İGEME - DEMİR ÇELİK SEKTÖR RAPORU

DEMİR­ÇELİK, DEMİR­ÇELİK EŞYA Hazırlayan Tarhan SEZGİN 2011 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
1 / 14 DEMİR­ÇELİK, DEMİR­ÇELİK EŞYA SITC NO : 67 ­ Demir­Çelik ARMONİZE NO : 72 ­ Demir­Çelik 73 ­ Demir veya Çelik Eşya Türkiye’de Üretim Demir­çelik sektörü ülke ekonomisi ve sanayileşmede lokomotif sektör özelliğine sahiptir. Demir­Çelik sanayiinde gözlenen gelişmeler ile kalkınma süreci arasındaki ilişki incelendiğinde ekonominin demir çelikle ilgili alt sektörlerinin gelişiminde demir çelik ürünleri önemli bir rol oynamaktadır. Bu sektörün önemi en başta tüm endüstriyel dallara girdi vermesinden kaynaklanmaktadır. Demir çelik sektörünün başta inşaat malzemeleri olmak üzere otomotiv, gemi, uçak, demiryolu ve vagon gibi tüm taşıt araçları ve akla gelebilecek tüm makine, cihaz ve eşya üretimine katkısı vardır. Kişi başına ham çelik tüketimi yıllardır ulusların ve toplumun kalkınmışlık düzeyinin bir ölçüsü olarak ifade edilirken, bu tanım son yıllarda kişi başına vasıflı çelik tüketimi olgusuna kaymış bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kişi başına demir çelik tüketimi 400­500 kg civarında iken bu rakam Türkiye’de 2010 yılı sonu itibariyle 341 kg düzeyindedir. Sanayi üretimindeki artış ile birlikte sektördeki yeniden yapılanma, ürün çeşitliliğinin artması ve üretim­tüketim dengesindeki gelişmelerle kişi başına ham çelik tüketimindeki artışın da devam etmesi beklenmektedir. Altyapı sorunlarını çözmüş gelişmiş ülkelerde demir­çelik sanayiinin nisbi öneminin azaldığı, buna karşılık gelişmekte olan ülkelerde özellikle yüksek vasıflı demir­çelik tüketiminin hızla arttığı görülmektedir. 2010 yılında Türkiye’nin toplam ham çelik üretiminin yaklaşık dörtte üçü ark ocaklı tesisler, dörtte biri ise entegre tesisler tarafından gerçekleştirilmiştir. Entegre tesislerde temel hammadde demir cevheri, elektrik ark ocaklı kuruluşlarda ise hurdadır. 2010 yılında % 15,2’lik büyüme gösteren demir­çelik sektörü üretimini 29,1 milyon tona çıkartmıştır. Bugün demir­çelik sektöründe üretim, yüksek fırına dayalı üretim yapan 3 adet entegre tesis (ERDEMİR, İSDEMİR, KARDEMİR) ve 19 elektrik ark ocaklı tesis olmak üzere toplam 22 tesis tarafından gerçekleştirilmektedir. 2010 yılı itibariyle sektörde toplam ham çelik kapasitesi 48,7 milyon tona ulaşmıştır. Toplam kapasitenin 35,4 milyon tonu (% 72,6) kütük (uzun ürünler), 13,3 milyon tonu (% 27,4) slab’a (yassı ürünler) aittir. Sektörde yaklaşık 33 bin kişi istihdam edilmektedir. 1980 sonrasında, uzun ürünleri girdi olarak kullanan inşaat sektörüne yönelik teşvikler ile uzun ürünlerde iç tüketimin çok üstünde bir kapasite oluşmuş, yassı ürün kapasitesi dünya ölçeklerinin gerisinde kalmıştır. Gelişmiş demir çelik üreticisi ülkelerde toplam çelik üretiminde yassı ürün oranı %60, uzun ürün oranı %40 civarındadır. Ancak son yıllarda özellikle İsdemir bünyesinde yassı çelik üretimine yönelik yatırımların artması ile sektördeki yassı ürün açığının azalarak demir çelik sektöründeki yapısal bozukluğun düzelme yolunda ilerlediği görülmektedir. 2008 yılında gerçekleşen kapasite artırımları ve yeni yatırımlarla toplam ham çelik üretimi içerisinde yassı ürün oranı bir önceki yıl %14 iken 2008 yılında % 28’e
2 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 yükselmiş, uzun ürün oranı ise % 84’den % 70’e gerilemiştir. 2010 yılında ham demir çelik üretimde uzun­yassı oranı 1/3’e yükselmiştir. Türkiye’nin Ham Çelik Üretimi (Bin Ton) 2005 2006 2007 2008 2009 Kütük Slab 17.869 3.095 20.302 3.135 22.028 3.726 22.650 4.156 20.524 4.779 % değişim (10/09) 21.827 6,3 7.316 53,1 TOPLAM 20.964 23.437 25.754 26.806 25.303 29.143 2010 15,2 Kaynak: Demir­Çelik Üreticileri Derneği Demir­Çelik Eşya Demir çelik ana sanayiindeki olumlu gelişmeler demir çelik eşya ve malzeme sektörünün de gelişmesinde etkili olmuştur. Bugün demir­çelik eşya sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 30 bin işyerinde 130 bin kişi istihdam edilmektedir. Demir çelik eşya sektöründe döküm ürünleri önemli bir yer tutmaktadır. Türk döküm sektörünün gerek Avrupa’da, gerekse Dünya’da önemli bir yeri vardır. Üretim yapan 1.200 döküm atölyesinin büyük çoğunluğu küçük ve orta ölçekli işletmeler olup, bu işletmeler çevrelerinin taleplerine cevap vermektedirler. Sayıları 50 civarında olan büyük ölçekli işletmeler ise, Türkiye’deki otomotiv, beyaz eşya ve makina sanayicilerine parça üretmenin yanında, yurt dışı firmalara doğrudan satış da yapmaktadır. Emek yoğun bir sanayi olmakla birlikte yüksek teknoloji gerektiren ağır endüstri makinaları yatırımını da içerdiğinden özel önem taşıyan döküm sektörü sanayileşme hamlesine paralel olarak gelişmeye açıktır. Türk döküm sektörünün üretimde kullandığı alüminyum, pik demir, reçine gibi bazı hammaddeler hem yerli, hem de dış piyasadan temin edilmektedir. Çelik boru sektörü Türkiye’nin sanayisi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Sektörde çeşitli kapasitelere sahip 35 üretici faaliyet göstermektedir. Üretim teknolojisi çok gelişen çelik boru sektörü bugün kendi teknolojisini kendi üretebilecek durumdadır.
