SÜRECİNDEKİ İŞLEMLER Bir işletmede faaliyetlerin sürekliliği esastır. Ancak işletmede yapılan faaliyetlerin ve bunlara ilişkin mali nitelikli işlemlerin belirli dönemler(süreler) itibariyle belirlenmesi, ölçülmesi ve sonucun mali tablolarda gösterilmesi gerekir. İşletmenin kuruluşu bir defa gerçekleşip ondan sonra yaşamı süreklilik göstereceğinden, işine devam etmekte olan bir işletmede her dönem tekrar eden işlemler sırasıyla şöyledir. MUHASEBE SÜRECİ işine devam etmekte olan işletmede Muhasebe Döneminin Başında Muhasebe Dönemi Süresince Muhasebe Döneminin Sonunda I. AÇILIŞ KAYDI Önceki Dönemin Bilançosuna göre yevmiye defterine hesapların açılış kayıtlarının yapılması . İşe yeni başlayan işletmede 1.a. Dönembaşı Envanterinin Yapılması b. Dönembaşı Envanterine Dayanarak Dönembaşı Bilançosunun Düzenlenmesi. c. Envanter bilgilerinin envanter defterine geçirilmesi. d. Dönembaşı bilançosuna dayanarak yevmiye Defterine hesapların açılış kaydının yapılması 2. AÇILIŞ KAYDININ BÜYÜK DEFTERE AKTARILMASI 3. GÜNLÜK İŞLEMLERİN BELGELENDİRİLMESİ 4. YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT 5. BÜYÜK DEFTERE KAYIT 6. AYLIK MİZANLARIN DÜZENLENMESİ 7. GENEL GEÇİCİ MİZANIN DÜZENLENMESİ 8. DÖNEMSONU ENVANTERİNİN YAPILMASI 9. DÖNEMSONU MUHASEBE İŞLEMLERİ 10.KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ 11.MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ 12.KAPANIŞ KAYITLARININ YAPILMASI MUHASEBE SÜRECİNDEKİ İŞLEMLER 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) Açılış Kaydının Yevmiye Defterine Yapılması Açılış Kaydının Büyük Deftere Aktarılması Günlük İşlemlerin Belgelendirilmesi Yevmiye Defterine Kayıt Büyük Deftere Kayıt Aylık Mizanların Düzenlenmesi Genel Geçici Mizanın Düzenlenmesi Dönem Sonu Envanterinin Yapılması Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri Kesin Mizanın Düzenlenmesi Mali Tabloların Düzenlenmesi Kapanış Kayıtlarının Yapılması AÇILIŞ KAYDI : Bir dönem süresince yapılan işlemlerin etkisi ile dönem sonunda varlıklar, sermaye ve borçların hangi büyüklüklere ulaştığını saptamak için dönembaşı durumunun bilinmesi gerekir. Bu nedenle kayıt işleminde ilk aşama dönembaşı durumunun hesaplara aktarılmasıdır. Dönem başı durumunun hesaplara geçirilmesi işlemine hesapların açılışı veya açılış kaydı adı verilir. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI VE TEMEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ Muhasebenin Temel Kavramları : Evrensel nitelikte olan muhasebe uygulamalarına yön veren bilgilere denir. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI VE TEMEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ 1- Sosyal Sorumluluk Kavramı, 2- Kişilik Kavramı, 3- Süreklilik Kavramı, 4- Dönemsellik Kavramı, 5- Parayla Ölçme Kavramı, 6- Tarihi Maliyet Kavramı, 7- İhtiyatlılık Kavramı, 8- Tam Açıklama Kavramı, 9- Tutarlılık Kavramı, 10- Verilerin Güvenilir Olması Kavramı, 11- Önemlilik Kavramı, 12- Özün Önceliği Kavramı, Sosyal Sorumluluk Kavramı Nedir ? Muhasebecinin belli kişi veya kurumun değil tüm toplumun çıkarlarını gözetip, tarafsız, dürüst, adil davranmasına denir. Kişilik Kavramı : Kişilik kavramı işletmeyi sahibinden ayırıyor ve işletmeye de bir kişi gibi davranıyor. Örnek olarak da çift taraflı kayıt esasını veriyor. Niçin biz çift taraflı kayıt esasına göre defter tutuyoruz. Çünkü kişilik kavramı gereği. Hatırlarsanız Bilançoya baktığımızda sol tarafta varlıklar, sağ tarafta ise kaynaklar bulunmaktadır. İşletmeye baktığımızda neyin var dediğimizde varlıklarını gösteriyor. Karşılığında kaynaklarını gösteriyor. Yani işletmeyi bir kişi gibi görüyor. Süreklilik Kavramı : İşletmelerin bütün faaliyetlerinin, ömrünün sonsuz olmasına, Dönemsellik Kavramı : Ömrü sonsuzdur ama belirli aralıklarla kesinti yapılması lazım. İşte bu belli dönemlere biz dönemsellik diyoruz. Parayla Ölçme Kavramı : İşletmemizde var olan bütün değerleri (varlık, kaynak, borç, gelir, gider ve her türlü ifadenin) para cinsinden karşılığının yazılmasına, Tarihi Maliyet Kavramı : Bu kavramın özünü süreklilik kavramı oluşturur. Para ve alacaklar dışındaki tüm varlıkların, tüm kaynakların elde etme maliyetiyle kaydolunmasına denir. İhtiyatlılık Kavramı : İhtiyatlı olmak; tedbir almak, temkinli olmak demektir. İleride ortaya çıkabilecek olası zararlarda, olası giderlerde şimdiden tedbir almak, temkinli davranmak, şimdiden karşılık ayırmaya biz ihtiyatlılık kavramı diyoruz. Tutarlılık Kavramı : Günümüzde de çok kullandığımız bir ifadedir. Şu arkadaşımızın söyledikleri ile yaptıkları bir olduğu için çok tutarlıdır deriz. Muhasebede diyor ki seçtiğin yöntem ve politikalar kesinlikle değişmeyecek. Benzer işlem ve benzer kayıtlarda olayların değişmezliği her dönem aynı olmasına tutarlılık kavramı diyoruz. Önemlilik Kavramı : Defterlere yazdığımız her türlü mali ve teknik olayların nispi bir ağırlığının olması, deftere yazıldığında önem arz etmesi isteniyor. Tam Açıklama Kavramı : Bilgilerden yararlanan, muhasebe bilgilerini kullanan kişi ve kurumların, kim olursa olsun herkes tarafından anlaşılabilmesi için bütün bilgilerin yeterli bir şekilde açıklanması, yada eksik kalmış işlemlerde dipnotlarla destek verilmesi isteniyor. Herkes tarafından tam ve açık bir şekilde anlaşılabilmesini istiyor. Özün Önceliği Kavramı : Muhasebede var olan bir işlemin biçiminden ve görünümünden ziyade finansal özüne bakmaktadır. Örnek olarak Çekler; çeklerde hiçbir şekilde vade yoktur. Çekin üzerine vade koyarsak, vadeli olursa aslında biçimi çektir ama özü senettir. Senetle çekin arasındaki tek fark çekte vade yok, senette vade vardır. Burada biçimi çektir ama özü senettir. Verilerin Güvenilir Olması : Hepimizin bildiği gibi muhasebe girdi akışında Girdi, Süreçleme ve Çıktı vardır. Girdi bölümünde muhasebede bir olayın gidebilmesi için o olayla ilgili belge lazımdır. Belgesiz hiçbir olay muhasebeye gidmez. Belgeli işlemlerle kayıt yapıyorsak belgelerin objektif olmasına verilerin güvenilir olması deniyor. TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE KULLANACAĞIMIZ HESAP İSİMLERİ 1 DÖNEN VARLIKLAR : Nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar. 10 HAZIR DEĞERLER 100 101 102 103 108 11 110 111 112 Kasa Hesabı Alınan Çekler Hesabı Bankalar Hesabı Verilen Çekler Hesabı Diğer Hazır Değerler Hesabı MENKUL KIYMETLER Hisse Senetleri Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE KULLANACAĞIMIZ HESAP İSİMLERİ Bir yıl içerisinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda izlenir. 12 120 121 126 127 128 TİCARİ ALACAKLAR Alıcılar Hesabı Alacak Senetleri Hesabı Verilen Depozito ve Teminatlar Hes. Diğer Ticari Alacaklar Şüpheli Ticari Alacaklar Hes. Bir yıldan daha uzun vadeli senetli ve senetsiz alacaklar 220 221 226 ……….nolu hesaplarda izlenir. TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE KULLANACAĞIMIZ HESAP İSİMLERİ Bir yıl içerisinde tahsil edilmesi düşünülen alacaklar. 13 DİĞER ALACAKLAR 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 135 Personelden Alacaklar Hesabı Bir yıldan daha fazla sürede tahsil edilmesi düşünülen alacaklar. 231 235 ……..hesaplarda izlenir. STOKLAR 15 STOKLAR 153 Ticari Mallar Hesabı 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE KULLANACAĞIMIZ HESAP İSİMLERİ 18. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 180 Gelecek Aylara Ait Giderler(İş yeri kira ödemeleri vb.) 181 Gelir Tahakkukları 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 190 191 193 195 196 Devreden Katma Değer Vergisi İndirilecek Katma Değer Vergisi Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar İş Avansları Personel Avansları TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE KULLANACAĞIMIZ HESAP İSİMLERİ 2 DURAN VARLIKLAR : Bu hesap grubu bir yıldan veya normal faaliyet dönemi içerisinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar. 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 250 Arazi ve Arsalar 252 Binalar 253 Tesis, Makine ve Cihazlar 254 Taşıtlar 255 Demirbaşlar 257(-) Birikmiş Amortismanlar 259 Verilen Avanslar 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260 HAKLAR 261 ŞEREFİYELER 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 268(-) BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 269 VERİLEN AVANSLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 300 Banka Kredileri Hesabı Bir yıldan daha uzun vadeli banka kredilerinde ise , 400 Banka Kredileri Hesabı kullanılır. 32 TİCARİ BORÇLAR 320 Satıcılar Hesabı 321 Borç Senetleri Hesabı 33 DİĞER BORÇLAR 331 Ortaklara Borçlar Hesabı 335 Personele Borçlar Hesabı 36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 400 …………490 Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar 5 ÖZKAYNAKLAR 500 Ödenmiş Sermaye 501 (-) Ödenmemiş Sermaye 590 Dönem Net Karı 591 Dönem Net Zararı (-) 6 GELİR TABLOSU HESAPLARI 60 BRÜT SATIŞLAR 600 Yurt İçi Satışlar Hesabı 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 610 Satıştan İadeler Hesabı (-) 611 Satış İskontoları Hesabı (-) 62 SATIŞLARIN MALİYETLERİ (-) 621 Satılan Ticari Malların Maliyeti Hs.(-) 63 630 631 632 FAALİYET GİDERLERİ Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri (-) Genel Yönetim Giderleri(-) Bu fonksiyonla ilgili olan ve 7/A seçeneğinde izlenen giderler, Sırasıyla «751 Araştırma ve Geliştirme Gid.Yansıtma Hs.», «761 Pazarlama Satış ve Dağ.Gid.Yansıtma Hs.», «771 Genel Yönetim Gid.Yansıtma Hesabı» nın alacağı ile 630, 631, 632 nolu hesapların borcuna kaydedilir. Dönem sonunda bu hesaplar 690 Dönem Karı veya Zararı hesabına devredilerek kapatılır. 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 642 Faiz Gelirleri(Dev.Th.,Haz.Bn.faizleri, mevduat faiz.) 643 Komisyon Gelirleri(kişi ve kuruluşlardan alınan kom.) 645 Menkul Kıymet Satış Karları(110 His.Snt.satıy karı) 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 653 Komisyon Giderleri 655 Menkul Kıymet Satış Zararları 66 FİNANSMAN GİDERLERİ 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri : Bir yıla kadar vadeli olan borçlanmalarla ilgili olarak yüklenilen ve varlıkların maliyetine eklenmeyen faiz ve benzeri diğer giderlerin izlendiği hesaptır. 