2 Çocuk Koruma Çalışma Grubu - Child Protection Working Group

Çocuk Koruma Çalışma Grubu (ÇKÇG) insani yardım çalışmalarında
çocuk koruma konusunda eşgüdüm gerçekleştirilmesi için çalışan
küresel düzeyde bir forumdur. Anılan grup; acil durumlarda daha
öngörülebilir, hesap verilebilir ve etkili çocuk koruma faaliyetlerinin
sağlanması ortak amacı kapsamında STK’ları, BM kuruluşlarını
akademisyenleri ve diğer ilgili paydaşları bir araya getirmektedir.
İnsani yardım sisteminde ÇKÇG, Küresel Koruma Kümesi içerisinde
bir “sorumluluk alanı” oluşturmaktadır.
Türkçesi / Translated by : Caner Çetiner
Editör / Edited by : Kâmil Kurtul
2
Baskı:
Fersa Ofset ve Dijital Baskı Tesisleri
Tel: 0312 386 17 00 (pbx) • Faks: 312 386 17 04
Ostim 36. Sokak No: 5/C-D Yenimahalle / ANKARA
Basım Yılı: 2015
ISBN: 978-92-806-4792-1
Teşekkür
Çocuk Koruma Çalışma Grubu; çoğunluğu grubun üyeleri olan ve çalışanları
taslak sürecinde önemli roller oynayan, başta aşağıdaki kurumlar olmak
üzere bu standartların geliştirilmesinde emeği geçen herkese teşekkür eder.
CHILDFUND
CHILDSOLDIERS INTERNATIONAL
COLUMBIA UNIVERSITY
DANISH REFUGEE SCHOOL
GENEVA CALL
HANDICAP INTERNATIONAL
ICRC
INTERNATIONAL RESCUE COMMITTEE
ISLAMIC RELIEF WORLDWIDE
INTERNATIONAL LABOUR ORGANIZATION
KEEPING CHILDREN SAFE
NORWEGIAN REFUGEE SCHOOL
PLAN INTERNATIONAL
SAVE THE CHILDREN
SOS CHILDREN’S VILLAGES
TERRE DES HOMMES
UNDPKO
UNHCR
UNICEF
WAR CHILD
WOMEN’S REFUGEE COMMISSION
WORLD VISION INTERNATIONAL
Save the Children ve Terre des Hommes kuruluşları taslak sürecinin
koordine edilmesi ve yönetilmesi konularında kıdemli birer personel
görevlendirmiştir. Anılan kuruluşlara ve görevlendirdikleri Minja Peuschel ve
Sabine Rakotomalala’ya özellikle teşekkür ederiz.
Ayrıca standartların önceki versiyonları üzerinde yaptıkları yorumları ile bu
standartların geliştirilmesine büyük ölçüde katkı sağlayan dünyanın çeşitli
yerlerinden katılan 400’den fazla hakeme ve standartların farklı
bağlamlardaki uygunluğunu ve uygulanabilirliğini test eden çok sayıdaki
insani yardım görevlisi ve ekibine teşekkür ederiz. Bu uzmanlara verdikleri
bilgiler ve çocuk korumaya olan bağlılıklarından dolayı teşekkür ederiz.
Son olarak insani yardımımızda bize ilham veren, destekleyen çocuklara en
derin şükranlarımızı sunmayı borç biliriz.
Mali Katkı Sağlayan Kuruluşlar: Save the Children, Terre des Hommes,
UNICEF
Tasarım: KUKKA Studio
Önerilen atıf şekli: İnsani yardım çalışmalarında çocuk korumaya yönelik
asgari standartlar, Çocuk Çalışma Grubu (2012).
Bu yayının geliştirilmesine yönelik geri bildirim ve önerilerileriniz için lütfen
http://www.cpwg.net adresinden Çocuk Koruma Çalışma Grubu ile iletişime geçiniz.
5
Önsöz
Günümüzde dünya genelindeki çatışmalardan ve afetlerden etkilenenlerin
yarısından fazlasını çocuklar oluşturmaktadır. Çocukların karşı karşıya
kaldığı çok sayıdaki risk mutlulukları, fiziksel güvenlikleri ve gelecekleri
üzerinde yıkıcı etki yaratmaktadır. Bazı çocuklar yaralanmakta bazılarıysa
öldürülmektedir. Diğerleri ailelerinden ve vasilerinden ayrılmaya ya da silahlı
kuvvetlere ya da silahlı gruplara katılmaya zorlanmakta, çok daha fazlası ise
cinsel şiddete veya sömürü ve istismarın diğer biçimlerine maruz
bırakılmaktadır.
Çocukların şiddetten, sömürüden, istismar ve ihmalden korunması; gerek
koruma aktörleri gerekse bir dizi sektör uzmanı dâhil olmak üzere insani
amaçlı eylemlerde çalışan herkes için acil öncelik taşımaktadır.
Çabalarımızın hızlı, iyi planlanmış ve etkili olması ihtiyacının yanı sıra,
gayretlerimizin çocuklara ulaşıp ulaşmadığını ve onları uygun şekilde
koruyup korumadığını ölçmemiz de gerekmektedir. Bunun yanında insani
amaçlı eylemlerimizde uzun vadede, yani acil durum müdahalesi bittiğinde
de çocukları koruyacak sistemlerin güçlendirmesine ihtiyaç vardır.
Çocuk korumaya yönelik olarak uzun süredir beklenilen kurumlar-arası bu
asgari standartlar, çocukları koruma amaçlı faaliyetlerin kalitesini ve
kapsamını dönüştürme ve insani yardım çalışanları olarak verdiğimiz
taahhütlerin geçerliliğini ölçme potansiyeli taşımaktadır. İnsani yardım
amaçlı eylemlerde yer alan herkesi bu fırsattan yararlanmaya, standartları
uygulamaya ve geliştirmeye çağırıyoruz.
Louise Aubin
Küresel Koruma
Kümesi Koordinatörü
Rashid Khalikov
Direktör
BM Mülteciler Yüksek
Komiserliği
BM İnsani İşler Koordinasyon
Ofisi
7
İÇİNDEKİLER
Teşekkür
Giriş
Acil Durumlarda Çocuk Koruma Nedir?
Acil Durumlarda Çocuk Korumaya Yönelik Uluslararası Yasal Zemin
Çocuk Koruma İnsani Yardım Amaçlı Eylemlerin Neresinde Yer Alır?
Bu Standartların Amacı Nedir?
Standartların Sphere Projesi ve Diğer
Standartlarla Olan Bağlantısı Nedir?
Her Standart Neleri Kapsar?
Standartlar Kimlerin Kullanımına Yöneliktir?
Standartlar Nasıl Geliştirildi ve Neye Dayanmaktadır?
"Asgari” Standartlar ile ne kastedilmektedir ve
Karşılanmadıklarında Ne Olur?
Standartları Kendi Bulunduğum Ortamda Nasıl Kullanabilirim?
Standartlar İnsani Yardım Amaçlı Eylemlerin Hangi Aşamasında Uygulanır?
İlkeler ve Yaklaşımlar
9
10
12
13
13
14
15
16
17
18
19
20
1. İlke
Eylemleriniz nedeniyle insanların daha fazla zarara uğramasından
kaçının
22
2. İlke
İnsanların tarafsız yardıma erişimlerini sağlayın
23
3. İlke
İnsanları şiddet ve tehditten kaynaklanan fiziksel ve psikolojik
zararlardan koruyun
24
4. İlke
İnsanlara haklarını talep etmelerinde, mevcut çözümlere
24
erişmelerinde ve istismarın etkilerinden kurtulmalarında yardım edin
5. İlke
Çocuk koruma sistemlerini güçlendirin
25
6. İlke
İnsani yardım amaçlı eylemlerde çocukların dirençlerini artırın
26
5
Çocuk Koruma Çalışmalarında Kalite Sağlamaya
Yönelik Standartlar
1. Standart
Eşgüdüm
31
2. Standart
İnsan Kaynakları
39
3. Standart
Savunuculuk, İletişim ve Medya
44
4. Standart
Program Döngüsü Yönetimi
52
5. Standart
Bilgi Yönetimi
59
6. Standart
Çocuk Korumanın İzlenmesi
65
Çocuk Koruma İhtiyaçlarının Giderilmesine
Yönelik Standartlar
7. Standart
Tehlikeler ve Yaralanmalar
74
8. Standart
Fiziksel Şiddet ve Diğer Zararlı Uygulamalar
81
9. Standart
Cinsel Şiddet
87
10. Standart
Psiko-sosyal Stres ve Ruhsal Bozukluklar
93
11. Standart
Silahlı Kuvvetlerle ya da Silahlı Gruplarla İlişkilendirilmiş
Çocuklar
100
12. Standart
Çocuk İşçiliği
108
13. Standart
Refakatsiz veya Ailelerinden Ayrı Düşmüş Çocuklar
114
14. Standart
Çocuklar İçin Adalet
125
Yeterli Çocuk Koruma Stratejilerinin Geliştirilmesine
Yönelik Standartlar
15. Standart
Vaka Yönetimi
133
16. Standart
Topluluk Temelli Mekanizmalar
141
17. Standart
Çocuk Dostu Mekanlar
147
18. Standart
Dışlanmış Çocukların Korunması
153
Çocuk Korumanın Diğer İnsani Sektörlerde Yaygınlaştırılmasına
Yönelik Standartlar
19. Standart
Ekonomik İyileşme ve Çocuk Koruma
162
20. Standart
Eğitim ve Çocuk Koruma
169
21. Standart
Sağlık ve Çocuk Koruma
176
22. Standart
Beslenme ve Çocuk Koruma
182
23. Standart
Su, Sanitasyon, Hijyen ve Çocuk Koruma
189
24. Standart
Barınma ve Çocuk Koruma
194
25. Standart
Kamp Yönetimi ve Çocuk Koruma
199
26. Standart
Yardımların Dağıtılması ve Çocuk Koruma
203
Ekler ve Terimler Sözlüğü
211
GİRİŞ
ACİL DURUMLARDA
ÇOCUK KORUMA NEDİR?
Çocuk Koruma Çalışma Grubu tarafından kararlaştırıldığı üzere Çocuk Koruma
“çocuklara karşı istismarın, ihmalin, sömürünün ve şiddetin önlenmesi ve bunlara
müdahale edilmesidir”. Dolayısıyla Çocuk Koruma, çocuk haklarının tümünü değil
bu haklarım bir alt kümesini işaret eder.
Genel olarak bir kriz veya acil durum, acil eylem gerektiren tehdit edici bir hal olarak
tanımlanır. Etkili acil durum müdahalesi; bu tür bir olayın toplumun veya topluluğun
işleyişinin bozulması olarak görülen ve etkilenen topluluğun kendi kaynaklarını
kullanarak başa çıkamadığı yaygın insani, maddi, ekonomik ya da çevresel
kayıpları veya etkileri içeren ve dolayısıyla acil müdahale gerektiren afete
dönüşmesini engelleyebilir.
Acil durumlar çatışma ya da sivil ayaklanmalar gibi insan kaynaklı olabilir veya seller
ve depremler gibi doğal afetlerden ya da bunların her ikisinin bileşiminden de
kaynaklanabilir. Bunların çoğunlukla çocukların yaşamları üzerinde yıkıcı etkileri
vardır. Acil durumlar kız ve erkek çocuklarının yaralanmalarına, ölmelerine, yetim
kalmalarına, ailelerinden ayrılmalarına, silahlı kuvvetlere veya gruplara asker
yapılmalarına, cinsel istismara uğramalarına, engelli olmalarına, yasa dışı ticarete
maruz kalmalarına ve daha da kötüsü aynı anda bunların birçoğunu yaşamalarına
neden olmaktadır.
Acil durumlarda çocuk koruma riskleri; etkilenen çocukların sayısı, çocuk koruma
problemlerinin çeşitleri, acil durum öncesinde ve süresince devletin istikrarı ve
teşkilatlanma düzeyi, ülkenin müdahale etme kapasitesi ve acil durumun mahiyeti
gibi faktörlere bağlıdır.
Acil durumlarda çocuk koruma, gerek ulusal düzeyde gerekse belirli bir topluluk
düzeyinde olsun, çocuk koruma aktörleri ve/veya bölgesel kapasiteleri (yerel
yetkilileri) destekleyen insani yardım çalışanları tarafından gerçekleştirilen belirli
faaliyetleri kapsar. Acil durumlarda çocuk koruma, amaçları kapsamında özellikle
çocuk koruma olmasa dahi, çocukların güvenliğinin geliştirilmesinde etkisi bulunan
diğer insani yardım sektörlerindeki faaliyetleri de kapsar.
12
9
ACİL DURUMLARDA ÇOCUK KORUMAYA
YÖNELİK ULUSLARARASI YASAL ZEMİN
İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk Korumaya Yönelik Asgari Standartlar,
devletin vatandaşlarına ve o devlet içerisinde yaşayan diğer kişilere karşı
yükümlülüklerini düzenleyen uluslararası yasal zemin çerçevesine oturtulmuştur
ve bu yüzden ilgili uluslararası araçlara yapılan başvurular her bir standart altında
gösterilmiştir. Bununla birlikte, standartlar çeşitli hukuki araçların detaylı bir
açıklamasını vermemekte, bunun yerine insani yardım çalışanlarının gerekirse
daha detaylı bilgi aramalarına yönelik bir başlangıç noktası sunmaktadır.
Uluslararası yasal çerçeve temel olarak, karşılıklı olarak birbirini destekleyen ve
birbiriyle ilişkili üç anlaşma hukuku organından, yani uluslararası insan hakları
hukuku, insancıl hukuk ve mülteci hukukundan oluşur.
Uluslararası insan hakları hukuku, kişilerin haklarını ortaya koyar ve hem çatışma
hem de barış zamanında uygulanır. Bazı haklar acil durum zamanlarında askıya
alınabilir fakat yaşama hakkı ve işkence edilmeme hakkı gibi temel haklar asla
askıya alınamaz. Devletin insan haklarını koruma, yerine getirme ve bu haklara
saygı duyma sorumluluğu farklı anlaşmalar veya sözleşmelerle (yani devletler
arasında bağlayıcı özellik taşıyan resmi anlaşmalar aracılığıyla) devletler
tarafından karara bağlanmıştır. Her bir hükümetin hangi sözleşmeyi
onayladığının bilinmesi önemlidir çünkü yalnız o sözleşmelerin ilgili devlet
üzerinde yasal bağlayıcılığı vardır.
Uluslararası İnsancıl Hukuk, hem uluslararası hem de uluslararası nitelik
taşımayan çatışmalar esnasında, savaşan tarafların davranışlarını düzenler ve
sivillere yönelik özel koruma sağlar. Uluslararası İnsancıl Hukuk, Cenevre
Sözleşmelerinde yer alır. Cenevre Sözleşmelerinin 1. Ek Protokolü uluslararası
silahlı çatışmayla, 2. Ek Protokolü ise uluslararası nitelik taşımayan silahlı
çatışmalarla ilgilidir.
Uluslararası mülteci hukuku mültecilerin haklarını ve korunmasını ele alır:
Mülteciler:
Vatandaşı olduğu ülkenin veya normal ikametinin dışında kalan
1. "Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi
düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan
2. ülke tarafından korunamayan veya korunmak istemeyen
3. veya zulüm göreceği korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek
istemeyen kişilerdir.
“Yumuşak” hukuk olarak adlandırılan ve yasal bağlayıcılığı bulunmayan bazı
uluslararası standartlar vardır. Başka bir deyişle, bunlar devlet açısından
sorumluluk içermezler. Ancak ahlaki olarak bağlayıcı görülürler ve önemli
rehberlik sağlarlar.
10
13
ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME TARAFINDAN ORTAYA
KONAN DÖRT TEMEL İLKE VE BUNLARIN İNSANİ YARDIM
ÇALIŞMALARIYLA OLAN İLGİSİ:
YAŞAMA VE GELİŞME HAKKI
İnsani yardım çalışanları, Çocukların yaşama hakkını dikkate
aldıkları kadar acil durumun ve müdahalenin çocuğun fiziksel,
psikolojik, duygusal, sosyal ve ruhsal gelişimi üzerindeki etkisini
de dikkate almalıdır.
AYRIM GÖZETMEME
Acil durumlar, var olan farklılıkları çoğunlukla artırır ve ayrımcılığa
uğrama riski olanları yalnız bırakır. İnsani yardım çalışanları,
mevcut ve yeni ortaya çıkan ayrımcılık ve güç ilişkilerini
tanımlamalı, izlemeli ve bunları müdahale sırasında gözetmelidir.
ÇOCUĞUN KATILIM HAKKI
İnsani yardım çalışanları, bir acil durum hazırlığının ve
müdahalesinin her aşamasında kız ve erkek çocuklarının anlamlı
şekilde yer almaları için yeterli zaman ve yerin sağlandığını temin
etmelidir. Farklı yaş ve yeteneklerden farklı bakış açılarına sahip
kız ve erkek çocukları, fikirlerini güven içerisinde açıklamaları için
desteklenmeli ve fikirleri saygıyla karşılanarak ciddiye alınmalıdır.
İnsani yardım çalışanları; çocukluk, çocuğun rolü ve aile hakkında
kendi değerlerinin, inanışlarının ve varsayımlarının farkında olmalı
ve bunları çocuklara dayatmaktan kaçınmalıdırlar. Gelişim
bakımdan uygun çocuk katılımı yollarına imkan tanımaları, karar
almada çocuklarla güç paylaşmaları ve çocukların katılımı eksik
gerçekleştiğinde, bunun çocukların sosyal rollerini ve güç
ilişkilerini alt üst edebileceği gerçeğine karşı hassas olmaları
gerekir.
ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARI
Çocukları ilgilendiren tüm eylemlerde çocuğun yüksek yararı temel
çıkış noktası olmalıdır. Bu ilke tüm insani programların ve
müdahalelerin ayarlanmasına, izlenmesine ve tasarısına rehberlik
etmelidir. İnsani yardım çalışanlarının bireysel çocuklara ilişkin
karar aldığı yerlerde, bu prensibin uygulandığının temin edilmesi
amacıyla üzerinde karar kılınan yönteme ilişkin önlemler
uygulanmalıdır.
11
14
ÇOCUK KORUMA İNSANİ YARDIM AMAÇLI ÇALIŞMALARIN NERESİNDE YER
ALIR?
Her acil durumda çocukların güvenliğine ve refahına karşı tehditler oluşur.
Bu nedenle çocuk koruma, tüm insani yardım çalışmalarında önemli bir
husus teşkil eder ve çocuk koruma amaçları sıklıkla insani yardım
çalışmalarına yönelik hazırlıklı olmanın ve müdahalenin açık bir bileşenidir.
Sphere Projesi, İnsani Yardım Çalışmasını ve Müdahaleyi aşağıdaki gibi
tanımlar:
İNSANİ YARDIM ÇALIŞMASI: İnsani yardım çalışmasının amaçları insan
kaynaklı krizler ve doğal afetler esnasında ve sonrasında hayat kurtarmak,
acıyı dindirmek, insan onurunu korumak ve aynı zamanda bu tür durumların
meydana gelmesini önlemek ve bunlara karşı hazırlıklı olma durumunu
güçlendirmektir. İnsani yardım çalışmalarının birbirinden ayrılmaz iki boyutu
vardır: insanları korumak ve yardım sağlamak (bkz. İnsani Müdahale). İnsani
yardım çalışmalarının temelleri; insaniyet, yansızlık, tarafsızlık ve
bağımsızlık gibi insani ilkelere dayanır.
İNSANİ MÜDAHALE: İnsani müdahale, insani yardım çalışmalarının bir
boyutudur (bkz. İnsani Yardım Çalışması). Belirli bir acil durumda yardım
sağlanmasına odaklanır.
Bir acil durumda insani müdahalenin başlangıcında çocuk korumaya yönelik
acil ihtiyaçlar arasında: Refakatsiz ve ailelerinden ayrı düşmüş çocuklara
yönelik geçici bakım sağlanması, ailelerinin bulunması, ailelerin birbirinden
ayrılmasının önlenmesi amacıyla hızlı müdahale gerçekleştirilmesi, stresli
çocuklara ve ailelerine yönelik psiko-sosyal destek sağlanması, çocukların
silahlı kuvvetlere veya gruplara asker yapılmaktan ya da başka türden
sömürü risklerinden ve farklı şiddet türlerinden korunması vardır. Haliyle
çoğu durumda etkilenen topluluktan kişiler ve aileler, bu ihtiyaçlara en
iyi şekilde müdahale edecektir ve dış kuruluşlar bu çabaları desteklemenin
ve artırmanın yollarını bulabilirler.
Çocuklara yönelik insani yardım çalışması bir acil durum öncesinde,
esnasında ve sonrasında çocuk koruma sistemlerinin güçlendirilmesi dahil
olmak üzere devletin, topluğun, ailenin ve çocuğun acil duruma karşı
direncinin artırılması ve bu acil durumun etkilerinin hafifletilmesi amacıyla
hazırlıklı olma durumunu da kapsar.
Uluslararası insani yardım sistemi, çocuk korumayı hayat kurtarıcı olarak
tanımlar ve bu tür çocuk koruma faaliyetleri BM’nin Merkezi Acil Yardım
Fonu kriterleri içerisinde yer alır. UNICEF, küme sisteminde çocuk korumaya
yönelik lider kuruluştur ve çocuk koruma BM Mülteciler Yüksek Komiserliği
tarafından yürütülen küresel koruma kümesine dahil edilmiştir.
12
15
BU STANDARTLARIN AMACI NEDİR?
Çocuk Koruma Çalışma Grubunun üyeleri, 2010 yılında kritik bir boşluk olarak
görüleni ele almak amacıyla insani ortamlarda çocuk korumaya yönelik ihtiyaç
olduğu konusunda anlaşmışlardır. İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk
Korumaya Yönelik Asgari Standartlar insani ortamlarda çocuk koruma
faaliyetinin desteklenmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu tür ortamlarda
standartların amacı:






Çocuk koruma alanında çalışanlar arasında ortak ilkeler oluşturulması
ve bu kişiler arasında eşgüdümün güçlendirilmesi
Çocuk koruma programının kalitesini ve çocuklar üzerindeki etkisinin
artırılması
Çocuk koruma alanındaki hesap verebilirlik mekanizmasının
geliştirilmesi
Çocuk Koruma uzmanlık alanının daha detaylı tanımlanması
İyi uygulamaların ve şimdiye kadar öğrenilenlerin bir sentezinin
oluşturulması
Çocuk koruma riskleri, ihtiyaçları ve müdahaleleri konusunda daha iyi
savunuculuk ve iletişim sağlanmasıdır.
BU STANDARTLARIN SPHERE PROJESİ VE DİĞER STANDARTLARLA BAĞLANTISI
NEDİR?
Sphere projesi, insani yardımların kalitesinin geliştirilmesini ve insani yardım
çalışanlarının kurucularına, bağışçılara ve etkilenen nüfusa karşı hesap
verebilirliklerinin geliştirilmesini amaçlayan bir girişimdir.
İnsani Yardım Sözleşmesini, dört koruma ilkesini ve İnsani Yardım
Müdahalesindeki bir dizi Asgari Standartları kapsayan Sphere Projesi el
kitabı; tüm insani yardım çalışmalarına yönelik evrensel bir rehber ve referans
kitabıdır. Kitap; afet veya çatışmalardan etkilenen tüm insanların onurlarıyla
yaşamalarına yönelik gerekli temel şartların temin edilmesi için koruma ve
yardım alma haklarının olduğu inancında birleşen, bir dizi farklı sektörden
insani yardım çalışanı tarafından geliştirilmiştir.
İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk Korumaya Yönelik Asgari Standartlar da
aynı zemine dayanmaktadır ve bunlar yapısı Sphere standartlarında
belirtilenler ile uyumludur. İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk Korumaya
Yönelik Asgari Standartlar’ın Sphere kitabı ile bağlantılı olarak kullanılması ve
insani yardım ortamlarında çocuk koruma işi ile özellikle ilgili, üzerinde karar
kılınmış bir dizi ölçüt sağlaması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla bu kitabın
genelinde Sphere Projesine atıflar yapılmaktadır.
1316
Çocuk korumaya özgü standartlar hakkında bilgi veren diğer koruma
standartları arasında:



İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuklara Yönelik UNICEF Temel
Yükümlülükleri ( 2010’da güncellendi)
Koruma Çalışmalarına Yönelik Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin
Profesyonel Standartları (ICRC, 2009)
Refakatsiz ve Ailelerinden Ayrılmış Çocuklara Yönelik Rehber İlkeler
(Save the Children, UNICEF, IRC, ICRC, UNHCR, Word Vision,2004)
Standartlar aynı zamanda aşağıdaki kurumlar-arası politika ve araçlara da
dayanmaktadır:

IASC Acil Ortamlarda Ruh Sağlığı ve Psiko-Sosyal Destek Kılavuzu

Eğitim’e (hazırlıklı olma, müdahale, iyileşme) yönelik asgari standartlar
(INEE, 2011’de güncellendi)

Zorla Yerinden Edilmiş Engelli İnsanlarla Çalışma (UNHCR,2011)
Konuya ilişkin diğer önemli kaynaklar Kriz Durumlarında Çocuk Koruma
Ağı (CPC), Daha İyi Bakım Ağı (BCN) ve Şiddeti Önleme Birliği (VPA)
gibi platformlarda bulunur.
Her standardın test edilmesi ve geliştirilmesine yönelik sorular aşağıdakileri
kapsar:

Faaliyetler hem ergenler hem de 5 yaş altı çocuklar için gerekli
hususları yansıtıyor mu?

Faaliyetler erkek ve kız çocukları için gerekli hususları yansıtıyor mu?

Faaliyetler farklı etnik, dini ve kültürel gruplara yönelik hususları
yansıtıyor mu?

Faaliyetler farklı türde engeli olan çocuklara yönelik kapsayıcı bir
yaklaşım yansıtıyor mu?

Faaliyetler çocuk koruma sistemlerinin geliştirilmesine yönelik
hususları sağlıyor mu?
HER STANDART NELERİ KAPSAR?
İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk Korumaya Yönelik Asgari Standartlar,
Sphere standartlarının yapısına benzer. Her bir standardın arkasından temel
eylemler, ölçüm tabloları (göstergeler ve hedefler dahil) ve kılavuz notlar gelir.


14
Her bir standart çocukların yeteri kadar korunmasının temin edilmesi
amacıyla insani yardım çalışmasının bir alanında nelerin başarılması
gerektiğini bir cümlede açıklar.
Temel eylemler her bir standardın karşılanmasına yönelik tavsiye
edilen faaliyetlerdir. Bunlar her bağlamda uygulanamamasına rağmen
koşullar el verdiği ölçüde atılacak adımlara dair fikir verir.
17
•
Ölçüm tabloları; bir standardın başarılıp başarılmadığının
gösterilmesinde “işaretler” olarak kullanılabilecek hedeflerle birlikte iki
gösterge şeklinden oluşur. Sonuç göstergeleri bir hüküm olarak
standartla ilişkiliyken, eylem göstergeleri o standarda yönelik temel
faaliyetlere ilişkindir. Standartların birçok göstergesi vardır. Çocuk
koruma konusunda aynı bağlamda çalışan kişilerin hangi göstergeyi
kullanmanın daha ilgili ve anlamlı olduğuna karar vermeleri gerekir.
Bazı bağlamlarda hedefler uyarlanamayabilir ve başka türde
uyarlamalar gerekebilir. Verilerin daima en azından yaşa ve cinsiyete
göre sınıflandırılması gerekir. Bağlama göre coğrafi yer, engellilik hali
veya nüfus grubu gibi farklı sınıflandırma etkenlerine göre, veriler daha
detaylı biçimde sınıflandırılabilir.
•
Kılavuz notlar, standarda ilişkin öncelikli konular üzerine detaylı bilgi
sağlar ve tavsiyelerde bulunur. Bazıları mevcut bilgi birikimindeki
boşlukları veya etik hususları aydınlatırken bazıları pratik öneriler
sunar.
•
Kaynaklar, standarda ilişkin uluslararası hukuki araçların yanında
kullanışlı rehberlere ve eğitim materyallerine de işaret eder. Bunlar
eksiksiz olmaktan ziyade, gerektiğinde daha detaylı bilgilerin
araştırılmasına yönelik bir başlangıç noktası sağlama amacını
gütmektedir.
STANDARTLAR KİMLERİN KULLANIMINA YÖNELİK?
Bu standartlar, çocuk koruma veya insani yardım faaliyetlerinin ilgili diğer
alanlarında çalışanların kullanımına yöneliktir. Bunlar dahilinde
çocuklarla, ailelerle ve topluluklarla doğrudan çalışan kişiler, siyasi karar
vericiler, koordinatörler, bağışçılar, akademisyenler ve savunuculukta,
medyada veya iletişimde çalışan kişiler yer alır. Bunlar arasında aynı
zamanda hükümet yetkilileri, bağımsız veya çok yönlü kuruluşlarda
çalışan kişiler de vardır. Ayrıca adalet sisteminde çalışanların ve güvenlik
çalışanlarının yanı sıra silahlı kuvvetler ve gruplar da bulunabilir.
Standartlar; çatışmalardan veya afetlerden sonra hayatta kalanlar ile
insani yardım çalışanları arasındaki hesap verebilirlik ilişkilerini, aldıkları
yardım hakkında kararları etkileme imkânı bulunan kimselerin katılımları
aracılığıyla ve insani yardımın iyi planlanmaması durumunda, şikâyet
etme kanallarının açılması aracılığıyla desteklemeyi de amaçlamaktadır.
Aşağıda standartların kullanılabileceği bazı alanlar yer alır:
İnsani müdahalelerin planlanması ve maliyetlerinin hesaplanmasında,
Çocuklara, ailelerine ve topluluklara sağlanan çocuk koruma
hizmetlerinin kalitesi ve kapsamına ilişkin ölçülebilir ve ortak
beklentilerin oluşturulmasında,
•
Çocuk Koruma eşgüdüm mekanizmasının farklı üyeleri gibi çeşitli
aktörler arasında ortak ilkelerin oluşturulmasında,
•
•
18
15






Benzer ve ortak kuruluşlarınki dâhil olmak üzere, insani müdahalelerin
kalitesinin ve etkinliğinin gözlenmesinde,
Paydaşlara yönelik mali destek sağlanması, izlenmesi ve
değerlendirilmesinde, örneğin; mali uygulamalarda, sözleşmelerde ve
ortaklık anlaşmalarında bir referans olarak,
Yeni çalışanların ve paydaşların işe alınmasında ve eğitilmesinde,
Çocuk Koruma çalışanları ve diğerleri için bireysel öğrenme aracı ve
referans metin olarak,
Çocuk Koruma konularında savunuculuk yapılmasında ve çocuk
koruma
öncelikleri
ve
ilkelerine
ilişkin
karar
alıcıların
bilgilendirilmesinde,
Çocukların daha iyi korunması için insani yardım çalışmalarının diğer
sektörlerinde çalışanların desteklenmesinde ve onlara imkan
tanınmasında.
STANDARTLAR NASIL
DAYANMAKTADIR?
GELİŞTİRİLMİŞTİR
VE
NEYE
Çocuk Koruma müdahalelerinin hangi farklı bağlamlarda en etkili ve uygun
olduğuna dair mevcut veriler çok kısıtlıdır. Bu yüzden bu standartlar
günümüzde sektörde çalışan kişilerin tecrübesine ve uzmanlığına
dayanmaktadır.
Standartlar Ocak 2011 ile Eylül 2012 arasında oluşturulmuştur. Farklı
ülkelerden ve kuruluşlardan çocuk koruma çalışanları, diğer insani yardım
çalışanları, akademisyenler ve siyasi karar vericilerden oluşan bir ekip ilk
taslağı hazırlamak için birlikte çalışmıştır. Bu taslak; mevcut politikaların,
araçların ve farklı insani yardım durumlarından öğrenilenlerin dikkatli
şekilde incelenmesi aracılığıyla üretilmiştir. Ardından taslak standartlar,
uygunluk ve uygulanabilirlikleri açısından ulusal ve yerel düzeyde çalışan
kimseler tarafından bir dizi insani yardım ortamı bağlamında incelenmiş
ve devamında revize edilip düzeltilmiştir.
Tüm dünyadan 40 ülke ve 30 kuruluştan toplamda 400’den fazla kişi
standartların geliştirilmesinde katkıda bulunmuştur.
16
19
“ASGARİ” STANDARTLAR İLE NE KASTEDİLMEKTEDİR
VE BUNLAR KARŞILANMADIĞINDA NE OLUR?
Standartlar; insani ortamlarda çocuk korumanın yeterli kalitede olması için
neyin başarılması gerektiği konusunda ortak bir anlayış ortaya koymaktadır.
Bu yüzden insani ortamlarda çocuk korumaya yönelik planlama ve
bütçeleme, yapılacak müdahalenin kalitesini ve kapsamını belirlerken tüm
standartlar bir başlangıç noktası olarak algılanmalıdır.
Uygulamada standartların ne ölçüde karşılanacağı etkilenen nüfusa erişim,
ilgili yetkililerin işbirliği düzeyi ve yerel bağlamdaki güvensizlik seviyesi dahil
olmak üzere bir dizi faktöre bağlı olacaktır. Çocuk korumada çalışanların
kısıtlı kapasitesi ve kaynakları, çocuk korumanın acil ve hızla değişen
ihtiyaçları ile birleştiğinde, bazı standartların diğerlerinin önüne geçmesini
veya standartların karşılanmasında kademeli bir yaklaşımı gerekli kılar. Bir
diğer husus ise acil durum öncesindeki bir bağlamda çocuk koruma düzeyi
aşırı zayıf ise müdahale aşamasında standartların uygulanmaya ve
karşılanmaya çalışılması gerçekçi veya uygun olmayabilir. Son olarak bazı
standartların yerel bağlamlardaki uygunluğu çok kısıtlı olabilir.
Bu yüzden tüm standartları karşılamanın bazen mümkün olmadığına veya
tavsiye edilmediğini gösteren önemli gerekçeler vardır. Yine de standartların
karşılanamadığı yerlerde de, anılan standartlar, üzerinde anlaşılmış
evrensel ölçüt görevini üstlenir ve çocuk korumaya yönelik nihai veya
istenen amaçların ifade edilmesi için kullanılabilir.
Bu şekilde kullanıldığında, standartlar insani yardım çalışmasında
bulunanların Çocuk Koruma müdahalesinin kapsamında ve kalitesindeki
boşlukları ve bu boşlukların kapatılmasında gerekli yatırımları ve şartları
aydınlatmalarına imkan tanıyabilir. Bir acil durum müdahale esnasında
çocuk koruma standardını kısıtlayan zorlukları ve etkenleri ortaya çıkarabilir
fakat bu acil durum aynı zamanda –anında veya kademeli olmak üzereuzun vadede çocuk korumayı güçlendiren değişimlerin yapılmasına yönelik
bir fırsat da yaratabilir.
17
20
STANDARTLARI KENDİ ORTAMIMDA NASIL KULLANABİLİRİM?
Uygun şekilde kullanılabilmesi için standartların ilgili ortama uyarlanması,
aynı zamanda yayılması ve geliştirilmesi gerekir. Böylece çocuk korumada
rolü olan herkes bunlara başvurabilecektir.
Uyarlama, her bir standardın uygulandığı çocuk koruma düzeyinin yeniden
ayarlanması için bir fırsat olarak görülmemelidir ve bir cümleden oluşan
standart, normalde değiştirilmemelidir. Fakat her bir standarda ulaşılması
için temel eylemlerin öncelikli hale getirilmesi ve diğerlerinin uyarlanması
veya kaldırılması veya bunlara yenilerinin eklenmesi mantıklı olabilir. Bu
uygulanırken kılavuz notlar yardımcı olacaktır.
Ayrıca göstergeler ve hedeflerin uyarlanması ve yeniden ayarlanmaları
gerekebilir -ancak bir hedefin küçültülmesini gerektiren nedenin açıkça
belirtilmesi ve mümkün olduğunda, başlangıçtaki ya da daha yüksek bir
hedefe ulaşılmak isteneceği ifade edilmelidir.
Aşağıda kendi ortamınızda standartların uyarlanması ve geliştirilmesine
yönelik bazı öneriler yer almaktadır:









18
Ortamınızdaki çocuk koruma görevinin öncelikli ya da daha zayıf
yönlerini giderebilecek standartları seçerek başlayın,
Temel eylemlere ve ölçüm tablolarına ilişkin hedefleri ve (uygun olan
yerlerde) hedef tanımlarını tartışın ve bunlar üzerinde karara varın ve
hedeflerin küçültülmesi gereken yerlerde başlangıç hedefinin nihai
olarak elde edilmesinde gerekecek sonraki adımları belirleyin,
Kurumlar arası eşgüdüm mekanizmaları dahil olmak üzere farklı
kuruluşlar ve gruplar içerisindeki standartları ortaya koyun ve tartışın,
İlgili standartları kendi süreçlerine uyarlamaları ve eklemeleri için
insani yardım alanındaki diğer sektörlerde iş yapanlarla birlikte çalışın,
Hazırlıklı olma planlarının, müdahale planlarının ve uygulamanın
izlenmesinde kullanılan araçların yapılandırılması ve bilgilendirilmesi
amacıyla ilgili standardı ve belirlenen göstergeleri kullanın,
Gerektiği ölçüde sadeleştirerek ve ilgili başlıkları kullanarak
standartların çevirisini yapın,
Müdahaleye yeni katılan insani yardım çalışanlarına verilecek ön
eğitimlerine standartlar hakkındaki bilgileri dâhil edin,
Standartlar hakkında farkındalık yaratılması ve çocuk koruma
konularının görünürlüğünün artırılması için bir etkinlik yapmayı
düşünün. Etkinlik özel olarak standartlara odaklanabilir (açılış gibi) ya
da ilgili konuda (anneler gününün kutlanması veya bağlama uygun
insani yardım konuları hakkındaki yeni bir raporun yayınlanması gibi)
başka etkinliklere odaklanabilir.
İnsani yardım alanında farklı konularda çalışan üst düzey siyasi
yetkililere, karar alıcılara ya da sözcülere yönelik olarak standartlar
konusunda brifingler düzenleyin,
21




Çocuk Koruma alanında çalışanlara ve insani yardım amacıyla faaliyet
gösteren diğer kişilere, standartlar konusunda yönlendirme ve
uygulama eğitimleri düzenleyin,
Standartları kız ve erkek çocuklarıyla, ailelerle ve aynı zamanda dini
liderler ve çocukların rol modelleri gibi özel etkiye sahip kişiler dahil
olmak üzere topluluğun diğer temsilcileriyle tartışın,
Engelli çocuklara ve yetişkinlere nasıl ulaşabileceğinizi düşünerek
standartlara dayalı çocuk ve topluluk dostu malzemeler ve mesajlar
geliştirin,
Farkındalık seviyesinin ve ortamınızda standartların kullanımının
gözlenmesi ve artırılması amacıyla yerinde ve sistematik incelemeler
yapın.
STANDARTLAR İNSANİ YARDIM ÇALIŞMALARININ HANGİ
AŞAMASINDA UYGULANIR?
Standartlar, insani yardım çalışmalarının tüm aşamalarını güçlendirmeyi
amaçlamaktadır. Her bir standarttaki temel eylemler; “hazırlıklı olma
faaliyetleri” ve “müdahale ve erken dönem iyileştirme faaliyetleri” şeklinde
ayrılmıştır. Hazırlıklı olma halinin hiç bulunmadığı ya da çok düzeyde var
olduğu yerlerde müdahale ve erken iyileştirme faaliyetleriyle birlikte hazırlıklı
olma durumuna yönelik eylemler de tasarlanmalıdır.
Standartlar içerisinde afet riskini azaltmayı (ARA) hedefleyen faaliyetler çok
az sayıdadır ve özellikle 7. Standartta yer alır. Bu durum, ARA ve çocuk
koruma eylemlerinin birleştirilmesi konusunda bugüne kadar öğrenilenlerin ve
rehberliğin kısıtlı olduğunu gösterir. ARA faaliyetlerine yönelik konuların,
standartların gelecek baskılarında daha detaylı biçimde yer alacakları
umulmaktadır.
19
22
İLKELER VE
YAKLAŞIMLAR
İLKELER VE
YAKLAŞIMLAR
İLKELER VE
YAKLAŞIMLAR
Bu bölümdeki hususlar, standartların tam olarak
uygulanması ve başarıya ulaşması konusunda kilit
öneme sahiptir ve standartlarla birlikte kullanılmaları
ve sunulmaları gerekir. Sphere Kitabında Korumaya
ilişkin olarak bulunan 1- 4. İlkeler, burada çocuk
korumaya yönelik özel atıfla yeniden ifade edilmiştir.
1. İLKE:
EYLEMLERİNİZ EDENİYLE İNSANLARIN DAHA
FAZLA ZARARA UĞRAMASINDAN KAÇININ
“İnsani müdahalede bulunanlar; afetlerden veya silahlı çatışmalardan
etkilenen insanların daha fazla zarara uğramasından” ve özellikle çocukların
daha çok tehlikeye ya da haklarını kullanamama riskine maruz kalmalarından
kaçınmak amacıyla yapabilecekleri her şeyi mümkün olduğu ölçüde
yapmalıdırlar.
Sphere kitabında yer alan rehber ilkelere ek olarak, çocuk koruma konusunda
özel vurguya sahip aşağıdaki hususlar da dikkate alınmalıdır:
22

Yeni müdahaleye girişmeden önce, ele alınacak sorunlara daha
önceden çocuklar, aileleri, topluluk ve yetkililerin nasıl müdahale
ettiklerini anlayın,

Muhtemel gerginlik veya çıkar çatışmalarının olası nedenlerini
azaltmaya çalışarak çocuklar ve yetişkinler ve farklı çocuk grupları
arasında var olan ilişkileri analiz edin,

Farklı yaşlardaki kız ve erkeklere yönelik beklenilen davranışları ve
sosyal ölçütleri tam olarak anlayın ve bunu zamanlama, ulaştırma
ve hijyenle ilgili düzenlemeler dahil olmak üzere müdahaleleri
planlarken dikkate alın,

Yetişkinlerin yanı sıra çocukların da görüşleri ve ilgilerini
belirleyebilmek amacıyla program planlanma ve değerlendirilme
aşamalarına anlamlı ve güvenli çocuk katılımını teşvik edin,

Hizmetleri ve hakları, “ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar” veya “eski
askerler” gibi belirli çocuk kategorilerine özellikle yöneltmekten
kaçının, çünkü bu durum çocukların ailelerinden ayrılmasını veya
silahlı kuvvetlere katılmasını özendirebilir,

Hassas konuları ele alırken gizliliği sağlayın ve bilgilendirerek
çocukların rızasını alın ve müdahalelerin gizliğe saygı duyulmasını
sağlayacak şekilde dikkatle planlanmasını temin edin,

Şüphe edilen ihlallerin raporlanması ve bunlara müdahale edilmesi
dahil olmak üzere Çocuk Koruma Protokolleri oluşturun ve bunlara
bağlı kalın.
25
2. İLKE:
İNSANLARIN TARAFSIZ YARDIMA
ERİŞİMLERİNİ SAĞLAYIN
“İnsani yardımların özellikle en savunmasız kişiler veya siyasi ya da
diğer nedenlerle dışlananlar başta olmak üzere ihtiyacı bulunan
herkese ulaşmasını sağlayın”. Yardımlar ayrımcılık yapılmadan
sağlanır ve ihtiyacı olan çocuklardan veya ailelerinden, bakıcılarından
esirgenmez ve standartların gereğince karşılanması için ilgili insani
yardım kuruluşlarının ihtiyaç sahiplerine erişimleri sağlanır.
Bu ilke kapsamında çocuk koruma çalışanlarına ve diğer insani yardım
çalışanlarına yönelik önemli bir husus ise müdahalelerin kasıtlı veya kasıtsız
olarak dışında tutulan çocukların önceden hareket edilerek belirlenmesidir.
Farklı yaşlardaki kız veya erkek çocuklarının, çocuk korumaya veya diğer
hizmetlere erişimleri daha az düzeyde olabilir. Bazı çocuklar sosyal
pozisyonları veya etnik kimlikleri dolayısıyla dışlanabilir. Bu durum insanlar
arasındaki daha geniş ayrımcılık hallerini yansıtabilir. Belirli çocuklar; evde
üstlendikleri görevler (diğer çocukların ve yaşlı yetişkinlerin bakımı gibi),
çalışma saatleri, hareket edememeleri veya engelleri, bakım düzenlemeleri
(örneğin, bu çocuklar yatılı bakım kapsamındaysa ya da evin düzeni çocuk
tarafından sağlanıyorsa veya ailedeki yetişkinlerden biri ya da daha fazlası
öldüyse veya iş aramak için aileyi terk ettiyse) gibi faktörleri içeren kendi
şartları dolayısıyla dışlanabilir.
Çocuk koruma müdahaleleri, korumaya ihtiyacı en fazla olan bu çocuklara
ulaşmak amacıyla yenilikçi ve yaratıcı yollar bulmak zorundadır. Ayrımcılık
ve dışlanma şekilleri ve vakaları tanımlandığında çocuk koruma
çalışanlarının ve diğer insani yardım çalışanlarının hızlı müdahale etmeleri
gerekir. Çocuklarla, aileleriyle ve topluluklarıyla görüşüldükten sonra bu
çocukların erişiminin en üst düzeye çıkarılması için müdahaleler üzerinde
uyarlama yapılmalıdır.
23
26
3. İLKE:
İNSANLARI ŞİDDET VE TEHDİTTEN
KAYNAKLANAN FİZİKSEL VE PSİKOLOJİK
TEHLİKELERDEN KORUYUN
Çocuklar “şiddetten, kendi isteklerine karşı hareket etmeye zorlanmaktan
veya ikna edilmekten ve bu tür istismar korkusundan” korunurlar.
Çocukların tehlikelerden korunması temelde hükümetlerin sorumluluğu olmasına
rağmen tüm çocuk koruma müdahaleleri; çocukları daha güvenli hale
getirmenin, çocukların ve ailelerinin güvende kalma çabalarını kolaylaştırmanın
ve çocukların risklere maruz kalmalarını azaltmanın yollarını aramalıdır.
4. İLKE:
İNSANLARA HAKLARINI TALEP ETMELERİNDE,
MEVCUT ÇÖZÜMLERE ERİŞMELERİNDE VE
İSTİSMARIN ETKİLERİNDEN KURTULMALARINDA
YARDIM EDİN
Çare ararken çocuklara bilgi ve belge sağlanarak haklarını talep
etmelerine yardım edilir. Şiddetin ve diğer istismarların fiziksel, psikososyal ve toplumsal etkilerinden kurtulmalarında çocuklar uygun şekilde
desteklenir.
Çocuklar hak sahipleridir. Çocuk koruma çalışanları ve insani yardım alanında
faaliyet gösteren diğer kimseler mümkün olduğunda, müdahalelerin kendi
haklarını talep etmeleri konusunda çocuklara destek olmasını ve onların adına
haklarını talep etmeleri için aileleri ve bakıcıları gibi diğer kimseleri de
desteklemesini sağlamalıdır. Bu durum kapsamına doğum kayıtlarının teşvik
edilmesine ve belgelerin güvenliğinin sağlanmasına veya kaybolan belgelerin
yenilenmesine yönelik çalışmalar girer. Bu kapsamda ayrıca çocukların yerel,
ulusal veya uluslararası düzeyde adli yardım benzeri çözümlere erişmelerinin
sağlanması da yer alır. Son olarak bu durum yasaya göre miras veya mülk
iadesi gibi haklarını talep etmeleri için çocukların desteklenmesini kapsar; bu
ise çocukların kendilerini koruyabilme ve diğer hakları talep etme
yeteneklerinde önemli bir etken olabilir.
27
24
5. İLKE:
ÇOCUK KORUMA SİSTEMLERİNİ GÜÇLENDİRİN
İnsani ortamlarda, normalde çocukları koruyan kişiler, süreçler, yasalar,
kurumlar ve davranışlar -yani çocuk koruma sistemleri- zayıflayabilir ya da
etkisizleşebilir. Bununla birlikte müdahale aşaması, topluluk temelli sistemler
dahil olmak üzere ulusal çocuk koruma sistemlerinin geliştirilmesinde ve
güçlendirilmesinde fırsat sunar.
İnsani yardım amaçlı müdahalelerin ulusal veya topluluk düzeyindeki eski
veya potansiyel çocuk koruma sistemlerinin öğelerini, mümkün mertebe
yeniden kurması ve güçlendirmesini sağlamada aşağıdaki hususlar yararlı
olabilir (Ayrıca insani çalışanlarda çocukların direncinin artırılması konulu
sonraki bölüme bakınız).

Mevcut kapasiteleri ve yapıları tanımlayın ve bunların üzerine
ekleme yaparak geliştirin. Devlet çalışanlarının veya topluma-dayalı
sosyal çalışmacılar yerine geçen veya onları boşa çıkaran kurumtabanlı çalışanlar gibi paralel yapıların oluşturulmasından kaçının,

Müdahale esnasında gerek sivil toplum gerekse ulusal ve devlet
yetkililerinde kapasitesi oluşturun. Bazı durumlarda desteğin aileler
ve topluluk temelli çocuk koruma mekanizmaları gibi çocuk koruma
sistemlerinin daha gayri resmi alanlarına yönlendirilmesi daha etkili
ve uygun olabilir.

İncelemelerde, planlamalarda ve değerlendirmelerde çocukların
anlamlı katılımı dâhil olmak üzere topluluğun katılımını temin edin
ve sistematik hale getirin,

Çocuk koruma ve ilgili konularda çalışanlarla bağlantı kurun ve
eşgüdüm sağlayın. Sistemin genelinin güçlendirilmesine ilişkin her
aktörün güçlü yönleri ve olanakları vardır. Bu ortak amaçlara karşı
ilgi ve bağlılık oluşturmaya çalışın.

Mümkün olan yerlerde çocuk koruma müdahalelerinin yerel
düzeyde sahiplenilmesini öncelikli hale getirin

Kalkınma aktörleri ve süreçleri ile birlikte acil durum sonrası
aşamaya geçişin planlanmasında yer alın. Bu aşamada çocuk
koruma sistemlerin güçlendirilmesi çabalarının artırılmasına ve
yoğunlaştırılmasına yönelik önemli yatırımlar, yeni belirlenmiş
ulusal gündemler ve diğer fırsatlar oluşabilir.
Bazı durumlarda silahlı bir kuvvet, grup veya devlet-dışı bir aktör fiili otorite
haline gelebilir. Mümkün ve uygun olan yerlerde, uzmanlığı bulunan tarafsız
ve adil kuruluşlar, bu tür gruplarla onların çocuk korumaya ilişkin yasal
yükümlülükleri ve çocuk korumadaki rolleri dahil olmak üzere, çocuk koruma
konularını tartışabilirler.
25
28
6. İLKE:
İNSANİ YARDIM ÇALIŞMALARINDA
ÇOCUKLARIN DİRENÇLERİNİ GÜÇLENDİRİN
Çocuklar, genellikle pasif ve bağımlı olarak tasvir edilmelerine rağmen
ailelerinde ve topluluklarında doğal, aktif katılımcıdırlar. Bir kriz öncesinde
birçok çocuğun ailevi sorumlulukları vardır; bunlar kendi kararlarını kendileri
alırlar ve okullarında veya akran gruplarında liderlik yapabilirler. Krizler
esnasında ise çocuklar; sorunları çözerek veya aile üyeleri, akranları veya dini
liderler gibi kişiler dahil olmak üzere dışarıdan destek alarak acil durumların
getirdiği ilave risk ve baskılarla başa çıkmaya çalışırlar.
Çocukların içinde bulundukları şartları ele almada ve bunlarla başa çıkmada ne
kadar başarılı olduğu, risklerin şekline ve sosyal çevrelerindeki koruyucu
etmenlere ve ayrıca kendi güçlü yönlerine ve kapasitelerine bağlıdır.
Savunmasızlık bir çocuğun ilgili bir ebeveyn ile yaşamak, destekleyici
arkadaşlara ve yardım aramak için iyi becerilere sahip olmak benzeri koruyucu
faktörlerden yoksun olduğu durumlarda ve çok katmanlı risklerle karşılaştığı
zamanlarda ortaya çıkabilir. Bir çocuğun etrafındaki koruyucu etmenlerden risk
faktörlerinden fazla ise direnç ortaya çıkar. Aynı şekilde, sorun çözme becerisi
gibi güçlü yönleri bulunan çocuklar, kriz ortamını oldukça etkili biçimde idare
ederek, kendilerinin ve ailelerinin refahlarını destekleyecek karar alabilirler.
Bu açıdan bakıldığında, acil durumlarda çocuk korumanın programlanması
görevinin amacı, çocukların direncini artıran koruyucu faktörlerin
güçlendirilmesi ve çocukları riske maruz bırakan hususlara müdahale
edilmesidir. Direnci artıran, tehditleri ele alan ve çocuklar, aileler ve topluluklar
arasında olumlu ilişkileri destekleyen programların tasarlanması konusunda
aşağıdaki sorular söz konusudur:
•
Programlar tüm çocuklar için erişilebilir mi; çocukların becerilerine ve güçlü
yönlerine dayanıyor mu, bunları artırıyor mu? Çocukların kırılganlığını veya
direncini etkileyebilecek bireysel özelliklerini dikkate alın (örneğin; onların
yaşı, yetenekleri, etnik kökeni, dili, cinsiyeti, sağlık durumları, ruhsal
sağlıkları, dinleri vs.)
•
Programlar çocuklara yakın kişileri de kapsıyor mu; çocuklar ve
ebeveynleri, bakıcılar, akranları ve diğer önemli kişiler arasındaki
destekleyici ilişkileri güçlendiriyor mu? Çocukların aile ilişkilerinin ve diğer
yakın ilişkilerinin özelliklerini dikkate alın (örneğin; bakım düzenlemeleri,
yakın ve destekleyici aile ortamları, öğretmenlerle ve akranlarla pozitif
ilişkiler vs.).
26
29
•
Programlar topluluktaki çocukların korunmasına yardım eden yapıları,
uygulamaları ve hizmetleri güçlendiriyor mu? Topluluk liderlerinin,
grupların,
kuruluşların
ve
hizmetlerin
rollerini,
becerilerini,
erişilebilirliklerini ve ilgili yönetmelikleri dikkate alın. Örneğin; konuya
hakim ve aktif liderleri, çocuk koruma hakkındaki ilgili bilgileri, erişilebilir
ve çocuk dostu sağlık merkezlerini, becerikli ve uygun sosyal
çalışmacıları vs. tanımlayın.
•
Programlar, çocukların hayatlarını ve şartlarını etkileyen sosyal ve hukuki
ölçütleri dikkate alıyor mu? Hukuk bağlamını, kültürü ve bunların
çocukların güvenliğini ve refahını nasıl etkilediğini dikkate alın (Örneğin;
yasalar ve politikalar, yönetmelik uygulamaları, ekonomik faaliyetler,
kültürel ve dini inanışlar, yapısal eşitsizlikler vs.)
•
Programlar, yukarıdaki tüm öğeleri birbirine bağlıyor mu; tutarlı bir
yaklaşım sergiliyor mu? Çocuklar, diğer çocuklar, aileleri, topluluklar ve
kültürler arasındaki ilişkileri ve bir tarafın diğerlerini nasıl etkilediğini
dikkate alın.
27
30
STANDARTLAR
ÇOCUK KORUMA
ÇALIŞMALARINDA
KALİTE SAĞLAMAYA
YÖNELİK
STANDARTLAR
ÇOCUK KORUMA ÇALIŞMALARINDA KALİTE
SAĞLAMAYA YÖNELİK STANDARTLAR
Bu standartlar temel programlama bileşenlerine odaklanır, bunlar arasında
aşağıdakiler vardır:
•
•
•
•
•
•
Eşgüdüm
İnsan Kaynakları
İletişim, savunuculuk ve medya
Program döngüsü yönetimi
Bilgi yönetimi
Çocuk Korumanın izlenmesi
Standartlar, bu konulardaki mevcut politikaların ve araçların yerine geçmeyi
amaçlamaktan ziyade her bir faaliyet alanıyla ilgili çocuk koruma-odaklı bir görüş
sağlamayı amaçlar.
Sonraki bölümde yer alan standartlar çocuk korumanın belirli alanları ile ilgilidir
fakat her biri bu ilk bölümde bahsedilen standartlarla bağlantılıdır.
1. STANDART
1. STANDART
1. STANDART
1.
STANDART
EŞGÜDÜM
EŞGÜDÜM
Eşgüdüm; çocuk koruma müdahalelerinin öncelik sırasına konulmalarını,
verimli, öngörülebilir ve etkili olmalarını sağlamaya yardım eder. Kısmi
Eşgüdüm; çocuk koruma müdahalelerinin öncelik sırasına konulmalarını,
müdahalelerden
veya
tekrarlardan
ve paydaşlar
tespit
edilen
verimli,
öngörülebilir
ve etkili
olmalarınıkaçınır
sağlamaya
yardım eder.
Kısmi
ihtiyaçları
karşılayamadığı
zaman,
son
çareyi
kimin
bulacağını
belirleme
müdahalelerden veya tekrarlardan kaçınır ve paydaşlar tespit edilen
imkânı sağlar.
Aynı zamanda
çocuk
korumada
alan herkesin
bir dizi
ihtiyaçları
karşılayamadığı
zaman,
son çareyi
kiminyer
bulacağını
belirleme
ortak
amaç
ve
iş
bölümü
konusunda
hemfikir
olmasını
temin
imkânı sağlar. Aynı zamanda çocuk korumada yer alan herkesin bir dizieder.
temelli hemfikir
çocuk koruma
Böylece
ulusal
topluluk
ortak
amaç
ve işveya
bölümü
konusunda
olmasınısistemlerini
temin eder.uzun
vadede ulusal
güçlendiren
kurumlar-arası
veyakoruma
çok sektörlü
müdahalenin
veya topluluk
temelli çocuk
sistemlerini
uzun
Böylece
oluşmasına
destek kurumlar-arası
olur. Yetersizveya
eşgüdüm,
programların
etkisini
vadede
güçlendiren
çok sektörlü
müdahalenin
oluşmasına
olur.programlarla
Yetersiz eşgüdüm,
programların
etkisini
azaltabildiği destek
gibi zararlı
bile yol açabilir
-örneğin;
aile veya
azaltabildiği
gibi zararlı
programlarla
bileprogramlar
yol açabilir veya
-örneğin;
aile veyadiğer
topluluk koruma
yapılarını
zayıflatan
bir çocuğu
topluluk
veya bir çocuğu
diğer
risklere koruma
maruz yapılarını
bırakmayazayıflatan
devam programlar
ederken, çocuğun
karşılaşabileceği
risklere
maruz müdahale
bırakmayaeden
devam
ederken,gibi.
çocuğun karşılaşabileceği
belirli risklere
programlar
belirli risklere müdahale eden programlar gibi.
Bu
standarttaki
temel
eylemlerin
birkaçı,
eşgüdüm
işlevinin
Bu standarttaki temel eylemlerin birkaçı, eşgüdüm işlevinin
karşılanmasına yönelik sorumlu olarak belirlenen veya atanan kuruluşlar
karşılanmasına yönelik sorumlu olarak belirlenen veya atanan kuruluşlar
veya devlet daireleri gibi özellikle öncü kurumlarla ilişkilidir. Diğer temel
veya devlet daireleri gibi özellikle öncü kurumlarla ilişkilidir. Diğer temel
eylemler, eşgüdüm
eşgüdümmekanizmasının
mekanizmasının
üyelerine
ilişkindir
(bunun
eylemler,
üyelerine
ilişkindir
(bunun
öncüöncü
kurumları da
dakapsaması
kapsamasımuhtemeldir).
muhtemeldir).
Fakat
yaptıkları
eylemlerin
kurumları
Fakat
bu, bu,
yaptıkları
eylemlerin
konuylailişkilendirilmesi
ilişkilendirilmesi
için
üyelerin
resmi
olması
gerektiği
anlamına
konuyla
için
üyelerin
resmi
üyeüye
olması
gerektiği
anlamına
eylemlerin kapsamına,
kapsamına,aktif
aktifdurumda
durumda
ve dolayısıyla
gelmez: eylemlerin
olanolan
ve dolayısıyla
gelmez:
eylemlerinindiğer
diğeraktörlerle
aktörlerle
eşgüdümünü
sağlama
sorumluluğu
bulunan
eylemlerinin
eşgüdümünü
sağlama
sorumluluğu
bulunan
tüm kuruluşlar
kuruluşlargirer.
girer.
tüm
Konu
yetkililer,
insani
yardım
kuruluşları,
sivil sivil
toplum
Konuile
ileilgili
ilgilivevesorumlu
sorumlu
yetkililer,
insani
yardım
kuruluşları,
toplum
örgütleri
temsilcileri
tam,
verimli
ve zamanında
örgütlerive
veetkilenen
etkilenennüfusun
nüfusun
temsilcileri
tam,
verimli
ve zamanında
müdahalenin
amacıyla
çocuk
koruma,
çabalarının
müdahaleninsağlanması
sağlanması
amacıyla
çocuk
koruma,
çabalarının
eşgüdümünü sağlarlar.
eşgüdümünü sağlarlar.
TEMEL EYLEMLER
TEMEL EYLEMLER
Hazırlıklı Olma
Hazırlıklı Olma
•
•
•
••
•
Mevcut eşgüdüm mekanizmalarını tespit edin ve yerel sivil toplumla
Mevcut
eşgüdüm
tespit edin ve
yerel sivil toplumla
birlikte
insani
amaçlımekanizmalarını
çocuk koruma müdahalelerinin
eşgüdümünün
en
birlikte
amaçlı çocuk
koruma müdahalelerinin eşgüdümünün en
iyi
nasıl insani
sağlanabileceğini
belirleyin;
iyi nasıl
sağlanabileceğini
Çocuk
koruma
eşgüdümündebelirleyin;
bir lider belirleyin;
konusundaki en
son belirleyin;
istatistikleri belirleyin ve
Çocuk
Koruma eşgüdümünde
Çocuk koruma
bir lider
mümkünse
önceliklikonusundaki
çocuk korumaenkonuları
üzerinde karara
varın ve
son istatistikleri
belirleyin
Çocuk Koruma
işçiliğinin
(Örneğin;
aileye-dayalı
bakım,koruma
çocuk konuları
refahı, çocuk
mümkünse
öncelikli çocuk
üzerinde
kararavevarın
şiddetin
en kötü
biçimleri) (bkz.
4. veçocuk
5. Standart)
(Örneğin;
aileye-dayalı
bakım,
refahı, çocuk işçiliğinin ve
şiddetin en kötü biçimleri) (bkz. 4. ve 5. Standart)
34
31
34
1. STANDART
1. STANDART
Geçmiş acil durumlardan öğrenilenlerin yanında mevcut (topluluk ve
diğer) yapılara dayanarak ortak hazırlıklı olma durumu veya acil durum
planı geliştirin ve hazırlıklı olma durumu eylemlerinin (personel eğitimi,
materyallerin çevirisi, mutabakat anlaşmalarının oluşturulması ve
depolama gibi) tamamlandığından ve güncel olduğundan emin olun;
Hızlı çocuk koruma tespitinin yerel bağlama uyarlanmasını sağlayın
(bkz. 5. Standart);
“Kişisel Bilgi Araçları” (Kim, Nerede, Ne Zaman Ne Yapıyor) gibi
kurumlar arası temel araçların, çocuk koruma izleme araçlarının ve
performans izleme araçlarının çevirisini yapın ve bunları ortama
uyarlayın;
Ulusal ve yerel yönetim düzeylerinde eşgüdüm ve bilgi yönetimi
açısından sorumluluk üstlenebilecek personeli tanımlayın ve
hazırlayın;
Kurumlar arası çocuk koruma işbirliğinin geliştirilmesinin yanı sıra
kurumsal çocuk koruma politikalarının oluşturulması için de lobi
faaliyeti yürütün;
Çocuklara yönelik muhtemel koruma risklerini ele alan çocuk koruma
mesajları hazırlayın (ailelerinden ayrılma, cinsel şiddet, psikolojik
destek, yaralanma vs.) ve acil durum anında bunları paylaşabilmek ve
kullanabilmek için bir strateji üzerinde karar kılın (bkz. 3. Standart);
Çocuk Koruma amaçlı finansmana ilişkin eşgüdümün önemini
savunun;
Kurumlar-arası
çocuk
koruma
ve
eşgüdüm
eğitiminin
gerçekleştirilmesini sağlayın;
İnternet platformları ve mail listeleri oluşturun;
Çocuk koruma konusundaki bilgi ve veri kaynaklarını tanımlayın ve
mümkünse çocuk korumaya yönelik temel bir veri seti oluşturun;
Gerektiğinde bu standartları çevirin ve bilginin geniş ölçüde
yayılmasını sağlayın;











MÜDAHALE (LİDER KURUM)






32
Hükümet ve sivil toplumdakiler dâhil olmak üzere önceden var olan
eşgüdüm yapıları üzerine inşa edin;
Ulusal düzeyde bir koordinatör, yerel düzeyde koordinatörler ve
gerektiği kadar bilgi yönetimi personeli atayın;
Yerel eşgüdüm mekanizmaları kurmaya yönelik ihtiyaçları tespit edin;
Eşgüdüm açısından yerel sivil toplumun katılımını teşvik edin
(Örneğin; yerel sivil toplum kuruluşları, topluluk temelli kuruluşlar,
topluluk liderleri ve uygun yerlerde hükümet yetkilileri ve yerel
yetkililer);
Katılımcıların bağlı bulundukları kuruluşlar ve gruplar adına ne derece
yetkili olduklarını belirleyin;
Ulusal eşgüdüm mekanizmalarına yönelik amaçlar ve iş tanımları
geliştirin;
35








MÜDAHALE (EŞGÜDÜM MEKANİZMASI ÜYELERİ)




Ulusal veya yerel yönetim düzeyinde eşgüdüm mekanizmasına yardımcı
liderlik veya liderlik yapmayı, kuruluşlarınızın uzmanlık alanlarındaki
grupların üyelerine liderlik, eğitim veya teknik destek sağlamayı
düşünün;
Stratejik planlamada aktif rol üstlenin ve en kısa zamanda ortak stratejik
planı tamamlayın;
Tek kurumla veya eşgüdümden yoksun tespitlerden kaçının ve ortak
veya eşgüdümlü tespitler yapın ve bunlarda yer alın, programlama
için tespit bulgularını kullanın;
Üzerinde anlaşılan hedefler ve sorunlarda sağlanan ilerleme dahil
olmak üzere planlanan ve mevcut programlar konusunda bilgi paylaşın;
33
36
1. STANDART

Diğer gruplarla eşgüdüm araçlarını ve sorumlulukların paylaşılmasını
açıklığa kavuşturun (Örneğin; sorumluluk alanları; korumayı, cinsiyete
dayalı şiddeti, psiko-sosyal müdahaleleri, temel eylemleri, eğitimi,
ekonomik iyileşmeyi vs. kapsayabilir);
Çocuk korumaya yönelik üzerinde anlaşılan ve mevcut yapılara,
kapasitelere dayanan kurumlar-arası bir stratejik müdahaleyi başlatın,
denetleyin ve buna yönelik ortak göstergelere karar verin;
“Kişisel bilgi araçları” gibi araçlar dâhil olmak üzere üzerinde anlaşılan
performans sistemlerinin geliştirilmesi ve stratejik planda belirtilen
hedeflere yönelik ilerlemenin takip edilmesi için gerekli süreci ve bu
standartlara ilişkin müdahalelerin kalitesinin gözlemlenmesi amacıyla
gerekli sistemleri başlatın ve denetleyin;
Eşgüdümün desteklenmesi ve ortak iletişim için internet sayfaları,
raporlama taslakları vs. gibi ortak araçlar oluşturun (bkz. 5. Standart);
Bu kılavuzda yer alan ilgili standartların eşgüdüm mekanizması
üyelerinin kullanımına uygun dillerde hazır olmasını ve en kısa sürede
standartlar konusunda brifingler ve eğitimler verilmesini sağlayın;
Gerektiğinde kurumlar-arası hızlı tespitler başlatın (sonraki aşamalarda
durum veya bağlam analizleriyle birlikte) ve ortak sürekli çocuk koruma
izleme sistemleri kurun;
Stratejik planlamada ve fon oluşturma süreçlerinde çocuk koruma
önceliklerinin dâhil edilmesi için ülke içerisindeki insani yardım sistemleri
ve hükümetteki siyasi karar alıcılarla görüşün;
Etkilenen çocuklara erişilmesi veya bu çocukların bakımı, evlat
edinilmesi veya diğer önceliklere ilişkin hükümet politikası belirlenmesi
benzeri ortaya çıkan acil konularda eşgüdüm mekanizmasının üyeleri
adına savunuculuk yapın;
Müdahalelerin öncelik sırasına konulması, boşlukların tanımlanması ve
bunların giderilmesi için “Kişisel Bilgi” aracından, hızlı tespitlerden,
durum veya bağlam analizlerinden ve devam eden çocuk koruma
gözlemlerinden elde edilen bilgileri kullanın;
Çocuk koruma konularını ele almak amacıyla insani yardım işgücü
kapasitesindeki boşlukları tanımlayın; gerektiğinde herkese yönelik
brifingler, eğitimler verin ve teknik destek sağlayın.
1. STANDART

1. STANDART
1. STANDART













Çocuk Koruma programlamasına yönelik mevcut finansman bilgisini
paylaşın ve alınan tüm finansmanın İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’nin
(OCHA) Finansal Takip Hizmeti sisteminde veya finansmanın takip
edilmesine yönelik ilgili bir başka kurumlar-arası mekanizmada
belgelendiğinden, kayıt altına alındığından emin olun;
Öncelikli ihtiyaçların belirlenmesi, iş bölümü, üzerinde karar kılınan
göstergeler, belirlenen hedeflere yönelik ilerlemenin takip edilmesi
konularında ortak bir performans takip sistemi dahil olmak üzere ortak
çocuk koruma stratejik planı üzerinde anlaşın;
Program kalitesindeki eksikliklerin veya üzerinde anlaşılan hedeflerden
sapmaların (performans takip sistemi aracılığıyla belirlenen)
giderilmesine yönelik yapılacaklara karar verin;
Müdahaledeki tekrarları, tutarsızlıkları veya boşlukları önceden
tanımlayın ve bunların hızlıca giderilmesi için diğerleri ile birlikte çalışın;
Kurum çalışanlarının, paydaşların ve diğer ilgili aktörlerin bu standartlara
kendi dillerinde erişebilmelerini ve programlarında uygulayacakları
eğitim ve teknik destek yardımına ulaşabilmelerini sağlayın;
Ortak bilgi-paylaşımı prosedürleri üzerinde karar kılın (bkz. 5. Standart);
Çocuk koruma mesajlarını uyarlayın, test edin ve yaygınlaştırın (bkz. 3.
Standart);
Diğer çocuk koruma aktörleriyle birlikte başvurulara veya ortak
savunuculuğa yönelik anlaşmalar yapın;
Çocuk koruma çalışanlarına verilecek maaş miktarları ve teşvikler
üzerinde anlaşın;
Medyaya ilişkin olarak anlaşılan politikalara uyun (3. Standart);
Eşgüdüm mekanizmasını kullanarak kaynakları paylaşın;
Koruma Sektörü veya diğer sektörlerle birlikte ilgili çocuk koruma
sorunlarını dile getirin;
Çocuk koruma çalışanlarının kapasite oluşturmalarına yönelik
eşgüdümlü bir strateji geliştirin;
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
1. İlgili ve sorumlu yetkililer, insani yardım kuruluşları ve
sivil toplum aktörleri tarafından çocuk koruma
müdahalesine yönelik belgelendirilmiş bir stratejik plan
üzerinde karar kılınmıştır.
2. Stratejik plana göre uygulama düzenli olarak
izlenmiştir.
EYLEM GÖSTERGESİ
3. Çocuk koruma çalışma grubuna yönelik iş tanımları,
açıkça belirlenen sorumluluklarla birlikte ulusal düzeyde
mevcuttur.
4. Bir acil durum öncesi çocuk koruma ve eşgüdüm
eğitimi düzenlenmiştir.
5. Acil durum başlangıcından itibaren en geç on gün
içerisinde bir koordinatör atanmıştır.
6. Düzenli olarak kişisel bilgi gönderen eşgüdüm
mekanizması üyelerinin oranı
7.Anket yapılanlar arasında Çocuk Koruma eşgüdüm
mekanizmasını tatmin edici bulan Çocuk Koruma
çalışanlarının oranı
34
SONUÇ
HEDEFİ
NOTLAR
Evet
En az bir
kez/üç ayda
EYLEM
HEDEFİ
Evet
Sıklıkla meydana gelen
veya yavaş gelişen acil
durumlara yönelik olarak
bazı hedefler
uyarlanabilir.
Evet
(5) Her bağlam için ayrı
bir zaman çizelgesinin
belirlenmesi gerekir.
Evet
%90
%80
37
1. Eşgüdüm Sorumluluğu:
Çoğu durumda çocuk koruma faaliyetlerinin eşgüdümünün sağlanmasında
hükümetler temel sorumluk taşırlar ve eşgüdüm mekanizmasına liderlik veya
yardımcı liderlik yapabilirler. Böylesi durumlarda acil durum sonrası eşgüdüm
mekanizmasında nihai geçişin ya da aşamaların gerçekleştirilmesi daha kolay ve
etkilidir. Hükümet yetkililerinin eşgüdüm mekanizmasının kalıcı üyeleri olmadığı
yerlerde, onlarla mümkün olduğu ölçüde birlikte hareket edilmesi, eşgüdüm
mekanizmasındaki üyelerin sorumluluğudur. Uluslararası İnsani Yardım
Kümesinde, Çocuk Koruma Sorumluluk Alanı UNICEF'e aittir ve UNICEF
eşgüdüm mekanizmasının kurulması, mekanizmanın işletilmesi ya da bunu
başka bir kuruluşun yerine getirmesini sağlama görevlerini yerine getirir. Başka
bir kuruluş tarafından yardımcı liderlik veya liderlik sunulması, hem ulusal hem
de yerel yönetim düzeyinde mümkündür. Ulusal düzeydeki çocuk koruma
mekanizması, daha geniş bir koruma eşgüdüm mekanizmasının parçasını
oluşturur. Bir küme sisteminin etkinleştirildiği yerde, çocuk koruma konusundaki
sorumluluk alanı, koruma kümesi içerisine verilir ve koordinatörler çocuk koruma
müdahalesinin insani yardımın diğer tüm yönleriyle doğru biçimde eşgüdümünün
sağlandığından emin olunması için, koruma kümesi koordinatörleri ve diğer
insani yardım eşgüdüm gruplarıyla birlikte çalışmalıdırlar.
2. Eşgüdüm Mekanizmasının İşletilmesi
Kaynakların tahsis edilmesi, eşgüdüm ve bilgi yönetimi açısından önemlidir.
Geniş kapsamlı acil durumlarda eşgüdüm mekanizmalarının en azından ulusal
düzeyde bir özel koordinatöre, bir bilgi yönetimi görevlisine ve ayrıca ekipman,
seyahat, çeviri, toplantı ve eğitim etkinliklerine yönelik bütçeye ihtiyaç duyması
olasıdır. Yerel yönetim düzeyindeki eşgüdüm tam zamanlı ve yarı zamanlı
çalışanları kapsayabilir. Konuyla ilgili teknik grupların eşgüdümlerinin
sağlanması, kurumlar-arası toplantıların veya etkinliklerin düzenlenmesi ve
bunlara ev sahipliği yapılması veya yerel düzeyde idare benzeri eşgüdüm
görevleri sadece öncü kuruma ait değildir, dolayısıyla bu sorumluluk herhangi biri
tarafından üstlenilebilir. Cinsiyete dayalı şiddet, ruh sağlığı ve psiko-sosyal
destek veya eğitim gibi konular ele alınırken, kuruluşlar için bilgi yönetimi rolünün
bir başka sektör ile paylaşılması verimli olabilir.
3. Son Başvuru Makamı
Uluslararası insani yardım küme sistemi içerisinde, lider kuruluş aynı zamanda
son başvuru makamı olma sorumluluğuna da sahiptir. Bu çocuk koruma amaçlı
müdahalelerdeki boşlukların giderilmesinden kurumun sorumlu olduğu anlamına
gelir. Sorumluluk boşlukların giderilmesine yönelik stratejiler, savunuculuk ve
daha fazla kaynak kullanmayı kapsar. Müdahaledeki boşluklar, coğrafi
olabileceği gibi konuya özgü de olabilir, örneğin yetişkinlere, çalışan çocuklara
veya engelli çocuklara yönelik yetersiz müdahaleler.
3538
1. STANDART
1. STANDART
KILAVUZ NOTLAR
1. STANDART
1. STANDART
Eşgüdüm mekanizması içerisinde karar alımlara ilişkin açık ve şeffaf kurumlar-arası
süreçler olmalıdır. Kararlar grup tarafından alınır ve coğrafi bölgeleri etkileyenleri, eylem
türlerini, stratejik öncelikleri ve finansmanı kapsar. Eşgüdüm mekanizması içerisinde
stratejik planlamaya ve karar almaya yönelik çekirdek bir grup oluşturmayı düşünün.
Eğitimler, yeni üyelerin göreve başlatılması, bilgi yönetimi ve diğer kümeler ve sektörlerde
temsiliyetin denetlenmesi için çalışma grupları kurulabilir. Kadınların çalışma gruplarında
mümkün ölçüde eşit oranda temsil edilmesi gerekir.
5. Hassas Konular
Çocuk Korumaya, korumaya veya diğer sektörlere yönelik eşgüdüm; kürtaj, evlat edinme,
erken yaşta evlilik, engelliliğe ve cinsel eğilimlere yönelik sosyal algılar gibi zor kültürel
konuların tartışılmasına ve ele alınmasına dair yollar bulmaya yönelik platformlar
oluşturabilir. Fakat yetkililer veya eşgüdüm mekanizmasının bir üyesi tarafından
gerçekleştirilen ihlaller veya çatışmalı bir bölge konusundaki özel bir bilgi gibi özellikle siyasi
ve aynı zamanda hassas olan ve insanları riske edebilecek konular ikili görüşmelerde veya
küçük gruplarda daha ihtiyatlı şekilde ele alınılabilir. Özel olay bilgisi eşgüdüm
mekanizmasında asla açıkça paylaşılmamalıdır.
6. Aktörlerin Eşgüdüm Mekanizmalarına Dahil Edilmesi
İnsani yardım konusunda daha az deneyime sahip yerel insanlar ve kuruluşların dahil
edilmesi için aktif müdahale gerekebilir. Stratejiler: yerel Toplumsal Tabanlı Kuruluşlara ve
STK’lara ulaşılmasını; cinsiyet, din, iş, çalışma odakları vs. açısından mümkün olduğunca
geniş kitlelere erişilmesini, yerel dillerde toplantılar düzenlenmesini, farklı kuruluşların
binalarında toplantılar yapılmasını, farklı paydaşlar arasında toplantı düzenlenmesini ve
erişilebilir formatlarda teknik materyal üretilmesini kapsar. Bu bir taraftan çocuk koruma
müdahalelerinin sürdürülebilir olduğunu ve paralel yapılar oluşturmadığını temin ederken,
diğer taraftan bunların daha iyi anlaşılmasına ve bunlara yönelik daha derin bağlılığa
yardımcı olacaktır.
7. Küresel Düzey Çocuk Koruma Çalışma Grubu
UNICEF’in liderliğinde ve Cenevre’de bulunan Küresel Düzey Çocuk Koruma Çalışma
Grubu veya Küresel Koruma Kümesi himayesindeki Çocuk Koruma Çalışma Grubu ülke
düzeyinde kurumlar-arası eşgüdümlü çocuk koruma müdahalelerinin desteklenmesiyle
yetkilendirilmiştir. Kuruluşun Personel (örneğin; kısa sürede koordinatörler
görevlendirilebilir) ve Araç (tespit araçları ve eğitim materyalleri) ve teknik yardım desteği
mevcuttur. Daha detaylı bilgi http://www.cpwg.net adresinde mevcuttur.
8. Performans Takibi
Bir kez kurulduktan sonra eşgüdüm grubu; (1) müdahalenin değerlendirilmesi ve
geliştirilmesine yönelik ve (2) bu standartlar ve stratejik planda kararlaştırılan hedefler
doğrultusunda müdahalenin kapsamının ve kalitesinin takip edilmesi konusunda anlaşılan
süreçler geliştirmelidir. Bunun gerçekleştirilmesine yönelik online kaynaklar
http://www.cpwg.net adresinde mevcuttur ve Çocuk Koruma Çalışma Grubu
koordinatöründen temin edilebilir.
39
36
1. STANDART
4. Karar Alma
1. STANDART
Kaynaklar

