ufrs konuları-1.makale - Grant Thornton Turkey.

advertisement
Aykut Halit
Grant Thornton Türkiye - Yönetim Kurulu Başkanı
aykut.halit@gtturkey.com
UFRS GÜNDEMİNDEN SEÇMELER
İlk Halka Arz’a (Initial Public Offering – IPO) ilişkin giderler
Giriş
Türkiye’mizde halka arzların artmasını beklediğimiz bir zamanda halka arz, borsaya
kotasyon işlemlerine ilişkin giderlerin muhasebeleştirilmesi önem arz etmektedir. Konu
ile ilgili ihtilaflı bazı hususların bu yazımızla açıklığa kavuşacağına inanıyoruz.
Konu
Hisse senetlerinin ilk defa halka arzedilmesi ve bu hisse senetleri için menkul kıymet
borsasında işlem görebilme (kotasyon) izninin alınmasına ilişkin giderlerin
muhasebeleştirilmesi
Söz konusu giderler aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilmelidir:
.
.
Yeni hisse senedi ihracı ile doğrudan (dolaysız olarak) ilişkilendirilen ilave giderler,
bu giderlere isabet eden Kurumlar Vergisi indirildikten sonra, özsermayede’den
düşülmelidir. (IAS 32.37 – TMS 32.37).
Borsa’da işlem görebilme (kotasyon) iznine ilişkin giderler veya (başka bir şekilde
mevcut giderlere ilave olarak yapılmamış olan ve aynı zamanda) yeni hisse senedi
ihracı ile doğrudan ilişkisi olmayan giderler, gelir tablosunda gider olarak
yansıtılmalıdır.
Hem hisse senedi ihracına hem de kotasyon iznine ilişkin giderler ise iki işlem
arasında makul ve tutarlı bir esasa göre paylaştırılmalıdır. (Konuya daha özgü bir
paylaştırma esasının olmadığı durumlarda konu iki işleme ilişkin müşterek giderlerin
yeni ihraç edilen hisse senetlerinin eski ve yeni hisse senetlerinin toplamına
orantılama yoluyla paylaştırılması kabul gören bir yaklaşımdır).
Konunun müzakeresi
Şirketler, genel olarak, hisse senetlerini halka arz yöntemiyle ek sermaye temin ederler ve
halka arz ile birlikte mevcut olan ve yeni çıkartılan hisse senetlerini bir menkul kıymet
borsasında kote ettirirler. Kotasyon ile hisse senetleri için aktif bir piyasa yaratılmakta ve
bu şekilde mevcut ve eni hissedarlara diğer menfaat ve sorumluluklarına ilaveten, likidite
sağlanabilmektedir.
IAS 32.37 (TMS 32.37) göre
“Bir özsermaye işlemine ilişkin giderler Kurumlar Vergisi etkisi düşüldükten sonra
özsermayeden indirim yoluyla muhasebeleştirilir” kuralı vardır. Bu çerçevede halka arz
ve yeni hisse senedi ihracı ek sermaye temini bir özsermaye işlemidir, ancak kotasyon
prosedürü bu işleme dahil değildir. Yalnızca yeni hisse senedi ihracına ilişkin giderler
özsermayeden indirilebilir.
Uygulamada halka arz ve kotasyon işlemi genellikle birleştirilerek gerçekleştirilen bir
operasyondur. Damga vergileri ve ihracın teminatı altına alan yükleniciye (ihracı emanet
altına alana) ödenen ücretler yeni ihraca ilişkin giderler olduğu açıktır. Diğer giderler,
örneğin kotasyon ücretleri, yalnızca kotasyona ilişkin giderler olup masrafa atılmaları
(gider yazılmaları) gerekir. Ancak aşağıda örneği verilen giderler müşterek gider olabilir:
.
.
.
.
Hukukdışı ücretler
İzahname hazırlama ücretleri
Diğer mesleki danışmanlık giderleri, ve
İzahname dizaynı ve baskı giderleri
Bu gibi giderler yeni ihraç ve kotasyon işlemleri arasında sistematik bir esasa göre
paylaştırılmalı ve kısmen özsermayeden düşülmeli kısmen de giderleştirilmelidir.
Aşağıdaki tablo halka arz ve kotasyon işlemlerinde karşılaşılan bazı giderler ve
paylaştırılmaları konusunda genel bir göster olarak hazırlanmıştır.
Halka arz ve kotasyon kuralları ve uygulamaları ve dolayısıyla katlanılan giderler ile
paylaşımlar ülkeden ülkeye önemli değişiklikler gösterebilir.