7/A seçeneğinde, dönem içinde tahakkuk eden finansman giderleri(Banka Kredi Faizleri) «780 Finansman Giderleri» hesabına kaydedilir. Her ayın sonunda kısa vadeli borçlanmalara ilişkin giderler «781 Finansman Gid.Yansıtma Hs.» alacağı ile 660 Hesabın borcuna aktarılır. 67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Durdurulan faaliyetlerle ilgili(tasfiye işlemleri) duran varlık satışlarından doğan karlar gibi gelir ve karların yer aldığı bir hesaptır.(sayım ve tes.fazlaları, hasar fazlası tazminat gelirleri, alınan diğer ceza ve tazminatlar, irat kaydedilen dep.teminatlar.) 68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı Tanımlanan hesaplar dışında kalan diğer olağandışı gider ve zararlardan oluşur.(elden çıkarılan stok satış zararları, sayım ve tes.noksanları, ihbar tazminatları, ödenen diiğer ceza ve tazminatlar vb. 7 MALİYET HESAPLARI 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hes. 751 Araştırma ve Geliştirme Gid.Yansıtma Hs. 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gid.Hs. 761 Pazarlama Satış ve Dağ.Gid.Yansıtma Hs. 770 Genel Yönetim Giderleri Hes. 771 Genel Yönetim Gid.Yansıtma Hes. 780 Finansman Giderleri Hes. 781 Finansman Giderleri Yansıtma Hes. 9 NAZIM HESAPLAR 900 901 Borçlu Nazım Hesaplar Alacaklı Nazım Hesaplar Not. Nazım Hesap listesinde çift numaralı nazım hesaplar Borçlu, tek numaralı Nazım Hesaplar ise Alacaklı çalışacaktır. Teminat Mektupları, Teminat ve emanet verilen ve alınan kıymetler, Çıkarılmış menkul kıymetler, vb. STOKLAR Stok : İşletmelerin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla almış olduğu malzeme, yarı mamul, mamul veya ticari malların izlendiği gruba stok deniyor. Stoklar 15 nolu grupta izlenir. Gruptaki hesaplarımız şöyledir. 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı 151 Yarı Mamul Üretim Hs. 152 Mamuller Hs. 153 Ticari Mallar Hs. 157 Diğer Stoklar Hs. 158(-) Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı 159 Verilen Sipariş Avansları Biz burada 153 Ticari Mallar Hesabı üzerinde duracağı. Kısmen de 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabına değineceğiz. 153 TİCARİ MALLAR HESABI İşletmelerin satmak üzere almış oldukları malların izlendiği hesaba Ticari Mallar Hesabı denmektedir. Ticari Mallarımız muhasebede iki farklı yönteme göre de kayıt altına alınabiliyor. 153 TİCARİ MALLAR HESABI Aralıklı Envanter Yöntemi Devamlı Envanter Yöntemi Envanter: Saymak demektir. Aralıklı Envanter Yöntemine göre işletmeler sattıkları malların maliyetini aralıklı olarak saymakta ve bilmektedirler. Aralıklı Envanter Yöntemini kullanan işletmeler yıl içerisinde ne kadar mal sattıklarını bilemezler. Çünkü çok çeşitli, küçük hacimli mamuller sattıkları için yıl içerisinde ne kadarlık mal sattıklarını bilmezler. Dönemin sonunda yapılan sayım ile yıl içerisinde ne kadarlık mal sattıklarını tespit ederler. 153 TİCARİ MALLAR HESABI Aralıklı Envanter Yöntemi Devamlı Envanter Yöntemi Devamlı Envanter Yöntemini seçen işletmeler büyük hacimli az çeşitli mamul satarlar ve yıl içerisinde ne kadar mal sattıklarını bilirler. Yıl içerisinde ve gün içerisinde ne kadarlık mal sattıklarını bildikleri için her satışın sonucunda satılan malın maliyetini tespit eder. (Beyaz eşya satışı, Araba satışı yapan işletmeler.) Örnek olarak: Gıda üzerine satış yapan marketlerimizi düşünelim.(elektronik sisteme geçmediklerini varsayalım.) Bu işletmelerimiz küçük hacimli ve çok çeşitli mal satmaktadırlar. O kadar mal alıyorlar ki gün içerisinde, yıl içerisinde çok fazla mal satıyorlar. Bu işletmeler yıl içerisinde ve gün içerisinde ne kadar mal sattıklarını bilemezler. Çünkü çok mal satıyorlar. Kırtasiye, konfeksiyon türü satış yapan işletmelerde böyledir. Bu işletmeler Aralıklı Envanter Yöntemini Kullanır. Bunlar dönemin sonunda bir defada sayım yapar ve satılan malların maliyetini hesaplarlar. 153 TİCARİ MALLAR HESABI Aralıklı Envanter Yöntemi Devamlı Envanter Yöntemi B B 153 Ticari Mallar Hs. 1- Mal Alışı 2- Alış Giderleri A 1- Alış İadeleri 2- Alış İskontoları borç kalanı yıl içerisinde var olan (depomuza giden)Malların toplam tutarını verir. 153 Ticari Mallar Hs. 1- Mal Alışı 2- Alış Giderleri A 1- Alış İadeleri 2- Alış İskontoları 3- Satılan Mal Maliy. borç kalanı mevcut var olan malların maliyetini Verir. Yukarıdaki örnekte verildiği üzere Aralıklı Envanter yöntemi kullanan işletmeler; Satılan Malın Maliyetini Hesaplayamamış olurlar, Devamlı Envanter Yönteminde ise Satılan Malın Maliyeti sürekli bilindiği için elimizde bulunan Ticari Malların miktarını da bilmek kolay olacaktır. MAL ALIM SATIMINDA KATMA DEĞER VERGİSİ VE İZLENİLDİĞİ HESAPLAR Katma değer vergisi, Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim(mal alım ve satımı), yapılan hizmet karşılığında ve yapılan harcamalarda bedelin belirli bir yüzdesi kadar alının veya ödenen bir vergidir. İşletmeler mal ve hizmet alımlarında satıcılara KDV öderler; alıcılardan da teslim edilen mal veya yerine getirilen hizmetlerin bedeli üzerinden hesaplanan KDV alırlar. Bu açıklamalardan sonra mal ve hizmet alım satımında ortaya çıkan KDV ‘nin muhasebeleştirilmesinde kullanılacak hesaplar tekdüzen hesap planına göre şunlardır. 191 İNDİRİLECEK KDV HESABI İşletmenin satın aldığı her türlü mal ve hizmet bedelleri üzerinden satıcılara ödediği veya ödeyeceği Katma Değer Vergisinin kaydedildiği hesaptır. Mal ve Hizmet alımı sırasında satıcı firmaya ödenen KDV.leri ifade eder. 391 HESAPLANAN KDV HESABI İşletmenin sattığı mal veya sunduğu hizmet bedelleri üzerinden alıcılardan aldığı veya alacağı katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Hesaplanan Katma Değer Vergisinin tutarı bu hesabın alacağına yazılır. Mal ve Hizmet satışı sırasında devlet adına alınan KDV.leri ifede eder. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI İşletmenin bir ay içinde yaptığı işlemler sonucu aldığı KDV(Hesaplanan KDV) tutarı, ödediği KDV(İndirilecek KDV) tutarını aşarsa, bu fark ay sonunda 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının(Yardımcı Hesap; Ödenecek Katma Değer Vergisi) alacağına aktarılır. 391 Hs. 191 Hs. 360 Hs. Hesaplanan KDV > İndirilecek KDV. = Ödenecek Vergiler 8.000.-> 6.000.-= 2.000.— 190 DEVREDEN KDV HESABI İşletmenin bir ay içinde yaptığı işlemler sonucu ödediği KDV (indirilecek KDV) tutarı, aldığı KDV (Hesaplanan KDV) tutarını aşarsa, içinde bulunulan ayda indirilemeyen KDV, izleyen ay veya aylarda indirilmek üzere ay sonunda 190 Devreden KDV Hesabının borcuna aktarılır. 391 Hs. 191 Hs. 190 Hs. Hesaplanan KDV < İndirilecek KDV. = Devreden KDV. 6.000.-< 8.000.-= 2.000.-- Mal Alımı ve Satışı sırasında KDV. uygulanması şarttır. 1. Mal Alışı _____xx/xx/xxxx_____ 153 Tic.Mal.Hs. 191 İndirilecek KDV. ----------- 2. Mal Satışı _______xx/xx/xxxx_____ ------------600 Yurt içi Satışlar 391 Hesaplanan KDV 320 SATICILAR HESABI Mal alışlarında çok sık karşılaşacağımız bir hesaptır. Bu hesap Kredili mal alışlarında senetsiz borçlar için kullanılan bir hesaptır. B 320 Satıcılar Hes. A ( - ) 120 ( + ) ALICILAR HESABI Bu hesap kredili mal satışlarında senetsiz bir alacağı ifade etmektedir. 1- MAL ALIŞ İŞLEMLERİ Aralıklı Envanter Yöntemine göre; yeniden hatırlamak gerekirse, Aralıklı envanter yöntemi, işletmedeki mal mevcudunun ancak belirli aralıklarla yapılacak sayım ve değerleme(envanter) ile belirlenebileceği esasına dayalı bir yöntemdir. Dolayısıyla bu yöntemle mal alım satımı işlemlerinden doğan kar veya zarar da ancak mal mevcudunun saptanmasından sonra yapılacak bazı hesaplamalarla bulunur. Aralıklı envanter yönteminde dönembaşı mal mevcudu, dönem içi alışlar, alış giderleri, alış iskontoları ve alış iadeleri «153 Ticari Mallar Hesabı»nda izlenir. Satışlar ise «600 Yurtiçi Satışlar Hesabı» nın alacağına kaydedilir. Satışlarla işletmeden çıkan her mal, Ticari Mallar Hesabına kaydedilmediğinden Ticari Mallar Hesabının kalanı mal mevcudunu göstermeyecektir. Dolayısıyla mal mevcudunu ve satışların kar veya zararını belirlemek için fiili sayım ve değerleme (envanter) yapmak gereklidir. Mal alım satımı ile bunlarla ilgili olarak ortaya çıkacak, alış giderleri, alış iadeleri ve alış iskontoları ile satış giderleri, satış iadeleri, satış iskontoları ve satış karının (veya zararının) hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi işlemlerinin aralıklı envanter yöntemine göre kayıtları, tekdüzen hesap planına uygun olarak aşağıda tek tek ele alınacaktır. Dönembaşı Mal Mevcudu: İşletmenin dönembaşı bilançosunda yer alan «Ticari Mallar» yevmiye defterine yapılan açılış kaydını takiben büyük defterdeki «153 Ticari Mallar Hesabı»nın borcuna ilk kayıt olarak geçer. 153 Ticari Mallar Hesabı’nda görünen bu tutar, dönembaşındaki mal mevcudunun maliyet değeri üzerinden değerini gösterir. Aralıklı Envanter Yöntemine göre Mal Alışları: Satın alınan mal, işletmenin mal mevcudunu artırır. Varlıkların izlendiği aktif hesaplardaki artış, bilindiği gibi ilgili hesabın borcuna yazılarak muhasebeleştirilir. Bu nedenle «153 Ticari Mallar Hesabı»nın borcuna kaydedilir. İşletmenin satın aldığı ticari mallar bu hesaba maliyet değeri ile kaydedilir. Satın alınan malların maliyetini; fatura bedeli, taşıma ve hammaliye giderleri, varsa gümrük vergileri ve taşıma sırasındaki sigorta giderleri gibi unsurlar için yapılan parasal ödemelerin tutarını oluşturur. Not: Katma Değer Vergisi Kanununa göre, KDV ‘ye tabi olan malların satın alınması nedeniyle ödenen ya da ödenecek olan KDV.nin muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Ancak KDV. bir maliyet unsuru olmamaktadır. A- MAL ALIŞI (Aralıklı Envanter Yöntemine Göre) Örnek: İşletmemiz 3.000 + 300 tl. KDV.lik malın tamamını kredili olarak satın almıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hs. 3.000.— 191 İndirilecek KDV.Hs. 300.— 320 Satıcılar Hes. Tamamı Kredili olarak alınan mal. ___________xx/xx/xxxx__________ 3.300.— B- MAL ALIŞ GİDERLERİ: Bir mal veya varlık edinilirken kaça mal olduysa onun üzerinden kayda geçer. Alım sırasında yapılan KDV. hariç tüm giderler, Ticari Mallar Hesabının borcunda izlenir.(Maliyetine ekleniyor) Örnek: Kredili olarak alınan 3.000 + 300 KDV.lik mallar işletmeye getirilirken nakliye şirketine 500 + 50 KDV.lik peşin ödeme yapılmıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hs. 500.