3 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 Türkiye’nin Dış Ticareti İhracat Küresel finansal krizin etkilerinin en çok hissedildiği 2009 yılında, inşaat ve otomotiv sektörlerinin yavaşlaması ve hatta bazı ülkelerde durma noktasına gelmesi nedeniyle Türk demir çelik sektörü ihracatçıları dış pazarda talep daralması ile karşı karşıya kalmışlardır. Demir­çelik ve demir veya çelikten eşya ihracatımız (72 ve 73 fasıllar toplamı) 2009 yılında % 41 oranında azalarak 12,1 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. 2010 yılında az da olsa toparlanmaya başlayan inşaat malzemeleri sektörü ihracatı % 12 oranında artarak 13,6 milyar dolar olmuştur. 2010 yılı demir­çelik ve demir veya çelikten eşya ihracatının 5,1 milyar doları inşaat demiri, profil gibi uzun ürünlerden, yaklaşık 1,9 milyar doları demir çelik kütükler, 1,4 milyar doları borular, 1,1 milyar doları yassı ürünler ve 923 milyon doları inşaat aksamından oluşmuştur. 2010 yılı demir­çelik ihracatımızda BAE % 9 pay ile ilk sırada yer almıştır. BAE’yi sırasıyla; % 7 oranla Irak, %6 ile S.Arabistan, %5 ile İran ve %5 ile Mısır izlemektedir. Sektörde geçmiş yıllarda yaşanan sorunlar halen güncelliğini korumaktadır. Bunların en önemli olanı, yeni yatırımlarla yassı mamul üretim kapasitesinin artmasına rağmen uzun ve yassı mamul kapasite oranında dengesizliğin devam etmesidir. Sektördeki diğer sorunlar; uzun mamul üretimin fazlalığı, enerji fiyatlarının yüksekliği, hammadde ve girdi olarak kullanılan hurda, cevher ve kömür ithal fiyatlarının sürekli yükselmesi, haksız rekabete neden olan kalitesiz ve düşük fiyatlı ürün ithalatıdır. Türkiye’nin Demir­Çelik (72 ve 73 Fasıllar) İhracatı GTİP No. 7201 7204 Ürünler Pik Hurda ( Milyon $) 2009­ 2010 % Değişim 2008 2009 2010 6 4 4 % ­16 135 89 165 % 86 7207 Kütük 1.972 984 1.934 % 97 (7208 ­ 7212) Yassı Ürün 1.308 884 1.101 % 25 (7213 ­ 7217) Uzun Ürün 11.090 5.457 5.186 % ­5 2010 Yılında İhracat Yapılan Ülkeler ve Payları (%) Pakistan (% 52), İran (% 11), Bulgaristan (% 11), İsrail (% 2), Romanya (% 2) Hollanda (% 62), İngiltere (% 14), Almanya (% 11), İspanya (% 7), Hindistan (% 3) BAE (% 24), S. Arabistan (% 21), İran (% 13), Mısır (% 8), Tayland (% 6) İtalya (% 15), Romanya (% 10), İspanya (% 10), İran (% 7), İsrail (% 7) BAE (% 14), Irak (% 9), S. Arabistan (% 8) Mısır (% 7),
4 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 (7218 – 7229) Vasıflı Çelik Ürünler (7303 – 7306) Boru 7307 Boru Bağl.Parç. 7308 İnşaat Aksamı (7312 – 7314) Demetl.Tel, Halat 7315 340 133 239 % 79 1.911 1.427 1.479 % 4 110 94 115 % 22 1.216 990 923 % ­7 167 146 177 % 21 Zincirler 14 12 13 % 3 7317 Çivi 16 15 22 % 41 7318 Vida, Cıvata 201 143 193 % 35 7322 Radyatörler 492 381 399 % 5 7323 Mutfak Eşyası 178 173 186 % 8 1.525 1.248 1.483 % 19 20.688 12.186 13.626 % 12 Diğerleri (72 – 73) TOPLAM Libya (% 6) Almanya (% 19), ABD (% 9), Mısır (% 6), Avusturya (% 6), Bulgaristan (% 6), Cezayir (% 16), Irak (% 14) ABD (% 9), Ürdün (% 9), İngiltere (% 9), Almanya (% 10), Mısır (% 6), Irak (% 6), Türkmenistan (% 6), Libya (% 5) Irak (% 17), Türkmenistan (% 15), Libya (% 14), Azerbaycan (% 5), S. Arabistan (% 4) Almanya (% 9), Libya (% 8), Belçika (% 7), Mısır (% 6) Slovenya (% 6) Almanya (% 17), İran (% 9), İtalya (% 6), ABD (% 6), Romanya (% 5) İtalya (% 9) İsrail (% 9), Hollanda (% 8), S. Arabistan (% 7), Gürcistan (% 7), Almanya (% 35), Fransa (% 6), Slovakya (% 5), Türkmenistan (% 4), Libya (% 4) İngiltere (% 30), Romanya (% 10), Ukrayna (% 7), Almanya (% 5), Yunanistan (% 5) Mısır (% 13), Almanya (% 9), Irak (% 7), Rusya (% 5), Azerbaycan (% 4) Almanya (% 12), İngiltere (% 7), Irak (% 6), Fransa (% 6), İtalya (% 4) BAE (% 9), Irak (% 7), S. Arabistan (% 6), İran (% 5), Mısır (% 5) Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) Türk iye Menş eli Demir­Çelik Ür ünleri İt halat ına Karşı Uyg ulanmakt a o lan Tic aret Po lit ikası Önlemleri: 1994 yılında imzalanan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Kurucu Anlaşması Eki’nde yer alan Anti­Damping Anlaşması uyarınca, bir ülkeden başka bir ülkeye ihraç edilen bir ürünün ihraç fiyatı, normal ticari işlemler içinde, ihracatçı ülkede tüketime konu benzer ürünün karşılaştırılabilir fiyatından daha düşük olduğunda, söz konusu ürünün dampingli olduğu, yani bir başka ülkenin pazarına normal değerinden daha düşük bir fiyatla sokulduğu kabul edilerek ithalatçı ülke otoriteleri tarafından ant i­d amp ing soruşturması başlatılabilmektedir. Soruşturma sonucunda ihracatçı firmanın dampingli satışlarından ötürü ithalatçı ülkenin yerel endüstrisinin zarar gördüğü tespit edilirse, ihracatçı firmadan damping marjını aşmayacak şekilde anti­ damping vergisi tahsil edilebilmektedir. Yine aynı Anlaşma Eki’nde yer alan Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Anlaşması gereğince; DTÖ üyesi ülke hükümetlerinin ya da kamu organlarının,
5 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 yetki alanı içindeki bir işletmeye veya sanayiye veya işletme veya sanayi grubuna, ilgili anlaşmada yasak ya da önlem alınabilir olarak tanımlanan şekillerde s üb vans iyo n vermesi ve bu durumun ithalatçı ülke yerel endüstrisine zarar vermesi ve verilen sübvansiyon ile ithalatçı ülke yerel endüstrisinin gördüğü zarar arasında nedensellik bağı olması halinde, ithalatçı ülke yetkili otoriteleri tarafından açılan telafi edici vergi soruşturması sonucunda ihracatçı ülke menşeli ilgili ithal ürünlerine telafi edici vergi uygulanabilmektedir. Diğer yandan DTÖ Korunma Tedbirleri Anlaşması çerçevesinde bir malın ithalatında görülen yoğun artış ithalatçı ülke yerli üreticileri üzerinde zarar ya da zarar tehdidine yol açıyorsa, bu zararı ortadan kaldırmak üzere sınırlı ve geçici olmak kaydıyla; ithalatçı ülke ko run ma ö n lemleri alabilmektedir. Türk İhraç Ürünlerine Karşı Uygulanan Anti­Damping Soruşturmaları ve Alınan Önlemler ÜLKE ABD ABD G.T.İ.P. 7306.30 7306.61 7306.30 KANADA 7306.50 7306.61 DOMİNİK CUM. 7214.20.00, 7214.10.00, 7213.20.90 BREZİLY A 7208.51.00, 7208.52.00 MISIR 7213, 7214 MADDE İSMİ KARBON KAYNAKLI ÇELİK TÜP VE BORULAR (Standart Borular) KESİTİ DİKDÖRTGEN veya KARE ŞEKLİNDE OLAN DEMİR/ÇELİK TEN TÜP ve BORULAR DİKİŞLİ VEYA DİKİŞSİZ BORULAR KÖŞELİ, PROFİL BORU DEMİR VE ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN KÖŞELİ ÇUBUKLAR DEMİR VE ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YASSI HADDE ÜRÜNLERİ DEMİR veya ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN FİLMAŞİN ve ÇUBUKLAR GEÇİCİ ÖNLEM TARİHİ NİHAİ ÖNLEM TARİHİ ÖNLEMİN TÜRÜ AÇILIŞ TARİHİ DAMPİNG (Nihai