CPWG (2009). Child Protection in Emergencies
Coordinator’s Handbook

GBV Area of Responsibility Working Group (2010).
Handbook for Coordinating Gender-Based Violence
Interventions in Humanitarian Settings
http://oneresponse.info/GlobalClusters/Protection/GBV/

IASC WG (2012). Cluster coordination Reference
Module (4). Transformative Agenda Reference
Document PR/1204/4066/7

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response; Core standard 2: coordination
and collaboration


www.cpwg.net
www.humanitarianinfo.org
37
40
)
2. STANDART
2. STANDART
2. STANDART
İNSAN KAYNAKLARI
İnsani yardım kuruluşları, çocuk koruma çalışanlarının acil durumlarda çocuk
korumada gerekli becerileri ve uzmanlığı geliştirmelerine ve tüm personelin
uygun politikalar ve prosedürler aracılığıyla çocukları koruduğunun temin
edilmesine yönelik adım atmaktadır. Bu standart başka yerlerde geliştirilen
standartların yerine geçmeyi amaçlamaktan ziyade çocuk koruma çalışanları
harekete geçirilirken ve koruma gereklilikleri uygulanırken, insan
kaynaklarına yönelik bir odak noktası sunmaktadır.
STANDART
Çocuk koruma hizmetleri, kendi çalışma alanlarında yetkinliklerini
kanıtlamış çalışanlar tarafından verilir ve işe alma süreçleri ve insan
kaynakları (İK) politikaları; çocukların insani yardım çalışanları tarafından
sömürüye ve istismara uğramasından korunmasına yönelik önlemleri de
kapsar.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA




Tüm çalışanlara ve paydaşlara uygulanan bir çocuk koruma politikası
veya çocuk muhafaza politikasını geliştirin, uygulayın ve gözlemleyin.
Genel Sekreterin Çocukların Cinsel Sömürüden ve İstismardan
Korunmasına Yönelik Özel Önlemler Konusundaki Bültenine; Çocukların
Güvenliğinin Sağlanması Standartları ve IASC’nin Cinsel Sömürü ve
İstismara Karşı Altı Temel İlkesine yapılan atıfları dahil edin;
Özellikle çocukların cinsel sömürüye ve istismara karşı korunmasıyla
ilgili davranışları yöneten kurallar olmak üzere tüm personelin, davranış
kuralları konusunda uyum eğitimi aldığını ve bunu imzaladığını ve bu
kuralları ihlal ettiklerinde sonuçlarının ne olacağını bildiklerini temin edin;
Odak noktaları oluşturun ve kuruluş içerisinde izleme ve şikayet
mekanizmaları kullanın;
Hızlı görevlendirmeler yapılabilmesi için tercihen acil durum merkezine
mümkün olduğunca yakın yerlerden onları görevlendirebilme esnekliği
dahil olmak üzere küresel düzeyde destek personeli havuzu ve
mekanizmalar oluşturun;
MÜDAHALE

38
Sosyal çalışmacılar veya stajyer sosyal çalışmacılar, öğretmenler, yerel
kuruluşların personeli ve topluluk gönüllüleri (dini topluluklar gibi) gibi o
ortamdaki mevcut insan kaynaklarının envanterini çıkarın ve
müdahalede bu insan kaynaklarını en iyi şekilde destekleyecek,
kullanacak ve geliştirecek yolları bulun;
41
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
1. Çocuk Koruma Çalışma Grubu yetkinlik çerçevesi
doğrultusunda geliştirilen çocuk koruma iş tanımlarının
yüzdesi
EYLEM GÖSTERGESİ
2. Organizasyonun davranış kuralları sözleşmesini
imzalayan ve anlayan; mevcut olarak insani yardım
müdahalesinde aktif ve kendilerine anket yapılmış
personelin yüzdesi
3. Farklı sorumluluk düzeyleri ile birlikte çocuk koruma
çalışanları arasında kadınların erkeklere oranı
4. Başlangıç tarihinden itibaren bir ay içerisinde performans
takip çerçevesini geliştirmede yer alan ve kendilerine anket
uygulanan çocuk koruma personelinin yüzdesi
5. Sözleşmeleri bitip işten çıkış görüşmesi yapılan
personelin yüzdesi
6. Uluslararası bir organizasyonda yer almak için devletteki
işlerini bırakan kendilerine anket uygulanan çocuk koruma
personelinin yüzdesi
SONUÇ
HEDEFİ
%80
EYLEM
HEDEFİ
%90
0,5
%70
%70
<%5
NOTLAR
(2) Personelden ya
organizasyonlarının
davranış kuralları
hakkındaki özel sorular
aracılığıyla ya da
“Davranış kuralları
sözleşmesini imzaladınız
mı? Eğer imzaladıysanız
ne olduğunu tarif edebilir
misiniz?” gibi genel
sorular aracılığıyla bilgi
toplanabilir.
(4) Gerekli görüldüğü
takdirde zaman sınırı
uyarlanabilir.
.
39
42
2. STANDART
2. STANDART
•
Çocuk Koruma Çalışma Grubu yetkinlik çerçevesi doğrultusunda
sorumlulukları belirten iş profilleri geliştirerek gerekli uzmanlığı tanımlayın;
Seçim jürilerinde ilgili teknik uzmanlar kullanarak gerekli yeni personeli işe
alın;
İnsani müdahalelere yönelik çocuk koruma alanındaki boş kadroların bir
öncelik meselesi olarak doldurulmasını sağlayın;
İşe alırken kadınlara, erkeklere, engelli kişilere ve farklı etnik veya dini
gruptan olan kişilere karşı adil fırsatlar sunulduğundan emin olun ve iş yeri
içerisinde ayrımcı olmayan bir ortam oluşturmayı sağlayın;
Yöneticilerin ilgili personeli rolleri ve sorumlulukları hakkında
bilgilendirmesini temin edin;
Davranış kuralları sözleşmesinin imzalanması ve ihlallerin bildirilmesine
yönelik uygun mekanizmaların olduğunun farkında olmaları dahil olmak
üzere organizasyon politikaları ve süreçleri konusunda personele yönelik
teşvikler düzenleyin;
Yöneticilerin işe alındıktan 30 gün sonra adaylık süresi incelemesi ve daha
sonra uygun aralıklarla düzenli değerlendirme toplantıları yapmalarını temin
edin;
Çocuk koruma sistemi oluşturma sonuçlarının güçlendirildiği geçiş dönemi
boyunca üst düzey personelin ülkede kaldığından emin olun;
Çocuk koruma çalışanlarına yönelik maaşları inceleyin ve uluslararası
STK’lara katılmada hükümet personelinin önceliğini kısıtlayın;
Gönüllülerin, personelin ve paydaşların belirlenen kapasite oluşturma
ihtiyaçlarını ele alan kapasite oluşturma stratejisi geliştirin;
Sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturarak ve dinlenme ve iyileştirme süreleri
sağlayarak çalışanların esenliğini geliştirin;
Personelin sözleşmesi bittiğinde, organizasyondan öğrenilenler hakkında
bilgi vermek üzere işten çıkış görüşmeleri gerçekleştirin. Uygun olan
yerlerde personele kaynak sağlayın.
2. STANDART
•
2. STANDART
1. Kuruluş Yükümlülüğü (Örgütsel Yükümlülük):
Kurumlar ve kuruluşlar çalışanlarının iyi planlandığını, rol ve yükümlülüklerin iyi
tanımlanmasını, yeterli faaliyet yönetimi aracılığıyla personelin desteklenmesini
ve personel kapasitesinin geliştirilmesine odaklanmayı temin etmelidir.
Çocuklarla temas düzeyi ve çocuklar üzerindeki etkiyi de kapsaması gereken
risk tespitleri; istihdam öncesi uygun referanslara ve güvenlik kontrollerine bağlı
olarak randevularla gerçekleştirilmelidir.
2. Yetkinlikler:
Çocuk korumasına yönelik özel sorumluluğu bulunan personelin belirli
becerilere ve niteliklere sahip olması gerekir. Duruma bağlı olarak strese
dayanıklılık ve birden fazla görevi yerine getirebilme gibi özel yetkinlikler
gerekebilir. İşe alma usullerinin; uygun yetkinlik çerçeveleri ve yararlı yetkinlik
süreçleri kullanarak tutum ve davranışı ve aynı zamanda beceri ve tecrübeyi
değerlendirmesi gerekir.
3. Personel Kapasitesi:
Yeterli sayıda kalifiye çocuk koruma personeline sahip olunması herhangi bir
çocuk koruma sisteminin önemli bir gereğidir ve bir acil durum öncesinde,
esnasında veya sonrasında kapasite geliştirilmesine gerek duyulabilir. Bir acil
durum öncesinde, esnasında veya sonrasında kültürel normlara ve
uygulamalara dair bilgi birikimi edinilmesi ve bunların yerel düzeyde anlaşılması
özellikle acil durumlarda çocuk koruma sistemlerinin güçlendirilmesi açısından
önemlidir.
4. Cinsiyet:
İşe alma görüşmeleri; adayların cinsiyet eşitliğine bağlılıklarını test etmeye
yönelik bir soru içermelidir ve personel eğitimi, günlük işlerinde cinsiyet
eşitliğinin teşvik edilmesi amacıyla temel becerileri sağlamayı amaçlamalıdır.
Tüm sorumluluk düzeylerinde eşit düzeyde kadın ve erkek çalışan olduğuna
dikkat edilmelidir. Kadın veya erkekler bazen kendi cinsiyetinden olanlarla
etkileşim kurmada kendilerini daha rahat hisseder ve kendi cinsiyetlerinden
birinin mevcut olduğu hizmetlere daha rahat erişebilirler. Dengeli bir ekibin
oluşturulması aynı zamanda cinsel şiddet ve istismar risklerinin azaltılmasına
da yardım eder. Kadın ve erkeklerin dengeli sayıda olduğu bir ekibin
oluşturulması için aşağıda birkaç strateji yer almaktadır:
•
•
•
40
Deneyim ve eğitim gerekliliklerinin aşırı dar biçimde tanımlanmadığını
kontrol edin,
Bazı işlerin kadınlar için aşırı zor ya da aşırı tehlikeli olduğuna dair
varsayımda bulunmayın,
İş İlanına “nitelikli bay ve bayan adayların başvurması beklenmektedir”
yazısını ekleyin;
43
2. STANDART
KILAVUZ NOTLAR

İş görüşmesi panellerine hem kadınları hem de erkekleri dahil edin;
Uygun yerlerde kadınlar için alternatif düzenlemeleri dikkate alın
(Örneğin; güvenli uyuma mekanları ve ayrı tuvaletler)
Personel hakkındaki tüm bilgileri cinsiyete göre sınıflandırılmış olarak
muhafaza edin böylece takip edilmesi daha kolay olur.
5. Yeti Yitimi:
İşe alma esnasında adayların engellilik algısı ve anlayışı da dikkate
alınmalıdır. Tüm adaylar aynı kriterlere göre değerlendirilmelidir. Bir aday
engelli ise iş görüşmesi sürecinde adayın engel durumuna ve
gereksinimlerine göre makul bir konaklama sağlanmalıdır. “Engelli
adayların başvurması beklenmektedir” şeklinde bir standart cümle tüm iş
ilanlarına dahil edilmelidir. Acil durumlarda çocuk koruma alanında
çalışırken tespitleri gerçekleştirecek ve programları planlayacak ekiplere
engelli kişilerin dahil edilmesi önerilir. Deneyimlere göre, engelli kişiler acil
durumların odak noktası olduklarında etkilenen nüfus da engelli hale
geldiyse, bunların engelli personelle iletişime geçmeleri daha olası bir hal
almaktadır.
6. Ayrımcılık yapmama ve kapsayıcı olma:
Cinsiyet dengesinin sağlanmasının ve engelli kişilerin dahil edilmesinin yanında
yöneticilerin ve çalışanların; iş ortamının ayrımcılığa karşı olduğunu ve etnik
veya dini arka-planları veya cinsel yönelimleri gözetilmeksizin herkesi
kapsadığını temin etmeleri gerekir. Farklı gruplara karşı personel hassasiyeti,
işe alma süreci kadar erken gösterilmelidir ve insani yardım boyunca
desteklenmelidir. Ayrımcılığın önlenmesine ek olarak, etrafındaki insanlardan
korkmalarının (örneğin; homoseksüel ve transseksüel bireylere ve koğuş tipi
konaklamaya ilişkin olarak) ele alınması dahil olmak üzere grupların ve bireylerin
özel ihtiyaçları da gözetilmelidir.
7. Kapasite Oluşturma:
Çocuk koruma alanında uygun öğrenme ve gelişim ihtiyaçları tüm personele
sağlanmalıdır. Personelin kapasitesinin ve ihtiyaçlarının tespiti; online-eğitim,
yüz yüze eğitim ve düzenli bilgi takviyesi gibi imkanları kapsayan bir kapasite
oluşturma stratejisinin geliştirilmesine yardım eder. Personele denetim ve
birebir destek imkanları teklif edilmelidir; böylece zorlukları ve onlarla baş etme
yollarını tartışabilirler. Kurumlar-arası eğitimlere öncelik verilmesi en son
uygulamalar hakkında güncel bilgiler alarak ve ortak bir dil geliştirerek
personelin birbirleriyle deneyimlerini paylaşmalarına imkan tanır.
41
44
2. STANDART


2. STANDART
8. Geri-bildirim mekanizmaları:
Değerlendirme ve gelişim hakkındaki bilgiler, faydalanıcıların insani yardım
görevlilerinin nasıl davrandıkları ve çalıştıkları konusundaki görüşleri alınarak
sağlanır. İnsani yardım örgütleri tarafından sağlanan hizmetlerin asıl kullanıcısı
olarak faydalanıcılar, bunlara dair önemli bilgi sağlayabilir ve bu kişilerin
hizmetlerin personel ve gönüllüler tarafından nasıl planlandığını ve
olmalıdır.
Örgütler
personel
sunulduğunu
etkileme
imkanları
değerlendirmelerinde kullanılacak gizli geri bildirimlerin sağlanmasına yönelik
basit ve erişilebilir mekanizmalar oluşturmalıdır.
9. Çocuk Koruma Politikası:
Her organizasyonun Çocuk Koruma Politikası, Muhafaza Politikası veya
Davranış Kuralları Sözleşmesi olmalıdır. Bunlar çocukların korunması için
verilen taahhütleri açık, güçlü ve olumlu biçimde ifade etmelidir ve çocukların
güvende tutulması için ilgili organizasyon tarafından yapılan bir kamuoyu
açıklaması olarak görülmelidir. Bu açıklamaya danışmanlara, gönüllülere ve
ortaklara yapılan referansları da kapsayan eksiksiz bir uygulama planı eşlik
etmelidir. Bir çocuk politikası ve prosedürü oluşturulması, planlanması ve
geliştirilmesi için doğru sayıda, nitelikli kişilerin bulunması önemlidir. İlgili
politikanın uygulanabilir ve etkili olduğunun temin edilmesi amacıyla ortaklık
anlaşmalarından, finanstan, kaynaklardan, personel ve yönetimden sorumlu
olanlar dahil olmak üzere tüm personelin katılması gerekir. Çocukları Güvende
Tutma veya yerel veya ulusal yönetim düzeyindeki çocuk koruma eşgüdüm
mekanizması destek sağlayabilir.
10. Personelin Esenliği
Çocuk koruma görevlileri aşırı stresli durumlarda, baskı altında ve zor güvenlik
koşullarında çalışırlar. Denetmenler acil durumlarda en azından personelin
esenliğini geliştirmeli, sağlıklı iş ortamlarının oluşturulmasına yardım etmeli,
dinlenme ve iyileşme fırsatları sunmalı, işle ilgili olası stres kaynaklarını ele
almalı ve gerektiğinde desteğe erişimin sağlandığından emin olmalıdırlar.
42
45










ICRC, OHCHR, Save the Children, Terre des Hommes,
UNHCR, UNICEF (2009). Action for the Rights of Children
Keeping Children Safe Coalition (2009). The Keeping
Children Safe: A Toolkit for Child Protection
Keeping Children Safe Coalition (2011). Safeguarding
children in emergencies
The UN Secretary-General’s Bulletin (2003). Special
Measures for Protection from Sexual Exploitation and
Sexual Abuse. ST/ SGB/2003/13
www.arc-online.org
www.cplearning.org
www.un.org/en/pseataskforce/index.shtml
www.hapinternational.org
www.keepingchildrensafe.org.uk
www.peopleinaid.org
43
46
2. STANDART
2. STANDART
Kaynaklar
3. STANDART
3. STANDART
İLETİŞİM, SAVUNUCULUK ve MEDYA
İnsani yardım kuruluşları; kendi internet sitelerini, yayınladıkları raporları ve
resmi belgeleri, medya ile çalışmalarını, programlarını ve savunuculuk
projelerini kullanarak geniş kitlelerle iletişime geçerler. Dikkatli ve stratejik bir
tutumla kullanıldığında, çocukları içeren metinler, görseller, radyo, TV ve
video araçları çocukların korunmasında çok etkili olabilir. Ancak yanlış
kullanıldığında iletişim ve savunuculuk çocukların algılanma şekillerini
olumsuz yönde etkileyebilir. Kötü iletişim veya savunuculuk çocukları ve
ailelerini tehlikeye atabilir.
Savunuculuk olumlu değişim sağlanmasında bir hedef grubunu etkilemeyi
amaçlayan bir dizi planlı eylemdir. Savunuculuk etki sahibi kişilerle temasa
geçilmesi veya etki sahibi kişiler üzerinde iletişim veya medya aracılığıyla dış
baskı oluşturulması sayesinde gerçekleştirilebilir. Savunuculuk, mutlaka
başkalarıyla çalışmayı gerektirir. Bunlar arasında platformlar (ağlar ve
ittifaklar) oluşturulması, özellikle çocukları kapsayan gruplar olmak üzere sivil
toplumun desteklenmesi vardır. Böylelikle bu gruplar, değişime yönelik
olarak savunuculuk yapabilir ve yetkilileri ve başkalarını önemser.
STANDART
Çocuk koruma konuları, erkek ve kız çocuklarının onuru, yüksek
yararı ve güvenliğine saygı duyularak aktarılmalı ve savunulmalıdır.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA
•
•
•
•
•
44
Yerel gazeteciler ve topluluk üyeleri dahil olmak üzere çocuk koruma
konularında aktarım yapabilecek çocuk koruma liderlerini ve aktörlerini
tanımlayın
Kurumların çocukları kapsayan konularda aktarım yapabilmeleri için bir
politika ve sürece sahip olduklarını, bu politika ve sürecin çocuk
katılımına yönelik en iyi uygulama doğrultusunda oluşturulduğunu temin
edin;
Muhtemelen savunacağınız çocuk koruma konularını önceden belirleyin
ve ulusal ve uluslararası düzeyde kullanılacak özel mesajları hedefleyin;
BM, Uluslararası STK’lar, ulusal STK’lar ve diğer sivil toplum kuruluşları,
topluluklar ve uygun olan yerlerde çocuklar dahil olmak üzere
savunuculuk ortaklarınızı tanımlayın;
Savunuculuk ve bağış toplamanın birbirinden ayrı tutulmasını ve her
ikisinin amaçlarının şeffaf olmasını temin edin.
47





Hedeflenen her kitleye yönelik amaçları kapsayan bir savunuculuk
stratejisi ve zaman çizelgesi geliştirin;
Hükümetlerle, diğer kuruluşlarla, uzmanlarla ve genel kamuoyu ile
görüşmeler başlatmak için araştırmaların, incelemelerin ve politika
tavsiyelerinin sonuçlarını yayınlayın;
Temel çocuk koruma konularının ilgili forumlarda (eşgüdüm
mekanizmaları, insani yardım ülke ekipleri, hükümet kurumları vb.)
tartışılmasını ve savunuculuk müdahalelerine dahil olmasını temin edin;
Ulusal ve yerel idare düzeyindeki sorumluluk sahiplerinin ve gazetecilerin
temel çocuk koruma konuları konusunda doğru bilgilendirilmesini
sağlayın;
Yerel sosyal ölçütleri ve kültürel kısıtlamaları tam olarak göz önünde
bulundurarak daima cinsiyet eşitliğini sağlamaya çalışın;
MÜDAHALE (İLETİŞİM)





Her acil durumda öncelikli çocuk koruma risklerini tanımlayın ve
topluluklarla, ailelerle, çocuklarla ve yetkililerle çocuk koruma mesajları
paylaşın;
Diğer sektörlerdeki insani yardm çalışanları ile öncelikli çocuk koruma
konularını paylaşın;
Diğer sektörlerdeki insani yardım çalışanlarını çocuk koruma ilkeleri ve
en iyi uygulamaları konusunda eğitin;
Çocuk koruma konularına ilişkin bulgular ve kanıtlar hakkında ulusal
düzeydeki yetkilileri ve etkilenen toplulukları düzenli olarak bilgilendirin
ve dahil edin;
Mesajların açık ve başarılı biçimde aktarılmasını sağlamak amacıyla
mümkün olduğu ölçüde sade bir dil kullanın ve ilgili yerel dil(lere) çevirin;
MÜDAHALE (MEDYA)







Bir yayının; ilgili materyalde resmedilen çocuğun, ailesinin ve
topluluğunun çıkarına olup olmadığına daima dikkat edin;
Onların herhangi bir görselini, kaydını veya sözlerini kullanmadan önce
çocukların,
ebeveynlerinin
ve
bakıcılarının
doğru
şekilde
bilgilendirilmesini ve bir rıza formunu imzalamalarını sağlayın;
Kullanılan hikâye ve görsellerin doğru ve hassas olduğundan daima emin
olun;
İçinde bulundukları durumu abartmaktan veya çocukları güçsüz
göstermekten kaçının;
Başkalarınca cinsel çağrışım yaptığı düşünülebilecek erkek veya kız
çocuklarına ait fotoğrafları kullanmaktan kaçının;
Tektipleştirici modelleri sürdürmek benzeri ek sorunlar yaratmaktan
kaçının;
Çocuklar istemedikçe ve ebeveyn veya bakıcıları razı olmadıkça
çocukların gerçek isimlerini kullanmayın;
45
48
3. STANDART
MÜDAHALE (SAVUNUCULUK)
Önceden veya halen savaşmakta olan çocukların, fiziki veya cinsel
istismar mağdurlarının, istismarcıların ya da HIV veya AIDS hastası
sahip çocukların kimliklerini asla açıklamayın;
Uygun yerlerde kendi fikirlerini açıklamaları için çocukların medyaya
erişimini sağlayın;
Farklı kaynaklardan sağlanan bilgileri bir araya getirin;
Kullanılacak bilgi veya materyaller için çocuklara, ebeveynlerine veya
bakıcılarına ödeme yapmayın;
Medyaya açıklama yapan veya kanıt sunan çocukların hiçbir şekilde
riske girmemelerini sağlayın.
3. STANDART
•
•
•
•
•
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
1. Araştırmalar, çocuk koruma konularının
görünürlüğünün ve anlaşılırlığının olumlu yönde
arttığını göstermektedir.
EYLEM GÖSTERGESİ
2. Diğer sektörlerde, çocuk koruma ilkeleri ve en iyi
uygulamalar hakkında eğitilen insani yardım
çalışanlarının sayısı
3. Çocukların haberlerini ve ifadelerini kapsayan
haber kaynaklarından seçilen medya raporlarının
sayısı
4. Bir röportaj öncesi bilgilendirilerek razı olan
kendilerine anket uygulanan çocukların,
ebeveynlerinin veya bakıcılarının yüzdesi
5. Bilgi karşılığında kendilerine para veya farklı bir
hak (materyal veya gıda yardımı gibi) verildiğini
söyleyen kendilerine anket uygulanan çocukların,
ebeveynlerinin veya bakıcılarının yüzdesi
6. Çocukların takip edilmesine neden olan
raporların, yayınların yüzdesi
7. Çocuklara ilişkin, ”Hiçbir zarar verme” kriterini
karşılayan iletişim materyallerinin yüzdesi
46
SONUÇ HEDEFİ
Evet
EYLEM HEDEFİ
İlgili ülkede
belirlenecektir
İlgili ülkede
belirlenecektir
%100
%0
NOTLAR
(1) "Olumlu" ifadesi,
çocukların onuruna, en
yüksek yararlarına ve
güvenliklerine ve
ülkedeki potansiyel diğer
kriterlere saygı
duyulmasını kapsar.
(2) Ülkedeki çalışma
grubu tarafından ilgili
forumlar tanımlanmalıdır.
(7) Bu göstergenin
özelleşmesi için ”Hiçbir
zarar verme” kriteri ülke
içerisinde daha fazla
geliştirilebilir.
%0
%100
49
1. Örgütsel Rehberlik:
Mümkün olan yerlerde çocuk konuları hakkındaki iletişim ve savunuculuk ulusal
veya uluslararası düzeydeki kurum ve kuruluşların mevcut kılavuzlarına ve
faaliyetlerine dayanmalıdır. Çocuk koruma riskleri ve müdahaleleri ve aynı
zamanda yerel iletişim uygulamaları açısından yerel kültürel normları ve
uygulamaları daima dikkate almalıdır. Bu tür kılavuzların bulunmadığı yerlerde
çocuk koruma çalışanlarının bu standardı uygulaması gerekir.
2. Savunuculuğa Yönelik Ulusal Kapasite Oluşturulması:
İster resmi ister gayri resmi, ister ulusal ister yerel düzeyde olsun herhangi bir
bağlamda çocuk koruma konusunda çalışanların, bir acil durum meydana
gelmeden önce, çocuk koruma konusunda bilgileri ve kapasiteleri varsa, bu kişiler
acil durumda da donanımlı olacaktır. O kişilerin kapasiteleri geliştirilirse, uzun
vadede çocukları koruyan sistemler de güçlendirilir.
3. Çocuk Koruma Konulu Mesajlar:
Çocuk koruma riskleri ve güvenliği konusundaki mesajlar çocukların kendi
aralarında, bakıcıları arasında, diğer bireyler ve topluluklar arasında farkındalık
yaratarak ve koruyucu ve güvenli davranışlar teşvik edilerek risklerin en aza
indirilmesi için kullanılır. Çocuk koruma mesaj stratejisi, aşağıdakileri kapsayabilir:
•
•
•
•
Riskler ve bunların farklı yaş, cinsiyet, engel vb. grubundaki çocuklar
üzerindeki çeşitli etkileri konusunda farkındalık yaratılması;
Bu risklerin azaltılmasında ve bunlara müdahale edilmesinde
çocukların,vasilerinin, topluluğun ve ilgili paydaşların üstlenebileceği
roller;
Hedef kitlelerin nitelikleri ve mesajların onlara göre nasıl uyarlanacağı;
Mesajların nasıl aktarılacağına yönelik hangi kanalların kullanılacağı.
Mesajlar ve onları iletmenin yollarının anlaşılabilir, sosyal olarak kabul edilebilir,
ayrımcılık içermeyen, ilgili, gerçekçi ve ikna edici olduklarının temin edilmesinden
önce, bunlar uygun bağlamlara dayandırılmalı ve alan testinden geçirilmelidir.
Mesajlar kitle iletişim araçları yoluyla (TV ve radyo gibi), hedeflenen uzmanlar
aracılığıyla (öğretmenler veya tıbbi personel gibi) veya bunların hepsinin birleşimi
aracılığıyla paylaşılabilir.
4. Katılım
Çocukların ve gençlerin savunuculuk, iletişim ve medyada katılımı çok önemlidir.
Çocukların katılımı, iletişimin kalitesini, doğruluğunu ve ikna ediciliğini
geliştirecektir. Aynı zamanda katılan çocukları güçlendirecek; zor durumları
kontrol edebilme ve kendilerini ifade edebilme hissi kazanmalarına yardımcı
olacak ve de kişiliklerine, mücadele etme yönlerine ve yaşam becerilerine katkı
sağlayacaktır.
47
50
3. STANDART
KILAVUZ NOTLAR
3. STANDART
Çocukların güvende olduklarının ve bilgilendirildiklerinin temin edilmesi için
çocukları dahil etme yöntemleri gözden geçirilmeli ve bunlar hiçbir çocuğu veya
yetişkini riske atmamalıdır.
5. Uyarı:
İletişim veya savunuculuk materyalleri durumla ilgili olmayan çocukların resimlerini
veya videolarını içerecek olursa, materyale bir uyarı eklenmelidir. Bu uyarı çocukların
seks turizmine, uyuşturucu kaçakçılığına, asker yapılmalarına, yolsuzluklara, bağlı
bulundukları topluluk tarafından reddedilmelerine yönelik risklerini azaltacaktır. Eğer
bu konuyla ilgili şüpheleriniz varsa aşağıdaki örneği kaynak alın:
“Bu belgede kullanılan, fotoğraflar İlgili (Organizasyonun Adı) kuruluşunun birlikte
çalıştığı topluluklardan ve gruplardan çocuklara aittir fakat bunların şiddetten
kurtulan çocuklar ya da bu kampanyada sesleri duyulan çocuklar olduğu
varsayılmamalıdır.”
6. Olur Alımı:
Bilgilendirilerek alınan rıza, bilgiyi toplayan ve bilgiyi veren kişi arasındaki muhtemel
çatışmaları önler. Bilgilendirilmiş bir rıza formu genel olarak bilgi toplamanın amacını,
niteliğini, yöntemini ve sürecini; bilgi veren kişilerin rollerini ve haklarını, bilgi
vermenin potansiyel fayda ve risklerini göstermelidir. Bilgi formu aynı zamanda
bilginin doğru olduğunu ve saklı tutulacağını ve eğer kişi razı olursa, kamu
iletişiminde veya savunuculuğunda kullanılacağını açıkça ortaya koymalıdır. Formda
ebeveynin veya bakıcının tam adı, imzası ve tarih olmalıdır. Okuma yazması
olmayan veya formun dilinden farklı bir dil konuşan çocuklara veya
ailelerine/bakıcılarına alternatif çözüm sunulması gerekir. Zeka geriliği olan
çocukların veya ailelerinin/bakıcılarının kendilerine verilen bilgiyi tam olarak
anlamadan izin vermeleri olasıdır. Çocuklara ve ebeveynlerine tüm bilgileri yaşlarına
uygun sade bir dille verin veya gerekliyse görsel öğeler kullanın; böylece
bilgilendirilmiş şekilde karar almada gerekli birikimi geliştirirler. İsterlerse izin
vermeyebileceklerini açıkça belirtin.
7.Tanıklık Yapma:
Gençler sıklıkla etkili eylemcilere dönüşebilir ve güçlü konuşmacılar haline
gelebilirler. Hükümetler, gazeteciler ve ulusal veya uluslararası kuruluşlar ve diğerleri
bunun farkına vararak bu genç insanlara basına demeç vermelerini teklif edebilir. Bu
gençler böyle yaptıklarında içine girdikleri risklerin ve basın açıklamasından sonra
ortaya çıkabilecek baskıların farkına varamayabilirler. Bu hassas bir konudur ve
gençlere kendi istedikleri iletişim biçiminde bu konudaki fikirlerini açıklamalarına izin
verilmelidir. Ancak böyle yapmak eğer onların çıkarına değilse, kimliklerinin
açıklanmasının reddedilmesi dahil olmak üzere ihtiyatlı davranılır ve bu tür işlere
girişen genç gözetilir. Hiçbir zaman bu kişilerin güvenliğini sağlamanın başkalarının
sorumluluğu olduğunu düşünmeyin. Mümkün olan yerlerde sorunları açıklayan
birden fazla kişinin olmasını sağlayın; böylece diğerlerinin dışlanması önlenir ve bu
durum tanıklık yapanları, anılarını sürekli tekrar tekrar yaşamaktan korur.
48
51
ICRC (2009, revision forthcoming). Professional
Standards for Protection Work (Chapter 5;Managing
Sensitive Protection Information)

Handicap International (2011). Using testimony:
supporting our denunciation and advocacy actions

UNICEF (2011). Communicating with Children:
Principles and practices to nurture, inspire, excite,
educate and heal

UNICEF (2010). Advocacy Toolkit : A guide to
influencing decisions that improve children’s lives

UN Committee on the Rights of the Child (2009).
General Comment No 12. RC/C/GC/12

Save the Children (2005). Practice Standards in
Children’s Participation
4952
3. STANDART
3. STANDART

3. STANDART
Kaynaklar
4. ST
4.ASNTDAANRDTART
4. STANDART
.
.
4. STANDART
4.PROGRAM
STANDARTDÖNGÜSÜ YÖNETİMİ
PROGRAM
DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ
Bu standart için “proje döngüsü yönetimi” yerine “program döngüsü yönetimi”
kullanılmıştır. Bir program ile proje arasındaki temel fark projenin sonu olan bir
Bu
standart
içinolmasıdır-projenin
“proje döngüsü yönetimi”
yerine
döngüsü
yönetimi”
niteliğe
sahip
belirli bir
bitiş“program
tarihi vardır.
Çocuk
koruma
kullanılmıştır.
program ilebirlikte
proje arasındaki
temelönceden-var
fark projenin sonu
bir
programları Bir
tespitlerle
(gerekirse)
olan olan
bilgilere
niteliğe
sahip olmasıdır-projenin
bir bitiş
tarihi
Çocuk
dayanmalıdır.
Bu ise herhangi birbelirli
değişiklik
veya
planvardır.
hakkında
bilgikoruma
verilmesi
programları
tespitlerle
(gerekirse)
önceden-var
olan bilgilere
ve bağlı
Her bir birlikte
programın
özel hedefleri
vardır ve çocuklar
için izlenmelidir.
dayanmalıdır.
Bu ise herhangi
bir analizinde,
değişiklik veya
plan hakkında
bilgitakibinde
verilmesi ve
bulundukları toplulukları;
durum
program
tasarısında,
özel hedefleri
vardırkoruma
ve çocuklar
ve bağlı ve
için
izlenmelidir. Her bir
değerlendirmesinde
tamprogramın
dahil olmalıdır.
Mevcut çocuk
sistemlerinin
bulundukları
toplulukları;
durum analizinde,
program tasarısında,
takibindedaima
ve
bunların nasıl
güçlendirilebileceğinin
incelenmesi
ile ilgili hususlar
değerlendirmesinde
tam
dahil
olmalıdır.
Mevcut
çocuk
koruma
sistemlerinin
ve
programa dahil edilmelidir. Program döngüsü yönetimi geniş bir alan
bunların
nasılstandardın
güçlendirilebileceğinin
ilemüdahalesiyle
ilgili hususlar doğrudan
daima
olduğundan
odak noktası, incelenmesi
çocuk koruma
programa
dahil
edilmelidir.
Program
döngüsü
yönetimi
geniş
bir
alan
ilgili ögelerdir.
olduğundan standardın odak noktası, çocuk koruma müdahalesiyle doğrudan
ilgili ögelerdir.
ANLAMA
çocukluk ve çocuk
ANLAMA
koruma
konuları)
çocukluk ve çocuk
koruma konuları)
ÖĞRENME
BİLME
Deneyimlerinizden
Hukuk
BİLME
ve
çocuk
Hukuk
Hakları
ve çocuk
Hakları
ÖĞRENME
Deneyimlerinizden
PLANLAMA ve
UYGULAMA
PLANLAMA
ve
Programınızdan
UYGULAMA
Programınızdan
STANDART
Tüm çocuk koruma
STANDART
ANALİZ
ETME
ANALİZ
Durumu
ETME
Durumu
programları mevcut kapasitelere, kaynaklara ve yapılara
dayanır
ve acil
durumun
etkilediği
kız ve kapasitelere,
erkek çocukları
ve yetişkinler
tarafından
Tüm
çocuk
koruma
programları
mevcut
kaynaklara
ve yapılara
belirlenen
değişen
çocuk
koruma
ihtiyaçlarını
ele alır. tarafından
dayanır
ve acil
durumun
etkilediği
kızrisklerini
ve erkekveçocukları
ve yetişkinler
belirlenen değişen çocuk koruma risklerini ve ihtiyaçlarını ele alır.
50
•
•
•
Çocuklara yönelik tehditlerin temel sebeplerinin belirlenmesi amacıyla
devamında bir durum veya bağlam incelemesi gelecek mevcut bilgilerin
incelenmesini gerçekleştirin;
İnceleme ve planlamada çocukları dahil edin ve onların görüşlerinin
dinlenildiğinden ve görüşlerine saygı duyulduğundan ve bunlara gerekli
ağırlık verildiğinden emin olun;
Mevcut politikaların, yönetmeliklerin, hizmetlerin, uygulamaların ve
kapasitelerin anlaşılması için Ulusal çocuk koruma sistemi haritalarını
inceleyin;
MÜDAHALE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tespit aşamasından ve programın her bir aşamasından itibaren çocukları
hâlihazırda koruyan mevcut resmi ve gayri resmi mekanizmaları anlama
çabasında bulunun ve faaliyetlerinizi bunlara dayanarak geliştirin;
Ortak veya koordineli bir kurumlar arası tespit eşgüdüm yapısı kurun veya
destekleyin (bkz. 1. Standart);
Bilgileri zamanında ve erişilebilir şekilde paylaşın;
Bilgi toplanması için mümkün olduğu ölçüde mevcut yapıları kullanarak
kurumlar arası tespitleri tek-kurumlu tespitlere göre daha öncelikli hale
getirin;
Çok sektörlü tespitlerde çocuk koruma hususlarının dahil edildiğini temin
edin;
Müdahalenin ilk beş haftalık dönemi içerisinde hızlı çocuk koruma
tespitleri gerçekleştirin;
Zaman ve durum elverdiği ölçüde çocuklarla ve yetişkinlerle istişare dahil
olmak üzere derin tespitlerde ve devam eden durum takiplerinde irtibat
halinde olun;
Tespit ekiplerinin cinsiyet, yetenek, etnik arka-plan açısından karma
olduğundan emin olun, böylece hedef nüfusu yansıtabilirler;
Nüfusu cinsiyete, yaşa ve coğrafi yere (ve ilgili olan yerlerde engellilik
durumuna ve enik arka-plana göre) göre sınıflandırın;
Var olan yerlerde mevcut, faal veya olumlu yapılara dayanırken devlet
veya insanlar tarafından karşılanamayan veya karşılanamayacak
ihtiyaçları karşılamak için program tasarlayın;
Müdahaleyi Ötekileştirilenleri, çocukları ve en fazla risk altındaki çocukları
dikkate almak amacıyla tasarlayın;
Hayat kurtaran eylemleri öncelikli hale getirin;
Faydalanıcılardan geri bildirim ve şikayet alımına yönelik mekanizmalar
oluşturun;
Programın kalitesini, çıktılarını, sonuçlarını ve mümkün olan yerlerde
etkisini izleyin;
Etkilenen çocuklar ve aileler dahil olmak üzere bulguları ve sonuçları
paydaşlarla paylaşın;
51
54
4. STANDART
HAZIRLIKLI OLMA
4. STANDART
TEMEL EYLEMLER

4. STANDART

ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Çocuklar ve yetişkinler tarafından belirlenen çocuk
koruma önceliklerine denk gelen hedeflere sahip çocuk
koruma programlarının yüzdesi
%80
2.Belirlenen, önceden var olan kapasitelerin, kaynakların
ve yapıların kullanılması niyetiyle tasarlanan çocuk
koruma programlarının yüzdesi
%90
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3.Acil durumun başlamasından itibaren ilk iki hafta
içerisinde masa üstü bir inceleme yapıldı veya
güncellendi.
Evet
4.Acil durumun başlangıcında veya ilk beş haftası
içerisinde Çocuk Koruma sorunlarını kapsayan hızlı bir
tespit gerçekleştirildi.
Evet
5.Çocuk Koruma tespit ekiplerindeki bayanların oranı
%40 ile %60 arası
6.Değerlendirilen çocuk koruma programlarının yüzdesi
%90
7.Çocuklar ve yetişkinlerden toplanan bilgilere istinaden
uyarlamaların yapıldığı çocuk koruma projelerinin yüzdesi
%90
8. Program kalitesi ve çıktılarının izlenmesi amacıyla
projenin başlangıcından ilk 3 hafta içerisinde sistem
kuruldu.
OR
NOTLAR
(4) Geçen altı ay
içerisinde
bir
tespit
yapılan
yer.
Evet
OUTCOME TARGET
KILAVUZ NOTLAR
1. Acil Durum Öncesi Bilgi
Her ne kadar bu doğrudan çocuk koruma bilgisi olarak sunulmasa da ve kısmi
olsa da çocuk koruma durumu hakkındaki bilgi her zaman mevcuttur. Yatılı
bakım hizmetlerine, çocuk işçiliğine, yerlerinden edilmiş insanlara ve okula
devam etmeye ve aynı zamanda politikalar ve yasalar hakkındaki gerçek
bilgilere ve ulusal hazır olma ve müdahale planlarına ilişkin nicel veriler hazır
olabilir. Davranışlar ve sosyal normlar hakkında nitel veriler hazır olabilir.
Kapsamlı bir çocuk koruma sistem haritasının yapılıp yapılmadığını ve önceki
insani durumlarda çocuk korumaya ilişkin bilginin var olup olmadığını kontrol
edin.
52
55
4. STANDART

Bulguların programdaki düzeltmelere yönelik geri bildirim sağladığını
temin edin;
Çocuk koruma programlarının ve çocuk korumayı etkileyebilecek insani
müdahalenin diğer yönlerinin değerlendirilmesini ve ortak öğrenme
girişimlerini başlatın ve bunlarda yer alın;
Sonraki müdahalelerin tasarlanmasında bilgi sağlaması amacıyla
öğrendiklerinizi paylaşın ve kullanın
Uluslararası bir tespit eşgüdüm yapısı (eğer varsa bir çocuk koruma
mekanizması içerisindeki); bilginin toplanmasına ve paylaşılmasına, yaygın
metotların ve ilgili araçların uyarlanmasının teşvik edilmesine, ortak planlar
yapılmasına ve bunların birlikte analiz edilmesine yönelik yol olarak hizmet eder.
İyi eşgüdüm; şeffaflığı geliştirir, tespit bulgularının sahiplenilmesini destekler ve
program ve fonların öncelikli hale getirilmesine yardım eder. Çocukların
boşluklar arasına düşmesi ihtimalinin azaltılmasını ve kapasite boşluklarının
azaltılmasını temin ederek eşgüdüm, çocuk koruma konularına daha genel bir
yaklaşım getirir. Çocuklar birçok çocuk koruma riski altında olabilir ve bu
sebeple tespit, planlama, uygulama ve değerlendirme etrafındaki eşgüdüm
daha kapsayıcı bir müdahalenin oluşturulmasına yardım eder (Bkz. 1. Standart).
3. Çok Sektörlü Tespitler:
Eşgüdüm ilgili olan yerlerde özellikle koruma, cinsiyete dayalı şiddet ve ruh
sağlığı ve psiko-sosyal desteği ele alan diğer sektörlerle birlikte yürütülmelidir.
Başlangıçtaki çok sektörlü tespitler, genelde ilk acil durum programlaması ve
fon öncelikleri hakkında bilgi verir ve öncelikli çocuk koruma sorunlarının hızlı
bir görüntüsünü sağlar. Bu amaca yönelik kurumlar-arası göstergeler, IASC
Koordineli İhtiyaçlar Tespiti Operasyon Kılavuzunda bulunabilir. Bu tespitler
sıklıkla kültürlü kişiler tarafından gerçekleştirildiğinden bu aşamada sadece
hassas olmayan hususlar dahil edilmelidir.
4. Aşamalı Tespitler:
Tespitler kendi başlarına bir etkinlik olmaktan ziyade bir süreç olarak görülebilir.
İlk tespitler; bilgi toplama ve karşılık gelen müdahale arasında bir denge
olduğunu temin ederken durumun ve çocuk koruma konularının devamlı
izlenmesine yönelik bir temel sağlar. “Tespit yorgunluğunun” (insanların sayısız
kişi ve kuruluşlar tarafından sürekli olarak değerlendirilmesi) ve buna neden
olabilecek veya bunu artıracak etkenlerin farkında olunması önemlidir. Mümkün
olan yerlerde hızlı aşamaya yönelik olarak Çocuk Koruma Hızlı Tespit Aracını
kullanın veya zaman ve kaynaklar el verirse Kurumlar-arası Çocuk Koruma
Tespit aracını kullanın. (Bkz. Sphere Projesi Tespit Konusunda Koruma İlkesi 1
ve Temel Standartlar 3).
5. Verilerin Sınıflandırılması
Bir acil durumun başlangıcında detaylı sınıflandırma yapılması nadiren
mümkündür. Fakat mümkün olan en kısa sürede bilgiler cinsiyete, yaşa ve
engel durumuna göre (0-5 yaş yaş çocuk gurubu kız ve erkek; 6-12 yaş arası
çocuk grubu kız ve erkek ve 13-17 yaş arası çocuk grubu kız ve erkek olarak)
sınıflandırılmalıdır.
56
53
4. STANDART
4. STANDART
2. Eşgüdüm Yapısı:
4. STANDART
6. Kapsayıcı olma:
Tespitler; engelli çocuklar, etnik azınlık gruplarındakiler, HIV/AIDS hastası
çocuklar ve (Lezbiyen, Gey, Biseksüel ve Transseksüel veya interseksüel)
çocuklar gibi ötekileştirilmiş çocuklar dahil olmak üzere tüm topluluğun görüşlerini
yansıtmalıdır. Bazı insanlar için açıkça konuşmak zor veya tehlikeli olabilir.
Yetişkinlerin önünde konuşmaları onlar için mümkün olmadığı için ve bunu
yapmaları onları riske atacağı için çocuklarla ayrı konuşun. Çoğu durumda
kadınlar ve kız çocuklarıyla yetişkin erkeklerden ve erkek çocuklarından ayrı
konuşulmalıdır. Engelli çocuklar veya ebeveynleriyle görüşürken iletişimi onların
engel durumlarına göre uyarlayın.
7. Bilgi Yönetimi
Bir tespitin planlaması, tasarımı, analizi ve yorumu esnasında bilgi yönetimi
uzmanlarına danışın. Bilgi toplama metotlarının teknik olarak sağlam olması
gerekir. Bilgi yönetimi konusunda yerel bilginin olmadığı yerlerde teknik destek
Çocuk Koruma Çalışma Grubu vasıtasıyla bulunabilir (Bkz. 5. Standart).
8. Onurlu bir yaşam:
İnsani müdahalelerin tasarlanma şekli afetten etkilenen insanların onurunu ve
refahını ciddi biçimde etkilemektedir. Her bir bireyin değerine saygı duyan,
sıkıntılarla baş etme mekanizmalarını güçlendiren, kültürel ve dini kimlikleri
destekleyen, toplum tabanlı öz yardımları geliştiren ve pozitif sosyal destek ağları
oluşturan program yaklaşımlarının hepsi psikososyal refaha katkı sağlamaktadır
ve insanların onurla yaşama haklarının temel bir parçasıdır.
9. Program Değerlendirmeleri:
Değerlendirmeler; gerçek zamanlı olarak bir projenin veya programın tam
ortasında veya sonunda sonuçların tespit edilmesi için, iyi uygulamaların
tanımlanması için ve gelecekteki programlara yönelik önerilerde bulunulması için
stratejilere bilgi verir. Bağımsız değerlendiriciler dahil olmak üzere bu alana özgü
standartlar doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Değerlendirme sonuçlarının
etkilenen insanlarla paylaşılması mümkündür böylece programların kalitesinin
geliştirilmesine yönelik alternatif seçeneklere dair fikirlerini paylaşabilirler.
Değerlendirmelerin bulgularını programlamaya dahil etmek için açık bir plan
olmalıdır.
10. Çocuklar dahil olmak üzere etkilenen insanların görüşlerinin
alınması:
Etki tespiti (başka bir deyişle, ister olumlu ister olumsuz, ister kasıtlı ister kasıtsız
olsun müdahalelerin yaygın etkileri) insani müdahaleler için hem gerçekçi hem
de önemli olarak görülmektedir. Çocuklar dahil olmak üzere etkilenen insanlar
hayatlarındaki değişikliklerin en iyi yargıcıdırlar.
54
57
KAYNAKLAR

CPWG (2012). Child Protection Rapid Assessment toolkit

Save the Children (2005). Practice Standards in Children’s
Participation

The Sphere Project (2011). Sphere Core Standards

UN Committee on the Rights of the Child (2009). General
Comment No 12. CRC/C/GC/12

www.cpwg.net

www.cpmerg.org

www.oneresponse.net/assessments
58
55
4. STANDART
Bu yüzden etki tespiti, program izlemesi ve program değerlendirilmesi; çocukların
ve yetişkin insanların niteliğe ve aynı zamanda niceliğe odaklanan
geribildirimlerini, açık uçlu dinlemelerini ve diğer katılımcı yaklaşımlarını
kapsamalıdır. Çocuklar için bu onların bir hakkı olmasının yanında aynı zamanda
zor durumlarda kontrol edebilme ve kendilerini ifade hissi kazanmalarında onlara
yardımcı olacaktır ve olumlu kişiliklerine, mücadele etme yönlerine ve yaşam
becerilerine katkı sağlayacaktır.
5. STANDART
STANDART
5.5.STANDART
BİLGİYÖNETİMİ
YÖNETİMİ
BİLGİ
İnsanimüdahale
müdahalebağlamında
bağlamındabilgi
bilgiyönetimi
yönetimistandardının
standardınınuygulandığı
uygulandığıüçüç
İnsani
faaliyet
kategorisi
vardır:
faaliyet
kategorisi
vardır:
Gerektiğinde
belirli
çocuk
hakkında
bilgi
toplanır,
depolanır
paylaşılır
(1)(1)Gerektiğinde
belirli
birbir
çocuk
hakkında
bilgi
toplanır,
depolanır
veve
paylaşılır
(Bkz.
Standart
Vaka
Yönetimi)
(Bkz.
15.15.
Standart
Vaka
Yönetimi)
Genel
risk
faktörlerine
ihlal
şekillerine
bakılarak
belirli
bağlamdaki
(2)(2)Genel
risk
faktörlerine
veve
ihlal
şekillerine
bakılarak
belirli
birbir
bağlamdaki
çocukların
genel
durumu
hakkında
bilgi
toplanır
veya
derlenir
(Bkz.
çocukların
genel
durumu
hakkında
bilgi
toplanır
veya
derlenir
(Bkz.
6. 6.
standart
izleme)
standart
izleme)
içinbilgi
bilgitoplanır,
toplanır,işlenir
işlenirveve
Müdahaleningenel
genelbirbirresminin
resmininçizilmesi
çizilmesiiçin
(3)(3)Müdahalenin
kullanılır
(Bkz.
Standart
Program
Döngüsü
Yönetimi)
kullanılır
(Bkz.
4. 4.
Standart
Program
Döngüsü
Yönetimi)
Son
bilgi
kategorisi;
çocukların
korunmasına
yönelik
program
kararlarının
Son
iki iki
bilgi
kategorisi;
çocukların
korunmasına
yönelik
program
kararlarının
bilgilendirilmesiamacıyla
amacıylagüçlendirilebilir,
güçlendirilebilir,incelenebilir,
incelenebilir,özetlenebilir
özetlenebilirveve
bilgilendirilmesi
kullanılabilir.
Uygun
olduğunda
koordineli
müdahaleye
yönelik
olarak
bilgi
kullanılabilir.
Uygun
olduğunda
koordineli
birbir
müdahaleye
yönelik
olarak
bilgi
ilgiliaktörlerle
aktörlerlepaylaşılmalıdır.
paylaşılmalıdır.BuBustandart
standartmevcut
mevcutolan
olanaraçların
araçlarınvevebilgi
bilgi
ilgili
bilgi
ziyade
yönetimi
konusundaki
eğitimlerin
yerine
geçmeyi
amaçlamaktan
ziyade
bilgi
yönetimi
konusundaki
eğitimlerin
yerine
geçmeyi
amaçlamaktan
yönetimi
konusunda
çocuk
koruma
perspektifi
sunmaktadır.
yönetimi
konusunda
birbir
çocuk
koruma
perspektifi
sunmaktadır.
STANDART
STANDART
Etkiliçocuk
çocukkoruma
korumaprogramına
programınayönelik
yönelikgerekli
gerekligüncel
güncelbilgi;
bilgi;gizliliğe
gizliliğe
Etkili
tamamıyla
saygı
gösterilerek
“hiçbir
zarar
verme”
ilkesi
çocukların
tamamıyla
saygı
gösterilerek
veve
“hiçbir
zarar
verme”
ilkesi
veve
çocukların
yüksek
yararı
dikkate
alınarak
toplanır,
kullanılır,
depolanır
paylaşılır.
yüksek
yararı
dikkate
alınarak
toplanır,
kullanılır,
depolanır
veve
paylaşılır.
TEMEL
EYLEMLER
TEMEL
EYLEMLER
HAZIRLIKLI
OLMA
HAZIRLIKLI
OLMA
Diğerinsani
insaniyardım
yardımçalışanları
çalışanlarıileilebağlantılı
bağlantılıolarak
olarakulusal
ulusalveya
veyadiğer
diğer
• • Diğer
mevcut
bilgi
yönetimi
sistemlerine
ilgili
ulusal
mahremiyet
kanunlarına
mevcut
bilgi
yönetimi
sistemlerine
veve
ilgili
ulusal
mahremiyet
kanunlarına
gerekliliklerine
dayalı
(örneğin;
kayıt
vaka
yönetimi
formları,
tespit
veve
gerekliliklerine
dayalı
(örneğin;
kayıt
veve
vaka
yönetimi
formları,
tespit
durumtakibi
takibi
araçları,
çocuk
koruma
müdahalelerinin
izlenmesiiçiniçin
vevedurum
araçları,
çocuk
koruma
müdahalelerinin
izlenmesi
performansizleme
izlemearaçları;
araçları;bilgi
bilgiyönetimi
yönetimiileileilgili
ilgilieğitimler
eğitimlervevebilgi
bilgi
performans
paylaşımı
protokolleri
gibi)
kurumlar
arası
standart
bilgi
araçlarını
geliştirin,
paylaşımı
protokolleri
gibi)
kurumlar
arası
standart
bilgi
araçlarını
geliştirin,
yapın;
uyarlayın
çevirisini
uyarlayın
veve
çevirisini
yapın;
çalışan
diğerleriyle
birlikte
bağlamdaki
mevcut
Çocuk
koruma
alanında
çalışan
diğerleriyle
birlikte
bağlamdaki
mevcut
enen
• • Çocuk
koruma
alanında
güncel
çocuk
koruma
istatistiklerini
tanımlayın
üzerinde
karar
kılınan
güncel
çocuk
koruma
istatistiklerini
tanımlayın
veve
üzerinde
karar
kılınan
diziöncelikli
öncelikliçocuk
çocukkoruma
korumakonularına
konularına(aile
(ailetabanlı
tabanlıbakımla
bakımlailgili
ilgili
birbirdizi
konular,
çocuk
refahı,
çocuk
işçiliğinin
şiddetin
kötü
biçimleri
gibi)
konular,
çocuk
refahı,
çocuk
işçiliğinin
veve
şiddetin
enen
kötü
biçimleri
gibi)
yönelik
kurumlar
arası
referans
değer
belirleyin;
yönelik
kurumlar
arası
birbir
referans
değer
belirleyin;
56
5959
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ
SONUÇ
GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
SONUÇ
SONUÇ
HEDEFİ
HEDEFİ
1. 1.
Belirlenen
Belirlenen
kurumlar
kurumlar
arası
arası
araçların
araçların
aktif
aktif
olarak
olarak
kullanıldığı
kullanıldığı
süreçlerin
süreçlerin
sayısı:
sayısı:
3/33/3
EYLEM
EYLEM
GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
EYLEM
EYLEM
HEDEFİ
HEDEFİ
2.Vakalar
2.Vakalar
yönetilirken
yönetilirken
bilginin
bilginin
paylaşılmasına
paylaşılmasına
yönelik
yönelik
prosedürler
prosedürler
hakkında
hakkında
bilgi
bilgi
sahibi
sahibi
olan
olan
üzerinde
üzerinde
anket
anket
uygulanan
uygulanan
üye
üye
kuruluş
kuruluş
personel
personel
oranı
oranı
3.Bilgi
3.Bilgi
toplamaya
toplamaya
başlamadan
başlamadan
enen
az az
birbir
gün
gün
önce
önce
eğitilen
eğitilen
veri
veri
toplayıcılarının
toplayıcılarının
yüzdesi
yüzdesi
4.Veri
4.Veri
toplamada
toplamada
takip
takip
edilmesi
edilmesi
gereken
gereken
en en
az az
5 etik
5 etik
ilkeilke
sıralayabilecek
sıralayabilecek
veri
veri
toplayıcıların
toplayıcıların
yüzdesi
yüzdesi
5. Acil
5. Acil
durum
durum
müdahalesi
müdahalesi
içerisinde
içerisinde
çalışılan
çalışılan
Çocuk
Çocuk
Koruma
Koruma
önerilerinin
önerilerinin
oranı
oranı
Kurumlar
Kurumlar
arası
arası
tespitler
tespitler
esnasında
esnasında toplanan
toplanan bilgilerle
bilgilerle kritik
kritik bağlantı
bağlantı
göstermiştir,
göstermiştir,
6. 6. BirBir röportajdan
röportajdan önce
önce bilgilendirilip
bilgilendirilip rıza
rıza
gösterdiğini
gösterdiğinihatırlayan
hatırlayananket
anketyapılan
yapılançocukların,
çocukların,
ebeveynlerin
ebeveynlerin
veya
veya
bakıcıların
bakıcıların
oranı
oranı
%90
%90
%100
%100
%90
%90
Evet
Evet
%90
%90
NOTLAR
NOTLAR
(1)Bazı
(1)Bazıkurumlar
kurumlarvaka
vaka
yönetiminde
yönetiminde
dahil
dahil
olmak
olmak
istemediğinden
istemediğinden
uyarlama
uyarlama
gerekebilir.
gerekebilir.
(2)(2) İnsanlara
İnsanlara ilişkin
ilişkin
bilgiye
bilgiye
etik
etik
birbir
yaklaşım,
yaklaşım,
ülke
ülke
düzeyinde
düzeyinde
belirlenmelidir
belirlenmelidir
fakat
fakat
“hiçbir
“hiçbir zarar
zarar verme”,
verme”,
çocukların
çocukların
yüksek
yüksek
yararı,
yararı,
bilginin
bilginin gizliliği
gizliliği gibi
gibi
ilkelere
ilkelere saygıyı
saygıyı dada
kapsayabilir.
kapsayabilir.
57
6060
5. STANDART
5. STANDART
Üzerindekarar
karar
kılınan
araçlar
kullanarak
ortakveya
veyakoordineli
koordinelitespitlerde
tespitlerde
  Üzerinde
kılınan
araçlar
kullanarak
ortak
yer
alın,
mümkün
olan
yerlerde
kuruma
özgü
tespitlerden
kaçının;
yer
alın,
mümkün
olan
yerlerde
kuruma
özgü
tespitlerden
kaçının;
Herhangi
veri
toplama
öncesinde
veri
toplayıcılarını
röportaj
becerileri,
  Herhangi
birbir
veri
toplama
öncesinde
veri
toplayıcılarını
röportaj
becerileri,
çocuklarlaetkileşim
etkileşimkurmaya
kurmayavevegizlilik
gizlilikönlemlerine
önlemlerineyönelik
yönelikteknikler
teknikler
çocuklarla
konusunda
eğitin;
konusunda
eğitin;
Bilgininkaynağından
kaynağındanrıza
rızaisteyin
isteyin(örneğin;
(örneğin;çocuklardan,
çocuklardan,bakıcılarından
bakıcılarından
  Bilginin
veya
topluluk
üyelerinden);
veya
topluluk
üyelerinden);
Vakayönetimi,
yönetimi,durum
durumtakibi,
takibi,performans
performanstakibi
takibiveya
veyabireysel
bireyselçocukların
çocukların
  Vaka
takibi,
ülkede
hâlihazırda
var
olanların
üzerine
dayanarak
geliştirilmesi
gibi
takibi,
ülkede
hâlihazırda
var
olanların
üzerine
dayanarak
geliştirilmesi
gibi
çocukkoruma
korumamüdahalesinin
müdahalesininkilit
kilitögelerinin
ögelerinindesteklenmesi
desteklenmesiamacıyla
amacıyla
çocuk
insaniyardım
yardımçalışanlarıyla
çalışanlarıylabirlikte
birlikteenenuygun
uygunbilgi
bilgiyönetimi
yönetimisistemlerini
sistemlerini
insani
kurun;
kurun;
Kişiselbilgileri
bilgileriisim
isimkullanmadan
kullanmadandiğer
diğerbilgilerle
bilgilerlebağlayan
bağlayanreferans
referanskodlar
kodlar
  Kişisel
geliştirin;
geliştirin;
Vakaya
dair
bilgiyi
ancak
çocuk
veya
bakıcısı
izin
verdiğinde
paylaşın;
  Vakaya
dair
bilgiyi
ancak
çocuk
veya
bakıcısı
izin
verdiğinde
paylaşın;
Yazılıbilgiyi
bilgiyi(vaka
(vakabelgelerini)
belgelerini)kilitli
kilitli(yangına
(yangınadayanıklı
dayanıklıvevemetal)
metal)
  Yazılı
kabinlerde
saklayın
veya
ülke
dışına,
başka
yere
transfer
edin;
kabinlerde
saklayın
veya
ülke
dışına,
başka
birbir
yere
transfer
edin;
Elektronikverileri
verilerişifrelerle
şifrelerlekoruyun
koruyunveveinternet
internetaracılığıyla
aracılığıylaancak
ancakşifreli
şifreli
  Elektronik
dosyalar
olarak
gönderin;
dosyalar
olarak
gönderin;
Bilgiyianaliz
analizeden/derleyen/şifreleyen
eden/derleyen/şifreleyenkişilerin
kişileringüvenilir
güvenilirolduklarını
olduklarınıveve
  Bilgiyi
ellerindekibilginin
bilgininniteliğinin
niteliğininfarkında
farkındaolduklarını
olduklarınıtemin
teminedin
edinvevebilginin
bilginin
ellerindeki
güvenli
ortamda
ele
alındığını
temin
edin;
güvenli
birbir
ortamda
ele
alındığını
temin
edin;
Tahliye
veya
diğer
mücbir
sebepler
ihtimaline
karşın
gizlilik
temin
eden
  Tahliye
veya
diğer
mücbir
sebepler
ihtimaline
karşın
gizlilik
temin
eden
birbir
acil
durum/çıkış
stratejisi
tasarlayın;
acil
durum/çıkış
stratejisi
tasarlayın;
İnsanlarailişkin
ilişkinbilginin
bilgininuygun
uygunolduğu
olduğuölçüde
ölçüdetopluluk
toplulukveveçocuklar
çocuklardâhil
dâhil
  İnsanlara
olmaküzere
üzereilgili
ilgiliaktörlerle
aktörlerlebirleştirildiğini,
birleştirildiğini,incelendiğini
incelendiğinivevepaylaşıldığını
paylaşıldığını
olmak
temin
edin;
temin
edin;
Tüm Çocuk
ÇocukKoruma
Korumaçalışanlarını
çalışanlarını temel
temelvevegüvenli
güvenlibilgi
bilgiyönetimi
yönetimi
  Tüm
konusunda
eğitin;
konusunda
eğitin;
5. STANDART
MÜDAHALE
MÜDAHALE
KILAVUZ NOTLAR
5. STANDART
1. Eşgüdüm:
Çoğu acil durum müdahalesinde OCHA; çocuk koruma bilgi yönetimi odak
noktalarının aktif katılımı aracılığıyla içerisine çocuk korumanın dahil edildiği Bilgi
Yönetimi Görev Gücü oluşturur. Bazı acil durumlar özel bir çocuk koruma bilgi
eşgüdüm mekanizması gerektirirken diğerleri bilgi yönetimi eşgüdümünü geniş
çocuk koruma mekanizmasının içine dahil etmektedir. Bu eşgüdüm organı; bilgi
yönetimine ilişkin faaliyetleri yürütebilir ve diğer bilgi yönetimi süreçleriyle
(örneğin; diğer sektörlerdekilerle) bağlantılar temin edebilir. Standart kayıt
formları, standart eğitim modülleri, tespitler esnasındaki acil eylemler konusunda
rehberlik, değerlendirme sonuçlarının paylaşılması konusunda rehberlik ve
etkilenen insanların bilgi ihtiyaçlarının nasıl ele alınacağı konusunda rehberlik gibi
standart araçların ve prosedürlerin geliştirilmesi veya uyarlanması amacıyla diğer
kişilerle işbirliği oluşturulmasında sorumluluk alabilir. Bu tür araçlar Küresel
Çocuk Çalışma Grubu ile paylaşılabilir. Eşgüdüm çabaları; belirli bir yerde mevcut
tüm organizasyonları ve onların kendilerine ait yetkilerini dikkate almalıdır.
2. Yaygın Hatalar:
Bilgi yönetiminde karşılaşılan aşağıdaki yaygın hatalara dikkat edin:













Mevcut vaka yönetimi sistemlerinin kullanılmaması
Gizlilik ilkesine saygı göstermeyen verilerin toplanması
Bilginin sonunda nasıl kullanılacağının bilinmemesi
Koordineli olmayan bir yolla veri toplanması
Verilerin toplanması fakat analiz edilmemesi
Karmaşık göstergelerin kullanılması
Genelleştirilmemesi gereken verilerin genelleştirilmesi
Verileri yorumlarken mevcut bağlamların dikkate alınmaması
Uygun olmayan veri toplama metotlarının kullanılması
Bilginin sınıflandırılmaması
Bilgi veren kişilere verdikleri bilginin neden gerekli olduğunun ve nasıl
kullanılacağının anlatılmaması
Bilgi toplama esnasında beklentilerin artırılması (yanlış taahhütlerde
bulunarak)
Bilginin geç kullanımı ya da hiç kullanılmaması
3. Güvenlik Önlemleri
Belirli durumlarda aşırı kritik bilgiler, kısıtlı erişim gibi güvenlik önlemlerini
gerektirebilir. Bilgiler; transfer edilmeyen şifrelere erişim imkanı verilmiş sınırlı
sayıda kişilerin bilgisiyle ülke içinde veya dışında güvenli yerlerde
depolanmalıdır. Tüm belgelerin sadece bu iş için kullanılan mevcut kilitlenebilir
dosya sepetlerinde veya dolaplarda saklanması gerekir. Tüm elektronik bilgiler
korunmalıdır.
Toplanan bilgilerin depolanması ve yönetilmesinde kâğıt dosyaların mı elektronik
58
61
dosya sepetlerinde veya dolaplarda saklanması gerekir. Tüm elektronik bilgiler
korunmalıdır.
4. Bilginin Sahibi Kimdir
Uygun olduğunda hükümetler (Sosyal Politikalar Bakanlığı aracılığıyla) veri
toplanması ve bilginin depolanması dahil olmak üzere bilgi yönetimine dahil
olmalıdır. Her ne kadar bu bir acil durumun başlangıcında mümkün olmayabilirse
de uzun vadede sürdürülebilirliklerin temin edilmesi, mevcut uygulamaların
baltalanmasından kaçınılması ve çocuk koruma sistemlerinin güçlendirilmesi
amacıyla mevcut yapılar içerisinde çalışmaya ve bilgi yönetimi konusunda
hükümetin kapasitesinin oluşturulmasına özel önem verilmelidir. Özellikle silahlı
kuvvetlere veya gruplara katılan çocuklar ve hükümet yetkilileri veya vekilleri
tarafından işlenen ihlallerden hayatta kalanlar hakkında bilgi toplandığında
hükümet katılımının çocuklara yönelik kasıtsız zararlar vermemesini temin edin.
5. Bilgi Paylaşımı
Bireysel kız veya erkek çocukları hakkında bilgi ve veri toplanılan herhangi bir
projede birlikte çalışan farklı ortaklar (hükümetler dahil) arasında Bilgi Paylaşım
Protokollerinin geliştirilmesi önemlidir. Bu protokoller; bilginin nasıl toplandığı
hakkında ve bir çocuk hakkındaki bilginin bir kısmının veya tamamının
paylaşılmasında hangi temellerin olması gerektiği hakkında rehberlik sağlamalıdır.
Bilgi paylaşımı çocuğun yüksek yararına olmalıdır ve “hiçbir zarar verme” ve “gizli
bilgi” ilkelerine uymalıdır.
6. Zorunlu Raporlama
Bazı ülkelerin; çocuk koruma çalışanlarının istismar veya ihmal vakalarını ilgili
hükümet yetkililerine bildirmesini gerektiren zorunlu raporlama yükümlülükleri
vardır. Bağlamda uygulanabilir yerel kanunlara ve standartlara aşina olunması ve
mümkün olan yerlerde bunlara bağlı kalınması önemlidir. Bazı aktörlerin gizliliği
sürdüremeyebileceğine dair endişelerin olduğu yerlerde veya raporlamanın
aktörleri veya çocuğu riske atacağı durumlarda kararlar her bir vaka temelinde ayrı
ayrı alınmalıdır ve kararlar alınırken her şeyden önce çocuğun yüksek yararına
dikkat edilmelidir.
7. Veri Gizliliği
Herhangi bir çocuk, bakıcı veya topluluk lideri hakkında toplanan bilgiler gizli olarak
ele alınmalıdır. Bu yüzden bilgiye erişimi olan uzmanların sayısının en aza
indirilmesi önelidir: ne kadar az kişi dahil olursa gizliliği sağlamak o kadar kolay
olur. Çalışmaları içerisinde görevliler vakalara kişisel bilgileri gereksiz yere
açıklamadan tanımlanabilecekleri uygun referans numaralarının verilmesini temin
etmelidirler. Referans kodlarının tek işlevi, kişisel bilgilerin diğer bilgilerle
bağlanmasıdır. Benzer şekilde, elektronik olarak gönderilen/paylaşılan herhangi bir
bilginin ayrı bir ek olarak gönderilmesi ve şifre ile korunması gerekir.
Bilgi ancak çocuğun yüksek yararına olduğu takdirde “gizli bilgi” temelinde
62
59
5. STANDART
Toplanan bilgilerin depolanması ve yönetilmesinde kâğıt dosyaların mı elektronik
veri tabanlarının mı kullanılacağına karar verilmesi, Kurumlar arası Çocuk Koruma
61
Bilgi Sisteminde olduğu gibi vakanın yüküne, çocukların ve elektronik veri tabanı
oluşturacak kaynakların coğrafi yerine bağlı olarak gerçekleştirilmelidir.
bağlanmasıdır. Benzer şekilde, elektronik olarak gönderilen/paylaşılan herhangi bir
bilginin ayrı bir ek olarak gönderilmesi ve şifre ile korunması gerekir.
+,-./-0/11"
+,-./-0/11"
8. Olur
Olur Alımı
Alımı
Bilgilendirerek
Bilgilendirerek rıza
rıza alımı,
alımı, onay
onay verme
verme kapasitesi
kapasitesi olan
olan ve
ve seçim
seçim özgürlüğünü
özgürlüğünü
kullanan
kullanan kişinin
kişinin gönüllü
gönüllü anlaşmasıdır.
anlaşmasıdır. “Bilgilendirilmiş
“Bilgilendirilmiş Rıza
Rıza Alımı”
Alımı” nın
nın
gerçekleştirilmesi
gerçekleştirilmesi için
için bireyin
bireyin anlayabilmesi
anlayabilmesi ve
ve kendi
kendi durumuna
durumuna ilişkin
ilişkin karar
karar
alabilmesi
alabilmesi gerekir.
gerekir. Çocuğun
Çocuğun yaşına
yaşına ve
ve olgunluk
olgunluk seviyesine
seviyesine bağlı
bağlı olarak
olarak
bilgilendirilmiş
bilgilendirilmiş rıza
rıza bir
bir çocuktan
çocuktan veya
veya çocuğun
çocuğunvasisinden
vasisindenalınabilir.
alınabilir.Genel
Genelolarak
olarak
rıza,
rıza, çocuk
çocuk anlayacak
anlayacak kadar
kadar olgun
olgun sayıldığında
sayıldığında çocuktan
çocuktanalınır.
alınır.Genelde
Genelde15-18
15-18
yaş
yaş arasındakiler
arasındakiler yazılı
yazılı veya
veya sözlü
sözlü rıza
rızaverebilecek
verebilecekdurumda
durumdaolurlar.
olurlar.Daha
Dahaküçük
küçük
çocuklar
çocuklar için
için kararlar
kararlar her
her bir
bir vaka
vaka temelinde
temelinde ayrı
ayrı ayrı
ayrıalınmalıdır.
alınmalıdır.Eğer
Eğerröportajı
röportajı
yapan
yapan kişi,
kişi, çocuğun
çocuğun bilgilendirilmiş
bilgilendirilmiş rıza
rıza sözleşmesinin
sözleşmesinin içeriğini
içeriğini anlamadığına
anlamadığına
kanaat
kanaat getirirse
getirirse yazılı
yazılı rıza
rızabir
birebeveynden
ebeveyndenveya
veyavasiden
vasidenalınmalıdır.
alınmalıdır.Her
Herdurumda,
durumda,
çok
çok küçük
küçük yaştaki
yaştaki çocuklar
çocuklar için
için bile
bile (5
(5yaş
yaşaltı
altıçocuklar)
çocuklar)çocukların
çocuklarınyaşına
yaşınauygun
uygun
sade
sade bir
bir dille
dille bilginin
bilginin neden
neden alındığı
alındığıve
venerede
neredekullanılacağı
kullanılacağıve
venasıl
nasılpaylaşılacağı
paylaşılacağı
açıklanmaya
açıklanmaya çalışılmalıdır.
çalışılmalıdır. Bu,
Bu, bilgiyi
bilgiyi veren
veren ile
ile alan
alan arasındaki
arasındaki potansiyel
potansiyel
çatışmaları
çatışmaları önler.
önler. Bilgilendirilmiş
Bilgilendirilmiş bir
bir rıza
rıza formunda
formundagenel
genelolarak:
olarak:bilgi
bilgitoplamanın
toplamanın
amacı,
amacı, niteliği,
niteliği, metodu
metodu ve
ve süreci;
süreci; bilgiyi
bilgiyi verenin
vereninrolleri
rollerive
vehakları,
hakları,potansiyel
potansiyelrisk
risk
ve
ve faydalar
faydalar gibi
gibi veriler
veriler yer
yer almaktadır.
almaktadır. Aynı
Aynı zamanda
zamanda bilginin
bilginin doğruluğunu
doğruluğunuve
ve
gizliliğini
gizliliğini de
de temin
temin etmelidir.
etmelidir.Rızalar,
Rızalar,sözlü
sözlüveya
veyayazılı
yazılışekilde
şekildedoldurulan
doldurulanformlarda
formlarda
alınabilir.
alınabilir. İki
İki şekilde
şekilde de
de formda
formda bilgiyi
bilgiyi verenin
verenin tam
tamadı,
adı,soyadı
soyadıve
veimzası
imzasıve
vetarih
tarih
olmalıdır
olmalıdır (bu
(bu bilgi
bilgi gizlilik
gizlilik sebeplerinden
sebeplerindendolayı
dolayıayrı
ayrıtutulmadıkça).
tutulmadıkça).
,
,
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
60