— 191 İndirilecek KDV. 50.— 100 Kasa Hes. 550.— Alınan malla ilgili olarak yapılan alış gideri C- ALIŞTAN İADELER Malı alırken Ticari Mallar Hesabının borcunu yazdığımız malı, iade ettiğimiz zaman ise aynı işlemin tersini yapmamız gerekecektir. Malı alırken İndirilecek KDV. hesabına kayıt yaptığımızdan, aynı malın iadesinde ise bu hesabı ters kayıtta kapatmak gerekecektir. Örnek: Daha önce kredili olarak alınan 200 + 20 KDV.lik malın yarısı iade edilmiştir. ___________xx/xx/xxxx__________ 320 Satıcılar Hs. 110.— 153 Ticari Mallar Hs. 100.— 391 Hesaplanan KDV. 10.— Alınan malla ilgili olarak yapılan alış gideri D- ALIŞ İSKONTOLARI Örnek: Satıcılara olan 4.000 Tl.lik borcumuzda % 20 iskonto sağlanmıştır.(KDV. 80 Tl.) 4.000 Tl. x % 20 = 800 Tl. ____________xx/xx/xxxx___________ 320 Satıcılar Hs. 880.— 153 Ticari Mallar Hs. 391 Hesaplanan KDV. Almış olduğumuz mala yapılan iskonto ______________________________________ 800.— 80.__ ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİNDE MAL SATIŞ İŞLEMLERİ 1- MAL SATIŞ İŞLEMLERİ (600 Yurtiçi Satışlar Hs.) Aralıklı Env.Yönteminde Mal Satış İşlemleri Mal Satışı işletmemiz için bir gelirdir. Satıştan İadeler giderdir. Satıştan İskontolar giderdir. Örnek: 40.000 + 4.000 KDV.li mal kredili olarak satılmıştır. -------------------XX/XX/XXXX---------------120 Alıcılar Hes. 44.000.-600 Yurtiçi Satışlar Hs. 40.000.— 391 Hesaplanan KDV. 4.000.— Kredili Mal Satışı 2. SATIŞ GİDERLERİ HESABI (760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gid.Hs.) Mal alırken malın maliyetine eklenen giderler Mal Satışı sırasında yapılan giderler dönem gideridir. Giderin adı ise « 760 Pazarlama ve Satış Dağıtım Giderleri» hesabının borcunda izlenir. Örneğin: İşletme sattığı malları müşteriye ulaştırırken kargo şirketine 300 Tl. + 30 Tl. KDV.lik ödeme yapmıştır. ____________xx/xx/xxxx__________ 760 Pazarlama Sat.Dağ.Gid.Hs. 300.— 191 İndirilecek KDV. 30.— Kasa Hesabı 330.— Satılan Mal için yapılan kargo gideri. 3- SATIŞ İADESİ ( 610 Satıştan İadeler Hes.) Aralıklı Envanter Yönteminde Satış İadesi: Sattığımız mallar bize iade edilirse burada bir gider meydana gelir. Malı sattığımızda bir gelir ortaya çıkıyorsa, geri aldığımızda ise bir gider meydana getirmektedir. İade edilen mallar «610 Satıştan İadeler Hesabı»nın borcunda izlenir. Mal Satış sırasında alınan KDV.ler 391 Hesaplanan KDV. hesabının alacağına, iade sırasında da «191 Hesaplanan KDV» hesabının borcuna yazılır. Bunların sonucunda da alacağımızda bir azalış meydana gelir. Örnek: İşletme 5.000 + +500 KDV. ye kredili olarak sattığı mallarını müşteri beğenmediği için tamamını işletmemize iade etmiştir. Burada daha önce işletmemiz 5.000 Tl’lik gelir elde etmiş ve bu gelir sırasında 500 Tl.lik de KDV. almıştır. Ancak müşteri malı bize geri iade etmiş ve bu seferde gider meydana gelmiştir. ____________xx/xx/xxxx______________ 610 Satıştan İadeler Hs. 5.000.-191 İndirilecek KDV. 500.-120 Alıcılar Hes. Kderili satış sonucunda yapılan mal iadesi 5.500.--- 4.- SATIŞ İSKONTOLARI( 611 Satış İsk.Hs.) iskonta da, iskonto faturası KDV.li olarak kesilir. Örnek: Müşteri XX den olan 5.000 Tl.lik kredili alacağımızdan % 20 iskonta yapılmıştır. (KDV. 100 Tl.) __________xx/xx/xxxx__________ 611 Satıştan İskontolar Hs. 1.000 191 İndirilecek KDV. 100 120 Alıcılar Hs. 1.100 DEVAMLI ENVANTER YÖNTEMİNE GÖRE MAL ALIŞ İŞLEMLERİ Devamlı Env.Yöntemine göre yapılan mal alış işlemleri, Aynen Aralıklı Env.Yöntemine göre yapılan mal alış işlemlerini kapsamaktadır. A- MAL ALIŞI (Devamlı Envanter Yöntemine Göre) Örnek: İşletmemiz 2.000 + 200 tl. KDV.lik malın tamamını kredili olarak satın almıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hs. 2.000.— 191 İndirilecek KDV.Hs. 200.— 320 Satıcılar Hes. Tamamı Kredili olarak alınan mal. ___________xx/xx/xxxx__________ 2.200.— B- MAL ALIŞ GİDERLERİ: Bir mal veya varlık edinilirken kaça mal olduysa onun üzerinden kayda geçer. Alım sırasında yapılan KDV. hariç tüm giderler, Ticari Mallar Hesabının borcunda izlenir.(Maliyetine ekleniyor) Örnek: Kredili olarak alınan 2.000 + 200 KDV.lik mallar işletmeye getirilirken nakliye şirketine 500 + 50 KDV.lik peşin ödeme yapılmıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hs. 500.— 191 İndirilecek KDV. 50.— 100 Kasa Hes. 550.— Alınan malla ilgili olarak yapılan alış gideri C- ALIŞTAN İADELER Malı alırken Ticari Mallar Hesabının borcunu yazdığımız malı, iade ettiğimiz zaman ise aynı işlemin tersini yapmamız gerekecektir. Örnek: Daha önce kredili olarak alınan 200 + 20 KDV.lik malın yarısı iade edilmiştir. ___________xx/xx/xxxx__________ 320 Satıcılar Hs. 110.— 153 Ticari Mallar Hs. 100.— 391 Hesaplanan KDV. 10.— Alınan malla ilgili olarak yapılan alış gideri D- ALIŞ İSKONTOLARI Alınan maldan iskonto yapıldığında iskonto faturası KDV. li olarak kesilir. Örnek: Satıcılara olan 4.000 Tl.lik borcumuzda % 20 iskonto sağlanmıştır. (KDV. 80 Tl.) 4.000 Tl. x % 20 = 800 Tl. ____________xx/xx/xxxx___________ 320 Satıcılar Hs. 800.— 153 Ticari Mallar Hs. 391 Hesaplanan KDV. Almış olduğumuz mala yapılan iskonto ______________________________________ 800.— 80.— DEVAMLI ENVANTER YÖNTEMİNDE MAL SATIŞ İŞLEMLERİ A- Mal Satışı İşletmemiz 8.000 Tl. maliyetli mallarını kredili olarak 10.000 + 1.000 KDV.ye satmıştır. _________xx/xx/xxxx________ 120 Alıcılar Hs. 11.000.-600 Yurtiçi Satışlar Hs. 10.000.— 391 Hesaplanan KDV. 1.000.— Kredili Mal satışı _________xx/xx/xxxx_________ 621 Satılan Tic.Malın Maliyeti Hs. 8.000.-153 Ticari Mallar Hs. 8.000.— Satılan malın maliyet kaydı. B- (760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gid.Hs.) MAL SATIŞ GİDERLERİ Mal alırken malın maliyetine eklenen giderler Mal Satışı sırasında yapılan giderler dönem gideridir. Giderin adı ise « 760 Pazarlama ve Satış Dağıtım Giderleri» hesabının borcunda izlenir. Örneğin: İşletme sattığı malları müşteriye ulaştırırken kargo şirketine 300 Tl. + 30 Tl. KDV.lik ödeme yapmıştır. ____________xx/xx/xxxx__________ 760 Pazarlama Sat.Dağ.Gid.Hs. 300.— 191 İndirilecek KDV. 30.— Kasa Hesabı 330.— Satılan Mal için yapılan kargo gideri. C- Satıştan İadeler (610 Satıştan İadeler Hs.) Satılan malın tamamını iade ettiğini var sayalım. Satışta iki kayıt yapıldığı için iade işleminde de iki kayıt yapılması gerekiyor. ____________xx/xx/xxxx__________ 610 Satıştan İadeler Hs. 191 İndirilecek KDV. Hs. 120 Alıcılar Hesabı ____________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hes. 621 Satılan Tic.Mal.Maliyeti Hs. _____________________________ D- SATIŞ İSKONTOLARI( 611 Satış İsk.Hs.) Örnek: Müşteri XX den olan 5.000 Tl.lik kredili alacağımızdan % 20 iskonto yapılmıştır. __________xx/xx/xxxx__________ 611 Satış İskontoları Hs. 1.000 191 İndirilecek KDV. 100 120 Alıcılar Hs. 1.100 HAZIR DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER 1 DÖNEN VARLIKLAR 10 Hazır Değerler ( Para ve Para gibi kullanılan değerler) 100 101 102 103 108 Kasa Hesabı Alınan Çekler Hesabı Bankalar Hesabı Verilen Çekler Hesabı ( - ) Diğer Hazır Değerler Hesabı HESAP KOD’LARININ NASIL OLUŞTUĞU ÖRNEĞİ Borç 1. DÖNEN VARLIKLAR 0 Hazır Değerler 0 Kasa Hesabı 1 Alınan Çekler 2 Bankalar 3 Verilen Çekler 8 Diğer Hazır Değerler BİLANÇO Alacak 100 KASA HESABI İşletmenin kasasında bulunan paraların(ulusal, yabancı paraların Tl. karşılığında) izlendiği hesaptır. Defter Kayıtlarında BORÇ ALACAK Para girişi Para çıkışı - Parada artış oluyorsa, - İşletme tahsilat yaptıysa, - Bir şekilde para azalıyorsa - Ödeme yapılmışsa, 100 Kasa Hesabının borcuna Yazılır. _______xx/xx/xxxx_______ 100 Kasa Hesabı ----- -----------------Hs. Açıklama _______xx/xx/xxxx_______ 100 Kasa Hesabının alacak tarafına Yazılır. _________xx/xx/xxxx_________ ----- ----------------Hs. 100 Kasa Hesabı Açıklama _________xx/xx/xxxx_________ KASA HESABI BORÇ İşletme kasasına giden paralar ALACAK İşletme kasasından çıkan paralar Örnekler: Soru 1. İşletme 2.000 + 200 KDV.lik mal satın almış ve bedelini de nakit olarak ödemiştir. _________xx/xx/xxxx________ 153 Ticari Mallar Hs. 2.000.— 191 İndirilecek KDV. 200.— 100 Kasa Hesabı 2.200.-Peşin mal alışı Soru 2. İşletme 4.000 + 400 KDV.lik malı peşin olarak satmıştır. (Aralıklı Env.Yön.) __________xx/xx/xxxx________ 100 Kasa Hesabı 4.400.— 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 4.000.— 391 Hesaplanan KDV. Hs. 400.— Peşin Mal satışı İşletmenin alıp, satmış olduğu yabancı paralarda KASA hesabından izlenir. Bu tür yabancı paralarla ilgili olarak Kasa Hesabının alt hesabı olarak Yabancı Para Kasası adı altında açılan yardımcı hesaplarda takip edilir. Örnek 1 : İşletme 1.6 Tl.den 1.000 Dolar satın alıyor. ______________xx/xx/xxxx_____________ 100 Kasa Hesabı 1.600.— 100.02 Yabancı Kasası 100 Kasa Hesabı 1.600.— 1.6 Tl.den 1.000 Dolar satın alınması Örnek 2: İşletme elinde bulunan 1.000 Doları yarısını 1.5 Tl.den bozduruyor. ______________xx/xx/xxxx_____________ 100 Kasa Hesabı 1.500.— 656 Kambiyo Zararları 100.— 100 Kasa Hesabı 1.600.— 100.02 Yab.Para Kasası 001 USD. 101 - ALINAN ÇEKLER HESABI Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar. Müşterilerden Çek alınırsa, ______xx/xx/xxxx______ 1. Müşteri çeki tahsil edilirse, ______xx/xx/xxxx_____ 101 Alınan Çekler Hs. ----- -------------Hs. Müşteriden alınan çek. Kasa veya Banka Hs. 101 Alınan Çekler Hs. Tahsil edilen çek 2. Çek ciro edilirse _______xx/xx/xxxx_____ ---------------Hs. 101 Alınan Çekler Hs. _________________________ Ciro: Çekin tahsil hakkının karşı tarafa devri. Örnekler: Soru 1: İşletme 20.000 + 2.000 KDV.lik mal satmış. Karşılığında 7.000 Tl.nakit, kalanına da çek almıştır. _________xx/xx/xxxx________ 100 Kasa Hesabı 101 Alınan Çekler Hs. 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV. Hs. Mal satışı 7.000 15.000 20.000 2.000 Soru 2: İşletme 30.000 + 3.000 KDV.lik mal almış. Karşılığında 20.000 Tl.lik çek ciro etmiş, kalanını nakit olarak ödemiştir. _______xx/xx/xxxx_______ 153 Ticari Mallar Hs. 30.000 191 İndirilecek KDV. Hs. 3.000 100 Kasa Hesabı 13.000 101 Alınan Çekler Hs. 20.000 102 - BANKALAR HESABI Bu hesap, işletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar. Kasa hesabının bir başka versiyonudur. Kasa hesabı kasadaki paraların izlendiği bir hesap olup, Bankalar hesabı ise işletmenin bankadaki paralarının izlendiği hesaptır. Bankadaki paramızda artış olursa Borç kısmına, azalış olursa Alacak tarafa yazılır. 