g.g.s.) İdari g.g.s. İdari g.g.s. İdari g.g.s. (Nihai g.g.s.) İdari g.g.s. İdari g.g.s. İdari g.g.s. DAMPİNG İdari g.g.s. 05.08.1985 15.05.1986 03.05.1999 03.12.1999 01.06.2003 30.06.2004 08.07.2005 11.08.2004 24.01.2006 01.08.2006 01.07.2005 08.08.2006 01.07.2008 24.06.2009 30.06.2010 18.07.2007 24.06.2009 15.05.2009 19.10.2010 24.01.2008 VERGİ ORANI / MİKTARI SON DURUM % 0 ­% 14.74 ÖNLEM YÜRÜRLÜKTE % 0 ­ % 41.71 ÖNLEM YÜRÜRLÜKTE % 6.9 ­ % 30 ÖNLEM YÜRÜRLÜKTE 18% SORUŞTURMA DEVAM EDİYOR 30.05.2008 04.10.2010 İdari g.g.s. 30.06.2010 DAMPİNG (Nihai g.g.s.) 21.05.2003 DAMPİNG 23.07.2010 DAMPİNG 26.08.2010 SORUŞTURMA DEVAM EDİYOR DAMPİNG 13.10.2010 SORUŞTURMA DEVAM EDİYOR 19.08.2003 27.09.2007 23.12.2003 22.12.2008 11.11.2010 Türk İhraç Ürünlerine Karşı Uygulanan Telafi Edici Önlem Soruşturmaları ve Alınan Önlemler ÜLKE G.T.İ.P. MADDE İSMİ ÖNLEMİN TÜRÜ AÇILIŞ TARİHİ KESİN ÖNLEM TARİHİ VERGİ ORANI / MİKTARI SON DURUM
6 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 ABD 7306.30 KARBON KAYNAKLI ÇELİK TÜP VE BORULAR (STANDART BORULAR) CVD CVD(Nihai G.G.S.) CVD (Nihai G.G.S) CVD (İdari G.G.S.) CVD (İdari G.G.S.) CVD (Yeni Te.S.) CVD (İdari G.G.S.) CVD (İdari G.G.S.) 05.08.1985 01.05.1999 01.07.2005 22.04.2005 28.04.2006 02.05.2006 27.04.2007 27.04.2009 07.03.1986 03.04.2000 28.10.2005 31.07.2006 22.03.2007 02.05.2007 06.03.2008 29.07.2010 % 0 ­% 2.90 ÖNLEM YÜRÜLÜKTE Kaynak : Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü Ar­Ge ve Değerlendirme Dairesi (http://www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detay&yayinID=1542&icerikID=1661&dil=TR)
7 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 İthalat Türk demir­çelik sektörü ithalatı, ihracattan daha fazladır. Bunun başlıca nedeni; sektörde, hammadde, yassı mamul ve vasıflı çelik üretimlerinin yetersiz olmasıdır. Bu nedenle söz konusu bu ürün grupları, demir­çelik ithalatımızda sürekli olarak ilk sıralarda yer almaktadır. Türkiye demir­çelik sektörü ark ocaklarında hammadde olarak kullandığı hurdanın % 35'ini yerli kaynaklardan % 65'ini ise ithalat yolu ile temin etmektedir. Entegre tesislerin ihtiyaç duyduğu hammadde olan demir cevherinin % 40'i yerli, % 60'ı ise ithalat yoluyla karşılanmaktadır. 2010 yılında 15,6 milyon ton demir­çelik hurdası ithal edilmiştir. Aynı şekilde yassı mamul üretimi de yetersizdir. Türk demir­çelik sanayi, yıllık yaklaşık 4,8 milyon ton yassı mamul açığını ithalatla kapatmaya çalışmaktadır. Yıllık 500 bin ton civarında olan vasıflı çelik üretimi de iç talebi karşılamadığından, yılda yaklaşık 849 milyon ton vasıflı çelik ithal edilmektedir. Türkiye, ark ocaklarının ihtiyacı olan hurdayı özellikle ABD, Romanya, Hollanda, Rusya Federasyonu ve Belçika’dan ithal etmektedir. ITC­Trade Map istatistiklerine göre; 2010 yılında dünyanın en büyük ikinci demir­çelik hurda ithalatçısı olan Türkiye, dünya hurda ithalatının % 13’ünü gerçekleştirmektedir. Otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinin önemli bir girdisi olan yassı ürünler; Rusya Fed., Ukrayna ve Romanya’dan, vasıflı çelik ürünler ise ağırlıklı olarak Almanya, Fransa ve Rusya Federasyonu'ndan ithal edilmektedir. Son yıllarda BDT ülkeleri yarı mamullerde (blum­kütük) özellikle haddehaneler için önemli bir tedarik bölgesi olmuştur. Düşük kaliteli bu ürünlerin ithali, haddehanelere kalitesi yüksek ancak daha pahalı kütük tedarik eden Türk çelik üreticilerine karşı haksız rekabet oluşturmaktadır. Ülkemizin demir çelik ve demir veya çelikten eşya ithalatı 2009 yılında küresel krizin etkisiyle bir önceki yıla göre %49 oranında azalarak 12,8 milyar dolara gerilemiştir. 