Gider tipi ve bunların paylaştırma esası aşağıda belirtilmiştir:
Damga Vergileri: Hisse senedi ihraç gideri olarak kabul edilmektedir. Yüklenici
ücretleri: hisse senedi ihraç gideridir. Borsada işlem görme izni (Kotasyon): Kotasyon
gideridir. İzahname hazırlama ücreti: Müşterek giderdir; İzahname tipi bir doküman
kotasyon talebi olmadan halka arz için hazırlanabilir; veya bunun tersi bir işlem olabilir,
ancak, uygulamada ilk halka arz olayı tipik olarak hem halka arz işlemi hem de kotasyon
ile ilgilidir. Hukuki ücretler: Müşterek giderdir. Hukuki danışmanlık ilgili Sermaye
Piyasası ve Menkul Kıymet borsası mevzuatına uyum sağlamak için alındığından tipik
olarak hem halka arz hem de kotasyon için gereklidir. İzahname dizaynı baskı
giderleri: Müşterek giderlerdir. Ancak izahnamelerin çoğunlukla potansiyel yeni
hissedarlara gönderilmesi durumunda bu gibi giderlerin çoğunluk payı hisse senedi ihracı
ile ilişkilendirilebilir. Sponsorluk ücretleri: Müşterek giderdir. Sponsor’un faaliyeti
potansiyel yeni hissedarların bulunması ve bunların hisse alımı yapmaya ikna edilmesi
faaliyetinden oluşuyorsa bu çeşit giderler hisse senedi ihracı ile ilişkilendirilir; sponsor
faaliyeti ilgili menkul kıymet borsası mevzuatına uyum sağlamak faaliyetinden oluşmuş
ise bu çeşit giderler masraf olarak giderleştirilir. Halkla ilişkiler danışmanlık ücretleri:
Bu ücretler masraf yazılarak giderleştirilir. Şirketler tipik olarak şirket profilini
yükseltmek ve dolayısıyla halka arz edilecek hisse senetlerine arzı arttırmak için halkla
ilişkiler danışmanlık hizmeti alırlar. Ancak, halkla ilişkiler danışmanlık giderleri
genellikle şirketin genel promosyonu (tanıtım) ile ilgilidir ve dolayısıyla hisse senedi
ihracı ile doğrudan ilişkili değildir. Roadshow giderleri: Bunlar masraf yazılarak
giderleştirilir. Her ne kadar “roadshow” olayı potansiyel yatırımcılara yeni ihraç edilen
hisse senetlerini satmakta yardımcı oluyorsa da bu çeşit giderler genel olarak genel
promosyon faaliyeti olarak kabul edilir. Dolayısıyla, hisse senedi ihracı roadshow
giderlerinin özsermayeden düşülmesini haklı kılacak ölçüde yeni hisse senedi ihracı ile
yeterli doğrudan bir ilişki kurmak mümkün olmayabilir. Ayrıca bu giderlerin önemli bir
bölümü şirkete ek olarak gelen gider olmayabilir, örneğin, şirket yöneticilerinin
maaşından gider payı
Örnek :
“A” şirketi ihraç ettiği 500.000 adet yeni hisse senedini halka arz etmiş ve eski ile yeni
toplam 750.000 ulaşan hisse senedini borsada kote ettirmiştir. Katlanılan giderler
aşağıdadır:
. Yüklenici ücretleri :
. Kotasyon giderleri :
. Halka arz ve kotasyon ile
ilişkili izahname hazırlama ve
hukuki ücretleri :
. Roadshow giderleri halkla
ilişkiler danışmanlık ücretleri :
Toplam
TL 200,000
TL 100,000
TL 300,000
TL 150,000
------------TL 750,000
Kurumlar vergisi etkisi dışarıda bırakılarak bu giderler nasıl muhasebeleştirilecektir.
. Yüklenici ücretleri özsermayeden indirilecektir.
. Kotasyon giderleri ve roadshow giderleri ile halkla ilişkiler danışmanlık ücretleri
masraf olarak giderleştirilecektir.
. İzahname hazırlama ve hukuki ücretler hisse senedi ihracı ve kotasyon arasında
paylaştırılmalıdır. Paylaştırma aşağıdaki usulde yapılabilir.
- Hisse ihracına ilişkin pay
500,000/750,000 x TL 300,000 = TL 200,000
- Kotasyona ilişkin pay
250,000/750,000 x TL 300,000 = TL 100,000
Muhasebe Kayıtları
. Özermaye
(Yüklenici + izahname ve
hukuki gider payı)
. Gelir Tablosu’nda giderleştirilen
(kotasyon + izahname ve hukuki
gider payı + roadshow ve halkla
ilişkiler)
. Banka/Alacaklar
Borç
TL 400,000
Alacak
TL 350,000
TL 750,000
Bu yazı hakkında genel bilgi:
Bu yazı belli konularda bilgi vermek için hazırlanmış olup sadece ilgili konuda rehberlik amacını
taşımaktadır ve içeriğinin özellikli durumlara uygulanması ilgili durum ve şartlara göre değişkenlik
gösterebilir. Yazının sunumunda her türlü dikkat ve özen gösterilmiş olmasına karşın, bu yazının
Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uygunluğunu değerlendirmek için kullanıcıların yeterli
eğitim, bilgi düzeyi ve deneyime sahip olmaları gerekir. Hiç kimse profesyonel önerileri değerlendirmeden
ve irdelemeden sadece buradaki yazıyı temel alarak hareket etmemelidir. Ne Grant Thornton Türkiye, ne
herhangi bir personeli, ne de ortakları ve çalışanları, ister ihmal nedeniyle ister başka bir şekilde oluşmuş
olsun bu yazı içindeki herhangi bir hatanın veya kimden kaynaklanırsa kaynaklansın bu
yazıdan yararlanmak veya başka bir şekilde ona güvenmek sonucunda herhangi bir kişinin zarara
uğramasının sorumluluğunu kabul etmemektedirler.
Download