102 - BANKALAR HESABI Bankadaki Ticari Mevduat Hesabımıza para yatırılırsa Ticari Mevduat Hesabından para çekilirse _______xx/xx/xxxx________ 102 Bankalar Hs. ---- ----------------Hs. Bankaya yatan para ________________________ __________xx/xx/xxxx________ ---- -------------Hs. 102 Bankalar Hs. Bankadan para çekilmesi ___________________________ Örnekler: Örnek 1: İşletme XX Bankasındaki hesabına 3.000 Tl. para yatırmıştır. ________xx/xx/xxxx________ 102 Bankalar Hesabı 3.000.— 100 Kasa Hesabı 3.000.— Bankaya para yatırılması _______________________________ Soru 2: İşletme XX Bankasından 2.000 Tl. para çekmiştir. __________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı 2.000.— 102 Bankalar Hesabı 2.000.— Bankadan para çekilmesi 103 - VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ HESABI ( - ) İşletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. Bu hesap işletmenin yapmakta olduğu ödemelerini çek ile yapmak istediği zaman çalışır. Düzenleyici bir hesaptır. Verilen çeklerin alınan çeklerden farkı nedir ? Alınan çekleri, alacağımıza karşılık müşteriden bizzat almaktayız. Verilen çekler ise bizim dışımızdaki kişilere doğan borcumuzdan dolayı verdiğimiz çeklerdir. Dolayısıyla verilen çek önce verildiği için alacak tarafından kayıt edilir. Bu hesap pasif karakterli bir hesaptır. 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ HESABI ( - ) Çekin Lehtarı(verilen kişi) tarafından ilgili bankadan tahsil edilmesi _______xx/xx/xxxx______ 103 Verilen Çek.Öde.Em.Hs. 102 Bankalar Hes. Çek işletme tarafından düzenlenip verilirse(Keşide edilirse) _______xx/xx/xxxx______ ---- ------------Hs. 103 Verilen Çek.Öd.Em. Çekin bankadan ödenmesi Çek verilmesi ___________________ _______________________ Örnekler: Soru 1: İşletme 40.000 + 4.000 KDV.lik mal almış. Karşılığında 14.000 Tl. nakit para, 20.000 Tl.lik çek ciro edilmiş ve 10.000 Tl.lik çek düzenlenip verilmiştir. Bir kayıtta gerçekleşen işlem daima iki kayıttan oluşur. Birinci olay bir tarafa, ikinci olay diğer tarafa yazılır. Burada birinci olay kırmızı ile işaretlenen kısımdır. İkinci olay ise diğer kısımdır. _________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hesabı 40.000.— 191 İndirilecek KDV. Hesabı 4.000.— 100 Kasa Hesabı 14.000.— 101 Alınan Çekler Hesabı 20.000.— 103 Verilen Çek.Öd.Em.Hs. 10.000.— 108 - DİĞER HAZIR DEĞERLER HS. Bu hesap, nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri(yoldaki paralar gibi) değerleri kapsar. - Damga Pulları - Tahsil edilebilir duruma gelmiş tahvil ve kar payı kuponları bu hesapta izlenir - Tahsil edilebilir posta havaleleri - Kredi kartı ile yapılan alışverişler - Tahsil edilecek banka havaleleri Örnek: a) 10/09/2009 tarihinde müşteri Ahmet Turan"a kredi kartı ile 1000 TL+ 100 Tl. KDV. lik satış yapılmıştır. (Aralık.env.yön.) b) 12/09/2009 tarihinde kredi kartı slipi bankadan tahsil edilmiştir. a) ___________10.09.2009____________ 108 DİĞER HAZIR D EĞERLER HS. 1.100.— 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HES. 1.000.— 391 HESAPLANAN KDV. 100.— b) ___________12.09.2009____________ 102 BANKALAR HES. 1.100.— 108 DİĞER HAZIR DEĞ. HES. 1.100.— Örnek: a) 10 Mayıs 2004’te işletmede kullanılmak üzere, 2 bin TL’lik posta pulu alınıyor. b) 31 Mayıs 2004 itibariyle posta pulunun 750 TL’lik kısmının kullanıldığı belirleniyor. İşletmenin pulları alım tarihinde ve Mayıs ayı sonu itibariyle yapacağı kayıtlar aşağıdaki şekilde olacaktır. a) __________10.05.2004___________ 108 DİĞER HAZIR DEĞ.HES. 2.000.— 100 KASA HESABI 2.000.— Posta pulu satın alınması. b) __________31.05.2004___________ 770 GENEL YÖNETİM GİD.HES. 750.— 108 DİĞER HAZIR DEĞ. HES. 750.— Kullanılan damga pullarının gidere yazılması. 1 DÖNEN VARLIKLAR 11 MENKUL KIYMETLER 110 Hisse Senetleri Hesabı 111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 118 Diğer Menkul Kıymetler İlgileneceğimiz Hesaplar Bu grup, faiz geliri veya kar payı sağlamak veya fiyat değişmelerinden yararlanarak karlar elde etmek amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere alınana hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kar-zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi menkul kıymetlerin izlenmesi amacıyla kullanılır. 119 Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Karşılığı ( - ) Menkul Kıymet Nedir ? Menkul kıymet; faiz geliri, ya da kar payı sağlamak, kar elde etmek için, ya da bunun dışında para hareketlerinden faydalanmak amacıyla alınmış olan kıymetli evraklara menkul kıymet denir. Biz bunları varlık olarak kabul edeceğiz. Çünkü biz bunları satın alacağız. 110 HİSSE SENETLERİ HESABI İştirak(Ortaklık) niteliğinde olmayan ve gelir getirmesi amacıyla geçici olarak elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir. Hisse Senetleri kendi içerisinde 1 ve 2 nolu hesaplarda izlenebilir. 1 ile başlayan hesaplar Dönen Varlık olduğunu gösterir. Dönen varlık olabilmesi için geçici yatırım amacıyla satınalınan hisse senedi olması lazım. Geçici yatırım amacıyla değil de uzun vade de yatırım amacıyla alınsaydı, o zaman «242 İştirakler Hesabı»nda izlenecekti. Hisse Senedi Nedir ? Hisse senedini sadece Anonim Şirketler çıkarır. Sermayesi belli paylar karşılığında, şekli kanunda belirtilmiş ortaklık belgesine hisse senedi denir. Borç Hisse Senetleri Hs. + Hisse senedi satın alınırsa Alacak _ Hisse senedi satılırsa Not: Her türlü varlığın borç kalanı bize o varlığın değerini ifade eder. Not 2: Hisse senetleri satın alırken, alım sırasında yapılan giderlere biz komisyon giderleri diyoruz. 653 Komisyon Giderleri hesabında izlenir. Örnek: X A.Ş.ye ait 10.000 Tl. lik hisse senetlerini şirketimiz geçici yatırım amacıyla 12.000 Tl.ye nakit olarak satın almış olup ayrıca 500 Tl. komisyon ödenmiştir. __________xx/xx/xxxx__________ 110 Hisse Senetleri Hesabı 12.000.-653 Komisyon Giderleri 500.-100 Kasa Hesabı 12.500.— Hisse Senedi alımı Not: Hisse senetleri hangi değer üzerinden kayda geçer ? Cevap : Alış değeri üzerinden kayda geçer. Aldığımız hisse senetlerini alış değerinin üzerinde satarsak KAR, Aldığımız hisse senetlerini alış değerinin altında satarsak ZARAR Etmiş oluruz. Hisse Senetleri satışında Kar edersek « 645 Menkul Kıymet Satış Karları Hesabı»nda iziliyoruz. Gelirler ve karlar hesabın alacak tarafına yazılır. Zarar edersek «655 Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı»nın borcunda izliyoruz. Örnek : Soru 1: Şirketimiz daha önce geçici yatırım amacıyla satın aldığı 20.000 Tl.lik hisse senetlerini 24.000 Tl.ye satmıştır. _______xx/xx/xxxx_______ 100 Kasa Hes. 24.000.— 110 Hisse SenetleriHesabı 20.000.— 645 Menk.Kıy.Satış Karları.Hs. 4.000.— Hisse Seneti satışı Soru 2: Şirketimiz daha önce geçici yatırım amacıyla satın aldığı nominal değeri 2 Tl. olan 5.000 adet hisse senedini toplan 8.500 Tl.ye peşin olarak satmıştır. _________xx/xx/xxxx_________ 100 Kasa Hesabı 655 Menk.Kıy.Satış Zarar. 110 Hisse Senetleri Zararına Hisse Seneti satışı 8.500.— 1.500.— 10.000.— Uzun vadede ortak olmak (yatırım yapmak amacıyla) alınan hisse senetleri : (242 İştirakler Hesabı) __________xx/xx/xxxx__________ 242 İştirakler Hesabı xxxxx 100 Kasa Hesabı xxxxx Uzun vadede alınan hisse senetleri her dönemin sonunda, ortak olduğun A.Ş.den kar payı istersin. Kaç tane kuponun varsa o kadar istersin. Her hisse senedinin altında kuponlar vardır. Hisse Senedi Her yılın sonunda şirket ne kadar kar etmişse ve kuponları Kuponları tamamına bölerler elinde kaç tane Kuponun varsa kuponun kadar kar payı sağlarsın. Dönem sonunda elde edilen Kar Payı(Temettü Geliri) var ise bu gelirler «640 İştiraklerden Temettü Gelirleri Hesabı» nda izlenecek. Kar payı ile ilgili gelen her türlü soruda 640 hesap alacaklı hesap olarak kayıt edilecektir. ___________xx/xx/xxxx____________ Kar payı Tahsil edildi ise Kar payı Tahsil edilebilir duruma Gelmemiş ise 100 Kasa Hesabı xxxx 108 Diğer Hazır Değerler Hs. xxxx 640 İştiraklerden Tem.Gelir.Hs. xxxx 111 112 ÖZEL KESİM TAH.SEN.VE BONOLARI HES. KAMU KESİMİ TAH.SEN.VE BONOLARI HES. TAHVİLLER : Tahvil, bir borçlanma senedidir. Borçlanma yoluyla para bulmadır. Hisse senedi ise ortak bulma yoluyla para bulmadır. Tahvil uzun vadeli bir borçlanmadır. Anonim şirketler veya kamu kuruluşları fon bulabilmek amacıyla belli bir faiz karşılığında piyasadan borç para bularak piyasaya borçlanır. Borçlanma karşılığı verdikleri evrağa borçlanma senedi diyoruz. Tahvilleri kimler çıkarır : a) Anonim Şirketler, b) Kamu kuruluşları Tahvilin getirisi faizdir. Hisse senedinin getirisi ise kar payıdır. Burada unutmamamız gereken husus ; Eğer borçlanıyorsak Tahvili biz çıkartmış oluyoruz. Şayet tahvil alıyorsak Tahvili başka kuruluşlar çıkarmış olur ve biz onlara borç para vermiş oluyoruz. Biz burada Tahvili alan işletme olarak kayıtlarımızı yapacağız. A.Ş.lerin çıkardığı tahvilleri alırsak 111 Özel Kesim Tah.ve Snt.ve Bonoları Hs.da izliyoruz. Kamunun çıkardığı tahvilleri 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hs.da izliyoruz. ÖRNEK: Soru 1: X A.Ş.ne ait 3 yıl vadeli % 30 faizli tahvil 100.000 Tl.ye satın alınmıştır. ___________xx/xx/xxxx_________ 111 Özel Kes.Tah.Snt.ve Bonoları Hs. 100.000.-100 Kasa Hesabı 100.000.— Özel kesim tahvil alımı __________________________________________________ Tahvillerin Getirisi 642 Faiz Gelirleri Hesabında izlenir. ÖRNEK: Soru 1: X A.Ş.ne ait 3 yıl vadeli % 30 faizli tahvil 100.000 Tl.ye satın alınmış olan tahvil güne geldiğinde faizi ile birlikte T.İş Bnk.sı hesabımıza 130.000.– Tl. olarak yatırılmıştır. ___________xx/xx/xxxx___________ 102 BANKALAR HESABI 111 ÖZEL KES.TAH.VE BON.HS. 642 FAİZ GELİRLERİ HES. 130.000.-100.000.— 30.000.— Tahvillerin bedelinin vadesinde hesaba yatırılması. ___________________________________________________ TAHVİL TÜRLERİ : 1- Gelir Ortaklığı Senetleri 2- Finansman Bonoları 3- Kar – Zarar Ortaklığı Belgesi 4- Hazine Bonoları 5- Yatırım Fonu Katılım Belgesi 1 ALACAKLAR HESABI DÖNEN VARLIKLAR 12 TİCARİ ALACAKLAR HESABI : Bir yıl içerisinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesapta gösterilir. 