2010 yılında kısmen toparlanan sektörün ithalatı % 40 oranında artarak 18 milyar dolar olmuştur. 2010 yılı demir çelik ithalatımızda ilk sırada yer alan ürün 7,1 milyar dolar ile ark ocaklı fırınlarda hammadde olarak kullanılan demir çelik hurda olmuştur. İkinci sırada yer alan ürün grubu yurt içi üretiminin yetersiz olduğu yassı mamullerdir. 2010 yılında 4 milyar dolarlık yassı mamul ithal edilmiştir. Demir çelik ithalatımızdaki diğer önemli ürün grupları; vasıflı çelikler (2 milyar dolar) ve demir­çelik kütük ve blumdur (1,2 milyar dolar ). Türkiye’nin Demir­Çelik (72 ve 73 Fasıllar) İthalatı GTİP No. Ürünler 7201 Pik 7204 7207 2008 2009 2010 ( Milyon $) 2009­ 2010 % Değişim 468 227 253 % 11 Hurda 8.961 4.240 7.119 % 68 Kütük 3.195 1.471 1.260 % ­14 2010Yılında İthalat Yapılan Ülkeler ve Payları (%) Rusya Fed. (% 47), Ukrayna (% 43), G. Afrika (% 7), Almanya (% 2), Gürcistan (% 1) Romanya (% 23), Hollanda (% 12), İngiltere (% 9), Belçika (% 8), Rusya (% 8) Rusya Fed. (% 27), Arnavutluk (% 6), Beyaz Rusya (% 4), İtalya
8 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 (7208 ­ 7212) Yassı Ürün 6.609 3.107 4.021 % 29 (7213 ­ 7217) Uzun Ürün 829 438 656 % 50 (7218 – 7229) Vasıflı Çelik Ürünler 2.105 1.397 2.036 % 46 (7303 – 7306) Boru 585 387 499 % 29 7307 Boru Bağl.Parç. 114 96 108 % 12 7308 İnşaat Aksamı 215 119 121 % 2 (7312 – 7314) Demetl.Tel, Halat 77 64 78 % 22 7315 Zincirler 35 24 29 % 22 7317 Çivi 9 5 6 % 20 7318 Vida, Civata 457 335 478 % 43 7322 Radyatörler 17 15 15 % ­2 7323 Mutfak Eşyası 73 66 87 % 32 1.602 879 1.307 % 49 25.387 12.877 18.081 % 40 Diğerleri (72 – 73) TOPLAM (% 3), Almanya (% 3) Rusya (% 20), Ukrayna (% 17), Romanya (% 15), İtalya (% 7), Belçika (% 6) İspanya (% 29), Almanya (% 15), İtalya (% 12), Romanya (% 7), Ukrayna (% 6) Fransa (% 15), Almanya (% 12), Tayvan (% 9), G. Kore (% 9), Rusya (% 7) Çin (% 25), İtalya (% 16), Almanya (% 9), Rusya (% 8), Ukrayna (% 5) Çin (% 22), Almanya (% 15), İtalya (% 14), Hindistan (% 8), ABD (% 7) Almanya (% 24), İspanya (% 9), İtalya (% 9), Çin (% 7), Portekiz (% 5), Çin (% 35), İspanya (% 12), İtalya (% 12), Almanya (% 8), G. Kore (% 5) Çin (% 33), Almanya (% 20), İtalya (% 15), ABD (% 4), Japonya (% 4) Çin (% 47), İsveç (% 14), İtalya (% 14), Almanya (% 9), Fransa (% 6) Çin (% 34), Almanya (% 15), Fransa (% 14), İtalya (% 8), Japonya (% 5) Almanya (% 31), İtalya (% 31), İngiltere (% 9), Çin (% 8), ABD (% 6), Çin (% 68), Fransa (% 9), Almanya (% 6), Tayvan (% 4), Hindistan (% 3) Ukrayna (% 20), İtalya (% 13), Rusya (% 11), Çin (% 8), Almanya (% 7) Rusya (% 12), Ukrayna (% 11), ABD (% 10), Romanya (% 9), Almanya (% 6) Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) 18 milyar dolar değerindeki 2010 yılı demir­çelik ithalatımızı ülke bazında incelediğimizde, Rusya’nın % 12 pay ile ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Bunu sırasıyla % 11 pay ile Ukrayna, % 10 ile ABD, % 9 ile Romanya ve % 6 ile Almanya takip etmektedir.