ICRC
ICRC (2009,
(2009, revision
revision forthcoming).
forthcoming).Professional
ProfessionalStandards
Standards
for
Protection
Work
(Chapter
5;Managing
for Protection Work
(Chapter 5;Managing Sensitive
Sensitive
Protection Information)
Protection Information)


UNHCR and IRC (2011). Field Handbook for Implementation
UNHCR and IRC (2011). Field Handbook for Implementation
of UNHCR BID Guidelines
of UNHCR BID Guidelines


www.childprotectionism.org
www.childprotectionism.org
63
63
STANDART
5.
STANDART
5.
STANDART
STANDART
55
5. STANDART
Bilgi ancak çocuğun yüksek yararına olduğu takdirde “gizli bilgi” temelinde
paylaşılmalıdır.
paylaşılmalıdır. Kişisel
Kişisel olarak
olarak tanımlanabilen
tanımlanabilen bilgiyi
bilgiyi korumanın
korumanınbir
birdiğer
diğeryolu
yoluise
ise
istenilen
istenilen kullanımına
kullanımına bağlı
bağlı olarak
olarakyalnız
yalnızkümelenmiş
kümelenmişverilerin
verilerinpaylaşılmasıdır.
paylaşılmasıdır.62
6. STANDART
Bir çocuğun hayatına veya refahına yönelik risklere karşılık verilebilmesinde
acil müdahale eylemlerinin yapılabilmesi için izleme, müdahale ve sevk
sistemleriyle birleştirilmelidir. Çatışmadan etkilenen bağlamlarda ve
çatışmanın taraflarının, BM Genel Sekreterliği Çocuklar ve Silahlı Çatışmalar
yıllık raporunda listelendiği yerlerde BM Genel Sekreteri, çocuklara karşı
işlenen ciddi ihlaller konusunda izleme ve raporlama mekanizmalarının
kurulmasını talep edecektir. İlgili ülkelerde çatışmaya ilişkin cinsel şiddet
konusunda izleme, analiz ve raporlama düzenlemeleri de aktif hale
getirilecektir. Bu raporlar BM Güvenlik Konseyinin ve diğerlerinin harekete
geçmeleri için ihlaller konusunda teyit edilmiş bilgi sağlar.
STANDART
Çocuk Koruma sorunları konusundaki objektif ve zamanlı bilgi, etik bir
tutum içerisinde toplanır; önleme ve müdahale faaliyetlerini sistematik
biçimde başlatır ve bilgilendirir.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA




Mevcut sevk sistemleri ve bu sistemlerdeki boşluklar dahil olmak üzere
çocuk koruma sistemlerinin ulusal düzeyden topluluk düzeyine haritasını
çıkarın;
Temel çocuk koruma bilgisi konusunda üzerinde karar kılınan bir referans
noktası oluşturulması amacıyla mevcut kaynakları kullanın;
Diğer insani yardım çalışanlarıyla birlikte izlemeye yönelik ortak
göstergelere ve süreçlere karar verin ve farklı aktörlerin rollerini belirleyin;
Hükümet ve topluluk kuruluşları/organları arasında ve içerisinde bir sevk
sistemi geliştirin ve tüm personelin bireysel vakaları sevk
sorumluluklarının farkında olduklarından emin olun;
61
64
ST6.STANDART
ANDART
Çocuk koruma konularının sistematik olarak izlenmesi, acil durumun ilk
aşamasından itibaren gerçekleştirilmelidir. İzleme; şiddet, sömürü, istismar ve
ihmal şekillerini ve seviyelerini gösteren bilgilerin sürekli toplanması anlamına
gelmektedir. Bazı durumlarda bu özel vakalar veya ihlaller hakkında bilgi
toplanmasını da kapsayabilir. İzlenecek konular ve sorunlar bağlama göre
büyük ölçüde değişiklik gösterse de genelde çocuk kaçırma, istismar, keyfi
gözaltına alma, tehlikeli çocuk işçiliği, ruhsal ve fiziksel refah, öldürme,
yaralama, askere alma, aileden ayrılma, cinsel sömürü, cinsel şiddet ve
kaçakçılık gibi konuları kapsar.
6. STANDART
ÇOCUK KORUMANIN İZLENMESİ
•
İzlemede yer alan çocuk koruma çalışanlarının ve topluluk üyelerinin etik
hususlar dahil olmak üzere gözetime ilişkin rollerine özgü eğitimler
aldığından emin olun;
Raporların ve sevklerin uygun zamanda gerçekleştirildiğinin temin
edilmesi için finansal ve lojistik gereksinimleri ve iletişim yöntemlerini
dikkate alın;
Silahlı çatışma durumlarında, çatışmaya ilişkin cinsel şiddet dahil olmak
üzere çocuklara yönelik önemli ihlallerin gözetimini üstlenecek ortakları
belirleyin.
6. STANDART
•
•
MÜDAHALE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
62
Mevcut olan araştırma, tespit, gözetim veya ilgili diğer ilgileri asgari
standartlar değişiklikler (tam değişiklikler) analiz edin;
Kullanılacak tanımlar ve göstergeler, veri toplama metotları ve bilgi
yönetim sistemleri (kâğıtta ve elektronik) dâhil olmak üzere izlenecek
sorunlar üzerinde anlaşın;
Veri toplayıcılarını eğitin;
Diğer çocuk koruma izleme sistemleri ile bilginin paylaşılmasına yönelik
prosedürleri harmanlayın;
Az sayıda raporlamanın (raporlanmayan vakaların yüzdesi) veya fazla
sayıda raporlamanın (birden fazla kez raporlanan vakalar) farkında olun
ve mümkünse bunları tahmin edin ve her ikisinin sebeplerini de inceleyin
Yaş ve cinsiyete ek olarak veri sınıflandırmaya yönelik diğer ölçütlere
karar verin;
BM’nin İzleme ve Raporlama Mekanizması ülke görev gücü kurduğu
silahlı çatışma durumlarında çocuklara yönelik ciddi ihlalleri izleyin,
raporlayın ve çatışmaya ilişkin çocuk koruma sorunlarının ilgili görev
gücüne yönlendirildiğini doğrulayın;
Mevcut kuruluşların veya eşgüdümden sorumlu insanların izleme
faaliyetleri aracılığıyla bilginin nasıl sağlandığı konusunu tartışmalarını
temin edin;
Koordineli kurumlar arası bir düzeyde, vakalara ve ihlallere karşı uygun
müdahaleleri tanımlayın (Bkz. 3. 4. ve 15. Standart)
Bilgi toplarken ve rıza alırken çocuğun yüksek yararını en önemli husus
olarak göz önünde bulundurun;
Bilgi yönetiminde iyi uygulamaların takip edildiğini temin edin (Bkz. 5.
Standart).
65
ÖLÇME
1. Çocuk koruma sorunları konusunda bilgi içeren düzenli
raporların oranı (örneğin, durum raporları)
%100
2.Çocuk koruma izleme sistemine dahil edilen bilgiler en
azından cinsiyete ve yaşa göre sınıflandırılmıştır
Evet
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3.Etik hususlar dahil olmak üzere çocuk koruma hakkında
veri toplama konusunda eğitilen veri toplayıcılarının
yüzdesi
%100
4.İzleme ekiplerindeki ortalama kadın üye oranı
5.Göstergeler, veri toplama metotları ve veri toplama
sıklığı olmak üzere ortak izleme çerçevesi üzerinde karar
kılınmıştır
6. BM’nin İzleme ve Raporlama Mekanizması görev gücü
kurduğu silahlı çatışma durumlarında çocuklara yönelik
ciddi ihlaller BM’nin İzleme ve Raporlama Mekanizması
kılavuzuna uygun olarak izlenmektedir ve çatışmaya
ilişkin cinsel şiddet ilgili rehberlere uygun olarak
izlenmektedir
NOTLAR
6. STANDART
SONUÇ HEDEFİ
6. STANDART
SONUÇ GÖSTERGESİ
(1)
”Düzenli
Rapor” ülkede
tanımlanabilir.
%50
Evet
Evet
7.”En yüksek yarar belirleme sürecinden” geçen vakaların
sayısı
KILAVUZ NOTLAR
1.Haritalama
Durumun ve temel boşlukların anlaşılması için mevcut izleme ve gözetim
sistemlerinin haritasının çıkarılması gerekir. İzleme sistemi yoksa kurulmalıdır
ve mümkün ve uygun yerlerde onları geliştirmeye ve güçlendirmeye istinaden
olabildiği ölçüde mevcut sistemlere bağlanmalıdır. Mevcut izleme ve raporlama
mekanizmaları aşağıdakileri kapsayabilir:
•
•
•
•
•
Topluluk temelli izleme veya raporlama
Mülteci ve Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişilerin kamp Koruma Komiteleri
veya yönetim komiteleri
Çocuk haklarının veya çocuk korumanın izlenmesine yönelik ulusal
metotlar
Ulusal veya yerel olay ya da yaralanma gözetim sistemleri
Rutin idari veri (örneğin; sağlık sisteminden, polisten ve eğitim
sisteminden gelen)
63
66
6.6.STSTANDART
ANDART
•
Silahlı çatışma durumlarında çocuklara yönelik ciddi ihlaller konusunda BM
Güvenlik Konseyi tarafından kurulan İzleme ve Raporlama Mekanizması
Cinsel Şiddet Konusunda Güvenlik Konseyi tarafından kurulan İzleme,
Analiz ve Raporla Düzenlemeleri
Cinsiyete Dayalı Şiddetin ve Çocuk Koruma Bilgi Yönetim Sistemlerinin
izlenmesine yönelik BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ve BM Nüfus
Fonunun ortak sistemi
•
•
Medya bilgisinin, polis raporlarının vs. sistematik incelemesi dahil olmak üzere
herhangi bir İzleme ve Raporlama Mekanizması veya İzleme Analiz Etme
Raporlama Mimarisine ek olarak diğer izleme mekanizmaları kurulmalıdır.
2. Tespit Etme:
Eğilimlerin ve temel çocuk koruma sorunlarının ve risklerinin tanımlanması
amacıyla mevcut bilgileri analiz edin. Bunun kapsamında bu problemlerin
ortaya çıkma bağlamları ve bunlara müdahale edilip edilmediği ve nasıl
müdahale edildiği vardır. Analiz; izlemenin önündeki güvenlik bağlamını ve
riskleri, kaynak gereksinimlerini, mevcut bilgi kaynaklarını ve mümkün olan
yerlerde ihlallerin tespitini dikkate almalıdır. Krizden etkilenen toplulukta
şiddetlerden en fazla etkilenme riski olanların kimler olduğunu (kız ya da erkek
çocukları, bay veya bayan yetişkinler ya da daha özel olarak engelli kişiler)
belirlemek amacıyla kanıta dayalı analiz kullanın. Analiz; risk grubundaki erkek
veya kadınların farklı ihtiyaç profillerinin geliştirilmesine imkân tanımalıdır ve
onların ihtiyaçlarının, çocuk koruma sektörü müdahalesiyle birleşen mevcut
çocuk koruma sistemleri tarafından karşılanıp karşılanmadığını veya nasıl
karşılandığını belirlemelidir. Mümkün olduğunda eğilimleri ve ilgili profilleri
analiz edin.
3. Eşgüdüm:
Tekrarlardan kaçınılması ve tüm coğrafi alanın kapsandığının ve belirli ihlal ve
risklerin izlendiğinin temin edilmesi amacıyla uygun olan yerlerde diğer insani
yardım sektörleri dâhil olmak üzere tüm çocuk koruma izleme faaliyetlerinin
koordineli olduğundan emin olun.
Ortak formlar, göstergeler, asgari veri setleri, güvenlik rehberleri vs. dâhil olmak
üzere hem elektronik hem de kâğıt üzerinde bilgi yönetimi ve toplanmasına
yönelik üzerinde karar kılınan bir sisteme sahip olunması önemlidir. Bu sistemin
olduğu yerlerde bu çabalar daha geniş eşgüdüm çalışma gruplarının veya küme
sistemlerinin bir parçası olmalıdır. (Bkz. 1 ve 5. Standart).
4. Eğitim:
Bir hazırlıklı olma önlemi olarak çocuk koruma çalışanlarının tümü uluslararası
insan hakları ve insani yardım hukuku konusunda ve çocuk koruma konuları
ulusal mevzuatı konusunda eğitilmelidir. Bir müdahale esnasında tüm insani
yardım çalışanları, vakaların izleme sistemlerine güvenli şekilde nasıl
bildirileceğinin farkında olmalıdırlar.
64
67
5. Program Müdahalesi:
İzleme faaliyetlerine yönelik açık bir amacın olması önemlidir. Çocuk koruma
sorunlarının rapor edilmesi için, hesap verebilirliğin başlatılması ve ilgili
aktörlerden Programa dair önleme ve müdahale faaliyetlerinin bilgilendirilmesi
için izleme gerçekleştirilmelidir. Çocuk koruma eşgüdüm mekanizmasının
olduğu yerlerde bu mekanizmanın üyeliği ilgili tüm aktörlere şu bilgileri
sağlamalıdır:


Raporlama Sevki- uzmanlaşmış veya uzmanlaşmamış aktörlerin, vakaları
uygun izleme mekanizmalarına sevk etmeleri
Vaka Sevki-İzlemeyi gerçekleştirenlerin; şiddetten sonra hayatta kalan özel
çocuk vakalarını uygun destek ve müdahale hizmetlerine sevk etmeleri.
6. Topluluk Katılımı:
Çocukları korumadaki mevcut rollerinin güçlendirilmesine ilişkin olarak topluluk
ve sivil toplum gruplarına danışılması gerekir. Müdahale ve sorumluluğa ilişkin
beklentilerinin gerçekçi olabilmesi için kız ve erkek çocuklarının, bakıcıların ve
topluluk liderlerinin izleme faaliyetleri ve izlemenin muhtemel sonuçları
hakkında bilgilendirilmeleri gerekir. Uygun olduğunda, izleme aracılığıyla
tanımlanan çocuk koruma sorunları konusundaki iletişim; onları genelleştirerek
ve bireysel kaynakların kimliklerinin belirlenmesini zorlaştırarak ortaklar
arasında standart hale getirilmelidir.
7. Silahlı Çatışmalarda Çocuklara Karşı Ciddi İhlallerin İzlenmesi:
Silahlı Çatışmalarda veya sorunlu durumlarda altı “ciddi ihlal” kategorilerine
odaklanan Özel bir izleme ve raporlama mekanizması; Güvenlik Konseyinin
1612 (2005) sayılı kararıyla ortaya konmuştur ve 1882 (2009) ve 1998 (2011)
kararlarıyla güçlendirilmiştir. Bu altı kategori aşağıdakilerdir:


Çocukların askere alınması ve kullanılması
Öldürme ve yaralama
65
68
6. STANDART
6. STANDART
Ortak kurumlar, sivil toplum üyeleri ve çocuk koruma izlemesinde yer alan
ulusal/yerel düzeyde yetkililer (ulusal yetkililerin yer almadığı İzleme ve
raporlama Mekanizması ve İzleme Analiz ve Raporlama Mimarisi hariç) dahil
olmak üzere tüm personelin; çocuk ve engelli dostu röportajlar, risk tespiti,
güvenlik, çatışmaya duyarlı röportaj, röportaj süreçleri ve metodolojileri ve bilgi
toplama konusunda özel eğitim alması gerekmektedir. Eğitim; kız ve erkek
çocuklarının gizlilik haklarını, kimliklerinin ve gizliliklerinin korunmasını,
çocuklarının fikirlerini duyurma ve kendilerini etkileyen kararlarda yer alma
haklarını ve çocukların zarardan cezadan korunma haklarını kapsamalıdır. BM
himayesindeki İzleme ve raporlama Mekanizması ve İzleme Analiz ve
Raporlama Mimarisi gibi inisiyatiflere yönelik olarak izleme personelinin ilgili
özel rehberler uyarınca eğitilmesi gerekir.
6. STANDART




Kaçırma
Cinsel Şiddet
Okullara ve hastanelere saldırılar
İnsani yardım erişimlerin reddedilmesi
Tetikleyici ihlaller(Çocukların asker yapılması ve kullanılması, Öldürme ve
yaralama, Kaçırma, Cinsel Şiddet, Okullara ve hastanelere saldırılar, İnsani
yardım erişimlerin reddedilmesi) hakkındaki güvenilir ve doğrulanmış bilgi;
Genel Sekreter’in sorumlu tarafları Güvenlik Konseyi Çocuklar ve Silahlı
Çatışmalar yıllık raporu eklerine listelemesine neden olacaktır. “Listelenen
tarafları” ın olduğu durumlar, genellikle daha sonra Güvenlik Konseyi Çocuklar
ve Silahlı Çatışmalar Çalışma Grubunun iş planına dahil edilir ve bu da BM’nin
o durumda İzleme ve Raporlama Mekanizması kurmasını gerektirir. Güvenlik
Konseyi Çalışma Grubu; İzleme ve Raporlama Mekanizması sonucunda ortaya
çıkan raporları dikkate alır ve bu da tekrar Güvenlik Konseyinden gelecek bir
müdahaleyi başlatabilir. Bu müdahalenin kapsamında ise çocuklara karşı bu
ciddi ihlalleri yapmaya devam eden özel bireylere karşı hedeflenen eylemler
vardır. Altı ciddi ihlalin izlenmesine ve Güvenlik Konseyi’ne raporlanmasına ek
olarak İzleme ve Raporlama Mekanizması; tarafların listelendiği ihlallerin ele
alınması amacıyla silahlı çatışmanın taraflarını bir eylem planının
geliştirilmesinde ve uygulanmasında dahil etmeyi ve İzleme ve Raporlama
Mekanizmasından sağlanan bilginin uygun paydaşlara göre koordineli bir
müdahale başlatmasını mümkün kılar. Güvenlik Konseyinin 1960 sayılı
kararına istinaden Çatışmaya ilişkin cinsel şiddetin izlenmesi ve
raporlanmasına yönelik olarak Cinsel Şiddet Konulu 9. Standart’a bakınız.
66
69
Kaynaklar

Bloom, Shelah (2008). Violence Against Women and Girls: A
Compendium of Monitoring and Evaluation Indicators

6. STANDART
Ager, Akesson & Schunk (2010). Mapping of Child Protection
M&E Tools
6. STANDART

IASC Guidelines on Gender-Based Violence Interventions in
Humanitarian Settings

ICRC (2009, revision forthcoming). Professional Standards
for Protection Work
(Chapter 5; Managing Sensitive
Protection Information)

O/SRSG-CAAC, UNICEF, DPKO (2012), MRM, Global Good
Practice Study

O/SRSG-CAAC, UNICEF, DPKO (2010), MRM Guidelines,
Field Manual and Training Toolkit

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response; Core Standards

UN Action against Sexual Violence in Conflict (2008). Do’s
and Don’t’s: Reporting and interpreting data on sexual
violence from conflict-affected countries

WHO (2007). Ethical and Safety Recommendations for
Researching, Documenting and Monitoring Sexual Violence
in Emergencies

www.childrenandarmedconflict.un.org

www.unicef.org/esaro/5440guidelines_interview.html
(UNICEF Guidelines for interviewing children)
67
70
ÇOCUK KORUMA
İHTİYAÇLARININ
KARŞILAMASINA
YÖNELİK
STANDARTLAR
ÇOCUK KORUMA
ÇALIŞMALARINDA
KALİTE SAĞLAMAYA
YÖNELİK
STANDARTLAR
Uluslararası yasal çerçevede temellendirilen bu bölümdeki
standartlar, çocuk koruma konusunda aşağıdaki temel iş
alanlarını kapsamaktadır:
•Tehlikeler ve yaralanmalar
•Fiziksel şiddet ve diğer zararlı uygulamalar
•Cinsel Şiddet
•Psiko-sosyal stres ve ruhsal bozukluklar
•Silahlı Kuvvetlere ve silahlı gruplara katılan çocuklar
•Çocuk işçiliği
•Ailelerinden ayrılmış veya Refakatsiz çocuklar
•Çocuklar için Adalet
İstenmeyen yaralanmalar; 10-14 yaş arası çocuklarda ölümlerin %30’una, 1519 yaş arası çocuklarda ölümlerin yaklaşık %50’sine denk gelerek bir yaşından
sonra çocuklar ve ergenler arasında ölümün önde gelen sebebidir. Trafik
kazalarından kaynaklanan yaralanmalar (15-19 yaş arası ölümlerin önde gelen
sebebi), boğulma ve yangın kaynaklı yanıklar dünya çapında çocuk ölümlerinin
yaklaşık%50’sinden sorumludur. Bir acil durumda bu “sıradan risklerin” yanında
çocuklar daha ciddi yaralanma ve engelli kalma riskleriyle karşı karşıya kalırlar.
Zaten engelli olan çocuklar, doğal afet durumlarında özellikle fiziki yaralanma
riski altında olabilirler. Çatışmalarda çocuklar savaşın patlayıcı kalıntıları ve
kara mayınlarından kaynaklanan riskler altında olurlar. Acil durum sebebiyle
yerinden edilmeler de çocukları karayolu trafiği, ırmak ve sel suları, tehlikeli
enkaz ve savaşın patlayıcı kalıntıları gibi önceden aşina olmadıkları risklere
yaklaştırır.
Çocukların yaralanmaları hızlı ve uygun şekilde tedavi edilmezse uzun süreli
veya kalıcı yaralanma olasılığı artar. Acil durumlarda yaralanan çocukların,
özellikle engelli kalan çocukların, yetişkinlere göre daha farklı rehabilitasyon
ihtiyaçları vardır ve kaynakların kısıtlı olduğu durumlarda onların yaşlarına
uygun destek almaları daha az muhtemeldir.
STANDART
Kız ve erkek çocukları; çevrelerindeki fiziki tehlikelerden kaynaklanan
zararlara, yaralanmalara ve yeti yitimlerine karşı korunur ve yaralanan
çocukların fiziki ve psiko-sosyal ihtiyaçlarına uygun zamanda ve verimli
şekilde müdahale edilir.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA



70
Çocuklara yönelik mevcut veya potansiyel fiziki tehlikeleri tespit edin,
tanımlayın ve analiz edin;
Yaralanmaların önlenmesi amacıyla çocuklara yönelik riskler hakkına
topluma dayalı mesajlar verin, farkındalık ve toplumsal eğitimler
oluşturun (Bkz. 3. Standart);
Eğitimcilere, bakıcılara ve çocuklara yönelik zorunlu bir konu olarak
risk eğitimini resmi ve gayri-resmi müfredata ve faaliyetlere (okullara,
çocuk bakım merkezlerine, çocuk dostu mekanlara, gençlik
kulüplerine vs.) dahil edin;
7. STANDART
7. STANDART
7. STANDART
TEHLİKELER ve YARALANMALAR




Özellikle engelli çocuklar olmak üzere tüm çocukları risk önleme
faaliyetlerine aktif olarak dahil edin;
Çocukların topluluk düzeyinde risk azaltma süreçlerine dahil olduğunu
temin edin;
Acil durum planları yaparken çocuklara yönelik tehlikeleri göz önünde
bulundurun;
Kurtarma gruplarını ve birlikleri çocuklara yönelik tehlikeli durumlar
konusunda eğitin;
Topluluk üyelerini suda hayat kurtarma ve ilk yardım konusunda eğitin;
MÜDAHALE








Çocuklara yönelik fiziki tehditler konusunda tüm ilgili aktörlerle bilgi
toplayın;
Çocuklara ve gençlere yönelik güvenli topluluk alanları, oyun sahaları
ve eğlendinlen alanları oluşturun (Bkz. 17. Standart)
Resmi ve gayri-resmi müfredata, çocuklara yönelik eğlendinlen
aktivitelerine ve topluluğa yönelik mesaj verme faaliyetlerine risk
azaltma ve risk eğitimi mesajlarını dâhil edin (Bkz. 3. Standart);
Risklerin haritasının çıkarılmasında ve tespit edilmesinde çocukları ve
gençleri dâhil edin ve çocukların fiziki güvenliği konusunda mesajlar
yayın;
Vaka yönetimi ve sevklere yönelik hâlihazırda prosedürler olduğundan
ve yaralanmış veya engelli bırakılmış çocuklara yönelik kalite
programlarının hazır, erişilebilir ve kullanılır olduğundan emin olun;
En önemli paydaşlarla çocukların güvenliğinin artırılması için
savunuculukta bulunun;
Kamp tasarımında/inşasında/yönetiminde çocuklara ilişkin risklerin
göz önünde bulundurulduğundan emin olun;
Çocukların okullara, hastanelere vs. gittiği yerlerde mayınların ve
savaşın patlayıcı kalıntılarının temizlenmesi önceliğini savunun ve
mayınla kirletilmiş alanlarda mayın risk eğitimi gerçekleştirin;
71
7. STANDART

7. STANDART
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Farklı yaş gruplarından erkek ve kız çocuklarına
yönelik en önemli beş fiziki tehlike, yerel aktörlerle
danışarak tanımlandı.
Evet
2. Farklı yaş gruplarından erkek ve kız çocuklarına
yönelik en önemli beş fiziki tehlikenin azaltılması
için gerekli müdahaleler tüm etkilenen topluluklarda
hazırdır.
3.Ciddi yaralanmalardan hayatta kalan ve 12 saat
içerisinde tıbbi bakım alan çocukların oranı
4.Kasıtsız yaralanmalar tarafından etkilenen
çocukların topluluk veya kamplardaki sayısı
EYLEM GÖSTERGESİ
5.Çocukları ve genç insanları dahil eden topluma
dayalı oluşturulan risk haritaların oranı
6.Çocukların kasıtsız yaralanmasının önlenmesi
amacıyla tehlikeler ve güvenli davranışlar hakkında
bilgi sahibi olan, kendilerine anket yapılan
çocukların, gençlerin ve topluluk üyelerinin oranı
7.Çocuklara ve gençlere yönelik güvenli alanları
sahip etkilenen veya kampların oranı
NOTLAR
Evet
%80
Referans değerden her
yıl azalmakta
EYLEM HEDEFİ
%100
%80
%100
KILAVUZ NOTLAR
1. Fiziksel Tehlikeler ve Riskler
Kasıtsız yaralanmalar: boğulmayı (nehirlerde, göllerde, okyanuslarda,
kuyularda, tuvalet çukurlarında); düşmeyi (uçurumdan, ağaçtan, çukurlara,
sipere düşmeyi); yanıkları (yangınlardan kaynaklanan, pişirme yağından, su
kaynatırken, elektrokusyon sebebiyle); kara yolu trafik kazalarını; vahşi
hayvanları (yılan sokmaları); keskin nesneleri (bıçaklar, dikenli tel);
enfeksiyonlu atık barındıran çöplere maruz kalınmasını kapsayabilir. Afet
alanlarında riskler: bozuk altyapıyı (çatı ve duvarların yıkılması, elektrikli ve
dikenli tellere maruz kalınmasını, molozu) ve boğulmayı (seller, toprak
kaymaları) kapsar. Çatışma alanlarında riskler: patlayıcı silahların kullanımını,
savaşın patlayıcı kalıntıları tarafından alanların kirletilmesini (kara mayınları,
misket bombaları, fişekler, el bombaları vs.) çöken altyapıları ve tabanca ve
diğer silahların yaygın olarak mevcut olmasını kapsayabilir.
72
74
2. Veri Toplama:
7. STANDART
Yaşa, cinsiyete ve risklere özgü risk eğitim mesajlarının geliştirilmesi
amacıyla tespitlerden ve çocuk koruma izleme mekanizmasından gelen
bilgileri kullanın. Çocukların riskler hakkındaki görüşleri yetişkinlerin
görüşlerinden oldukça farklı olduğundan tespitler; farklı yaş, cinsiyet ve engel
grubundan çocukları kapsamalıdır. Bunun nasıl yapılabileceğinin iyi bir
örneği; topluluğun bir haritasının çizilmesi ve yetişkin ve çocukları bir araya
getirerek risklerin olduğu yerlerin işaretlenmesi ve daha sonra bu yerlerin
tartışılmasıdır. Tartışma kapsamında aşağıdakiler olmalıdır:

Çocukların kasıtsız yaralanmalarına dair temel fiziki riskler,

Çocuklara yönelik kasıtsız yaralanma risklerinin sıralanması
(Örneğin; en sıktan en az sıka kadar)

Belirli çocuk gruplarına özgü riskler (genç çocuklar, yetişkin erkek
veya kızlar, engelli çocuklar vs.)

Bu risklerin bulunduğu tehlikeli alanların nereler olduğu;

Bu tehlikeler hakkında toplum ve çocukların ne bildiği;

Bu tür risklerle başa çıkmada çocukların, hangi becerilere ve
kapasitelere sahip olduğu;

Halihazırda hangi önleyici müdahale mekanizmalarının olduğu;

Yaralanan çocuklar için özellikle sağlık merkezleri ve sağlık
hizmetleri olmak üzere hangi hastanelerin mevcut olduğu
3. Özel Gruplar
Tehlikeye dair daha az tecrübesi olan küçük çocuklar, eğer yeteri kadar
gözetilmezlerse kendilerini tehlikeye atabilirler. Yetişkinler sıklıkla kendilerini
tehlikeden etkilenmeyen olarak görürler ve tehlikeli davranışlarda bulunma
riski altındadırlar. Yetişkin erkekler tabanca veya silahlarla oynamaya,
savaşın patlayıcı kalıntılarına yaklaşmaya veya tehlikeli araçları içeren
faaliyetlerde bulunmaya en meyilli gruptur. Fiziki kaybı olan çocuklar
kendilerini tehlikeden koruyacak daha az hareket kabiliyetine sahipken zeka
veya duyu geriliği olan çocuklar (örneğin; işitme veya görme kaybı) etrafındaki
risklerin daha az farkında olabilirler.
4. Topluluk Faaliyetleri
Çocuklara yönelik fiziki risklerin belirlenmesi ve ele alınması amacıyla topluluk
temelli mevcut koruma mekanizmalarını güçlendirin. Fiziki yaralanmaların
önlenmesi amacıyla topluluk düzeyinde gerçekleştirilebilecek faaliyetler
arasında (bunlarla sınırlı kalmamak koşuluyla) aşağıdakiler vardır:



Riskler ve önleme tedbirleri konusunda topluluk ve kamu farkındalığı
mesajlarının yayılması
Çocuklara yönelik toplumsal güvenlik alıştırmalarının yapılması
Topluluk temelli temizleme programları
75
73



7. STANDART
7. STANDART

Çitler ve köprüler inşa edilmesi
Kuyuların ve çukurların güvenlik önlemine sahip olmalarının temin
edilmesi
Geceleri yeteri kadar aydınlığın sağlanması
Savaşın patlayıcı kalıntıları ile kirletilmiş alanlar hakkında farkındalık
yaratılması ve bu alanların işaretlenmesi
Erkek ve kız çocuklarının ve gençlerin bu faaliyetlerin tasarlanmasında ve
uygulanmasında liderler olarak dahil edilmesi; öz saygılarının oluşmasını
sağlar ve onlara bu güvensizlik ortamlarında kontrol hissi verir. (Bkz. 3. ve
16. Standart).
5. Okullar:
Okul ve okul sonrası faaliyetler, çocuklarla bireysel-koruma bilgilerinin
tartışılmasına ve paylaşılmasına yönelik fırsatlar sağlar. Risk eğitimi ve bilgi
faaliyetleri çocuklar ve yetişkinlerin kendileri tarafından tasarlanıp iletilirse
daha etkili olabilir. Okul dışındaki çocuklara, gayri resmi okullara, dini okullara
veya engelli çocuklara özgü okullara giden çocuklara ulaşmaya yönelik özel
metotların geliştirilmesi gerekebilir. Resmi okullara giden çocuklara göre
daha fazla risk altında olduklarından bu çocuklara erişme ihtiyacı ciddi bir
zorluk teşkil etmektedir (Bkz. 3. ve 20. Standart).
6. Vaka Yönetimi ve Sevk:
Vaka yönetimi hizmetlerine yönelik kriterler arasında ciddi fiziki yaralanma ve
engelleri dahil edin (Bkz. 15. Standart). Engelli kız ve erkek çocuklarının
karşılaştığı özel risklere dikkat edin.


Engelli çocuklar dahil olmak üzere hayatta kalan yaralıların
belirlenmesi ve hem önlemeye hem de müdahaleye yönelik
erişilebilir çocuk bakımı ve diğer programlara ve sevk edilmesi için;
Hayatta kalan yaralı destek programları aracılığıyla özel hizmetler
(Örneğin; orto-prostetik rehabilitasyon) sağlanması için
Sevk mekanizması geliştirin.
7. Hayatta Kalana Yönelik Destek:
Yaşa ve cinsiyete uygun olması gereken hayatta kalan desteği aşağıdakileri
kapsamalıdır:




Acil ve sürekli bakım
Fiziki Rehabilitasyon (orto-prostetik hizmetler dahil)
Psiko-sosyal destek
Hukuki destek
76
74
•
Ekonomik dâhil etme (Çalışma ve istihdam hakkı ve yeterli yaşam
standardı hakkı dahil olmak üzere)
Sosyal dâhil Etme (Dâhil olma, eğitim, erişim, kültürel yaşam ve spor
dâhil olmak üzere)
Herkesin erişimine açık ve engelli kişilerin haklarını geliştiren yasalar ve
politikalar ve kamu eğitim kampanyaları; aynı zamanda hayatta kalanlara
verilen desteğin bir parçasını oluşturmalıdır. Destek sağlarken topluma dayalı
sistemler dâhil olmak üzere mevcut ulusal çocuk koruma sistemlerini
güçlendirdiğinizden ve baltalamadığınızdan emin olun.
7. STANDART
7. STANDART
•
Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Mayın Yasaklama Anlaşması,
Belirli Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi, Misket Bombaları Sözleşmesi ve
ilgili ulusal yasa ve politikalar; engelliler dâhil hayatta kalanlara destek
verilmesi dahil olmak üzere patlayıcı silahların kullanımının ve etkilerinin ele
alınmasına yönelik bir yasal çerçeve sağlamaktadır. ge
77
75
CCF, IRC, ICRC, Terre des Hommes, Save the
Children, UNHCR, Unicef (ECHO) (2009). Introduction to
Child Protection in Emergencies Training Package, Module
on Children with Disabilities

Centre for Disease Control and Prevention (CDC) & World
Health Organization (WHO) (2001). Injury Surveillance
Guidelines
ICBL (2011). Connecting the Dots Detailed Guidance:
Victim assistance in the Mine Ban Treaty, and the Convention
on Cluster Munitions & the Convention on the Rights of
Persons with Disabilities
UNICEF and Geneva International Centre for Humanitarian
Demining (GICHD) (2005). IMAS Mine/ERW Risk Education
Best Practices Guidebook 9: Emergency mine/ERW risk
education
UNICEF (1st Ed, 2008). Emergency Mine Risk Education
Toolkit
UNICEF & WHO (2008), World Report on Child Injury
Prevention
Convention on the Rights of the Child (1989)
Convention on the Rights of Persons with Disabilities (2006)
The Cluster Munitions Coalition and the International
Campaign to Ban Landmines (2011)
Convention on Cluster Munitions (CCM) (2010 (entry into
Force))
Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling,
Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on
their Destruction (1999)
Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of
Certain Conventional Weapons Which May Be Deemed to Be
Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects (1983)
Amended Protocol II to the 1980 Convention: Protocol on
Prohibitions or Restrictions on the Use of Mines, BoobyTraps and Other Devices (1996); and Protocol V on Explosive
Remnants of War (2006)











7. STANDART

7.
STANDART
7. STANDART
Kaynaklar
78
76
8. STANDART
FİZİKSEL ŞİDDET VE DİĞER ZARARLI
UYGULAMALAR
8. STANDART
8. STANDART
İnsani yardım ortamlarında şiddet türleri artmaktadır. Aileler ve diğer koruma
kaynakları yoğun baskı altına girerler ve çocuğun etrafındaki bu zayıf koruma
çevresi; aile veya topluluk üyelerinin çocuğu istismar etmeleriyle, çocukları aile
içi şiddet, fiziksel ve cinsel istismar ve fiziksel ceza riskine atmalarıyla
sonuçlanabilir. Aileler bir acil durum sonrasında baş etme mekanizması olarak
zararlı uygulamalara başvurabilir. Örneğin; kızlarına imkân sağlamak veya
ailenin ekonomik durumunu geliştirmek niyetiyle erken yaşta evlilik veya kadın
sünneti gibi uygulamalara girişebilirler. Bu tür zararlı uygulamalar, bir şiddet ve
istismar türüdür. Özellikle çatışmalar esnasında çocuklar öldürme, sakatlama,
işkence ve kaçırma gibi aşırı şiddetten sıkıntı çekebilirler.
STANDART
Kız ve erkek çocukları fiziksel şiddetten ve diğer zararlı
uygulamalardan korunur ve hayatta kalanların yaşlarına ve kültürlerine
uygun müdahalelere erişimleri vardır.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA





Çocuklarla ve yetişkinlerle istişare içerisinde aile içi şiddet ve fiziksel
ceza dâhil olmak üzere farklı şiddet türlerinin aileler, topluluk liderleri ve
hükümetteki paydaşlar tarafından nasıl göründüğünü ve bunların
normalde nasıl ele alındığını araştırın;
Olumsuz başa çıkma mekanizmaları dâhil olmak üzere acil durumlar
esnasında artabilecek zararlı uygulamaların haritasını çıkarın;
Çok disiplinli sosyal çalışmacı, emniyet personeli ve sağlık hizmeti
sunucu ekipleri oluşturun veya mevcut yapıları güçlendirin ve şiddeti ve
zararlı uygulamaları ele alırken cinsiyete ve yaşa uygun müdahalelere
ek olarak onları önleme stratejileri konusunda da eğitin;
Müdahale hizmetlerinin etkili, çocuk dostu sunucularının haritasını
çıkarın, boşlukları belirleyin ve bunları ele alacak stratejiler geliştirin;
Pozitif disiplin, topluluk meditasyonu veya dini liderlerin müdahaleleri
gibi yerel olarak tanımlanan stratejiler konusunda öğretmenleri,
ebeveynleri ve topluluğun kilit isimlerini eğitin; onların da özel vakalara
nasıl müdahale edecekleri ve bunları nasıl sevk edecekleri konusunda
eğitimli olmalarını temin edin;
79
77


Mevcut süreçlere dayanarak hizmet sunucuları arasında verimli,
çocuk dostu bir sevk sistemi geliştirin;
Çocuklarla çalışan kişilere sevk sistemi hakkındaki bilgiyi kullanıcı
dostu bir tutumla yayın;
MÜDAHALE
8. STANDART









Hem çocuklardaki hem de yetişkinlerdeki psiko-sosyal stres belirtilerinin
farkında olun ve bunları şiddet içermeyen yollarla ele alın (Bkz. 10.
Standart)
Çocukları ve toplulukta etkiye sahip üyeleri fiziksel şiddet ve zararlı
uygulamalar hakkında farkındalık yaratma mesajlarının oluşturulmasına
ve iletilmesine dahil edin (Bkz. 3. Standart)
Farkındalık yaratmak tartışmaları kolaylaştırmak için zararlı
uygulamaların sonuçlarını örnek olarak kullanın ve bu uygulamalara son
vermek amacıyla kolektif taahhütleri başlatma yolları bulun;
Fiziksel şiddete ve zararlı uygulamalara maruz kalmış çocuklara ve
onların ailelerine yaş, cinsiyet hassasiyetlerine uygun çok sektörlü bakım
sağlayın (psiko-sosyal destek, tıbbi destek, yeniden toplumla kaynaşma,
eğitim ve mesleki eğitim fırsatları, nakit transferleri, hukuki yardım vs.
dahil olmak üzere);
Mevcut kaynaklara dayanarak müdahale sağlayan farklı hizmet
sunucuları arasında verimli sevk sistemleri kurun;
Fiziksel şiddetten veya zararlı uygulamalardan etkilenebilecek çocukları
tanımlayın ve sevk edin;
İhmal dahil olmak üzere şiddet riski altında olabilecek erkek ve kız
çocuklarının durumlarını izleyecek sistemler kurun. Bu kapsamda evde
bakım hizmeti alan çocuklar, engelli çocuklar, ailelerinden ayrılmış
çocuklar, sokaktaki çocukları veya önceden silahlı kuvvetlerle veya silahlı
gruplarla ilişkili çocuklar olabilir.
Bu yerlerin güvenli olduğunun ve kız ve erkek çocuklarına karşı şiddeti
engellediğinin temin edilmesine özel önem vererek çocuk dostu
mekanların ve güvenli topluluk yerlerinin oluşturulmasını destekleyin;
Çocuklarla etkileşime geçen kişilerin çocuklara karşı şiddeti yasaklayan
davranış kuralları sözleşmesini imzaladığını ve pozitif disiplin konusunda
eğitildiğini temin edin (Bkz. 2. Standart).
80
78
ÖLÇME
1. Fiziksel şiddetin ve zararlı uygulamaların
önlenmesi ve bunlara müdahale edilmesine
yönelik stratejiler acil durum müdahale
programına dahil edilmiştir.
2.Fiziksel şiddet ve zararlı uygulamaların hayatta
kalanları için çocuk dostu müdahalelerin ortaya
konduğu toplulukların oranı
EYLEM GÖSTERGESİ
3.Fiziksel şiddet ve zararlı uygulamalar
konusunda temel mesajları olan kampanyaların
sayısı
4. Fiziksel şiddete ve zararlı uygulamalara karşı
yerel tutumlar konusunda bilgi içeren, etkilenen
toplumlardaki çocuk koruma proje önerilinin
sayısı
5.Çoklu disipline sahip ekiplerden destek alan
çocukların yüzdesi
6.Psiko-sosyal stres ve bunlarla şiddet içermeyen
bir yolla başa çıkma konusunda bilgi verilen
ebeveynlerin ve bakıcıların oranı
SONUÇ HEDEFİ
NOTLAR
Evet
%80
(1)“Stratejiler” ve
“dâhil edilen”
ihtiyaçlar bağlamda
belirlenecektir.
8. STANDART
SONUÇ GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
En az 1
%100
%20
%70
KILAVUZ NOTLAR
1. Sosyal Normlar
Bunlar ilgili bağlamdaki sosyal davranış kurallarıdır. Birçok bağlamdaki zararlı
uygulamalar sosyal normlardır. Ebeveynin çocuklarını dövme “hakkı” gibi çeşitli
şiddet türleri sosyal normlar tarafından onaylanabilir. Bunlardan bazıları kültürel
mirasın parçasıdır. Fakat acil durumlar, özellikle eğer kriz şiddetten muzdarip
olunan bir krizse ve çatışmaların ve uyuşmazlıkların barışçı çözümüne yönelik
güçlü bir istek varsa şiddetle sonuçlanan sosyal normların tartışılmasına yönelik
fırsatlar sağlayabilir. Bir uygulamanın sosyal norm olup olmadığının tespit
edilmesinde basit bir yol: Bireyler, o uygulamaları önemseyen diğer kişilerle aynı
uygulamalarda yer alıyor mu? Sorusunun sorulmasıdır. Sorunun cevabı “Evet” ise;
Bireyler, o uygulamaları önemseyen kişilerin zararlı uygulamalara veya fiziksel
şiddete kendilerinin de katılması gerektiğini düşünüyorlar mı? Sorusu sorulur ve
bu sorunun cevabı da evet ise bireylerin davranışı karşılıklı beklentilerle
şartlandırılmıştır ve bu uygulama bir o toplulukta sosyal norm olarak görülmektedir.
81
79
STANDART
8. STANDART
2. Tespitler:
Tespitler; fiziksel şiddetin ve zararlı uygulamaların arkasındaki etkenleri ortaya
çıkarmalıdır. Çocuklar tarafından üstlenilen rollerdeki ve görevlerdeki kriz sonrası
değişimleri, çocukların hizmetlere erişimlerini, bunların çocukların şiddete maruz
kalmalarını nasıl artırabileceğini incelemelidir. Tespitler; hizmetlerin ve sevk
sistemlerinin haritasının çıkarılmasının yanında farklı cinsiyet, yaş ve engel
gurubundan çocukları kapsamalıdır. (Bkz. 4. Standart).
3. Bilgi Toplama:
Fiziksel şiddet ve zararlı uygulamalar hakkında bilgi toplanması ve raporlanması;
ulusal sistem doğrultusunda ve mümkünse Kurumlar Arası Çocuk Koruma
Yönetim Sistemi doğrultusunda olmalıdır. Çocuk Koruma İzleme Sistemi kurarken
veya ilk tespit gerçekleştirirken aşağıdakiler hakkında devamlı bilgi toplamaya
dikkat edin:








Kız ve erkek çocuklarına yönelik şiddete ilişkin riskler,
Engelli kız ve erkek çocuklarına özgü riskler,
Erkek çocuklarına özgü ve kız çocuklarına özgü riskler,
Yetişkin kız ve erkeklere özgü riskler,
Erkek ve kızların en çok risk altında olduğu durumlarda onları riske atan
bireylerin kim olabileceğinin dikkate alınması;
Kız ve erkek çocuklarının ve bakıcılarının bu risklerle başa çıkma
kapasiteleri,
Mevcut önleyici ve müdahale edici mekanizmalar,
Kurbanlara yönelik hangi sağlık, psiko-sosyal, güvenlik/emniyet ve diğer
hukuki yardım hizmet veya programları mevcuttur, olmadığı durumlarda
Kız ve erkek çocukları yardım için nerelere başvurabilir;
4. Farkındalık:
Çocukların şiddete ve zararlı uygulamalara karşı korunmasında ve psiko-sosyal
refahlarının geliştirilmesinde ebeveynler ve bakıcıları temel noktadır. Toplulukların,
ailelerin ve çocukların şiddetin farkında olması ve anlaması, onları önlem ve
müdahale faaliyetlerine dahil etmede önemli bir başlangıç noktasıdır. Hem
çocuklarda hem de yetişkinlerde psiko-sosyal stresin belirtilerine karşı farkındalık
oluşturulması ve bunlarla şiddet içermeyen yollarla başa çıkılması özellikle
önemlidir. (Bkz. 3 ve 10. Standart).
5. Topluluk Faaliyetleri:
Mevcut topluluk koruma mekanizmalarını güçlendirin ve onları baltalamamaya
çalışın. Yaygın faaliyetler arasında topluluk tabanlı çocuk koruma komitelerinin
veya izleme komitelerinin desteklenmesi vardır. Hem erkekleri hem de kızları
şiddetten koruyacak açık, paylaşılan taahhütlere götüren tartışma ve diyaloğu
82
80
destekleyin. Bu taahhütler kolektif olarak ve kamuya açık biçimde yapılacaktır
böylece muhtemel failler yaptıkları eyleme karşı direncin olacağını ve yaptıkları
eylemin sonucunun olacağını görebilirler. Tasarım ve uygulamada erkeklerin,
kızların ve gençlerin liderler olarak dahil edilmesi; öz-saygı yaratmaktadır ve bu
güvensizlik durumlarında onlara bir kontrol hissi vermektedir (Bkz. 16.
Standart).
8. STANDART
6.Röportajlar:
Sürekli olarak kendisiyle röportaj yapılan bir çocuk daha fazla zarardan
muzdarip olabilir. Bu aynı zamanda eğer gizlilik ihlal edilirse çocuğu daha fazla
riske atabilir. Çocuklara karşı şiddet vakalarına müdahale; gizliliği,
bilgilendirilmiş rıza alımını ve hayatta kalanın isteklerine, haklarına ve onuruna
saygı duyulmasını destekleyen bir dizi kılavuz ilkeleri ve bilgi paylaşım
anlaşmalarını özetleyen hizmet sunucuları arasındaki anlaşmaları
kapsamaktadır. (Bkz. 5. Standart).
7.Cinsiyet:
Cinsiyet; çocukların fiziksel şiddet ve zararlı uygulamalara karşı risk altında
olmalarını etkileyecektir. Erkek çocuklar, eğer riskli hareketlere dahil olurlarsa
daha fazla toplumsal şiddet altında olabilirler. Küçük silahların yaygın olarak
bulunması tarafından şekillendirilen durumlarda yetişkin özellikle erkek
çocukları silahlı kuvvetlerin ana kurbanları veya failleri haline gelmeye açıktır.
Cinsel şiddet ve sömürü, erken yaşta veya zorla evlendirme veya diğer “onur”
ilişkili uygulamalar dahil olmak üzere kız çocukları belirli uygulamalara dair
daha yüksek risk altında olabilirler.
8.Program Fırsatları:
Acil durumlar esnasında başlatılan programlar; uzun vadede çocuk koruma
sistemlerinin güçlendirilmesine, farkındalık yaratılmasına ve çocuklara karşı
şiddet gibi hassas konular hakkında yeni sosyal kuralların belirlenmesi için
zemin hazırlanmasına yönelik bir fırsattır. Bunlar daima, mevcut çocuk koruma
sistemleriniz üzerine inşa edilmelidir ve mevcut kültürel ve sosyal normları ve
tutumları dikkate almalıdır.
83
81
6. t

IRC, OHCHR, Save the Children, Terre des Hommes,
UNHCR, UNICEF (2009). Action for the Rights of
Children

NGO Advisory Council for Follow-Up to the UN Study on
Violence Against Children (2011). Five Years On: A
Global Update on Violence Against Children

Pinheiro P.S./ United Nations Secretary-General’s
Study on Violence against Children (2006). World
Report on Violence Against Children

UNICEF (2010). Child Disciplinary Practices at Home:
Evidence from a Range of Low- and Middle-Income
Countries


Convention on the Rights of the Child (1989)
International Covenant of the Civil and Political Rights
(1966)
Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination against Women (1979)

82
84
8. STANDART
STANDART
8
8. STANDART
8. STANDART
KAYNAKLAR
Çocuklar üzerindeki cinsel şiddetin etkilerinin; sosyal, fiziksel, duygusal, ruhsal ve
psiko-sosyal boyutları vardır ve çok-sektörlü bir müdahaleyi gerektirir. Cinsel
şiddet, tüm acil durumlarda vardır fakat genelde saklanır. Çocuklara yönelik cinsel
şiddetin önlenmesi ve müdahale edilmesi tüm acil durumlarda ilgili bir konudur.
Tüm insani yardım çalışanları; cinsel şiddetin meydana geldiğini ve somut ve
güvenilir kanıtların varlığı dikkate alınmaksızın bu durumun ciddi ve hayatı tehdit
edici bir koruma konusu olduğunu varsaymalıdırlar. Aynı zamanda saygılı ve
profesyonel bir yolla sorunları ele almalı ve potansiyel ve gerçek kurbanlara
yaklaşmalıdırlar.
STANDART
Erkek ve kız çocukları, cinsel şiddetten korunur ve cinsel
şiddetten kurtulanların; yaşlarına uygun bilgiye ve aynı zamanda
güvenli, hassas ve bütüncül müdahaleye erişimleri vardır.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA




Farklı cinsel şiddet türlerinin aileler (yetişkinler/çocuklar dahil), topluluk
liderleri ve hükümet paydaşları tarafından nasıl görüldüğünü ve normalde
bunların nasıl ele alındığını anlayın;
Cinsel şiddetin önlenmesine yönelik pozitif topluluk ağlarını destekleyin ve
gerekliyse yeniden canlandırın;
Çocuklarla, ailelerle ve topluluklarla çalışarak cinsel şiddetin önlenmesine
dair önemli mesajları yayın;
İlgili riskler, cinsel şiddetin sonuçları, destek hizmetleri ve cinsel şiddetin
neden kabul edilebilir olmadığı gibi konularda erkeklerin, kadınların, kız ve
erkek çocuklarının farkındalıklarını artırın;
85
83
9. STANDART
Farklı ortamlarda ve durumlarda çok çeşitli sayıda cinsel şiddet meydana gelebilir.
Bunlar arasında bilinen bir aile üyesi ve topluluk üyesi tarafından tecavüz,
yabancılar tarafından tecavüz, silahlı çatışmalar esnasında tecavüz, iyilik
karşılığında cinsel ilişki talep edilmesi, engelli çocukların cinsel istismarı,
çocukların seks işçiliğinde sömürülmesi; cinsel sömürü amacıyla yasadışı insan
ticareti vardır. Bir acil durum sonrasında ortaya çıkan karmaşada kanuni kuralların
eksikliği, onlara sağlanan bilginin eksikliği, kendilerine ait karar almadaki kısıtlı
güçleri ve bağımlılık düzeyleri sebebiyle özellikle çocuklar cinsel şiddet riski
altında olurlar. Yetişkinlere göre çocuklar daha kolay sömürülürler ve baskı altında
tutulurlar.
9. STANDART
9. STANDART
CİNSEL ŞİDDET
•
•
9. STANDART
•
•
•
Dini liderler ve topluluk liderleri ile desteklenen tartışmaları teşvik edin;
Asgari olarak, hayatta kalan çocuklara yönelik çocuk dostu sağlık ve psikososyal desteğin var olduğunu temin edin ve mümkün olan yerlerde sosyal
çalışmacılardan, emniyet çalışanlarından ve sağlık hizmeti sunucularından
oluşan çok disiplinli bir ekip oluşturun ve onları cinsel şiddet ele alınırken
çocuklara uygun müdahalelerde bulunulması konusunda eğitin;
Çocuk dostu ve etkili sevk sistemlerine yönelik bir harita hazırlayın ve bunu
çocuklarla çalışan personele kullanıcı dostu uygun bir yolla dağıtın (engelli
kişilere erişilebilir hale getirilmesi dahil);
Öğretmenleri, sosyal çalışmacıları, topluluğun kilit üyelerini ve diğer
bakıcıları, cinsel şiddet riski altında olan veya etkilenen çocukları
tanımlamaları ve sevk etmeleri konusunda eğitin;
Silahlı kuvvetleri ve polisi; çocukların cinsel şiddet, ahlak kuralları (varsa) ve
ulusal ve uluslararası yasa ve mevzuatlar tarafından nasıl etkilendikleri
konusunda eğitin
MÜDAHALE
•
•
•
•
•
•
•
•
84
Çocuklarla, ailelerle ve topluluklarla çalışarak cinsel şiddetin önlenmesine
dair önemli mesajları yayın;
Cinsel şiddetin önlenmesine yönelik pozitif topluluk ağlarını destekleyin ve
gerekliyse yeniden canlandırın;
İlgili riskler, cinsel şiddetin sonuçları, destek hizmetleri ve cinsel şiddetin
neden kabul edilebilir olmadığı gibi konularda erkeklerin, kadınların, kız ve
erkek çocuklarının farkındalıklarını artırılması amacıyla toplulukla birlikte
çalışın. Daima yaşa, cinsiyete, kültüre ve bağlama uygun mesaj ve bilgi
içeren materyaller kullanın (Bkz. 16. Standart);
Gizlilik, güvenlik/emniyet, saygı ve ayrımcılık yapmama kılavuz ilkelerinin
temin edilmesindeki prosedürler, protokoller ve hizmetler aracılığıyla yaşa,
cinsiyete ve kültüre uygun sevk sistemlerine ve hizmetlerine bağlı kalındığını
temin edin;
Kurtulan çocuklara ve ailelerine yönelik çocuk dostu çok sektörlü bütüncül
bakım sağlayın (tıbbi destek, psiko-sosyal destek ve vaka yönetimi, koruma,
hukuki destek, yeniden toplumla kaynaşma vs.)
Yetişkin kız çocuklarına özel güvenlik sorunlarını ele almalarında, topluluk
hizmetlerine daha iyi erişmelerinde ve bu hizmetleri kullanmaya ilişkin
muhtemel risklerin azaltılmasında destek sağlayın;
Yatılı bakım hizmeti alan çocuklar, engelli çocuklar, ailelerinden ayrılmış
çocuklar, sokaktaki çocuklar veya silahlı kuvvetlerle veya silahlı gruplarla
ilişkili çocuklar(önceden veya şimdi), hamile kızlar, tecavüz sonrası doğan
çocuklar, seks işçiliğinde ve insan ticaretinde cinsel olarak sömürülen
çocuklar gibi ekstra ilgiye ihtiyaç duyabilecek kız ve erkek çocuklarına onları
küçük düşürmeyen destekler sağlayın;
Kurtulanları yalnız bırakıp onları küçük düşürmeye maruz kalmasına neden
olarak veya gizliği, emniyeti ve güvenliği vs. ihlal ederek programların
çocukları daha büyük risklere atmamasını temin edin;
86
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ
SONUÇ
GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
1.1.
Cinsel
Cinsel
şiddeti
şiddeti
ele
ele
alan
alan
çocuk
çocuk
koruma
koruma
programlarının
programlarının
sayısı
sayısı
2.Rapor
2.Rapor edilmiş
edilmiş cinsel
cinsel şiddet
şiddet gören
gören çocuk
çocuk
vakalarından
vakalarındanyaşlarına
yaşlarınavevecinsiyetlerine
cinsiyetlerineuygun
uygun
müdahale
müdahalealan
alançocukların
çocuklarınoranı
oranı(yaşa
(yaşavevecinsiyete
cinsiyete
göre
göre
ayrılmış)
ayrılmış)
EYLEM
EYLEM
GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
3.Program
3.Program
yapılmadan
yapılmadan
önce,
önce,
ailelerin
ailelerin
veve
topluluğun
topluluğun
cinsel
cinsel
şiddeti
şiddeti
(kız
(kız
veve
erkek
erkek
çocuklarına
çocuklarına
karşı)
karşı)nasıl
nasıl
gördüğü
gördüğü
tam
tam
olarak
olarak
anlaşılmıştır.
anlaşılmıştır.
4.4.Uluslararası
Uluslararasıstandartlar
standartlar(cinsiyete
(cinsiyetedayalı
dayalışiddet
şiddet
bilgi
bilgiyönetimi
yönetimisistemi
sistemigibi)
gibi)uyarınca
uyarıncabilgi
bilgi
paylaşım
paylaşım
protokolü
protokolü
geliştiren
geliştiren
veya
veya
uyarlayan
uyarlayan
Çocuk
Çocuk
Koruma
Koruma
programlarının
programlarının
oranı
oranı
5.Cinsel
5.Cinselşiddeti
şiddetiele
elealan
alanveveaçıkça
açıkçadiğer
diğersektörleri
sektörleri
dede
dahil
dahil
eden
eden
projelerin
projelerin
veve
girişimlerin
girişimlerin
oranı
oranı
6.Cinsel
6.Cinsel şiddete
şiddete karşı
karşı çocuklara
çocuklara uygun
uygun
müdahaleler
müdahalelerverilmesi
verilmesikonusunda
konusundaeğitilmiş
eğitilmişsosyal
sosyal
çalışmacıların,
çalışmacıların, emniyet
emniyet yetkililerinin
yetkililerinin veve sağlık
sağlık
hizmeti
hizmeti
sunucularının
sunucularının
sayısı
sayısı
SONUÇ
SONUÇ
HEDEFİ
HEDEFİ
Ülkede
Ülkede
veya
veya
bağlamda
bağlamda
belirlenecektir
belirlenecektir
%100
%100
EYLEM
EYLEM
HEDEFİ
HEDEFİ
Evet
Evet
NOTLAR
NOTLAR
(2)Yaşa
(2)Yaşa
veve
cinsiyete
cinsiyete
uygun
uygun
müdahale
müdahale
tanımı
tanımı
bağlamda
bağlamda
belirlenecektir.
belirlenecektir.
(5)”Açıkça
(5)”Açıkça
Dâhil
Dâhil
Etme”
Etme”
ülkede
ülkede
veya
veya
bağlamda
bağlamda
belirlenecektir.
belirlenecektir.
(6)Masa
(6)Masa
başı
başı
incelemeler,
incelemeler,
önemli
önemli
bilgi
bilgi
kaynaklarıyla
kaynaklarıyla
yapılan
yapılan
röportajlar
röportajlar
veya
veya
odak
odak
grubu
grubu
görüşmeleri
görüşmeleri
aracılığıyla
aracılığıyla
yapılabilir.
yapılabilir.
%100
%100
%100
%100
Ülkede
Ülkede
veya
veya
bağlamda
bağlamda
belirlenecektir
belirlenecektir
85
87
87
9. STANDART
  Güvenlik
Güvenlik veve saha
sahaplanlamasına
planlamasına istinaden
istinadenönleyici
önleyici tedbirler
tedbirler konusunda
konusunda
paydaşlarla
paydaşlarla savunuculukta
savunuculukta bulunun.
bulunun. Bunlar
Bunlar arasında
arasında çocuk
çocuk dostu
dostu
mekânların
mekânların oluşturulması,
oluşturulması, hane
hane içiiçi enerjiye
enerjiye güvenli
güvenli erişim
erişim (örneğin;
(örneğin;
yakacak
yakacakodun),
odun),yeterince
yeterinceaydınlatmanın
aydınlatmanınsağlanması,
sağlanması,aşırı
aşırıkalabalıktan
kalabalıktanveve
çocukları
çocuklarıakrabaları
akrabalarıolmayan
olmayanyetişkinlerle
yetişkinlerlebirlikte
birlikteaynı
aynıyerde
yerdeyerleştirmekten
yerleştirmekten
kaçınılması;
kaçınılması; gıdaların
gıdalarınveya
veyagıda
gıdadışı
dışımalzemelerin
malzemelerindağıtılmasında
dağıtılmasındacinsel
cinsel
istismara
istismara veya
veya sömürüye
sömürüye karşı
karşı güvenlik
güvenlik önlemlerinin
önlemlerininalınması,
alınması, her
herbir
bir
cinsiyete
cinsiyeteyönelik
yönelikyeteri
yeterisayıda
sayıdatuvalet
tuvaletvevebanyonun
banyonuninşa
inşaedilmesi
edilmesivardır.
vardır.
  Devlet
Devletvevetopluluk
toplulukdüzeyindeki
düzeyindekiyetkili
yetkilimercilerle
mercilerlesavunuculukta
savunuculuktabulunun
bulunun
böylece
böylececinsel
cinselşiddetin
şiddetinfailleri
failleritanımlanır
tanımlanırvevefaillerin
faillerincezasız
cezasızkalmamasına
kalmamasına
yönelik
yönelikmücadele
mücadelesürdürülür;
sürdürülür;
  Silahlı
Silahlı kuvvetler
kuvvetler veya
veya silahlı
silahlı gruplar
gruplar tarafından
tarafından işlenen
işlenen cinsel
cinsel şiddet
şiddet
vakalarında
vakalarındaİzleme
İzlemeveveRaporlama
Raporlamakonusundaki
konusundakiülke
ülkegörev
görevgücüne
gücüneve
veBM
BM
İzleme,
İzleme,Analiz
AnalizveveRaporla
Raporladüzenlemelerine
düzenlemelerinebaşvurun.
başvurun.Cinsel
Cinselşiddet,
şiddet,silahlı
silahlı
kuvvetlerin
kuvvetlerin veya
veya grupların
grupların BM
BM Güvenlik
Güvenlik Konseyi
Konseyi önünde
önünde adlarının
adlarının
açıklanacağı
açıklanacağıvevebundan
bundanutanacakları
utanacaklarıaltı
altıciddi
ciddiihlalden
ihlaldenbiridir,
biridir,bu
budurum
durum
hedeflenen
hedeflenentedbirleri
tedbirleribaşlatabilir.
başlatabilir.(Bkz.
(Bkz.6.6.Standart)
Standart)
KILAVUZ NOTLAR
9. STANDART
1. Farkındalık:
Hükümet yetkililerinin, toplulukların, ailelerin ve çocukların cinsel şiddetin farkında
olmaları ve anlamaları, onların önleme ve müdahale faaliyetlerinde dahil edilmesine
yönelik önemli bir başlangıç noktası olabilir. Onların katılımları, kurtulanların
üzerindeki toplumsal damganın ve raporlamayla ortaya çıkan risklerin ve
azaltılmasına yardım etmelidir. Fakat toplulukların dahil olması, kurtulanların
gizliliğini ve korunmasını etkilememelidir. Bazı vakalarda hizmetlerin 72 saat
içerisinde verilmesi gerektiğinin anlatılması önemlidir.
2. Kapasite Oluşturma:
Sosyal çalışma görevlilerinin, emniyet personelinin ve sağlık hizmeti sunucularının
çocuklara uygun müdahale konusunda eğitilmesi gerekir. Cinsel şiddet klinik
yönetimi konusunda çalışan sağlık hizmeti sunucularının; çocuklara yönelik tıbbi
bakım ve tedaviyi nasıl uyarlayacakları konusunda özel eğitim almaları gerekebilir.
(Bkz. 21.Standart).
3. Yapısal ayrımcılık
Düşük “sosyal statüde” olarak algılanan kızlar, daha fazla cinsel şiddet riski altında
olabilirler. Buna ek olarak engellilik hakkındaki sosyal izolasyon ve yanlış algılar;
engelli çocukları cinsel şiddete karşı daha korunmasız yapabilir. Kötü hizmet ve
kültürel tabularla birlikte bu konuların tanınmasındaki eksiklik, sıklıkla belirli
kurumların yardım alma ihtimalini kısıtlamaktadır.
4. Davranış kuralları:
Kanıtlar; özellikle referans kontrollerinin titizlikle yapılmadığında çocukları cinsel,
fiziksel veya duygusal olarak istismar eden bireylerin çocuklar konusunda çalışan
kuruluşların (okullar dahil) üyesi olmaya çalıştıklarını göstermektedir. Her türlü cinsel
sömürüyü ve istismarı yasaklayan davranış kuralları sözleşmesinin insani yardımın
tüm çalışanlarına ve hizmet sunucularına ulaştığından ve bunların uygulandığından
emin olun. İnsani eylem kurumlarının; “sıfır tolerans” yaklaşımları olmalıdır ve
ihlallerin bildirilmesine ve bunlara karşı derhal müdahale edilmesine yönelik yolları
temin etmelidirler. (Bkz. 2. Standart).
5.Tespitler:
Tespitler, cinsel şiddetin önlenmesine ve buna müdahale edilmesine yönelik uygun
yollar hakkında tartışmaları kapsamalıdır. Cinsel şiddetin nasıl ve nerede
gerçekleştiğinin ve bunun nasıl ele alındığının (çocuklar için koruyucu olmayabilir)
haritasının çıkarılmasını desteklemelidirler. Çocukların cinsel şiddete maruz
kalmalarını artıran faktörler hakkında açık olun. Krizlerin etkisi ve bunların görev
paylaşımı, işgücü ve hizmetlere erişim konusunda beraberlerinde ne getirdikleri ve
bunun cinsel şiddete maruz kalmayı nasıl artırabileceği analiz edilmelidir.
88
86
Örnekler arasında: silahlı kuvvetlere veya gruplara yakınlık, yakacak odun veya su
kaynaklarına yönelik güvenli olmayan rotalar, gıda ve gıda dışı malzemelerin
dağıtımı, aşırı kalabalık kamp veya toplama merkezleri, ailelerin ayrılması ve/veya
çocukların refakatçisiz kalması olabilir. Çocuk koruma çalışanları, eğer ifşa edileni
ele almaya ve uygun sevkler yapmaya hazır değillerse soru sormamalarına yönelik
eğitilmelidirler.
7. Bilgi toplama:
Bilginin toplanması ve raporlanması; ulusal yasalar, uluslararası normlar ve
mümkün olduğunda kurumlar arası çocuk koruma yönetim sistemi ve cinsiyete
dayalı şiddet bilgi yönetim sistemi doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. (Bkz. 5. ve
6. Standart).
8. Röportajlar
Sürekli olarak kendisiyle röportaj yapılan bir çocuk, daha fazla zarardan muzdarip
olabilir. Çocuklara karşı cinsel şiddet vakalarına müdahale; gizliliği, bilgilendirilmiş
rıza alımını ve kurtulanın isteklerine, haklarına ve onuruna saygı duyulmasını
destekleyen bir dizi kılavuz ilkeleri ve bilgi paylaşım anlaşmalarını özetleyen hizmet
sunucuları arasındaki anlaşmaları kapsamaktadır.
9. Yetişkinler:
10 ile 19 yaş arası yetişkin kızlar; fiziksel gelişimleri ve yaşları sebebiyle en riskli
grubu oluşturur. Bu faktörler; tecavüz, cinsel sömürü, erken yaşta veya zorla
evlendirme ve istenmeyen gebelik gibi daha yüksek düzeyde cinsel şiddete neden
olabilir. Özel ihtiyaçlarını dikkate alarak (çocuk bakım sorumlulukları, evdeki
yükümlülükler ve okuma yazma seviyeleri gibi) okullardaki hizmetler, sosyal
becerilerini artıran programlar ve ekonomik fırsatlar geliştiren programlar gibi
onların sağlıklı gelişimlerini sağlayacak hizmetlerin ortaya konması için çaba
gerekmektedir.
10. Engelli Çocuklar ve Yetişkinler:
BM HIV/AIDS Ortak Programı’na göre: Özellikle risk altında olan engelli kadın ve
kızlar, zihinsel engelli kişiler ve özel kuruluşlardaki, okullardaki veya hastanelerdeki
kişiler ile birlikte engelli insanların çoğu, hayatları süresince cinsel saldırı veya
istismara maruz kalmaktadır. Çocuk koruma hizmetlerinin engelli dostu olması için
ve nerede yaşarlarsa yaşasınlar engeli çocuk veya yetişkinler tarafından erişilebilir
olması için çaba gerekmektedir.
89
87
9.STANDART
Acil durumlar esnasında başlatılan çocuk koruma ve müdahale programları, cinsel
şiddet dâhil olmak üzere çocuklara karşı şiddetin ele alınması gibi hassas
konularda farkındalık yaratılmasının yanında uzun vadede çocuk koruma
programlarını güçlendirmeye yönelik önemli bir fırsattır. Bunlar daima mevcut
sistemlere dayanmalıdır ve mevcut kültürel normları ve tutumları dikkatli almalıdır.
9. STANDART
6. Program Fırsatları:
KAYNAKLAR

9. STANDART













88
GBV Area of Responsibility Working Group (2010). Handbook for
Coordinating GBV interventions in Humanitarian Settings
Handicap International and Save the Children (2011). Out from
the Shadow. Sexual violence against Children with disabilities
Inter –Agency Standing Committee (IASC) (2005). Guidelines for
GBV Interventions in Humanitarian Settings: Focusing on
prevention of and response to sexual violence in emergencies
International Rescue Committee (2011). GBV Humanitarian
response and Preparedness: Participant Handbook
International Rescue Committee, UNFPA and UNHCR (2010).
Gender-based Violence Information Management System User
Guide
International Rescue Committee and UNICEF (2012). Caring
for Child Survivors in Humanitarian Aid Settings: Guidelines for
providing case management, psychosocial interventions and
health care to child survivors of sexual abuse
International Rescue Committee and University of California, Los
Angeles, Centre for International Medicine (2008). Clinical care
for sexual assault survivors: A multimedia training tool, Facilitators
guide
WHO (2007). Ethical and Safety Recommendations for
Researching, Documenting and Monitoring Sexual Violence in
Emergencies
WHO & UNHCR (2002). Clinical management of survivors of
rape: A guide to the development of protocols for use in refugee
and internally displaced person situations
Convention on the Rights of the Child (1989)
Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination
against Women (1979)
Security Council Resolution 1820 (2008)
Security Council Resolution 1820 (2008)
Declaration on the Elimination of Violence against Women (1993)
90
Sağlık sektörü kurumları, ruhsal sağlıktan bahsederken sağlık sektörü dışındaki
destek kuruluşları “sosyal refahın desteklenmesinden” bahsetmeye eğilimlidir.
“Ruh sağlığı ve psiko-sosyal destek” terimleri, mümkün olduğu kadar fazla aktörü
bir araya getirmeyi amaçlamaktadır ve uygun desteğin sağlanmasındaki çeşitli, ek
yaklaşımlara yönelik ihtiyacı vurgulamaktadır.
Stresli durumlar geçiren çoğu çocuk; sosyal ilişkiler, davranış, fiziksel tepkiler,
duygular ve manevi yönünden değişiklikler gösterecektir. Uyku problemleri,
kâbuslar, toplumdan uzaklaşma, odaklanma problemleri ve suçluluk gibi tepkiler
normaldir ve zamanla üstesinden gelinebilir. Dedikodular ve güvenilir bilgi
eksikliğinden kaynaklanan ilave problemler, bir acil durum tarafından etkilenen
kişilere yönelik temel endişe kaynakları olmaya eğilimlidir ve bunlar karmaşıklık ve
güvensizlik yaratabilir.
STANDART
Erkek ve kız çocuklarının başa çıkma mekanizmaları ve dirençleri
güçlendirilir ve ciddi biçimde etkilenen çocuklar, uygun destek alır.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA TE TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA

Devamında ortak analizin/bağlam analizinin yapılabilmesi için mevcut
bilgilerin biran önce ortak incelemesini gerçekleştirin;

Eğitim, koruma, sağlık ve psiko-sosyal destek sunucuları dahil olmak
üzere tüm sektörler arasında bir eşgüdüm ve sevk sistemi olduğundan
emin olun;

Topluma dayalı destek, odaklı destek ve özel hizmetler açısından
mevcut hizmetlerin haritasını çıkarın;

Çocuk Korumada çalışanlara Psiko-sosyal ilk yardım eğitimi sağlayın ve
çalışanlarının Psiko-sosyal ilk yardım konusunda eğitildiğinden emin
olunması amacıyla diğer sektörlerle çalışın (örneğin; su, hıfzıssıhha,
hijyen, kamp yönetimi ve eğitim)
91
89
10. STANDART
10. STANDART
PSİKO-SOSYAL STRES VE
RUHSAL BOZUKLUKLAR
MÜDAHALEZI
RLIKLI OLMA
Acil durum tarafından etkilenen ulusal çalışanlara yönelik psiko-sosyal
desteğin olduğunu temin edin;
Çocuklara ve ailelerine psiko-sosyal destek sağlamak için mevcut topluluk
ağlarını güçlendirin (Örneğin; stresle nasıl başa çıkılacağına dair bilgi
sağlanması ve çocuklara yönelik aktiviteler gerçekleştirilmesi)
Normale dönmelerine ve direnç kazanmalarına yardım edilmesi amacıyla
eğlence faaliyetleri, kültürel aktiviteler ve yaşam becerileri aktiviteleri
destekleyin;
Özellikle genç insanlara ve yetişkinlere yönelik aktiviteler organize edin;
Ruh sağlığı hizmetlerine ihtiyaç duyan çocuk veya bakıcılarına yönelik bir
teşhis ve sevk sistemi kurun ve sağlık aktörleri tarafından bu hizmetlerin
güçlendirilmesini savunun;
Çocuklara yönelik bakım hizmetlerinin geliştirilmesi, kendi stresleriyle baş
edebilmeleri ve onları temel hizmetlere bağlayabilmek amacıyla bakıcılara
yönelik destek sağlayın;
Çocuk koruma çalışanlarının IASC Ruh Sağlığı ve Psiko-sosyal Destek
Kılavuzu konusunda eğitildiğini ve çalışanların bu kılavuzdakilere bağlı
kaldığını ve kurumlar çapında ve yerel ortaklarla birlikte bu kılavuzlara
başvurduğunu temin edin.