13 DİĞER ALACAKLAR HESABI : Herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar. Alacak: Başkalarından olan para isteme hakkıdır. Muhasebe bu alacakları ikiye ayırıyor. 1- Ticari Alacaklar 12 nolu Grupta yer alır 2- Diğer Alacaklar 13 nolu Grupta yer alır. 12 - TİCARİ ALACAKLAR 13 - DİĞER ALACAKLAR 120 121 122 126 127 128 129 131 Ortaklardan Alacaklar Hs. 132 İştiraklerden Alacaklar Hs. 133 Bağlı Ortaklıklardan Alac. 135 Personelden Alacaklar Hs. 136 Diğer Çeşitli Alac.Hs. 138 Şüpheli Diğer Alacaklar 139 Şüpheli Diğer Alac.Karşıl.(-) Alıcılar Hesabı Alacak Senetleri He. Alacak Senetleri Rees.Hs.(-) Verilen Dep. ve Tem. Hs. Diğer Ticari Alac. Hesabı Şüpheli Ticari Alac. Hs. Şüpheli Ticari Alac.Karş.Hs.(-) Ticari Alacaklar ne demektir ? dayanan alacaklardır. Ticari faaliyete(mal alım-satım işlemine) Diğer Alacaklar ne demektir ? Ticari faaliyete dayanmayan alacaklardır. 120 ALICILAR HESABI Senetsiz, belgesiz kredili bir hesaptır. Kredili mal ve hizmet satımı sonucunda ortaya çıkan senetsiz ve belgesiz alacaklardır. (Veresiye alacak) 120 Alıcılar Hesabı Borç ( + ) 1- Kredili mal ve hizmet satılırsa 2- Gününde ödenmeyen alacağımıza faiz tahakuk ederse. Alacak ( - ) 3- Mal ve hizmet iade olursa, 4- Alacağımıza yapılan iskonto, 5- Alacak tahsil edilirse. ÖRNEK : Soru 1: İşletme 200 + 20 KDV.lik bir malı kredili (belgesiz, senetsiz) olarak satmıştır. ____________xx/xx/xxxx____________ 120 Alıcılar Hesabı 220.-600 Yurtiçi Satışlar Hes. 200.— 391 Hesaplanan KDV. 20.— Kredili mal alışı Soru 2: Müşterilerden olan 220 Tl.lik kredili alacağımıza 30 Tl.lik faiz tahakkuku uygulanmıştır. ___________xx/xx/xxxx___________ 120 Alıcılar Hesabı 30.-642 Faiz Gelirleri 30.-- Soru 3 : Daha önce kredili olarak satılan 200 + 20 KDV.lik malın yarısı beğenilmediği için işletmemize müşteri tarafından iade edilmiştir. ___________xx/xx/xxxx__________ 610 Satıştan İadeler Hs. 100.-191 İndirilecek KDV. 10.-120 Alıcılar Hesabı 110.— Satılan malın iadesi. Soru 4 : 110 Tl.lik alacak müşteriden tahsil edilmiştir. ___________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı 110.-120 Alıcılar Hesabı 110.— Alacağımızın tahsili. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI Senetli alacaklarımızın izlendiği bir hesaptır. Mal ve hizmet satışı sonunda Senet, poliçe, bono alınırsa, ________xx/xx/xxxx_______ 121 Alacak Snt.Hs. xx ---- ---------xx - Senetli alacak tahsil edilirse - Senetli alacağımızı ciro edersek. _______xx/xx/xxxx_______ --- ----------xx 121 Alacak Snt. xx ÖRNEK : Soru 1 : İşletmemiz 10.000 + 1.000 KDV.lik mal satmıştır. Karşılığında 4.000 Tl. nakit para, kalanına da bono almıştır. __________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı 4.000.-121 Alacak Senetleri Hs. 7.000.-600 Yuriçi Satışlar Hs. 10.000.— 391 Hesaplanan KDV. 1.000.— Yarısı kredili, yarısı peşin mal satışı Soru 2 : 7.000 TL.lik senetli alacağımız tahsil edilmiştir. __________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı 7.000.-121 Alacak Senetleri Hs. 7.000.— Senetli alacağın tahsili Soru 3 : Cam Tic.ten Olan 3.000 Tl.lik senetsiz alacağa karşılık aynı tutarda bir poliçe alınmıştır. __________xx/xx/xxxx_________ 121 Alacak Senetleri 3.000.-120 Alıcılara Hesabı 3.000.— Senetsiz alacağın senetli hale gelmesi. Alacak Senetlerinin Yardımcı Hesapları 1- Cüzdandaki senetler 2- Tahsildeki senetler 3- Teminattaki senetler (güvence oluşturmak amacıyla verilen senetler) 4- Protestolu senetler(gününde tahsil edilemeyen alacağımızı tahsil edemiyorsak noter aracılığı ile protesto çekilir) 5- Takipteki senetler(Protesto çekildiği halde hala tahsil edilemiyorsa yasal yollardan takibe alınır.) Konuyu yevmiye kaydı ile netleştirelim. ___________xx/xx/xxxx__________ 121 Alacak Senetleri xxxx (Teminattaki Senetler) 121 Alacak Senetleri xxxx (Cüzdandaki Senetler) ___________xx/xx/xxxx__________ 121 Alacak Senetleri xxxx (Tahsildeki senetler) 121 Alacak Senetleri Hs. (cüzdandaki senetler) Xxxx ÖRNEKLER: Soru 1 : 10.000 Tl.lik senetli alacağımız vadesinde tahsil edilemediği için noterden protesto çekilmiş, protesto masrafı olarak notere 500 Tl.lik nakit ödeme yapılmıştır. __________xx/xx/xxxx________ 121 Alacak Senetleri Hs. 10.500.— (Protestolu Senetler) 121 Alacak Senetleri 10.000.— (cüzdandaki senetler) 100 Kasa Hesabı 500.— Bunun sonucunda iki olay meydana gelebilir. Senet protesto olduktan sonra iki olay meydana gelebilir. Birincisi, protesto çekildikten sonra alacak tahsil edilir. ___________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı xxxx 121 Alacak Senetleri Hs. Xxxx (Protestolu Snt.Hs.) İkincisi, Protesto çekildiği halde tahsil edilemezse, gerekli yollardan mahkemeye başvurularak dava açılabilir. __________xx/xx/xxxx_______ 121 Alacak Senetleri Hs. xxxx (Takiptesi Snt.Hs. 121 Alacak Senetleri Hs. Xxxx (Protestolu Snt.Hs.) Senet İskontosu : Vadelerinden önce işleyecek faiz ve komisyon düşündükten sonra bankaya satılması işlemine senet iskontosu denir.(Kırdırma) Örnek : 50.000 Tl.lik senetli bir alacağımız var. Vadesine (tahsil edilmesine) ise 40 gün var. Bizim paraya ihtiyacımız var ve bu senedi gününden önce kırdırmak istiyoruz. Biz 50.000 Tl. senedi bankaya 47.000 Tl.ye sattığımızı (kırdırdığımızı) varsayalım. 3.000 Tl. bizim için finansman gideri sayılmaktadır. _____________xx/xx/xxxx____________ 121 Alacak Senetleri Hs. 50.000.— 121.00Teminata Verilen Snt. 121 Alacak Senetleri Hs. 50.000.— 121.00 Cüzdandaki Sent. ______________xx/xx/xxxx_____________ 100 Kasa Hesabı 47.000.-780 Finansman Giderleri 3.000.-300 Banka Kredileri Hs. 50.000.— 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HES. Bir iş karşılığında ve iş bitiminde geri alınmak üzere verilen teminatlardır. Örnek: İşletmemiz tarafından 2.000 Tl. depozito verilirse. ___________xx/xx/xxxx_________ 126 Verilen Dep.Tem.Hs. 2.000.-100 Kasa Hesabı 2.000.— Verilen nakit depozito Not. Depozito geri alındığında ters kayıt yapılarak ilgili hesaplar kapatılır. __________xx/xx/xxxx__________ 100 Kasa Hesabı 2.000.— 126 Verilen Dep.Tem.Hs. 2.000.— Verilen nakit depozitonun geri alınması. 159 - VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI Yurt içinde veya yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Örnek: İşletme mal alımı için 500 Tl. avans vermiştir. _________xx/xx/xxxx_________ 159 Verilen Sipariş Avansları Hs. 500 100 Kasa Hesabı 500 Mal alımı ile ilgili verilen sipariş avansı Örnek: 20 gün sonra mallar işletmeye gelmiş olup bu mallar işletmeye 5.000 + 500 TL.KDV.ye mal olmuş, 2.000 Tl. peşin ödenmiş olup kalan tutar için borçlu kalınmıştır. _________xx/xx/xxxx__________ 153 Ticari Mallar Hesabı 5.000 191 İndirilecek KDV. 500 159 Verilen Sipariş Avansları Hs. 500 100 Kasa Hesabı 2.000 320 Satıcılar Hesabı 3.000 2 DURAN VARLIKLAR İşletmede bir yıldan daha uzun sürede kullanılmak amacıyla alınmış olan varlıklara diyoruz. 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 250 ARAZİ VE ARSALAR HES. 251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ HES.(İşletmeye, şirketimize park, bahçe, alt geçit, üstgeçit, tünel gibi değerler yaptırıyorsak) 252 BİNALAR HESABI 253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR HES. 254 TAŞITLAR HESABI 255 DEMİRBAŞLAR HESABI(Büro eşyası-masa,sandalye,klima, bilgisayar vs.) 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HES. 257(-) BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HES.(Yukarıdaki duran varlığı satınalmayarak biz yaptırıyorsak ; yapımı tamamlanıncaya kadar yapılan tüm masraflar bu hesapta izlenir. 259 VERİLEN AVANSLAR HESABI Duran Varlıklarda Şu Özelliği Bilmemiz Gerekmektedir. Duran varlık ne için alınıyor? Kullanılmak için alınıyor. Duran varlıklar kullanılmak amacıyla alındıkları için kullanıldıkları süre içerisinde yıpranır ve tükenir. Bu yıpranma ve tükenme payına amortisman denir. Bütün duran varlıklar tükenmeye tabidir. Yalnız Arsa ve Araziler amortismana tabi değildir. DURAN VARLIKLARIN SATIN ALINMASI: Satın alınırken maliyet bedelleri üzerinden aktifleştirilirler ve alımı sırasında yapılan KDV. hariç tüm masraflar alınan duran varlığın maliyetine eklenir. KDV. hiçbir şekilde maliyetlere eklenmez. Devlet adına alınan vergilerdir. Maliyete Dahil Edilen Unsurlar : Fatura bedeli, Alış giderleri, nakliye giderleri Tapu, noter giderleri Gümrük vergisi, emlak vergisi, Montaj giderleri, Örnek: Binayı 80.000.– Tl. + 8.000.—Tl. KDV.ye satın aldık ve bedeli bankadan havale çıkartılmıştır. Binayı üzerimize alınması sırasında tapu ve notere 4.000.– Tl. + 400.– Tl. KDV. Nakit masraf yapıldı. ___________xx/xx/xxxx___________ 252 BİNALAR HESABI 191 İNDİRİLECEK GİDERLER 102 BANKALAR HESABI 100 KASA HESABI İşletmeye bina satın alınması. 84.000.— 8.400.-88.000.— 4.400.— Örnek : 1 İşletme 30.000.-- + 3.000 KDV.ye arsa satın almış ve karşılığında çek ciro etmiştir. Arsa satınalınırken 2.000.– Tl.lik gümrük vergisi ve notere de 500.– Tl.lik nakit ödeme yapılmıştır. Maliyet : 30.000 + 2.000 + 500 = __________xx/xx/xxxx__________ 250 ARAZİ VE ARSALAR HES. 191 İNDİRİLECEK KDV. HES. 101 ALINAN ÇEKLER HES. 100 KASA HESABI Alınan arsanın kaydı. 32.500 32.500.— 3.000.— 33.000.— 2.500.— Örnek : 2 İşletme 40.000.—Tl. + 4.000.– Tl. KDV.ye arsa satın almış, bedelini nakit olarak ödemiştir. Tapuya ve notere de 800.– Tl.lik nakit ödeme yapmıştır. Maliyet : 40.000 + 800 = 40.800.— _________xx/xx/xxxx_________ 250 ARAZİ VE ARSALAR HES. 191 İNDİRİLECEK KDV. 100 KASA HESABI Nakit olarak satın alınan arsa kaydı 40.800.— 4.000.— 44.800.— 255 - DEMİRBAŞLAR HESABI İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makineleri ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi duran varlıkların izlendiği hesaptır. (İşletme isterse 2013 yılı için 800 Tl.nin altındaki alımlarını D.Baş hesabına almayarak gider olarak kayıt edebilir.) Örnek: İşletme ihtiyaçları için kullanılmak üzere 2.500 + 250 Tl. KDV.lik fotokopi makinası nakit olarak satın alınmıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 255 Demirbaşlar Hs. 2.500 191 İndirilecek KDV. Hs. 250 100 Kasa Hesabı 2.750 257 – BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yokedilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Örnek: İşletme yıl sonunda maliyet bedeli 5.000 Tl. olan fotokopi makinesi için %20 oranında amortisman ayırmıştır. ___________xx/xx/xxxx___________ 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS. 1.