9 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 3. Dünya Ticareti Demir çelik sektörü, ülkeden ülkeye ve zaman içerisinde büyük farklılıklar arz etmekle birlikte, bugün yaşanan sıkıntılar birçok ülke için ortaktır. Bu sıkıntılar; fazla kapasite, yetersiz iç ve dış talep ve teknolojik modernizasyon ihtiyacıdır. Bu sorunlar bazı ülkelerde 1970'lerden sonra hissedilmeye başlanmış, bazılarında ise yenidir. DÜNYA YILLIK HAM ÇELİK ÜRETİMDE BAŞLICA ÜLKELER (milyon ton) Sıra Ülkeler 1. 2. 5. 4. 3. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Çin Halk Cum. Japonya Hindistan Rusya A.B.D. G.Kore F.Almanya Ukrayna Brezilya TÜRKİYE İtalya Diğer DÜNYA 2007 2008 2009 Yılı 2009­08 Dünya 2009 Değişim Üretimindeki (%) Payı (%) 489,3 120,2 53,5 72,4 98,1 51,5 4,9 4,3 33,8 25,8 31,6 278,7 500,3 118,7 57,8 6,9 9,1 53,6 45,8 37,3 33,7 26,8 3,1 26,4 567,8 87,5 62,8 60,0 58,2 48,6 3,3 29,9 26,5 25,3 19,8 204,8 13 ­26 9 ­12 ­36 ­9 ­29 ­20 ­21 ­6 ­35 ­22 46,4 7,2 5,1 4,9 4,8 4,0 2,7 2,4 2,2 2,1 1,6 16,7 1.346,1 1.329,0 1.224,0 ­8 100,0 Kaynak : World Steel Association Dünya Çelik Birliği’ (World Steel Association – www.worldsteel.org) ‘nden alınan verilere göre 2009 yılında dünya ham çelik üretimi bir önceki yıla gore % 8 oranında gerileyerek 1,2 milyar ton olmuştur. 2009 yılında Çin, dünya ham çelik üretiminin % 46’sını tek başına gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda finansal krizin etkilediği pek çok ülkeyi etkilediği 2009 yılında ülkeler demir çelik üretimlerini düşürürken Çin ham çelik üretimini % 13 oranında artırmıştır. Hindistan’da % 9 oranında üretimini artıran bir diğer ülke olmuştur. 2008 yılında dünya ham çelik üreten ülkeler sıralamasında 11. sırada yer alan Türkiye, 2009 yılında 10. sıradaki İtalya’nın ham çelik üretimini % 35 oranında azaltması nedeniyle Türkiye 25,3 milyon ton üretim ile 10. sıraya yükselmiştir. 2010 yılında gelişmiş ülkelerde çelik talebi, kriz öncesi zirve seviyesinin çok altında kalmıştır. Stokların kullanılmaya başlanması ve hükümetlerin uygulamaya koyduğu çelik sanayini canlandırma paketlerinin etkisi azalmaya başlamıştır. Dünya Çelik Birliği‘nin tahminlerine göre; Çin hükümetinin, gayrimenkul sektörünü yavaşlatma ve üretim kontrolünü devam ettirme çabaları, Çin’in görünür çelik tüketiminin
10 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 düşürmesi beklenmektedir. Gayrimenkul sektörünün yavaşlaması ve teşvik paketlerinin kademeli olarak azaltılması ile Çin’in çelik tüketiminin 2011 yılında sadece % 3,5 oranında büyüyeceği öngörülmektedir. 2011 yılında dünya çelik kullanımının % 45’ini Çin, tek başına gerçekleştirecektir. Hindistan’ın 2011 yılında çelik talebinin % 13,6 oranında artması beklenmektedir. 2011 yılında 68 milyon ton çelik tüketimi ile Hindistan, Çin ve ABD’den sonra dünyanın üçüncü büyük çelik tüketicisi olacaktır. NAFTA bölgesinde, 2009 yılında ABD’de % 36,2 oranında gerileyen çelik kullanımı, stok geliştirme faaliyetleri ve üretimi kurtarma yardımları sayesinde 2010 yılında çelik kullanımı 2010 yılında % 32,9 oranında artmış ve 2011 yılında ise % 9,4 oranında artarak 86,1 milyon ton olması beklenmektedir. Orta ve Güney Amerika bölgesinde 2009 yılında çelik tüketimi % 23,6 oranında gerilerken, emtia fiyatlarının düzelmesi, ihracat ve yeni sermaye girişlerinin artması nedeniyle 2010 yılında Brezilya’daki talebin % 34,6 oranındaki artışı bölgedeki talep artışının % 28,2 olmasını sağlamıştır. 2011 yılında ise Orta ve Güney Amerika bölgesinde çelik tüketiminin % 9,1 oranında büyüyerek 47,6 milyon ton olması beklenmektedir. Özellikle İspanya, İtalya ve İngiltere’de inşaat sektörlerinin gerilemesi nedeniyle 2009 yılında AB ülkelerinde görünür çelik tüketimi % 35,7 oranında düşmüştür. Küresel toparlanmanın ardından Almanya’nın üretim ihracatının artması, AB çelik tüketimini artıracağı tahmin edilmektedir. 