yoğun bakımda ağrı değerlendġrme
advertisement
YOĞUN BAKIMDA AĞRI DEĞERLENDĠRME Doç. Dr. Aysel BADIR “Ağrı, subjektif ve çok boyutlu bir deneyimdir” “Deneyimleyen bireyin söylediği Ģeydir” “Hasta söylüyorsa vardır” McCaffery, 1979 Yoğun bakım hastalarındaki major stresörlerden biridir. Yogun bakım ünitelerinde tedavi edilen hastaların %60’ından fazlası orta ve ciddi düzeyde ağrı çekmektedir. (Puntillo KA., 1990;Puntillo KA, 1994; Puntillo KA, 2001; StanikHutt J et al., 2001) HemĢirelik bakımının kalitesinin en önemli göstergesidir. AĞRI BEġĠNCĠ YAġAM BULGUSUDUR American Pain Society DÜZENLĠ OLARAK DEĞERLENDĠRĠLMELĠ VE KAYIT EDĠLMELĠDĠR. AĞRININ TEDAVĠSĠNDE KRĠTĠK ADIM DOĞRU TANILANMASIDIR. “Bana yaĢamsal bir sorunu çözmek için bir saat verilse, bunun 40 dakikasını sorunu incelemeye, on beĢ dakikasını gözden geçirmeye, beĢ dakikasını sorunu çözmeye ayırırım.” Einstein YOĞUN BAKIM HASTALARINDA AĞRIYA YOL AÇAN NEDENLER – Akut hastalık – Cerrahi giriĢim – Travma – Ġnvazif giriĢimler – Tüpler, direnler, kateterler – Hareketsizlik The Position Statement and Clinical Practice Recommendations for Pain Assessment in the Nonverbal Patient Ö E N E M D E R E C E S Ġ Approved by the American Society for Pain Management Nursing, Herr et al, Pain Management Nursing, 7(2):44-52 (2006) 1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi 2. Ağrının olası nedenlerinin araĢtırılması/var olması 3. Ağrı davranıĢlarının izlenmesi 4. Aile, yakınlarının bilgisine baĢvurma 1. Hastanın Kendisinin Ağrı Bildirimi (Self Reporting) “En güvenilir ağrı değerlendirme yöntemidir. Sık sık yenilenmelidir” (Kwekkeboom and Herr, 2001; Pasero, 2003; Ste-Marie, 2002) YOĞUN BAKIM HASTALARINDA SÖZLÜ AĞRI BĠLDĠRĠMĠNĠ ETKĠLEYEN FAKTÖRLER – Sedatif ilaçların kullanımı – Mekanik ventilasyon – Bilinç durumunda değiĢiklikler – Bu faktörler; ağrı değerlendirme sürecini daha komplike ve zor bir hale getirir. NASIL DEĞERLENDĠRĠLMELĠ • Hastanın ağrı bildirimini yapamayacağına karar vermeden önce, hemĢire en az üç kez hastaya ağrınız var mı sorusunu yöneltmeli • Her sorudan sonra hastaya yanıt vermesi için zaman tanımalı Kwekkeboom& Herr, 2001 • Mekanik ventilasyon her zaman bir engel olarak düĢünülmemeli. • Mekanik ventilasyondaki hastaların çoğu ağrı ölçeklerini göstererek ağrı bildiriminde bulunabilir. Puntillo et al., 2001 Ağrı Öyküsü Alma • Hastanın kabulünde ve yeni ağrı bildiriminde kapsamlı ağrı değerlendirme mutlaka yapılmalı • PQRST – – – – – P (Provocative/Palliative) Q (Quality) R (Region/Radiation) S (Severity/Signs and Symptoms T (Timing) Jarvis, 2004) AĞRI ġĠDDETĠNĠ DEĞERLENDĠREN ÖLÇEKLER HANGĠ ÖLÇEK YOĞUN BAKIM HASTALARI ĠÇĠN ĠDEAL? Görsel Analog, Sayısal ve Kategori ve Yüz Ġfadeleri Ölçeklerinin bir çoğu entübe ya da entübe olmayan yoğun bakım hastalarında kullanılmıĢtır. Mateo&Krenzischek 1992 Puntillo 1994; Puntillo et al. 1997; Puntillo and Weiss 1994 Webb&Kennedy 1994 ÖNERĠ • JCI, hastanelerin tüm bölümlerinde aynı ölçeğin kullanılmasını öngörüyor. • Hastalara seçenek tanınması öneriliyor (Numeric, Verbal Descriptive and Faces Pain Scales) • Basit “Evet” ya da “Hayır” yanıtlarının verilebildiği ölçekler • Kısa yanıtları hasta baĢını sallayarak ya da gözlerini açıp kapatarak yanıtlayabilir (Kwekkeboom and Herr) The Position Statement and Clinical Practice Recommendations for Pain