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HS. 1.000 ----------------------------------------------------------------- «258 Yapılmakta Olana Yatırımlar Hs.» Bir duran varlık işletme tarafından yaptırılmak istendiğinde duran varlığın yapımı tamamlanıncaya kadar yapılan tüm masraflar duran varlığın tamamlanmasına kadar 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının borcunda izlenir. İlgili duran varlık tamamlanırsa, bu hesap alacaklandırılarak kapatılır ve ilgili duran varlık hesabı borçlandırılır. Örnek : 1 İşletmemiz bir bina yaptırmaya karar vermiştir. Anlaştığı müteahhit firmaya 1. hakediş bedeli olan 60.000 Tl. + 6.000 Tl. KDV. yi çek ciro ederek yapmıştır. ____________xx/xx/xxxx___________ 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hes. 60.000.— 191 İndirilecek KDV. Hesabı 6.000.— 101 Alınan Çekler Hesabı 66.000.— Yapılmakta olan binanın 1. hakediş ödemesi Şayet Bina yapılmış olsaydı __________xx/xx/xxxx___________ 252 Binalar Hesabı xxxxxxx 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. xxxxxxx DURAN VARLIKLARI SATIN ALDIKTAN SONRA YAPILAN MASRAFLAR Duran varlığa sahip olduktan sonra yapılan masraf ikiye ayrılır. 1. Duran varlığın ömrünü artırır, 2. Değerini artırır, 3. Yenileyici özellik taşırsa (Taşıtımızın motorunu yeniledik, 1. Değerini artırmaz, 2. Ömrünü uzatmaz. 3.Yani, normal bir bakım, onarım gideri. Taşıtımızın Kasasını yeniledik, Binamıza Asansör yaptırdık.) Burada yapılan masraf ilgili duran Varlığın maliyetine eklenir. Yani Aktifleştirilir. Bu harcamalar ise dönem gideri olarak Muhasebeleştirilir. Örnek : 1 İşletme pazarlama işinde kullandığı kamyonunun eskiyen kasasını 7.000.-- + 700 KDV. ye yenilemiştir. ___________xx/xx/xxxx________ 254 Taşıtlar Hesabı 7.000.— 191 İndirilecek KDV. Hes. 700.— 100 Kasa Hesabı 7.700.— Taşıt için yapılan bir yenileme gideri kaydı Örnek : 2 Pazarlama işinde kullanılan kamyonun aylık bakım gideri yaptırılmış ve 800 + 80 Tl.KDV.lik masraf yapılmıştır. __________xx/xx/xxxx___________ 760 Pazarlama, Satış ve Dağ.Gid.Hs. 800.— 191 İndirilecek KDV. Hs. 80.— 100 Kasa Hesabı 880.— 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260 HAKLAR(Marka, patent, lisans, Unvan, imtiyaz, telif hk. satın alındığında bu hesap borçlandırılır.) 261 ŞEREFİYELER (Halk arasında kullanılan hava parası. Bir işyeri devir alınırken net varlığının üzerinde yapılan ödemeye denir ve bu hesabın borcunda izlenir.) 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ aktifleştirilir, istenirse masraf olarak kayıt yapılabilir.) 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (Yeni bir çalışmada, yeni bir ürün ortaya çıkarmak için yapılan faaliyetlerin sonucunda yapılan harcamalar bu hesabın borcuna işlenir.) 264 ÖZEL MALİYETLER (Kiralanan Gayrimenkullere kalıcı harcamalar.) 268(-)BİRİKMİŞ gibi hak (İstenirse yapılan AMORTİSMANLAR (Maddi olmayan varlıklarının yıpranan kısımlarının izlendiği hesaptır.) duran Örnek : 1 Veli Kalmaz’a ait kitabın telif hakkı 15.000 Tl.si KDV. olmak üzere 165.000 Tl. alınmış ve bedeli Bankadan ödenmiştir. _________xx/xx/xxxx________ 260 HAKLAR HESABI 150.000.— 191 İNDİRİLECEK KDV. 15.000.— 102 BANKALAR HES. 165.000.— Veli Kalmaz’a ait kitabın telif hakkının satın alınması. Örnek : 2 İşletme kiralamış olduğu binanın elektrik tesisatının tamamını 6.000 + 600 KDV. ye değiştirmiştir. Bedelini kasadan ödemiştir. (Bu işlem binada kalıcı bir harcamadır.) __________xx/xx/xxxx__________ 264 ÖZEL MALİYETLER HES. 6.000.-191 İNDİRİLECEK KDV. HES. 600.-100 KASA HESABI 6.600.-- 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR Mali Borç: Kredi kurumlarından ve sermaye piyasası araçlarından sağlanan fon’a mali borçlar diyoruz. 300 303 304 305 306 308(-) 309 BANKA KREDİLERİ UZUN VADELİ KREDİLERİN ANA PARA TAKSİTLERİ TAHVİL, ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER ÇIKARILMIŞ MENKUL KIYMETLER MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI DİĞER MALİ BORÇLAR 300. BANKA KREDİLERİ HESABI Kaynak hesaplarında artışlar daima alacağa, Azalışlar ise daima borca yazılır. Kaynak hesapları daima alacak kalanı verir. Borç Borç Hesapların İşleyişi ( - ) ( + ) Alacak 300 BANKA KREDİLERİ (Kendi içerisinde ikiye ayrılır) 1. Nakit Krediler a) Avans Kredisi b) İştira Kredisi c) İskonto Kredisi d) Borçlu Cari Hesap 1- Açık Krediler 2- Kefalet Karşılığı 3- Maddi Teminat Karşılığı Krediler 2. Nakit Olmayan Krediler a) Teminat Mektupları Konumuzu Oluşturan Kısımlar BORÇLU CARİ HESAP Açık Krediler : Bir imza karşılığında alınan, karşılığında hiçbir kefil, kefalet ve teminat verilmeden alınan kredilere açık kredi denir. Açık kredi sağlayabilmek için, 1- Ticari geçmişi olacak, 2- Ticari geçmişi, ticari ahlakı doğru olacak, 3- Kredi alacağı bankada hesabı olacak, 4- Faaliyet konusunda güvenli olacak, 5- İyi bir deneyimi olacak. Borçlu Cari Hesap Dendiğinde ; Alacaklı Cari Hesap Dendiğinde ; Banka Kredileri Hesabını Normal Banka mevduat hesabını anlamak gerekiyor. Örnek 1: İşletmemiz XX Bankasından 100.000 Tl. limitli açık kredi sağlamış ve bu kredinin 3.000.– Tl. sini kullanarak nakit kredi çekmiştir. ___________xx/xx/xxxx___________ 100 KASA HESABI 3.000.— 300 BANKA KREDİLERİ HS. 3.000.— Bankadan çekilen kredi. Örnek 2: Bankadaki kredi hesabımıza 1.000.– Tl. nakit para yatırılmıştır. _____________xx/xx/xxxx____________ 300 BANKA KREDİLERİ HES. 100 KASA HESABI Borçlu hesaba yatırılan para. 1.000.-1.000.— Örnek: İşletmemiz Akbank’tan 3 ay vadeli 12.000 Tl. kredi almış olup para işletmenin vadesiz mevduat hesabına yatırılmıştır. __________xx/xx/xxxx__________ 102 Bankalar Hesabı 12.000 300 Banka Kredileri Hesabı 12.000 Akbank’tan alınan kredinin hesaba yatırılması Örnek: Akbank almış olduğumuz krediye dönem sonunda 500 Tl. faiz işletmiş olduğunu bildirmiştir. __________xx/xx/xxxx___________ 780 Finansman Giderleri Hes. 500 300 Banka Kredileri Hes. 500 Borç 300 Banka Kredileri Hesabı 3. Bankadaki Kredi Borcu ödenince Alacak 1. Bankadan Kredi Çekilirse, 2. Faiz Uygulanırsa, Bu hesap alacak kalanı verirse, henüz ödenmeyen kredi borcumuz olduğunu gösterir. Örnek : Bankadan gelen hesap özetine göre kredi hesabımıza 800.– Tl. faiz tahakkuk etmiştir. _____________xx/xx/xxxx___________ 780 Finansman Giderleri Hes. 300 Banka Kredileri Hesabı 800.-- Bankadaki kredi borcumuza faiz tahakkuk ettirilmesi. 800.— HAVALE, EFT , Aynı bankadaki farklı Şubeler arasında oluşan Para transferine denir. Farklı bankalar arasında oluşan para transferine EFT denir. Örn.: İş Bnk. Kadıköy Şb. Den İş Bnk. Bakırköy Şb.ne Yapılan para transferi Örn. Vakıfbank ….Şb.den İş Bnk.na para gönderme, VİRMAN Aynı bankadaki borç hesabı ile Alacak hesabı arasında oluşan para aktarma işlemine denir. Kefalet Karşılığı Kredi : Açık krediden farkı sadece kredi alırken birinin kefaleti(imzası) karşılığında kredi alınmasıdır. Muhasebe işlemleri açısından açık kredili işlemlerden hiçbir farkı yoktur. Maddi Teminat Karşılığı Krediler : Kredi çeken işletme kredi karşılığında belli bir teminat veriyor. Banka da verilen bu teminata belli bir yüzde ile marj(indirim) uyguluyor. Örnek: İşletme X bankasından 100.000.– limitli kredi sağlamıştır. İşletme bankaya 80.000.– Tl. senedi teminat olarak vermiş ve banka teminata % 20 marj uygulamıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 121 Alacak Senetleri 80.000.— Teminattaki Senetler 121 Alacak Senetleri Cüzdandaki Senetler 80.000.— 80.000.– Tl. senet x %20 marj = 16.000.— Uygulanan marj 80.000.-- = 64.000.— Ödenecek kredi - 16.000.-- __________xx/xx/xxxx___________ 102 Bankalar Hesabı 300 Banka Kredileri Hes. 64.000.-64.000.— Teminat karşılığı alınan kredi. ______________________________________________________________________ NAKİT OLMAYAN KREDİLER Teminat Mektupları : Nakit olmayan bir şey mali nitelikte değilse NAZIM HESAPLARDA izlenir. Bu teminat mektupları; nakit değilse, kredi değilse bu teminat mektupları ne olabilir ? Bankalar saygınlıklarını ortaya koyarak; ilgili kişi veya kurumların müşterilerine vermiş oldukları taahhütlerini yerine getireceğine dair Banka, ilgili kişi veya kuruma teminat mektubu gönderir. Banka; burada vermiş olduğu teminat mektubu karşılığında komisyon alır ve bu komisyonu 780 Finansman Giderleri Hesabında izler. Örnek : İşletmemiz Kadıköy Belediyesinin açmış olduğu ihaleye gidebilmek amacıyla T.İş Bankasından 80.000.– Tl.lik teminat mektubu almıştır. Banka bu işlem sonucunda işletmeden 150.– Tl.lik nakit komisyon ödenmiştir. _____________xx/xx/xxxx___________ BORÇLU NAZIM HESAPLAR 80.000— Alınan Teminat Mektubu ALACAKLI NAZIM HESAPLAR _____________xx/xx/xxxx___________ 780 Finansman Giderleri Hes. 100 Kasa Hesabı 80.000.--- 150.— 150.-- UZUN VADELİ BORÇLAR 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HESABI Tahviller; Uzun vadeli fon ihtiyacını karşılayabilmek için çıkarılır. ____________xx/xx/xxxx___________ 102 BANKALAR HESABI 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HES. ____________xx/xx/xxxx___________ 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HES. 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ ____________xx/xx/xxxx___________ 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ 102 BANKALAR HESABI 1- ____________xx/xx/xxxx___________ 102 BANKALAR HESABI 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HES. Halka tahvil ihraç edilip(satılıp) bedelinin bankadaki hesaba aktarılması. 2- ____________xx/xx/xxxx___________ 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER HES. 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ Uzun vadeli çıkarılmış olan tahvillerin bir yılın altına indiğinde Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara aktarılması.(ödeneceği zaman nasıl olsa kısa vadeli hale gelecektir.) 