2010 yılında % 18, 9 oranında artan AB’nin çelik talebi 2011 yılında % 5,7 oranında artarak 147,4 milyon tona ulaşması beklenmektedir. Japonya’nın 2009 yılında % 32,3 oranında gerileyen çelik tüketimi, vergi teşvikleri ve güçlü ihracat artışı sayesinde 2010 yılında % 19,1 oranında artmıştır. Ancak 2011 yılında sıkı maliye politikası, güçlü Japon Yeni ve çelik kullanan başlıca sektörlerdeki zayıflama nedeniyle çelik talebinin % 1,4 oranında gerileyerek 62 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. BDT bölgesinde toparlanma şaşırtıcı şekilde hızlı olmuştur. 2009 yılında Ukrayna’nın çelik tüketiminin % 43 oranında düşmesi, Bölgedeki talebin % 28,3 oranında gerilemesine neden olmuştur. 2010 yılında % 11,1 oranında büyüyen BDT Bölgesinde çelik talebinin 2011 yılında % 26,5 oranında artması beklenmektedir. 2009 yılında % 16 oranında düşen Türkiye’nin çelik talebi, 2010 yılında % 20,5 oranında artmıştır. 2011 yılında ise % 10,7 oranında artarak 24,1 milyon ton olması beklenmektedir. Körfez ülkeleri, Mısır ve İran’daki mali tutum petrol fiyatlarındaki düşüşü ve inşaat sektöründeki çöküşü telafi etmesine rağmen 2009 yılında MENA bölgesinde çelik talebi yerinde saymıştır. 2009 yılında MENA bölgesinde % 0,4 büyüyen çelik talebi, 2010 yılında % 5,9 artmış olup 2011 yılında ise % 5,3 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC­Trademap) verilerine göre; 2008 yılında % 19 oranında yükselerek 827 milyar dolar olarak gerçekleşen demir­çelik ve demir veya çelikten eşya dünya ihracatı ve 2009 yılında % 39 oranında gerileyerek 500 milyar dolar olmuştur. 2009 yılında en çok ihraç edilen başlıca ürünler sırasıyla; demir çelik yassı ürünler (95 milyar dolar), vasıflı çelik ürünleri (61 milyar dolar), borular (57 milyar dolar), uzun ürünler (40 milyar dolar) ve inşaat aksamıdır (40 milyar dolar).
11 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 2009 yılında 500 milyar dolara ulaşan dünya çelik ihracatında en büyük paya % 10 ile Almanya sahip olmuştur. Bunu % 9 pay ile Çin ve % 7 pay ile Japonya, % 5 ile ABD ve % 5 ile İtalya takip etmiştir. Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC­Trademap) verilerine göre; 2009 yılı dünyada demir­çelik ve demir veya çelikten eşya ihracatı yapan ülkeler arasında Türkiye, 12 milyar dolarlık ihracat değeriyle ve dünya ihracatındaki % 2,4’lük payı ile ondördüncü sırada yer almıştır. Dünya Demir­Çelik ve Demir veya Çelikten Eşya (72 ve 73 Fasıllar) İhracatı ( Milyar $) GTİP No. 7201 7204 Ürünler Pik Hurda 2007 2008 2009 2008­ 2009 % Değişim 5 8 3 % ­53 41 51 30 % ­42 30 45 20 % ­54 7207 Kütük (7208 ­ 7212) Yassı Ürün 137 168 95 % ­43 (7213 ­ 7217) Uzun Ürün 66 83 40 % ­50 (7218 – 7229) Vasıflı Çelik Ürünler 110 120 61 % ­48 (7303 – 7306) Boru 70 87 57 % ­34 16 19 13 % ­31 36 46 40 % ­14 10 12 8 % ­31 (7312 – 7314) Boru Bağl.Parç. İnşaat Aksamı Demetl.Tel, Halat 7315 Zincirler 3 4 3 % ­23 7317 Çivi 2 2 1 % ­37 7318 Vida, Cıvata 25 28 20 % ­29 7322 Radyatörler 3 4 3 % ­23 7323 Mutfak Eşyası 7 7 6 % ­12 7307 7308 2009 Yılında İhracat Yapan İlk 5 Ülke ve Payları (%) Rusya (% 32), Brezilya (% 28), Ukrayna (% 9), G. Afrika C. (% 5), Hindistan (% 4) ABD (% 23), Japonya (% 10), Almanya (% 8), Hollanda (% 7), İngiltere (% 6) Rusya (% 23), Ukrayna (% 18), Japonya (% 10), Brezilya (% 8), İngiltere (% 4) Japonya (% 13), G. Kore (% 10), Belçika (% 8), Almanya (% 8), Çin (% 7) Türkiye (% 13), Almanya (% 8), İspanya (% 7), İtalya (% 5), Ukrayna (% 4) Japonya (% 12), Almanya (% 10), Fransa (% 9), Belçika (% 6), Çin (% 5) Çin (% 13), Almanya (% 11), Japonya (% 9), İtalya (% 8), ABD (% 5) Çin (% 14), İtalya (% 14), Almanya (% 10), ABD (% 9), G. Kore (% 5) Çin (% 18), Almanya (% 10), G. Kore (% 6), Tayland (% 4), İtalya (% 4) Çin (% 17), Almanya (% 11), İtalya (% 6), G. Kore (% 6), ABD (% 4) Çin (% 24), Almanya (% 16), Japonya (% 10), ABD (% 6), İtalya (% 5) Çin (% 41), Almanya (% 5), Tayvan (% 5), Polonya (% 3), ABD (% 2) Almanya (% 16), Çin (% 11), Japonya (% 10), ABD (% 10), Tayvan (% 9) Türkiye (% 12), Almanya (% 11), İtalya (% 10), ABD (% 10), Belçika (% 9) Çin (% 40), Almanya (% 7), Hindistan (% 6), İtalya (% 5), Fransa (% 3)