10. STANDART





ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
NOTLAR
1. Referans değerle kıyaslandığında ruhsal
bozukluklar ve psiko-sosyal stresle ilişkili
belirtilerde bir azalma gösteren Çocuk Koruma
programlarına dahil olan çocukların yüzdesi
%80
(1) Burada payda değer;
müdahale başladığından
beri bir dönem içerisinde
ilgili topluluklardaki
çocukların sayısı olabilir.
EYLEM GÖSTERGESİ
2. Çalışanlarının Psiko-sosyal ilk yardım
konusunda eğitim aldığı insani müdahaledeki
sektörlerin yüzdesi
3. İhtiyaç duyarlarsa Psiko-sosyal desteğe nerede
ve nasıl ulaşacaklarını bildiklerini belirten anket
yapılan ulusal insani yardım çalışanlarının yüzdesi
4. Çocuklara yönelik toplum inisiyatifli faaliyetlerin
desteklendiği ve bunların, on iş günü içerisinde en
az bir kez gerçekleştiği toplulukların yüzdesi
EYLEM HEDEFİ
%90
%90
Ülkede
belirlenecektir
5. Anket yapılan bakıcıların en az %50’sinin Psikososyal konuların nasıl ele alınacağına ilişkin
danışmanlık veya eğitim aldığı hedef toplulukların
yüzdesi
%80
6. IASC Ruh Sağlığı ve Psiko-sosyal Destek
Kılavuzu konusunda eğitilmiş çocuk koruma
çalışanlarının oranı
%50
90
92
KILAVUZ NOTLAR
Ruh sağlığı ve psiko-sosyal desteğin organize edilmesinin temeli; çocuklar ve
engelliler dahil olmak üzere farklı grupların ihtiyaçlarını karşılayan çok katmanlı bir
ek destek sisteminin geliştirilmesidir. Piramidin tüm katmanları önemlidir ve ideal
olarak aynı anda uygulanmalıdır. Hayatta kalmaya yönelik temel ihtiyaçlar (gıda,
barınak, su, temel sağlık hizmeti, bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınması)
karşılandığında ve emniyet ve güvenlik sağlandığında çoğu çocuk ve yetişkin
profesyonel desteğe ihtiyaç duymadan normal hayatlarına geri dönecektir
(1.Seviye). Ailelerinden ve topluluklarından destek alamayan çocuklar ise bu
desteklerin sağlayacağı koruyucu faktörlerin yeniden inşa edilmesi için özel
desteğe ihtiyaç duyacaklardır (2.Seviye). Üçüncü tabaka ise özel bakım
konusunda biraz eğitim almış çalışmacılar tarafından verilecek (sosyal
çalışmacıların yardımcıları) daha odaklı bir birey, aile veya grup desteğine ihtiyaç
duyan sayıları az olan çocuklar (Örneğin; cinsiyete dayalı şiddetten veya asker
yapılmaktan kurtulan) için gerekli olan desteği temsil etmektedir. Bu tabaka aynı
zamanda Psiko-sosyal ilk yardımı, sosyal çalışmacılar tarafından verilecek temel
ruh sağlığı bakımını ve çocuklar veya ebeveynlerinden oluşan yapısal psiko-sosyal
grupları kapsamaktadır (3.Seviye). Piramidin en üst tabakası; belirtilen desteğe
rağmen sıkıntılarına katlanamayan ve günlük işlevleri yerine getirmede zorluk
yaşayan insanların daha az yüzdesi için gerekli ekstra desteği göstermektedir.
MÜDAHALE PİRAMİDİ
Örnekler
Ruh sağlığı uzmanları
tarafından sağlanan ruh sağlığı
hizmetleri (psikiyatr, hemşire,
psikolog vs.)
Birinci basamak sağlık hizmeti
doktorları tarafından sağlanan
temel ruh sağlığı hizmetleri.
Topluluk çalıyanları tarafından
sağlanan temel duygusal ve
pratik destek
Sosyal ağların toplumsal
geleneklerin, destekliyici
çocuk dostu mekanların
aktifleştirilmesi
Güvenli, sosyal olarak uygun
ve onuru koruyan temel
hizmetlerin savunulması
Uzmanlık
Hizmetleri
Uzmanlık gerektirmeyen
destek hizmetleri
Topluluk ve
aile desteklerinin
güçlendirilmesi
Temel hizmelerdeki ve
güvenlikteki
toplumsal hususlar
93
91
10. STANDART
1. Çok Katmanlı Destekler:
2. Çocuk, aile ve topluluk katılımı ve güçlendirilmesi
Psiko-sosyal refahın geliştirilmesine yönelik etkili ve sürdürülebilir bir yaklaşım
ailelerin ve toplulukların birbirlerini destekleme yeteneklerinin güçlendirilmesidir.
Kız ve erkek çocukları, yetişkin bay ve bayanlar; kurtarma çabalarında, büyük
çocukların küçük çocuklarla birlikte çalışmasını destekleyen girişimlerde ve
ebeveyn heyetlerinde yer alarak hayatlarını etkileyen kararlarda aktif paydaşlar
durumunda olmalıdırlar.
10. STANDART
3.Psiko-sosyal ilk yardım:
Psiko-sosyal ilk yardım, sıkıntı çeken ve desteğe ihtiyaç duyabilecek bir
insanoğluna yönelik insancıl, destekleyici müdahaleyi tanımlamaktadır. Topluluk
üyeleri ve insani yardım çalışanları tarafından öğrenilebilecek bir teknik olan
Psiko-sosyal ilk yardım, etkililiği bulunmayan “psiko-sosyal bilgilendirme” ye
alternatiftir. Bunun aksine Psiko-sosyal ilk yardım, insanların uzun süreli
iyileşmelerinde yardımcı olduğu görünen faktörleri kapsamaktadır. Bunlar:



Güvende, başkalarıyla ilişkili, huzurlu ve umutlu hissetmek
Sosyal, fiziksel ve duygusal desteğe erişimi olmak
Bireyler ve topluluklar olarak kendi kendilerine yardım edebilmek
Psiko-sosyal ilk yardım, son zamanlarda ciddi bir kriz olayına maruz kalan
çocuklar ve yetişkinlere yöneliktir. Fakat bir kriz yaşayan herkes, Psiko-sosyal
yardıma ihtiyaç duymayabilir veya istemeyebilir. Yardım istemeyen kişilere zorla
yardım etmeye çalışmayın fakat isteyenler için de bu yardımı kolayca erişilebilir
hale getirin.
4.Erken Çocukluk
Erken çocukluk doğum öncesi dönemden (gebe kadınların desteklenmesi) ilkokul
süresince olan dönemi kapsamaktadır. Yetersiz beslenen, sıklıkla hastalanan ve
diğer risk grubundaki çocuklar yönelik olarak çocuk gelişiminin iyileştirilmesi
amacıyla psiko-sosyal teşvikler dahil olmak üzere anne-çocuk etkileşimini artıran
ebeveyn müdahaleleri önerilmelidir. Bu programlar; devam eden topluluk
programları içerisinde, anne-çocuk sağlığı programları içerisinde veya erken
çocukluk gelişim merkezlerinde sunulabilir. Tüm erken çocukluk programlarının
engelli dostu olduğunu ve ebeveynlerin özel ihtiyaçlarını karşıladığını temin
etmeye yönelik çaba gösterin.
5.Ruh Sağlığı Tedavi Boşluğu:
Gelişmekte olan ülkelerin çok azının psikologlara ve psikiyatrlara yönelik eğitim
şemaları vardır. Bu hizmetler mevcut olmadığında kurumlar, birinci basamak
sağlık hizmeti veren merkezlerde rehberlik verilmesini dahil etmeyi dikkate
almalıdır. DSÖ Ruh Sağlığı Eylem Programı; ruhsal, nörolojik ve madde kullanım
bozukluğu olan kişilere yönelik uzmanlaşmamış tıbbi bakım ortamlarındaki
bakımın artırılmasını amaçlamaktadır. Ruhsal bir bozukluk sebebiyle hastaneye
yatırılan çocukların iyi korunması ve yeterli bakımı alması gerekir.
92
94
6.Topluluklar:
Çocukların hayatlarını normale döndürmeye yönelik yerel uygun faaliyetler
arasında: kültürel veya sanat ağları veya merkezleri, gençlerin ve kadınların sosyal
ağları veya kulüpleri, dini ağlar ve liderler, çocuk bakım alanları, engeli dostu ve
çocuk dostu mekânlar, gençlik ve çocuk kulüpleri, resmi veya gayri resmi eğitim ve
ebeveyn destek grupları olabilir.
Ebeveynlere, büyükanne ve büyükbabalara veya diğer bakıcılara kendi stresleriyle
baş etmelerinde ve iyi ebeveynliğe yönelik becerilerinin yeniden inşa edilmesinde
yardım edilmesi, hem kendilerinin hem de çocukların psiko-sosyal iyileşmeleri için
hayati öneme sahiptir. Yararlı başa çıkma mekanizmaları konusunda erişilebilir ve
kültürel olarak uygun bilginin mevcut hale getirilmesi, zararlı uygulamalara yönelik
farkındalık yaratılması ve insanlara geleneksel yas törenlerini sürdürmelerinde
yardım edilmesi gibi uygulamaların hepsi iyileşmeye yönelik faydalı adımlardır.
8. Refahın İzlenmesi:
Psiko-sosyal programların amaçlarının – ister çıktı, ister sonuç veya etki olsunyalnız proje personeli tarafından değil lehtarların ve diğer ilgili paydaşların aktif
katılımı ile belirlenmesi çok önemlidir. Psiko-sosyal refah göstergelerinin
ölçülmesindeki en iyi yol; niceliksel verileri ölçen metotlarla (mevcut anketleri
kullanarak) niteliksel verileri ölçen metotların (odak grup görüşmeleri, önemli haber
kaynağıyla yapılan röportajlar ve topluluktaki gözlemleri kullanarak)
birleştirilmesidir.
95
93
10. STANDART
7. Bakıcıların Desteklenmesi:
10. STANDART
KAYNAKLAR

IASC Reference Group on mental health and psychosocial support
(2010). IASC Guidelines on mental health and psychosocial support
for protection workers

IRC, OHCHR, Save the Children, Terre des Hommes, UNHCR,
Unicef (2009). Action for the Rights of Children: Foundation module
on psychosocial support

WHO (Snider, van Ommeren & Schafer) (2011). Psychological First
Aid: Guide for Field Workers

UNICEF (2011). Inter-Agency Guide to the Evaluation of Psychosocial
Programming in Emergencies

WHO (2008). Mental health gap action programme: Scaling up care
for mental, neurological and substance use disorders
Convention on the Rights of the Child (1989)


International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights
(1966)

International Covenant on Civil, Political and Cultural Rights
(1966)

www.arc-online
(Action for the Rights of Children)

www.mhpss.net
(Mental Health and Psychosocial Support Network)
96
94
Çocukların çatışmalarda kullanımına ve asker yapılmalarına karşı uluslararası
düzeyde artan dikkat olmasına rağmen çocuklar hala dünya çapında silahlı
kuvvetlerle veya silahlı gruplarla ilişkilendirilmeye devam etmektedir. Kız ve
erkek çocukları; casus, taşıyıcı veya haber kaynağı gibi aktif destek rollerinde
savaşçı gibi birçok görevde veya cinsel amaçlar için kullanılmaktadır. Şiddete
tanıklık yapmaya veya şiddeti gerçekleştirmeye zorlanan silahlı kuvvetlerle veya
silahlı gruplarla ilişkilendirilmiş çocuklar; kendileri istismar edilirken, uyuşturucu
kullanmaya zorlanırken, sömürülürken, yaralanırken ve hatta öldürülürken büyük
şiddetlere maruz kalmaktadır. İçinde bulundukları durum, yaşadıkları sebebiyle
sakatlık dahil olmak üzere çoğunlukla ciddi fiziksel ve duygusal uzun süreli
sonuçlar doğurarak onları haklarından mahrum etmektedir.
STANDART
Erkek ve kız çocukları silahlı kuvvetler veya gruplar tarafından çatışmalarda asker yapılmaktan
ve kullanılmaktan korunur ve buralardan kurtarılıp serbest bırakılır ve bu çocuklara yeniden
toplumla kaynaşmaya yönelik etkili hizmetler sağlanır.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA



Devamında ortak analizin/bağlam analizinin yapılabilmesi için silahlı
kuvvetler veya silahlı gruplardaki çocuk varlığı konusundaki ve çocukların
asker yapılması konusundaki mevcut bilgilerin biran önce ortak
incelemesini gerçekleştirin.
Topluma dayalı silahsızlanma, teşhis ve toplumla yeniden kaynaşma
konusundaki bilgileri dâhil edin;
Daha geniş düzeyde silahsızlanma, terhis ve toplumla yeniden kaynaşma
süreçlerinin ulusal düzeyde ayarlandığını temin edin ve çocukların özel
ihtiyaçlarını ve haklarını dikkate alın. Mümkün olan yerlerde toplumla
yeniden kaynaşma süreçleri, hükümet yetkilileri tarafından yürütülmelidir
ve BM kurumlarının, STK’ların ve diğer sivil toplum ve toplulukların
becerilerine ve uzmanlıklarına dayanmalıdır. Bu süreç, risk altındaki diğer
çocukların da toplumla yeniden kaynaşmasını amaçlayan tasarılara dahil
edilmelidir. ( toplulukları tarafından suç failleri olarak görülebilecek daha
önce silahlı kuvvetlerle veya kurumlarla ilişkilendirilmiş çocuklar ile topluluk
düzeyindeki diğer hassas ve etkilenen çocuklar arasında muhtemel
gerginliklerden ve bu çocukların küçük düşürülmelerinden kaçınılması
nedeniyle);
97
95
11. STANDART
11. STANDART
SİLAHLI KUVVETLERLE VEYA SİLAHLI
GRUPLARLA İLİŞKİLENDİRİLMİŞ ÇOCUKLAR


11. STANDART


Çocuk koruma personelinin silahlı kuvvetlerle veya silahlı gruplarla
ilişkilendirilmiş çocukların tanımlanması konusunda ve terhis ve toplumla
yeniden kaynaşma süreci konusunda eğitimli olmalarını temin edin;
Çocukların kendilerine veya insani yardım eylemi çalışanlarına yönelik risk
yaratmadan, çocukların asker yapılmasını ve kullanılmasını sonlandırmak
ve önlemek amacıyla hem devlet hem de devlet dışı aktörler tarafından
yapılan yasaların, politikaların ve ulusal eylem planlarının haritasını
çıkarın, bunları savunun ve destekleyin;
Çocukların asker yapılması ve kullanılması/ortadan kaybolması
vakalarının ve silahlı kuvvet veya grupların faaliyetlerinin izlenmesi ve
raporlanması amacıyla topluma dayalı erken uyarı sistemleri güçlendirin.
Bu sistemlerin yerel ve ulusal düzeydeki çocuk koruma veya koruma
izleme sistemleriyle bağlantılı olduğunu temin edin;
Mevcutsa İzleme ve Raporlama Ülke Görev Gücü (1612 sayılı Güvenlik
Konseyi Kararı uyarınca ) ile insan hakları ihlallerinin, mağdurlara yapılan
müdahale ve hizmetlerin izlenmesi ve raporlanmasına yönelik diğer
mekanizmalar arasında sürekli ve etkili eşgüdüm olmasını temin edin (Bkz.
1. Standart);
MÜDAHALE








96
Tüm programların birbirini tamamladığının temin edilmesi amacıyla
çocukların asker yapılması ve kullanılmasının önlenmesi konusunda,
çocukların silahlı kuvvetlerden veya gruplardan kurtarılması konusunda ve
toplumla yeniden kaynaşmaya yönelik onlara destek sağlama konusunda
çalışan tüm aktörler arasında eşgüdüm ve işbirliğini teşvik edin;
Buna yönelik önemli bir öge vakaların ele alınmasına yönelik standart
araçların geliştirilmesidir;
Silahlı kuvvetlerde veya gruplarda çocukların asker yapılmasının veya
gönüllü katılımlarının önlenmesinde eyleme geçmek amacıyla yerel
liderlerle, topluluk gruplarıyla, okullarla ve gençlik kuruluşlarıyla birlikte
çalışın;
Uygun olan yerlerde silahlı kuvvetler veya gruplarla ilişkili çocuklara yönelik
riskler ve ailelerden ayrılmanın riskleri konusunda kamu bilgilendirme
kampanyaları gerçekleştirin;
Asker yapılmaya açık çocukları tanımlayın ve bunları destekleyin (Örneğin;
askeri kuvvetlere veya gruplara katılmaya karşı gerçekçi alternatifler
sunarak)
Çocuklara güvenli okul eğitimine erişimin yanında uzun vadede uygun
geçim imkânlarına erişimi temin edin;
Silahlı kuvvetler veya gruplarla ilişkili çocukların tanımlanması ve
doğrulanması amacıyla eğitimli çocuk koruma personeline yönelik bir süreç
geliştirin;
Gerekli olan yerlerde kendi rütbeleri düzeyinde çocukların serbest
bırakılmalarını savunmaları amacıyla uygun askeri ve/veya siyasi
yetkililerle ve silahlı grup komutanlarıyla veya yerel, ulusal ve bölgesel
düzeydeki milis liderlerle görüşmelere girişin;
98




Silahlı bir kuvvet veya silahlı güçlerle ilişkisi doğrulanan tüm kız veya erkek
çocuklarını en kısa zamanda güvenli bir sivil yerleşim yerine götürün;
Mümkün olan yerlerde mevcut hizmetlere dayanarak en erken şekilde aile
takip süreci başlatın ve çocuklara geçici bakım, tıbbi hizmetler, psikososyal bakım ve danışma hizmetleri sağlayın;
Toplumla yeniden kaynaşma esnasında topluma dayalı yaklaşımın
benimsendiğini temin edin;
Yaralanan veya engelli duruma gelen çocukların uygun tıbbi bakım, destek
ve takip almalarını temin edin;
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
NOTLAR
1. Silahlı kuvvetlerle veya gruplarla ilişkilendirilmiş
çocukların tahmini sayısının referans değere göre
değişimi
Azalmakta
2. Silahlı kuvvetlerden veya gruplardan ayrılan ve
aileleriyle, toplumla etkili biçimde kaynaşan
çocukların oranı
%100
((2) “Toplumla
etkili yeniden
kaynaşmanın”
ülkede
belirlenmesi
gerekir.
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3. Kendisiyle anket yapılan kişilerin %80’inin
çocukların asker yapılmasının önlenmesi ve
raporlanmasına yönelik ortak stratejileri tarif
edebildiği hedef toplulukların yüzdesi
Ülkede veya
bağlamda
belirlenecektir.
4. Tüm ilgili aktörler tarafından üzerinde karar
kılınan bir dizi geçici bakım prosedürü mevcuttur.
Evet
5. Çocukların asker yapılması ve kullanılması
vakalarının nasıl tanımlanacağına ve rapor
edileceğine dair açıkça anlayış gösteren,
kendilerine anket yapılan insani yardım
çalışanlarının yüzdesi
11. STANDART
ÖLÇME
(3)”Ortak
stratejiler” geniş
olarak etkili
görülen stratejiler
anlamına gelir ve
her bir bağlamda
belirlenebilir.
%90
KILAVUZ NOTLAR
1.Savunuculuk:
Çocukların asker yapılmasının ve kullanılmasının yasaklanmadığı veya suç
sayılmadığı ülkelerde çocuk koruma kurumları ve birleşmiş milletler üst düzey
yetkilileri ( örneğin insani yardım ülke koordinatörü, insani yardım koordinatörü
veya genel sekreter özel temsilcisi ) hükümeti mevzuatlarını bu yönde
değiştirmeleri için desteklemelidir. Ortaya çıkan hukuki yükümlülüklerin
uygulandığının, ulusal ve yerel düzeyde yürütüldüğünün temin edilmesi
amacıyla ulusal ve yerel makamlar ( ve uygun olan yerlerde silahlı kuvvetler
veya gruplar ) desteklenmelidir. İzleme ve raporlama mekanizması ülke görev
gücü tarafından geliştirilen eylem planları; bu yasal yükümlülükleri
destekleyecektir ve hükümet yetkililerinin, askeri personelin, silahlı kuvvetlerin
veya silahlı grup üyelerinin ve tüm paydaşların farkındalıklarının artırılmasını
ve eğitimlerini kapsamalıdır. İlgili eylem aynı zamanda hukuki, idari ve refah
yapılarının ulusal ve yerel düzeyde güçlendirilmesine yönelik desteği
kapsayabilir.
97
99
2. Topluluk ve ailelerin haberdar edilmesi:
Çocukların onlar için hazır olan hizmetlerden ve destekten haberdar
olduklarından emin olun. Toplulukların ve ailelerin ilgili konulardan ve
problemlerden haberdar olduklarından emin olmak amacıyla yoğun farkındalık
yaratma çabaları gerçekleştirilmelidir ve çocukların, ailelerin ve toplulukların
anlayabileceği ve erişebilecekleri şekilde düzenli olarak bilgi sağlanmalıdır.
Buradaki mesajlar:

11. STANDART






Hem zorla hem de sözde “gönüllü” askere alımlar aracılığıyla çocukların
asker yapılması risklerini artıran faktörleri vurgulamalıdır
Silahlı kuvvetler veya grupların hiyerarşisi içerisindeyken çocukların
karşılaştığı riskleri vurgulayın
Askere alma yaşını düzenleyen uluslar ve uluslararası kanunlar hakkında
toplulukları bilgilendirin
Eğitim ve mesleki eğitime dahil olun
Özellikle askere alınma riski altında olan yetişkin erkek çocuklarına ulaşın
Askere alınan ve kullanılan kızların (zorla veya gönüllü olarak) karşılaştığı
ilave cinsel istismar risklerini ve bu istismarlardan kaynaklanan utanç ve
travma duygularını vurgulayın
Eylemleri topluluğu tehlikeye atarsa çocukların toplum tarafından
reddedilmelerinin muhtemel olduğunu vurgulayın
Yeniden kaynaşmaya yönelik topluma dayalı yaklaşım, destek sunulmasında
daha fazla hakkaniyet sağlarken aynı zamanda küçük düşürülme ve gerginlik
hislerini de azaltmaktadır. Bu noktada kritik bir unsur, topluğun harekete
geçirilmesi, mevcut hizmetlerin ve destek yapılarının güçlendirilmesidir.
3. Ailelerin parçalanmasının ve çocuklarının asker yapılmasının
önlenmesi:
Önleme stratejileri; topluma dayalı mevcut çocuk koruma mekanizmalarının
güçlendirilmesini, ebeveyn destek gruplarını, yaşa uygun çocuk veya spor
kulüplerini, eğitime ve geçim kaynakları programlarına yatırım yapılmasını, risk
alanlarının haritasının çıkarılmasını, mevcut topluluk erken uyarı sistemleri
kurmayı ve bunları güçlendirmeyi kapsayabilir. Toplumun önde gelen üyeleri
ve gruplar; ailelerinden ayrılma riski ve asker yapılma veya yeniden asker
yapılma riski altındaki çocukların farkında olmalıdırlar ve bu çocukların,
korunma ve gelişimlerini geliştirecek faaliyetlerden faydalandıklarından emin
olmalıdırlar. Mümkün olduğunda aile birliğinin sürdürülmesine yönelik sosyal
destek ve yardım programları tasarlanmalıdır (Bkz. 16 ve 17. Standart).
4. Serbest Bırakma:
Yasa dışı şekilde asker yapılan veya silahlı kuvvetler veya gruplar tarafından
kullanılan tüm çocukların silahlı çatışmalar esnasında bile hemen serbest
bırakılması gerekir. Çocukların serbest bırakılması; düşmanlıkların geçici veya
kalıcı sonlanmasına, resmi barışın ilan edilmesine veya silahları olan
çocukların bunları bırakmasına bağlı değildir.
98
100
5. Belirleme ve Doğrulama:
Sürekli tarama, belirleme ve yaş doğrulama işlemleri 18 yaş altı asker yapılan
çocukların belirlenmesini temin edebilir. Bu aynı zamanda asker, aşçı, taşıyıcı,
haberci ve casus olarak kullanılan çocukları ve cinsel amaçlar için alıkoyulan
çocukları kapsar. Eğer tarama programı daha geniş bir resmi Silahsızlanma,
Terhis ve Toplumla Yeniden kaynaşma sürecinin bir parçası ise askerlere
muhtaç olarak görülen özellikle kızlar olmak üzere varlıkları saklanılan
çocukların belirlenmesine yönelik özel önlemler alınabilir. Çocuklarla daha
sonra çocuk dostu teknikler kullanılarak röportaj yapılabilir ve silahlı kuvvetler
veya gruplardan alındıktan hemen sonra kayıt altına alınabilir. Bu kayıt altına
alma, çocuğun durumunun daha iyi anlaşılmasına imkân tanıyacaktır ve onun
bir çocuk koruma aktörüne veya kurumuna devredilmesine destek
sağlayacaktır ve uygun yeniden toplumla kaynaşma desteği temin edecektir.
6. Geçici Bakım:
Bazı çocuklar ailelerine ve ebeveynlerine hemen dönebilirler. Aileleri izlenen
çocuklara acilen geçici bakım sağlanmalıdır ve onların sivil bir yaşama
geçmelerine yardım edilmelidir. Geçici bakımdaki veya topluluklarına dönen
çocukların hepsinin uygun sağlık hizmetlerine ve kültürel olarak uygun psikososyal desteğe erişimlerinin olması gerekir. Uygun olduğu üzere bunlara
belirlenen kurumlar arası standartları karşılayan toplumla yeniden kaynaşma
donanımları sağlanabilir. Nakit destek sağlanması tavsiye edilmez.
Bazı çocuklar, kendi ailelerine veya topluluklarına dönemeyebilir veya
dönmeye istekli olmayabilir. Onların geri dönüşlerinin kolaylaştırılması
amacıyla meditasyon ve savunuculuk yapılması uygun olabilir. Geçici
bakımdayken yaşam becerileri eğitimi, eğlence faaliyetleri, telefi dersler ve
toplumla yeniden kaynaşma desteği hakkında bilgi uygun olabilir fakat
çalışmaların asıl amacı bu çocukların bir an önce topluma döndürülmesidir ve
uzun süreye yayılmamış geçici bakımdan ziyade toplum içerisinde bu
çocuklara bakım hizmet sağlanmasıdır. Belirli bir süre içerisinde bir çocuğa
yönelik aile birleşmesi sağlanamazsa (Örneğin; 6 hafta) bu çocuğun bakım
evine yerleştirilmesi önemlidir.
99
101
11. STANDART
Çocukların silahlı kuvvetlerden veya gruplardan ayrılmalarını etkileyen
faktörleri dikkate alın (Örneğin; kişisel ilişkiler, aidiyet hissi, ideoloji ve gelir
kazanımı, onları savunarak topluluklarına yardım ettiklerini düşünmelerinden
kaynaklanan gurur). Silahlı kuvvetlerin ve grupların kumandanlarıyla yapılan
görüşmeler; İzleme ve Raporlama Mekanizması Ülke Görev Gücü tarafından
(eğer varsa), BM tarafından veya o durumdaki en uygun kuruluş tarafından
başlatılmalıdır. Bu gruplar; silahlı kuvvetlerin veya grupların bakış açılarını
dikkate almalı ve sadece geleneksel çocuk koruma ve insan hakları dilini
kullanmaktan ziyade bu bakış açısına göre onların anlayabilecekleri ve onları
durdurabilecek, çocukların serbest kalmalarını sağlayacak bir dil kullanmalıdır.
Bu çalışmaların devamında silahlı kuvvet veya grupların, çocukların bunlarla
neden ilişkilendirildiğin ve bu çocukların nasıl asker yapıldıklarının kapsamlı bir
analizi gelmelidir.
Özellikle cinsel olarak istismara uğradılarsa, gebeyseler veya küçük çocukları
varsa kızların belirli ihtiyaçları olabilir. Ayrı ayrı danışmanlık sağlanarak kızların
ve erkeklerin ihtiyaçlarını ve önceliklerini dile getirebilmeleri için karma bir
takım hazır olmalıdır. Geçici bakım merkezlerini kızların güvenliğini ve
mahremiyetini sağlayan şekilde tasarlayın (Örneğin; ayrı yıkama imkânları ve
uyku odaları gibi). Müdahaleye dahil olan tüm personelin kapsamlı eğitim
alması gerekir. (Bkz. 13 ve 15. Standart).
11. STANDART
7. Aile Takibi ve Yeniden Birleşme:
Aileler yeniden birleştirilmeden önce sosyal çalışma görevlileri, toplum
tarafından kınanma korkusuyla (özellikle kızlar için) veya güvenlik nedenleriyle
(özellikle erkekler için) çocuğun ailesi tarafından reddedilmeyeceğinden emin
olunması amacıyla ailelerle iletişime geçmelidir. Önceden silahlı kuvvetlerle ve
gruplarla ilişkili oldukları için farklı şekillerde etiketlemeyle karşılaşmaları daha
muhtemel olduğundan kız veya erkek çocuklarının aileleriyle ve topluluklarıyla
birleşmelerine özel önem gösterin. Yeniden birleşmeye yönelik takip
ziyaretlerinin olmasını temin edin. Kayıt altına alma, takip etme ve yeniden
birleştirme düzenlemeleri; çocukların korunması ve bakımına yönelik topluma
ve aileye dayalı devam eden düzenlemelerle birleştirilmelidir. Bir çocuğun
ailesiyle birleştirilmesi mümkün olmadığında aileye dayalı diğer bakım
düzenlemeleri bulunmalıdır. İstisnai olarak; sosyal çalışmacılar tarafından
düzenli ve sık yapılan takipler varsa çocukların liderliğini üstlendiği hanelerdeki
küçük çocuk gruplarına yönelik bağımsız yaşam düzenlemeleri desteklenebilir
(Bkz. 13. Standart). Çocuklar aileleriyle yeniden birleştirildiğinde ulusal
güvenlik kuvvetleri ve yerel yetkililer tarafından tekrar asker yapılmalarının,
firardan tutuklanmalarının veya diğer taciz veya şiddet türlerine maruz
kalmalarının önlenmesi amacıyla ilgili ülkenin askeri yetkilileri tarafından
imzalanmış bir belgeye sahip olmaları gerekir. Sınırlar ötesi takip ve yeniden
birleştirme vakalarında ortak bir strateji geliştirmeye dikkat edin.
8. Yeniden Birleştirme:
İyileştirilmiş mesleki fırsatlara, eğitim ve yaşam fırsatlarına ve tıbbi, psikososyal ve hukuki hizmetlere sevk edilmeye yönelik bireysel destek
sağlamasının yanında yeniden bütünleşme stratejisi topluma dayalı olmalıdır.
Çocukların güçlü yönlerine ve direnç kabiliyetlerine dayanmalıdır ve çocukların
özel ihtiyaçlarını dikkate almalıdır. Çatışmalar tarafından etkilenen topluluktaki
diğer çocukların desteklenmesinin yanında –düzenli takipleri temin edereksilahlı kuvvetlerden veya gruplardan ayrılan çocukları da desteklemelidir. Bu
yaklaşım bir taraftan mevcut koruma sistemlerinden faydalanmayı, yardımın
sunulmasında daha yüksek hakkaniyeti ve uzun vadede çocuk koruma
sistemlerinin güçlendirilmesini sağlarken diğer taraftan önceden silahlı
kuvvetlerle ya da gruplarla ilişkilendirilmiş çocukların damgalanması ve bu
çocuklara karşı kin tutulması risklerini azaltır. Önceden silahlı kuvvetlerle ya da
gruplarla ilişkilendirilmiş çocukların tanımlanmasının devam ettirilmesinden
kaçının çünkü bu durum damgalamaya sebep olacaktır.
100
102
Hem bu çocuklar hem de çatışmalardan etkilenen diğer çocuklara yönelik
psiko-sosyal destek sağlanması için özel ihtiyaçlar ele alınmalıdır. Toplum
düzeyinde yeniden bütünleşme; barış kuran faaliyetleri, oyun ve sporları, belirli
konularda farkındalık yaratılmasına yönelik oturumları kapsayabilir. Uygun
olan bağlamlarda çocukların ve ailelerin de rızasıyla dini törenler veya
geleneksel arındırma ve iyileştirme törenleri, sivil hayata kabul edilmeyi ve
dönüşü kolaylaştırabilir.
Aile takibi başarılı olduğunda tespitler aile birleştirilmesinin (aile ile
birleşmenin) çocuğun yüksek yararına olduğunu doğrulamalıdır. Önceden
silahlı kuvvetlerle ya da gruplarla ilişkilendirilmiş çocukların durumunda ise
özel önlemlerin alınması önemlidir. Bu çocukların aileleriyle yeniden
birleştirilmelerine yönelik hazırlıklar; onları ayrımcılıklara, hedef saldırılara ve
ilerde askere alınmaları ihtimaline karşı koruma ihtiyacını dikkate almalıdır.
Ciddi sıkıntıların olduğu durumlarda gerekli daha detaylı eylemlere veya
desteğe yönelik uygun yerel yetkililerin, mevcut refah sistemlerinin ve diğer
kurumların ve yerel toplulukların dâhil edilmesi gerekebilir. Yeniden birleşme
desteklenmeli ve takip edilmelidir. Çocuğun ailesine telafi destek
sağlandığında çevresindeki toplulukların ihtiyaçlarının da dikkate alınması
gerekir. Aile birleşmesinin makul bir süre içerisinde mümkün görünmediği veya
aile birleşmesinin çocuğun yüksek yararına olmadığı durumlarda alternatif
uzun vadeli düzenlemeler yapılmalıdır.
OUTCOME TARGET
NOTES
101
103
11. STANDART
11. STANDART
9. Ailelerin Hazırlanması:
11. STANDART
KAYNAKLAR
102

Paris Commitments to protect children from unlawful recruitment or
use by armed forces or armed groups (2007)

Paris Principles and Guidelines on Children Associated With Armed
Forces or Armed Groups (2007)

UN (2006). United Nations. Integrated Disarmament, Demobilization
and Reintegration Standards (IDDRS), and Operational Guide to the
IDDRS, particularly revised chapters 5.20 (Youth) and 5.30
(Children ) forthcoming 2012)

IPEC-ITCILO (2010. “How-to” guide on economic reintegration of
children formerly associated with armed forces and groups

Paris Principles Steering Group (forthcoming 2012).Technical Note on
economic reintegration of children associated with armed forces or
armed groups

Paris Principles Steering Group (forthcoming 2013) Field Handbook
on Child Recruitment, Release and Reintegration

Paris Principles Steering Group, (forthcoming 2013). Training
Package on Child Recruitment, Release and Reintegration

Convention on the Rights of the Child (1989)

Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on
the involvement of children in armed conflict (2000)

Rome Statute of the International Criminal Court (1998)

Geneva Conventions (1949)

Additional Protocol I and II to the Geneva Conventions (1977)

www.childrenandarmedconflict.un.org

www.unicef.org
(child recruitment by armed forces or armed groups webpage)
104
12. STANDART
ÇOCUK İŞÇİLİĞİ
12. STANDART
Çocuk
işçiliği; çocukların
ÇOCUK
İŞÇİLİĞİokulda
olmaları gereken zamanda veya çok erken
yaşlarda çalışmaları sebebiyle veya asgari çalışma yaşına ulaşmış olsalar bile
(genellikle 15) yaptıkları iş 18 yaş altı bir kişinin duygusal, gelişimsel ve fiziksel
Çocuk
işçiliği;
çocukların
okulda
olmaları
gereken
zamanda
erkenveya
sağlığına
zararlı
olduğu
için kabul
edilebilir
değildir.
Birçok
çocukveya
işçi;çok
angarya
yaşlarda çalışmaları sebebiyle veya asgari çalışma yaşına ulaşmış olsalar bile
zorla (genellikle
çalıştırma,
çocukları silahlı çatışmalarda kullanma, sömürü için çocukların
15) yaptıkları iş 18 yaş altı bir kişinin duygusal, gelişimsel ve fiziksel
insansağlığına
ticaretlerinin
cinseledilebilir
sömürü,
yasa Birçok
dışı çalıştırma
sağlıklarına,
zararlıyapılması,
olduğu için kabul
değildir.
çocuk işçi;veya
angarya
veya
güvenliklerine
veya çocukları
ahlaki durumlarına
zarar kullanma,
vermesi sömürü
muhtemel
diğer işlerde
zorla çalıştırma,
silahlı çatışmalarda
için çocukların
çalıştırma
gibi çocuk işçiliğinin
kötü
biçimlerinin
kurbanlarıdır.
insan ticaretlerinin
yapılması, en
cinsel
sömürü,
yasa dışı
çalıştırma veya sağlıklarına,
Acil bir durum:



Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleriyle karşılaşma ihtimalini artırabilir;

Çocuk
işçiliğinin
kötü
biçimleriyle yeni
karşılaşma
ihtimalini
artırabilir;
Çocuk
işçiliğinin
enen
kötü
biçimlerinin
kurbanları
olmasını
tetikleyebilir;

Çocuk işçiliğinin
en kötü kendilerini
biçimlerinin yeni
kurbanları
tetikleyebilir;
Çocukların
iş aramada
sömüren
iş olmasını
ortamlarına
atabilecek

Çocukların iş aramada kendilerini sömüren iş ortamlarına atabilecek
güvenli
olmayan
yollara
başvurmasıyla
sonuçlanabilir
güvenli olmayan yollara başvurmasıyla sonuçlanabilir
Bir acil
çocuk
koruma
mümkün
ölçüde
kapsamlı
olması
Birdurumdaki
acil durumdaki
çocuk
korumamüdahalesinin,
müdahalesinin, mümkün
ölçüde
kapsamlı
olması
gerekirken
belirli
bir bağlamda
müdahale
etmenin
karmaşıklığı
gerekirken
belirli
bir bağlamdatüm
tümçocuk
çocuk işçiliğine
işçiliğine müdahale
etmenin
karmaşıklığı
göz önüne
alındığında
müdahale, acil
acil durum
durum tarafından
veyaveya
acil acil
göz önüne
alındığında
müdahale,
tarafındankötüleştirilen
kötüleştirilen
durumla
olanlardan
başlayarak çocuk
çocuk işçiliğinin
biçimlerine
öncelik
durumla
ilgili ilgili
olanlardan
başlayarak
işçiliğininenenkötü
kötü
biçimlerine
öncelik
vermelidir.
vermelidir.
Üretici faaliyetlerde
Üreticiçocuklar
faaliyetlerde
çocuklar
Kaldırılması
gerekir
Kaldırılması
gerekir
Acil olarak
kaldırılması
Acil olarak
gereken
kaldırılması
faaliyetler
gereken
faaliyetler
Çocuk işçiliğinin
Çocuk İşçiliği
Çocuk İşçiliği
Kaldırılması
Kaldırılması
gerekmeyen
gerekmeyen
faaliyetler
faaliyetler
Çocuk İşçiliğinin
En Kötü Biçimleri
Çocuk
İşçiliğinin
(tehlikeli
işler ve
En Kötü
Biçimleri
diğerleri)
(tehlikeli işler ve
diğerleri)
en kötü biçimleri, çocukların üretim faaliyetlerinde
kullanılmasının bir alt kümesidir ve ortadan kaldırılması gerekir. Çocuk
işçiliğinin en kötü biçimleri altında çalışan çocukların büyük çoğunluğu, tehlikeli
iş kapsamında çalışmaktadır. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine örnek
105 diğer
hususlar arasında angarya ve zorunlu işçilik, çocukların silahlı çatışmalarda
kullanılması, cinsel ticaret veya ekonomik sömürüye yönelik kullanılmaları,
cinsel sömürü ve yasadışı çalıştırılmaları vardır.
105
103
12. STANDART
güvenliklerine veya ahlaki durumlarına zarar vermesi muhtemel diğer işlerde
çalıştırma
gibi çocuk işçiliğinin
en kötü
biçimlerinin kurbanlarıdır.
Acil durum
bağlamlarında,
yaşama
imkânlarının,
aileyi geçindirenin ve eğitime
erişimin olası kaybıyla ve aileler parçalanmasıyla ve yerlerinden edilmeleriyle
Acil durum bağlamlarında, yaşama imkânlarının, aileyi geçindirenin ve eğitime
çocuklar,
çocuk işçiliğine (özellikle en kötü biçimlerine) karşı daha korunmasız hale
erişimin olası kaybıyla ve aileler parçalanmasıyla ve yerlerinden edilmeleriyle
gelirler.
çocuklar, çocuk işçiliğine (özellikle en kötü biçimlerine) karşı daha korunmasız hale
Acil bir
durum:
gelirler.
kullanılması, cinsel ticaret veya ekonomik sömürüye yönelik kullanılmaları,
cinsel sömürü ve yasadışı çalıştırılmaları vardır.
STANDART
Kız ve erkek çocukları, özellikle acil durum tarafından kötüleştirilen veya
acil durumla ilgili olanlar dahil olmak üzere çocuk işçiliğinin en kötü
biçimlerinden korunur.
TEMEL EYLEMLER
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA
HAZIRLIKLI OLMA
•
12. STANDART

•

•

•
Özellikle çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin türleri, alanları, ölçeği ve temel
Özellikleaçısından
çocuk işçiliğinin
en kötümevcut
biçimlerinin
ölçeği
ve temel
sebepleri
çocuk işçiliğinin
en kötütürleri,
biçimi alanları,
konusunda
ve geçmiş
acil
sebepleri açısından
çocuk
işçiliğinin
mevcut
en kötü
biçimi
ve
durumlardan
alınan dersler
konusunda
ve acil
durumların
hangi
türdekonusunda
çocuk işçiliğinin
geçmiş
acil durumlardan
alınan
dersler konusunda
veamacıyla
acil durumların
hangi
en
kötü biçimlerini
alevlendirdiği
konusunda
bilgi toplamak
masa başı
bir
inceleme
gerçekleştirin;
türde çocuk
işçiliğinin en kötü biçimlerini alevlendirdiği konusunda bilgi
Özellikle
ulusal
iş kanunu,
işçiliğine
yönelik resmi listeler ve çocuk
toplamak
amacıyla
masatehlikeli
başı birçocuk
inceleme
gerçekleştirin;
işçiliğinin
enulusal
kötü biçimlerinin
ortadan
kaldırılmasına
yönelikyönelik
eylem planları
gibi ulusal
Özellikle
iş kanunu,
tehlikeli
çocuk işçiliğine
resmi listeler
ve
mevzuatlar
ve
yasal
çerçeveler
konusunda
bilgi
toplayın;
çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik eylem
Özellikle
ve Sosyal
Güvenlik
işçi ve işveren
örgütleribilgi
ve sivil
toplum
planlarıÇalışma
gibi ulusal
mevzuatlar
veBakanlığı,
yasal çerçeveler
konusunda
toplayın;
olmak üzere çocuk işçiliğiyle mücadelede dahil olan ulusal düzeyde önemli paydaşları
Özellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işçi ve işveren örgütleri ve
belirleyin ve onların yetkileri, programları ve kapasiteleri hakkında bilgi toplayın;
sivil toplum
işçiliğiyle
mücadelede
dahil paydaşlarına
olan ulusal
Çocuk
işçiliğininolmak
en kötüüzere
biçimleriçocuk
konusunda
ilgili insani
yardım ve gelişim
düzeyde
belirleyin
ve onların
yetkileri,
programları ve
yönelik
bilgi önemli
paylaşımpaydaşları
ve eğitim olanakları
düzenleyin
ve bunlara
katılın
kapasiteleri hakkında bilgi toplayın;

Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri konusunda ilgili insani yardım ve gelişim
paydaşlarına yönelik bilgi paylaşım ve eğitim olanakları düzenleyin ve
MÜDAHALE
bunlara
katılınen kötü biçimleri ve çocukları bunlardan koruma konusunda yetkilile• Çocuk
işçiliğinin
•
•
•
•
•
•
•
•
ri, toplulukları, ebeveynleri, gençlik gruplarını ve çocukları uyarın;
İnsan ticareti risklerinin belirlenmesi ve azaltılması için topluluklarla birlikte çalışın;
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri konusunu tespitlere dahil edin ve uygun olduğu
üzere acil durumun çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri üzerindeki etkileri konusunda
etraflıca bir çalışma gerçekleştirin;
Mevcut olan yerlerde Çocuk İşçiliği Ulusal Yönetim Kurulu’nu bir giriş noktası olarak
kullanarak Ulusal düzeydeki temel paydaşların ve çocukların, acil durumlarda Çocuk
işçiliğinin en kötü biçimlerine karşı koordineli müdahaleler geliştirilmesinde ve uygulanmasında yer aldığından emin olun ;
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine yönelik müdahalelerin, özellikle çocuk koruma,
eğitim, sosyal koruma ve ekonomik iyileşme gibi alanlarda insani eylem müdahalelerinin bir parçası haline geldiğini bu sektörlerde çalışanlara rehberlik ve eğitim sağlayarak temin edin;
İnsani müdahalenin Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri üzerindeki muhtemel olumsuz
etkilerini tespit edin ve bunun gerçekleşmesinin önlenmesi amacıyla insani eylem 106
kuruluşlarıyla ve diğerleriyle birlikte çalışın;
Tehlikeli Çocuk İşçiliğine dair güncel resmi bir listenin olmadığı ülkelerde hükümetin
(yerel veya ulusal düzeyde) acil durumdan etkilenen yerlerdeki tehlikeli işlerin tanımlanmasına yönelik bir istişare düzenlemesini önerin ve bunu uygulamaya öncelik verin;
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri konusunda ortak bir izleme ve sevk sisteminin hazır
olduğundan ve mevcut çocuk koruma sevk sistemlerinde dahil edildiğinden emin olun;
Hayat şartlarını ve ekonomik şartlarını geliştirmelerine yönelik yeterli desteğe erişebilmeleri amacıyla Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri konusuna dahil olan veya dahil
olma riski altındaki çalışma yaşındaki çocuklara yardım edin.
104
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ GÖSTERGESİ
1. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinden kurtulan,
cinsiyete
ve yaşa
ve
1. Çocuk
işçiliğinin
engöre
kötüsınıflandırılmış
biçimlerinden kurtulan,
kendilerine
zamanında
vaka yönetimi
cinsiyete
ve yaşa
göre sınıflandırılmış
ve sağlanan
çocukların
yüzdesi
kendilerine zamanında vaka yönetimi sağlanan
çocukların
yüzdesi
2. Çocuk
işçiliğinin en kötü biçimlerine dahil olan
yeterliişçiliğinin
destek alan
çocukların
sayısıdahil olan
2. Çocuk
en kötü
biçimlerine
yeterli destek alan çocukların sayısı
3.Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine dahil olma
riskinde
olan yeterli
destek
alan çocukların
sayısı
3.Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
dahil olma
riskinde olan yeterli destek alan çocukların sayısı
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
NOTLAR
SONUÇ HEDEFİ
NOTLAR
Ülkede veya
bağlamda
Ülkede
veya
belirlenecektir.
bağlamda
Ülkede veya
belirlenecektir.
bağlamda
Ülkede
veya
belirlenecektir.
bağlamda
belirlenecektir.
Ülkede veya
bağlamda
Ülkede
veya
belirlenecektir.
bağlamda
belirlenecektir.
EYLEM HEDEFİ
EYLEM HEDEFİ
(1) “zamanında” terimi
Ülkede veya
bağlamda
(1) “zamanında”
terimi
belirlenecektir.
Ülkede
veya bağlamda
belirlenecektir.
(3 )Kimin risk altında
olduğu
(3 )Kimin
riskülkede
altındaveya
bağlamda
olduğu
ülkede veya
belirlenecektir.
bağlamda
belirlenecektir.
12. STANDART
4. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine ilişkin
Evet
4. Çocuk
işçiliğinin
kötü biçimlerine
ilişkin
hususlar
Çocuken
Koruma
vaka yönetim
sistemlerine Evet
hususlar
Çocuk Koruma vaka yönetim sistemlerine
dahil edilmiştir
dahil
5. edilmiştir
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine ilişkin
5. Çocuk
işçiliğinin
kötü biçimlerine
hususlar
Çocuken
Koruma
iletişim veilişkin
savunuculuk
Evet
hususlar
Çocuk
Koruma iletişim
ve savunuculuk
Evet
strateji
ve araçlarına
dahil edilmiştir
strateji ve araçlarına dahil edilmiştir
6. Ekonomik iyileşme müdahaleleriyle ilgili olarak
Ülkede veya
6. Ekonomik
iyileşmeen
müdahaleleriyle
ilgili
olarak
Ülkede
veya
Çocuk işçiliğinin
kötü biçimlerine
dahil
olan
bağlamda
Çocuk
işçiliğinin
en
kötü
biçimlerine
dahil
olan
bağlamda
veya dahil olma riski altında olan çocukların oranı
belirlenecektir.
veya dahil olma riski altında olan çocukların oranı
belirlenecektir.
7. Eğitim müdahaleleriyle ilgili olarak Çocuk
7. Eğitim
müdahaleleriyle
ilgili olarak
Çocuk
işçiliğinin
en kötü biçimlerine
dahil
olan veya dahil
%100
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
dahil olan
veya dahil
%100
olma riski
altında
olan çocukların
oranı
olma riski altında olan çocukların oranı
8. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin tehlikeleri
8. Çocuk
işçiliğinin
en kötü biçimlerinin
tehlikeleri
ve sonuçları
konusundaki
bilgilendirme
%100
ve sonuçları konusundaki bilgilendirme
%100
kampanyaları tarafından ulaşılan toplulukların
kampanyaları tarafından ulaşılan toplulukların
yüzdesi
yüzdesi
KILAVUZ
NOTLAR
KILAVUZ
NOTLAR
1. İnsani
Yardım
Çalışmalarının
Yaygınlaştırılması:
1. İnsani
Yardım
Çalışmalarının
Yaygınlaştırılması:
Çocukkoruma
koruma
müdahale
programlarının
parçası
olarak
ortaya
konan
Çocuk
müdahale
programlarının
bir bir
parçası
olarak
ortaya
konan
hizmetlerin
gerçekleştirilen
faaliyetlerin,
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerinin
hizmetlerin
ve ve
gerçekleştirilen
faaliyetlerin,
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerinin
etkili
şekilde
önlenmesine
bunlara
müdahale
edilmesine
sağlaması
etkili
şekilde
önlenmesine
ve ve
bunlara
müdahale
edilmesine
katkıkatkı
sağlaması
önemlidir.
Örneğin;
hızlı
tespitler
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimleri
konusundaki
önemlidir.
Örneğin;
hızlı
tespitler
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimleri
konusundaki
soruları
kapsamalıdır;
iletişim
ve savunuculuk
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerini
soruları
kapsamalıdır;
iletişim
ve savunuculuk
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerini
kapsamalıdır;
vaka
yönetimi
mekanizmaları
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
kapsamalıdır;
vaka
yönetimi
mekanizmaları
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
dahil
olan
çocuklarla
birlikte
çalışmalıdır
ve Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
dahil
olan
çocuklarla
birlikte
çalışmalıdır
ve Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerine
karşı
eyleme
geçilmesi
amacıyla
topluma
dayalı
çocuk
koruma
mekanizmalarına
karşı
eyleme
geçilmesi
amacıyla
topluma
dayalı
çocuk
koruma
mekanizmalarına
yardım
edilmelidir.
Benzer
olarak
ekonomik
iyileşme
müdahaleleri
ve eğitim
yardım
edilmelidir.
Benzer
olarak
ekonomik
iyileşme
müdahaleleri
ve eğitim
müdahaleleri,
acilacil
durumlardaki
Çocuk
işçiliğinin
en en
kötükötü
biçimlerinin
temel
müdahaleleri,
durumlardaki
Çocuk
işçiliğinin
biçimlerinin
temel
sebeplerinin
eleele
alınmasına
katkı
sağlayabilir.
Çocuk
koruma
aktörlerinin
rolü;rolü;
sebeplerinin
alınmasına
katkı
sağlayabilir.
Çocuk
koruma
aktörlerinin
eğitim
durumu
ve ve
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerinin
azaltılması
konusunda
bu bu
eğitim
durumu
Çocuk
işçiliğinin
en kötü
biçimlerinin
azaltılması
konusunda
programların
en en
faydalı
olacağı
şekilde
tasarlanması
ve yürürlüğe
konmasıdır.
programların
faydalı
olacağı
şekilde
tasarlanması
ve yürürlüğe
konmasıdır.
Örneğin;
eğitim
sunucuları
çalışan
çocukların
tanımlanması,
bunlara
ulaşılması
Örneğin;
eğitim
sunucuları
çalışan
çocukların
tanımlanması,
bunlara
ulaşılması
ve ve
bunların
izlenmesine
yönelik
adımlar
atmalıdır.
Bir bakıcılı
aileler
ve ailenin
en en
bunların
izlenmesine
yönelik
adımlar
atmalıdır.
Bir bakıcılı
aileler
ve ailenin
yaşlı
üyesinin
bir bir
çocuk
olduğu
hane
halkları,
çalışmaya
yönelik
herhangi
bir bir
yaşlı
üyesinin
çocuk
olduğu
hane
halkları,
çalışmaya
yönelik
herhangi
tasarının
yanında
hem
çocuk
hem
de sosyal
koruma
açısından
yardım
almalıdır.
tasarının
yanında
hem
çocuk
hem
de sosyal
koruma
açısından
yardım
almalıdır.
107105
107
2. Tehlikeli İş:
3. Özel yardıma ihtiyaç duyan çocuklar:
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine dahil olan kız ve erkek çocuklarına ve
aynı zamanda bir koruma tedbiri olarak Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine
dahil olma riski altındaki çocuklara da destek sağlanmalıdır. “En kötü
biçimlerin” üçü Uluslararası Çalışma Örgütü 182 nolu Sözleşmesinde (zorla
veya mecburi çalıştırma, cinsel sömürü ve yasa dışı çalıştırma) olarak
tanımlanırken dördüncü kategori (çocuklara zararlı işler) ulusal tehlikeli
çocuk işçiliği listesi içerisinde tanımlanmıştır. Çocukları “en kötü biçimler”
riski altına koyan faktörlerin de ülke düzeyinde tanımlanması gerekir.
4. Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinin İzlenmesi ve Sevk
Sistemi:
Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerine dahil olan veya riski altında bulunan
çocukların tanımlanması; sosyal refah servislerinin yanında çalışma
müfettişleri ve polis gibi hükümet yetkililerinin rolüdür. Fakat onların
kapasitesi özellikle kırsal bölgelerde ve resmi olmayan girişimlerde düşüktür.
Çoğu ülkenin çalışma denetimlerinin desteklenmesi amacıyla çocuk işçiliği
izleme sistemleri kurmasının sebebi budur. Çocuk İşçiliği İzleme Sistemi,
çocuk işçiliğinin izlenmesi ve çocukların belirlenen kılavuzlara göre okullara
ve servislere sevk edilmesi için topluluğu harekete geçirir. Acil durumdan
etkilenen alanda hiçbir Çocuk İşçiliği İzleme Sistemi mevcut değilse izlemeyi
kimin gerçekleştireceğini, vakaların nasıl ele alınacağını (sevk planı gibi) ve
bilgilerin ve raporların nasıl doldurulacağını açıklayan yerel bir Çocuk işçiliği
İzleme sisteminin geliştirilmesi amacıyla çocuk koruma kuruluşları, ulusal
düzeyde ortaklarla (Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Milli Eğitim Bakanlıklarıyla)
ve aynı zamanda özel sektör ve işçi sendikalarıyla birlikte çalışmalıdır. Yerel
düzeyde gerçekleştirilen Çocuk İşçiliği İzleme Sistemi mevcut çocuk koruma
sevk sistemlerine dahil edilmelidir.
106
108
12. STANDART
12. STANDART
Tehlikeli çocuk işçiliği listesi hazırlayıp ve bunu yürürlüğe koyarak 18 yaş
altı birisi için hangi işlerin yasaklandığının belirlenmesi, ülkelerin
sorumluluğundadır. Bu, işçi ve işveren örgütlerinin ve hükümetin bir araya
getiren istişare toplantıları aracılığıyla yapılır. Tehlikeli çocuk işçiliği listesinin
hazır olmadığı veya güncel olmadığı ülkelerde acil durum, çocuk koruma
kuruluşlarının bir istişare toplantısı düzenleyerek hükümetlere “Acil
durumlardan etkilenen alanlarda hangi işler tehlikelidir? “Bunlar nerelerde
bulunur? ve “Uygulamaya konması için hangileri önceliklidir? gibi sorular
sormasına yönelik bir fırsat sağlar. Bu durum, çocukların desteklenmesine
yönelik doğrudan faaliyetlerin yanında farkındalık oluşturma ve eğitim
faaliyetlerine de rehberlik edecektir.
5. Çocuklara
5. Çocuklara
Sağlanan
Sağlanan
Destek:
Destek:
  Zorla
Zorla
veya
veya
mecburi
mecburi
çalıştırıldığı,
çalıştırıldığı,
yasa
yasa
dışıdışı
iş yaptığı
iş yaptığı
veya
veya
cinsel
cinsel
olarak
olarak
sömürüldüğü
sömürüldüğü
tespit
tespit
edilen
edilen
herhangi
herhangi
bir bir
çocuk
çocuk
(18(18
yaşyaş
altı)altı)
acilen
acilen
durumdan
durumdan
kurtarılmalıdır,
kurtarılmalıdır,
vaka
vaka
yönetimi
yönetimi
ve ve
öğrenme
öğrenme
fırsatlarına
fırsatlarına
erişim
erişim
verilmelidir
verilmelidir
ve ve
maddi
maddi
durumlarına
durumlarına
yardım
yardım
edilmesi
edilmesi
amacıyla
amacıyla
bu bu
çocuklara
çocuklara
destek
destek
sağlanmalıdır
sağlanmalıdır
  Tehlikeli
Tehlikeli
işlerde
işlerde
(uzun
(uzun
çalışma
çalışma
saatlerinde,
saatlerinde,
tehlikeli
tehlikeli
makinelerle,
makinelerle,
kimyasallarla
kimyasallarla
veya
veya
ağırağır
yüklerle
yüklerle
vs.vs.
) çalıştığı
) çalıştığı
tespit
tespit
edilen
edilen
asgari
asgari
çalışma
çalışma
yaşı
yaşı
altındaki
altındaki
herhangi
herhangi
bir bir
çocuk,
çocuk,
durumdan
durumdan
kurtarılmalıdır
kurtarılmalıdır
ve ve
bunlara
bunlaraöğrenme
öğrenmeimkânları
imkânlarıverilmelidir
verilmelidirve/veya
ve/veyabunların
bunlarınmaddi
maddi
durumları
durumları
eleele
alınmalıdır
alınmalıdır
  Tehlikeli
Tehlikeli
işlerde
işlerde
çalıştığı
çalıştığı
tespit
tespit
edilen
edilen
asgari
asgari
çalışma
çalışma
yaşı
yaşı
üstündeki
üstündeki
herhangi
herhangi
bir bir
çocuk,
çocuk,
tehlikeden
tehlikeden
kurtarılmalıdır
kurtarılmalıdır
veya
veya
riskrisk
kabul
kabul
edilebilir
edilebilir
seviyeye
seviyeye
düşürülürse
düşürülürse
çocuk
çocuk
işyerinde
işyerinde
çalışmaya
çalışmaya
devam
devam
edebilir
edebilir
  Çocuk
Çocuk
İşçiliğinin
İşçiliğinin
En En
Kötü
Kötü
Biçimleri
Biçimleri
altında
altında
olmayan
olmayan
fakat
fakat
böyle
böyle
olmasına
olmasına
yönelik
yönelik
riskrisk
altında
altında
olan
olan
herhangi
herhangi
bir bir
çocuğa
çocuğa
da da
sağlanan
sağlanan
öğrenme
öğrenmeimkânlarına
imkânlarınaerişim
erişimve/veya
ve/veyamaddi
maddidurumlarının
durumlarınıneleele
alınmasıyla
alınmasıyla
birlikte
birlikte
aynı
aynı
şekilde
şekilde
davranılmalıdır.
davranılmalıdır.
Pe Pe
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
  ILOILO
(2009).
(2009).
Safe
Safe
Work
Work
for for
Youth
Youth
Toolkit
Toolkit
  ILO/UNICEF
ILO/UNICEF
(2005).
(2005).
Manual
Manual
on on
child
child
labour
labour
rapid
rapid
assessment
assessment
methodology
methodology
  ILOILO(2012).
(2012).TheThetripartite
tripartiteprocess
processof ofdetermining
determining
work
work
of children.
of children.
Guide
Guide
for for
facilitators
facilitators
hazardous
hazardous
  ILOILO(2010).
(2010).Supporting
SupportingChildren's
Children'sRights
Rightsthrough
through
(SCREAM):
(SCREAM):
A Special
A Special
Education,
Education,
thethe
Arts
Arts
andand
thethe
Media
Media
Module
Module
on on
Child
Child
  ILOILO
(2005).
(2005).
Guidelines
Guidelines
for fordeveloping
developing
child
childlabour
labour
(CLM)
(CLM)
processes
processes
monitoring
monitoring
  Convention
Convention
on on
thethe
Rights
Rights
of Children
of Children
(1989)
(1989)
  Optional
Optional
Protocol
Protocol
to the
to the
Convention
Convention
on on
thethe
Rights
Rights
of the
of the
Child
Child
on on
thethe
sale
sale
of children,
of children,
child
child
prostitution
prostitution
andand
child
child
pornography
pornography
(2000)
(2000)
  Convention
Conventionon onMinimum
MinimumAge
Agefor forAdmission
Admissionto to
Employment
Employment
(1973)
(1973)
  Convention
Convention
on on
thethe
Worst
Worst
Forms
Forms
of Child
of Child
Labour
Labour
(1999)
(1999)
109109
107
12. STANDART
Eylem
Eylem
planı
planı
çocukların
çocukların
durumuna
durumuna
bağlı
bağlı
olacaktır:
olacaktır:
13. STANDART
REFAKATSİZ VE AİLELERİNDEN AYRI
DÜŞMÜŞ ÇOCUKLAR
Ailelerinden çatışmalar, afetler veya insanların yerinin değiştirilmesi veya
ekonomik veya sosyal sebeplerle ayrılan çocuklar; bir acil durum içerisinde
şiddet, istismar, sömürü ve ihmal riski altındadırlar. Bu çocuklar, aileleri
tarafından sağlanan bakım ve korumayı en çok ihtiyaç duyacakları anda
kaybetmişlerdir.
Ayrılmanın bir dizi çeşitli sebepten kaynaklanabileceğinin farkında olunması
önemlidir. Çocuklar; güvenli bölgelere kaçış esnasında, bir saldırı esnasında
veya nüfus hareketi esnasında kazara ailelerinden ayrı düşebilirler. Bir ebeveyn
tarafından bir başkasına emanet edilebilirler. Ailelerine veya kendilerine sağlık
hizmetleri sunulurken ayrılabilirler. Hayatta kalmak için kaynak arayan bir
ebeveyn tarafından bırakıldıktan sonra başka bir aile veya yardım görevlisi
tarafından alınabilirler, terkedilebilirler, kaçırılabilirler veya kimsesiz kalabilirler.
Bu noktada temel varsayım: Çocuğun aile takip sistemleri aksini gösterene
kadar ailesiyle birleştirilebilecek birisi olduğudur. Kesinlikle bu çocuklardan
“kimsesizler” olarak söz etmekten kaçının.
Ayrılmış çocuklar; diğer akrabalarından ayrılmış olmaları şart olmamakla birlikte
her iki ebeveyninden veya önceki yasal veya normal vasisinden ayrılmış
çocuklardır. Sonuç olarak bu tanım, diğer yetişkin aile üyeleri tarafından refakat
edilen çocukları da kapsayabilir. Refakatsiz çocuklar ise (refakatsiz küçükler
olarak da adlandırılır) her iki ebeveyninden ve diğer akrabalarından ayrılmış
olan ve yasa veya geleneğe göre kendisine bakmakla sorumlu olan bir yetişkin
tarafından bakılmayan çocuklardır.
STANDART
Ailelerin ayrılması önlenir ve bu duruma müdahale edilir. Refakatsiz ve
ayrılmış çocuklara özel ihtiyaçlarına ve en yüksek çıkarlarına göre bakım ve
koruma sağlanır.
108
110
13. STANDART
13. STANDART
Bu standart, Kurumlar-Arası Refakatsiz ve Ailelerinden Ayrı Düşmüş Çocuklar
Kılavuzu’na ve Çocukların Alternatif Bakımı Kılavuzu’na dayanmaktadır. İki
kısım halinde tasarlanmıştır. A kısmı; ailelerin belirlenmesine ve kayıt altına
alınmasına, belgelendirilmesine ve acil durum esnasında birbirlerinden
ayrılmışlarsa ailelerin takip edilmesine ve çocuklarıyla yeniden birleştirilmesine
odaklanmaktadır. B kısmı ise: bir acil durum sonrasın da bu hizmetlere ihtiyaç
duyan çocuklara yönelik geçici veya alternatif bakım sağlanmasına
odaklanmaktadır. Bu iki kısım birlikte okunacak şekilde tasarlanmıştır.
A. TEMEL EYLEMLER-BELİRLEME, BELGELENDİRME, TAKİP ETME VE
BİRLEŞTİRME (BBTB)











Aile ayrılmasının önlenmesi ve buna müdahale edilmesi dahil olmak üzere
gerekli bakıma muhtaç çocuklar konusunda çalışmaya yönelik çocuk
koruma hükümleri ve prosedürleriyle ilgili mevcut ulusal hukuki çerçeveleri
ve topluluk sistemlerini inceleyin ve bunların haritasını çıkarın;
çalışmalarınızı mümkün ve uygun olduğu ölçüde bunlara dayandırın;
Refakatsiz ve Ayrılmış Çocuklara ilişkin programlarda ve Belirleme,
Belgelendirme, Takip Etme Ve Birleştirme eylemlerinde dahil olanlarının
rollerini ve sorumluklarını açıklayan Standart Operasyon Prosedürleri
(SOP) geliştirin. Bunlar sevk ve bilgi paylaşımına yönelik metotları ve
topluluk yapılarının rollerini kapsamalıdır;
Zaten hâlihazırda yoksa (Kurumlar-arası Çocuk Koruma Bilgi Yönetim
Sistemini dikkate alın) ortak bir Aile Takibi ve Aile Birleştirme veri tabanı
(muhtemelen merkezi olmayan) kurun;
Kurumlar arası belirlenen ortak kayıt formlarını inceleyin ve bunların yerel
bağlama göre uyarlanması gerekip gerekmediğini belirleyin. Bağlama
bağlı olarak iki veya daha fazla dilde formlar hazırlayın;
Yerel muhabirleri, personel ve sosyal çalışmacıları, sorumlu yetkilileri ve
toplum gönüllülerini belirleyin; Kurumlar-arası Ayrılmış ve Refakatsiz
çocuklar Kılavuzu konusunda, çocuklarla görüşme yapmaya yönelik yaşa
uygun metotlar konusunda, yerel olarak kullanılacak formların
doldurulmasında ve ele alınmasında izlenecek prosedürler konusunda
eğitin; bu kişilere danışmanlık sağlayın;
Çalışanlar eğitildikten sonra ilgili formların nüshalarını ortak kuruluşlara
verin;
Ailelerle ve topluluğun önemli üyeleriyle birlikte çalışarak ayrılmanın
önlenmesine yönelik araçlar ve materyaller tasarlayın (Örneğin;
kitapçıklar, çıkartmalar, kayıp ve bulunan çocuklar için acil durum hatları,
radyo kampanyaları gibi) ve çocuklara, ailelerine ve insani yardım
çalışanlarına vakaları kimlere sevk etmeleri gerektiğini söyleyin (Bkz. 3. ve
16. Standart).
Aile Takip ve Birleşme araçları depolayın;
Belirleme, Belgelendirme, Takip Etme ve Birleştirmeye yönelik potansiyel
ulusal ve uluslararası ortakları belirleyin ve Uluslararası Kızıl Haç Komitesi
(mevcutsa) ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay hareketlerinin dahil
edilmesini temin ederek hükümetle ortaklaşa coğrafi ve fonksiyonel
sorumluluk paylaşımı planlayın;
MÜDAHALE
Aile ayrılmasının boyutunu, sebeplerini ve risklerini tespit edin;
Örneğin varış ve kabul alanlarında veya hastanelerde planlanan nüfus
hareketleri esnasında (hastaneye kabul edilen tüm çocukların bileklerinde
üzerinde kimlik bilgileri yazan bir bant olmasını temin edin) aile üyelerinin
birbirinden ayrılmasını önleyin;
111
109
13. STANDART
HAZIRLIKLI OLMA













110
112
13. STANDART
13. STANDART
13. STANDART

İlgili hükümet organı ve çocuk koruma grubu ile (veya benzer bir eşgüdüm
yapısı ile) BBTB’ye yönelik standart kayıt formları ve taslak operasyon
prosedürleri konusunda bir hafta içerisinde karar kılın;
Coğrafi ve fonksiyonel sorumluluk paylaşımına ve bilgi paylaşımına
yönelik prosedürler ve sistem dâhil olmak üzere bilgi ve vaka yönetim
sisteminin temel ögeleri konusunda bir hafta içerisinde karar kılın;
Kayıt noktalarında, köy köy dolaşarak, dağıtım esnasında veya hastaneler
ve yetim evleri gibi Refakatsiz ve Ayrılmış Çocukların görüldüğü belirli
yerleri hedefleyerek RVAÇ’lerin belirlenmesi için etkili ve sistematik bir
strateji geliştirin;
BBTB faaliyetlerini gerçekleştirecek personeli ve gönüllüleri eğitin;
Ailelerinden ayrılmış çocukların ve kayıp çocukların ailelerinin kayıt
olabileceği, bilgi alabileceği ve hizmetlere ulaşabileceği yerleri hızlıca
kurun;
Ayrılmış/kayıp çocuklara yönelik bir sevk sistemi oluşturun ve BBTB
hizmetleri hakkında topluluklarda ve ailelerde farkındalık oluşturun;
RVAÇ’lerin hizmetlere erişimlerinin olduğunu ve bunların yardım ve
koruma prosedürleri açısından öncelikli hale getirilmesini ve bu çocukların
okullara adil erişimlerinin olmasını temin edin;
RVAÇ’lerin güvenliği ve refahının izlenmesi için düzenli ve sistematik
mekanizmalar kurun;
Takip ve aile birleşmesini biran önce başlatın ve yeterli personelin ve ilgili
ekipmanın hazır olduğundan emin olun (kamera, bilgisayar, yazıcı, kilitli
dosya dolapları, ulaştırma vs.)
Çocukları, ailelerini ve bakıcılarını takibin ilerlemesi hakkında düzenli
olarak bilgilendirin;
Kasıtsız olarak ailelerin çocuklarını bırakmasına sebep olacak veya onları
bakımsız olarak göstermelerine ( bakımsız çocuklara özel ilgi verileceği
varsayımına dayanarak ) sebep olacak bilginin halka duyurulmasından
kaçının. Diğer sektörlerdeki faaliyetleri inceleyin ( sağlık beslenme ve
kamp yönetimi, dağıtım, halkla ilişkiler vs. ). Onların programlarının
ailelerin gönüllü veya kazara ayrılmalarına sebep olmadığını ( refakatsiz
çocuklara özel bir gün verileceği varsayımına dayanarak)temin etmek için
onlarla birlikte çalışın;
Ailelerin takibi devam ederken bakım düzenlemelerinin uygun ve
çocukların en yüksek yararına olup olmadığını en kısa zamanda tespit edin
ve onların geçici durumları, korumanın ve refah durumlarının düzenli
olarak izlenmesini temin;
Başarılı takip sonuçları sonrasında çocuk ve yetişkinler arasındaki
ilişkilerin doğrulayın, uygun bakımın sağlanması için alıcı yetişkinlerin
istekliliğini ve kapasitesini tespit edin; çocuğun isteklerini ve en yüksek
çıkarlarını belirleyin; nüfustaki diğer çocuklarla eşit düzeyde bakım
sağlamada gerekecek yardımın aileye sağlanmasını temin edin; tekrar
birleştirilmeden önce çocuğu ve vasiyi hazırlayın;
Onlara bakıldığından ve onların korunduğundan emin olunması için
yeniden birleştirilen çocuklara yönelik zamanında ve periyodik takiplerin
olduğundan emin olun. Akrabalarıyla tekrar birleştirilen çocukların iyi
bakılacağını varsaymayın; çocuklara yönelik vasilerinin bakımının yeterli
olduğu belirlenene kadar bu tür çocukların yakından izlenmesini temin
edin;

Bir çocuk ailesi ile yeniden birleştirildiğinde veya bir akrabasının yanına
yerleştirildiğinde çocuğunun bakımını üstlenen yetişkinin sorumluluğu
kabul ettiğine dair bir form imzalamasını temin edin. Bir veya birden fazla
saygın yerel liderin çocuğun durumunu izleyeceklerine ve herhangi bir
problemi çocuk koruma ve bakımından sorumlu ilgili organa bildireceklerini
belirten formu imzalamalarını temin edin;
B. TEMEL EYLEMLER - ALTERNATİF BAKIM







Acil durum planlaması aracılığı dahil olmak üzere mevcut koruyucu bakım
sistemini güçlendirin böylece bu sistem bir acil durum ihtimale karşın
genişletilebilir;
Alternatif bakıma ilişkin mevcut ulusal yasaları, politikaları, rehberleri vs.
belirleyin ve bunları yayılmasını sağlayın;
Hükümet ve sivil toplum içerisinde alternatif bakıma ilişkin ulusal temel
aktörleri ve onların rollerini, faaliyetlerini tanımlayın;
Aile bakımından yoksun çocuklara yönelik ilgili geleneksel bakım
mekanizmalarını belirleyin;
Çocuklara Yönelik Alternatif Bakım Kılavuzu konusunda eğitim verin ve
Alternatif Bakım Araçlarını tanıtın;
Yerel kapasiteleri (hükümet dahil olmak üzere) destekleyin ve güçlendirin
ve temel kuruluşların ve insanların geçici ve acil durumun planlanması,
yönetimi ve sunumunda liderlik yapabilme kapasitelerini destekleyin ve
oluşturun;
Mevcut geçici bakım yapılarını ve mekanizmalarını tanımlayın ve
refakatsiz ve ayrılmış çocukların ihtiyaçlarının karşılanması için
hangilerinin uygun olduğunu belirleyin.
MÜDAHALE