3- ____________xx/xx/xxxx___________ 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ 102 BANKALAR HESABI Tahvilli borçların geri ödeme gününde banka aracılığı ile ödenmesi sırasında yapılan kayıt. 32 TİCARİ BORÇLAR 33,34,36 DİĞER BORÇLAR Ticari faaliyet sonucunda Başkalarına doğan ödeme Yükümlülüklerimize biz Ticari borç diyoruz. Ticari faaliyete dayanmadan ortaya çıkan ödeme yükümlülüğüdür. GÖRECEĞİMİZ HESAPLAR 320 321 322(-) 326 331 335 336 340 360 361 SATICILAR HESABI BORÇ SENETLERİ HESABI BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI ORTAKLARA BORÇLAR HESABI PERSONELE BORÇLAR HESABI DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ HES. 320 SATICILAR HESABI Senetsiz, kredili, belgesiz ticari borcumuzu ifade eder. Bu bir kaynak hesabı olduğu için borçta bir artış meydana gelirse hesabın alacak tarafına yazılır. Borcumuzda azalış meydana gelirse hesabın borç tarafına yazılır. Borç 320 SATICILAR HES. Alacak ( - ) ( + ) İade ve iskonto yaparsak, Mal ve hizmeti kredili olarak borcumuzu ödediğimizde, satın alırsak. Soru 1: İşletme 3.000 + 300 KDV.lik malı kredili olarak satın almıştır. ____________xx/xx/xxxx__________ 153 TİCARİ MALLAR HES. 3.000.— 191 İNDİRİLECEK KDV. 300.— 320 SATICILAR HESABI 3.300.— Kredili mal alışı Soru 2: Satıcı X’e olan 3.300.– Tl.lik borcun 1.000.– Tl.lik kısmını nakit olarak ödemiştir. ______________xx/xx/xxxx______________ 320 SATICILAR HESABI 1.000.-100 KASA HESABI 1.000.— Satıcılara olan borcun bir kısmının ödenmesi. 321 BORÇ SENETLERİ HESABI Başkalarına olan senetli borcumuzu ifade eder. Borç 321 BORÇ SENETLERİ HES. ( - ) ( + ) Senetli borcumuz ödenirse, Alacak Mal ve hizmet alımı karşılığında bono, poliçe, senet verilirse. İşletme 400 + 40 KDV.lik mal almış, karşılığında 200 Tl. nakit kalanına da senet vermiştir. ____________xx/xx/xxxx____________ 153 TİCARİ MALLAR HES.L 400.— 191 İNDİRİLECEK KDV. 40.— 100 KASA HESABI 200.— 321 BORÇ SENETLERİ HS. 240.— Soru 1: Soru 2 : Satıcı Evren Ertekin’e ait 5.000 Tl.lik senetsiz borcumuz, senetli hale getirilmiştir. ___________xx/xx/xxxx___________ 320 SATICILAR HESABI 5.000.— 321 BORÇ SENETLERİ HS. 5.000.— Senetsiz borcumuzun senetli hale getirilmesi Soru 3 : Satıcı Evren Ertekin’e ait 5.000 Tl.lik senetsiz borcumuz, 400 Tl. vade farkı eklenerek 5.400 Tl. senet alınarak borç senetli hale getirilmiştir. ___________xx/xx/xxxx___________ 320 SATICILAR HESABI 5.000.— 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 400.— 321 BORÇ SENETLERİ HS. 5.400.— Senetsiz borcumuzun senetli hale getirilmesi Soru 4 : 3.000 Tl.lik senetli borcumuz, 400 Tl. vade farkı ilave edilerek ileri tarihli 3.400 Tl.lik yeni bir senet ile değiştirilmiştir. ____________xx/xx/xxxx___________ 321 BORÇ SENETLERİ HS. 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HS. 321 BORÇ SENETLERİ HS. 3.000.— 400.— 3.400.— Senetli borcumuzun vade farkı eklenerek bir başka senetle değiştirilmesi 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR Depozitolar işin bitiminde geri alınacak olan bir unsurdur. Örnek 1: İşletmemiz 5.000 Tl.lik depozitoyu nakit olarak geri almıştır. ___________xx/-xx/xxxx_________ 100 KASA HESABI 5.000.— 126 VERİLEN DEP.TEM.HS. 5.000.— Nakit verilen depozitonun geri alınması. Örnek 2: İşletme 5.000 Tl.lik depozito nakit olarak almıştır. __________xx/xx/xxxx_________ 100 KASA HESABI 5.000.-326 ALINAN DEPOZİTO VE TEM. 5.000.— Depozito ve teminat alınması. 33 DİĞER BORÇLAR 331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI İşletmenin ortaklarına olan borçlarını ifade eder. İşletme zaman zaman paraya ihtiyaç duyabilir. Kısa vadeli fon ihtiyacını karşılayabilmek için dışarıdan para bulmak yerine var olan ortaklardan faydalanırlar. Örnek : İşletme kısa vadeli nakit ihtiyacını karşılayabilmek için ortağı E.Koç’tan 3.000 Tl. para almıştır. ___________xx/xx/xxxx__________ 100 KASA HESABI 3.000.— 331 ORTAKLARA BORÇLAR HS. 3.000.— 335 360 361 PERSONELE BORÇLAR ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ Çalışan personelin bir net maaşı vardır. Bir de kesintilerden önce Brüt maaşı vardır. Çalışanın net ücreti hesaplandığı anda şirketin çalışana borcu doğar. Ülkemizde her çalışan kazancı üzerinden Gelir Vergisi ve Damga Vergisi vermek zorundadır. Her çalışanın sosyal güvenliği için SGK’ya işçi payı ve işveren payı olmak üzere prim yatırırlar. Örnek : Ali Koç ve Ort.Koll.Şti.nde çalışan Hasan Can Şirket bu çalışanına brüt ücret olarak 1.500 Tl. maaş vermektedir. Her çalışanın brüt ücretten kesintisi vardır. Bunlar, Gelir Vergisi %20 300 Tl. Damga Vergisi %08 6 Tl. SGK İşçi payı tahmini + 300 Tl. olsun Ayrıca işveren SGK.ya işçi adına 606 Tl. İşveren payı yatırılacak. tahmini 100 Tl. olsun İşverene maliyet : 1.600 Tl. brüt ücret Brüt ücretten kesintiler : 606 Tl. ( G.V., Dam.V. SGK.işçi payı) Net Ücret: Brüt ücret - Kesintiler Net Ücret: 1.600 - 606 = 994 Tl. Net ücret Muhasebeleştirme İşlemi, __________xx/xx/xxxx__________ 770 GENEL YÖNETİM GİD.HES. 1.600.— 360 ÖDENECEK VER.FON.HS. 306.— (Gelir V. + Damga V.) 361 ÖDENECEK SGK.PRİMİ 300.— (SGK.işçi primi + SGK.işveren primi) 335 PERSONELE BORÇLAR HS. 994.— ( Net ücret) Ödenecek ücretin tahakkuku KDV. HESAPLARININ TAHAKKUKU ( Mahsup İşlemi) Hesapalanan KDV. ve İndirilecek KDV. hesapları karşılaştırılır. Hesaplanan KDV. , İndirilecek KDV. den fazla ise bunun sonucunda «360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı» kullanılır. Hesaplanan KDV. > İndirilece KDV. = 360 Ödenecek Ver.Fon.Hs. Borç 391 Hesaplanan KDV. Alacak 3.000 Borç Borç 191 İndirilecek KDV. 3.000 2.000 360 Öd.Ver.Fon.Hs. Alacak 1.000 _____________xx/xx/xxxx______________ 391 Hesaplanan KDV. Hes. 3.000 191 İndirilecek KDV. Hs. 360 Öd.Ver.Fon.Hs. Ödenecek KDV. tahakkuku 2.000 1.000 2.000 Alacak 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI İşletmeler gelecekte yapacakları mal ve hizmet satımları için öncesinden tahsil ettikleri paraları izledikleri hesaba denir. Soru 1: İşletme 05.04.2010 tarihinde mal siparişi almış ve siparişine istinaden müşteriden 100 Tl. nakit avans almıştır. Soru 2: İşletmemiz 15.04.2010 tarihinde 400 + 40 KDV.lik malı müşteriye teslim etmiş ve malın faturasını keserek paranın kalan kısmın tamamına çek almıştır. 1. ____________xx/xx/xxxx___________ 100 KASA HESABI 100.— 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 100.— 2. ____________xx/xx/xxxx___________ 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 100.— 101 ALINAN ÇEKLER HESABI 340.-600 YURTİÇİ SATIŞLAR HES. 400.— 391 HESAPLANAN KDV. 40.— 5 ÖZ KAYNAKLAR İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki parasal hakları, Dağıtılmayarak işletmede bırakılan kar ve yedeklerin toplamına öz kaynak denir. 5 ÖZ KAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE (Not. Gruplar hesap ismi değildir.) 500 Sermaye Hesabı 501( - ) Ödenmemiş Sermaye Hs. 52 SERMAYE YEDEKLERİ (Kar dışında ayrılan tutarlar) 520 Hisse Senetleri İhraç Primleri 521 Hisse Senetleri İptal Karları 522 Maddi Duran Varlıkları Yeniden Değerleme Artışları 523 İştirakleri Yeniden Değerleme Artışları 54 57 58 59 KAR YEDEKLERİ 540 Yasal Yedekler 541 Statü Yedekleri 542 Olağanüstü Yedekler 549 Özel Fonlar GEÇMİŞ YIL KARLARI 570 Geçmiş Yıl Karları Hesabı GEÇMİŞ YIL ZARARLARI 580(-) Geçmiş Yıl Zararları Hes. DÖNEM NET KARI / ZARARI 590 Dönem Net Karı Hes. 591(-) Dönem Net Zararı Hes. Not: Öz Kaynaklarda iki hesap indirim yaratır. 1- Ödenmemiş Sermaye Hes. 2- Dönem Net Zararı Hes. Hem bilançoda, hem de Gelir tablosunda yer alır. 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 500 SERMAYE HESABI - Taahhüt edilen sermaye tutarını gösterir. 501(-)ÖDENMEMİŞ SERMAYE HES. Taahhüt edilen sermayenin henüz ödenmeyen kısmınıı ifade eder. Bilançoda pasifte öz kaynaklarda indirim şeklinde yer alır. Bütün şirketlerde yapılan ilk kayıt sermayeyi taahhüt kaydıdır. Öncelikle ne kadar sermayeli şirket kurmaya karar veririz. Örnek: X Koll.Şti.ni 40.000 Tl sermaye ile kurmaya karar verdik. __________xx/xx/xxxx____________ 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HES. 40.000.-500 SERMAYE HES. 40.000.— Daha sonra taahhüt edilen sermaye yerine getirildikçe işletmeye girdi olur ve karşılığında 501 Ödenmemiş Sermaye hesabı alacaklandırılır. YEDEK : İleride ortaya çıkabilecek olası zararlara karşın öz kaynak bünyesini sağlam tutabilmek için karın veya kar dışındaki tutarların ayrılmayarak işletmede alıkonulan kısmına yedek diyoruz. Sermaye yedekleri kar’ın dışında ayrılan tutarlardır. 520 Hisse Senetleri İhraç Primleri. Sermaye artırımına giden bir A.Ş. de ihraç edilen hisse senetlerinin nominal bedel üzerinde ihraç edilmesi, yani primli satılması sonucunda ortaya çıkan olumlu farka denir. X A.Ş. Sermaye artırımına gidiyor. Hisse senetlerinin bir tanesi 2 Tl. 5000 adet hisse senedi satışına gidiyor. 5.000 adet x 2 Tl. = 10.000 Tl. artırılacak sermaye X A.Ş.nin hisseleri rağbet görüyor 5.000 ad. X 2.5 Tl. = 11.500 Tl. den satılıyor. Burada 1.500 Tl. lik hisse senedi ihraç primi ortaya çıkmıştır. İlk sermaye artırımı kararı alındığında yapılan kayıt. ____________xx/xx/xxxx____________ 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HES. 10.000.-500 SERMAYE HESABI 10.000.— Sermaye artırım taahhüdü Hisse Senetleri Satışında yapılacak kayıt. ___________xx/xx/xxxx_____________ 102 BANKALAR HESABI 11.500.— 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HES. 10.000.— 520 HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİM.HS. 1.500.— 521 HİSSE SENETLERİ İPTAL KARLARI HESABI Ortağın ayrılması sonucunda, ya da sermaye taahhüdünü yerine getirmediği zaman yönetim kurulu tarafından ortağın hisseleri iptal edilir ve piyasaya sürülür. Piyasaya ortağın hisseleri nominal bedelin üzerinde ihraç edilirse ortaya çıkan olumlu fark 522 Maddi Duran Varlıkları Yeniden Değerleme Hs.: Her dönem Maliye Bakanlığının değer üzerinden duran varlıklar yeniden değerlenir ve ortaya çıkan fark bu hesapta izlenir. 54 KAR YEDEKLERİ Kar Yedekleri Dönem Net Karından ayrılır ve izleyen yıl kayda geçer. 540 Yasal Yedekler = 541 Statü Yedekleri = 542 Olağanüstü Yed.