Assessment in the Nonverbal Patient Ö E N E M D E R E C E S Ġ Approved by the American Society for Pain Management Nursing, Herr et al, Pain Management Nursing, 7(2):44-52 (2006) 1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi 2. Ağrının olası nedenlerinin araĢtırılması/var olması 3. Ağrı davranıĢlarının izlenmesi 4. Aile, yakınlarının bilgisine baĢvurma 2. Ağrının Olası Nedenlerinin AraĢtırılması/Var Olması • Yoğun bakım hastalarında en sık ağrıya yol açan durumlar Varolan hastalık ya da durum Cerrahi7tıbbi giriĢimler Aspirasyon Pozisyon verme Dren/kateterlerin çıkarılması ya da takılması Yara bakımı • Ağrıya yol açacağını bildiğimiz giriĢimlerden önce analjezik uygulama (Bushnell ,1997) • Ağrısını bildiremeyen hastaların da bildirebilenler kadar ağrı yaĢayacağını unutmamalıyız!!!!!! HÜMANĠZM The Position Statement and Clinical Practice Recommendations for Pain Assessment in the Nonverbal Patient Ö E N E M D E R E C E S Ġ Approved by the American Society for Pain Management Nursing, Herr et al, Pain Management Nursing, 7(2):44-52 (2006) 1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi 2. Ağrının olası nedenlerinin araĢtırılması/var olması 3. Ağrı davranıĢlarının izlenmesi 4. Aile, yakınlarının bilgisine baĢvurma AĞRI DAVRANIġLARI Yüz ifadesi Yüzü, alnı buruĢturma Gözleri sıkıca kapama DiĢleri sıkma Endotrakeal tüpü ısırma Yüzde kızarıklık Vücut Hareketleri Yerinde duramama Bükülme, kıvrılma Ağrılı bölgeyi tutmaya çalıĢma Yumruk sıkma Tekmeleme Kas gerginliği Rijidite Ventilatörle uyum Öksürme, ventilatör alarmlarının sık çalması • Ağrı davranıĢları ölçeği, farmakolojik olarak paralize hastalar için uygun değildir. BU NEDENLE • Derin sedasyondaki hastalarda ve kas gevĢetici ilaç uygulanan hastalarda ağrıya neden olduğunu bildiğimiz her durumda uygun dozda analjezi uygulanması önerilmektedir. Fizyolojik Göstergeler YaĢam Bulguları (Kalp hızı, arter kan basıncı, solunum) SpO2 Azalma ya da Artma End-Tidal CO2 Azalma ya da Artma Soluk Deri Pupillalar Azalma Dilate • Primer ağrı göstergesi olarak ele alınmamalı • YaĢam bulgularındaki değiĢiklikler, altta yatan hastalık ya da duruma, homeostatik değiĢikliklere ve ilaçlara bağlı olabilir. • Ağrının ani olarak ortaya çıkıĢı ile davranıĢsal ve fizyolojik göstergeler aynı anda değiĢebilir. • Bu değiĢiklikler ağrı ve diğer strese neden olabilecek durumlar için bir iĢaret olarak ele alınmalı ve bize kapsamlı ağrı değerlendirmesini hatırlatmalı Foster et al., 2003 AĞRI DAVRANIġI ÖLÇEKLERĠ • The PACU Behavioral Pain Rating Scale – PACUBPRS (Mateo&Krenzischek, 1992) • Pain Assessment and Intervention NotationPAIN (Puntillo et al., 1997, Puntillo et al., 2002) • The Behavioral Pain Scale-BPS (Payen et al., 2001) • The Critical Care Pain Observation ToolCPOT (Gelinas et al., 2006) BU SUNUMDAN ÇALIġIĞIMIZ ÜNĠTEYE NE GÖTÜRMELĠYĠZ? Ağrı, yoğun bakım ünitelerinde hastalar için major stresörlerden biridir Hastaların %60’ından fazlası orta ve ağır Ģiddette ağrı yaĢar. Etkili tedavi için öncelikle doğru değerlendirme gerekir. Hastanın ağrı bildirimi her zaman önceliklidir. Ağrı davranışları ölçeği kullanılmalıdır. Her kurumun bir ağrı yönetimi politikası olmalı. Sağlık profesyonellerine düzenli eğitim verilmeli. TEKNOLOJĠ BĠZĠM ĠÇĠN SADECE BĠR ARAÇTIR YOĞUN BAKIMDA ĠNSAN VE HÜMANĠSTĠK BAKIM ĠSE HER ZAMAN BĠRĠNCĠ ĠLKEMĠZ