İhtiyaç tespitlerinin çocukların yaşam şartlarını, destekleyici topluluk
yapılarını ve sistemlerini ve mevcut farklı alternatif bakım seçeneklerini
kapsadığından emin olun (Bkz. 4. ve 5. Standart).
Yerel aktörlerle istişare içerisinde özellikle hassas aile gruplarını hedef
alarak gereksiz aile ayrılmalarının önlenmesine çalışın;
Yardım alma umuduyla terkedilen yenice refakatsiz kalmış çocukların
belirlenmesi için bir gözetim sistemi (potansiyel terkedilme noktalarına
personel yerleştirerek) geliştirin ve eğer önceki vasiler hızlıca
belirlenebilirse gıda veya materyal yardımı vermenin güvenli aile
birleşmesini sağlayıp sağlamayacağını tespit edin;
Çocukların Alternatif Bakımı (özellikle acil durumlarda bakım bölümü) ve
Acil Durumlarda Alternatif Bakım Araçlarına sadık kalarak bakım
hizmetlerini destekleyin ve geliştirin;
Bunların çocukların terkedilmesine yönelik teşvikler yaratmadığından emin
olunması amacıyla koruyucu aile bakımı ve yatılı bakım imkânlarını sürekli
olarak inceleyin;
113
111
13. STANDART
HAZIRLIKLI OLMA



ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Gereksiz ayrılıkların önlenmesi için gözetim
sistemleri ve hizmetleri mevcuttur.
2. Takip sistemine kayıtlı olup aileleriyle
birleştirilen ve aileleriyle altı aydan daha fazla
beraber kalan çocukların oranı
3. Uygun ve koruyucu bakım düzenlemeleri
içerisindeki RVAÇ’lerin oranı
Evet
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
4. Acil duruma müteakip bir hafta içerisinde;
uyarlanan kayıt formaları, SOP’ler, bilgi, sevk
ve vaka yönetim sistemleri hazırdır
Evet
5. Vasileriyle yeniden birleştirilen RVAÇ’lerin
oranı
6. Yakın aile üyelerinin ve akrabaların aktif
takibin için bilgi alımına ve kaydına yönelik
mekanizmalar mevcuttur
7. Vasileriyle birleştirildikleri ilk bir ay
içerisinde en az bir tane takip ziyareti alan
çocukların yüzdesi
8. Uygun geçici veya uzun süreli alternatif
bakım kapsamında olan RVAÇ’lerin oranı
9. Uzun süreli alternatif bakım kapsamında
kayıtlı olup ayda en az bir kez izleme ziyareti
alan refakatsiz çocukların oranı
%90
112
%90
%100
NOTLAR
13. STANDART
13. STANDART

Alternatif bakıma yalnız gerçekten ihtiyacı olan çocukların geçici bakıma
yerleştirildiğini düzenli olarak kontrol edin;
Çocukla, ailesiyle ve çocuğun hayatındaki diğer önemli kişilerle istişare
ederek geçici bakım veya alternatif bakım kapsamındaki her çocuk için
mümkün olduğunca hızlı şekilde bir bakım planı geliştirin;
Geçici veya alternatif bakım kapsamındaki tüm çocukları en az her 12
haftada bir sistematik olarak takip edin;
Mevcut aile takibi yolları tükenmedikçe, bir çocuğun aile üyelerinin takip
edilme şansı var olduğu sürece ve istisnai durumlar hariç olmak üzere aktif
takibin birinci yılının içerisinde asla hiçbir şekilde bir çocuğun alternatif
bakım düzenlemesi hakkında kalıcı karara varmayın (BID kılavuzları 2 yıl
öngörür).
(3) “Uygun” ve “Koruyucu”
ülkede veya bağlamda
belirlenecektir.
(9) “Uygun geçici bakım”
Alternatif Bakım Aracı’na
göre ülkede belirlenebilir.
Evet
%100
%100
%90
114
KILAVUZ NOTLAR
1. İlk Günler:
2. Kuruluşlarda ve Topluluklarda Ayrılmaların Önlenmesi:
13. STANDART
Bir acil durumun başlangıcından itibaren; ayrılmaların sebeplerine ilişkin topluluk
değerlendirmelerine dayanarak ve aynı zamanda ayrılmaların önlenmesine ve
bunlara müdahale edilmesine yönelik mevcut topluluk yapılarına dayanarak
topluluklar; bebeklere ve küçük çocuklara kimlik etiketi yapıştırılması, çocuklara
aileleri hakkında ve acil durum toplanma yerleri hakkında önemli bilgilerin
öğretilmesi gibi pratik tedbirler hakkında bilgilendirilmelidir. İnsani eylem
çalışanları; insani yardım verilirken ve bu insanların yerleri değiştirilirken
çocukların ve aile birliğinin nasıl korunması gerektiği konusunda bilgilendirilmedir.
Çocuk koruma kurumları tarafından geçici vasilere destek sağlanması; diğer
çocukların da ayrılmış olarak kaydedilmesine yönelik teşvikleri yaratmayacak ve
aynı zamanda bakın düzenlemelerinin sürdürülebilirliğini baltalamayacak şekilde
gerçekleştirilmelidir. Tıbbi ve güvenlik tahliyelerinde müdahil olan kurumlarla
birlikte çalışın ve bu tahliye prosedürleri esnasında aile birliğinin korunmasını
temin edin;
3. Eşgüdüm:
RVAÇ’lere yönelik etkili ve koruyucu program müdahalelerinin teşvik edilmesinde
güçlü eşgüdüm önemlidir. İlgili tüm hükümet kuruluşlarını ve ulusal, uluslararası
kurumları dahil ederek eşgüdüm, mevcut çocuk koruma eşgüdüm
mekanizmalarına dayanmalıdır. Bu grup; tespit, kayıt kriterleri, uyarlama formları,
rollerin ve sorumlulukların belirlenmesi ve RVAÇ’lerle çalışmaya yönelik Standart
Operasyon Prosedürlerinin geliştirilmesi konularındaki işleri koordine etmelidir.
Aile takibi ve yeniden birleştirmenin yanında geçici bakım sağlanması, mevcut
yasal çerçeveler uyarınca ele alınmalıdır ve hukuki sorumluları da kapsamalıdır.
Uluslararası Kızılhaç komitesi ve uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Topluluklarının
silahlı çatışma bağlamlarında veya uluslararası sınırların ötesinde aile takibi
gerçekleştirme yetkileri vardır. Uluslararası sınırlar ötesi mülteci çocukların
aileleri ile birleştirilmesi, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile yakın
eşgüdüm içerisinde ve en yüksek çıkar ilkesi uyarınca gerçekleştirilmelidir. Kendi
ülkelerine dönen mülteci çocuklara yönelik özel prosedürler ve hususlar
uygulanır.
115
113
13. STANDART
RVAÇ’lere yönelik olarak durumun tespit edilmesi ve acil durum sonrasındaki ilk
48 saat içerisinde koordineli müdahalelerin başlatılması hayati öneme sahiptir.
Ailelerin mümkün olduğu kadar en hızlı biçimde birleştirmelerine yardım edilmesi
ve durum gerçekçi ise geçici bakımın organize edilmesine yönelik adımlar
atılabilir. İnsani eylem çalışanları ilgili hükümet organlarıyla işbirliği yapabilir ve
uygun rollerini yerine getirmelerinde onları destekleyebilir. Topluluk ve hizmetler
içerisinde odak noktalar belirlenebilir ve bunlarla acil durum sevklerine yönelik
iletişime geçilebilir. Mümkün ve uygun olan yerlerde vasilerin çocuklarıyla birlikte
kalmalarını ve ailelerini kaybeden çocuklara bakmalarını teşvik ederek ve bunun
yanında bu çocukları çocuk koruma odak noktalarına kaydederek kitle iletişim
aracılığıyla önemli mesajlar yayılabilir.
Aileden ayrılma, tespitler esnasında bir sorun olarak belirlenirse hangi
çocukların kayıt altına alınması gerektiğine karar verilmesine dair kriterler
belirleyin. Acil durum ölçeğine ve dahil olan kurumların kapasitesine bağlı olarak
ailelerinden ayrılan ve onları tanıyan bir yetişkinin bakımı altında olan çocukların
belirlenmesi ve belgelendirilmesi ertelenerek ilk önce refakatsiz çocuklara
odaklanılması gerekebilir. Standart operasyon prosedürleri kurmanın ilk adımı
olarak kurumlar arası bir belirleme ve sevk mekanizması geliştirilmelidir.
Kamplara giriş ve kayıt noktaları, tıbbi tesisler, besleme merkezi, şehirlerdeki
market alanları, yatılı bakım merkezleri ve tevkif yerleri gibi kilit merkezlerdeki
RVAÇ’leri belirleyebilecek temel aktörleri tanımlayın ve eğitin. Tüm hane halkı
üyelerinin yaşlarının kayıt altına alındığından ve üyeleri arasındaki en büyük
yaşlı kişinin bir çocuk olduğu hane halklarının belirlendiğinden emin olarak kamp
yönetimi ve dağıtım kayıt çalışanları ile RVAÇ’leirn belirlenmesi için birlikte
çalışın. Topluluklarda çekim etkileri veya bu çocukların ellerinden alınacağına
dair korkular yaratmaktan kaçınılması amacıyla toplulukların, ayrılmış
çocukların belirlenmesinin önemi ve amacı hakkında bilgilendirilmesini temin
edin.
5. Kayıt ve Belgelendirme:
Kayıt, bir çocuğun temel bilgilerinin kaydedilmesini kapsar. Belgelendirme ise
takip, bir çocuğun bakım ve koruma ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bir baka
yönetim planının geliştirilmesi gibi hususların gerçekleştirilmesi için gerekli tüm
bilgileri kapsar. Bu iki aynı anda gerçekleşebilir veya belgelendirme çocukla
daha fazla röportaj yapılmasını kapsayabilir. Kurumlar-arası Refakatsiz ve
Ailelerinden Ayrılmış Çocuklar Çalışma Grubu RVAÇ’lerin kaydedilmesine ve
aile ihtiyaçlarının belgelendirilmesine yönelik ortak formlar üzerinde karar
kılmıştır. Gerekirse bu formlar RVAÇ eşgüdüm mekanizması tarafından
bağlama özgü biçimde uyarlanabilir. Kayıt ve belgelendirme; çocukları gereksiz
stres altına koymayacak ve daha fazla ayrılıklara sebep olmayacak şekilde
eğitimli çalışanlar tarafından yürütülmelidir. Çocukların bildikleri ve güvendikleri
bir yetişkinin bakımında olup olmadıklarını veya kardeşlerin de var olup
olmadığını kayıt ve belgelendirme formlarında açığa kavuşturun. Kayıtları
gerçekleştiren personele çocuklardan ve topluluk üyelerinden bilgi alarak
çocukların gerçekten ailelerinden ayrıldığını doğrulamalıdır. Önemli bilgi
kaybının önlenmesi amacıyla bakım için çok küçük bir çocuk getiren biriyle veya
daha büyük çocuklara eşlik eden biriyle hemen görüşme yapılmasını temin
ederek kapsamlı belgelendirme için bebeklere ve küçük çocuklara öncelik verin.
Kayıp çocukların, onları arayan aileleri adına belgelenmeleri gerekir.
6. Kurumlar-Arası Çocuk Koruma Bilgi Yönetim Sistemleri:
Kurumlar-Arası Çocuk Koruma Bilgi Yönetim Sistemleri, acil durumlarda vaka
yönetiminin desteklenmesi için kullanılan bilginin yönetilmesine yönelik standart
sistemdir. Kurumlar-arası Refakatsiz ve Ayrılmış Çocuklar Çalışma Grubu’nun
bilginin paylaşılması ve veri toplanması ve internete dayalı veri tabanları
konuları hakkındaki formlarını, prosedürlerini kapsamaktadır ve yanında bir
kılavuz ve eğitim kitapçığı ile gelmektedir. Bilgi Yönetim Sistemi aşağıdakilerle
aile takibi faaliyetlerine yardım eder:
114
116
13. STANDART
13. STANDART
4. Belirleme:






Bireysel RVAÇ’ler hakkında bilgi kaydederek
Sosyal çalışma görevlilerine veya yere göre eylem listelerini sınıflandırarak
Vakalar üzerindeki eylemleri takip ederek
Uygunsuz eylemleri işaretleyerek
RVAÇ ve kayıtlı kayıp çocukların karşılaştırılmasına imkân tanıyarak
Alanlar ve kurumlar arasındaki vaka bilgisinin paylaşımına yardım ederek
Aynı zamanda programların ne kadar etkili olduklarının izlenmesini ve
değerlendirmesini ve çocuk koruma eğilimlerinin analizini sağlar. KurumlarArası Çocuk Koruma Bilgi Yönetim Sisteminin kullanılması, her bir kurumda bu
işe adanmış veri görevlilerine ihtiyaç duyacaktır ve sosyal çalışma görevlilerinin
ve veri görevlilerinin sürekli kapasite oluşturmalarını gerektirecektir.
Aile takibi; bir çocuğun temel hukuki veya normal vasilerinin veya diğer aile
üyelerinin araştırılması sürecidir. Aile takibinin amacı çocuğun yüksek yarına
olan uzun vadeli çözümlerin bulunmasıdır ki bu da çocuğun ebeveynleriyle veya
diğer yakın akrabalarıyla birleştirilmesi anlamına gelmektedir. Aynı zamanda
ebeveynlerinin aradığı çocuklara da işaret eder. Aile takibi, birçok farklı metot
kullanılarak farklı şekillerde gerçekleştirilebilir. Ele alınacak yaklaşım; RVAÇ’ye
ilişkin risklerin analiz edilmesine dayanarak geliştirilebilir. Radyo yayınları
kullanılarak, internet üzerinden, topluluk toplantıları esnasında, posterler
kullanılarak ve fotoğraf panoları aracılığıyla toplu takip gerçekleştirilebilir.
Vakaların birer birer aranması, aile üyelerinin köken veya ayrılma yerlerinin
sosyal çalışma görevlileri tarafından aktif biçimde aranmasını içerir. Bireysel aile
üyeleri hakkındaki bilgi aynı zamanda nüfus kayıt veri tabanları kullanılarak da
bulunabilir. Aile takibi; geleneksel aile sistemleri ve dini gruplar gibi topluluk
ağları ile ağlantı kurduğunda daha etkili olabilir.
8. Doğrulama:
Doğrulama, iddia edilen bir ilişkinin gerçek olup olmadığının kontrol edilmesi ve
aile üyesi ve çocuğun birleştirilme isteğinin doğrulanması sürecidir. Çocukların
birleştirilmesine yönelik şartların tespit edilmesi ve çocuğun yanlış kişiye
verilmediğinin temin edilmesi için doğrulama önemlidir. Hem çocuğun hem de
ebeveynlerinin yeniden birleşmeye istekli olduklarından çocuğun aileye geri
dönüşünü destekleyecek bir eylem planının geliştirildiğinden emin olunması için
en yüksek çıkar tespitinin gerçekleştirilmesi de önemlidir. Çocuğun aile
içerisindeki hikâyesine veya ayrılmanın sebebine bağlı olarak bir çocuk ve ailesi
arasında aracılık yapılması gerekli olabilir. Bunun yapılabilmesi için veya aile,
yetişkin kardeşlerle birleşmenin veya bir akrabanın yanına yerleştirilmenin
çocuğun en yüksek çıkarına olup olmadığının belirlenmesi için biraz zamana
ihtiyaç gerekebilir.
117
115
13. STANDART
7. Aile Takibi:
9. Aile Birleştirilmesi:
Aile birleştirilmesi, Uzun süreli bakımın kurulması veya yeniden kurulması
amacıyla çocuğun, ailenin veya önceki vasinin bir araya getirilmesi sürecidir.
Çocuk, aile ve topluluk; çocuğun geri dönüşüme hazır olmalıdır (Bkz. 15.
Standart). Çocukların aileleri ile yeniden birleştirmesi bu ülkenin yasal çerçevesi
uyarınca gerçekleştirilmelidir. Destek, toplumsal bir yaklaşımlara verilmelidir ve
verilen maddi yardım kuruluşlar arasında belirlenmelidir. Sınırlar ötesindeki
ailelerin yeniden birleştirilmesi uluslararası Kızılhaç komitesi ve Kızılhaç ve
Kızılay toplulukları kullanarak ve vaka dahilinde mültecilerin olması durumunda
Birleşmiş Milletler mülteciler yüksek komiserliğini kullanarak ile
gerçekleştirilmelidir.
Çatışmalar veya kronik yoksullukların neden olduğu uzun süreli ayrılıklar veya
bir ailenin yaşam şartlarındaki değişiklikler, yeniden bütünleşme süreçlerinde
bu zorlukların yaşanmasına sebep olabilir. Gerekli takip miktarı ve türü her bir
çocuğun ihtiyaçların değerlendirilmesine bağlı olacaktır. Çocukların ilk başta
ailelerinden ayrılmalarına sebep olan bir dizi etken ve ailelerden ziyade diğer
kişilerle yeniden birleştirilmeleriyle ilişkili yüksek riskler sebebiyle dikkatli izleme
gereklidir (Bkz. 15. Standart).
11. Aile Birliğinin Korunması:
Yeterli gıda, barınak, eğitim ve yaşama imkânlarının olmaması, çocukların
ailelerini terk etmelerine veya vasilerinin onları terk etmelerine, bakım
yükümlülüklerini kuruluşlara veya bakım tesislerine devretmelerine, daha iyi
bakılırlar umuduyla çocukları uzakta akrabalarına göndermelerine sebep
olabilir. Çocuklar bir anda silahlı kuvvetlere veya gruplara asker yapılmayla,
ticaretlerinin yapılmasıyla veya sömürücü çalışmayla karşı karşıya kalabilir.
Çocuk koruma kurumları; ayrılma riski altındaki ailelerin geçimlerini
sürdürmeleri ve böylece birlikte kalabilmeleri için temel hizmetlere, sosyal
korumaya veya desteğe erişimlerinin olduğundan emin olmak için insani yardım
sektörleriyle birlikte çalışmalıdırlar. Yatılı hizmetleri (özel bakım hizmetleri)
ailelerin ayrılmasına sebep olan bir çekim gücü görevini üstlenebilir ve mümkün
olan en kısa sürede alternatif bir bakım olarak görülebilir.
12. Geçici Bakım:
Geçici bakım; çocukların aileleri takip edilirken ve kalıcı bakım hakkında nihai
karara varılmadan önce sağlanan bakımdır. Çocuk koruma kurumları, acil
durumlarda aileye dayalı alternatif bakım seçeneklerine destek vermeyi
öncelikli hale getirmelidir. Program; akraba bakımı veya çocukların üzerinde
anlaşılan süreler zarfında bakım için yerleştirileceği topluluk içerisindeki
vasilerin belirlenmesi, taranması ve desteklenmesi dahil olmak üzere gayri
resmi doğal bakım düzenlemelerini kapsayabilir. Eğer resmi koruyucu aile
bakımı (foster care) sistemi mevcutsa program sistemin genişletilmesini ve
güçlendirilmesini destekleyebilir.
116
118
13. STANDART
13. STANDART
10. İzleme (Takip):
Durumun gerçekçi ve uygun olduğu yerlerde çocuklar, kökenlerinin olduğu
topluluklarında tutulmalıdır ve kardeş gruplar bir arada tutulmalıdır. Ailenin
ayrılma ihtimalini artırabileceğinden ve çocuğun refahını baltalayabileceğinden
yatılı bakım aracılığıyla destek verilmesinden kaçının. Stres altındaki ailelerin
çocuklarını yatılı bakımından ziyade koruyucu aile bakımından göndermeleri
daha az muhtemeldir. Yatılı bakımın tek gerçekçi seçenek olduğu yerlerde
asgari bakım ve güçlü koruma prosedürlerinin başarılması için tesislere destek
verilmelidir. Aile tabanlı bakım seçenekleri geliştirilirken yatılı bakıma
yerleştirilmeler geçici olmalıdır. Koruma ve refah durumlarının izlenmesi
amacıyla geçici bakımdaki tüm çocukların takip ziyaretleri yapılmalıdır ve bakım
yerleri düzenli olarak incelenmelidir. Daha büyük yetişkinler için bağımsız
yaşamanın desteklenmesi hatta hane halkının çocuk tarafından yürütülmesi
olanakları keşfedilebilir.
119
117
13. STANDART
Bir çocuğun veya ailesinin birleştirilmesi mümkün değilse veya birleştirmek
çocuğun en yüksek yararına değilse alternatif uzun süreli bakım seçeneklerini
dikkate alın. Çocuklar; hangi uzun süreli bakım seçeneğinin onların en yüksek
çıkarına olacağına karar verilmeden belirsiz şekilde geçici bakımda
bırakılmamalıdır. Uzun süreli bakım kararları idari, hukuki ve diğer belirli
prosedürler aracılığıyla alınmalıdır ve çocuğun en yüksek yararının,
ihtiyaçlarının ve mevcut bakım seçeneklerinin kapsamlı bir tespitine
dayandırılmalıdır. Ailenin yanında kalıcı olarak yerleştirmenin, çocuğun en
yüksek yararına olması muhtemeldir. Alternatif uzun süreli bakım seçenekleri
arasında evlat edinme, yaşça büyük çocuklara yönelik bağımsız yaşamanın
desteklenmesi ve resmi koruyucu aile bakımı altında bakım sağlanması olabilir.
Evlat edinme, ulusal veya uluslararası düzeyde olabilir ve yasal mekanizmaları
kullanarak hukuki durumda kalıcı bir değişikliği kapsayabilir. Çocukların
Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Lahey
Sözleşmesi, Uluslararası evlat edinmenin çocuğun bir en yüksek yararına
olacak şekilde gerçekleştirildiğinden emin olunmasına yönelik yasal çerçeveyi
sağlar. Aile takibi bir öncelik olmalıdır ve ülkelerarası evlat edinme, bu takip
çalışmalarının yararsız olduğu kanıtlanınca ve ülke içi sağa bir çözümlerin
uygun olmadığı yerlerde öngörmelidir. Çocuk koruma kurumları, HC-93
içerisinde belirtilen standartların başarılması amacıyla yetkilileri desteklemelidir.
+,-./-0/11#!
13. STANDART
+,-./-0/11#!
13. Alternatif Uzun Süreli Bakım ve Evlat Edinme:
118

ICRC, IRC, Save the Children, UNICEF, UNHCR, World
Vision (2004). Inter-Agency
Guiding Principles on
Unaccompanied and Separated Children

Inter-agency working group on unaccompanied and
separated children (Draft for Field testing 2011). Alternative
Care Toolkit (ACE)

UN (2010). Guidelines for the Alternative Care of Children

UNHCR (2008). Guidelines on Determining the Best Interests
of the Child

UNHCR and IRC (2011). Field Handbook
Implementation of the UNHCR BID Guidelines

Convention on the Rights of the Child (1989)

The Hague Convention on the Protection of Children and
Cooperation in Respect of Inter-Country Adoption (1993)

www.childprotectionims.org
for
the
13. STANDART
+,-./-0/11#!
13. STANDART
KAYNAKLAR
120
14. STANDART
ÇOCUKLAR İÇİN ADALET
“Çocuklar için Adalet” terimi; çocukların sivil ve idari prosedürler dahil olmak üzere
çeşitli bağlamlarda adalet sistemi ile temasa geçeceğini ve adalet sisteminin; o
çocukların yasa ile ister çatışmada olsunlar, ister, kurban veya ister lehtarlar
olsunlar kendisiyle temasa geçen tüm çocukları kapsayacak biçimde yeterli
olmasını bildirmektedir.
Çocuklarının adalet sistemi ile temasa geçebileceği acil durum kaynakları riskler
ve ihtiyaçlar arasında:





Keyfi gözaltı ve özgürlükten mahrum kalma
İşkence veya diğer kötü muamele şekilleri
Organize suç örgütleri dahil olmak üzere silahlı kuvvetler veya kurumlar
tarafından çocukların ticaretlerinin yapılması veya askere alınmaları
İnsan hakları ve insani hukuk ihlalleri
Ülkelerinde yerlerinden edilmiş insanlar, mülteci kampları veya okul, kilise,
cami, sosyal bakımevleri gibi kuruluşlar dahil olmak üzere topluluk
içerisinde ve ev içerisinde şiddet görülmesi
Evlat edinmeye yönelik sömürü
Hayatta kalmaya yönelik çocuk işçiliği
Miras ve velayet
Çocuk adalet sistemi terimi; çocukların şüpheli suçlular olarak adalet sistemleri ile
temasa geçmesine işaret etmektedir. Acil durumlarda yasa veya düzen kırılmaları
yaşandığında suçta yer aldığından veya idari suç işlediğinden şüphelenilen
çocukların keyfi gözaltına alınma ve tutuklanma vakaları artar. Tüm durumlarda
ilke, gözaltına almaya ve resmi yargılamaya en son çare olarak başvurulmasıdır
ve mümkün olan yerlerde alternatif tedbirlerin ve oyalamaların (diversion)
kullanılmasıdır. Oyalama; yasa ile çatışmada olan çocukların adli olmayan
kurumlar tarafından ele alınmasını sağlayacak prosedürler, yapılar ve programlar
aracılığıyla adli işlemlerden öteye- böylece resmi adli işlemlerin olumsuz
etkisinden ve adli sicil kaydının oluşmasından kaçınarak - şartlı yönlendirilmesi
anlamına gelmektedir. En etkili uyarlama programların aileleri ve toplumları dahil
eden programlardır.
Standart
S TA N D A R T
Adalet sistemleri ile kurban, tanık, şüpheli suçlu olsa
g e ç e n t ü m ç o c u k l a r a u l u s l a r a r a s ı s t a n d a r t l a r u ya r ı n c a
muamele edilir.
121
119
14. STANDART



14. STANDART
Acil durumlar; sıklıkla çocukların şüpheli suçlular, kurbanlar veya tanık olarak
veya bu rollerin birleşimi içerisinde adalet sistemi ile temasa geçmesi ihtimalini
artırır. Adalet sistemi; genel olarak mahkemeler, polis, tevkif evleri ve aynı
zamanda geleneksel ve teamül hukuk altında çalışanlar gibi gayri resmi sistemleri
de kapsayabilir.
STANDART
STANDART
Adalet
olarak
karşılaşan
bütün
kız kız
Adalet sistemiyle
sistemiylemağdur,
mağdur,tanık
tanıkyayadadasanık
sanık
olarak
karşılaşan
bütün
ve
ve erkek
erkek çocuklarına
çocuklarına uluslararası
uluslararası ölçütlere
ölçütlere uygun
uygun biçimde
biçimde
davranılacaktır.
davranılacaktır.
TEMEL EYLEMLER
TEMEL
EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA
HAZIRLIKLI
OLMA
14. STANDART
•
•
•
•
•
••
•
Oyalama sistemleri ve çocuklara yönelik hızlı işlemlerin yanında polis
Oyalama sistemleri ve çocuklara yönelik hızlı işlemlerin yanında polis
teşkilatı/savcılar ve mahkeme içerisinde özel eğitimli birimler dahil olmak
teşkilatı/savcılar ve mahkeme içerisinde özel eğitimli birimler dahil olmak
üzere çocuk dostu mahkemelerin ve polis istasyonlarında çocuk yerlerinin
üzere çocuk (veya
dostugüçlendirilmesine)
mahkemelerin ve destek
polis istasyonlarında
çocuk yerlerinin
kurulmasına
sağlayın;
kurulmasına
(veya
güçlendirilmesine)
destek
sağlayın;
Polis, çocuk birimleri, nezaret memurları, sağlık çalışanları, sosyal
Polis, çocuk
birimleri,
nezaret
sosyal
çalışançalışanları,
veya çocuklarla
çalışma
görevlileri
ve Çocuk
korumamemurları,
konularındasağlık
çalışangeliştirilmesini
veya çocuklarla
çalışma olarak
görevlileri
ve Çocuk
konularında
düzenli
temasa
geçenkoruma
insanların
kapasitelerinin
düzenli olarak temasa geçen insanların kapasitelerinin geliştirilmesini
destekleyin;
destekleyin;
Bayan
polislerin ve diğer adli personelin dahil olmasını destekleyin
Bayan polislerin
ve diğer
adli personelin
dahil
olmasını
destekleyin ve
Geleneksel
hukuk
sistemleri
dahil olmak
üzere
güvenilebilecek
Geleneksel hukuk imkanların
sistemleri dahil
olmak üzere
güvenilebilecek
güçlendirilebilecek
ve önemli
koruma
boşluklarının ve
güçlendirilebilecek
önemli haritasını
koruma çıkaran
boşluklarının
belirlenmesi
amacıyla imkanların
mevcut hukukvesistemlerinin
ve
inceleyin;
belirlenmesi amacıyla mevcut hukuk sistemlerinin haritasını çıkaran ve
inceleyin;
MÜDAHALE
MÜDAHALE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
••
•
Nerede oldukları, durumları ve de onlara yapılan bu muamele dahil olmak
üzere
gözaltındaki
tüm çocukları
belirleyin;
Nerede
oldukları, durumları
ve de
onlara yapılan bu muamele dahil olmak
Hukuki
sistem
içerisinde
çocukların
haklarına karşı işlenen ihlal şekillerini
üzere gözaltındaki tüm çocukları belirleyin;
belgelendirin
ve içerisinde
inceleyin ve
acil durumlarda
harekete
geçin; ihlal şekillerini
Hukuki sistem
çocukların
haklarına
karşı işlenen
Gayri
resmi
yapılar
dahil
olmak
üzere
çocuk
dostu
bir
yolla çocuklara
belgelendirin ve inceleyin ve acil durumlarda harekete geçin;
adalet
sunabilecek
programlar
içerisinde
dahil
olan
farklı
kuruluşların
ve
Gayri resmi yapılar dahil olmak üzere çocuk dostu bir
yolla çocuklara
insanların haritasını çıkarın;
adalet sunabilecek programlar içerisinde dahil olan farklı kuruluşların ve
Belirlenen vakaların izlenmesi ve bunlara müdahale edilmesi amacıyla
insanların haritasını çıkarın;
insan hakları, psiko sosyal, tıbbi ve hukuki çalışmacılardan oluşan çok
Belirlenen
vakaların
izlenmesi ve bunlara müdahale edilmesi amacıyla
disiplinli bir ekip
oluşturun;
insan hakları, psiko sosyal, tıbbi ve hukuki çalışmacılardan oluşan çok
Gözaltına alma yasadışı olduğunda veya tesisler uygun olmadığından
disiplinli birserbest
ekip oluşturun;
çocukların
bırakılmasına yönelik savunuculukta bulunun;
Gözaltınasistem
alma yasadışı
olduğunda
veya zamanda
tesisler uygun
olmadığından
Resmin
çöktüğünde
uygun olan
topluma
dayalı
çocukların
serbest
bırakılmasına
yönelik
savunuculukta
bulunun;
çözümleri destekleyin
Resmin sistem çöktüğünde uygun olan zamanda topluma dayalı
çözümleri destekleyin
122
120
122
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ HEDEFİ
SONUÇ HEDEFİ
Ülkede belirlenecektir
1.
üç aydageçen
gözaltına
alınansüre
çocuk vaka sayısı
2. Son
Gözaltında
ortalama
Ülkede
Ülkedebelirlenecektir
belirlenecektir
2. Gözaltında geçen ortalama süre
EYLEM GÖSTERGESİ
Ülkede belirlenecektir
EYLEM HEDEFİ
3. Polisle temasa geçmiş olup çocuk dostu
EYLEM GÖSTERGESİ
prosedürler kullanılarak ele alınan çocukların
oranı
3.
Polisle temasa geçmiş olup çocuk dostu
prosedürler
kullanılarak
alınan
çocukların
4. Mahkemelerle
temasaele
geçmiş
olup
çocuk dostu
oranı
prosedürler kullanılarak ele alınan çocukların
oranı
4. Mahkemelerle temasa geçmiş olup çocuk dostu
prosedürler
kullanılarak
alınan
çocukların
5. Mahkemelerle
temasaele
geçmiş
olup
resmi yargı
oranı
sisteminden öteye yönlendirilen çocukların
yüzdesi
5.
Mahkemelerle temasa geçmiş olup resmi yargı
sisteminden
öteye
çocukların
6. Çok disiplinli
biryönlendirilen
ekipten destek
alan çocukların
yüzdesi
6. Çok disiplinli bir ekipten destek alan çocukların
yüzdesi
OUTCOME
NOTLAR
NOTLAR
(3) Çocuk dostu prosedür
ülkede belirlenebilir.
(3) Çocuk dostu prosedür
ülkede belirlenebilir.
EYLEM HEDEFİ
%80
%80
%80
%80
%80
%80
%80
%80
6.
OUTCOME
KILAVUZ
6. NOTLAR
KILAVUZ NOTLAR
1. Özgürlükten Mahrum Kalma:
1. Özgürlükten Mahrum Kalma:
Özgürlükten mahrum kalma, gözaltına alma veya tutuklamanın veya bir kişinin
kamu veya özel
bir gözetim
anlamına
gelmektedir.
Gözaltına
Özgürlükten
mahrum
kalma,ortamında
gözaltına tutulması
alma veya
tutuklamanın
veya bir
kişinin
alma yerleri
arasında
polis ortamında
hücreleri, tutulması
hapishaneler,
askeri
tevkif evleri
ve aynı
kamu
veya özel
bir gözetim
anlamına
gelmektedir.
Gözaltına
zamanda
genel
nüfustan
tutulmahapishaneler,
amacına yönelik
geçici
alma
yerleri
arasında
polisayrı
hücreleri,
askeri
tevkifolarak
evleri kullanılan
ve aynı
yerler olabilir.
Uluslararası
standartlara
göre bir çocuğun
özgürlüğünden
mahrum
zamanda
genel
nüfustan ayrı
tutulma amacına
yönelik geçici
olarak kullanılan
bırakılması,
asgaristandartlara
süre için en
tedbiri
olmalıdır vemahrum
istisnai
yerler
olabilir.gerekli
Uluslararası
göreson
bir çare
çocuğun
özgürlüğünden
rakamlarla sınırlandırılmalıdır.
Özgürlükten
mahrum
ister birvemahkeme
bırakılması,
gerekli asgari süre
için en son
çare bırakılma;
tedbiri olmalıdır
istisnai
tarafından sınırlandırılmalıdır.
isterse bir idare Özgürlükten
organı tarafından
bu ilke
geçerlidir.
rakamlarla
mahrumuygulansın
bırakılma; ister
bir mahkeme
Özgürlüktenisterse
mahrum
başvurulması
çocuğu
altında
tarafından
bir bırakmaya
idare organı
tarafından yerine
uygulansın
bu gözetim
ilke geçerlidir.
tutmak veya mahrum
kamu hizmetinde
gibi yerine
alternatif
cezaların
ve oyalama
Özgürlükten
bırakmayakullanmak
başvurulması
çocuğu
gözetim
altında
yöntemlerinin
kullanılması
tercih kullanmak
edilir. Bu noktada
genel tedbirler
fakat
tutmak
veya kamu
hizmetinde
gibi alternatif
cezalarınuygulanır
ve oyalama
gözaltına alınan
çocuğun en
yüksek
çocuk koruma
açısından
temel husus
yöntemlerinin
kullanılması
tercih
edilir.yararı
Bu noktada
genel tedbirler
uygulanır
fakat
olmalıdır. alınan
Bu ilkeye
sadık olunması
yapılmalıdır:
gözaltına
çocuğun
en yüksekkapsamında
yararı çocukaşağıdakiler
koruma açısından
temel husus
olmalıdır. Bu ilkeye sadık olunması kapsamında aşağıdakiler yapılmalıdır:

Çocuğun velilerine çocuğun tutuklandığının hemen söylenmesi,
Kız ve erkek
çocuklarının,
ve küçüklerin

Çocuğun
velilerine
çocuğunyetişkinler
tutuklandığının
hemen birbirinden
söylenmesi,ayrı tutulmasıyla
gözaltına
alma
şekillerininyetişkinler
yaş, cinsiyet,
engellilik, birbirinden
özel ihtiyaçlar
hususları

Kız
ve erkek
çocuklarının,
ve küçüklerin
ayrıgibi
tutulmasıyla
dikkate alacak
uyarlanması
gözaltına
alma şekilde
şekillerinin
yaş, cinsiyet, engellilik, özel ihtiyaçlar gibi hususları

Bu temaslar
en yüksek yararına olduğu sürece çocuğun özellikle
dikkate
alacakçocuğun
şekilde uyarlanması
bağımsız
hukuk
müşaviri,
tıbbi personel
aile sürece
üyeleri çocuğun
olmak üzere
dış

Bu
temaslar
çocuğun
en yüksek
yararına ve
olduğu
özellikle
dünyayla temasının
gerekentıbbi
sıklıkta
gerçekleştiğinin
ve bunlara
yetkiler
bağımsız
hukuk müşaviri,
personel
ve aile üyeleri
olmak ilgili
üzere
dış
tarafındantemasının
izin verildiğinin
temin
edilmesi
dünyayla
gereken
sıklıkta
gerçekleştiğinin ve bunlara ilgili yetkiler
tarafından izin verildiğinin temin edilmesi
123
123121
14. STANDART
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ GÖSTERGESİ
1. Son üç ayda gözaltına alınan çocuk vaka sayısı

Boş zaman aktivitelerinin, gezinme ve eğlence aktivitelerinin günlük rutine
dâhil edildiğinin temin edilmesi
14. STANDART
14. STANDART
Silahlı şiddet durumlarında, silahlı kuvvetlere veya silahlı gruplara eşlik ederken
yakalanan çocuklar gibi güvenlik tehdidi olarak görülen çocukların tutulması için
“idari gözaltına alma” sıklıkla kullanılır. Bu gözaltına alma bazen istismar ve
sömürü riski altında olup diğer türlü sokaklarda yaşayacak ve çalışacak
çocukların veya anti-sosyal olarak görülen çocukların korunması bahanesiyle
kullanılabilir. Adli gözaltının aksine idari gözaltında karar bir mahkeme veya
hâkim tarafından alınmaz, hükümetin yürütme kolundan bağımsız olmayan bir
profesyonel veya bir organ tarafından alınır. Bu tür gözaltıyla başa çıkmaya
yönelik prosedürler genellikle açık değildir ve incelemeye yönelik zaman dilimi
yoktur.
Acil durumlar; sözde “statü suçu” suçlarından suçlanan çocukların sayısını
artabilir. Bunlar yetişkinler tarafından işlendiğinde suç sayılmayıp doğrudan
tutuklanma ve gözaltına alınma sayılabilecek eylemleri kapsar. Bunun örnekleri
arasında, sokağa çıkma yasağı ihlalleri, okuldan kaçma, kaçma, dilenme, kötü
veya anti-sosyal davranış, çete üyeliği ve hatta basit itaatsizlik vardır. İdari
suçları işlemekle suçlanan çocukların gözaltına alınması veya önleyici tedbirler
altında çocukların gözaltına alınması, çocuğun yüksek yararı yönünde hareket
edilmesi yükümlülüğünün bir ihlalidir ve gözaltına alma en son çare olarak
kullanılmalıdır.
2. Belgelendirme ihlalleri:
Etkili ulusal ve uluslararası müdahalenin başlatılmasına yönelik kanıta dayalı
kampanyalar için bir temel olarak acil durumda mümkün olan en erken
aşamadan itibaren hukuk sistemi içerisinde meydana gelen çocuklara karşı
işlenen ihlal şekillerinin belgelenmesi önemlidir (Bkz. Standart5). Eğer bir vaka
mahkemeye ulaşırsa kurban veya tanık olan çocuğa uygulanabilecek birkaç
diğer tedbir vardır. Bkz. BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi Suçun Çocuk
Mağdurları Ve Tanıkları İçin Adalet Kılavuzu.
3. Savunuculuk:
Bu mevcut ihlallerin durdurulmasına ve ileriki ihlallerin önlenmesine (çocuklar
üzerinde etkisi en şiddetli olanlarla başlayarak) odaklanmalıdır. İzleme ve
belgelendirme
faaliyetleri
esnasında
toplanan
kanıtlar
tarafından
desteklenmelidir
4. Çok disiplinli ekipler
Acil durumlarda harekete geçmek için mevcut kaynaklara ve yapılara
dayanarak mümkün mertebede hızlı şekilde çok disiplinli bir ekip oluşturulması
önemlidir. Ekip oluşturulduktan sonra belirli ihtiyaç alanlarında uzmanlaşmış
daha detaylı eğitimlerin gerçekleştirilmesi muhtemel olabilir.
122
124
5. Uluslararası çerçeveler:
KAYNAKLAR
ECOSOC (1997). Guidelines for Action on Children in the Criminal
Justice System

OHCHR (2008). Human rights in the administration of justice, a
manual on human rights for judges, prosecutors and lawyers

Unicef Innocenti Research Centre & Harvard Law School (2010).
Children and Transitional Justice

United Nations Rules for the Protection of Juveniles Deprived of
their Liberty (1990)

United Nations Standard Minimum Rules for the Administration
of Juvenile Justice (‘The Beijing Rules’)

United Nations Guidelines for the Prevention of Juvenile
Delinquency (‘The Riyadh Guidelines’) (1990)

United Nations (2008). United Nations Common Approach to
Justice for Children

Unodc, Unicef (2009). Justice in matters involving children as
victims and witnesses of crime (child-friendly version)

Unodc, Unicef (2006). Manual for the measurement of juvenile
justice indicators


Convention on the Rights of the Child (1989)
www.unodc.org/unodc/en/justice-and-prison-reform/tools.html
123
125
+,-./-0/11#$

14. STANDART
Uluslararası hukuki çerçeve, bir acil durum esnasında etkilenen çocuklara
yönelik kıstaslar ortaya koyar. Masumiyet varsayımına, adil bir yargılama
hakkına, idam cezasından korunmaya, keyfi tutuklamalardan korunmaya ilişkin
Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesi’nde ortaya konan standartlar, çocuklar dahil olmak üzere herkese
uygulanır (örneğin Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Madde
14). Bir acil durum esnasında çocuklara yönelik adaletin güçlendirilmesi ve
geliştirilmesinin, çocuklara yönelik adalet sistemi üzerinde kalıcı etkisi vardır ve
adalet sisteminin genelinin güçlendirilmesine katkı sağlar.
YETERLİ ÇOCUK
KORUMA
STRATEJİLERİNİN
GELİŞTİRİLMESİNE
YÖNELİK
STANDARTLAR
YETERLİ ÇOCUK
KORUMA
STRATEJİLERİNİN
GELİŞTİRİLMESİNE
YÖNELİK
STANDARTLAR
Bu alandaki standatlar faklı çocuk koruma ihtiyaçlarına
hizmet edecek temel koruma stratejilerini kapsamaktadır.
Tüm standartlarda olduğu gibi bu standartlar da
uluslararası kapsamlı yasal çerçeveye dayanmaktadır.
Bunlar aşağıdaki konulara ilişkin standartları içermektedir:
•Vaka Yönetimi
• Topluluk tabanlı çocuk koruma mekanizları
• Çocuk dostu mekânlar
• Dışlanan çocukların korunması
15. STANDART
VAKA YÖNETİMİ
Vaka yönetim sistemleri; sağlık, sosyal çalışma ve adalet olmak üzere bir dizi
insani hizmet alanlarında kullanılır. Vaka yönetim, doğrudan sosyal çalışma
desteği ve bilgi yönetimi aracılığıyla bireysel çocuklara ve ailelere yardım
etme sürecidir. İster acil durum ortamı isterse acil durum dışındaki ortamlarda
olsun vakaların bu şekilde yönetimi gereklidir ve bir çocuk koruma ya da
sosyal refah sistemi içerisinde temel işlevdir (hükümet ve hükümet dışı yapılar
dâhil olmak üzere). Aşağıdaki bağlamlarda çocuk koruma vaka yönetimi
sistemine yönelik insani destek gerekebilir:


Vaka yönetim sistemleri, izleme ve sevk sistemlerinin kolaylaştırılmasından
özellikle önemli olabilir; bu yüzden acil durumlardaki silahlı kuvvetleri veya
gruplarla ilişkilendirilmiş çocuklar, refakatsiz ve ailelerinden ayrılmış çocuklar,
şiddet, istismar ve sömürüden kurtulan çocuklar dahil olmak üzere temel
çocuk koruma risklerine müdahale desteğinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Vaka yönetimi içerisinde tüm bu süreç boyunca çocukların uygun katılımı ve
aynı zamanda çocuğun en yüksek yararı hususunun dikkate alınması
sağlanmalıdır. Bu ise güvenli raporlama sistemlerini, gizliliğin garantiye
alınmasını, açık ve saygı duyulan bilgi paylaşım protokollerini, kayıtların
güvenli şekilde depolanmasını gerekir. Bu hususlar, vaka yönetim sistemine
karar verilmeden mevcut herhangi bir sistemin desteklenmesine ve
güçlendirilmesine başlanıldığında önce dikkate alınmalıdır.
STANDART
Acil çocuk koruma ihtiyaçları olan kız ve erkek çocukları belirlenir ve bu
çocuklara ilgili hizmet sunucuları tarafından yaşlarına ve kültürlerine
uygun ve aynı zamanda etkili, çok sektörlü, çocuk dostu müdahaleler
sağlanır.
126
128
+,-./-0/11#"
15. STANDART

Hükümetin geçici desteğe ihtiyaç duyduğu aniden gelişen acil
durumlarda
Hükümetin güçlü sosyal refah yapıları (vaka yönetimi içeren)
oluşturmayı amaçladığı gelişmekte olan ülkelerde ve uzun süreli acil
durumlarda
Hükümetin çocuk koruma ve sosyal refah sisteminin
desteklenmesine ilgi duymadığı yerlerde
TEMEL EYLEMLER

Çocukları koruyan mevcut bağlam ve mekanizmaları tespit edin, inceleyin
ve çalışmalarınızı onlar üzerine dayandırarak geliştirin;

Mevcut hizmetlerin haritasını çıkarın ve çocuk korumanın sağlanması ve ele
alınması için mevcut kuruluşların ve diğer ilgili aktörlerin kapasitelerini
inceleyin;

Uygun olan yerlerde bilgi toplanması ve yönetimi amacıyla mevcut hükümet
veya topluma dayalı yapıları (resmi veya gayri resmi) destekleyin.

Herkesin gereken becerilerin farkında olduğunu ve yeterli denetimin
olduğunu temin ederek çalışmalarda dahil olan sosyal çalışmagörevlilerine
ve diğerlerine yönelik detaylı iş tanımlarını hazırlayın;

Bilgi toplanmasına ve vakanın yönetimine yönelik olarak hükümetin,
topluma dayalı kuruluşların ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitesini
oluşturun.

Çocuklara uygun müdahaleler ve iletişimin sağlanması ve vakaların ele
alınması açısından diğer sektörlerin kapasitesini oluşturun.
15. STANDART
MÜDAHALE







Mevcut tanımlar (topluma dayalı tanımlar dahil) üzerine dayanarak
çocuklarla ve onlarla birlikte çalışan görevlilerle korunmaya muhtaç bir
çocuğun kim olduğu hakkında ortak kriterler belirleyin
Çocukların koordineli ve çok disiplinli destek aldığından emin olunması için
sosyal refah, eğitim, sağlık, geçim kaynakları ve adli sistemler arasındaki
sistemsel bağlantıları güçlendirin
Mevcut süreçler ve bağlantılara dayanarak çocuk cinsel istismarı gibi
hassas konuların ele alınması dahil olmak üzere kayıt, sevk ve takip
işlemlerine yönelik kriterleri ve süreçleri belirleyerek diğer sektörlerle birlikte
prosedürler geliştirin
Hemen takibe yönelik olarak en acil vakalara öncelikli hale getiren bir sistem
geliştirin
Bakım planları geliştirirken 4 zaman ölçeğini dikkate alın: acil (bir ay); kısa
vadeli (üç aya kadar) ; orta vadeli (3 ile 9 ay arası) ve uzun vadeli (bir yıl
veya daha fazla);
Vakaların yönetilmesine yönelik olarak çok sektörlü hizmet kapasitesinin
mevcut olduğunu temin edin
Çocuklara sağlanan müdahalenin onların yaşlarına uygun şekilde şeffaf bir
yolla, kültürel bağlama uygun olarak verilmesinin temin edilmesi amacıyla
sosyal çalışma görevlerini eğitin ve donatın
129
127
15. STANDART
HAZIRLIKLI OLMA
  Özellikle
Özelliklerisk
riskaltında
altındaolabilecek
olabilecekkız
kızveveerkek
erkekçocuklarının
çocuklarınınveveailelerin
ailelerin
belirlenmesi
belirlenmesivevesevk
sevkedilmesi
edilmesiiçin
içindiğer
diğersektörlerle
sektörlerlebirlikte
birlikteçalışın
çalışın(eğitim,
(eğitim,
sağlık,
sağlık,emniyet
emniyetgüçleri
güçlerivevehukuki
hukukisistemler
sistemlergibi)
gibi)
  Özellikle
Özelliklerisk
riskaltında
altındaolabilecek
olabilecekkız
kızveveerkek
erkekçocuklarının
çocuklarınınveveailelerin
ailelerin
belirlenmesi
belirlenmesi veve sevk
sevk edilmesi
edilmesi için
için topluluk
topluluk tabanlı
tabanlı çocuk
çocuk koruma
koruma
mekanizmalarıyla
mekanizmalarıylabirlikte
birlikteçalışın
çalışın
  Aşağıda
Aşağıdagösterildiği
gösterildiğigibi
gibibirbirsürecin
sürecinilgili
ilgilitüm
tümkuruluşlar
kuruluşlarvevediğerleri
diğerleri
tarafından
tarafından bilindiğinden
bilindiğinden veve anlaşıldığından
anlaşıldığından emin
emin olun.
olun. Belirleme
Belirleme
öncesinde
öncesinde eğer
eğer şartlar
şartlar elel verirse
verirse çocukların
çocukların gereksiz
gereksiz yere
yere
kaydedilmesinden
kaydedilmesindenkaçınmak
kaçınmakamacıyla
amacıylayerinde
yerindekayıt
kayıtihtiyacının
ihtiyacınıntespiti
tespiti
gerçekleşebilir.
gerçekleşebilir.
1. 1.
Bireysel
Bireysel
çocukların
çocukların
veve
ailelerin
ailelerin
hassasiyetlerini
hassasiyetlerini
veve
yeteneklerini
yeteneklerini
tespit
tespit
edin
edin
veve
her
her
birbir
çocuğa
çocuğa
yönelik
yönelik
bireysel
bireysel
vaka
vaka
planı
planı
geliştirin
geliştirin
3.Vakayı
3.Vakayı
düzenli
düzenli
olarak
olarak
izleyin
izleyin
veve
inceleyin
inceleyin
2. Doğrudan
2. Doğrudan
destek
destek
ve gerekli
ve gerekli
hizmetlere
hizmetlere
sevksevk
dahildahil
vakavaka
planıplanı
başlatın
başlatın
  Açılan
Açılanher
herbirbirvaka
vakaiçin
için( (aşağıdaki
aşağıdakisayılar
sayılarşekildeki
şekildekinumaralandırılmış
numaralandırılmış
kutuları
kutularıişaret
işaretetmektedir
etmektedir):):
1.1. Belirlemenin
Belirlemenin olduğu
olduğu birbirhafta
haftaiçerisinde
içerisinde çocuk
çocuk veve vasisi
vasisi ileile birbir tespit
tespit
gerçekleştirilir
gerçekleştirilir
2.2.Tespitin
Tespitinyapıldığı
yapıldığıikiikihafta
haftaiçerisinde
içerisindeçocuk
çocukvevevasisi
vasisiileilebirbirbakım
bakımplanı
planı
tasarlanır
tasarlanır
3.3.Bundan
Bundansonra
sonraher
herayda
aydaenenazazbirbirkez
kezeylem
eylemplanının
planınıntakibi
takibiveveincelemesi
incelemesi
gerçekleştirilir
gerçekleştirilir
4.4.Vaka
Vakakapandıktan
kapandıktanenenazazüçüçayaysonra
sonrabirbirtakip
takipincelemesi
incelemesigerçekleştirilir.
gerçekleştirilir.
Gerekirse
Gerekirsevaka
vakatekrar
tekraraçılabilir.
açılabilir.
  Bir
Birkapanış
kapanışstratejisi
stratejisibelirleyin.
belirleyin.Vaka
Vakayönetimine
yönetiminedoğrudan
doğrudandestek
desteksağlayan
sağlayan
kurumlar
kurumlar bunun
bunun sorumluluğunu
sorumluluğunu olabildiğince
olabildiğince gerçekçi
gerçekçi şekilde
şekilde yasal
yasal
sorumluluk
sorumluluksahibine
sahibinedevretmelidir.
devretmelidir.
128
130
130
15.
15. STANDART
STANDART
4. 4.
Vakayı
Vakayı
kapatın
kapatın
+,-./-0/11#"
+,-./-0/11#"
15. STANDART
0. 0.
Etkilenen
Etkilenen
topluluklar
topluluklar
arasında
arasında
farkındalık
farkındalık
yaratılması
yaratılması
dâhil
dâhil
olmak
olmak
üzere
üzere
korunmasız
korunmasız
çocukların
çocukların
belirlenmesi
belirlenmesi
veve
kaydedilmesi
kaydedilmesi
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ
SONUÇGÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
SONUÇ
SONUÇHEDEFİ
HEDEFİ
1.1.Vaka
VakaYönetim
Yönetimsistemi
sistemimevcuttur
mevcuttur
2.2.Üç
Üçaylık
aylıksüre
süreiçerisinde
içerisindeaçılan
açılanvevekapanan
kapanan
vakaların
vakalarınsayısı
sayısı
Evet
Evet
Ülkede
Ülkede
belirlenecektir
belirlenecektir
EYLEM
EYLEMGÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
EYLEM
EYLEMHEDEFİ
HEDEFİ
3.3.Her
Herbir
birsosyal
sosyalçalışma
çalışmagörevlisine
görevlisineverilen
verilenvaka
vaka
sayısı
sayısı25’ten
25’tenfazla
fazladeğildir
değildir
4.4.En
Enazazher
heriki
ikihaftada
haftadabir
birvaka
vakakonferansları
konferansları
gerçekleştirilir
gerçekleştirilir
5.5.Sosyal
Sosyalçalışma
çalışmagörevlileri
görevlileriiçin
içinişiştanımları
tanımlarıveve
Standart
StandartOperasyon
OperasyonProsedürleri
Prosedürlerimevcuttur
mevcutturveve
kendileriyle
kendileriyleanket
anketyapılan
yapılansosyal
sosyalçalışma
çalışma
görevlilerinin
görevlilerinin%100’ü
%100’übunların
bunlarıntamamını
tamamınıbildiğini
bildiğini
göstermektedir.
göstermektedir.
6.6.Sosyal
Sosyalçalışma
çalışmagörevlileri
görevlileridüzenli
düzenlieğitim
eğitimveve
denetim
denetimalmaktadır
almaktadır(her
(heriki
ikiayda
aydabir)
bir)
7.7.Çocuk
Çocukkorunmasızlığına
korunmasızlığına(Korunmaya
(KorunmayaMuhtaç
Muhtaç
Çocuklara)
Çocuklara)ilişkin
ilişkinülke
ülketabanlı
tabanlıbir
birtanım
tanım
geliştirilmiştir
geliştirilmiştirvevefarklı
farklıçocuk
çocukkoruma
korumaaktörleri
aktörleri
tarafından
tarafındanüzerinde
üzerindekarar
kararkılınmıştır
kılınmıştır
8.8.Tespitin
Tespitiniki
ikihaftası
haftasıiçerisinde
içerisindegeliştirilen
geliştirilenbakım
bakım
planlarının
planlarınınyüzdesi
yüzdesi
9.9.Bakım
Bakımplanı
planıtasarlandıktan
tasarlandıktansonra
sonraen
enazazayda
aydabir
bir
kez
kezgözden
gözdengeçirilen
geçirilen(incelenen)
(incelenen)vakaların
vakalarınoranı
oranı
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
NOTLAR
NOTLAR
Vaka
Vakayönetiminde
yönetimindedâhil
dâhil
olan
olankurumlar
kurumlartarafından
tarafından
yapılan
yapılanyayayerinde
yerinde
kontroller
kontrollerbu
bubilgilerin
bilgilerin
çoğunu
çoğunuortaya
ortayakoyabilir.
koyabilir.
Evet
Evet
15. STANDART
Evet
Evet
%90
%90
%90
%90
KILAVUZ
KILAVUZNOTLAR
NOTLAR
1.1.Sistemlerin
SistemlerinGüçlendirilmesi
Güçlendirilmesi: :
Çocukları
Çocukları koruyan
koruyan mevcut
mevcut bağlamın,
bağlamın, resmi
resmi ve
ve gayri
gayri resmi
resmi mekanizmaların
mekanizmaların
anlaşılması
anlaşılması ve
ve çalışmaların
çalışmaların bunlara
bunlara dayandırılması
dayandırılması önemlidir.
önemlidir. Sosyal
Sosyal refaha
refaha
yönelik
yönelikparalel
paralelsistemlerin
sistemlerinoluşturulması
oluşturulmasıveya
veyagüçlendirilmesi
güçlendirilmesimevcut
mevcutulusal
ulusalve
ve
yerel
yerel düzeydeki
düzeydeki koruma
koruma sistemlerini
sistemlerini zayıflatacaktır.
zayıflatacaktır. Fakat
Fakat acil
acil durumlar
durumlar
esnasında
esnasında mevcut
mevcut vaka
vaka yönetim
yönetim sistemlerinin
sistemlerinin güçlendirilmesi
güçlendirilmesi kalıcı
kalıcı bir
bir etkiye
etkiye
sahiptir.
sahiptir.
2.2.Neyin
NeyinMümkün
Mümkünolduğunun
olduğununanaliz
analizedilmesi:
edilmesi:
Bu
Butürde
türdeanaliz
analizve
vedestek
destekhazırlıklı
hazırlıklıolmanın
olmanınbir
birparçası
parçasıolarak
olarakve
veaynı
aynızamanda
zamanda
çocuk
çocukkorumanın
korumanınbaşlangıç
başlangıçtespiti
tespitiesnasında
esnasındagerçekleştirilmelidir.
gerçekleştirilmelidir.Analiz;
Analiz;yasal
yasal
çerçeveyi,
çerçeveyi, vaka
vaka yönetim
yönetim sürecini,
sürecini, prosedür
prosedür ve
ve araçları,
araçları, maddi
maddi kaynakları
kaynakları ve
ve
personel
personel becerilerini
becerilerini dikkate
dikkate almalıdır
almalıdır ve
ve sağlık,
sağlık, eğitim,
eğitim, güvenlik,
güvenlik, adalet,
adalet,
ekonomik
ekonomik durum,
durum, sosyal
sosyal koruma
koruma hizmetlerinin
hizmetlerinin bir
bir haritasını
haritasını kapsamalıdır.
kapsamalıdır. Bu
Bu
analize
analize dayanarak
dayanarak hükümet
hükümet vaka
vaka yönetim
yönetim sistemi
sistemi vakaların
vakaların ele
ele alınmasında
alınmasında
ekstra
ekstra kapasite
kapasite sağlanarak
sağlanarak doğrudan
doğrudan desteklenebilir
desteklenebilir veya
veya bu
bu kapasitenin
kapasitenin
güçlendirilmesi
güçlendirilmesive
vegenişletilmesi
genişletilmesitarafından
tarafındandolaylı
dolaylıolarak
olarakdesteklenebilir.
desteklenebilir.Ulusal
Ulusal
hukuki
hukuki ve
ve zorunlu
zorunlu raporlama
raporlama yükümlülüklerinin,
yükümlülüklerinin, genişletilen
genişletilen sistemde
sistemde dahil
dahil
edilmeye
edilmeyedevam
devametmesi
etmesigerekir.
gerekir.
131
131
129
3. Korunmasızlığın Tanımlanması:
Korunmasızlığın; belirli bir bağlamda hangi çocuğun, istismar, sömürü ve ihmal
gibi şiddetin en yaygın biçimlerini yaşadığını veya yaşama riskinde olduğunu
analiz ederek ortak biçimde belirlenmesi gerekir. Topluluğun inandıkları dahil
olmak üzere önceden var olan tanımlar, görüşler ve anlayışlar dikkate
alınmalıdır. Bu türde bir analiz aşağıdakileri kapsamalıdır:
Çocuğun yaşı, cinsiyeti ve engel durumu
Yatılı bakımda kalanlar da dahil olmak üzere uygun bakım hizmeti
alamayan çocuklar

Yakalanan veya sağlık sorunları olan engelli çocuklar

Dışlanmış sosyal veya etnik gruplardan çocuklar

Yasa ile çatışma içerisinde olan çocuklar

Silahlı kuvvetler veya gruplarla ilişkilendirilmiş çocuklar

Yerlerinden edilmiş ve mülteci çocuklar
Bu analize dayanarak en çok risk altında bulunan çocukların belirlenmesi ve
kayıt altına alınmasına ilişkin topluluğun görüşleri tarafından bilgilendirilen diğer
kurumlarla kriterlerin geliştirilmesi ve bunlar üzerinde karar kılınması gerekir.
Bağlama ve çocuk koruma risklerine ilişkin bilgi birikimi arttıkça bu kayıt kriterleri
gözden geçirilmelidir ve değiştirilmelidir.
4. Standart operasyon prosedürleri :
Standart operasyon prosedürleri; vaka yönetim sistemlerine dahil olan farklı
insanlar arasındaki rolleri, sorumlulukları, ilişkileri ve farklı çocuk koruma
sorunlarının nasıl ele alınacağını belirlemelidir. Bu prosedürler; bir vakanın
yönetilmesinin her bir aşamasında dahil olan sürecin, hizmet haritasının
çıkarılmasının ve sevk sisteminin, çocuklarla birlikte çalışma metot ve
süreçlerinin ve bilgi yönetimine yönelik sistemlerin detaylarını vermelidir. Bazı
ülkelerde çalışanlar belirli vakaları çocuğun etiketlenmesi ve ekstra riskler
sebebiyle polise bildirmemektedir (Bkz. 5. Standart).
5. Bilgi Yönetimi:
Mevcut olana dayanarak; vaka yönetim sürecine yardım edilmesi, vaka yönetimi
denetiminin desteklenmesi ve vakaların yönetiminde ve daha geniş koruma
programlarında yardım edecek vaka iş yükü eğilimlerinin analiz edilmesinde
Kurumlar-arası Çocuk Koruma Bilgi Yönetimi Sistemi gibi bilgi yönetimine
yönelik bir sistem kullanılmalıdır (Bkz. 5. Standart).
6. Personel Kapasitesi:
Çocuk – personel oranının hesaplanması; personelin yeteneklerini ve
çocukların ihtiyacını ve aynı zamanda toplantılar, ulaşım, yönetim, güvenlik
engelleri ve boş zaman gibi diğer yükümlülükleri de dikkate almalıdır. Temel
becerilerin olmadığı yerlerde boşlukları ele almak için bir plan ortaya koyun.
Sosyal çalışma görevlilerini çiftler halinde sahaya gönderin. Bazı durumlar
kadın- kadına istişareleri gerektirebilir.
130
132
15. STANDART
15. STANDART


Büyük ölçekli acil durumlarda kısıtlı kaynaklarla en acil ihtiyaçların
karşılandığının temin edilmesi amacıyla bazı vakaları acil veya kısa vadede
eylem olarak öncelikli hale getirmek gerekebilir. Doğaya karşı bu vakaların
yönetimi ve korumasızlığının ölçeği bakımından kapasitenin analiz edilmesi,
nelerin öncelikli hale getirileceğini gösterecektir. Hangi vakaların öncelikle
hale getireceğine karar verilmesinde iki temel faktör vardır: acillik ve eyleme
geçmenin ne kadar kolay olduğu. Koruma riskleri; yaşama ve sağlığa yönelik
ciddi bir tehdit arz ettiğinde vakalar acildir. Vakalar aynı zamanda zaman
kısıtlaması olduğunda da acil olabilir. Örneğin; bir bebeğin veya küçük
çocuğun ailesinden ayrılması durumunun belgelendirilmesine(ve böylece
ailesiyle yeniden birleştirilmesi fırsatının artırılması) yönelik çok kısıtlı zaman
olabilir. Bir acil durumun başlangıcında vakalar risk kategorilerine göre
öncelikli hale getirilebilir. Vakalar takip edildikçe öncelikli hale getirme vaka
temelinde gerçekleştirilmelidir. Diğer koruma vakaları eyleme geçilmesinin ne
kadar kolay olması sebebiyle öncelikli hale getirilmelidir. Diğer koruma
riskleri; ya olay yerinde doğrudan ya da olaydan sonra sorunu ilgili servislere
sevk ederek veya bir çocuğun nerede olduğunu bildirmek için akrabalarıyla
temasa geçilerek ele alınabilir.
8. Çocuk Tespiti:
Belirlemeye müteakip bir hafta içerisinde çocuğun, ailesinin veya sosyal
çevresinin koruyucu faktörleri dikkate alınarak çocuk tespiti
gerçekleştirilmelidir. Bu faktörler arasında olumlu ebeveyn tecrübesi,
çocuğun okula dahil edilmesi ve destekleyici aile üyelerinin veya
arkadaşların mevcut olması olabilir. Kültürel uygulamalar ve cinsiyet
rollerinin etkisi dahil olmak üzere vakanın aciliyetine karar verilmesi için
çocuğa yönelik riskler de tespit edilmelidir. Bu ve ileriki temaslar esnasında
sosyal çalışma görevlisi; çocukla ve aile ile içinde kendilerini saygın
hissettikleri ve çocuğun en yüksek yararına kararların açıklandığı ve
herkesin kendisinden beklenene dair açık bir anlayışının olduğu bir ilişki
kurmayı amaçlamalıdır. Tespitleri gerçekleştiren personelin cinsiyetine
yönelik çocuğun tercihleri de hesaba katılmalıdır. Mülteci bağlamlarında
temel bir çocuk koruma tespitinin gerçekleştirilmesi amacıyla en yüksek
çıkar tespiti kullanılır.
9.Vaka Planları:
Çocukla veya uygunsa aile ile vaka planları geliştirilmelidir. Bunlar; çocuğun
güçlü ve korunmasız yönlerine dair detayları ve çocuğun başarmayı istediği
amaçları ve belirli süre içerisinde gerçekleştirilecek faaliyetleri sunmalıdır.
Vaka planının geliştirilmesine hizmet sunucuları da dahil edilmelidir ve bunu
yürürlüğe koymaya yönelik taahhütlerini imzalamalıdırlar. Vaka yönetiminden
sorumlu personel üyesi kişi vaka planında gösterilmelidir ve kendisine izleme
ve inceleme programının detayları verilmelidir. Vasi ve sosyal çalışma
görevlisi vaka planını imzalamalıdır. Bazı vakalarda örneğin 10 yaş üzeri
çocuklarda veya çocuğun yeteneğine göre çocuk ilgili vaka planını
imzalayabilir. Çocuklara vaka planının detayları ve aynı zamanda sosyal
çalışmacı hakkında bilgi kendi dillerinde sağlanmalıdır.
133 131
15. STANDART
15. S T A N D A R T
7. Vakaların Öncelik Sırasına Konulması :
10. Vakalara İlişkin Konferanslar:
Vakalara İlişkin Konferanslar; sosyal çalışmacıların vakalara ilişkin başarıları ve
engelleri paylaşmalarına imkân tanır ve bunlar denetim personelini de
kapsamalıdır. Bunlar sosyal çalışma görevlileri ve denetim personeli arasında
veya vaka yönetim özel temsilcileri tarafından eşgüdüm organları arasında
gerçekleştirilmelidir. Bunlar kapalı ve gizli yerlerde gerçekleştirilmelidir.
Özellikle BM Çocuk Hakları Sözleşmesi olmak üzere Uluslararası yasal
çerçeveler uyarınca çocuğun en yüksek yararı, onları ilgilendiren konularda
temel husus olmalıdır. Bu ilke; özellikle kararların bireysel çocuk üzerinde kalıcı
etkilerinin olduğu ve hafife alınmadığı yerlerde vaka yönetimi süreçlerindeki
karar almalara kılavuzluk etmelidir. Çocuğun uzun süreli bakım düzenlemesini
veya ailesini veya hukuki durumunu etkileyecek kararlar alırken resmi bilgi
toplama ve istişare süreci olmalıdır. Kararlar; çocuğun durumuna aşina
profesyoneller paneli tarafından alınmalıdır ve mümkün olduğu yerlerde ulusal
çocuk koruma mercilerini de dahil etmelidir. Örneğin; çocuklara yönelik temel
bir en yüksek yarar hususu, bakım ve tedavi boyunca onların fiziksel ve
duygusal güvenlikleridir, bir başka deyişle çocukların refahıdır. Hizmet
sunucuları; çocukların ve uygun olduğu yerlerde vasilerinin katılımıyla
eylemlerin olumlu ve olumsuz sonuçlarını değerlendirmelidirler. Bazen çocuğun
en yüksek yararına olduğu düşünülen seçenek, çeşitli sebeplerden ötürü uygun
olmayabilir- bu tür durumlarda en az zararlı eylem yolu tercih edilmelidir. Tüm
eylemler; çocukların güvenlik ve sürekli gelişim haklarının asla olumsuz yönde
etkilenmediğini temin etmelidir. En yüksek yarar tespiti ve belirlenmesi, mülteci
bağlamlarında gerekli vaka yönetim araçlarıdır.
12. Bir Vakanın Kapanması:
Vakaların kapanmasına yönelik olarak vaka yüküyle ve bağlamıyla ilişkili ve
yasal yükümlülükler uyarınca kılavuzlar geliştirin. Bir vakanın kapatılması, vaka
yönetim sorumluluklarının başka bir kuruma aktarılmasından farklıdır. Çocuğun
18 yaşına gelmesi ve yeterli destek alması veya çocuğun ölümü sebebiyle
bakım planının tamamlanması gibi birkaç sebeple gerçekleşebilir. Bir vakanın
kapatılması, en azından sosyal çalışma görevlisi denetmeninin yetkisini kapsar.
Vakalar; ancak hizmet sunucularını dahil eden bir konsültasyon süreci
sonrasında kapatılmalıdır.
132
134
15. STANDART
15. STANDART
11. En Yüksek Yararın Belirlenmesi:

International Rescue Committee (IRC) (Release date anticipated
in June 2012). Caring for Child Survivors in Humanitarian Aid
Settings: Guidelines for providing case management,
psychosocial interventions and health care to child survivors of
sexual abuse

IRC and UNHCR (2011). Field Handbook for the Implementation
of UNHCR BID Guidelines
Save the Children (2011). Case management practice within
Save the Children Child Protection programmes



Terre des Hommes (2009). Case Management: Systems &
Accountability
UNHCR (2008). UNHCR Guidelines on Determining the Best
Interests of the Child (2008)

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.childprotectionims.org
15. STANDART

15. STANDART
KAYNAKÇA
133
135
16. STANDART
TOPLULUK TEMELLİ MEKANİZMALAR
Topluluk temelli çocuk koruma mekanizması (TTÇKM); çocuk koruma
amaçlarına yönelik koordineli bir şekilde çalışan topluluk düzeyindeki
bireylerin bir ağı veya grubudur. Bu mekanizmalar içerden (geleneksel ve dış
etkilerin bir karışımı olarak) olabilir veya dışardan başlatılıp desteklenebilir.
Çocuk-refahı komiteleri gibi dışarıdan desteklenen topluluk temelli
mekanizmaların etkisiz ve uygun olmayan şekillerde kurulduğuna ve mevcut
sahipliği ve kaynakları baltaladığına dair gittikçe artan uluslararası bir
mutabakat vardır. Etkili topluluk temelli çocuk koruma mekanizması;
çocukların refahının geliştirilmesine ve desteklenmesine yönelik yerel yapıları
ve geleneksel veya gayri resmi süreçleri kapsar.
STANDART
Topluluk Temelli Mekanizma ve Süreçler aracılığıyla kız ve erkek
çocukları; istismardan, şiddetten, sömürüden ve ihmalden korunur.
TEMEL EYLEMLER
HAZIRLIKLI OLMA