= 549 Özel Yedekler = TTK. na göre ayrılması zorunlu yedektir. Şirket sözleşmesi hükümlerine göre ayrılan yedektir. Yönetim kurulu Kararı ile ayrılan yedeklerdir. Maddi duran varlıkları üç yıl içerisinde yenileme şartıyla karlı satılırsa kar özel fonlar hesabında izlenir. ____________xx/xx/xxxx___________ 570 GEÇMİŞ YIL KARLARI XXXXXXX 540 YASAL YEDEKLER XXXXXXX 541 STATÜ YEDEKLERİ XXXXXXX 542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER XXXXXXX Geçmiş Yıl Karlarından Yedek ayrıldığında yapılacak olan muhasebe kaydı yukarıdaki gibidir. GELİR TABLOSU HESAPLARI 600 Yurtiçi Satışlar Hesabı : Yurt içindeki gerçek ve tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. 610 Satıştan İadeler Hesabı(-): Satılan malların iade edilen bölümünün fatura tutarını kapsar. 611 Satış İstontoları Hesabı(-): Satışla ilgili faturanın düzenlenip satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontoları (indirim) bu hesapta izlenir. 621 Satılan Ticari Malların Maliyeti Hesabı: Herhangi bir değişikliğe tabi olmadan satılmak amacıyla alınan ticari mallar ve benzeri kalemlerin maliyetini kapsar. 630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri(-): 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri hesabı dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılır. 631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri(-): 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılır. 632 Genel Yönetim Giderleri: 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılır. 640 İştiraklerden Temettü Gelirleri: Yıl içerisinde alınan temettü gelirleri bu hesaba alacak kaydedilir. 642 Faiz Gelirleri: Mali yatırımlardan sağlanan faiz gelirleri bu hesaba alacak kaydedilir. 643 Komisyon Gelirleri: Esas faaliyet dışında, yan uğraşlardan dolayı tahakkuk eden komisyon gelirleri bu hesabın alacağında takip edilir. 645 Menkul Kıymet Satış Karları: Hisse senetlerinin satışlarından elde edilen karlar bu hesabın alacağında izlenir. 646 Kambiyo Karları : Yabancı paraların karlı satışından elde edilen kur farkları bu hesabın alacağında izlenir. 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar: Diğer olağan faaliyetlerden elde edilen gelir ve karlar(Kira gelirleri, hurda satış karı, maddi duran varlık satış karı) bu hesabın alacağında izlenir. 653 Komisyon Giderleri: İşletmenin diğer olağan faaliyetleri ile ilgili ödemiş olduğu komisyon giderleri (acente, temsilci ve benzeri işletmelere ödediği)bu hesabın borcunda izlenir. 655 Menkul Kıymet Satış Zararları: Hisse Senetleri satışından elde edilen zararlar bu hesabın borcunda izlenir. 656 Kambiyo Zararları: Yabancı paraların zararlı satışından elde edilen kur farkları bu hesabın borcunda izlenir. 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar: Diğer olağan faaliyetlerden yapılan gider ve zararlar(Kira giderleri, hurda satış zararları, maddi duran varlık satış zararı) bu hesabın borcunda izlenir. 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri: 780 Finansman Giderleri Hesabı dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılır. 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar: Yukarıdaki hesap kalemleri dışında kalan arızi bir karakter taşıyan gelir ve karların izlendiği hesaptır. 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar: Yukarıda tanımlanan hesaplar kapsamı dışında kalan diğer olağandışı gider ve zararlardan oluşur. 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabı: Dönem sonlarında sonuç hesaplarının (alacaklı ve borçlu 6.. ‘lu hesapların aktarıldığı hesaptır. 692 Dönem Net Karı veya Zararı Hesabı: Bu hesap işletmenin vergi ve diğer yasal yükümlülüklerden sonraki sonucunu gösterir. NET KAR’IN SAPTANMASI VE BİLANÇO HESABINA AKTARILMASI Kar Gelir ile giderin karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan gelir fazlalığı sonucunda belli olur. Öncelikle Kar; 690 Dönem Kar veya Zararı Hesabının alacağında veya borcunda ortaya çıkar. Borç 690 – Dön.Kar veya Zarar Hs. GİDERLER Alacak GELİRLER Not: Borç ve Alacak tarafları toplanır. Alacak tarafı toplamı borç toplamından fazla ise KAR vardır. Borç tarafı toplamı Alacak toplamından fazla ise ZARAR vardır diyebiliriz. Örnek : Gelirlerimizin toplamının 85.000.—Tl. ve Giderlerimizin toplamının 65.000.-- Tl olduğu düşünülürse, Borç Gider Toplamı 690 - Dönem Kar veya Zararı Hes. 65.000 Gelir Toplamı Alacak 85.000 Hesabımız 20.000 Tl. alacak kalanı verir. Bu ise Dönem Kar’ıdır. Biz buna Ticari Kar diyoruz. Şu anki durumu ile gelir tablosu hesabında gözükmekte olup bunu bilanço hesabına aktarmamız gerekiyor. Bilançoya aktarabilmemiz için aşağıdaki gibi bir kayıt yaparız. ______________xx/xx/xxxx___________ 690 Dönem Karı veya Zararı Hes. 20.000.-692 Dönem Net Karı veya Zararı Hs. 20.000.— Dönem Karının Dönem Net Karı Hes.na aktarılması ______________xx/xx/xxxx___________ 692 Dönem Net Karı veya Zararı Hes. 590 Dönem Net Karı Hes. Kar’ın Bilanço hesabına aktarılması Dön.Net Karı veya Zararı Hs.nın Dönem Net Karı Hs.aktarılması Not: Öz Kaynaklarda iki şey indirim yaratır. I. Ödenmemiş Sermaye, II. Dönem Net Zararı 20.000.-20.000.— GELİRLER VE GİDERLER (Faaliyet sonucunu oluşturan unsurlardır.) KAR ZARAR Kar ve Zarar Gelir tablosunun unsurlarıdır. Gelirlere ve giderlere nitelik olarak sonuç hesapları denir. Gelir Tablosu Unsurları 6 GELİR VE GİDERLER 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HES. 601 YURTDIŞI SATIŞLAR HES. 602 DİĞER HİZMET SATIŞLARI 610 611 Ana Faaliyet Gelirleri SATIŞTAN İADELED HES. SATIŞTAN İSKONTOLAR HES. 620 SATILAN MAMUL MALİYETİ HS. 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİETİ HS. 630 ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GİDERLERİ HS. 631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ HS. 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HES. Ana faaliyet gideri Faaliyet giderini İfade eder. 640 641 642 643 644 645 646 647 649 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ BAĞLI ORT.TEMETTÜ GELİRLERİ HS. FAİZ GELİRLERİ HES. KOMİSYON GELİRLERİ HES. Diğer faaliyetten KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR HES. Olağan gelir ve MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI HS. Karlar KAMBİYO KARLARI HES. REESKONT FAİZ GELİRLERİ HS. DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR HS. 653 654 655 656 657 KOMİSYON GİDERLERİ HES. KARŞILIK GİDERLERİ HES. MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI HS. KAMBİYO ZARARLARI HES. REESKONT FAİZ GİDERLERİ HES. Olağan gider ve Zararlar 679 OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR HES. 689 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR HES. Olağan dışı Gelir ve Giderler GELİRLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Gelir : Varlık veya hizmet satışlarından sağlanan hasılat. ( Faiz, kira gibi işlemlerden sağlanan kazançların brüt tutarına denir. Gelirler daima alacak tarafa yazılır ve daima alacak kalanı verir. Borç …… Gelir Hs. Alacak __ __ _______________ __ KİRA GELİRİ Dönemin kira geliri 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabında takip edilir. Gelecek döneme ait peşin alınmış kira geliri varsa 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabının alacağında takip edilir. -----Kasım – Aralık 2010--_/-------Ocak – Şubat – Mart 2010--/ 649 - Diğ.Ol.Gel.K. 380 – Gel.Aylara.Ait Gelirler __Kasım – Aralık 2010 _ / __Ocak - Aralık 2010___ / 649 - Diğ.Ol.Gel.K. 480 – Gel.Yıllara.Ait Gelirler Soru 1: İşletme 1 aylığına (Şubat ayı)binasını toplam 4.000 Tl.ye tamamı peşin olmak üzere kiraya vermiştir. ___________xx/xx/xxxx__________ 100 KASA HESABI 4.000.— 649 DİĞER OLAĞAN GEL.KAR. 4.000.— Soru 2: İşletme 1 Kasım 2008 tarihinde işletme binasını 5 aylık olarak toplam 10.000.– Tl.ye tamamı peşin olmak üzere kiraya vermiştir. ____________xx/xx/xxxx_____________ 100 KASA HESABI 10.000.— 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 4.000.— 380 GELECEK AYLARA AİT GEL. 6.000.— Soru 3: İşletme 1 Nisan 2009 tarihinde binasını 1 yıllık olarak toplam 12.000.- Tl.ye tamamı peşin olmak üzere kiraya vermiştir. _N_/_M_/_H_/_T_/_A_/_E_/_E_/_K_/_A_/ 9 ay __O_/__Ş_/__M_/ 3 ay _____________xx/xx/xxxx_____________ 100 KASA HESABI 12.000.— 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 9.000.— 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 3.000.— GİDERLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Gider: Gelir elde etmek amacıyla yapılan varlık tüketimidir. Zarar : Karşılıksız varlık tüketimidir. Sermayede azalış yaratan bir unsurdurlar. Giderler hesabın borç tarafına yazılır ve daima borç kalanı verir. 7 nolu gider hesapları iki gruba ayrılmıştır. 7/A ve Büyük işletmeler kullanır. Gerçekleşen giderin işlevine Bakarak muhasebeleştirilir. 7/B . Küçük işletmeler kullanır. Oluşan giderin işlevi değil Türüne veya kendisine bakarak muhasebeleşir. 750 ARAŞ.GEL.GİDERLERİ 760 PAZ.SAT.DAĞITIM GİDERİ 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 780 FİNANSMAN GİDERLERİ Dönem giderlerimiz önce bu hesaplara kaydolunur ve daha sonra yansıtma yoluyla 600’lü gelir tablosu hesaplarına aktarılır. Elektrik, su, doğalgaz gibi giderler 770 Yönetim Giderleri Hs. Da izleriz. Örnek 1: İşletmemiz döneme ait 7.000.– Tl.lik elektrik faturasını nakit olarak ödemiştir. ____________xx/xx/xxxx___________ 770 Genel Yönetim Giderleri Hes. 7.000.— 100 KASA HESABI 7.000.— Örnek 2: İşletme döneme ait 2.500.– Tl. su faturasını bankadan havale çıkartarak ödemiştir. ___________xx/xx/xxxx____________ 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 2.500.— 102 Bankalar Hes. 2.500.— KİRA GİDERLERİ Döneme ait Kira Gideri : 770 Gen.Yön.Gid.Hs. Borcunda izlenir. Gelecek Döneme ait Kira Giderleri : 180 Gelecek aylara ait Kira Giderleri Hs. veya 280 Gelecek yıllara ait Kira Giderleri hesabının borcunda izlenir. Soru : İşletmemiz 3.600 Tl.ye bir bina kiralamış ve % 20 stopaj kesintisi düşüldükten sonra kalan tutarı nakit olarak ödemiştir. __________xx/xx/xxxx__________ 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 3.600.— 100 Kasa Hesabı 2.880.— 360 Ödenecek Vergi ve Fon.Hs. 720.— _________________________________________________ 3.600 x % 20 3.600 - 720 = = 720 Tl. stopaj kesintisi 2.880 Tl. ödenmesi gereken miktar.