12 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 72 ve 73 682 Fasılları TOPLAMI Kaynak: ITC – Trade Map 827 500 % ­39 Almanya (% 10), Çin (% 9), Japonya (% 7), ABD (% 5), İtalya (% 5) Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC­Trademap) verilerine göre; 2008 yılında % 19 oranında artarak 854 milyar dolar olarak gerçekleşen dünya demir­çelik ve demir veya çelikten eşya ithalatı, 2009 yılında % 38 oranında gerileyerek 521 milyar dolar olmuştur. 2009 yılında en çok ithal edilen başlıca ürünler sırasıyla; demir çelik yassı ürünler (101 milyar dolar), borular (62 milyar dolar), vasıflı çelik ürünleri (60 milyar dolar), uzun ürünler (42 milyar dolar) ve inşaat aksamıdır (36 milyar dolar). 2009 yılında 521 milyar dolara ulaşan dünya çelik ithalatında en büyük paya % 7 ile Almanya sahip olmuştur. Bunu % 7 pay ile ABD ve % 7 pay ile Çin, % 4 ile G. Kore ve % 4 ile Fransa takip etmiştir. Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC­Trademap) verilerine göre; 2009 yılı dünyada demir­çelik ve demir veya çelikten eşya ithalatı yapan ülkeler arasında Türkiye, 12,8 milyar dolarlık ithalat değeriyle ve dünya ithalatındaki % 2,4’lük payı ile sekizinci sırada yer almıştır. Dünya Demir­Çelik ve Demir veya Çelikten Eşya (72 ve 73 Fasıllar) İthalatı GTİP No. 7201 7204 Ürünler Pik Hurda 2008­ 2009 2007 2008 2009 % Değişim 6 10 4 % ­56 45 58 30 % ­46 33 49 21 % ­54 7207 Kütük (7208 ­ 7212) Yassı Ürün 144 176 101 % ­42 (7213 ­ 7217) Uzun Ürün 67 86 42 % ­51 (7218 – 7229) Vasıflı Çelik Ürünler 107 111 60 % ­46 (7303 – 7306) Boru 72 88 62 % ­30 17 20 14 % ­25 34 43 36 % ­17 10 12 8 % ­29 (7312 – 7314) Boru Bağl.Parç. İnşaat Aksamı Demetl.Tel, Halat 7315 Zincirler 3 4 3 % ­22 7317 Çivi 2 2 1 % ­33 7307 7308 ( Milyar $) 2009 Yılında İthalat Yapan İlk 5 Ülke ve Payları (%) Çin (% 25), ABD (% 20), G. Kore (% 6), İtalya (% 6), Türkiye (% 6) Çin (% 16), Türkiye (% 13), G. Kore (% 8), Hindistan (% 6), Belçika (% 5) G. Kore (% 13), Tayvan (% 8), Çin (% 7), Tayland (% 7), Türkiye (% 6) Çin (% 8), G. Kore (% 7), Almanya (% 6), Fransa (% 4), İtalya (% 4) Almanya (%6), Cezayir (% 4), Fransa (% 4), ABD (% 4), G. Kore (% 3) Çin (% 10), Almanya (% 9), İtalya (% 6), ABD (% 5), Fransa (% 4) ABD (% 12), Cezayir (% 5), Kazakistan (% 4), Çin (% 4), Almanya (% 4) ABD (% 8), Almanya (% 5), BAE (% 5), Çin (% 4), Kanada (% 3) ABD (% 7), Almanya (% 6), G. Kore (% 4), Japonya (% 4), Fransa (% 3) ABD (% 11), Almanya (% 7), Fransa (% 6), Çin (% 3), Belçika (% 3) ABD (% 12), Çin (% 6), Almanya (% 5), Fransa (% 4), Kanada (% 3) ABD (% 23), İspanya (% 8), Almanya (% 4), Fransa (% 4), İngiltere (% 4)
13 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 7318 Vida, Cıvata 29 33 23 % ­28 7322 Radyatörler 3 3 3 % ­21 7323 Mutfak Eşyası 8 8 7 % ­14 854 521 % ­38 72 ve 73 Fasılları 701 TOPLAMI Kaynak: ITC – Trade Map
ABD (% 11), Almanya (% 9), Çin (% 8), Meksika (% 5), Fransa (% 4) Almanya (% 11), İngiltere (% 9), Kanada (% 9), ABD (% 6), Fransa (% 6) ABD (% 20), Almanya (% 7), Japonya (% 5), Fransa (% 5), İngiltere (% 5) Almanya (%7), ABD (% 7), Çin (% 7), G. Kore (% 4), Fransa (% 4) 14 / 14 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011