134
Risk altındaki çocukların desteklenmesine yönelik mevcut iç ve dış
metotların belirlenmesi amacıyla erkek ve kadın topluluk üyeleriyle
tespitler gerçekleştirin
Çocuk korumaya yönelik devlet denetiminde herhangi bir topluluk
mekanizması olup olmadığını inceleyin;
Dışarıdan bir kurumun topluluğa dahil olmasının hangi muhtemel etkileri
getireceğini tespit edin
Mevcut kapasitelere ve mekanizmalara dayanmaya başlamak için yerel
hizmet sunucularını (resmi ve gayri resmi) ve destek mekanizmalarını
(Örneğin; kadın toplulukları, sağlık çalışanları, polis, öğretmenler, dini
liderler vs. )ve onların güçlü ve zayıf yönlerini tespit edin
136
16. STANDART
16. STANDART
Bu standartlar için “Topluluk”; coğrafi olarak köy veya şehirdeki bir mahalle
gibi belirli bir yerde veya o yere yakın muhitte yaşayan insan grubu olarak
tanımlanır. Bir topluluk, her ne kadar homojen bir grup değilse de (farklı etnik
gruplar, dini gruplar, çeşitli sosyo-ekonomik statü seviyesindeki insanlar
olabilir) topluluklar çocuk koruma risklerinin önlenmesine ve bunlara müdahale
edilmesine yönelik önemli yollar sunabilir. Hiçbir “topluluğun” görülmesinin
kolay olmadığı kitle (toplu) yer değiştirme durumlarında bile insan grupları risk
altındaki çocukları desteklemek için organize olabilirler.
•
•
Çocukların istismardan, şiddetten, sömürüden ve ihmalden korunması ve
kurtulanların desteklenmesi amacıyla topluluk içerisinden gönüllüler
seçin, işe alın ve eğitin. Tüm rol tanımlarının, önceden tanımlanan
görevleri, sorumlulukları ve yetenekleri kapsadığından emin olun;
Acil durumlardaki kız ve erkek çocuklara yönelik riskli senaryoların
belirlenmesi amacıyla yetişkinlerle ve çocukların birlikte çalışın. Bir
topluluk müdahale planı geliştirin ve bu tür planları uygulamaya geçirmek
için kapasite güçlendirin
Bakıcı ailelere destek saklandığı ve çocukların yakından izlendiği takdirde
biyolojik ebeveynlerinin bakımı dışında kalan çocuklara yönelik koruyucu
aile bakımını teşvik edin
MÜDAHALE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çocuk dostu destek ve hizmetlerin sağlanması amacıyla
çalışmalarınızı TTÇKM içerisindeki mevcut süreçlere, kaynaklara ve
kapasitelere dayandırın;
Kadınlar, kızlar, erkekler ve engelliler gibi yüksek derecede korunmasız
insanlar dahil olmak üzere farklı alt-grupları TTÇKM’ye dahil edin;
TTÇKM’ler arasındaki ağları ve bağlantıları güçlendirin;
Topluluk içerisindeki çocuk koruma sorunlarının ele alınması amacıyla
çocuklar ve genç insanlar dahil olmak üzere topluluk üyeleri tarafından
gerçekleştirilebilecek projeleri belirleyin. Gerekli ve uygun ol an yerlerde
bu girişimlere destek sağlayın (TTÇKM’lere materyal sağlamanın,
onların faaliyetlerini destekleyeceğini fakat topluluk aidiyetini
azaltabileceğini bilerek);
Uygun olduğunda mevcut veya yeni organize olmuş yetişkin veya genç
gurupları TTÇKM’lerde ve çocuk koruma konularında dahil olmaya
teşvik edin;
İkili müdahale ve izlemeyi harekete geçirin ve güçlendirin;
TTÇKM’lerin kapasitelerin oluşturulabileceği alanları bulun ve uygun
eğitimler sağlayın;
Şiddetin, sömürünün ve çocuk istismarının önlenmesi ve kazalara
ilişkin tehlikeler konusunda topluluk düzeyinde etkili mesajlar verilmesi
için TTÇKM’leri destekleyin (bkz. 7. Standart);
Çocukların ve ailelerin belirlenip gerekli servislere sevk edilmesi için
topluluk kapasiteleri oluşturun (Bu ciddi şekilde etkilenen çocukla rın
uzman yardımına sevk edilmesini kapsamalıdır.);
Yerel, bölgesel ve ulusal düzeylerde ulusal çocuk koruma sistemlerinin
resmi (hükümete ait) yönleriyle bağlantı kurmaları amacıyla TTÇKM’leri
destekleyin;
16. STANDART
16. S T A N D A R T
•
135
137
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Toplulukların yüzde kaçında kendisiyle anket
yapılanların %60’ı veya daha fazlası,
topluluklarında TTÇKM’lerin mevcut olduğunu
söylemiştir.
%80
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
2. Çocuklara destek verilmesine yönelik gayri
resmi mekanizmalar hakkındaki sorular, çocuk
koruma hızlı tespitlerine veya çok sektörlü
tespitlere dahil edilmiştir.
Evet
(1)Bu rastgele yapılan
yerinde
kontroller
kullanılarak
ölçülebilir.
Eşik
değer
(%60)
bağlama
göre
uyarlanabilir.
%80
4. Engelli kız ve erkek çocuklarının TTÇKM’lere
erişebildikleri toplulukların oranı
%90
5. Faal bir sevk sistemine sahip hedef
toplulukların oranı
Ülkede
belirlenecektir.
KILAVUZ NOTLAR
1. Dış Yardım:
Kurumlar, yeni TTÇKM’ler kurmanın gerekli olduğunu varsaymamalıdır. Bazı
bağlamlarda çocuk koruma önleme ve müdahalesinin köy kalkınma birliği gibi
mevcut yapılara dâhil edilmesi mümkün olabilir. Köy muhtarı, kamp liderleri,
kadın liderler, saygın yaşlılar, dini liderler, çocuklar veya mevcut gençlik grup
ve ağları dahil olmak üzere doğal yardımcı ve yerel liderler dahil edilmelidir.
Tamamen yeni birliklerin ve grupların sürdürülmesi zor olabilir ve mevcut
gruplara paralel olarak kurulan gruplar, mevcut mekanizmaları baltalar.
2. Aidiyet:
Yerel insanlar; aidiyet hissettiklerinde ve bunu çocuklara karşı sorumluluklarını
yerine getirmenin bir yolu olarak gördüklerinde TTÇKM’ler etkili olur. Kurumlar;
çocuklara yönelik önemli karar alacak ve yerel ağları aktif hale getirecek
topluluk üyelerini dahil etmede yavaş bir tutum izlemelidir. Tepeden inme
yaklaşımlardan kaçınan saygılı metotlar kullanılarak uluslararası çocuk
koruma ve çocuk hakları kavramları tanıtılmalıdır. Toplum kökenli çocuk
koruma mekanizmalarında çocuklar merkezi bir role sahiptir ve onların etkin
katılımı ve aynı zamanda katılıp katılmayacaklarına dair önceden
bilgilendirilerek seçim haklarını kullanmaları önemlidir.
136
138
16. STANDART
16. STANDART
3. Katılmayı isterlerse yetişkinlerin ve genç
insanların çocukları korumada aktif olarak
katılabilecekleri hedef toplulukların oranı
NOTLAR
TTÇKM’ler teşvik edilirken çocuk koruma çalışanları, TTÇKM temsilcileri
tarafından işlenen istismarları çocuk ve yetişkinlerin ihbar edebildiklerinden emin
olmalıdırlar. Maalesef topluluktaki statülerini geliştirmek ve bunu istismar etmek
içinTTÇKM üyeliğini kullanan üyeler olabilir. İnsani eylem kurumları; bunların
farkında olmalıdır ve çocukların, toplum üyelerinin TTÇKM’lerin dışındaki
istismarları da bildirebilecekleri raporlama mekanizmaları geliştirmelidir.
4. Ödeme:
Gönüllük ruhunu baltalayacağı ve sürdürülemeyeceği için ücret ve dış teşvikler
verilmesi iyi bir fikir değildir. Bununla birlikte toplum içerisindeki mevcut
kaynakların kullanılması sürdürülebilirliğinin ve aidiyetin geliştirilmesine yardımcı
olacaktır.
5. Kapasite oluşturma:
TTÇKM üyeleri; rollerini anlayabilmeleri ve etkili çalışmada katılabilmeleri için
tanınmaya ve kapasite oluşturmaya ihtiyaç duyarlar. TTÇKM üyelerinin eğitilmesi
diyalog ve karşılıklı öğrenme metotları kullanmalıdır ve çocukların ve ihtiyaçlarının
yerel anlayışına dayanmalıdır.
6. Altgruplar:
İnsani eylem kuruluşları; TTÇKM’lere kendi katılımlarının yerel güç yapılarını
etkilediğinin farkında olmalıdır ve çalışmalarının belirli gruplara veya bireylere
zarar vermediğinin temin edilmesine yönelik geri bildirim metotları geliştirmelidir.
Her bir toplulukta veya etkilenen insan grubunda bazı alt grupların diğer gruplara
göre daha fazla gücü vardır(Örneğin; engelli kadın ve insanların çoğunlukla hiç
sesleri çıkmaz). Çocuklar dahil olmak üzere TTÇKM’lere farklı grupların dahil
edilmesine ve onların seslerinin duyulmasına yönelik adımlar atın.
7. Mesajlar:
Bilgi hayat kurtarıcı olabilir ve çocuk koruma sorunlarının önlenmesine yardım
edebilir. Aşağıdakiler açısından bilgi yayılması için TTÇKM’lerle birlikte çalışın:


Fiziksel riskler (Örneğin; çocukların ailelerinden ayrılması; oynamak için
hangi yerlerin tehlikeli olduğu hakkında bilgi; hangi kara mayınlarının ve
savaşın patlayıcı kalıntılarının mevcut olduğu hakkında bilgi ve bunların nasıl
belirleneceği hakkında bilgi)
Risk azaltma, hazırlanma ve başa çıkma (Örneğin; aile ayrılmasından nasıl
kaçınılacağı; bir deprem sonrasındaki şoklara nasıl hazırlanılacağı ve
toplulukların çocuklara yönelik riskleri nasıl azaltacağı konusunda)
139
137
16. STANDART
16. STANDART
3. Şikâyet mekanizmaları:
Çocuklara, vasilerine ve topluluklara bilgiler yönlendirilebilir. Mesajlar; kültürel,
dilsel, cinsel ve sosyal açıdan uygun olmalıdır, yerel insanlar tarafından
geliştirilmeli ve test edilmelidir ve yerel insanların başvurabilecekleri olumlu
eylemlere odaklanmalıdır. Mesajın aktaranı mesajın kendisi kadar önemli
olabileceği için mesajlar etkili iletişim kanalları vasıtasıyla iletilmelidir. Mesajın
aktaranları; açık, anlaşılabilir mesajlar ileten kendilerine güvenilen yerel
insanlar olmalıdır. Radyo ve cep telefonu mesajları gibi kitle iletişim araçları;
merasimler, şarkılar ve danslar gibi kültürel medya araçları çocukları ve acil
durumlardan etkilenen diğer insanları etkilemede çok faydalı olabilir. Mesajın
iletilme şeklinin kimlerin dahil edileceğini ve kimlerin dışarıda bırakılacağını
bildireceğini dikkate alın (Bkz. 3. Standart).
TTÇKM’ler; topluluk, bölgesel ve ulusal düzeyde mevcut olan kaynaklara ve
çocuk koruma ağlarına bağlanırsa en etkili halini alır. Uygun olan ortamlarda
(hükümetin sömürücü olmadığı yerlerde) TTÇKM’lerin yerel çocuk koruma
ağları oluşturmalarına yardım edilmesine yönelik ve polis hizmetleri, sosyal
çalışma görevlileri, HIV/AIDS ve sağlık çalışanları, çocuk-refah hizmetleri,
eğitim hizmetleri, çocuk adalet sistemi ve diğer hizmet sunucuları dahil olmak
üzere ulusal çocuk koruma sisteminin hükümet tarafından yürütülen yönleriyle
bağlantı kurulmasına yönelik adımlar atılmalıdır. Programın kültürel olarak
hassas olması gerekirken BM Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası hukuk
ve insan hakları standartlarına sağdık kalınması gerekliliği daima teşvik
edilmelidir.
9. Kentsel ortamlar:
Kasaba ve şehirler; topluluk mekanizmalarının çocuk koruma sisteminin diğer
parçalarıyla bağlanmasına yönelik daha fazla fırsatlar sunabilir. Bununla birlikte
topluluk temelli mekanizmalara dayalı kanıt kırsal alanlara göre kentsel
alanlarda daha kısıtlı olduğundan TTÇKM’ler konusunda ek öğrenim gereklidir.
10. Fon (Kaynak) Bulma:
Genellikle acil durumlarda pratisyenlerin; dikkatli tespitlerin gerçekleştirilmesi ve
çocuk koruma sistemlerini güçlendirecek uzun süreli topluluk temelli
müdahalelerin tasarlanması için yetersiz olan 5 ile 10 günlük kısa bir zaman
çerçevesi içerisinde fon bulmaya yönelik teklif geliştirmeleri ve sunmaları
gerekir. Pratisyenlerin; programlamaya yönelik yeterli bir zeminin
geliştirilmesinin bir yolu olarak sürekli tespit ve bilgi toplama gerçekleştirmeleri
önerilir.
138
140
16. STANDART
16. STANDART
8. Ulusal Sistem:

Action Aid (2010). Safety with dignity- a field based manual for
integrating community-based protection across humanitarian
programs

Behnam, N. (2008). Agencies, communities and children: A report
of the Interagency Learning Initiative: Engaging Communities for
Children’s Well-Being

Donahue, J. and Mwewa, L. (2006). Community Action and
the Test of Time: Learning from Community Experiences and
Perceptions

IASC (2007). Guidelines on mental health and psychosocial
support in emergency settings

Save the Children (2008). A common responsibility: The role
of community-based child protection groups in protecting
children from sexual abuse and exploitation

Save the Children (2010). Strengthening national child protection
systems
in
emergencies
through community-based
mechanisms

The Columbia Group for Children in Adversity (2011).
Ethnographic study of community-based child protection
mechanisms and their linkage with the national child
protection system of Sierra Leone

UNHCR (2008). Community-based Approach

Wessells, M. (2009). What are we learning about protecting
children in the community? An Inter-Agency review of
evidence on community-based child protection mechanisms

Convention on the Rights of the Child (1989)


www.arc-online.org
www.childprotectionforum.org
141
139
16. STANDART
16. STANDART
KAYNAKÇA
17. STANDART
ÇOCUKDOSTU MEKÂNLAR
Çocuk dostu mekânlar konusunda kılavuzlar hazırlanmıştır ve insani yardım
işgücü içiresindeki farklı alanlarda mutabakatların oluşturulmasına yardım
etmiştir. Bu alanlar arasında:

Acil Durumlarda Ruh Sağlığı ve Psiko-sosyal Destek konusunda
IASC Referans Grubu

Küresel Çocuk Koruma Çalışma Grubu

Küresel Eğitim Birliği

Eğitime yönelik asgari standartlar: hazırlıklı olma, müdahale,
kurtulma
Aşağıdaki temel eylemler ve kılavuz notlar, kılavuzlarda belirtilen yaklaşımı
yansıtmaktadır.
17. STANDART
17. STANDART
Bu standart “çocuk dostu mekânlar” terimini; toplulukların korumacı çevreler
oluşturduğu yerler anlamında kullanılmaktadır. Bu yerlerde çocuklar; serbest
ve yapılandırılmış oyuna, rekreasyona, boş zaman ve öğrenme faaliyetlerine
erişebilirler. Çocuk dostu mekânlar (ÇDM’ler) eğitim desteği ve psiko-sosyal
destek ve normallik ve süreklilik hissini onaran diğer aktiviteleri sağlayabilir.
Genellikle toplumdaki mevcut yerleri kullanarak katılımcı bir tutumla
tasarlanırlar ve yürütülürler ve belirli bir yaş gurubundaki çocuklara veya
çeşitli yaş grubu aralığındaki çocuklara hizmet edebilirler.
STANDART
Güvenli, çocuk dostu, kapsayıcı ve uyarıcı ortamlarda gerçekleştirilen
yapısal faaliyetleri sağlayan topluluk destekli çocuk dostu mekânlara tüm
çocuklar ve genç insanlar gidebilirler.
TEMEL EYLEMLER
Hazırlıklı Olma


140
Çocukluk mekânların yürütülmesinde yer alabilecek kaynakları ve
insanları belirleyin;
Çocuk dostu mekânlar konulu kılavuzlar hakkında Çocuk koruma ve
diğer ilgili sektör çalışanlarını ve aynı zamanda ilgili hükümet
paydaşlarını ve topluluk üyelerini eğitin;
142
•
Topluluklarda çocuklara yönelik güvenli alanlar oluşturulması ve onların
daha geniş koruma sistemleriyle bağlantılarının kurulmasına yönelik çeşitli
yollar düşünün
Müdahale
•
•
•
•
•
•
17. STANDART
•
•
•
•
•
ÇDM’lerin gerekli, güvenli ve tüm çocuklar tarafından erişilebilir ve
bağlamsal olarak uygun olup olmadığına karar verilmesi için bir tespit
gerçekleştirin;
Okullar ve topluluk merkezleri dahil olmak üzere mevcut faaliyetlerin ve
altyapının haritasını çıkarın. ÇDM yapılarının kurulmasına karar vermeden
önce yapının gerekli olup olmadığına karar verin;
Planlama aşamasında ÇDM faaliyetlerinin geliştirilmesinde ve
desteklenmesinde topluluktan kız ve erkek çocuklarını, kadın ve erkekleri
ve korunmasız grupları (engelli insanlar gibi) tamamen dahil edin;
Topluluktan gönüllüler istihdam edin ve diğer topluluk temelli girişimlerle
bağlantı kurun (bkz. 16. Standart);
Çocukların ve toplulukların ihtiyaçlarına genel olarak bakan bir faaliyet
programı kurun ve sağlık ve hijyen eğitimi, anne sütü emzirme grupları ve
mekanları, ek besleme, insani yardım hakkında bilgilendirme gibi konularda
destek sağlanması amacıyla diğer kurumlarla ve sektörlerle eşgüdüm
sağlayın;
Zaten var olan yapılardan faydalanmayı düşünün (çadırlar, kulübeler,
okullar vs.)
Güvenlik ögelerini (çitler, ilk yardım, tuvaletler vs.) tespit edin ve bunlara
uygun şekilde müdahale edin;
Sürekli bakımı sağlanan su, sanitasyon ve hijyen tesisleri ve hem hijyen
amaçlarına hem de içme amacına yönelik su temin edin;
Çocuklarla yapılan faaliyetlere yönelik açık kılavuzlar, programlar ve planlar
kurun;
Çocukları ve aileleri kapsayan geri bildirim mekanizmalarıyla birlikte sürekli
izleme sağlayın;
Koçluk yapma dahil olmak üzere gönüllülere sürekli eğitim ve telefi destek
verin;
Başlangıçta topluluk ve ilgisi olan diğerleriyle yakın istişare ederek daha
geniş kurtulma planlarıyla ilişkilendirilen aşamalı bitirme veya geçiş planı
geliştirin. Topluluğun aşamalı bitirme ve devir teslimin gerçekleşeceğini
başlangıçtan beri bildiğinden emin olun. Mümkün olan en kısa sürede,
aşamalı bitirme ve geçişin ne zaman gerçekleşeceğine dair bilgi sağlayın.
141
17. STANDART
•
143
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ
HEDEFİ
1. Topluluk destekli ÇDM’lere giden çocukların sayısı
2. Aşağıda belirtilen eylem göstergelerinde belirtilen
hedefleri karşılayan topluluk destekli ÇDM’lerin oranı
(8) Ortalama sayı örneği:
%100
-2 yaş altı çocuklar bir
yetişkin olmadan
katılmamalıdır.
EYLEM
HEDEFİ
-2-4 yaş arası en az iki
yetişkinle katılan 15 kişi
3. Güvenlik ve erişilebilirlik kriterlerini karşılayan
ÇDM’lerin oranı (ülkede belirlenecektir.)
%100
-5-9 yaş arası iki
yetişkinle katılan 20 kişi
4. Farklı türde engellilere erişilebilir hale getirilen
ÇDM’lerin oranı
%100
5. Dahil olma konusunda başlangıç ve takip koçluğu
alıp, ÇDM’lerde çalışan animatörlerin oranı
-10-12 yaş arası iki
yetişkinle katılan 12 kişi
%90
-13-18 yaş arası iki
yetişkinle katılan 18 kişi
EYLEM GÖSTERGESİ
17. STANDART
NOTLAR
6. Erkek ve kız çocukları ve aileler tarafından belirlenen
ihtiyaçlara dayanarak yaşa uygun ÇDM aktivitelerinin
gerçekleştirildiği ÇDM’lerin oranı
%80
7. Kız ve erkek çocuklarıyla ve ailelerle performansın
görüşülmesine yönelik her bir ÇDM için her ay yapılan
tartışma oturumlarının sayısı
1
8. ÇDM aktivitelerinde, eğitilmiş her bir amatöre
ortalama sayıda bir çocuk düşmektedir.
Evet
KILAVUZ NOTLAR
1. Uygunluk:
Eğer çocuklar; resmi veya gayri resmi eğitim, koruma ve psiko-sosyal destek
ihtiyaçlarına yönelik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik başka yollara
erişebiliyorlarsa ÇDM’lere gerek olmayabilir. Bazı ortamlarda ÇDM’ler uygun
olmayabilir çünkü bu mekânlar çocukların silahlı kuvvet veya gruplar tarafından
saldırıya uğrayabileceği veya alıkoyulup asker yapılabilecekleri, kız
çocuklarının cinsel istismara uğrayabileceği mekânlar olabilir. Bazı durumlarda
bir yapı inşa etmeden çocukların bir araya gelmesini, oynamasını ve grup
faaliyetlerinde bulunmasını sağlayacak güvenli bir alanın olması yeterlidir.
ÇDM’lere ihtiyaç varsa bunların etkili şekilde nasıl yapılacağı tespit edilmelidir.
Tespit sürecinde öne çıkan güvenlik ve emniyet sorunlarına, ÇDM’leri
geliştirirken ve uygulamaya konarken öncelik verilmelidir. Aynı zamanda
çocukların birbirine sataşması veya birbirini tehdit etmeleri gibi çocukların
kendileri tarafından ortaya konabilecek güvenlik problemlerinin farkında
olunması önemlidir.
142
144
9
17.
STANDART
2. Özel Gruplar:
ÇDM’ler tüm çocukların desteklenmesine ve hakkaniyetin ve kaynaştırmanın
geliştirilmesine yönelik önemli bir fırsat sağlamaktadır. En yüksek risk altındaki
çocukların belirlenmesine ve onları diğerlerinden ayırmadan ve etiketlemeden
onlara ulaşılmasına yönelik adımlar atılması önemlidir. Farklı etnik kökene,
hayat koşullarına, engel durumuna vs. sahip kız ve erkek çocuklarının özel
ihtiyaçları da karşılanmalıdır. Hizmet sağlayıcılarının müdahalelerinin, bu
grupların ihtiyaçlarını dikkate alacak şekilde tasarlanması gerekir.
Farklı bir yaş gruplarından kız ve erkek çocuklarına ÇDM’ler gibi programların
tasarlanmasında, yönetilmesinde ve incelenmesinde yer almalarına yönelik adil
yollar verilmelidir. Bazı ergen kızlar için oyun oynamak uygun görülmeyebilir ve
onlar akranlarıyla konuşmaktan daha fazla yararlanabilirler. Aynı cinsiyetten
akranlardan oluşan tartışma grupları, cinsel sağlık, aşk, ilişki ve eş koruma
stratejileri gibi konularda fikirlerini ve sıkıntılarını paylaşmalarına imkân
tanıdığından genç insanları cezbedebilir. Acil durumun niteliğine bağlı olarak
bazı gruplara daha fazla dikkat edilmesi gerekebilir (Örneğin; psiko-soyal
desteğe ihtiyaç duyan bebekler ve küçük çocuklar).
4. Engellik (Yeti Yitimi) Farkındalığı:
Engelli çocuklar, fiziksel, çevresel veya sosyal bariyerler sebebiyle ÇDM’lere
sıklıkla kolay erişemezler. Aileler toplumsal etiketlenme korkusuyla veya
ÇDM’lerin engelli çocuklar için de yapıldığını bilemedikleri için çocuklarını
ÇDM’lere gönderirken rahat hissetmezler. ÇDM’ler açarken ve bunları
yürütürken bu noktanın açığa kavuşturulması önemlidir. Çeşitli sakatlık
durumlarına sahip çocukların ihtiyaçlarına özellikle dikkat edilerek animatörlerin
aktiviteleri tüm çocukları kapsayacak şekilde nasıl uyarlayacaklarına dair eğitim
düzenlenmelidir. Çocuk başına düşen animatör oranı, buna göre uyarlanabilir.
5. Oyun:
ÇDM’ler eğlenceli olmalıdır ve oyun oynama hakkını geliştirmelidir. Aşırı yükten
kaçınılması için ÇDM’lerin ilk olarak temel oyun ve rekreasyon aktivitelerine
odaklanmalarında fayda vardır. Daha sonra ÇDM’ler ekstra destek isteyen
bireysel veya küçük çocuk gruplarına yönelik sevk mekanizmaları kurulması
veya aktiviteler düzenlenmesi gibi daha ileri düzey aktiviteleri uygulamaya
koyabilir. Çocukların ÇDM’lerda hangi oyun aktivitelerinin olması gerektiğine
söz hakları olmalıdır. Bu geleneksel oyunları da kapsamalıdır. Oyuncak yapma
ve yaşlı annelerin, büyükannelerin ve yaşlıların merkeze küçük çocuklara şarkı
söylemeye ve hikâye anlatmaya davet edilmesi gibi aktiviteler aracılığıyla
topluluk katılımı desteklenmelidir. Tüm yaş ve engel gruplarından çocuklara
yönelik uygun oyunlar, şarkılar ve resim aktiviteleri düşünmeye çalışın, bunlar
çocukların kişilik ve sosyal becerilerini geliştirecektir ve sadece sonuçlardan
ziyade onların katılımlarına odaklanacaktır (Bkz. 10. Standart).
143
145
17. STANDART
3. Yaş ve Cinsiyet Hassasiyeti:
6. Okullar:
ÇDM’lerin onlarla rekabet etmediğinden aksine onları tamamladığından emin
olmak amacıyla resmi okullarla eşgüdüm sağlayın. Okullar tekrar açıldığında
farklı yaş gruplarından çocuklara yönelik zaman aralıklarının mevcut olduğunu
temin edin Bu kapsamda küçük çocuklara yönelik gün içerisinde aktiviteler ve
okul sonrası programlar düzenlenmesi vs. olabilir. Aktivitelere yönelik açık ve
güvenilir plan olmalıdır.
7. Ebeveynler:
Çocuk bakımı ve korunmasına yönelik olarak ebeveynlerin psiko-sosyal refahı
önemlidir. ÇDM’lerde aynı zamanda ebeveynlere destek oturumları
planlanabilir. Bu kapsamda yerel hizmet sunucularının anne ve babalara
yönelik çocuk bakımı konusunda bilgilendirme oturumları olabilir. Engelli
ebeveynler de dahil edilmelidir ve oturumlar herkesin erişebileceği şekilde
olmalıdır.
Etkili ÇDM çalışanlarının hem yüksek motivasyonu hem de uygun becerileri
vardır. Hedef grupların istenilen karışımına sahip olunması amacıyla kadın ve
erkekler eşit oranda istihdam edilmelidir. Eğitim ve aynı zamanda koçluk
yapmayı kapsayan devam eden bir sürecin bir parçası olarak ÇDM’lerde
çalışan herkes başlangıç eğitimi almalıdır. Eğitim kapsamında çocukların
korunmasına ve oyun oynamanın onlar için kolaylaştırılmasına özel ilgi
verilmelidir. Zamanla ÇDM çalışanları yeni beceriler edindikçe ÇDM’lerde ve
ÇDM’ler aracılığıyla yapılan işleri zenginleştirmede daha güçlü bir pozisyona
gelecektirler.
9. İzleme:
ÇDM’lerin gelişimlerinin izlenmesi amacıyla ve topluluk farkındalık düzeyleri,
aktivitelerin kalitesi, güvenlik, lojistik destek vs. gibi konulardaki boşlukların
belirlenmesi amacıyla ÇDM’ler sürekli olarak izlenilmelidir. ÇDM’ler aynı
zamanda çocukların refahının düzenli olarak izlenmesine yönelik merkezi bir
nokta olarak görülebilir. İzleme ve değerlendirme konularında deneyimli kişiler;
ÇDM’leri onlar içerisinde gerçekleşen aktivitelerin kız ve erkek çocuklarının
hayatlarında anlamlı değişiklik yapıp yapmadığının, bunların kapsayıcı olup
olmadıklarının ve istenilen amaçları başarıp başarmadıklarının görülmesi
açısından değerlendirmelidir.
144
146
17. STANDART
17. STANDART
8. Kapasite Oluşturma:







Child Protection SubSector for Sudan (2011). Minimum
Standards for CFS and Children's Centres - Sudan
Christian Children’s Fund (2008). Starting Up Child
Centered Spaces in Emergencies: A Field Manual
IASC, INEE, Global Protection Cluster, Global Education
Cluster (2011). Guidelines for Child-friendly Spaces in
Emergencies
IFRC and Save the Children Denmark (2012). The Children’s
Resilience Programme – Psychosocial support in and out
of school: Booklet 1 Understanding Children’s Wellbeing.
(2012)
Save the Children (2008). Child-friendly Spaces in Emergencies
–a Handbook for Save the Children staff
Terre des Hommes (2009). 20 games with a psychosocial aim
UNICEF (2009). A practical guide for developing Childfriendly Spaces (2009)

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.mhpss.net
145
147
17. STANDART
17. STANDART
KAYNAKÇA
18. STANDART
DIŞLANAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI
Dışlanma birey veya grup olarak çocukların toplumda tam bir rol
oynamalarından tamamen veya kısmen dışlanması süreçleri olarak
tanımlanmıştır. Dışlanma genel olarak sosyal ilişkilere odaklanmasına
rağmen maddi yoksunluk ve korunmasızlık döngülerine de girmektedir.
Dışlanma yaygın olarak engelli olma, kendisine ayrımcılık yapılan bir grubun
(dini veya etnik azınlık) üyesi olma gibi damgalanan (etiketlenen) sosyal
statüyle; cinsiyet gibi konulara ilişkin kültürel ön yargılarla ve ekonomik
dışlanmayla ilişkilendirilir.
STANDART
İnsani ortamlardaki tüm kız ve erkek çocuklarının temel hizmetlere ve
korumaya erişimleri vardır ve dışlanmanın sebepleri ve yolları belirlenir
ve ele alınır.
TEMEL EYLEMLER
Hazırlıklı Olma
•
•
•
•
146
Dışlanan grupların ve dışlanmanın sebeplerinin ve sonuçlarının
belirlenmesi amacıyla acil duruma hazırlıklı olmaya dair masa başı
incelemesini ve diğer ilgili bilgi ve verileri kullanın ve analiz edin;
Ulusal çocuk koruma sisteminin haritasını çıkarın –dışlanan çocuklara
ulaşmak ve onları korumak amacıyla- kapasitesini tespit edin ve acil
durumlar esnasında çocukların korunmasını baltalayacak boşlukları
belirleyin
Toplum desteği ve hizmetlerinin haritasını çıkarın ve dışlanan çocukların
özel ihtiyaçlarına yönelik hizmet sunan insanlar ve organizasyonlar
arasındaki sevk mekanizmalarını geliştirin
Engelli çocuklar, yatılı bakımdaki çocuklar, sokaklarda yaşayan ve
çalışan çocuklar ve diğer dışlanmış gruplarla çalışan kuruluşlar gibi özel
hizmet sunucularının çocuk koruma kapasitelerini oluşturun
148
18. STANDART
18. STANDART
Dışlanma çocuğun haklarına, fırsatlarına ve kaynaklarına erişimini
engelleyerek çocuğun tam kapasitede gelişimini kökten etkiler. Dışlanan
çocuklar şiddet, istismar, sömürü ve ihmale karşı daha korumasızdırlar. İnsani
krizler ve müdahaleler bu dışlanma döngülerini daha kötü hale getirebilir ve
yeni dışlanma tabakaları oluşturabilir veya tam tersi olarak değişime yönelik
fırsatlar sunabilir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
MÜDAHALE
Dışlanmış çocuk gruplarına ve muhtemel ayrımcılıktan sıkıntı çekenlere
ilişkin tüm aktivitelerde daima çocukların en yüksek yararını ve “hiçbir
zarar verme” ilkesini dikkate alın ve onları dahil etmeye çalışırken onların
etiketlenmelerinden kaçının;
Özellikle korunmasız ve dışlanmış çocuk gruplarının belirlenmesi
amacıyla çocuk koruma hızlı tespit sürecini kullanın ve çocuk koruma
müdahale stratejileri ve fon taleplerini geliştirirken onların özel
ihtiyaçlarının karşılandığından emin olun. Tespitlerde, görünmeyen
potansiyel çocuk gruplarını dikkate alın
Çocukların dışlanmasına sebep olan toplumsal, davranışsal ve fiziksel
engellerin ve aynı zamanda bilgi engellerinin belirlenmesi amacıyla ve
dışlanmanın sonuçlarını ve dışlanmanın ele alınmasına yönelik fırsatların
belirlenmesi amacıyla topluluk düzeyindeki tüm tarafları katılımcı tespit
sürecine dahil edin;
Nüfus hakkında toplanan bilginin dışlanan grupları da kapsadığını ve yaş,
cinsiyet, ırk, sağlık, sakatlık, sosyal durum ve aynı zamanda çevresel ve
sosyal bariyerler gibi dışlanmanın özel karakterlerinin belirlenmesi
amacıyla bilginin sınıflandırıldığını temin edin. LGBTI (Lezbiyen, Gay,
Biseksüel, Transeksüel ve İnterseksüel çocuklar) çocuklar veya tecavüz
sonrası doğan çocuklar gibi dışlanma riski altındaki çocuklar hakkında
bilginin özellikle gizli olarak tutulması gerekebilir.
Vaka yönetimi sistemlerinde, dışlanan çocuk gruplarının dikkate alındığını
temin edin ve bu tür çocuklara erişimin ve bu tür çocukların dahil
edilmesinin geliştirilmesine yönelik farklı stratejiler konusunda vaka
yöneticilerine eğitim verin (Bkz. 15. Standart)
Topluluk destek girişimlerinin topluluk temelli çocuk koruma
mekanizmalarına bağlı olduğunu ve çocuk koruma sorunlarını belirlenen
yerlere sevk edebilmelerini temin edin;
Dışlanmış çocuklara ulaşmanın ve akran desteğinin geliştirilmesi
amacıyla çocuklar ve gençlik grupları ile birlikte çalışın ve onların sosyal
aktivitelere katılımlarını ve sosyal kaynaklara erişimlerini geliştirin;
Dışlanan grupların kaynaştırılmasının geliştirilmesi ve dışlanan çocukların
ve ailelerinin mevcut destek hizmetlerini bildiğinin temin edilmesi
amacıyla çocuklarla, yetişkinlerle ve etkiye sahip topluluk üyeleriyle
birlikte çalışın
Çocukların onların yaşlarını, cinsiyetlerini, dillerini, inançlarını, engel
durumlarını dikkate alan uygun bilgilere erişebilmelerini (görme engellilere
yönelik radyo yayınları aracılığıyla) temin edin ve dışlanan gruplara (yatılı
bakım ve gözaltındaki çocuklara veya sokaklarda yaşayan çocuklara
yönelik) bilgi vermeyi hedefleyin;
Sağlık, eğitim geçim kaynağı gibi temel hizmetlerin dışlanmış çocuklar için
erişilebilir olduğunun temin edilmesi amacıyla sektörler ötesi çalışmalar
yürütün ve mevcut ve muhtemel bariyerlerin ele alınmasına yönelik uygun
eyleme geçin;
147149
18. STANDART
18. STANDART
•
İnsani eylem sektörlerinin dışlanmış çocukların program planlamasına
dahil edilmesi için adımlar atmasına yönelik savunuculuk yapın (Örneğin;
tüm müdahalelerde Engelli Hakları Sözleşmesi’nde belirtilen “evrensel
tasarım” ve “makul konaklama” şartlarına yönelik kampanya yürütün);
Karar almaya yönelik forumlarda dışlanmış çocuk ve grupların katılımını
geliştirin ve destekleyin
Dışlanmış gruplardan insanların istihdam edilmesine yönelik kampanya
yürütün;
Dışlanmış insanların temsilcilerini program değerlendirme sürecine dahil
edin.




ÖLÇME
INDICATOR
18. STANDART
1. 7LYOV
OUTCOME TARGET
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1.Koruma hizmetlerine erişimi olan, belirlenen
dışlanmış çocukların yüzdesi
%80
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
2.dışnamanın haritasının çıkarıldığı ve sebeplerin,
sonuçların, engellerin ve fırsatların belirlendiği
toplulukların sayısı
Ülkede
belirlenecektir.
3.Dışlanmış gruplara yönelik kapsamlı hizmet ve
desteği olan toplulukların yüzdesi
%100
4.Dışlanmış çocuklara ulaşılmasına yönelik
katılımcı girişimleri olan toplulukların yüzdesi
%100
NOTLAR
(1)”Erişim”in bağlamda
belirlenmesi gerekir;
paydanın hizmetlere
ihtiyacı olduğuna
inanan çocuklarla
sınırlı olup olmayacağı
dahil olmak üzere.
Hizmet türleri de
bağlamda belirlenebilir.
(3)Hangi dışlanan
grupların veya
hizmetlerin olacağı
bağlamda belirlenebilir.
KILAVUZ NOTLAR
1. Yaygın Biçimde Dışlanmış Çocuklar:
Genelde dışlanmış olarak belirlenen çocuk kategorileri arasında engelli
çocuklar, evin reisi olan çocuklar, LGBTI çocuklar, sokaklarda yaşayan ve
çocuklar, tecavüz sonrası doğan çocuklar, etnik ve dini azınlıkların çocukları,
HIV’den etkilenen çocuklar, yetişkin kızlar, çocuk işçiliğinin en kötü
biçimindeki çocuklar, uygun bakım almayan çocuklar, gayri meşru çocuklar,
yatılı bakımda veya gözaltında yaşayan çocuklar vardır. Çocuklar hayatlarının
farklı alanlarında dışlanmayla yüzleşebilirler. Örneğin; engelli çocuklar;
kaynaklardan ve kendi hane halkında yer almaktan ve okullara, topluluk
kaynaklarına ve geçim kaynaklarına erişimden dışlanabilirler. Kız çocukları,
topluluk hayatından dışlanabilirler ve temel hizmetlerden ve kaynaklardan
izole olabilirler. Sokaklarda yaşayan ve çalışan çocukların kendi sosyal
çevreleri olabilir fakat toplumun genelinden ve temel hizmet ve kaynaklara
erişimden dışlanabilirler.
148
150
Acil duruma hazırlı olma esnasında veya acil durum müdahalesinin ilk
günlerinde gerçekleştirilen masa başı inceleme ulusal veya yerel bağlamda
hangi çocukların yaygın olarak dışlandığına dair bir fikir vermelidir. Çocuk
koruma tespitlerinin gerçekleştirildiği yerlerin (yatılı bakım veya tevkif evleri gibi)
ve sorulacak soru türlerinin planlanması için bu bilgi birikimini kullanın. Daha
sonra acil durum bağlamında dışlanmanın özelliğini ve boyutunu belirleyin. Bu
belirlendikten sonra takip ve desteğe yönelik program alanında bireysel
dışlanmış çocukların belirlenmesi amacıyla topluluk temelli tespitleri ve ulaşım
faaliyetlerini kullanın. Kamp yönetim yapılarıyla ve BM Mülteciler Yüksek
Komiserliği ve Uluslararası Göç Örgütü gibi kurumlarla nüfus kayıt
çalışmalarının yaygın dışlanmış grupları (Örneğin; engelli çocuklar veya uygun
bakım alamayan çocuklar) taradığının temin edilmesi amacıyla birlikte çalışın.
Dışlanmanın nedenlerinin, sonuçlarının, fırsatlarının ve tehditlerinin haritasının
çıkarılması amacıyla topluluk düzeyinde daha detaylı çalışmalar yapılabilir.
3. Dışlanmış Çocukların İnsani Koruma ve Desteğe Erişimi:
Bu durum sıklıkla dışlanmış çocuklardan esirgendiğinden tüm çocukların aynı
düzeyde insani korumaya erişmeleri desteklenmelidir. Bariyerlerin üstesinden
gelinip erişeme izin verilmesi amacıyla özel tedbirler gerekebilir. Bu kimlik
belgeleri olmayan veya yetişkin bir vasi tarafından temsil edilmeyen çocukların
da dahil edilmesini temin etmeye yönelik savunuculuk gerçekleştirerek ve
ayrımcılıkla mücadele faaliyetleri gerçekleştirerek bu çocuklara veya gruplara
erişim hizmetlerini kapsayabilir. Uygun olan yerlerde yaygın insani hizmetlerin
ayrı ayrı verilmesinden kaçının. Çocuklar özel ihtiyaçlarına (Örneğin; uzman
tıbbi hizmetler, mobil ve duyusal yardımlar veya geçici bakım hizmetleri) göre
uzmanlık hizmetlerine ulaşmalarında desteklenmelidir. Uzmanlık ve erişim
hizmetlerinin çocukları daha fazla etiketlemeyecek şekilde yapıldığını temin
etmeye dikkat edin.
4. Engelli Çocuklar:
Yürüme, görme, duyma, iletişim kurma ve/veya hatırlama zorluğu çeken
çocuklar; acil durumlar esnasında terkedilmeye, ihmal edilmeye ve
sömürülmeye daha açıktırlar ve insani tespitlerde ve müdahalelerde nadiren
dikkate alınırlar. Onların insani yardım programlamasına dahil edilmesi; onların
birçok ihtiyacının, karakteristik özelliklerinin ve yaşam koşullarının analiz
edilmesini ve program döngüsünün her aşamasında aktif katılımlarının temin
edilmesini kapsar. Genel insani yardım hizmet sunucuları; engelli Çocuklarla
çalışmaya ve onların dahil edilmesine ilişkin kapasitelerini artırmalıdırlar.
Programlama faaliyetleri, aile merkezli bir yaklaşımı benimsemelidir ve ailenin
kendi kendine güvenen duruma gelmesine yardım etmelidir. Topluluk temelli
mekanizmalardaki veya kamp yönetimlerindeki odak noktası olan insanların
belirlenmesi ve engelli çocuklarla çalışma konusunda eğitilmesi gerekir.
149
151
18. STANDART
18. STANDART
2. Dışlanmış Çocukların Belirlenmesi:
İletişim ve medya stratejileri çocukların bilgiye erişimlerine imkan tanımalıdır
(Örneğin; radyo yayınları, hoparlör anonsları ve engelli ağları vasıtasıyla
mesajlar yayarak).
5. Makul Uyumlaştırma ve Evrensel Tasarım:
Bunlar engelli insanların ihtiyaçlarının programın planlanmasında ve
uygulamaya konulmasında dikkate alındığını temin eden ilkelerdir. Engelli
Hakları Sözleşmesi makul uyumlaştırmayı engellilerin tüm insan haklarından
diğer insanlarla aynı ölçüde faydalanmasını temin eden “gerekli ve uygun
değişiklik ve ayarlama” olarak tanımlar. Engelli Hakları Sözleşmesi, evrensel
tasarımı ise uyarlama ve özel tasarım ihtiyacına gerek duymadan “ürünlerin,
çevrenin, programların ve hizmetlerin mümkün olan en üst ölçüde tüm insanlar
tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanması” olarak tanımlar. Engelli
çocukların dikkate alındığından ve ele alındığından emin olunması amacıyla
bunlar tüm insani yardım programlarına dahil edilmelidir. Bunu yapmadaki
başarısızlık insani programlara Engelli Çocukların dahil edilmesi uygulamasını
baltalar ve bir ayrımcılık türüdür.
Tehlike altındaki birçok çocuk; şiddetten, istismardan, sömürüden ve ihmalden
kaçmak amacıyla veya fırsat, hizmet ve kaynak arama amacıyla kentsel
alanlara taşınır. Bu çocuklardan bazıları kendilerini şiddete ve istismara karşı
daha korunmasız olacakları ve hizmetlerden yoksun olacakları sokaklarda
bulurlar. Bir acil durum esnasında bu çocuklar topluluk dışı kuruluşlar oldukları
için ve bilgiye erişimden yoksun oldukları için insani korumadan ve destekten
dışlanmış olmaya devam edebilirler. Acil durumlar aynı zamanda sokaklara
taşınan çocukların sayısını da artırabilir. Sokaklarda Yaşayan ve Çalışan
Çocukların onları insani yardım programlarına dahil etmeye çalışan çabaları
daha karmaşık hale getiren ihtiyaçları vardır ve bu çocuklar mobil kalmaya
eğilimlidirler. Bazı bağlamlarda etkililiğini kanıtlayan yaklaşımlar arasında
birebir erişim, öğrenme ve psiko-sosyal desteğe yönelik olarak “mesai dışı”
hizmet sunumu, çok sektörlü vaka yönetimi sunumu, hizmet sunucuları,
işverenler ve yetkililerle kampanya yürütülmesi ve aile meditasyonu sağlanması
vardır.
7. HIV’den etkilenen çocuklar:
HIV hastası olan veya HIV hastası olan hane halkından biriyle yaşayan çocuklar
dışlanmaya özellikle açıktırlar. HIV ile ilişkilendirilen etiketleme ve ayrımcılık,
onların hizmet ve desteklere erişememesine ve topluluklarından dışlanmasına
neden olur. HIV’nin birey ve hane halkı geçimi üzerindeki etkisi yoksulluğa
sebep olabilir ki bu da dışlanma döngüsünü daha da artırır. Bu çocukların ve
hane halklarının gizliliği sürdüren ve mümkün ölçüde etiketlenme riskini azaltan
şekilde koruma ve yardım programlarına dahil edilmesine özel önem
verilmelidir. Bilgilendirme kampanyaları ayrımcı tutumlara karşı çıkmalıdır ve
topluluk kabulünü ve desteğini geliştirmelidir. Sağlanan daha geniş hizmetlere
özel hizmetler dahil edilmelidir. HIV hastası olan çocuklar, kendilerini koruma
becerilerini geliştirecek hayat becerileri eğitimine dahil edilmelidirler.
150
152
18. STANDART
18. STANDART
6. Sokaklarda Yaşayan ve Çalışan Çocuklar:
8. Çocuk Katılımının Teşvik Edilmesi
Dışlanan çocukların topluma katılmaları ve korunmalarının güçlendirilmesi
açısından kendi hayatlarını ilgilendiren konulara bu özellikteki çocukların dâhil
edilmelerinin teşvik edilmesi hayati önem taşır. Ne var ki, katılım aynı zamanda
bu çocukların ayrımcılığa ve şiddete maruz kalma ya da kendilerini tamamıyla
güçsüz hissetme risklerini de beraberinde getirir. Değinilen riskleri oluşturan
arka plan ve güç yapılarının dikkatle incelenmesi gerekirken, dışlanan
çocukların katılımları teşvik edilmeden önce bunu sağlayacak kapasitenin
oluşturulması gerekir. Çocuk katılımın hedefleyen programlar ayrıca çocukların
öz saygılarına, dayanıklılıklarına ve sosyal becerilerini de destek vermelidir. Bu
özellikteki çocukların toplumsal etkinliklere katılmalarını teşvik ederken çocuk
grupları ve akran destek mekanizmalarından da yararlanılabilir.
•
•
•
•
•
Olumlu eylem stratejileri
Engelli personele yönelik işyerinde yapılan değişiklikler
Şikayet prosedürlerinin uygulamaya konması
Farkındalık yaratılması ve personelin ayrımcılık konusunda eğitilmesi
Tüm personele yönelik kariyer geliştirme bu fırsatlarının ayarlanması
26. STANDART
18. STANDART
İnsani eylem kurumları için çalışan dışlanmış gruplardan personele sahip
olunması, ayrımcılık gözetmemenin aktif olarak teşvik edilmesi; dışlanmaya
ilişkin konuların anlaşılmasını geliştirir, iletişimi artırır ve pozitif ilişkilerin
kurulmasını sağlar. Bunun başarılabilmesi için toplumdaki tüm gruplardan
istihdamın teşvik edilmesinde ve engelsiz bir iş ortamının sağlandığından emin
olunmasında politika ve prosedürlerin geliştirilmesi gerekir. Bu politika ve
prosedürler aşağıdakileri kapsayabilir:
151
153
18. STANDART
9. Örgütsel Politika ve Eylemlerde Katılımın Teşvik Edilmesi:
KAYNAKÇA
UNHCR (2011). Working with Persons with Disabilities in
Forced Displacement

WHO (2001). International Classification of Functioning,
Disability and Health

Wordsworth, D., McPeak,M.and Feeny, T. (2005)
Understanding Children’s Experience of
Poverty: An
Introduction the DEV Framework

Convention on the Rights of the Child (1989)

Convention on the Rights of People with Disabilities (2006)
18. STANDART
18. STANDART

152
154
ÇOCUK KORUMANIN
DİĞER İNSANİ
SEKTÖRLERDE
YAYGINLAŞTIRILMASINA
YÖNELİK STANDARLAR
ÇOCUK KORUMANIN
DİĞER İNSANİ
SEKTÖRLERDE
ÇOCUK KORUMANIN
YAYGINLAŞTIRILMASINA
DİĞER İNSANİ SEKTÖRLERDE
YÖNELİK STANDARLAR YÖNELİK
YAYGINLAŞTIRILMASINA
STANDARTLAR
Çocuk koruma neden yaygınlaştırılmalıdır?
Çocukların güvenliğine ve refahına yönelik birçok tehdit, diğer tüm
sektörlerdeki insani yardımının zamanında ve hassas biçimde sağlanması
aracılığıyla azaltılabilir veya ortadan kaldırabilir. Bunun yanında şiddet,
sömürü, istismar ve ihmalin farklı biçimlerinden kurtulup hayatta kalan
çocuklara yönelik yeterli ve kapsamlı bir müdahalenin sağlanması için
insani müdahalenin tüm sektörleri önemlidir. Acil insani müdahale
sonrasında kurtulan çocukların etkili rehabilitasyonuna ve entegrasyonuna
tüm insani sektörlerin bir katkısı vardır.
Çocuk korumanın “yaygınlaştırılması” veya çocuk koruma hususlarının
insani yardımın tüm yönlerini bilgilendirdiğinin temin edilmesi, tüm insani
yardım çalışanlarının yaptıklarının çocuk koruma etkilerinin en üst
seviyeye çıkarılmasına yardım eder. Aynı zamanda çocuklara yönelik
risklerin çocukların güvenliklerini ve refahını doğruca dikkate almadan
tasarlanan programlar tarafından kasıtsız olarak artırılması durumlarını en
aza indirir. Başka bir deyişle çocuk korumanın yaygınlaştırılması, “hiçbir
zarar verme” ilkesi ile uyumun bir parçasıdır.
Bu Standartlar neleri kapsamaktadır?
Bu standartları kapsadıkları insani sektörlerde çalışanlara yönelik genel
kılavuz sağlamaz-bu kılavuz ilgili Sphere standartları veya INEE
standartları gibi her bir sektöre yönelik ilgili standartlarda bulunabilir. Fakat
bu standartlar:
• İnsani yardım ve çocuk koruma arasındaki “gizli” bağlantıların bazılarını
açıklar ( örneğin; ailelerine yardımın çocukların daha güvenli olmasını
sağlayacağı gibi )
• Kapsanan her bir sektörde çocuk korumanın doğru biçimde ele
alındığının temin edilmesi amacıyla çocuk koruma çalışanlarına yönelik
önerilen temel eylemleri ve diğer insani yardım çalışanlarına yönelik
eylemleri listeler
• Standartlara ulaşılmasına yönelik ilerlemenin tespit edilmesi amacıyla
hedeflerle birlikte muhtemel göstergelerin bir menüsünü sunar
• Diğer sektörlerdeki çalışanların programlarının çocuklar tarafından
erişilebilir ve yararlı olmasını nasıl temin edeceklerine dair rehberlik sağlar.
Çocukların korunduğunun temin edilmesinde kim sorumludur?
İnsani krizler dâhil olmak üzere her zaman çocukların korunmasından
devletler sorumludur. Tüm insani yardım çalışanları, eylemlerinin çocukları
hiçbir şekilde riske atmadığının ve uyguladıkları programların çocukların
güvenliğini ve refahını mümkün ölçüde artırdığının temin edilmesinden
sorumludur.
Bunun önemli bir yönü, yaşları, cinsiyetleri ve şartları ne olursa olsun tüm
çocukların temel hizmetlere erişimlerinin olmasının temin edilmesidir.
Çocuklar etkilenen nüfusun büyük kısmını (bazen çoğunluğu)
oluşturdukları için yetişkinler için olduğu kadar bu çocuklar için de aynı
hizmetlerin erişilebilir olması mantıklıdır.
Bir diğer önemli nokta ise her insani müdahalenin amacının bir parçasının
çocuklar dâhil olmak üzere etkilenenlerin güvenliğinin ve refahının
sürdürülmesi veya geliştirilmesi olmasıdır. Örneğin; ailelerin geçim
imkânlarının düzeltilmesine yönelik çabalar çocukları ve aileleri birlikte
tutmada güçlü bir etkiye sahip olabilir. Benzer olarak doğru zamanda ve
doğru yerde temiz su sağlanması – çocukların su toplamadaki rolü ve aynı
zamanda diğer rolleri ve ihtiyaçları başlangıçtan itibaren dikkatli şekilde
düşünülürse- çocukları tehlikeden koruyabilir.
19. STANDART
EKONOMİK İYİLEŞME VE ÇOCUK KORUMA
Ekonomik eylem; -mesleki beceriler eğitimi, nakit transferleri ve fonlar
sağlanması, işletmelerin geliştirilmesi ve mikro finans girişimleriacil
durumlardan etkilenen nüfusun gelirini istikrara kavuşturur ve arttır. Etkili
programlar, SeeP Ağları’nın (Küçük İşletmeler Eğitim ve Geliştirme Ağı) Asgari
Ekonomik Kurtulma Standartları’na dayandırılır. Bu programların; özellikle
anneler doğrudan faydalandığında, yetişkinlere yönelik geçim imkanları
oluşturmada kullanıldığında ve insanların geçimlerinin korunmasına yönelik
eylem mevcut stratejilere dayandığında çocuklar üzerinde koruyucu etkileri
vardır.
Ekonomik iyileşme müdahalelerinin, çocuk koruma sorunlarının en baskın
olduğu hane halklarına ulaşmasının temin edilmesi ve bu müdahalelerin
çocukların aileleriyle kalma şanslarını artırmasının ve çocukları tehlikeli çalışma
veya diğer sömürü durumlarından korumasının temin edilmesi amacıyla duruma
uygun eylem gerekir.
STANDART
Ekonomik iyileşme programlarının tespitinde, tasarımında, izlenmesinde ve
değerlendirilmesinde çocuk koruma sorunları yansıtılır. Çalışma yaşındaki
kız ve erkek çocukları ve bakıcıları geçim kaynaklarını güçlendirmeleri için
yeterli desteğe erişeceklerdir.
TEMEL EYLEMLER
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER
•
•
156
Ekonomik konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve
bu bilginin ekonomik iyileşmeye yönelik sonuçlarının tartışılmasına
zaman ayrıldığını temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
158
19. STANDART
19. STANDART
Fakat programlar hane halkı düzeyinde etkili olduğunda bile ekonomik
müdahale yüzünden sömürülme veya okuldan ayrılmak zorunda kalma riskleri
dahil olmak üzere çocuklara yönelik birçok riski artırabilir. Bir vasinin ekonomik
iyileşme müdahalelerine erişmek için çalışmak zorunda olduğu yerlerde
çocukların da evden birlikte götürülmesi dahil olmak üzere bu durum
ebeveynlerin çocuklarına bakmasında azalmaya neden olabilir. Bazı çocuklar
ya kardeşleri için ya da hasta veya yaşlı yetişkinler için bakıcı durumundadırlar.
Bu çocukların doğrudan yaşam desteği almaları gerekir.









Ekonomik iyileşme hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve
çocuklarla yapılan tartışmalara dahil edin ve ekonomik iyileşme
çalışanlarını bu tartışmalara katılmaya davet edin. Farklı bakım
düzenlemeleri altındaki çocukların şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki
çocuklar, hane halkının reisi olan çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli
çocuklar).
Ekonomik iyileşme müdahalelerine ihtiyaç duyabilecek çocuklar veya
hane halkları konusunda güncel bilgilerin alınması için yerel
topluluklarla ve kuruluşlarla eşgüdüm sağlayın;
Erken iyileşme müdahalelerine erişmek isteyenlere yönelik verilecek
bilgi konusunda karar alınması ve destek isteyenlere yönelik bir sevk
sistemi kurulması için erken iyileştirme çalışanları ile buluşun;
Ekonomik iyileşme müdahalelerine ihtiyaç duyabilecek çocukların ve
hane halklarının müdahale aldığını temin edin;
Uygun olan yerlerde çocuk koruma mesajlarına ekonomik iyileşme
hakkında bilgiyi dahil edin;
Çocuk koruma çalışanlarını erken iyileşme eğitimlerine dahil edin;
Ekonomik iyileşme çalışanlarını çocuk koruma eğitimlerine dahil edin;
Çocuk koruma ve ekonomik iyileşme konusundaki bilgilerin düzenli
olarak incelenmesi için önceden mevcut hangi forumların (ekip veya
birlik toplantıları) en yararlı olduğunu belirleyin;
Yüksek kalitedeki ekonomik iyileşme müdahalelerinin çocukların
güvenliği ve refahı üzerindeki etkileri göstermek için çocukların
anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı hikayelerini toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde ekonomik iyileşme ve
çocuk koruma arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik
çalışmalarda bulunun
EKONOMİK İYİLEŞME AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER





Müdahalelerden yararlananlar arasında özellikle şiddet, sömürü,
istismar ve ihmal riski altındaki çocukların olduğunu temin edin. Bunlar
arasında yatılı bakımdaki çocuklar, bir veya daha fazla vasisini
kaybeden çocuklar, çocuk vasiler ve hane halkının reisi olan çocuklar,
sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar olabilir.
Dışlanmış çocuklara ulaşmak için diğer insani yardım çalışanları ve
üyeleriyle birlikte çalışın;
Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir müdahalenin bir alt amacı olarak
düşünün
Çocuklara yönelik çalışmalar konulu yasalar hakkında ekonomik
iyileştirme çalışanlarının tam bilgilendirildiğini temin edin;
Uygun bakımdan (aileye dayalı bakım gibi) dışarı çıkmaya yönelik
teşviklerin kontrol edilmesi için tüm planlı faaliyetleri inceleyin. Bunlar
arasında yatılı bakımdaki çocukları orantısız şekilde etkileyen
müdahaleler, çocuklara evlerinden uzakta istihdam fırsatları yaratılması
veya çocuklarına bakmak yerine ekonomik iyileşmeye ulaşmak için
ebeveynlerin çalışmaya teşvik edilmesi vardır.
157
159
19. STANDART
19. STANDART

“iş” programlarına erişemeyen vasilere ve çocuklara kazançları ileten
mevcut bir sistem olmadan “iş” programlarının uygulanmasından
kaçının;
Ailelere yardımlara erişmelerine yönelik yardım edin; çalışamayanlar
için nakit bağış ve diğer sosyal koruma tedbirleri sağlayın
Uygun olduğunda yeni çocuklara ve ailelere uyabilecek ve metodoloji ve
hedeflerinde uyarlamalar yapılabilecek esnek stratejiler tasarlayın
Bir sevk sisteminin kurulması ve kullanılması için Çocuk koruma
çalışanlarıyla birlikte çalışın böylece ekonomik iyileşme müdahalesine
ihtiyaç duyabilecek çocuklar ve aileler desteğe hızlıca erişebilirler
Müdahalenizin çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki olumlu etkilerini
göstermek amacıyla çocuk koruma çalışanlarıyla birlikte vaka
çalışmaları dahil olmak üzere bilgi toplayın
Ekonomik iyileştirme konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları
sözleşmesi veya çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda
eğitilmesini ve ilgili hususları imzalamalarını temin edin;
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.







ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Tasarımında, izlenmesinde ve değerlendirilmesinde
aile birliği dahil olmak üzere çocuk güvenliği ve
refahının yansıtıldığı ekonomik iyileşme projelerinin
yüzdesi
%100
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
2. Tasarım aşamalarında çocuk koruma uzmanlarının
olduğu ekonomik iyileşme projelerinin yüzdesi
%90
3. Dışlanmış çocukların veya hane halkının veya risk
altındaki çocukların ekonomik iyileşme desteğine
erişimlerini sağlayacak bir sevk sistemi vardır ve
kullanılmaktadır
4. Çocuk koruma konularında eğitim almış ekonomik
iyileşme çalışanlarının yüzdesi
5. Çocuk korumaya dair yönlerinin çocuk koruma
çalışanları tarafından düzenli olarak incelendiği
ekonomik iyileşme projelerinin yüzdesi
NOTLAR
+,-./-0/11#(
19. STANDART
ACTION TARGET
Evet
%90
%90
2.
158
160
1. Yapısal Engeller:
Ekonomik iyileşme programlarında ortaya çıkan bu engellilerin anlaşılması
gerekir. Çocukların geleceğini etkileyecek ekonomik iyileşme programlarının
kapasitesi; cinsiyet eşitsizliği, lehtarların coğrafi izolasyonu, yaş ayırımcılığı,
sağlık ve eğitim hizmetlerinin düşük kalitesi, ebeveynlik hakkında bilgi
eksikliği, belirli grupların etiketlenmesi (örneğin engelli kişilerin ) ve sosyal
normlar gibi şartlar tarafından etkilenir. Kurumsal problemler ve yapısal
engeller, ekonominin güçlendirilmesi programlarına genelde dahil edilmez.
2. Kız çocukları ve kadınlar:
Birçok bağlamda kadınların; çocukların ihtiyaçlarını öncelikli hale getirmesi
erkeklere göre daha fazla muhtemeldir. HIV ve cinsiyete dayalı şiddet gibi
birçok riske karşı kız çocukları ve kadınlar daha korunmasızdır fakat
ekonomik programlamanın koruyucu faydalarına rağmen birçok durumda
onlar dışarıda bırakılır. Çocuk bakım tesislerinin mevcudiyeti, kadın vasilerin
programlamada dahil olup olmayacaklarını etkiler. Çocuk bakmakla sorumlu
olan kadınlara yönelik en iyi çözümlerin geliştirilmesi için program
tasarımcılarıyla hane halkı veya topluluk düzeyinde görüşmeler
gerçekleştirin.
3. Tespit ve izleme:
Geçim kaynağı tespitleri; kadınlar, yaşça büyük erkek ve kız çocukları, engelli
ebeveynler ve en fazla risk altındaki çocukların vasileri dahil olmak üzere
konuyla ilgisi olanları da kapsamalıdır böylece bu tespitler, hane halkının
malvarlığı ve gelirinin kaybı sebebiyle görülebilecek olumsuz savunma
mekanizmalarını belirleyebilir. Tespitler aynı zamanda ekonomik iyileşme
stratejileri tarafından kötü hale getirilebilecek erkek ve kız çocuklarına yönelik
koruma risklerini de belirlemelidir. Korunmasızlığın temel sebepleri, maddi
malvarlıkları, çalışma ve mallara yönelik yerel talep ve tedarik zinciri fırsatları
ilk önce analiz edilmelidir.
4. Nakit transferleri:
Bir acil durum sonrasındaki nakit transferleri ve şartlı nakit transfer
programları, korunmasız hane halklarının iyileşmesine yardım edilmesinde
temel teşkil edebilir. Bunların bazı grupları daha fazla ötekileştirmediğinden
emin olunması da önemlidir. Doğrudan nakit transferleri hane halkının
hepsinin engelli olduğu yerlerde, çocuklara yönelik hiçbir vasinin olmadığı
yerlerde, bir veya birden fazla vasinin kaybedildiği veya çocukların çalıştığı
yerlerde gerekli olabilir. İşlemlerde yer alanlar tarafından nakit transferlerinin
muhtemel süresi hakkında açık bilgi verilmelidir. Herhangi bir eylem
çocukların, kadınların ve dışlanmış grupların yararlanacağı şekilde
tasarlanmalıdır.
159
161
19. STANDART
19. STANDART
KILAVUZ NOTLAR
5. İzleme ve değerlendirme:
Geçim kaynağı ve ekonomik iyileşme stratejileri, kısa vadede çocuklara yönelik
ölçülebilir sonuçlar vermeyebilir. Bu yüzden uygun olan yerlerde erkeklerle
kadınlara yönelik ayrı ayrı göstergeler kullanılmalıdır (tüketilen gıda, okula
devam ve çocuk sağlığı verileri gibi). Uygulama süresince müdahalenin
çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki beklenen ve beklenilmeyen etkileri
konusundaki bilgiyi izleme sistemlerinin yakalamasını temin edin. Özellikle şu iki
konuyu analiz edin: (1) Aile birliği ve ekonomik iyileşme müdahaleleri arasında
herhangi bir karşılıklı ilişki var mıdır? (2) Eğitime erişim, çocuk işçiliği oranları ve
iyileşme müdahaleleri arasında herhangi bir karşılıklı ilişki var mıdır? Paralel
çabalardan kaçınılması amacıyla bilgilerinizi paylaşın ve işin eşgüdümünü
sağlayın.
6. Ek (Tamamlayıcı) Uzmanlık:
Çoğu çocuk koruma kurumu etkili, piyasaya dayalı programdan yoksun
olduğundan ve bu programlama konusunda uzmanlaşmış kurumlar da çocuk
koruma konusundaki uzmanlıktan yoksun olduğundan kurumlar en iyi
yapabildiklerini sunmaya odaklanmalıdır ve geri kalanın sunulmasında ise
ortaklıklar oluşturmalıdır.
Piyasaya dayalı yaklaşımın bir parçası olarak ekonomik iyileşme stratejilerini
hayata geçirenler, sadece lehtarların kendi seçimlerine güvenecektir; bu da
sadece seçme imkanı olanların seçtiği programlarla sonuçlanacaktır. Çocuk
koruma kuruluşları mümkün olduğu ölçüde daha fazla korunmasız hane
halklarının kapsanması için bu stratejilerin tasarımını etkilemeyi amaçlamalıdır.
Aynı zamanda kendilerine ulaşılamayan aileleri belirlemelidirler ve onları yardımla
buluşturmalıdırlar. Çoğu program yetişkinleri hedef almasına rağmen yaşça büyük
ergenler de beceri eğitimi, birikim planları, çıraklık ve diğer faaliyetlerden doğrudan
faydalanabilirler. Çocuklara yönelik ekonomik iyileşme programlarının tasarımı;
asgari çalışma yaşı ve mesleki eğitim konusundaki ulusal yasalara ve zorunlu
eğitim döneminin tamamlanmasına saygı göstermelidir. Bunlar, mevcutsa yasal
çerçevenin (yasalar çiğnendiğinde izleme dahil olmak üzere) güçlendirilmesine
yönelik bir fırsat sunar.
8. Tektipleştirmek:
Erkek ve kadınlar hangi işi yapacaklarını veya hangi bilgileri öğreneceklerini tercih
edebilme imkânına sahip olmalıdırlar ve onların geleneksel olarak sadece karşı
cins tarafından icra edilen işlerde geçimlerini sürdürmelerine izin verilmelidir. Kız
çocuklarını dikiş nakış veya örgü gibi düşük ücretli işlere koymaya ve erkek
çocuklarına ise daha büyük ekonomik potansiyele sahip tamircilik veya
marangozluk gibi işler konusunda eğitim verme eğilimi vardır. Özellikle ailenin bir
reisi (para kazananı) yoksa kız ve erkek çocuklar, ekonomik olarak ümit verici
faaliyetlerde yer almaya eşit oranda ihtiyaç duyarlar. Geleneksel tutumlar ve
normlar dâhil olmak üzere mevcut yerel bağlamın anlaşılması, tek tipleştirmeden
kaçınılması için daha hassas ve etkili programlama imkânı sağlayacaktır ve uzun
süreli bir etkiye sahip olacaktır.
160
162
19. STANDART
19. STANDART
7. Programın tasarımı:

Betcherman, G., Godfrey, M., Puerto, S., Friedrike, R.
and Straverska, A. (2007) A Review of Interventions to Support
Young Workers: Findings of the Youth Employment Inventory

CPC Livelihoods and Economics Strengthening Task
Force (2011). The impacts of Economics Strengthening
Programs on Children

IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different needs
– Equal Opportunities. IASC Gender Handbook in
Humanitarian Action.

The Cash Learning Partnership, Save the Children,
Women’s Refugee Commission (2012) Child Safeguarding in
Cash Transfer Programming: A Practical Tool

The Cash Learning Partnership, Save the Children,
Women’s Refugee Commission (2012). What Cash Transfer
Programming can do to protect children from violence, abuse
and exploitation


The SeeP Network (2010). Minimum Economic Recovery
Standards (Second Edition)
Convention on the Rights of the Child (1989)

www.ovcsupport.net

www.seepnetwork.org

www.humanitarianinfo.org/iasc
161
163
19. STANDART
19. STANDART
KAYNAKÇA
20. STANDART
EĞİTİM ve ÇOCUK KORUMA
İyi kaliteli eğitim, acil durumlar öncesinde, esnasında ve sonrasında çocukların
güvenliğine ve refahına katkı sağlar. Şiddet, istismar, sömürü ve ihmalden
kurtulanlar için eğitim hem bir hak olarak hem de bu çocukları akranlarına
kaynaştırmada oynadığı önemli rol bakımından önemlidir. Önlemler açısından
eğitim mesajların aktarılması, farkındalık yaratılması ve çocuklara riskleri tanıma
ve buna göre müdahale etme yeteneklerinin artırılmasına yönelik yaşam
becerileri sağlanmasının önemli bir yoludur. Eğitim onların psiko-sosyal ve
bilişsel gelişimlerini destekleyerek çocukların direncini artırır ve bir krize veya acil
durum esnasında güvenlik çevrede yapılandırılma faaliyetlere katılma şansı
sunarak normallik, saygınlık ve onur hislerinin eski hale gelmesine yardım
edebilir.
20. STANDART
Eğitim ve çocuk koruma konulu aşağıdaki kılavuz, yalnız eğitim ve çocuk koruma
arasındaki bağlar hakkında temel bilgileri vermeyi amaçlamaktadır. Acil
durumlarda eğitim sağlanması ve bu eğitimin çocuk koruma sektörüyle
bağlantıları ve işbirliği konusunda detaylı kılavuz için lütfen INEE Asgari
Standartları ‘na başvurun. (INEE Asgari Standartları: vekilin üyeliğini Hazırlıklı
Olma, Müdahale, İyileşme).
STANDART
Eğitim programlarının tespiti, tasarımı, izlenmesi ve değerlendirilmesinde
çocuk koruma sorunları yansıtılır. Tüm yaşlardan erkek ve kız çocukları;
güvenli, yüksek kaliteli, çocuk dostu, esnek, ilgili ve koruyucu öğrenme
fırsatlarına koruyucu bir çevre içerisinde erişebilirler.
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER



162
Eğitim konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve bu
bilginin eğitime yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman ayrıldığını temin
edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Eğitim hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve eğitim çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
164
20. STANDART
TEMEL EYLEMLER
20. STANDART










Eğitim ve çocuk gelişimi çalışanlarıyla birlikte eğitim tesislerinin
içerisindeki ve etrafındaki çocuk koruma risklerinin nasıl belirleneceği ve
rapor edileceği konusunda toplulukları ve gençlik kulüplerini eğitin;
Sevk sistemleri kurun böylece eğitim tesislerinde çalışanlar korunma
ihtiyacı olan çocukları çocuk koruma çalışmalarına hızlı ve verimli şekilde
sevk edebilir
Acil durumlarda eğitim ve erken çocuk gelişimi konusunda çocuk koruma
çalışanlarına eğitim verin
Ayrılma, savaşın patlayıcı kalıntıları vs. gibi konularda çocuk koruma
mesajları geliştirmek ve kullanmak için ve risk azaltma faaliyetleri
yürütmek için eğitim çalışanları ile birlikte çalışın
Okullarda yeterli hijyen tesislerinin sağlandığının izlenmesi için eğitim
çalışanları ile birlikte çalışın
Öğretmenlere ve diğer eğitim çalışanlarına yönelik davranış kurallarının
belirlenmesinde ve bu kuralların tüm aktif öğretmenler ve diğer çalışanlar
tarafından imzalanmasının temin edilmesinde eğitim çalışanlarını
destekleyin
Fiziksel cezanın ve diğer tüm zalim veya aşağılayıcı uygulamaların ve
aynı zamanda cinsel sömürünün ve istismarın ortaya çıkarılması için
öğretmenlerin ve diğer personelin çocuklarla etkileşimleri dahil olmak
üzere okullardaki çocuk koruma şartlarını düzenli olarak izleyin;
Askeri kuvvetler tarafından saldırılma veya işgal edilme riski altında olan
okulların, askeri gruplara yakın olan okulların veya savaşın
patlayıcılarıyla kirletilebilecek okulların haritasının çıkarılmasında eğitim
sektörü ile birlikte eşgüdüm sağlayın;
Çocuk koruma ve eğitim konusundaki bilginin düzenli olarak
incelenmesine yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı
olduğunu belirleyin
Yüksek kalitedeki eğitim müdahalelerinin çocukların güvenliği ve refahı
üzerindeki etkilerini göstermek için çocukların anlatımları dahil olmak
üzere örnek başarı hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde eğitim ve çocuk koruma
arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunun.
EĞİTİM AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER



Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir eğitim müdahalesinin bir alt amacı
olarak düşünün;
Öğrenme çevresinin güvenli ve destekleyici hale getirilmesi dahil olmak
üzere Koruma ve Refah konulu INEE Asgari Standartları’na özellikle
dikkat ederek eğitim stratejilerinin planlanmasında ve uygulamaya
konulmasında INEE Asgari Standartlarını takip edin;
Çocuk koruma müdahalelerinin kolaylaştırılması amacıyla eğitim
bilgisinin cinsiyete, yaşa ve engel durumuna göre ayrıldığının temin
edilmesinde çocuk koruma çalışanlarıyla eşgüdüm sağlayın;
163
165
20. STANDART








20. STANDART








164
166
20. STANDART

Çocuk dostu mekânların veya geçici öğrenim mekanlarının hızlı şekilde
düzenlenmesinde (onların mevcut veya planlı eğitim programlarını
tamamladığından veya onlara paralel olmadığından emin olarak) çocuk
koruma çalışanlarıyla birlikte çalışın;
Çocuk koruma çalışanlarıyla birlikte bir sevk sistemi kurun böylece okul
dışındaki çocuklar okula erişmede gerekli desteği hızlıca alabilirler;
Çocukların okula gitmelerinin veya bir gurup halinde toplanmalarının
onlar için güvenli olmadığı yerlerde esnek alternatifler düşünün;
Kayıtların önündeki engellerin ortadan kaldırılması veya belge ve diğer
şartların eksiklikleri sebebiyle oyalamaların ortadan kaldırılması dahil
olmak üzere eğitim fırsatlarına evrensel erişime yönelik kampanya
yürütün;
Eğitim tesislerini; askeri veya militan bölgeleri, savaşın patlayıcı
kalıntılarıyla kirletilmiş araziler ve doğal tehlike arazileri gibi korumaya
karşı tehditlerden öteye taşımak için çocuk koruma çalışanları ile birlikte
çalışın;
Müfredatın hiçbir şekilde ayrımcılık yapmadığından emin olunması için
eğitim bakanlığı ve topluluk eğitim komiteleri dahil olmak üzere diğer
eğitim kuruluşları ile birlikte çalışın;
Eğitim müdahaleleri planlarken çocuk orman sorunlarının dikkate
alındığından emin olun (erişim, okulda şiddete karşılık, eğitim ve öğretim
kalitesi, davranış kuralları, ayrı tuvaletler, her iki cinsiyetin hizmetlere
adil erişimi)
Erkek veya kadın öğretmenlerin dengeli sayıda istihdam edilmesini
temin edin ve öğretmenleri cinsiyete duyarlı eğitim yaklaşımları
konusunda eğitin;
Öğretmenlerin pozitif disiplin bilgisini ve uygulamasını artırın ve tüm
fiziksel cezalara ve diğer zalim veya aşağılayıcı cezalara hemen son
verin;
Eğitim ve çocuk koruma eylemlerinizin kasıtsız olarak çatışmalara
neden olup olmadığını düzenli olarak inceleyin ve uygun eylemlere
geçin;
Pozitif yaşamı, kabulleri ve barışı destekleyen becerilerin öğretilmesine
başlayın ve çocukların tehditlerle baş edebilme yeteneklerinin
desteklenmesi amacıyla önemli korunma mesajlarını eğitime dahil edin;
INEE Asgari Standartları’nın gerektirdiği öğretmenlere yönelik periyodik,
ilgili ve yapılandırılmış eğitimin; aynı zamanda okullardaki çocukların
silahlı kuvvetlere veya gruplara alınmasının önlenmesi gibi daha geniş
çocuk koruma sorunlarını ele aldığından emin olun;
Sağlık, beslenme, su tedariki, sanitasyon ve hijyen uygulamaları
açısından okul tesislerinin geliştirilmesi için tüm sektörlerin birlikte
çalıştığından emin olun;
Çocuk koruma çalışanlarına acil durumlarda eğitim ve erken çocuk
gelişimi konusunda eğitim verin;
Eğitim konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi veya
çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili
hususları imzalamalarını temin edin
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Farklı yaşlardan kız ve erkek çocuklarına yönelik olarak
güvenli olduğu düşünülen resmi ve gayri resmi öğrenme
ortamlarının yüzdesi
%100
2. Okullara ve diğer öğrenme imkanlarına erişebilen farklı
yaşlardan kız ve erkek çocuklarının (engelli çocuklar dahil)
oranı
İlgili ülkede
belirlenecektir.
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3. Çocuk koruma tehditleri ve bu tehditleri ele alma
konusunda eğitilmiş aktif görevdeki eğitimcilerin oranı
%90
4. Belirlenen davranış kuralları sözleşmesini imzalayan
kendisiyle anket yapılan aktif görevdeki eğitimcilerin oranı
%100
5. İçindeki erkek ve kız çocuklarının istismardan, ihmalden,
sömürüden ve şiddetten korunup korunmadıklarına karar
verilmesi amacıyla düzenli olarak izlenen resmi ve gayri
resmi eğitim ortamlarının oranı
6. Güvensiz olarak belirlenip güvenli bir alana taşınan
eğitim tesislerinin oranı
7. Her ay eğitim personeli tarafından risk altında olarak
belirlenip Çocuk Koruma vaka yönetimine sevk edilen
çocukların sayısı
NOTLAR
%100
%90
İlgili ülkede
belirlenecektir.
9. Tüm yaşlardan çocukların okula kayıt olabilmelerinin
önündeki engeller ve belge, diğer şartların eksikliği
sebebiyle oyalanmalar ortadan kaldırılmıştır
20. STANDART
8. Geçen ay süresinde saldırılan tesislerin, öğrencilerin,
öğretmenlerin ve diğer eğitim çalışanlarının sayısı
Evet
20. STANDART
KILAVUZ NOTLAR
1. Esneklik, İlgililik ve Kalite:
Öğrencilerin ve öğretmenlerin koruma iştiyakların karşılanmasında eğitimini
ayarlanmasındaki esneklik önemlidir. Eğitimin sunulma şekilleri her bir
çocuğun ihtiyacına göre (örneğin engelli çocuklara makul uyumlaştırma
sağlanarak) ve bağlama göre ayarlanmalıdır. Kim bu süre için bile bu
durumdaki öğrencilerin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla derste yanlarında
ve yıllık zaman çizelgelerinde değişiklik yapılmasını kapsayabilir. Bağlama
dayanarak etkileşimin, bireysel çalışmanın, uzaktan öğretimin, telafi derslerin,
hızlandırılmış öğrenimin veya farklı öğrenim şekillerinin geliştirilmesi amacıyla
sınıf mekanının düzenlenmesi ilgili olabilir. Mültecileri ve ülkelerinde
yerlerinden edilmiş insanları ele alan çözümler gibi kriterlere ve geçici yapıların
potansiyel kırılganlığına dayanarak geçici veya kalıcı sınıflar ve eğitim tesisleri
arasında bir seçim yapılması gerekir. Bkz. INEE Asgari Standartlar Alan 3:
Öğretim ve Öğrenme.
165
167
2. İdare:
Eğer bu durum gerekli otoriteler, eğitim kuruluşları men topluluk grupları ile
ortaklık içinde yapılırsa okula girmek için normalde gerekli olan belgelerden
feragat edilmesi tavsiye edilir. Eşgüdüm; sürecin açık olduğunu temin etmelidir
ve önerilen değişikliklerin tanındığını ve ev sahibi ve köken devlette birbirleriyle
uyumlu olarak uygulandığını temin etmelidir. Bkz. INEE Asgari Standartlar Alan
2: Erişim ve Öğrenme Çevresi.
3. Hakkaniyet:
Eğitimde adalete sahip olunmaması zarara yol açabilir. Eğitimsel içerikteki
adaletsizliklerin ele alınmasına yönelik somut örnekler arasında müfredatın
incelenmesi, çocukları dahil etme metotları konusunda öğretmene destek
sağlanması ve geçmişteki sorunlarını ele almada onlara yardım etmek için
öğrencilere tolerans konusunda dersler verilmesi vardır. Ders kitaplarının
içeriklerinin ve bu içeriğin sunulmasının incelenmesi, tarihsel olayların dengeli
şekilde sunulmasının temin edilmesine yönelik bir iyi başlangıç noktasıdır. Bkz.
INEE Asgari Standartlar Alan 2: Erişim ve Öğrenme Çevresi.
Öğretmenlere ve onların refahlarına destek verilmesi koruyucu bir tedbir olarak
dahil edilmelidir. Öğretmen desteği; çocukların ihtiyaçlarını nasıl
belirleyeceklerine dair öğretmenlerin eğitilmesini, çocuk merkezli öğrenme
stratejilerini, psiko-sosyal desteği, kapsayıcı eğitim uygulamalarını ve sınıftaki
koruma sorunlarını rapor edebilmenin açık yollarını kapsar. Sınıf ölçülerinin
sınırlandırılması ve öğretmenler üzerindeki gerçekçi olmayan beklentilerin
azaltılması, öğretmenlerin sadece koruyucular değil aynı zamanda korunanlar
olmalarının temin edilmesinde önemli noktalardır. Bkz. INEE Asgari Standartlar
Alan 4: Öğretmenler ve diğer eğitim çalışanları.
5. Koruyucu Çevreler:
İlk olarak eğitim tesislerini uyarlayarak ve daha sonra mevcut çocuk koruma ve
sosyal destek sistemlerini güçlendirerek eğitimin içinde ve etrafında koruyucu ve
destekleyici çevrelerin oluşturulmasına yardım edin.
Eğitim tesislerinin
tasarımının, içeriğinin ve inşasının uyarlanması; korur ve psiko-sosyal destek
sağlar. Örneğin öğrenme yapılarının öğrencilerin fiziki engellerini dikkate alması
gerekir ve aktivitelerin yerel olarak gerçekçi sınıf ölçülerine göre düzenlenmesi
gerekir. İçeriden kilitlenebilen bay ve bayan tuvaletleriyle birlikte, katı atıklar için
çöp çukurları ve lağım çukurları gibi kanal tesisleri ve personel hijyeni için yeterli
su mevcut olmalıdır. Bkz. INEE Asgari Standartlar Alan 2: Erişim ve Öğrenme
Çevresi.
166
168
20. STANDART
20. STANDART
4. Öğretmenler ve diğer eğitim çalışanları:
Öğretmenler ve diğer eğitim çalışanları çocukları istismar edebilir ve
sömürebilir. Kullanılan diğer çocuklar tarafından işlenen sataşma ve
çocuk istismarı vakaları olabilir. Raporlama, sevk yolları ve toplulukların
öğretmen veya öğrenci tarafından işlenen istismarı nasıl önleyecekleri,
rapor edecekleri ve müdahale edecekleri konusunda eğitilmesine yönelik
tedbirler dahil olmak üzere şiddetin önlenmesine ve şiddete müdahale
edilmesine yönelik tedbirler dahil edilmelidir.
7. Saldırılar:
Okullar çocukların askerler olarak alınmalarına ve diğer şiddet ve saldırı
biçimlerine hedef olabilir. Eğer bu riskler mevcutsa başlangıç tespiti ve
okullara yönelik koruyucu stratejiler; okulların ve öğrenme mekanlarının
şiddetin daha az gerçekleşebileceği yerlerde kurulmasını temin etmelidir.
Bazı durumlarda bu okulun değil de tehditlerin taşınması anlamına
gelebilir. Örneğin; okulların içerisindeki ve yakınındaki kara mayınlarının
temizlenmesi aracılığıyla. Kız ve erkek çocuklarını okula gitmekten
alıkoyabilecek okul yolundaki fiziksel şiddetin ve cinsel saldırıların düzenli
olarak izlenmesi ve ebeveyn birliklerinin desteği ile azaltılması gerekir.
8. Mesaj Verme:
Eğitim aktiviteleri; sadece akademik bilgi birikimlerinin değil aynı
zamanda çocukların kendilerine bakmalarına ve kendilerini ve akranlarını
korumalarına yardım edecek pratik bilgi birikimlerinin, farkındalık ve
yaşam becerilerinin aktarılmasının önemli bir metodudur. Eğitim
faaliyetlerinde dahil edilmesi gereken önemli mesajlar ve aktiviteler
arasında:


20. STANDART
20. STANDART
6. İstismar:
Ayrılmanın önlenmesi, afet risklerinin azaltılması (bir sunamı
vurduğunda veya deprem olduğunda ne yapılması gerekir), tehlike
ve yaralanmaların önlenmesi gibi risk azaltma (Bkz. 7. Standart)
Risk sergileyen davranışlarla nasıl baş edileceği (Madde kullanımı
gibi) şiddet içermeyen çatışma çözüm becerileri, iletişim becerileri
vs. gibi yaşam becerileri.
169
167
KAYNAKÇA
Protecting Education in
Education Cluster (2012).
conflict affected countries

INEE (2010). Child protection and education toolkit

INEE (2010).
INEE M i n i m u m Standards for
Education: Preparedness, Response, Recovery

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.ineesite.org
20. STANDART
20. STANDART

168
170
21. STANDART
SAĞLIK ve ÇOCUK KORUMA
Çocuk korum stratejilerinin çocukların sağlığını koruyup katkı sağlaması
gerekirken sağlık aktiviteleri ise riskleri mümkün mertebede azaltmalıdır ve
koruyucu bir yolla gerçekleştirilmelidir. Sağlık müdahalesi, acil durumlardaki
önemli çocuk koruma risklerine müdahale etmedeki destek hizmetlerine
yönelik bütüncül bir yaklaşımın temel bir parçasıdır. Sağlığa ilişkin riskler
arasında şiddet, istismar ve sömürüden kurtulanların maruz kaldığı riskler ve
savaşın patlayıcı kalıntılarından ve kara mayınlarından kurtulanların maruz
kaldığı riskler olabilir.
STANDART
Çocuk koruma konuları sağlık programlarının tespit, tasarım, izleme ve
değerlendirme süreçlerinde yansıtılır. Erkek ve kız çocuklarının; onların
yaşlarını ve gelişimsel ihtiyaçlarını dikkate alan bir yolla onlara sunulan
kaliteli sağlık hizmetlerine erişimleri vardır.
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER






Sağlık konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve bu
bilginin sağlığa yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman ayrıldığını
temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Sağlık hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve sağlık çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
Çocuklarla çalışmada uzmanlaşmış pediatrisyenler ve sağlık
çalışanlarını belirleyin;
Cinsel şiddeti ve Savaşın patlayıcı kalıntıları ve kara mayınları vakalarını
ele alanlar dahil olmak üzere mevcut tüm sağlık hizmetleri konusunda
belirlenen bilgiler hakkında karara varmak için sağlık çalışanlarıyla
buluşun (temas sonrası profilaksi veya HIV’nin anneden çocuğa
bulaşmasının önlenmesi );
Hastalık ve yaralanma vakalarının belirlenmesi ve uygun sağlık ve HIV
servislerine sevk edilebilmesine yönelik olarak sağlık koruma projeleri
içerisinde sistemlerin mevcut olduğunu temin edin;
169
171
21. STANDART
TEMEL EYLEMLER








21. STANDART




Psiko-sosyal veya klinik sağlık desteğine ihtiyaç duyan çocuklara
yönelik uygun bir tarama ve sevk sistemi güçlendirin, uyarlayın veya
kurun (Bkz. 10. Standart); Çocuklara yönelik psiko-sosyal destek
hizmetlerine yönelik sevk hizmetlerini uyarlayın veya kurun;
Sevklerin hızlıca gerçekleştiğinden ve çocuklara çok disiplinli hizmet
sunduğundan emin olmak için sosyal refah, yaralanma gözetimi ve
sağlık sistemleri arasındaki bağları güçlendirin veya geliştirin;
Uygun olan yerlerde doğum kayıtlarıyla üreme sağlığı arasında
bağlantı kurun (Örneğin; postnatal bakım)
İlgili sağlık mesajlarını topluluk temelli çocuk koruma faaliyetlerine
dahil edin;
Şiddet, istismar, ihmal ve sömürü vakalarını belirlemelerinde,
müdahale ve sevk etmelerinde sağlık hizmeti sunucularını (topluluk
sağlık çalışanları dahil olmak üzere) destekleyin;
Tıbbi tahliye ve hastane kabulleri durumuna vasilerinin çocuklarla
birlikte kalabilmelerine yönelik prosedürlerin mevcut olduğundan emin
olun;
Engelli çocuklar veya diğer dışlanmış çocuk grupları dahil olmak üzere
kız ve erkek çocuklarının sağlık hizmetlerine erişmelerini engelleyen
bariyerleri belirleyin ve bunlarla mücadele edin;
Engelli çocuklar, azınlık veya ötekileştirilmiş çocuklar ve ergenler dahil
olmak üzere çocuklara yönelik sosyal yardım hizmetleri tasarlayın
böylece mevcut sağlık hizmetlerine erişebilirler (aşı, HIV hizmetleri,
aile planlaması vs.);
Gerekli olan yerlerde savaşın patlayıcı kalıntılarından veya kara
mayınlarından kurtulan çocuklara ve engelli çocuklara yönelik olarak
yaşlarına uygun acil tıbbi, cerrahi ve mümkünse uzun süreli fiziksel
rehabilitasyon ve ortho-prostetik hizmetler sağlanması için
savunuculuk yapın;
Çocuk koruma ve sağlığı konusundaki bilgilerin düzenli incelemesine
yönelik olarak hangi mevcut forumların daha yararlı olduğunu
belirleyin;
Yüksek kalitedeki sağlık müdahalelerinin çocukların güvenliği ve
refahı üzerindeki etkilerini göstermek için çocukların anlatımları dahil
olmak üzere örnek başarı hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde sağlık ve çocuk koruma
arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunun.
SAĞLIK AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER


170
Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir eğitim müdahalesinin bir alt
amacı olarak düşünün;
Çocuklarla çalışmada uzmanlaşmış pediatrisyenler ve sağlık
çalışanlarını belirleyin;
21. STANDART












Müdahalelerden yararlananlar arasında özellikle şiddet, sömürü,
istismar ve ihmal riski altındaki çocukların olduğunu temin edin. Bunlar
arasında yatılı bakımdaki çocuklar, bir veya daha fazla vasisini
kaybeden çocuklar, çocuk vasiler ve hane halkının reisi olan çocuklar,
sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar olabilir.
Refakatsiz çocukların kabul, tedavi ve taburcu olma işlemlerine yönelik
çocuk dostu ve engelli dostu prosedürleri güçlendirin, uyarlayın veya
geliştirin;
En azından acil durumların en ciddi olduğu zamanda sosyal çalışma
görevlilerinin ve çocuk psikologların istihdamını teşvik edin ve uygun ve
mümkün olan yerlerde vakaların belirlenmesi ve sevk edilmesi için
topluluk sağlık çalışanlarını kullanın;
Mevcut sağlık hizmetlerini yeniden düzenleyin böylece bunlar çocuklara
yönelik erişilebilir ve güvenli hale gelirler (topluluk temelli ve evde bakım
sunulmasıyla)
Şiddetin, istismarın, sömürünün ve ihmalin çocuk kurbanları ve
kurtulanlarına müdahale edilmesine yönelik çocuk dostu, güvenli,
erişilebilir ve gizli hizmetleri devreye koyun (HIV testi ve üreme sağlığı
hizmetleri gibi ilgili hizmetlere bağlantılar ve sevkler dahil olmak üzere);
Klinik çalışanlarını çocukların klinik bakımı konusunda eğitin ve klinikle
ilgili olmayan yardımcı çalışanları cinsel şiddete ilişkin işlerin gizliliği ve
koruma ögeleri konusunda eğitin;
Gerekli olan yerlerde savaşın patlayıcı kalıntılarından veya kara
mayınlarından kurtulan çocuklara ve engelli çocuklara yönelik olarak
yaşlarına uygun acil tıbbi, cerrahi ve mümkünse uzun süreli fiziksel
rehabilitasyon ve ortho-prostetik hizmetleri sağlayın;
Ayrılmaların önlenmesi dahil olmak üzere sağlık çalışanlarının işlerine
ilişkin temel çocuk koruma konusunda eğitilmesini temin edin;
Topluluk sağlık çalışanları dahil olmak üzere sağlık çalışanlarının
çalışmaları vasıtasıyla belirlenen çocuk koruma mesajlarını yayın (Bkz.
3. ve 16. Standart);
Beş yaş altı çocuklara yönelik hem topluluk düzeyinde hem de sağlık
tesisi düzeyinde kurtulan çocuklara yönelik ilgili sağlık stratejilerinin
mevcut olduğunu temin edin (Örneğin; aşı kampanyaları, diyare
tedavisi, özel çocuk emzirmenin geliştirilmesi vs.)
Yaşça büyük çocukların cinsel ve üreme sağlığı hizmetlerine
erişimlerini temin edin;
Sağlık konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi veya
çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili
hususları imzalamalarını temin edin
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
171
173
21. STANDART

ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Şiddet (cinsel ve fiziksel şiddet dahil), ihmal,
istismar ve sömürüden etkilenen çocukların
belirlenmesi ve sevk edilmesi konusunda eğitim almış
sağlık personelinin yüzdesi
%80
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
2. Doğum kayıt tesisleriyle ve personeliyle doğrudan
bağlantısı olan incelenen sağlık tesislerinin oranı
%100
3. Cinsel şiddet kurbanı olan ve ruh sağlığı hizmetine
ihtiyaç duyan ve vaka yönetim sisteminde kayıtlı olup
sağlık hizmeti alan çocukların oranı (yaşa ve cinsiyete
göre ayrılmış)
4. Çocukların ailelerinden ayrılmasını önleyecek
prosedürlere aşina sağlık çalışanlarının oranı
21. STANDART
5. Sağlık sektörü stratejisinde ve sağlık hizmetlerinin
sunumunda Ruh Sağlığı ve Psiko-sosyal Destek
kılavuzu dahil edilmiştir
NOTLAR
%100
%90
Evet
6. Farklı yaşlardan kız ve erkek çocuklarının çocuk
dostu sağlık hizmetlerine erişimlerini engelleyen
bariyerler konusunda bir analiz gerçekleştirilmiştir.
Evet
7. Kara mayınlarından hayatta kalanlara yönelik olarak,
kurtulan çocukların özel ihtiyaçlarını da dikkate alan
sağlık ve ortho-prostetik hizmetlerinin oranı
%50
KILAVUZ NOTLAR
1. Sağlık Programları:
Bayan sağlık hizmeti personelinin olduğu kadar bayan topluluk sağlık
çalışanlarının da istihdam edilmesi için özel çaba gösterin. Çoğu vakada
tıbbi bakım alınan kız çocukları bayan personel tarafından bakıldığında ve
tedavi edildiklerinde daha rahat ederler.
Sağlık merkezlerine destek sağlanması bununla sınırlı kalmayacak şekilde
aşağıdakileri kapsar:

172
HIV için temas sonrası profilaksi (hastalığın önlenmesi) gibi
kontrasepsiyon ve ilaç tedavisi
+,-./-0/11)#
Şiddette (cinsel şiddet, yaralanma ve sakatlama dahil), ihmal, istismar ve
sömürüden etkilenen çocuklar; HIV/AIDS hizmetleri dahil olmak üzere
sağlık hizmetlerinin sunumunda özel hususlara ihtiyaç duyarlar. Çalışmalar
engelli çocukların şiddet, istismar, sağlık sorunları ve ihmale ilişkin daha
yüksek risk altında olabileceklerini göstermiştir.


Kara mayınlarının / patlayıcıların kurbanlarına çocuklara uygun ilk
yardım desteğinin verilmesi
İstenmeyen gebeliklerin önlenmesi için aile planlama hizmetleri
Patlayıcı silahları kullanmak ve savaşın patlayıcı kalıntılarıyla temasa
geçmek dahil olmak üzere acil durumlar sebebiyle çocuklar yetişkinlere göre
ciddi yaralanmalara ve sakatlanmalara daha açıktır. Çocukların vücutları
yetişkinlere göre daha küçük ve daha hassas olduğundan acil durumlar
sıklıkla daha karmaşık yaralanmalarla organ ve doku zararlarına neden olur
ve tedavi edilmesi daha zor yaralanmalarla sonuçlanır. Yaralanmalar
sebebiyle uzuvları ampute olan çocuklar, daha karışık rehabilitasyona ve
yapay bacaklarının değiştirilmesine yönelik korektif cerrahiye ihtiyaç
duyarlar.
2. Tıbbi Raporlar:
21. STANDART
Hastalanmanın, yaralanmanın veya ölümün cezai bir eylemin sonucunda
ortaya çıktığı durumlarda doktor tıbbim muayenenin sonuçlarını teyit eden
bireysel bir tıbbi rapor hazırlamalıdır. Eğer doktor tıbbi muayene için
çocuğun bilgilendirilmiş rızasına (onayına) ihtiyaç duyarsa ilgili rıza formları
gerekir. Belirli vakalarda doktorun bu belgeleri adli yetkili mercilere
gönderme yükümlülüğü vardır. Fakat çatışma veya kriz durumlarında bu
belgelerin gönderilmesi, kurbanın hayatını tehlikeye atabilir. Bu yüzden
hukuki olarak uygun olan yerlerde doktor; ilk önce tıbbi gizliliği ve hasta
doktor mahremiyetini savunmalıdır ve daha sonra hastanın veya çocuğun
en yüksek çıkarına dikkat ederek raporu yazmalıdır. Sonuç olarak raporun
kurbana verilmesi gerekir.
3. Kapasite Oluşturma:
Sağlık çalışanları; şiddete, istismara, ihmale ve sömürüye ilişkin temel
konularda sağlık profesyonelleri tarafından sağlanan çocuk koruma eğitimini
almalıdır. Engelli çocukların şartlarına özel ehemmiyet göstermelidirler.
Çocuğa duyarlı adli muayeneler gerçekleştirerek ve çocuk dostu iletişim
kullanarak şiddetin çeşitli biçimlerinin teşhis edilmesini kapsar.
4. Sürdürülebilir Kalkınma:
Acil durumlarda çocuklara yönelik koruyucu müdahalelerin iyileştirilmesine
yönelik gösterilen çabaların, uzun vadede çocuk koruma sisteminin
güçlendirilmesi üzerinde kalıcı etkisi vardır.
5. Tahliye:
İnsani eylem çalışanlarına, askeri personele, yerel kuruluşlara ve
topluluklara bir çocuğu, ebeveyni veya vasiyi tıbbi olarak taburcu etmemeleri
veya ailenin kaydının tutulduğundan ve aile ayrılmasından kaçınılması için
çocukların bakıldığından emin olunmadan onları hastaneye kabul
etmemeleri tavsiye edilmelidir. Aile ayrılmasının önlenmesi için özel
prosedürlerin uygulamaya koması gerekir.
173
175
21. STANDART
KAYNAKLAR
IASC (2005)Guidelines for Gender-based Violence
Interventions in Humanitarian Settings: Focusing on
Prevention of and Response to Sexual Violence in
Emergencies. Chap. 4.8

IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different
needs – Equal Opportunities. IASC Gender Handbook in
Humanitarian Action

IRC (2008). Clinical Care for Sexual Assault Survivors:
a Multimedia Training Tool. Facilitator’ Guide

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response: Minimum Standards in health
action, p.287

UNICEF (2009). The State of the World’s Children 2009

WHO (2004). Clinical Management
Guidelines

WHO (2004). Immunisation in Practice: A
resource guide for Health Workers

WHO (2005). Handbook: Integrated Management of
Childhood illness

WHO (2005). Pocket book of hospital care for children:
Guidelines for the management of common illnesses with
limited resources

WHO (2008). Manual for the health care of children in
humanitarian emergencies

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.clinicalcare.rhrc.org
of Rape Survivors
practical
21. STANDART
174

176
22. STANDART
BESLENME VE ÇOCUK KORUMA
Başkalarına bağımlı oldukları için ve fiziksel olarak hassas oldukları için
çocuklar istikrarsızlık ve kriz dönemlerinde yetersiz beslenmenin tüm
biçimlerine karşı korunmasız olurlar. Çocuğun hayatındaki 1000 gün çocuk
için kritik öneme sahiptir ( fiziksel, ruhsa ve bilişsel); sıkıntı zamanlarında
çocuğun gelişiminden ödün verilmemesi önemlidir. Buna ek olarak ev
içerisindeki beslenme alışkanlıkları, yiyecek tabuları ve gıdaya erişimdeki
ayrımcılık kadınları, erkekleri, kız ve erkek çocuklarını ve kriz zamanlarında
kötüleşen dengesizlikleri farklı şekilde etkileyebilir. Bir taraftan gıda
sağlanmasıyla ilişkili tüm faaliyetlere risk önlemenin dahil edildiğinden emin
olarak çocukların temel beslenme ve gelişimsel ihtiyaçlarının yeterince etkili
şekilde sağlandığının temin edilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
STANDART
Çocuk koruma konuları beslenme programlarının tespit, tasarım, izleme ve
değerlendirme süreçlerinde yansıtılır. Tüm yaşlardan kız ve erkek
çocuklarının ve vasilerinin özellikle gebe veya süt emziren anne ve kızların
güvenli, yeterli ve uygun beslenme ve gıda hizmetlerine erişimleri vardır.
22. STANDART
22. STANDART
TEMEL EYLEMLER
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER





Beslenme konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve
bu bilginin beslenmeye yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman
ayrılmasını temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Beslenme hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve sağlık çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
Çocuk koruma ve beslenme programları arasındaki belirleme ve sevk
mekanizmaları dahil olmak üzere standart operasyon prosedürleri
geliştirin;
Annesi olmayan bebeklere yönelik olarak emziren kadınların ve/veya
sütannelerinin (ya da en son çare olarak uygun telafi beslemenin
sunulmasında) bulunmasında beslenme personeli ile birlikte çalışın;
175
177










BESLENME AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER




Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir eğitim müdahalesinin bir alt amacı
olarak düşünün;
Çocuk koruma odak noktası olarak veya beslenme programı varsa
sosyal çalışma görevlisi olarak hareket edebilecek en az bir eğitilmiş
personel seçin ve ilgili personelin cinsel şiddetten kurtulanların
belirlenmesinde ve ebeveyn desteği, stresle başa çıkma vs. ilişkin
temel psiko-sosyal destek konusunda eğitilmesini temin edin;
Beslenme programlarına kabul edilen refakatsiz ve ayrılmış çocukları
izleyin ve kayıp kişiler açısından çocuk koruma çalışanlarıyla bir
eşgüdümün olmasını temin edin;
Önleme, müdahale ve aynı zamanda sevk mekanizmaları dahil olmak
üzere çocuk koruma mesajlarını beslenmeye, topluluk sosyal yardım
hizmetlerine ve farkındalık yaratılmasına ilişkin faaliyetlere dahil edin;
176
178
22. STANDART
22. STANDART

Mümkün olduğu zamanlarda; Çocuk koruma ve bakıcı sosyal yardım
programlarının yürütüldüğü yerlerin içerisinde veya oraya yakın bir
yerde süt emzirmeleri için kadınlara ve kızlara uygun yer sağlayın;
Süt emzirmekte zorluk çeken kadınları sevk edin;
Hane halkının gıda tüketim şekillerinin belirlenmesi için bu beslenme
çalışanlarıyla ve kim tarafından ne yeneceğine karar verenlerle birlikte
çalışın;
Mümkün olduğu zamanlarda topluluk mobilizasyonu, önleme mesajları
ve beslenme yerlerindeki anne-çocuk merkezleri açısından beslenme
sektörüyle sosyal ve kültürel olarak uygun olanlar, teknik olarak doğru
olanlar ve beslenme ve süt emzirme konulu mesajlar dahil olmak üzere
ortak programlar yürütün;
Uygun ve mümkün olan yerlerde bebek ve çocuk beslemeyi veya risk
altındaki çocuklara yönelik ek beslemeyi uygun çocuk koruma
faaliyetlerine dahil edin;
İnsanların tedavi edici beslenme hizmetlerine sevk edilmesine yönelik
bir sistemin mevcut olduğundan emin olunması için beslenme
personeli ile birlikte çalışın;
İlk altı ay için sadece süt emzirmeyi; sonra kesintisiz emzirmeyi ve
ikinci yıldan itibaren yaşa uygun gıda takviyelerini koruyun, geliştirin ve
destekleyin;
Anneleri yokken diğer çocuklara yönelik geçici bakım düzenlemelerini
takip ederek beslenme merkezlerine yerleştirilen aileleri destekleyin;
Çocuk koruma ve beslenme konusundaki bilginin düzenli olarak
incelenmesine yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı
olduğunu belirleyin;
Kaliteli beslenmenin çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki etkilerini
göstermek için çocukların anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı
hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde beslenme ve çocuk
koruma arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda
bulunun.







Psiko-sosyal destek ve cinsiyete dayalı şiddet dahil olmak üzere
korumaya ilişkin tartışmaları anneler arasındaki beslenme aktivitelerine
dahil edin;
Beslenme merkezlerinin anne sütü ile beslenme konusunda (süt
emzirme) eğitimli bir danışmana sahip olmasını ve süt emzirecek
kadınlara yönelik uygun alanın mevcut olmasını temin edin;
Beslenme programlarının ve ilişkili geçim faaliyetlerinin çocuk bakımı
uygulamaları üzerine olabilecek etkilerini hesaba katmalarını temin edin;
Beslenme ihtiyaçlarının karşılandığının temin edilmesi ve yüksek besin
değerli gıdalara erişimlerinin temin edilmesi amacıyla gebe ve süt
emziren kadınların ve çocuklarının beslenme durumlarını izleyin;
Bebekler ve küçük çocuklar için beslenmedeki, eğitimdeki, erken çocuk
gelişimindeki ve çocuk koruma programlarındaki psiko-sosyal teşvik
faaliyetlerine yönelik kampanya yürütün;
Beslenme konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi
veya çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve
ilgili hususları imzalamalarını temin edin.
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
ÖLÇME
1.Tasarımında, izlenmesinde ve değerlendirilmesinde aile
birliği dahil olmak üzere çocuk güvenliği ve refahının
yansıtıldığı beslenme projelerinin yüzdesi
EYLEM GÖSTERGESİ
22. STANDART
+,-./-0/11))
SONUÇ HEDEFİ
%100
EYLEM HEDEFİ
2. Çocuk koruma yönelik uygun sevk yollarının mevcut olduğu
ve kullanıldığı Sağlık tesislerinin ve beslenme merkezlerinin
yüzdesi
%70
3.Onları güvenle emzirecek kadınlarla birlikte bakım
düzenlemelerine yerleştirilen refakatsiz ve ailesinden ayrılmış
çocukların yüzdesi
%80
4.Beslenme programları aracılığıyla belirlenip ilgili çocuk
koruma kuruluşuna sevk edilen ayrılma, şiddet, istismar,
sömürü ve ihmal vakalarının sayısı
İlgili
Ülkede
belirlenecektir.
5.Kadınların süt emzirmesine yönelik uygun mekanların
sağlandığı çocuk koruma faaliyeti sürdüren yerlerin oranı
%90
6. Çocuk korumada eğitilmiş bir odak noktası kişiye sahip ek
ve tedavi edici beslenme merkezlerinin oranı
NOTLAR
22. STANDART
SONUÇ GÖSTERGESİ
%80
177
KILAVUZ NOTLAR
1. Kapasite Oluşturma:
Çocuk koruma kuruluşları- özellikle
aşağıdakiler konusunda eğitilmelidir.





topluluk düzeyinde
çalışanlar-
Çeşitli beslenme programlarının amaçları ve faaliyetleri hakkında
uygun Bebek ve Küçük Çocuk Besleme mesajları ve temel bilgiler
konusunda;
Çocukların ve kadınların beslenme durumlarının ve besleme
çalışanlarının mevcut olmadığı yerlerin nasıl ölçüleceği ve izleneceği
konusunda;
Besleme çalışanlarının (nütrisyon) mevcut olmadığı durumlarda
emzirme veya ek besleme zorluğu çeken annelerin nasıl belirleneceği
konusunda;
Besleme çalışanlarının mevcut olmadığı durumlarda yanlış ve yetersiz
beslenen çocukların, gebelerin ve emziren annelerin nasıl
belirleneceği konusunda;
Belirlenen vakaların uygun ve mevcut hizmetlere nasıl sevk edileceği
konusunda
Besleme çalışanlarına yönelik çocuk korumaya ilişkin eğitim aşağıdakileri
kapsamalıdır:





Şüphelenilen, çocuklara karşı şiddet, istismar, sömürü veya ihmal
vakalarının nasıl belirleneceği konusunda (Örneğin; emziren anne ve
çocuğu arasındaki bazı sıkıntılı durumlar çocuğun tecavüz sebebiyle
olması yüzünden olabilir);
Engelli çocuklar, yatılı bakımdaki çocuklar, sokaklarda yaşayan ve
çalışan çocuklar gibi dışlanmış grupların beslenme hizmetlerine nasıl
erişebilecekleri konusunda;
Çocuk koruma önlem ve müdahale mesajlarının topluluk beslenmesine
dahil sosyal yardımlar içerisine nasıl dahil edileceği konusunda (
örneğin beslenme faaliyetleri esnasında, cinsel sömürüden ve
istismardan korumaya yönelik radyo mesajlarının yayınlanması, in
yeterli sayıda bayan beslenme personelinin olduğunun temin edilmesi)
Çocuklara dokunmadaki (ele almadaki) uygun yollar konusundaörneğin çocukları tartarken çocuğu askı tipi tartıya en iyi yerleştiren kişi
annesidir)
Bebeklere ve küçük çocuklara yönelik psiko sosyal bu teşviklerin nasıl
geliştirilebileceği konusunda
Psiko sosyal stres altında olabilecek ve desteğe ihtiyaç duyabilecek
ebeveynlerin ve vasilerin nasıl belirleneceği konusunda
Zamanında ve uygun sevk işleminin temin edilmesi için çocuk koruma ve
beslenme kuruluşlarıyla birlikte belirli standart operasyon prosedürleri ve
sevk mekanizmaları üzerinde karar kılınması gerekir. (Bkz. 1. Standart).
178
22. STANDART
22. STANDART

2. Çocuk işçiliği, aile birliği ve eğitim
Çocukların veya diğer aile bireylerinin yetersiz beslenme riski altında veya
bundan muzdarip oldukları durumlarda çocukların, ya tehlikeli çalışmayı
içeren paralı işlere erişmek için ya da gıdaya erişmek için (Örneğin; gıdanın
sağlandığı yatılı bakımlara girme aracılığıyla) ailelerini terk etmeleri ihtimali
daha yüksektir. Aynı şekilde ilgili sebeplerle okuldan ayrılabilecekleri için
çocukların diğer çocuklara, akranlarına erişimi de etkilenebilir. Çocukların
bakımına ve aile birliğine yönelik bir diğer tehdit ise vasilerin paralı işlere
erişmek için kaçmaları sebebiyle aile birliğinin parçalanmasıdır. Bu
dinamiklerin ve ailelerin yaptığı tercihlerin anlaşılması için ve besleme
müdahalelerinin hiçbir şekilde çocukların vasilerinden ayrılmalarını (yatılı
bakımdaki çocuklara orantısız imkanların sağlanması ile) teşvik etmediğini
temin etmek için dikkat gereklidir.
Süt emzirmede zorluk çeken annelerin; emzirmelerine devam etmelerinde
veya eğer istedikleri şey oysa onlara süt yapmalarında yardım edilmesi
konusunda danışma ve destek almaları gerekir. Anneleri ölen, takip
edilemeyen veya emziremeyen bebekler için topluluk içerisinden vasi olarak,
kendi bebeğini emziren anneler bulunmalıdır. HIV oranları yüksekse mevcut
HIV kılavuzuna dikkat ederek sütanne bulmanın uygun olup olmadığını
düşünün. Geleneksel ve kültürel bebek besleme uygulamalarına bakın ve
anne sütü ile beslenmenin geliştirilmesindeki ve desteklenmesindeki anne
veya vasi destek gruplarının geliştirilmesini destekleyin ve teşvik edin. Acil
durumlarda bebek mamalarının kullanılması konulu operasyon kılavuzuna
sadık kalın (Bkz. Kaynaklar).
4. Anne Grupları:
22. STANDART
Bir beslenme programı içerisinde geliştirilen anne grupları, cinsiyete dayalı
şiddet gibi hassas konuların tartışılabileceği destek grupları olabilir. Temel
amacı çocukların yetiştirilmesi olan bir gruba katılarak bir anne konuşma
özgürlüğünü hisseder fakat kendini etiketlenmiş hissetmez ve sosyal
utançtan korunur. Bu anne grupları ve akran desteği ağları; zorla yerinden
edilmenin neden olabileceği sosyal izolasyonu yıkabilir ve büyüyen sosyal
destek ağları yaratabilir. Anne grupları aynı zamanda yaşlı annelerin genç
anneleri eğitmesine yönelik ideal bir zemin sağlar. Bunlar ergen anneler,
cinsel şiddet sebebiyle doğan çocuklar vs. ilişkin zorlukları ve sıkıntıları ele
almada yardım edebilirler. Babalar ve nineler gibi diğer aile üyelerini de bu
tür aktivitelere dahil etme yollarının bulunması önemlidir çünkü bu aile
üyelerinin evde ne yenildiğine, kimin önce ve en çok yediğine, emzirme
süresinin ne kadar olması gerektiğine dair söyleyecek sözleri vardır.
5. Yanlış Beslenme Tedavisi ve Önleme Programları:
Çocuk koruma faaliyetleri; ciddi, orta ve akut dereceli yanlış beslenmenin
tedavi edilmesi amacıyla lipit tabanlı gıda ekleri veya güçlendirilmiş
karmaşık gıdalar kullanan tedavi edici besleme ve ek besleme programlarını
kapsayabilir.
179
22. STANDART
3. Bebek Besleme:
Tedavi edici beslemelerden yararlanan tüm kişilerin ulusal ve uluslararası
beslenme standartlarında belirtilen kabul ölçütünü karşılamaları gerekir.
Aşağıdakilerin temin edilmesi amacıyla özel çaba gereklidir:


Hizmetlerin etiketlenme veya “iltimas” algılarına yol açmaması için;
Hizmetlerin ailelerden veya topluluk beslenmesinden öteye bir çekiş
gücü olmaması için
6. Vitamin A:
Tüm ek gıda veya besleme programları; çocukların bağışıklık sistemlerini
güçlendirmek, kızamık ve diyarenin etkilerini azaltmak ve çocuk körlüklerinin
önlenmesine yardım etmek için A vitaminince zengin gıdaları kullanmalıdır.
Güçlendirilmiş karışık gıdalar, mikrobesin tozları veya yağ tabanlı gıda ekleri
gibi besleyici gıdaların kullanımı teşvik edilerek Özellikle 6-24 ay arası
çocuklara verilen gıdanın yüksek kalitede olmasının teşvik edilmesine yönelik
özel çabalar gösterilmelidir.
7. Sosyal Çalışma Görevlileri:
Uzman çocuk koruma odak (başvuru) noktalarına ve sosyal çalışmacılara
sahip olunması, çocuk koruma hususlarının güçlendirilmesine yardım edebilir.
Bu odak noktalar aşağıdakileri yapabilir:




180
Eğer bir çocuk öldüyse ailelere yardım edebilir;
Sahada çocukların ailelerinden ayrılmasını önlemeye yönelik çabaları
güçlendirebilir
Ayrılmanın, şiddetin, istismarın, sömürünün ve ihmalin muhtemel
sebeplerinin belirlenmesine yardım edebilir;
Vakaların uygun şekilde sevk edilmesine, ailelerle uzlaştırılmasına ve
gerekli olduğunda vakaların takip edilmesine yardım edebilir;
Beslenme hizmetlerine erişimin önündeki engellerin aşılması için
ailelere pratik yardım sağlayabilir (-örneğin; eğer bir anne aynı anda hem
dağıtılan gıda yardımını almak zorundaysa hem de çocuğunu besleme
merkezine götürmek zorundaysa ona hangi yöntemleri takip etmesi
tavsiyesinde bulunarak)
Besleme personeli, vasiler ve topluluk üyeleri arasında çocuk korumaya
yönelik farkındalık yaratılmasının destekleyebilir.
22. STANDART
22. STANDART


KAYNAKLAR
•
IASC (2005). Guidelines for Gender-based Violence Interventions
in Humanitarian Settings. Chap. 4.6
•
IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different needs –
Equal Opportunities. IASC Gender Handbook in Humanitarian
Action. Chap: Gender and Nutrition in emergencies
•
IFE Core Group (2007). Infant and Young Child Feeding in
Emergencies: Operational Guidance for Emergency Relief Staff
and Programme Managers, Version 2.1
•
The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook: Humanitarian
Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response:
Minimum Standards in food security and nutrition, p.139
UNHCR (2011). Operational Guidance on the Use of Special
Nutritional Products to Reduce Micronutrient Deficiencies and
Malnutrition in Refugee Populations
•
UNHCR Policy Related to the Acceptance, Distribution and Use
of Milk Products in Refugee Settings
•
UNHCR/WFP (2011). Guidelines for Selective Feeding: The
management of Malnutrition in Emergencies
•
Convention on the Rights of the Child (1989)
22. STANDART
22. STANDART
•
183
181
23.STANDART
SU, SANİTASYON, HİJYEN (WASH)
VE ÇOCUK KORUMA
Çocuk koruma çalışanlarının; ilgili çocuk koruma faaliyetlerinin çocuklara
yönelik uygun ve güvenli hijyen uygulamalarına katkı sağladığından emin
olunmasında önemli rolleri vardır. Aynı zamanda Hijyen (WASH) programının
çalışanları; müdahalelerin çocukları ve vasilerini koruyacak ve çocukları,
kadınları riske atmayacak şekilde yürütüldüğünden emin olmalıdırlar.
STANDART
Çocuk koruma konuları hijyen programlarının tespit, tasarım,
izleme ve değerlendirme süreçlerinde yansıtılır. Tüm kız ve erkek
çocuklarının, fiziksel ve cinsel şiddeti azaltan uygun hijyen
hizmetlerine erişimleri vardır.
TEMEL EYLEMLER
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER
23. STANDART
•
•
•
•
•
•
182
184
23.STANDART
•
Hijyen konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve bu
bilginin hijyene yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman ayrılmasını
temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Hijyen hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve eğitim çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
Hijyen müdahaleleri ve sorunları hakkında çocuklara ve ailelere verilecek
öncelikli bilgi konusunda karar kılmak amacıyla hijyen çalışanlarıyla
buluşun (hijyen tesislerinin uygun kullanımı, çocuklar arasında sağlıklı
hijyen uygulamaları ve güvenil su arıtması ve depolanması).
Bunları çocuk koruma çalışanları tarafından yürütülen mesajlara dahil
edin;
Çocuk koruma çalışanlarına yönelik eğitimin, uygun hijyen
davranışlarının teşvik edilmesini kapsadığını temin edin (Örneğin;
sabunla el yıkama, güvenli su arıtması ve depolanması, sanitasyon
tesislerinin uygun kullanımı ve dışkıların ortadan kaldırılması gibi);
Çocuklara tuvalet alışkanlıkları kazandırılması için vasileri teşvik edin;






Çocukları hedef alan hizmetlerin ortaya çıktığı, çocukların yaşadıkları veya
özellikle korunmasız oldukları yerler konusunda hijyen çalışanlarına tavsiye
verin;
Çocuk bakım merkezlerinde hijyen hizmetlerinin sağlandığından emin olun;
Hijyen çalışanlarını çocuk koruma eğitimlerine dahil edin;
Çocuk koruma ve hijyen konusundaki bilginin düzenli olarak incelenmesine
yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı olduğunu belirleyin;
Kaliteli hijyenin çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki etkilerini göstermek
için çocukların anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı hikayeleri
toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde hijyen ve çocuk koruma
arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunun.









Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir hijyen müdahalesinin bir alt amacı
olarak düşünün;
İhtiyaçları tespit ederken ve su, sanitasyon ve hijyen tesisleri tasarlarken
çocuk koruma çalışanlarının uzmanlıklarından yararlanın(Örneğin; su
dağıtım noktaları, tuvaletler, banyolar vs.). Kadın ve genç kızlara yönelik
risklerin ele alındığını temin edin;
Müdahalelerden yararlananlar arasında özellikle şiddet, sömürü, istismar ve
ihmal riski altındaki çocukların olduğunu temin edin. Bunlar arasında yatılı
bakımdaki çocuklar, bir veya daha fazla vasisini kaybeden çocuklar, çocuk
vasiler ve hane halkının reisi olan çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli
çocuklar olabilir.
Su toplama kaplarını taşımada çocukların kullanılmasının, onların eğitimine
müdahale etmediğinin temin edilmesi için ve çocukları tehlikeli yerlerde akıl
almaz mesafeleri yürümeye zorlamamaları için ve kapların ebadının
çocukların yaşına ve boylarına uygun olduğunun temin edilmesi için
ebeveynleri ve toplulukları destekleyin;
Kadınların HİJYEN gruplarında eşit oranda temsil edildiğini temin edin ve
Hijyen tesislerinin bulunmasına, tasarlanmasına ve sürdürülmesine yönelik
karar alma süreçlerinde kadınların yer almalarına yönelik onlara yardım
edin;
Çocuklara hijyenin önemini anlamalarında yardım etmek için engellilik ve
cinsiyete ilişkin hayat kurtarıcı mesajlar yayın- çocuklara kontrol hissi ve
yaşam şartlarına alışma becerisi verdiğinden bu mesajların refah içinde
olma durumu üzerinde önemli bir etkisi vardır;
Hijyen çalışanlarının kurtulan çocukları, ayrılan çocukları ve şiddet, sömürü,
istismar ve ihmal riski altındaki çocukları uygun hizmetlere nasıl sevk
edeceklerini bilmelerini temin edin;
Hijyen konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi veya çocuk
korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili hususları
imzalamalarını temin edin
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
183
185
23. STANDART
HİJYEN AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
SONUÇ
SONUÇ
HEDEFİ
SONUÇ
HEDEFİ
NOTLAR
NOTLAR
1. Tasarımında,
Tasarımında, izlenmesinde
izlenmesindeve
vedeğerlendirilmesinde
değerlendirilmesinde
1.
aile birliği
birliği dahil
dahil olmak
olmaküzere
üzereçocuk
çocukgüvenliği
güvenliğiveve
aile
refahının yansıtıldığı
yansıtıldığısu,
su,sanitasyon
sanitasyonve
vehijyen
hijyen
refahının
projelerinin
yüzdesi
projelerinin yüzdesi
%100
%100
2.Popülasyon tarafından
tarafındankadınlar
kadınlarve
vegenç
gençkızlar
kızlariçin
için
2.Popülasyon
güvenli olduğu
olduğu düşünülen
düşünülentuvalet
tuvaletve
vebanyoya
banyoyasahip
sahip
güvenli
umumi tesisleri
tesisleri olup
olupincelenen
incelenensahaların
sahalarınoranı
oranı
umumi
%100
%100
EYLEM GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
EYLEM
EYLEM
HEDEFİ
EYLEM
HEDEFİ
(1)”Güvenli”
terimi
bağlamda
(1)”Güvenli”
terimi
bağlamda
belirlenmeli
buna
belirlenmeli
ve ve
buna
bağlamda
karar
kılınmalıdır
bağlamda karar kılınmalıdır
terim;
cinsiyetlerin
veve
bubu
terim;
cinsiyetlerin
ayrıayrı
ayrı
tutulduğu
tesisler,
ayrı
tutulduğu
tesisler,
kapıların
içindeki
kilitler,
kapıların
içindeki
kilitler,
sağlam
aydınlatma
(erişim
sağlam
aydınlatma
(erişim
yolları
olanlar
dahil)
yolları
içiniçin
olanlar
dahil)
gibigibi
kriterleri
kapsayabilir.
kriterleri
kapsayabilir.
3.Çocuklara
3.Çocuklara uygun
uygunhijyen
hijyentesislerinin
tesislerininmevcut
mevcutolduğu
olduğu
okulların,
okulların, çocuk
çocuk dostu
dostumekanların
mekanlarınve
vesağlık
sağlıktesislerinin
tesislerinin
oranı
oranı
%90
%90
4.Çocukların
4.Çocukların kendilerine
kendilerinegöre
göreaşırı
aşırıbüyük
büyükkaplar
kaplar
kullandığı
kullandığı toplulukların
topluluklarınoranı
oranı
%10
%10
5.Hijyen
5.Hijyen topluluklarında
topluluklarındabay-bayan
bay-bayanoranı
oranı
1:1
1:1
6.Şiddetten
6.Şiddetten kurtulan
kurtulanbir
birçocuğu
çocuğusevk
sevkedebilecekleri
edebileceklerienen
azından
azından bir
bir yerin
yerinadını
adınıbilen
bilenhijyen
hijyençalışanlarının
çalışanlarınınoranı
oranı
%90
%90
(4)”Aşırı
büyük”
Çocuk
(4)”Aşırı
büyük”
Çocuk
koruma
ve ve
Hijyen
eşgüdüm
koruma
Hijyen
eşgüdüm
mekanizması
tarafından
mekanizması
tarafından
belirlenmelidir.
belirlenmelidir.
KILAVUZ
KILAVUZ NOTLAR
NOTLAR
23. STANDART
1.
1. Kapasite
Kapasite Oluşturma:
Oluşturma:
Çocuk koruma çalışanlarına yönelik eğitimin, uygun hijyen davranışlarının
Çocuk koruma çalışanlarına yönelik eğitimin, uygun hijyen davranışlarının
teşvik edilmesini kapsadığını temin edin (Örneğin; sabunla el yıkama, güvenli
teşvik edilmesini kapsadığını temin edin (Örneğin; sabunla el yıkama, güvenli
su arıtması ve depolanması, sanitasyon tesislerinin uygun kullanımı ve
su arıtması ve depolanması, sanitasyon tesislerinin uygun kullanımı ve
dışkıların ortadan kaldırılması gibi). Hijyen çalışanlarına yönelik eğitim, çocuk
dışkıların ortadan kaldırılması gibi). Hijyen çalışanlarına yönelik eğitim, çocuk
koruma sorunlarının kime, nereye ve nasıl rapor edileceğine dair bilgiyi de
koruma sorunlarının kime, nereye ve nasıl rapor edileceğine dair bilgiyi de
kapsamalıdır.
kapsamalıdır.
2. Mesajlar:
2. Mesajlar:
En kritik mesajların düzgün anlaşıldığının temin edilmesi amacıyla çocuklara ve
En kritik mesajların
düzgünilişkili
anlaşıldığının
edilmesi
vasilerine
yönelik hijyenle
mesajlarıtemin
öncelikli
haleamacıyla
getirmeyiçocuklara
düşünün,ve
vasilerine
hijyenle
ilişkili
mesajları
öncelikli
hale getirmeyi
düşünün,
uygun
olanyönelik
yerlerde
öncelikli
hijyen
mesajlarının
ve öncelikli
çocuk koruma
uygun
olan
yerlerde
öncelikli
hijyen
mesajlarının
ve
öncelikli
çocuk
koruma
mesajlarının kullanışsız hale gelmeden birleştirilebileceğini düşünün. Öncelikli
mesajlarının
kullanışsız
hale gelmeden
birleştirilebileceğini
düşünün.
Öncelikli
çocuk
koruma
mesajlarının
aile birliği,
güvenlik ve refah
konularına
çocuk koruma
mesajlarının
aile mesajlarının
birliği, güvenlik
ve refah
konularına
odaklanması
muhtemelken
hijyen
aşağıdakilere
odaklanması
odaklanması muhtemelken hijyen mesajlarının aşağıdakilere odaklanması
muhtemeldir:
muhtemeldir:

Etkili el yıkama(sabunla)
Etkili el yıkama(sabunla)

Dışkıların
güvenli şekilde ortadan kaldırılması
Dışkıların
şekilde ortadan
kaldırılması

Hane
halkıgüvenli
içme suyunun
kirletilmesinin
azaltılması (güvenli su toplama,
 ulaşım
Hane halkı
içme suyunun
kirletilmesinin
azaltılması
su toplama,
ve depolama
ve uygun
olan yerlerde
su arıtma (güvenli
aracılığıyla)
ulaşım ve depolama ve uygun olan yerlerde su arıtma aracılığıyla)
184
186
186
Katı atıkların ortadan kaldırılması, uygun drenaj, vektör kontrolü veya tüm
hayvanların çocuk alanlarından uzakta tutulduğundan emin olunması gibi diğer
türde mesajlar önemli olarak düşünülebilir fakat bunlar ikinci önceliklidir.
Çocuklara yönelik sanitasyon ve hijyen mesajları; yaş, engellilik ve cinsiyet ve
yaratıcı olma açısından uygun olmalıdır.
3. Su Konteynırları (Kapları):
Her ne kadar çocukların su getirmede belirli bir rolleri olsa da bu beklentiye
dikkatle yaklaşılmalıdır. “Özellikle” çocuklara yönelik yapılan kaplar tavsiye
edilmez. Aynı şekilde, su depoları tasarlarken çocukların fiziksel yetenekleri,
koruma ve güvenlik konuları dikkate alınmalıdır.
4. Yaş Grupları:



Bebekler ve 4 yaş altı çocuklar için: Çocuklar sanitasyon tesislerini
doğrudan kullanmaz ve vasileri; yıkama uygulamalarını, bebeklerin
dışkılarını güvenli şekilde nasıl atacaklarını ve portatif tuvaletleri, bebek
bezlerini veya ilgili konudaki diğer materyalleri nasıl kullanacaklarını
bilmelidir.
5-10 yaş arası küçük çocuklar için: su ve sanitasyon tesisleri ebat,
erişilebilirlik ve güvenlik açısından uyarlanmalıdır.
11 yaş üzeri çocuklar ve ergenler için: kadınların regl dönemleri için uygun
materyallere ve aynı zamanda uygun yıkama, yıkanma tesislerine sahip
olmaları gerekir.
5. Genç Kızlar ve Kadınlar:
Su dağıtımı, merkezi bir noktada yapılacaksa dağıtım saatleri kızlara ve
kadınlara danışıldıktan sonra ayarlanmalıdır böylece su getiren çocukların ve
kadınların hava kararmadan ev dönmeleri sağlanır. Cinsiyetlerin ayrımına
yönelik resimlerin kullanıldığı ve içten kilitleri olan ayrı tuvalet ve banyo tesisleri
kadın ve kızlara altı yetişkin erkeklere ve erkek çocuklarına dört oranında
sağlanmalıdır. Uygun aydınlatmayla su, sanitasyon ve hijyen tesisleri görünür
bir yerde olmalıdır-kullanıcı hane halklarına ne kadar yakın olursa o kadar iyi
olur. Bu tesislerin kullanılması, kullanıcılarına saldırılması veya taciz edilmeleri
risklerini artırmamalıdır.
185
187
23. STANDART
Çocukların güvenliğinin ve refahının sağlanmasında güvenli, yaşa uygun Hijyen
tesislerinin sağlanması önemlidir. Tuvaletleri veya yıkanma tesislerini
kullanırken kendini güvende ve rahat hissetmeyen çocuklar; tuvaletini yapmak
için iskan yerlerinin dışına yürümek veya sık tuvalete gitmemek için az yiyip az
içmek gibi riskli veya tehlikeli davranışlara başvurabilirler. Aşağıdaki yaşa
uygun hususların dikkate alınması gerekir:
23. STANDART
KAYNAKLAR

IASC (2005), Guidelines for Gender-based Violence
Interventions in Humanitarian Settings. Chap. 4.5:Water and
sanitation

IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different needs
– Equal Opportunities. IASC Gender Handbook in
Humanitarian Action. Chap: Gender and WASH in
emergencies

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response: Minimum Standards in Water
Supply, Sanitation and Hygiene Promotion, p.79

UNICEF (2011). Water, Sanitation and Hygiene for
Schoolchildren in Emergencies: A Guidebook for Teachers

UNICEF/WHO (2009). Water, Sanitation
Standards for Schools in Low-Cost Settings

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.oneresponse.info

www.unicef.org/wash
and
Hygiene
+,-./-0/11)!
23.STANDART
186
188
24. STANDART
BARINAK VE ÇOCUK KORUMA
Barınma; çocuk korumaya yönelik birçok etkisiyle birlikte çok karmaşık bir
sektördür. Çocukların yeni, sayıca azalmış veya değişmiş aile birlikleriyle veya
yalnız başına yaşadıkları afet esnasında veya afet sonrası dönemlerde
çocukların korunmasızlığı artabilir. Yerlerinden edilmiş insnalarda ve ev sahibi
topluluklarda aile büyüklükleri de büyük ölçüde değişebilir bu da sağlanan
barınaklarda esneklik ihtiyacını doğurur. Yerel arazinin ve mülkiyet haklarının
bilinmesi de barınağın nerede ve nasıl sağlanacağına dair iyi kararlar
alınmasında önemlidir ve bu durum daha fazla şiddete maruz kalmalarından ve
bazı vakalarda şiddetle tahliye edilmelerinden aileleri himaye eder.
STANDART
Çocuk koruma konuları barınak programlarının tespit, tasarım, izleme ve
değerlendirme süreçlerinde yansıtılır. Tüm kız ve erkek çocuklarına ve
vasilerine; koruma ve engelli erişimi dahil olmak üzere temel ihtiyaçlarını
karşılayan ve uzun vadeli çözümleri kolaylaştıran uygun barınak sağlanır.
TEMEL EYLEMLER



24.STANDART




Barınak konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve bu
bilginin barınağa yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman ayrılmasını
temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Barınak hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve barınak çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
Desteğe ihtiyacı olan korunmasız hane halklarına yönelik izleme unsuruyla
bir sevk sisteminin kurulması için ilk kurtarma çalışanlarıyla buluşun;
Çocukların ve vasilerinin barınak ve yerleşimler hakkındaki bilgiyi
nerelerde bulabilecekleri konusunda çocuk koruma çalışanlarının
bilgilendirilmiş olmalarını temin edin;
Okul çağındaki çocukların sayısı, çocuk dostu mekana ihtiyaç duyan
çocukların sayısı vs. dahil olmak üzere kamplardaki ve yerleşimlerdeki
çocukların sayısını barınak personeline bildirin;
Çocuk koruma eylemlerinin barınak ve yerleşim hizmetlerinde uygulamaya
konmasında barınak ve yerleşim kuruluşlarını destekleyin ve tüm çocukları
dahil edin (Bkz. 18. Standart).
187
189
24. STANDART
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER





Topluluk temelli çocuk koruma faaliyetlerinde barınak ve yerleşime ilişkin
uygun mesajları dahil edin;
Barınak sektörü çalışanlarının refakatsiz ve ayrılmış çocuklara ve şiddet,
istismar, sömürü ve ihmalden kurtulan diğer çocuklara yönelik sevk
mekanizmaları hakkında bilgilendirildiğinden emin olun;
Çocuk koruma ve barınak konusundaki bilginin düzenli olarak
incelenmesine yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı
olduğunu belirleyin;
Kaliteli barınağın çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki etkilerini
göstermek için çocukların anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı
hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde barınak ve çocuk koruma
arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunun.
BARINAK VE YERLEŞİM AKTÖRLERİNE YÖNELİK
TEMEL EYLEMLER



24.STANDART
24. STANDART





188
Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir barınak müdahalesinin bir alt amacı
olarak düşünün;
Aşırı kalabalığı önleyin ve barınak desteklerinin, ailelerin bir arada
kalmasını desteklediğini ve teşvik ettiğini temin etmek için proje tasarımını
ve uygulanmasını gözden geçirin;
Onların hepsini bir araya koymadan ve etiketlenme riskine atmadan bu
topluluklardaki ailelerin çeşitli ihtiyaçlarına, engelliliklerine müdahale
edecek barınak ve yerleşim tasarlamak amacıyla etkilenen toplulukların
erkek ve kadın üyeleriyle birlikte çalışın (Bkz. 18. Standart);
Barınak ve Yerleşim projelerinde çalışan personelin; refakatsiz ve ayrılmış
çocuklar, cinsel sömürü ve istismar ve sömürücü çocuk işçiliği dahil olmak
üzere çocuk konuları hakkında yeterli bilgi ve eğitime sahip olduğunu
temine edin;
Aktarma barınaklarının güvenli olduğunu temin edin;
Eğitime yönelik mekanlar, çocuk dostu mekanlar vs. dahil olmak üzere
çocuklara yönelik yeterli toplama mekanlarının belirlenmesi için çocuk
koruma çalışanlarıyla birlikte çalışın ve çocukların aktivitelerine, gayriresmi eğitimlerine ve kültürel merasimlerine yönelik uygun mekanlar
sağlayın;
Barınak konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi veya
çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili
hususları imzalamalarını temin edin
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
190
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Tasarımında, izlenmesinde ve değerlendirilmesinde
aile birliği dâhil olmak üzere çocuk güvenliği ve
refahının yansıtıldığı barınak projelerinin yüzdesi
%100
2. Programın tüm yönlerinin çocukların güvenliğine ve
refahına katkı sağladığı tespitinde bulunan, barınak
programlarından yararlananların yüzdesi
%90
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3.Çocukların ve vasilerinin barınak ve yerleşim
sıkıntılarını rapor edebilmeleri hakkında bilgi
sağlayabilen çocuk koruma çalışanlarının yüzdesi
4. Refakatsiz ve ailelerinden ayrılmış çocuklara
yönelik sevk mekanizmaları hakkında gerekli bilgiyi
sağlayabilen Barınak sektörü çalışanlarının oranı
%100
5.Çocukların aktivitelerine yönelik bir veya birden
fazla mekandan erişilebilir bir uzaklıkta olan yapılı
barınakların sayısı
%90
NOTLAR
(4) Çocuklara yönelik
erişilebilir “Erişilebilir
uzaklık” teriminin bağlamda
belirlenmesi gerekir.
%90
KILAVUZ NOTLAR
189
191
24.STANDART
Tespitler; barınağa ilişkin korunma sıkıntılarının belirlenmesi amacıyla kız ve
erkek çocuklarını, yetişkin kadın ve erkekleri kapsamalıdır ve risk altındaki
çocukların vasilerini kapsamalıdır. Özellikle dağıtım zamanlarında ve yerlerinde
ve sahanın kurulmasında erkeklerden ayrı şekilde kadınlara ve kızlara öncelikli
olarak danışılmalıdır. Bu desteklere eşit erişimi temin edecektir ve şiddet
risklerinin azaltılmasına yardım edecektir. İzleme ekipleri mümkün ölçüde
engelli erkek ve kadınları kapsamalıdır. Engelli insanlara yönelik erişilebilir
barınakların olması önemlidir. Bazı çocukların acil durum öncesinde veya acil
durum sebebiyle engel durumu (sakatlığı) olabilir ve bu çocuklar kendilerini
daha fazla zarardan koruyabilmeleri için barınakları içerisinde ve dışarısında
serbestçe hareket edebilmelidirler ve bu çocukların tuvaletlere ve sanitasyon
tesislerine kolay erişimi olmalıdır. Okullar, çocuk dostu mekânlar vs. için saha
planlayıcılarının çocukların sayısını ve ilgili gereksinimlerini bilmeleri önem
teşkil eder. Saha planlayıcılarının aynı zamanda kayıt esnasına belirlenen,
barınak erişimi açısından özle ihtiyaçları olabilecek çocukların farkında olmaları
gerekir.
24. STANDART
1. Tespitler:
2. Programlama:
En hassas grupların kısa ve uzun vadeli barınak ihtiyaçlarının ele alındığının
temin edilmesi için barınak uzmanlarıyla birlikte çalışın. Bu ise barınak
birimlerini inşa etmede kadınlara, evin reisinin çocuk olduğu hane halklarına,
yaşlılara ve engellilere yardım sağlanması için daha geniş toplulukların
taşınması anlamına gelebilir. Aynı zamanda özel grupların ihtiyaçlarının ele
alınması için barınak programların uyarlanmasını (çadıra ihtiyaç duyan
insanların sayısında esnekliğe izin verilerek) ve tüm aileler için uzun vadeli
çözümlerin temin edilmesini de kapsayabilir. Eğer çok eşlilik durumu varsa tüm
hane halklarındaki yetişkin kadınların yardım alması gereken insanlar olarak
kayıt altına alınması önemlidir böylece ikinci eşler ve onların çocukları
dışlanmamış olur.
Erkek ve kız çocukların ayrı ayrı yatmalarına imkan tanınması için yeteri kadar
yatak ve battaniye sağlanmalıdır. Yeterli barınak sağlayarak çocukların ve
ailelerin ayrılmasını engelleyecek adımlar atın ve kadınlara ve çocuklara yönelik
yeterli mahremiyetin ve saygınlığın olmasını temin edin; örneğin, yemek
yaparken ve banyo yaparken. İyi aydınlatılan sahalar ve yıkanma tesisleri
sağlayarak yerleşimlerin güvenli olduğundan emin olun.
Çocukların okullara ulaşması için güvenli yolların olmasının, yeterli çocuk dostu
mekanların olmasının, yerde çukurların ve açık su kaynaklarının olmamasının
temin edilmesi dahil olmak üzere barınak stratejilerinin çocuklara yönelik
tehlikeleri artırmaması önemlidir.
24. STANDART
3. Çok-Disiplinlilik:
Barınaklar tek başına bir proje olarak planlanamaz: Planlar ve eylemler, çocuk
korumanın da dahi olduğu sektörlerin geneli tarafından koordine edilir.
4. Kapasite Oluşturma:
Genellikle barınak uzmanları, resmi eğitimlerinde çocuk korumayı
almamışlardır. Bu yüzden çocuk korumanın barınak sağlamaya ilişkin bütün
eylemlerde dahil edildiğinin temin edilmesine yönelik etkili yollar bulmak için
çocuk koruma kuruluşlarının barınak uzmanlarıyla birlikte çalışması kritik
öneme sahiptir.
90%
90%
190
192

Corsellis, T. and Vitale, A (2005). Transitional
Settlement: Displaced Populations

IASC (2005). Guidelines for Gender-based Violence
Interventions in Humanitarian Settings. Chap. 4.7:
Shelter and site planning and non-food items

IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different
needs – Equal Opportunities. IASC Gender Handbook
in Humanitarian Action. Chap: Gender and Shelter in
emergencies
IFRC and UN-Habitat (2009). Shelter Projects 2009


Joseph, A., John, F., Kennedy, J., Esteban, L. (2008),
IASC Shelter Projects 2008

OCHA (2010). Shelter after disaster: strategies for
transitional settlement and reconstruction. Geneva

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response: Minimum Standards in
Shelter, Settlement and Non-Food Items, p.239

UNHCR and IOM (2010). Collective Centre Guidelines

Convention on the Rights of the Child (1989)
191
193
24. STANDART
KAYNAKLAR
25. STANDART
KAMP YÖNETİMİ VE ÇOCUK KORUMA
Kamp yönetiminin asıl amacı, koruma ve etkili yardımda gerekli mekânın
yaratılmasıdır. Bu durum çocuk korumayı birçok yönden etkiler; kampın fiziksel
olarak planlanması yönünden, desteğin dağıtılması yönünden veya çocukların
hayatını etkileyen kararların alınması yönünden etkiler. Kamp yönetim ekibi;
çocukların tehditlere maruz kalmadıklarının, risk altındaki belirli çocukların
belirlenmesinin, onların ihtiyaçlarının tespit edilip bunları ele alacak eyleme
geçilmesinin temin edilmesinden sorumludur. Sonuç olarak çocuklara yönelik
sorumlulukları olan kamp yönetim personelinin, onları korumaya ilişkin
becerilere ve bağlılığa sahip olması gerekir.
STANDART
Çocuk koruma konuları Kamp Yönetimi programlarının tespit, tasarım,
izleme ve değerlendirme süreçlerinde yansıtılır. Kamplarda yaşayan tüm kız
ve erkek çocuklarının güveliği ve refahı, kamp yönetim yapıları aracılılığıyla
korunur.
TEMEL EYLEMLER
KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER
25. STANDART
•
•
•
•
•
•
•
192
194
25.STANDART
•
Kamp yönetimi konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun
ve bu bilginin kamp yönetimine yönelik sonuçlarının tartışılmasına
zaman ayrılmasını temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Kamp yönetimi hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve
çocuklarla yapılan tartışmalara dahil edin ve kamp yönetimi çalışanlarını
bu tartışmalara katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri
altındaki çocukların şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane
halkının reisi olan çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar)
görüşün;
Ailelerinden ayrılmış çocuklara, hane halkının reisi olan çocuklara ve risk
altındaki diğer çocuklara ve vasilere yönelik konaklama ve diğer
mekanların güvenli olmasını temin edin;
Topluluk temelli ve devlete dayalı çocuk koruma aktörlerinin kamp
yönetim yapılarının farkında olmalarını temin edin;
Kamp yönetim çalışanlarını çocuk koruma eğitimlerine dahil edin;
Kız ve erkek çocukların kamp içerisindeki karar alma süreçlerinde yer
almalarını destekleyin;
Engelli çocukların ve vasilerinin kamp içerisine katılımlarını destekleyin;








Çocukların profillerinin çıkarılmasının temin edilmesi için ve risk altındaki
çocukların belirlenip koordineli destekle takip edilmesi için kamp kayıt
birimiyle ve kamp yönetimiyle birlikte çalışın;
Çocuklara yönelik hizmetlerin ve kaynakların adil dağıtımına yönelik
savunuculuk yapılmasında kamp yönetimini destekleyin;
Şiddetten, sömürüden, istismardan ve ihmalden kurtulan tüm çocuklara
yönelik uygun müdahalelerin temin edilmesi için etkili ve güvenli sevk
mekanizmalarını kurun;
Özellikle cinsel sömürü ve istismar konusundaki şikâyetleri ele almaya
yönelik metotlar oluşturulmasında kamp yönetimini destekleyin;
Kamp yönetimi, topluluk ve ebeveynler arasında çocuk koruma hakkında
farkındalık yaratacak faaliyetlerin mevcut olmasını temin edin;
Çocuk koruma ve kamp yönetimi konusundaki bilginin düzenli olarak
incelenmesine yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı
olduğunu belirleyin;
Kaliteli kamp yönetiminin çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki etkilerini
göstermek için çocukların anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı
hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde kamp yönetimi ve çocuk
koruma arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda
bulunun.









Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir kamp yönetimi müdahalesinin bir alt
amacı olarak düşünün;
Çocukların ve ebeveynlerinin seslerinin duyulduğunun temin edilmesi için
kamp yönetim yapılarında ve mekanizmalarındaki bay, bayanlar ve sosyal
grupların dengeli dağılımını temin edin (Örneğin; engelli çocukları ve etnik
azınlıkları temsil edebilecek kişilerin dahil edilmesini temin edin)
Kamp yönetim yapısı içerisinde çocuklara yönelik bir odak noktası
(merkez) kişi atayın;
Çocukların görüşlerini karar alma süreçlerine dahil edin;
Topluluk temelli çocuk koruma mekanizmalarını ve devlete dayalı çocuk
koruma aktörlerini kampa ve diğer genel alanlara dahil edin ve sevk
mekanizmalarındaki rolleri ve sorumlulukları belirleyin;
Kamplardaki güvenli çocuk koruma izleme sistemlerini kurun veya
destekleyin ve özel (belirli) çocuklar ve aileler için gereken sevk
mekanizmalarının oluşturulmasına yardım edecek çocuk koruma
çalışanlarının listesini çıkarın;
Kamplardaki çocukların profillerinin çıkarılmasında ve özel korunmasızlığı
(hassasiyeti) olan çocukların belirlenmesinde ailelerden ve topluluklardan
bilgi edinin ve nüfus kayıt bilgilerini kullanın;
Kamptaki çocuklara hizmet sağlanmasına yönelik kampanya yürütün;
Çocuklara yönelik koruyucu alanların temin edilmesi amacıyla saha
planlamasını, dağıtımları ve diğer kamp faaliyetlerini koordine edin;
193
195
25. STANDART
KAMP YÖNETİMİ AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER
•
•
Kamp yönetimi konusunda çalışan kişilerin davranış kuralları sözleşmesi
veya çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili
hususları imzalamalarını temin edin;
Çocuk koruma çalışanlarını, onların görüş ve bilgilerinin sonucunda
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin
ÖLÇME
SONUÇ GÖSTERGESİ
SONUÇ HEDEFİ
1. Tasarımında, izlenmesinde ve değerlendirilmesinde aile
birliği dâhil olmak üzere çocuk güvenliği ve refahının
yansıtıldığı kampların yüzdesi
%100
2. Kampı güvenli olarak değerlendiren kızların, erkeklerin
ve vasilerin oranı
%90
EYLEM GÖSTERGESİ
EYLEM HEDEFİ
3. Karar alma süreçlerinde kızları ve erkekleri dahil eden
kamp yönetim yapılarının oranı
%80
4. Karar alma süreçlerinde engelli çocukları ve
ebeveynlerini dahil eden kamp yönetim yapılarının oranı
%60
5. Çocuk koruma sorunlarına müdahale edilmesinde
kendi rollerini ve sorumluluklarını açıkça anlatabilen
kamp yöneticilerinin ve çocuk koruma çalışanlarının oranı
25. STANDART
6. Kız ve erkek çocuklarına yönelik olarak (geceleri dahil)
güvenli ve güvenli şekilde erişilebilir kriterlerini
karşılayan temel hizmet erişim noktalarının (su kaynak
noktaları, dağıtım noktaları, sağlık merkezleri, topluluk
merkezleri ve tuvaletler) oranı
NOTLAR
%80
%100
KILAVUZ NOTLAR
1.Tespit:
Kamp yönetiminin çocuk koruma işine dahil edilmesinden önce, kamp yönetim
yapıları ve siyasi veya askeri taraflar ve onların ortaya koydukları tehditler
arasındaki bağlantıların anlaşılması için bir analiz gerçekleştirilmelidir.
Kamp yönetimi içerisindeki çocuk korumaya yönelik odak kişiler (kilit kişiler);
kamp içerisindeki risklerin belirlenmesinde ve bunlara müdahale edilmesinde;
çocuklara dair sorunların, fikirlerin ve konuların karar alma sürecinde temsil
edilmesinde ve erişilebilir, güvenli saha planlarının mevcudiyetinin temin
edilmesinde ve kamplarda ortaya çıkan çocuk koruma sorunlarının sevk
edilmesinde kamp yönetim yapılarıyla birlikte hareket edebilir.
194
196
25.STANDART
2. Odak (Merkezi) Noktalar:
3. Topluluk Temelli:
Topluluk temelli çocuk koruma mekanizmaları, farkındalık yaratılması için ve
çocuk koruma faaliyetlerinin yürürlüğe konması için etkili bir araç olabilir. Bunlar
aynı zamanda kamp içerisinde risk altında bulunan çocukların belirlenmesinde,
ilgili birimlere sevk edilmesinde ve izlenmesinde faydalıdır (Bkz. 16. Standart).
Çocukları korumada önceden mevcut olan mekanizma ve yapıların anlaşılması,
çocuk koruma sorunlarına yönelik müdahaleye ciddi biçimde fayda
sağlayacaktır. Acil durum; mevcut, pozitif yapıların güçlendirilmesine yönelik bir
fırsat sunar.
4. Adil (Tarafsız) Erişim:
Tüm çocukların; ihtiyaçlarına uygun eğitim tesislerine, sağlık ve psiko-sosyal
hizmetlere ve rekreasyon ve dini faaliyetlere erişim hakları vardır. Düzenli
yerinde kontroller ve gözlemler gerçekleştirerek ve çeşitli hizmetlerden ve
destek sunucularından alınan yaşa ve cinsiyete göre sınıflandırılmış bilgiler
kullanarak tüm erkek ve kız çocuklarının kamp hizmetlerine eşit erişimlerinin
olduğunu doğrulayın. Kamp ve güvenlik yönetimi hakkındaki bilgiler kız ve erkek
çocuklarına, yetişkin erkek ve kadınlara eşit olarak sunulmalıdır.
Çocukların öğrenme ve oynama mekanlarının yeri, boyutu ve sayısı saha
planlamasının ilk aşamasından itibaren dikkate alınmalıdır. Çocuk dostu
mekanlara, okullara, oynama alanlarına vs. yönelik ilk planda yer ayrılması;
çocuklara yönelik mekanların kamp sınırlarına veya çocukların evlerinden uzak
mesafelere yerleştirilmesinden veya alan yoksunluğu sebebiyle tamamen saf
dışı bırakılmasından kaçınılmasına yardım eder. Çocukların kampta ne kadar
kalacaklarını, mevcut geçim kaynaklarını ve kalıcı barınaklara yapılacak
transferler gibi hususları dikkate alan çocukların ve ailelerin refahlarına yönelik
somut bir plan hazırlayın. Çadırlar ve barınaklar arasında standart bir mekan
ölçüsü belirleyin.
6. Güvenlik:
25.STANDART
Kamp yönetimi; cinsiyete dayalı şiddet, adam kaçırmalar, saldırılar, çocuk
işçiliği, savaşın patlayıcı kalıntıları ve kara mayınları olaylarıları gibi güvenlik
sorunlarını izlemelidir. Kız çocukları ve kadınların, erkek çocukları ve yetişkin
erkeklerin karşılaştığı koruma risklerinin ve farklı ihtiyaçlarının profillerini
geliştirebilirler. Örneğin; bu kapsamda kadınlar ve kızlar tarafından sıklıkla
kullanılan alanların yeterince aydınlatılması, odun toplama yollarında devriye
gezilmesi, okul yollarının izlenmesi ve Savaşın Patlayıcı Kalıntılarıyla kirletilmiş
alanların işaretlenmesi olabilir.
7. Şikâyet Mekanizmaları:
Kamptaki mal ve hizmetlerin alımında kadınların, kızların ve erkek çocuklarının
ve yetişkin erkeklerin yaşadığı cinsel şiddet ve istismar iddialarının
dinlenmesine ve soruşturulmasına yönelik gizli şikâyet mekanizmaları kurun.
195
197
25. STANDART
5. Saha Planlaması:
OUTCOME INDICATOR
KAYNAKLAR
NRC (2008). Camp Management Toolkit

Corsellis, T. and Vitale A. (2005) Transitional Settlement:
Displaced Populations

IASC (2005). Guidelines for Gender-based Violence
interventions in humanitarian settings, Chap. 4.7: Shelter
and site planning and non-food items

IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different
needs – Equal Opportunities. IASC Gender Handbook
in Humanitarian Action. Chap: Gender and CCCM in
emergencies

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response: Minimum Standards in Shelter,
Settlement and Non-Food Items, p.239

Convention on the Rights of the Child (1989)

www.nrc.no/camp
25. STANDART

25.STANDART
196
198
26. STANDART
26. STANDART
YARDIMLARIN DAĞITIMI VE ÇOCUK KORUMA
Acil, hayat kurtarıcı yardımların dağıtılması, acil durum müdahalesinde atılacak
en önemli adımlardan biridir ve bu çocukların güvenliğini ve refahını dikkate
değer biçimde iyileştirebilir. Bunun yanında gıdaların ve diğer yardım
malzemelerinin dağıtılma şeklinin de kadınlar ve çocukların yaşadığı tehditler
üzerinde büyük etkisi vardır. Zamanında ve tam olmasının yanında herhangi bir
dağıtımın gerçekten iyi planlanması ve en yüksek profesyonel standartlara göre
gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
STANDART
Çocuklar; insani yardıma kız ve erkek çocuklarını şiddetten, sömürüden,
istismardan ve ihmalden koruyan verimli ve iyi planlanmış dağıtım
sistemleri aracılığıyla erişirler.
TEMEL EYLEMLER






Dağıtım konusunda çalışanlara çocuk koruma tespit bilgisi sunun ve bu
bilginin dağıtıma yönelik sonuçlarının tartışılmasına zaman ayrılmasını
temin edin;
İlerlemenin takip edilmesi için bu Standartta önerilen hangi göstergenin
kullanılması gerektiğine karar verin;
Dağıtım hakkındaki soruları vasilerle, topluluk üyeleriyle ve çocuklarla
yapılan tartışmalara dahil edin ve eğitim çalışanlarını bu tartışmalara
katılmaya davet edin. Farklı bakım düzenlemeleri altındaki çocukların
şartlarını (Örneğin; yatılı bakımdaki çocuklar, hane halkının reisi olan
çocuklar, sokaktaki çocuklar ve engelli çocuklar) görüşün;
Refakatsiz ve ailelerinden ayrılmış çocuklara ve evin yaşça en büyük
üyesinin bir çocuk olduğu hane halklarına karne verilmesi için gereken
bilgileri ekiplere sağlayın, böylece gıdaları ve gıda dışı malzemeleri daha
fazla ayrılıklara sebep olmayacak şekilde alabilirler. Gerekirse dağıtımda
çocuklara eşlik edin;
Radyo, yazılı baskı vs. gibi farklı medya araçları kullanarak engelli
çocukların ve insanların dağıtımlar hakkındaki bilgiye erişimlerini sağlayın;
Kadın ve kızlara vermeleri için dağıtım ekiplerine kültürel olarak uygun
gıda dışı hijyen malzemeleri önerin; Örneğin; çocuk elbiseleri ve ayakkabı,
kız ve erkek çocuklarının ayrı ayrı uyumalarına imkan sağlayacak yeterli
yatak ve battaniye ve gerektiğinde mahremiyet perdesi olarak da
kullanılabilecek cibinlikler (kültürel bağlama dayanarak bebek bezleri ve
oyuncaklar da düşünülebilir)
197
199
26. STANDART
ÇOCUK KORUMA AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER








DAĞITIM AKTÖRLERİNE YÖNELİK TEMEL EYLEMLER





198
Etkilenen nüfusun güvenliğini her bir dağıtım müdahalesinin bir alt amacı
olarak düşünün;
Dağıtımların planlanmasında ve gerçekleştirilmesinde çocuk koruma
çalışanlarının uzmanlıklarını listeleyin;
Dağıtım sistemlerinin tasarlanmasında ve geliştirilmesinde kadınların,
kızların ve erkek çocuklarının dahil olmasını temine din ve bu sistemlerde
kadınların, yetişkin kızların ve erkeklerin lider rolü oynamalarını temin edin;
Gıda ve gıda dışı ürünlerin belirlenen kişilere erişmesini temin etmek
amacıyla Gıda ve gıda dışı ürünlerin toplam dağıtım hattını ve kadınların,
erkek ve kız çocuklarının ve diğer risk grubundakilerin beslenme
durumlarını izleyin;
Eğer çok eşlilik durumu varsa tüm hane halklarındaki yetişkin kadınların
yardım alması gereken insanlar olarak kayıt altına alınması önemlidir
böylece ikinci eşler ve onların çocukları dışlanmamış olur;
200
26. STANDART
26. STANDART

Dağıtım tasarımının çocukları riske atmadığını temin etmek amacıyla
dağıtım ekipleriyle ve kurumlarıyla birlikte çalışın-Örneğin; dağıtım yerinin
güvenli ve temiz olmasını, dağıtımın kendisinin güvenli ve iyi organize
edilmiş olmasını ve dağıtım yerinde gölgelik ve suyun mevcut olmasını
temin edin. Malzemeleri kimin alacağı konusunda dağıtım ekibinin iyi
bilgilendirildiğinden emin olun (en az bir ebeveynle yaşayan çocuklar için
genelde yardımı annenin alması tercih edilir);
Dağıtım ekipleriyle birlikte dağıtım noktalarına erişmeleri için dışlanmış
çocukları destekleyin (sokak çocukları, yaralanmış çocuklar, engelli
çocuklar ve hane halkının reisi olan çocuklar)
Dağıtımların etrafındaki ihlallere ve istismarlara yönelik olarak erişilebilir
ve gizli bir raporlama mekanizması tasarlayın ve dağıtımlardan
faydalananların insani yardımı ücretsiz olarak alabilecekleri haklarının
farkında olduklarını temin edin;
Kayıt çalışanlarının çocuk koruma konuları hakkında, dikkate alınan
hassasiyet kriterleri ve karşılaşabilecekleri hassas konuları nasıl ele
alabilecekleri hakkında bilgilendirilmelerinin temin edilmesi için dağıtım
ekipleriyle birlikte çalışın;
Dağıtım ekiplerinin kalabalık kontrolü ve çocuklarla nasıl etkileşime
geçecekleri konusunda eğitimli olmalarını temin edin;
Mümkün olan yerlerde, asgari standartların karşılandığının temin edilmesi
için dağıtımlarda çocuk koruma çalışanları bulundurun;
Çocuk koruma ve yardım dağıtımı konusundaki bilginin düzenli olarak
incelenmesine yönelik önceden var olan hangi forumların en yararlı
olduğunu belirleyin;
Kaliteli dağıtımın çocukların güvenliği ve refahı üzerindeki etkilerini
göstermek için çocukların anlatımları dahil olmak üzere örnek başarı
hikayeleri toplayın;
Afet Sonrası İhtiyaç Analizi veya Çatışma Sonrası İhtiyaç Analizi gibi
değerlendirme ve kaynak tahsis süreçlerinde dağıtım ve çocuk koruma
arasındaki bağlantının araştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunun.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
••
••
Evin reisinin çocuk olduğu hane halklarına ve refakatsiz ve ayrılmış
Evin reisinin
çocuk
olduğukarneler
hane halklarına
ve ve
refakatsiz
ayrılmış
çocuklara
kendi
adlarına
verilmesini
onların vedaha
fazla
çocuklara sebep
kendi adlarına
ve onların
daha fazla
ayrılmaya
olmayan karneler
bir yollaverilmesini
gıda ve gıda
dışı malzemelerin
ayrılmaya sebep
olmayan
yolla gıda ve gıda dışı malzemelerin
dağıtımlarını
almalarını
teminbir
edin;
dağıtımlarını
teminsanitasyon
edin;
Kadınlara
ve almalarını
kız çocuklarına
ve hijyen ürünleri, çocuklara göre
Kadınlara
ve kız çocuklarına
sanitasyon
ve hijyen
ürünleri,
çocuklara göre
elbise
sağlanmasını
temin edin
ve çocukların
bulaşıcı
hastalıklara
karşı
elbise
sağlanmasını
temin
edin
ve
çocukların
bulaşıcı
hastalıklara
karşı
hassasiyetlerinin azaltılması amacıyla onlara ayakkabı veya koruyucu
hassasiyetlerinin
azaltılması amacıyla onlara ayakkabı veya koruyucu
ayak
giyeceği sağlayın;
ayak
giyeceği
sağlayın;
Çocuk koruma aktörleri tarafından belirlenen risk altındaki çocukların
Çocuk koruma
aktörleri
tarafından
belirlenen
altındaki
dağıtım
noktalarına
erişimlerine
yardım
edin (burisk
kapsam
sokakçocukların
çocukları,
dağıtımçocuklar,
noktalarına
erişimlerine
kapsam
sokak
çocukları,
yaralı
engelli
çocuklaryardım
veya edin
evin (bu
reisinin
çocuk
olduğu
hane
yaralı çocuklar,
halkları
vardır); engelli çocuklar veya evin reisinin çocuk olduğu hane
halkları vardır);
Dağıtımlardaki ihlallere ve istismarlara yönelik erişilebilir ve gizli raporlama
Dağıtımlardaki ihlallere ve istismarlara yönelik erişilebilir ve gizli raporlama
mekanizmalarının mevcut olmasını ve yardımı alacak kişilerin bu yardımın
mekanizmalarının mevcut olmasını ve yardımı alacak kişilerin bu yardımın
ücretsiz olduğunu bilmelerini temin edin;
ücretsiz olduğunu bilmelerini temin edin;
Kayıtlarda, dağıtımlarda ve fuarlarda ayrı bekleme ve giriş hatları kurun
Kayıtlarda, dağıtımlarda ve fuarlarda ayrı bekleme ve giriş hatları kurun
böylece gebe kadınlara, bebeği olan insanlara, refakatsiz çocuklara ve
böylece gebe kadınlara, bebeği olan insanlara, refakatsiz çocuklara ve
yaşlılara, hastalara ve engellilere ilk önce yardım edilir;
yaşlılara, hastalara ve engellilere ilk önce yardım edilir;
Dağıtım
çalışan kişilerin
kişilerin davranış
davranış kuralları
kuralları sözleşmesi
sözleşmesiveya
veya
Dağıtım konusunda
konusunda çalışan
çocuk
korumaya
ilişkin
diğer
politikalar
konusunda
eğitilmesini
ve
ilgili
çocuk korumaya ilişkin diğer politikalar konusunda eğitilmesini ve ilgili
edin
hususları
temin edin
hususları imzalamalarını
imzalamalarını temin
Çocuk
onların görüş
görüş ve
ve bilgilerinin
bilgilerinin sonucunda
sonucunda
Çocuk koruma
koruma çalışanlarını,
çalışanlarını, onların
değiştirebilecekleri
eğitimlere
veya
atölye
çalışmalarına
davet
edin.
değiştirebilecekleri eğitimlere veya atölye çalışmalarına davet edin.
ÖLÇME
ÖLÇME
SONUÇHEDEFİ
HEDEFİ
SONUÇ
1.
güvenliklerinive
verefahını
refahını
1.Dağıtımın
Dağıtımın kendilerinin
kendilerinin ve
ve çocuklarının
çocuklarının güvenliklerini
tehlikeye
dağıtımdan faydalanan
faydalanankişilerin
kişilerinoranı
oranı
tehlikeye atmadığını
atmadığını düşünen
düşünen dağıtımdan
%100
%100
2.
çocuklarının ve
ve vasilerinin
vasilerininkarşılaştığı
karşılaştığı
2.Acil
Acil durumlarda
durumlarda kız
kız ve
ve erkek
erkek çocuklarının
özel
hesaba katılmıştır.
katılmıştır.
özel hassasiyetler
hassasiyetler dağıtımlar
dağıtımlar planlanırken
planlanırken hesaba
Evet
Evet
EYLEM
EYLEM GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
EYLEMHEDEFİ
HEDEFİ
EYLEM
3.
etkili erişimi
erişimi olan
olanrefakatsiz
refakatsiz
3.Gıdalara
Gıdalara ve
ve gıda
gıda dışı
dışı malzemelere etkili
çocukların,
reisinin çocuk
çocuk olduğu
olduğuhane
hane
çocukların, sokak
sokak çocuklarının
çocuklarının ve evin reisinin
halklarının
halklarının oranı
oranı
%100
%100
4.
planlarında farklı
farklı yaşlardan
yaşlardankız
kızve
ve
4.Gıda
Gıda dışı
dışı malzemelerin
malzemelerin dağıtım planlarında
erkek çocuklarına
çocuklarına yönelik
yönelik gıda dışı malzemeler
erkek
malzemeler mevcuttur.
mevcuttur.
Evet
Evet
5.Dağıtıma
Dağıtıma yönelik
yönelik kaydedilen refakatsiz
5.
refakatsiz ve
ve ayrılmış
ayrılmış çocukların
çocuklarınve
ve
evinreisinin
reisinin çocuk
çocuk olduğu hane halklarının
evin
halklarının oranı
oranı
%90
%90
6.Özellikle
Özellikle özel
özel ihtiyaçları
ihtiyaçları olanlar olmak
6.
olmak üzere
üzere tüm
tüm yaşlardan
yaşlardankız
kızve
ve
erkek çocuklarına
çocuklarına karşı
karşı muhtemel risklerle
erkek
risklerle baş
baş edilmesine
edilmesineyönelik
yönelik
özel
önlemler
alan
dağıtım
faaliyetlerinin
oranı
özel önlemler alan dağıtım faaliyetlerinin oranı
7.Temel
Temel çocuk
çocuk koruma
koruma politikaları
politikaları konusunda
7.
konusunda eğitilmiş
eğitilmişve
vebunları
bunları
imzalamış dağıtım
dağıtım çalışanlarının
çalışanlarının oranı
imzalamış
oranı
NOTLAR
NOTLAR
26. STANDART
SONUÇ
SONUÇ GÖSTERGESİ
GÖSTERGESİ
%90
%90
%90
%90
8.Dağıtımda
Dağıtımda yer
yer alan
alan çalışanlar
çalışanlar aracılığıyla
8.
aracılığıyla Çocuk
Çocuk Koruma
Korumavaka
vaka
yönetim sistemine
sistemine sevk
sevk edilen
edilen vakaların
yönetim
vakaların sayısı
sayısı
199
201
201
KILAVUZ NOTLAR
1. En Çok Risk Altında Bulunan Çocuklar:
Bu kapsamda aşağıdaki çocuklar olabilir:





Refakatsiz ve ailelerinden ayrılmış çocuklar
Evin reisinin çocuk olduğu hane halkları
Çok sayıda çocukla tek ebeveynli hane halkları
Genç çocuklu ve yaşlı bakıcılı hane halkları
Engelli veya yaralı olan yardım toplayan çocuklar veya bakıcıları
En çok risk altındaki çocukların belirlenmesi, çocuk koruma ve dağıtım
kuruluşları arasında koordineli bir çalışma olmalıdır ve hane halkı birimi tüm
çocuklara uygulanmayabilir. Örneğin; çocukların yalnız yaşadığı veya sokakta
yaşayan çocuklar durumunda olduğu gibi gruplar halinde dağıldıkları vakalarda
uygulanmayabilir.
2. İzleme:
Hem dağıtım hem de koruma faaliyetleri aracılığıyla resmi veya gayri resmi
izleme gerçekleştirilebilir. Çocuk dostu mekânlar gibi yerlere veya faaliyetlere
giden çocuklar, dağıtımların en hassas gruplara ulaşıp ulaşmadığı konusunda
yararlı bilgi kaynağı sağlayabilir.
Dağıtım noktaları fiziksel engelliler dahil olmak üzere tüm çocuklar için erişilebilir
ve güvenli olmalıdır. Çocukların güvenle taşıyabileceği ölçüde ve şekilde
malzemeler veya kaplar sağlanmalıdır. Dağıtımın zamanlanması; hane halkı
dinamiklerini, cinsiyet rollerini ve ev içindeki işleri (kardeşlere veya yaşlılara ve
hasta akrabalara bakım gibi) dahil olmak üzere çocukların günlük aktivitelerini
ve okula devamları dikkate almalıdır. Dağıtım sahalarına ulaşamayan çocuklara
veya hane halklarına yönelik tedarik, çocukları tehlikeye atmadan
gerçekleştirilmelidir (vasilerin dağıtım alanlarına ulaşmak için çocukları
refakatsiz bırakmaları gibi).
4. Kayıt Noktaları:
Kayıt noktasında veya çocukların dağıtım noktasından ayrıldıkları yerlerde
çocuk dostu bir masanın kurulmasının temin edilmesi amacıyla çocuk koruma
ekibinden meslektaşlarla (uygun olan yerlerde) birlikte çalışın. Sosyal çalışma
görevlisi rolünü yerine getirecek en az bir personelin orada mevcut olduğundan
emin olun. Çalışanlar eğitilmelidir ve dağıtımda belirlenebilecek herhangi bir
refakatsiz ve ayrılmış çocuğu kayıt edebilmelidirler. Aynı zamanda insanların
dağıtıma ilişkin hakları konusunda farkındalık yaratabilirler ve daha ciddi
istismar veya sömürü şikayetlerine yönelik bir raporlama mekanizması olarak
görev yürütürler.
200
202
26. STANDART
26. STANDART
26. STANDART
3. Dağıtım:
5. Ayrılmış Çocuklar:
Eğer bir dağıtım sahasında veya başka yerde yalnız bir çocuk bulunursa ve bu
çocuğun ailesinden ayrılmış olduğu düşünülürse çocuğu hemen oradan
uzaklaştırmayın. Çocuğun etrafındaki insanlara çocuk hakkında bir şey bilip
bilmediklerini ve ebeveynleri kısa süre sonra gelebileceği için çocuğu gerçekten
ayrılmış veya refakatsiz olarak düşünüp düşünmediklerini sorun. İsimlerini ve
köken yerlerini bilmeyen bebekler ve küçük çocuklar için veya engelli çocuklar
için çocuk o alandan alınmadan önce (çocuğun orada tutulması tehlikeli
olmadıkça) onların etrafındaki yetişkinlere ve diğer çocuklara çocuğu veya
ailesini bilip bilmedikleri veya grubun nereden geldiğini bilip bilmedikleri
sorulmalıdır. Bu belirli çocuklar, çocuğun ismini veya nereden geldiğini genelde
bilmedikleri için sıklıkla doğru, ilgili bilgi elde etmenin tek yolu ayrılma
noktasında çocuğun etrafındaki olan insanlardan bilgi alınmasıdır (Bkz. 13.
Standart).
6. Hedeflenen Destek:
Çocukların genel kategorilerine dayanarak (“ayrılmış çocuklar” veya “önceden
silahlı kuvvetlerle veya gruplarla ilişkilendirilen çocuklar” gibi) hedeflenen
destekten kaçının. Bundan ziyade, istismara, sömürüye ve şiddete karşı
korunmasızlığa dayanarak çocuklara yardım edilmesine yönelik kriterlerin
özetlenmesi için çocuk koruma çalışma gruplarıyla birlikte çalışın. Mümkün ve
uygun olan yerlerde etkilenen insnalara mümkün mertebede geniş dağıtım
yapılması ve kapsamlı dağıtım süreçlerinin yardıma muhtaç en hassas gruplara
ulaştığının temin edilmesi tavsiye edilir.
Kamptaki mal ve hizmetleri alırken veya kayıt araştırırken kadınların, kızların ve
erkek çocuklarının ve yetişkin erkeklerin yaşadığı cinsel şiddet ve istismar
iddialarının dinlenmesine ve soruşturulmasına yönelik gizli şikayet
mekanizmaları kurun. Müdahalelerin ve tatmin edici çözümlerin oranı gibi
şikayetlerin sayısı ve türleri, kıdemli çalışanlar tarafından düzenli olarak
incelenmelidir (bu proje yönetim toplantılarında sabit bir gündem maddesi
olabilir). Ertelemeler, istismarın tekrar edilmesi veya hayatta kalanların tehdit
edilmesi dahil olmak üzere daha fazla istismara sebep olabileceğinden
şikayetler anında acil müdahale ve soruşturmaları başlatmalıdır.
JL
203
26. STANDART
201
26. STANDART
7. Şikâyet Mekanizmaları:
KAYNAKLAR
IASC (2006). Women, Girls, Boys and Men: Different needs
– Equal Opportunities. IASC Gender Handbook in
Humanitarian Action. Chaps: Gender and Food Distribution
in emergencies and Gender and Non-Food Items in
emergencies

The Sphere Project (2011). The Sphere Handbook:
Humanitarian Charter and Minimum Standards in
Humanitarian Response: Minimum Standards in food security
and nutrition, p.139

Convention on the Rights of the Child (1989)
26. STANDART

202
204
EKLER ve
TERİMLER
SÖZLÜGÜ
EKLER
İLGİLİ HUKUKİ METİNLER
ÇOCUKLARA ÖZGÜ İNSAN HAKLARI METİNLERİ
Küresel
•
•
•
•
•
•
ILO No.138 Asgari Yaş Sözleşmesi (1973)
Çocuk Hakları Sözleşmesi (1989)
ILO No.182 Çocuk İşçiliğinin En kötü Biçimleri Sözleşmesi (1999)
Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocukların Silahlı Çatışmalara
Dahil Olmaları Konusundaki Seçmeli Protokol (2000)
Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocukların Satışı, Çocuk Fuhuşu
Ve Çocuk Pornografisi Konusundaki Seçmeli Protokol (2000)
Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek İletişim Prosedürleri Konulu
Seçmeli Protokol (2011)
Bölgesel
•
•
•
Çocuk Haklarının Uygulanmasına Dair Avrupa Sözleşmesi (1996)
Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması
Sözleşmesi (2007)
Çocuk Hakları ve Refahına İlişkin Afrika Sözleşmesi (1999)
GENEL İNSAN HAKLARI METİNLERİ
Küresel
•
Soykırım suçunun önlenmesi ve cezalandırılması sözleşmesi (1951)
•
Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (1966)
•
Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (1966)
•
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası
Sözleşmesi (1979)
•
İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı Veya Onur Kırıcı Muamele
Veya Cezaya Karşı Sözleşme (1987)
•
Tüm Göçmen İşçilerin Ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair
Uluslararası Sözleşme (1990)
•
Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü (1998)
•
Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme (2006)
•
Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Uluslararası
Sözleşme (2006)
•
Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine,
Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Palermo Protokolü (2000)
204
207
Bölgesel







İnsan Hakları ve Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi
(1953)
Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi (1969)
Afrika insan ve halkların hakları sözleşmesi (1981)
İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Avrupa
Sözleşmesi No.7 Protokolü (1984)
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Alanında Amerika İnsan Hakları
Sözleşmesine Ek Protokol (San Salvador Protokolü) (1988)
Çocuk Hakları ve Refahına İlişkin Afrika Sözleşmesi (1999)
Arap İnsan Hakları Şartı (2004)
ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK






Harp Halindeki Silâhlı Kuvvetlerin Hasta ve Yaralılarının Vaziyetlerinin
Islahı Hakkında İlk Cenevre Sözleşmesi (1864)
Silahlı Kuvvetlerin Denizdeki Hasta, Yaralı Ve Kazazedelerinin
Vaziyetlerinin Islahı Hakkında İkinci Cenevre Sözleşmesi (1906)
Savaş Mahkûmlarının Tedavisine İlişkin Üçüncü Cenevre Sözleşmesi
(1929)
Savaş Zamanında Sivil Kişilerin Korunmasına İlişkin Dördüncü Cenevre
Sözleşmesi (1949)
Uluslararası Silahlı Çatışmaların Kurbanlarının Korunmasına İlişkin
Protokol I (1977)
Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmaların Kurbanlarının Korunmasına
İlişkin Protokol I (1977)
ULUSLARARASI MÜLTECİ KANUNU




Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme (1951)
Mültecilerin Statüsüne İlişkin Protokol (1967)
Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme (1954)
Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme (1961)
ESNEK HUKUK




İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948) (Madde 2 ,26)
Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi (1948)
Ülke İçinde Yerinden Olma Konusunda Yol Gösterici İlkeler (1998)
(Paragraf 23)
Silahlı Kuvvetler veya Silahlı Gruplarla ilişkili çocuklara dair Paris İlkeleri ve
Kılavuzları (Paris İlkeleri) (2007)
205
208











Çocukların Yasadışı istihdamdan veya Silahlı Kuvvetler veya Silahlı
Gruplar Tarafından Kullanılmalarından Korunmasına Yönelik Paris
Taahhütleri (Paris Taahhütleri) (2007)
Avrupa Sosyal Şartı (1961)
Afrika insan ve halkların hakları sözleşmesi (1981)
Çocuk Hakları ve Refahına İlişkin Afrika Sözleşmesi (1999)
Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına İlişkin
Birleşmiş Milletler Kuralları
Birleşmiş Milletler Çocuk Ceza Adaleti Sisteminin Uygulanmasına İlişkin
Asgarî Standart Kurallar'ı (Beijing Kuralları)
Cezai Adalet Sisteminde Çocuklara Konusunda Eyleme Dair Birleşmiş
Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi Kılavuzları
Çocuk Suçluluğunun Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Yönlendirici
İlkeleri (Riyad İlkeleri)
Bangkok Mültecilerin Statüsü ve Onlara Karşı Muamele İlkeleri (1966
yılında Asya-Afrika Hukuki İstişare Komitesinde kabul edildi)
Afrika’daki Mülteci Problemlerinin Özel Yönlerini Ele Alan Afrika Birliği
Örgütü Sözleşmesi (1969)
Üçüncü ülke vatandaşlarının ve vatansız kişilerin mülteci olarak veya
başka türlü Uluslar arası korumaya ihtiyacı olan kişiler olarak
nitelendirilmeleri ve statülerine ilişkin asgari standartlar hakkındaki
27.04.2004 tarihli Konsey Direktifi
206
209
TERİMLER
SÖZLÜĞÜ
A
Acil Durum
Bakınız “Afet”.
Afet
Bir afet; etkilenen topluluğun veya toplumun kendi kaynaklarını kullanarak
başa çıkamadığı yaygın insani, maddi, ekonomik veya çevresel kayıpları veya
etkileri içeren ve dolayısıyla acil müdahale gerektiren, toplumdaki veya
topluluktaki işleyişin ciddi şekilde bozulmasıdır. Biz ise “Afet” kelimesini doğal
afetleri ve aynı zamanda hızlı-ve yavaş başlangıçlı durumları, tüm ülkelerdeki
kırsal ve kentsel çevreleri ve karmaşık siyasi acil durumları ifade etmek için
kullanmaktayız. Böylece bu terim doğal ve insan eliyle meydana gelen afetleri
ve çatışmaları kapsamaktadır ve “kriz” ve “acil durum” gibi ilgili terimleri de
içine almaktadır.
Afete Hazırlıklı Olma
Afete Hazırlıklı Olma; tehdit altındaki yerlerden insanların ve eşyaların
zamanında ve etkili şekilde tahliye edilmesi dahil olmak üzere tehlikelerin
sonuçlarına etkili müdahale edilmesinin temin edilmesi amacıyla bir afet
öncesinde alınan önlemleri ve gerçekleştirilen faaliyetleri ifade eder. Genelde
yalnız “hazırlıklı olma” şeklinde de adlandırılır ve bu durum kurumların,
STK’ların veya hükümetin ilgili birimlerinin müdahale etmedeki hazırlıklı
olmaları bağlamında da geçerlidir.
Afet Risk Azaltımı
Duruma sebep olan faktörlerin analiz ve idare edilmesine yönelik sistematik
çabalar aracılığıyla afet riskinin azaltılması kavramını ve uygulamasını ifade
eder. Bu kapsamda tehlikelere maruz kalmaların azaltılması, insan ve
mülklerin korunmasızlıklarının azaltılması, arazinin ve çevrenin makul
yönetimi ve olumsuz gelişmelere karşı hazırlıklı olmanın geliştirilmesi vardır.
Aktörler
İnsani müdahalelerde yer alan veya insani müdahalelerin üzerinde etkisi olan
hükümet yetkilileri ve yerel düzeyde yetkililer, topluluklar, askeri organlar veya
özel sektör organları.
Alternatif Bakım
Alternatif bakım resmi veya gayri resmi bakım hallerini alabilir. Alternatif
bakım kapsamında: akrabalık bakımı, aileye dayalı veya aile benzeri
yerleştirmelerdeki diğer bakım şekilleri, yatılı bakım veya çocuklara yönelik
denetimli bağımsız yaşam düzenlemeleri olabilir.
207
210
Ayrımcılık Yapmama
Yaş, cinsiyet, ırk, renk, etnik kimlik, millet veya sosyal köken, cinsel tercih,
HIV hastası olma hali, dil, din, yeti yitimi, sağlık durumu, siyasi veya diğer
fikirler dahil olmak üzere hiçbir temelde insanlar veya topluluklar arasında
adaletsiz ayrımların yapılmaması ilkesini ifade eder. Herkese aynı şekilde
davranılması gerektiği anlamına gelmez fakat gerçek ihtiyaçlara ve
kapasitelere dayanarak farklı destek ve yardım biçimlerine imkan
tanınmasıyla sonuçlara ve erişimlere karşı herkesin eşit olduğunu ifade eder.
208
211
B
Bilişsel
Bilişsel süreçler: Düşünme, hayal etme, algılama, hafıza, karar alma, akıl
yürütme ve problem çözme gibi ruhsal süreçlerdir.
Başa Çıkma
Başa çıkma; yeni hayat şartlarına adapte olma, zor durumları idare etme,
problem çözmeye yönelik gayret gösterme ve/veya stres veya çatışmayı en
aza indirme azaltma veya bunlara tahammül etmeye çalışma sürecidir.
C
Cinsiyet
Bu terim kadın ve erkeklerin biyolojik niteliklerini ifade eder. Doğaldır,
doğumla belirlenir ve bu yüzden genel olarak değişmezdir ve evrenseldir.
(Bkz. “Toplumsal Cinsiyet”)
Cinsiyet (Toplumsal Cinsiyet)
“Toplumsal Cinsiyet” kadın ve erkeklerin rollerini, sorumluluklarını ve
kimliklerini ve bunların toplumda nasıl değerlendirildiğini ifade etmektedir.
Bunlar farklı kültürlerde değişiklik gösterebilir. Cinsiyet rolleri, sorumlulukları
ve kimlikler değiştirilebilir çünkü bunlar toplumsal olarak öğrenilir (Ayrıca Bkz.
“Cinsiyet”).
Ç
Çatışma
Çatışma; iki veya daha fazla taraf arasında geçen ve toplulukların veya genel
nüfusun güvenliğini ve emniyetini tehdit eden şiddetli kavgaya işaret eder.
Bunlar kapsamında tehditlerle baskı altına alma veya şiddet tehdidiyle
korkutma ve silahlı çatışmalar düzeyinde veya bu düzeye varan şiddet
eylemleri de vardır. Uluslararası insancıl hukuka göre “silahlı çatışma” terimi,
düşmanlıkların savaşla eş anlama gelebilecek eşiğe vardığı durumların ifade
edilmesi için kullanılır. Devletlerarasındaki çatışmalar bağlamında
kullanıldığında nadiren sorgulanmasına rağmen iç çatışmalar bağlamında
kullanıldığında tartışmalara neden olabilmektedir. Aslında isyanlar, izole ve
tek tük gerçekleşen şiddet eylemleri veya benzer nitelikteki diğer eylemeler
gibi içerdeki kargaşa ve gerilim durumlarında görülen şiddetten ziyade silahlı
tarafların daha yüksek seviyede ve uzun süreli gerçekleştirdiği şiddeti kapsar.
(Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü (Madde 8.2(d)). Uluslararası
Kızılhaç Komitesi’nin, Uluslararası İnsancıl Hukuk içerisinde ilgili özel bir
yetkisi vardır ve bu konudaki sorulara teknik destek sağlar.
209
212
Çocuk Dostu Mekanlar (ÇDM)
Bunlar serbest ve yapısal oyunlara, rekreasyona, boş zamana ve öğrenme
aktivitelerine yönelik olarak toplulukların korumacı çevreler oluşturdukları
güvenli mekanlar ve okullardır. Çocuk dostu mekanlar; normallik ve devamlılık
hislerini onaran sağlık, beslenme desteğini ve psikolojik desteği ve diğer
faaliyetleri sağlar. Bunlar katılımcı bir tutumla tasarlanır ve belirli yaş
gurubundaki veya çeşitli yaş aralığındaki çocuklara yönelik olabilirler. Çocuk
dostu mekânlar ve okullar; acil durumların başlangıcından itibaren bir kriz
süresince önemlidir.
Çocuk İşçiliği
Çocuk İşçiliği; asgari çalışma yaşı altındaki çocuklar tarafından yapılan iştir.
Ulusal mevzuatlar, farklı iş türleri için çeşitli asgari yaş sınırları belirler.
Örneğin; normal bir tam zamanlı çalışma yaşı, zorunlu eğitimin bittiği yaştan
daha önce olmamalıdır. Diğer iş kategorileri; hafif iş, tehlikeli iş ve çocuk
işçiliğinin diğer biçimlerini kapsar. “Çocuk İşçiliği” terimi; çocukları
çocukluklarından, potansiyellerinden ve onurlarından mahrum bırakan ve
onları okula gitmeden alıkoyarak okul hayatlarına müdahale eden, okulu
erken bırakmalarına sebep olan veya onlardan okulla uzun ve ağır çalışma
saatlerini birlikte götürmelerini isteyen iş olarak tanımlanır. Bu ise ruhsal,
fiziksel, sosyal ve ahlaki açılardan çocuklara zararlı ve tehlikeli işleri işaret
eder.
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri
Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri uluslararası çalışma örgütünün 182 Nolu
sözleşmesinde belirlenen bir terimdir. Bu 18 yaş altındaki tüm insanlar için
yasaklanmalıdır ve bunun kapsamda aşağıdakiler vardır:




210
Çocukların silahlı çatışmalarda cebri ve zorunlu olarak askere
alınmaları dahil olmak üzere çocukların satılması ve insan
kaçakçılığına maruz kalmaları, borca karşı esaret altına alınmaları,
köle yapılmaları, cebri ve zorunlu çalıştırılmaları gibi tüm kölelik
biçimleri veya kölelik benzeri uygulamalar
Bir çocuğun fuhuş, pornografi üretimi veya pornografi içeriklerinde
oynaması için kullanılması, ayarlanması veya ona teklif edilmesi
Bir çocuğun ilgili uluslararası anlaşmalarda belirlenen yasa dışı
faaliyetlerde kullanılması, -özellikle uyuşturucu üretimi ve ticareti için
ayarlanması veya ona teklif edilmesiDoğası ve gerçekleştirildiği şartlar sebebiyle çocuğun sağlığına,
güvenliğine ve ahlaki değerlerine zarar vermesi muhtemel işler
(yaygın olarak “tehlikeli iş” biçiminde ifade edilen işler)
213
D
Direnç
Bu terim; bireylerin, toplulukların veya ülkelerin ister doğal bir afet isterse kriz
olsun sıkıntıları tahmin etme, bunlara karşı koyma ve bunlardan kurtulma
yeteneklerini ifade eder. Direnç; yaşam kaynaklarının, problem çözme,
destek arama gücü, motivasyon, iyimserlik, inanç, sebat ve beceriklilik gibi
başa çıkma mekanizmalarının ve yaşam becerilerinin çeşitliliğine bağlıdır.
E
Erişim
Bu terim ilk olarak bir hizmeti veya tesisi kullanan insanların oranına ilişkin
kullanılır. Serbest erişim; hizmetlere veya tesislere erişimin önünde hiçbir
pratik, maddi, fiziksel, kurumsal veya kültürel engellerin olmadığı durum
anlamına gelir. “Erişim” nüfusun tamamının (evrensel erişim) veya belirli
ihtiyacı olanların tarafsız erişimine işaret eder. Aynı zamanda yardım
kuruluşlarının ihtiyacı olan insanlara güvenli erişim sağlama becerilerini de
işaret eder.
Emniyet
Emniyet, genel hukuk ve düzen ortamını ve fiziksel tehditlerden özgür olma
durumunu ifade eder.
Erken İyileştirme
Erken iyileştirme, bir insani müdahale ortamında başlayan çok yönlü bir
süreçtir. Buna insani yardım programlarına dayanmaya çalışan gelişim ilkeleri
yol gösterir ve erken iyileştirme sürdürülebilir kalkınma fırsatlarını teşvik eder.
Kriz sonrası iyileşmelere yönelik kendini idame ettiren, ulus çapında
sahiplenilen direnç süreçlerini ortaya koymayı amaçlar. Yerinden edilmiş
insanların toplumla yeniden kaynaştırılması dahil olmak üzere temel
hizmetlerin, geçim kaynaklarının, barınakların, yönetimin, güvenliğin ve yasa
egemenliğinin, çevre ve sosyal boyutların onarılmasını içine alır.
Erken Çocuk Gelişimi
Erken Çocuk gelişimi; küçük çocukların (0-8 yaş arası) optimal fiziksel
sağlıklarını, ruhsal zindeliklerini, duygusal güvenlerini, öğrenmedeki sosyal
beceri ve hazırlıklarını geliştirdikleri süreçlerdir. Bu süreçler; sağlığı,
beslenmeyi, suyu, sanitasyonu, hijyeni, eğitimi ve çocuk koruma hizmetlerini
bir araya getiren kapsamlı sosyal ve finansal politikalar ve kapsamlı
programlar tarafından desteklenir. Yüksek kalitedeki programlardan tüm
çocuklar ve aileler yararlanırken bu programların en fazla yararını
dezavantajlı gruplar görür.
211
214
G
Geçim Kaynağı
Geçimin sürdürülmesinde gerekli kapasiteleri, varlıkları, imkânları ve aktiviteleri
ifade eder. Varlıklar arasında maddi doğal, fiziksel, sosyal ve insan kaynakları
vardır (Örneğin; dükkânlar, araziler ve pazarlara erişim veya ulaşım sistemleri)
(Daha detaylı bilgi için Gıda Güvenliği ve Beslenme başlığına bakınız).
Güvenlik
Güvende olma durumudur ve insanların fiziksel ve kişisel refahlarını ve
bütünlüklerini ve aynı zamanda fiziksel, çevresel, sosyal, manevi, duygusal ve
psiko-sosyal zararlardan özgür olmalarını ifade eder.
H
Hafifletme
Afetlerin kötü etkilerinin azaltılması veya kısıtlanması anlamına gelmektedir.
Fiziksel altyapı önlemlerinin yanında çevrenin geliştirilmesini, geçim
kaynaklarının güçlendirilmesini veya kamunun bilgi birikiminin ve farkındalığının
artırılmasını kapsar.
Hazırlıklı Olma
Bakınız “Afete Hazırlıklı Olma”
Hesap Verebilirlik
Hesap verebilirlik teriminin tüm sektörleri kapsayan bir tanımı yoktur. Sphere
Projesi, hesap verebilirlik terimini insani yardım kurumlarının ellerinde hazır
bulunan kaynakları sorumlu kullanması olarak anlamaktadır. Bunun başarılması
için kurumların aşağıdakileri yapması gerekir:

Belirli bir bağlamdaki eylem veya eylem dışı bir işleme yönelik sebepleri
ve sonuçları şeffaf bir yolla paylaşarak programlarının en iyi
uygulamalara ve belirli yaygın taahhütlere(örneğin; sektör çapında kabul
edilen kanıta dayalı standartlara) nasıl uyum gösterdiklerini açıklamaları
gerekir.

Çalışmalarında paydaşları dahil etmeleri gerekir. Etkilenen insanlara
ilişkin olarak bu durum, onların sözlerinin dinlenmesi ve kendi hayatlarını
etkileyen kararlarda dahil edilmeleri haklarına saygı duyularak ve onlara
kurumların aldığı kararlara karşı çıkmalarında uygun yollar sağlanarak
bu etkilenen insanların ihtiyaçlarının, sıkıntılarının ve kapasitelerinin
insani müdahalenin her aşamasında dikkate alınması anlamına gelir
(Bkz. “Kalite”).
212
215
İ
İnsan Hakları
İnsan hakları, sadece insan olmaları sebebiyle insanların sahip olma hakkı elde
ettiği haklarıdır. Bunlar hepimiz için geçerli olan onurlu yaşamaya yönelik asgari
şartları belirler. Bunlar evrensel ve devredilmez haklardır: kişinin elinden alınamaz.
Acil durum bağlamında belirli insan hakları geçici olarak askıya alınabilir fakat bu
durum istisnai ve katı şartlar altında gerçekleşir.
Kişinin hayatını, sağlığını ve fiziksel güvenliğini ilgilendiren haklar gibi hakların a
acil durumlarda eyleme geçilmesine yönelik olarak ayrımcılık yapılmaması ilkesi
gözetilerek öncelikli hale gelmesi gerekir. İnsan hakları; İnsan Hakları Evrensel
Bildirisi’nde ve insan haklarıyla ilgili çeşitli hukuki sözleşmelerde sistemli olarak bir
araya getirilmiştir.
K
Kalite
Kalite iyi iş çıkarmakla ilgilidir. İnsani eylem sektöründe bu terim: etkililik (etki),
verimlilik (bir müdahalenin veya hizmetin dakikliği ve maliyeti) ve uygunluk
(ihtiyaçların ve bağlamın dikkate alınması) anlamlarına gelir. Bir kurumun neleri iyi
yaptığı ve daha iyi yapmayı nasıl öğreneceği konusunda paydaşlardan tespitler ve
geri bildirimler alınmasını gerektirir. Bilinen mekanizmalara ve/veya standartlara
göre sonuçların ölçülmesi anlamına gelir. (Bkz. “Hesap Verebilirlik”).
Kapasite Oluşturma
Kapasite oluşturma; bireylerin, toplulukların veya kuruluşların belirlenen hedefleri
başarmasına yardım edilmesinde bilgi birikiminin, becerilerin ve kaynakların
güçlendirilmesidir. Bu rehber bağlamında kapasite oluşturma özellikle afetten
etkilenen insanlara işaret etmektedir. “Kapasite” belirlenen hedeflerin
başarılmasına yönelik tüm niteliklerin bir kombinasyonudur.
Kara Mayınları
Bu belgede kara mayınlarından kişilere veya araçlara karşı kullanılan, yer üstüne
veya yer altına yerleştirilen, bir kişinin veya aracın mevcudiyeti, yakınlığı veya
teması üzerine patlayacak şekilde tasarlanan ve bir ya da birden fazla kişiyi aciz
bırakan, yaralayan veya öldüren patlayıcı cihazlar olarak bahsedilmektedir. Bu
asgari standartların amaçlarına yönelik olarak savaşın patlayıcı kalıntılarına
yapılan referanslar aynı zamanda kara mayınlarını da kapsar.
216
213
Karmaşık acil durum
Karmaşık bir acil durum; bir ülkedeki veya bölgedeki otoritenin çoklu
sebeplerden ötürü tamamen veya büyük ölçüde çöktüğü ve insanların
hayatlarının, refahlarının ve onurlarının etkilendiği insani krizdir. Kriz, insani
yardımlardan (çatışma veya sivil ayaklanma gibi) ve/veya doğal faktörlerden
(kuraklık, sel, kasırga gibi) kaynaklanmış olabilir.
Katılım
Katılım; projelerin tasarımında, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde
ilgili lehtarların dahil edilmesine imkan tanıyan süreçleri ve faaliyetleri ifade
eder. Gerçek katılım; en korunmasızlar ve ötekileştirilmişler dahil olmak
üzere tüm grupları kapsar. İnsanların ve toplulukların, karar alma
süreçlerinde dahil olmalarına ve onları ilgilendiren belirli konularda eyleme
geçmelerine imkan tanır. Topluluk kaynaklarının belirlenmesinin, harekete
geçirilmesinin ve destek, fikir birliği sağlanmasının bir yoludur. Katılım
gönüllülük temellidir.
Koruma
Özellikle insan hakları hukuku, uluslararası insancıl hukuk ve mülteci
hukuku olmak üzere ilgili hukuk organlarının lafzı ve ruhu uyarınca bireyin
tüm haklarına yönelik gerekli saygının temin edilmesini amaçlayan tüm
faaliyetleri kapsar. Koruma bu yüzden yaş, cinsiyet, etnik, dini veya sosyal
arka plan gözetilmeksizin tüm bireylerin haklarına yönelik gerekli ve eşit
şekilde saygı gösterilmesini amaçlar. Bir acil durum süresince odak noktası
olan acil hayat kurtaran faaliyetlerin ötesine geçer.
Korunmasızlık (Hassasiyet)
Bu terim bir topluluğun veya bireylerin zorluklara ve tehlikelere karşı
hassaslığını artıran ve kayıplar, zararlar, güvensizlik, sıkıntı ve ölümler
sebebiyle onları riske atan fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel faktörleri
ve süreçleri ifade eder. Topluluklarındaki ayrımcılık ve ihtimal sebebiyle bazı
insanlar fiziksel çevrelerinin ve sosyal destek mekanizmalarının afette
bozulmasından orantısız şekilde etkilenebilirler. Fakat yaygın olarak
korunmasızlıklara daha eğilimli insanlar arasında refakatsiz çocuklar,
engelli kişiler, yaşlı insanlar, tek ebeveyn tarafından yürütülen hane halkları,
önceden silahlı kuvvetlerle ve silahlı gruplarla ilişkili çocuklar ve
hastalıklardan muzdarip kişiler vardır (HIV ve AIDS dahil).
Kriz
Bakınız “Afet”.
214
217
M
Masa Başı İnceleme
İlgili dokümantasyonların incelenmesidir.
N
Nitel ve Nicel Veri
Nitel veri, vaka çalışmaları, röportajlar vs. aracılığıyla toplanan veridir.
Tanımlama, deneyim ve yorum sağlar. Nicel veri ise sayılara ve istatistiklere
odaklanır ve derinlemesine bir tanım sağlamaz.
O
Onur
Onur fiziksel refahtan daha fazla şeyi kapsar. Bireyin kendi istediği seçimleri
yapabilme ve dolayısıyla özgür bir kişi olarak kabul edilme kapasitesini işaret
eder. Kişinin bütünlüğünü yansıtır ve tüm insan haklarının doğduğu bir kaynak
olarak görülür. Hayatın onur temelinde kurulması; temel hizmetlere, güvenliğe
ve insan haklarına saygıya erişimin garantisidir. Aynı şekilde insani
müdahalelerin uygulanma şekli de afetten etkilenen insanların onurunu ve
refahını büyük ölçüde etkiler.
Ö
Öğrenciler
Çocuklar, gençler ve yetişkinler dahil olmak üzere eğitim programına katılan
insanları kapsar. Bu kapsamda resmi okullardaki öğrenciler, teknik ve mesleki
eğitim ve öğrenim programlarındaki kursiyerler ve okuma yazma ve matematik
becerisi kursları, topluluk içerisindeki veya birebir öğrenme içerisindeki yaşam
becerileri kursları gibi gayri resmi resmi kursların katılımcıları vardır.
Önleme
Tehlikelerin ve ilgili afetlerin insanlar, varlıklar, geçim kaynakları ve çevre
üzerindeki kötü etkilerinden kaçınılması için atılan adımları ifade eder. (Bkz.
“Hazırlıklı Olma” ve “Afet Risk Azaltımı”).
215
218
P
Patlamamış Mühimmat Kalıntısı
Patlamamış mühimmat kalıntısı; misket bombaları, roketler, fişekler, el
bombaları, havadan atılan bombalar vs. dahil olmak üzere çatışmalar
esnasında ortada olan veya çatışmalar sonrası bırakılan ve aktif kalan
patlayıcı mühimmatlardır. Uluslararası hukuki tanımına göre Savaşın
patlayıcı kalıntıları arasında patlamamış mühimmat (kullanılan fakat
patlamayan mühimmatlar); terkedilmiş patlayıcı mühimmatlar (kullanılmayan
fakat bir çatışma sonrası terkedilen ve geride bırakılan silahlar) vardır. Kara
mayınları, savaşın patlayıcı kalıntılarının uluslararası hukuki tanımına dahil
edilmemesine rağmen bu belgedeki savaşın patlayıcı kalıntıları terimi kara
mayınlarını da kapsamaktadır.
Patlamamış Şavaş Mühimmatından/Kara Mayınlarından Sağ Kurtulanlar
Bu terim fiziksel, duygusal ve psiko-sosyal yaralanmalar, ekonomik kayıplar
veya temel haklarının büyük ölçüde zarar görmesi dahil olmak üzere savaşın
Patlayıcı Kalıntıları/Kara mayınları sebebiyle ölümcül olmayan yaralanmalar
yaşayan bireyleri ifade etmektedir. Bu hayatta kalanların aileleri (hane
halkının geçimini sağlayanın öldürüldüğü/yaralandığı aileler) ve topluluklar
(toplulukların ekilebilir araziye erişimlerini kaybettikleri yerlerde) dahil olmak
üzere afetten doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen bireyleri ve grupları
kapsaması beklenen geniş bir tanımdır.
Paydaş
Projeye veya programa ilgisi olan bir kişi, grup veya kurum.
Psiko-sosyal Destek
Bu terim insanların sosyal dünyalarında bir bütün olarak refahını geliştiren
süreçleri ve eylemleri ifade etmektedir. Aile, arkadaşlar ve daha geniş
topluluklar tarafından sağlanan desteği kapsar. Krizler esnasında aile ve
topluluk desteği örnekleri arasında ayrılmış çocukların aileleriyle
birleştirilmesine yönelik ve acil durum ortamlarında eğitim düzenlemesine
yönelik çabalar vardır.
216
219
R
Refah
Bütünsel bir sağlık durumu ve bu durumu başarma süreci olarak
tanımlanabilecek refah; fiziksel, duygusal, sosyal ve bilişsel sağlığı ifade
etmektedir. Refah bir kişi için iyi olabilecek aşağıdaki noktaları kapsar:

Anlamlı sosyal bir role katılmak

Mutlu ve umutlu hissetmek

Uygun değerlere göre yaşamak (yerel olarak tanımlandığı üzere)

Pozitif sosyal ilişkilere ve destekleyici çevrelere sahip olmak

Pozitif yaşam becerilerinin kullanımı aracılığıyla zorluklarla başa çıkmak

Güvenliğe, korumaya ve kaliteli hizmetlere erişme sahip olmak (Bkz.
“Bilişsel”)
Risk
Risk; bir tehlikenin meydana gelme ihtimalini, büyüklüğünü ve sonuçlarını ifade
eder. Bireysel hassasiyetlerin varlığı (yoksulluk, fiziksel ve ruhsal yeti kaybı
veya ötekileştirilmiş bir grubun üyesi olma gibi) ile birlikte meydana gelen dahili
ve harici tehditlerin ( doğal tehlikeler, HIV prevalansı, cinsiyete dayalı şiddet,
silahlı saldırılar gibi) olma ihtimaliyle ilişkilidir. Risk; fiziksel tehlikelere karşı
korunmayla, yapısal ve yapısal olmayan risklerin azaltılmasıyla, hazırlıklı olma
durumuna yönelik kaynaklarla ve becerilerle ve direnme ve başa çıkma
becerileriyle hafifletilir. (Bkz. “Risk Tespiti”).
Risk Tespiti
Bu, insanlara, varlıklara, hizmetlere, geçim kaynaklarına ve çevreye zarar
verebilecek potansiyel tehlikeleri ve mevcut şartları dikkate alarak riskin
doğasının ve boyutunun belirlenmesi metodolojisidir. Risk tespiti aynı zamanda
toplulukların tehlikenin etkisine karşı koyma ve bundan kurtulma kapasitelerini
de dikkate almalıdır. (Bkz. Risk)
217
220
S
Sınıflandırılmış Veri
Bunlar genelde cinsiyet ve yaş olmak üzere belirli kriterlere göre ayrılan
istatistiklerdir. Cinsiyete göre sınıflandırılmış veri; bay ve bayanlara yönelik
ayrı nüfus istatistikleri anlamına gelmektedir. Yaşa göre sınıflandırılmış veri
ise nüfus istatistiklerini yaş gruplarına göre ayırır.
Silahlı Çatışma
Bakınız “Çatışma”
Sorumluluk Sahipleri
Sorumluluk sahibi, çeşitli hakları
karşılanmasından sorumludur.
olan
bir
kişinin
bu
haklarının
Sürdürülebilir
Eğer bir şey sürdürülebilirse bunun ekonomik olarak uygun, çevresel olarak
sağlam ve sosyal olarak uzun vadeli olması muhtemeldir.
T
Tehlike
Bir tehlike; can kaybına, yaralanmalara veya diğer sağlık etkilerine, mal
zararlarına, geçim kaynaklarının ve imkânlarının yitirilmesine, sosyal ve
ekonomik bozulmalara veya çevresel zararlara neden olabilecek potansiyel
zarar verici fiziksel bir olaydır, doğal bir hadisedir veya insan faaliyetidir.
Tehlikeli İş
Tehlikeli iş; niteliği ve yapıldığı şartlar gereği çocukların sağlıklarına,
güvenliklerine ve ahlaklarına zarar vermesi muhtemel olan ve 18 yaş altı
kişiler için yasaklanması gereken iştir (bu sınır asgari çalışma yaşının
üstünde olsa bile). Asgari yaş Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 182 Nolu
Sözleşmesinde belirlenmiştir. Sözleşmeler bu kategoride kesin olarak
nelerin olduğunu belirtmemektedir: yaygın şekilde, “tehlikeli çocuk işçiliği
listesi” olarak adlandırılan listenin belirlenmesi bireysel ülkelere
bırakılmıştır. Fakat Uluslararası İş Örgütü’nün Çocuk İşçiliğinin En Kötü
Biçimleri konusundaki tavsiyesi (No.190) (182 Nolu Sözleşmeye eşlik eden
bağlayıcı olmayan kılavuz) hangi işlerin yasaklanmasına istinaden bazı
göstergeler sunmaktadır. Üye devletlerin aşağıdakilere dikkat etmesini
teşvik eder:
218
221





Çocukları fiziksel, duygusal veya cinsel istismara maruz bırakan işler
Yer altında, su altında, tehlikeli yüksekliklerde veya kapalı alanlarda
yapılan işler
Tehlikeli makinelerin, ekipmanların veya araçların kullanımını içeren
işler veya ağır yüklerin elle kaldırılmasını veya taşınmasını içeren işler
Çocukları tehlikeli maddelere, ajanlara, süreçlere veya sıcaklıklara,
gürültü seviyelerine veya sağlıklarına zarar veren titreşimlere maruz
bırakan sağlıksız ortamlarda yürütülen işler
Uzun saatler veya gece süresince çalışılması gibi özellikle zor şartlar
altında yapılan işler veya her gün eve dönülmesine imkan vermeyen
işler
Tespit
Tespit aşağıdakilerin belirlenmesi sürecidir:




Bir afetin veya çatışmanın toplum üzerindeki etkisinin
Afetten etkilenenlerin karşılaştığı riskler ve öncelikli ihtiyaçların
İhtiyaçlara, risklere ve kapasitelere verilen en uygun müdahale
şekillerinin,
İyileşme
gelişmenin
kolaylaştırılmasına
ve
hızlandırılmasına yönelik imkânların
Uygun bir müdahale; yardımın verileceği siyasi, sosyal ve ekonomik
bağlamın anlaşılmasına bağlıdır. Aynı zamanda afetten etkilenenlerle
istişare edilerek sağlanan bilgi dahil olmak üzere ihtiyaçların ve risk
faktörlerinin yeterli kanıtına bağlıdır (Bkz. Temel 3. Standart: Tespit).
İlk Tespit; ani bir afet veya yeni bir kriz sonrasında yapılan ön
soruşturmadır. Bunun amacı; acil hayat kurtarıcı müdahaleyi ve/veya durum
tespitini gerektiren bir problemin olup olmadığının veya olabileceğinin
belirlenmesidir ve gerekirse dış desteğin türü ve ölçeğine dair ilk belirtilerin
sağlanmasıdır. Temel olarak, yapılan muhtemel birkaç hızlı saha gezisiyle
birlikte mevcut raporlar ve bölgedeki gözlemcilerle temaslar gibi ikincil
verilere dayanır.
Hızlı Tespit: kilit haber kaynakları ve grup röportajları aracılığıyla ve bazen
de kısıtlı sayıdaki hane halklarına yönelik anketler aracılığıyla temel bilginin
toplanması için birkaç sahanın gezilmesiyle gerçekleştirilir. Bunun amacı;
gerekebilecek müdahalenin şekli, ölçeği ve zamanlaması hakkında karar
verilebilmesi için durum hakkında yeterli anlayış kazanılmasıdır. Hızlı bir
tespit; eğer alan küçükse ve/veya nüfus genişse altı haftaya kadar bir rapor
ortaya koyar.
Detaylı Tespit: ya (i) hızlı değerlendirme metotlarının ve olasılıklı
örneklemeye dayalı hane halkı anketinin bir kombinasyonu kullanılarak
gerçekleştirilir; ya da (ii) etkilenen nüfus içerisindeki belirli alt grupları temsil
eden kişilerden oluşan küçük gruplarla yapılan çoklu derin röportajlar dahil
olmak üzere hızlı değerlendirme metotları kullanılarak gerçekleştirilir.
219
222
Her iki durumda da amaç; nüfus içerisindeki her bir alt gruba yönelik ilgili
hane halkı profillerinin, mevcut durumun detaylı şekilde anlaşılmasının ve
her bir grubun kurtulmasına yönelik imkanların oluşturulmasıdır. Detaylı
analizler; zamana ve kaynaklara büyük ölçüde yatırım yapılmasını gerektirir
ve genelde kesitsel rastgele örneklem temsilcilerini benimser ve tüm
sektörlerdeki durumun daha iyi anlaşılmasının sağlanması amacını taşır.
220
223
U
Uluslararası İnsancıl Hukuk
İnsan hakları hukukunun sağlanmasının yanında silahlı çatışma durumları da
uluslararası insancıl hukuk tarafından düzenlenir. Uygulanacak özel hükümler
çatışmanın uluslararası olup olmadığına bağlıdır. Cenevre Sözleşmeleri (1949)
ve Ek Protokoller (1977) dahil olmak üzere Uluslararası İnsancıl Hukuk’un
çeşitli araçları, düşmanlıkların ele alınmasını düzenler ve hem devlet hem de
devlet harici silahlı aktörlerin sorumluluklarını ortaya koyar.
Uluslararası İnsan Hakları Hukuku
Uluslararası İnsan Hakları Hukuku; devletlerin insan haklarına saygı duyma,
bunları koruma ve yerine getirme yükümlülüklerini düzenleyen uluslararası
anlaşmalar ve kurulu hukuki kurallar bünyesinde yer almaktadır. (Bkz. İnsani
Şartlara ilişkin temel belgeler altındaki BM 1945 Şartı ve çeşitli insan hakları
sözleşmeleri).
Uluslararası Mülteci Hukuku
Uluslararası Mülteci Hukuku; ilk olarak işkenceden kaçarak sığınma arayan
kişileri ikinci olarak ise ilgili hukuki araçlar kapsamında mülteci olarak tanınan
kişileri korumayı amaçlayan kurallar ve prosedürler dizisidir.
Ü
Ülkelerinde Yerlerinden Edilmiş Kişiler
Ülkelerinde yerlerinden edilmiş kişiler; özellikle silahlı çatışmalar, yaygın şiddet
durumları, insan hakları ihlalleri veya doğal veya insan eliyle çıkarılan afetler
sebebiyle veya bunlardan kaçınmak amacıyla evlerini veya daimi meskenlerini
terk etmeye zorlanan veya mecbur bırakılan ve uluslararası sınırları aşmayan
kişilerdir veya kişi gruplarıdır.
Y
Yaş
Çocuklar 18 yaş altındaki kişilerdir. Bu kategori bebekleri (1 yaşına kadar) ve
çocuğu ergeni (10-19 yaş) kapsar. Ergenlerden normalde 10 ile 19 yaş arası
kişiler olarak bahsedilir.
224
221
Yaşam Becerileri
Bireylerin günlük hayatın zorluklarına ve taleplerine uyum sağlamalarını ve
bunlarla baş etmelerini sağlayacak pozitif davranışlara yönelik beceri ve
yeteneklerdir. Yaşam becerileri insanların hem bireyler hem de toplumun
katılımcı üyeleri olarak düşünmelerine, hissetmelerine, hareket etmelerine ve
etkileşim kurmalarına yardım eder. Yaşam becerileri genel olabilir (Örneğin; bilgi
analizi yapabilmek ve kullanabilmek; diğerleriyle etkili şekilde iletişime geçmek ve
etkileşimde olmak) veya risk eğitimi, çevresel koruma, sağlığın geliştirilmesi,
HIV’nin önlenmesi, şiddetin önlenmesi ve barış sağlanması gibi belirli konuları da
ilgilendirebilir. Acil durumlarda ve yerel bağlamlarda geçerli olan ilgili yaşam
becerilerinin oluşturulmasına yönelik vurgunun artırılmasını gerektiren kriz
durumlarında yaşam becerilerine yönelik ihtiyaç genelde artar.
Yeti Yitimi (Maluliyet, Engellilik)
İşlevsellik, Yeti yitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması (ICF); yeti yitimini
(engelliği) sakatlıklar, hareket engelleri ve katılım kısıtlamaları için üst bir terim
olarak tanımlamaktadır. Bu yüzden bu sınıflandırma yeti yitiminin hem tıbbi hem
de sosyal modellerini kapsamaktadır. Örneğin; yeti yitimi; görme ve işitme
engellerini, tuvalet kullanabilme engellerini, giyinme ve/veya okullara ve sosyal
hizmetlere erişme engellerini (tüm çocukların evrensel hakları olan) kapsayabilir.
222
225
KISALTMALAR
ADÇK
ARA
ATVYB
BBTYB
BG
BM
BM ESK
BM HIV/AIDS OP
BM İHYKO
BM İİKO
BM NF
BYKGG
CDŞ
ÇDM
ÇDŞBS
ÇHS
ÇİEKB
ÇİİS
ÇK
ÇKBS
ÇKÇG
ÇKHT
ÇSÇGK
DSÖ-RSBEP
EÇ
EÇG
EHS
EYYB
GDM
GSÖT
İAVRD
İHEB
İRM
İT
KAADEA
KAÇKYS
KAÇT
KAYK
KB
KİEVGA
KÜYEK
MA
MBS
MYA
PM
PSD
PSİY
Acil Durumlarda Çocuk Koruma
Afet Risk Azaltımı
Aile Takibi ve Yeniden Birleştirme
Belirleme, Belgelendirme, Takip ve Yeniden Birleştirme
Bilinmesi Gerekenler
Birleşmiş Milletler
Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi
Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği
Ofisi
Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu
Bilgi Yönetimi Koordinasyon Görev Gücü
Cinsiyete Dayalı Şiddet
Çocuk Dostu Mekanlar
Cinsiyete Dayalı Şiddet Bilgilendirme Sistemi
Çocuk Hakları Sözleşmesi
Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimleri
Çocuk İşçiliği İzleme Sistemleri
Çocuk Koruma
Çocuk Koruma Bilgilendirme Sistemi
Çocuk Koruma Çalışma Grubu
Çocuk Koruma Hızlı Tespiti
Çocuklar ve Silahlı Çatışmalar Güvenlik Konseyi
Dünya Sağlık Örgütü Ruh Sağlığı Boşluğu Eylem
Programı
Engelli Çocuklar
Erken Çocuk Gelişimi
Engelli Hakları Sözleşmesi
En Yüksek Yarar Belirleme
Gıda Dışı Malzeme
Genel Sekreter Özel Temsilcisi
İzleme, Analiz ve Raporlama Düzenlemeleri
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
İzleme ve Raporlama Mekanizması
İş Tanımları
Kurumlar Arası Acil Durumlarda Eğitim Ağı
Kurumlar-arası Çocuk Koruma Yönetim Sistemi
Kurumlar Arası Çalışma Grubu
Kurumlar Arası Yürütme Komitesi
Kişisel Bilgi
Küçük İşletmeler Eğitim ve Geliştirme Ağı
Kendi Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler
Mutabakat Anlaşması
Misket Bombaları Sözleşmesi
Mayın Yasaklama Anlaşması
Patlamamış Mühimmat
Psiko-sosyal Destek
Psiko-sosyal İlk Yardım
223
226
RAÇ-KAÇG
RSVPSD
RVAÇ
SA
SKVSGİÇ
SOP
SPK
SSVH
STK
STVTYK
SYÇÇ
TPM
TTÇKM
UGÖ
UKHK
UKHK KA KH UT
UKK
UMVSHS
UNICEF ÇYTT
USTK
224
Refakatsiz ve Ayrılmış Çocuklar Kurumlar-Arası
Çalışma Grubu
Ruh Sağlığı ve Psiko-Sosyal Destek
Refakatsiz ve Ayrılmış Çocuklar
Sorumluluk Alanı
Silahlı Kuvvetlerle veya Silahlı Gruplarla İlişkilendirilmiş
Çocuklar
Standart Operasyon Prosedürleri
Savaşın Patlayıcı Kalıntıları
Su, Sanitasyon ve Hijyen
Sivil Toplum Kuruluşu
Silahsızlanma Terhis ve Toplumla Yeniden Kaynaşma
Sokaklarda Yaşayan ve Çalışan Çocuklar
Terkedilmiş Patlayıcı Mühimmat
Topluluk Temelli Çocuk Koruma Mekanizması
Uluslararası Göç Örgütü
Uluslararası Kızılhaç Komitesi
Uluslararası Kızılhaç Komitesi Kızılay ve Kızılhaç
Ulusal Toplulukları
Uluslararası Kurtarma Komitesi
Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi
UNICEF Çocuklara Yönelik Temel Yükümlülükler
Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşu
227
İNDEKS
acil durumlarda alternatif bakım aracı 117
afete hazırlıklı olma 216
bilgi yönetimi 65-66
cinsel şiddet 96, 97
çocuk adaleti 133
çocuk dostu mekanlar 155
çocuk işçiliği 116
çocuk korumanın izlenmesi 73-77
dışlanmış çocukların korunması 160, 161
eşgüdüm 40-48
fiziksel şiddet 90,91
insan kaynakları 50-55
program yönetimi 60,61
psiko-sosyal stres 101, 102
refakatsiz ve ayrılmış çocuklar 113
savunuculuk, iletişim ve medya 45
silahlı gruplarda çocuklar 107-110
tehlikeler ve yaralanmalar 83-85
vaka yönetimi 140
afet risk azaltımı 216
aileler
ayrılmaların önlenmesinde destek 122, 123, 129, 195
beslenme 185
birleştirme 113-114
cinsel şiddet 95
engelli aile üyelerine yardım 163
fiziksel şiddet 90
şiddet sonrası destek 90
aile destek grupları 173
aile takibi 121, 123
alternatif bakım 216
aşamalı tespitler 56
ayrılmış çocuklar 114
dağıtım noktalarında belirlenmesi 208
karneler 212, 213, 214
koruma standartları 113,33
silahlı grupların alıkoyması riskinin azaltılması 111
tanımı 124
ayrımcılık 11, 42
başarı hikayeleri
barınak müdahaleleri 194
eğitim müdahaleleri 170
ekonomik iyileşme müdahaleleri 164
kamp yönetimi 200
sağlık müdahaleleri 177
yardım dağıtımları 208
belirleme, belgelendirme, takip ve birleştirme 119, 135
225
228
beslenme
standartlar 182, 188
yardımların dağıtımının izlenmesi 205
bilgi
barınak ihtiyaçları konusunda 203
çocuk koruma konusunda 62
dışlanmış gruplara yönelik 160
silahlı gruplardaki çocuklar konusunda 107
bilgi paylaşımı 43, 61, 62, 67, 74, 122
protokoller 70
bilgi yönetimi 30
ayrılmış çocuklara yönelik 130
eşgüdüm 78
program planlaması incelemesi için 60
standartlar konusunda 68, 72
tespitlerde 64
vaka çalışma sürecine yönelik 137
vaka yönetimine yönelik 135
veri toplama 43
bilgilendirilmiş rıza alımı
bilginin kullanımı 59
çocuklar 71, 74
güvence verme 33
medya tanıtımları 55
tıbbi raporlar 180
veri toplama 68
bilişsel 216
cinsel sağlık 150
cinsel şiddet
belirlenmesi 96
çocuklar üzerine etkisi 95
izleme 73
koruma standartları 95, 96
şikayetlerin soruşturulması 208
cinsiyet 217
barınaklardaki düzenlemeler 198
beslenme 182
kamplarda eşit temsil 200
şiddet riski 86
cinsiyet eşitliği 42,
çatışma 217
büyük ihlaller 72, 73, 76, 77
çatışma durumları
çocukların göz altına alınması 135
çocukların verilerinin güvenliği 73
eğitimin güvenli bölgelere taşınması 170
yaralanmalar 85, 110
çevre
cinsel şiddet 90, 91, 92
çocuk dostu mekanlar 100, 139-144
226
229
eğitimde koruma 172
personele yönelik çevre 49
çocuklar
davranışsal ve sosyal hususlar 28
direnç 35
en yüksek yararlar 21, 56, 70, 143
insani yardımlarda katılım 20
medyada resmedilme 55
sanitasyon ihtiyaçları 192
strese müdahale 101
yardım dağıtım ihtiyaçları 117
çocuk adaleti sistemleri 125
çocuk katılımı
çocuk işçiliği müdahalelerinde çocuk katılımı 116
ilkelerde çocuk katılımı 20, 31, 35
kamp yönetiminde çocuk katılımı 130, 135
koruma girişimlerinde çocuk katılımı 92
psiko-sosyal refaha yönelik çocuk katılımı 104
risk azaltımında çocuk katılımı 85, 85
savunuculukta çocuk katılımı 57
topluluk temelli mekanizmalarda 141
topluluk tesislerinde çocuk katılımı 45, 48
vaka yönetiminde çocuk katılımı 145, 147
yaralanmalara dair farkındalık planlarında 76
yardımların dağıtımdan çocuk katılımı 203
çocuk dostu hizmetler 133
çocuk dostu mekanlar 100, 153, 170, 200, 201
çocukların evin reisi olduğu hane halkları 112, 126, 128, 203, 204, 205
çocuk işçiliği 115-119, 185, 217
çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri 108, 109
çocuk işçiliği izleme sistemleri 112
çocuk korumanın kalitesi 40-78
bilgi yönetimi 67-71
çocuk korumanın izlenmesi 73-78
eşgüdüm 41-48
insan kaynakları 49-55
program döngüsü yönetimi 60-65
savunuculuk, iletişim ve medya 45-49
çocuk korumanın yaygınlaştırılması
amaçlar 161-162
barınak 194-198
beslenme182-188
dağıtım 201-207
eğitim 170-171
ekonomik iyileşme 162-167
kamp yönetimi 196-200
sağlık 175-180
su, sanitasyon ve hijyen 185-189
çocuk korumaya yönelik stratejiler
çocuk dostu mekanlar 141-147
dışlanmış çocuklar 150- 156
topluluk temelli mekanizmalar 138-143
vaka yönetimi 130-137
227
230
çok sektörlü tespitler 65
çok sektörlü bakım, şiddetin kurbanları 90, 96
danışmanlık 115, 186
denetim 43
detaylı tespit 227
dışlanmış çocuklar
belirleme 35
ekonomik iyileşme programları 163
korumaya yönelik standartlar 150-156
sağlık müdahaleleri 176
tanım 150
yardımlara erişim 204, 205
ebeveynler 151
eğitim
aile ayrılmaları konusunda 114
aile ayrılmalarından kaçınılmasına yönelik 124
barınak personeli 194
beslenme personeline yönelik 193
cinsel şiddet konuları 99
cinsiyet konularında 171
çocuk dostu mekanlar konusunda 145
davranış kuralları konusunda 42
diğer sektör çalışanları 55
eğitimde çocuk koruma 170
ekonomik iyileşme konusunda 165
hayat kurtarıcı prosedürler 74
hijyen uygulamaları konusunda 189
izleme aktivitelerine yönelik 76, 78
korunmasız çocukların belirlenmesinde 86, 100
odak noktası kişiler konusunda 48, 184
öğretmenler, çocuk korumaya yönelik 171, 173
psiko-sosyal destek 102
psiko-sosyal ilk yardım 101
standartlar konusunda 30
şiddetin önlenmesi konusunda 90, 91
vaka yönetimlerine yönelik 130, 152
veri toplama konuları 163
yardım dağıtımına yönelik 204, 206
erişim 219
çocuk dostu mekanlara 213, 214, 215, 216
destek alma hakkına 156
eğitime 108, 179
ekonomik iyileşme programlarına 172, 174
kamplardaki cinsiyet eşitliğine 210
sağlık hizmetlerine 185
sosyal korunma önlemlerine 173
yardımlara 208
eylem göstergeleri 23
ek protokoller, cenevre sözleşmesi 17
228
231
idari gözaltı 128
ergenler 118
çocuk dostu mekan şartları 147
ekonomik iyileşme programları 168
erkeklerin riske atması 78, 86, 101
kızlara yönelik güvenlik desteği 87
kızların sömürülmesi 85, 92
erken çocuk gelişimi 219
erken kurtulma 219
ekonomik iyileşme programları 118
esneklik ihtiyacı 172
eşitlik 172
güvenli erişim 108, 170
personelin diğer müdahalelerde katılımı 165, 182, 188
standartlar 168-174
standartlar 118, 195
etiketleme, kaçınma 47, 154
evlat edinme
savunuculuk 30, 45
aynı zamanda bkz. lobi faaliyetleri
dışlanmış gruplar için 163, 162
gözaltına alınmış çocuklar 134, 136
güvenlik konusunda 85
eşgüdüm 45, 46
silahlı gruplardaki çocuklar için 108, 109
standartlar 55, 56-57, 58, 59
şiddetin faillerinin belirlenmesi için 97
eylem göstergeleri 25
ergenler 197
çocuk dostu mekan şartları 152
ekonomik iyileşme programları 167
erkek çocuklarının kendilerini riske atması 84, 93, 107
kızlara yönelik güvenlik desteği 96
kızların sömürülmesi 94, 99
ek protokoller, cenevre sözleşmesi 10
eşgüdüm
ailelerin ayrılması 117, 120
ayrılmış çocuklara müdahale 124
bilgi yönetimi 64, 65, 66
çocuk asker müdahaleleri 106
çocuk dostu mekanların oluşturulması 152
çocuk koruma grupları 32
çok katmanlı psiko-sosyal destek 101
eğitim 171
ekonomik iyileşme müdahaleleri 166
hak ihlallerinin izlenmesi 106
program tespiti ve planlanmasında 60-61, 62
sağlık tartışmaları 176
savunuculuk 53
sektörler-arası 24, 133-134
sorunların paylaşılmasında 53
standartlarda 40-46
tartışmalar aracılığıyla 164, 165, 169, 171
229
232
kuruluşlar
f
farkındalık yaratma
dağıtım merkezlerinde farkındalık yaratma 216
çocuk koruma merkezleri hakkında farkındalık yaratma 55
çocukların silahlı gruplara asker
yapılmasında farkındalık yaratma 104
cinsel şiddet konusunda farkındalık yaratma 86, 97, 89
şiddete yönelik psiko-sosyal müdahalede farkındalık yaratma 84
geçiş planları
acil durum sonrası 33
çocuk dostu mekanlar 152
personel 48
gizlilik
dışlanmış gruplarda 154
eşgüdümde 38
ilkelerde 31
kamp yönetiminde 138
sağlık sunumunda 180, 182
şikayetlerde 208
verilerde 60, 63
güvenlik önlemleri
barınaklarda 197
cinsel şiddetin önlenmesinde 96
kamplarda 202
silahlı çatışma durumlarında 171
su toplamada 191
yardım dağıtımı 206, 2107, 208
haklar
adalet sistemindeki ihlaller 124
destek 34, 154
devletin sorumluluğu 17
engelli kişilerin 86
mevzuat 16, 212-213
harita çıkarma 67
adli sistemlerin 134
ayrılmış çocuklar 116
çatışma alanlarındaki okullar 172
çocuk dostu mekanlar 152
çocuk dostu sevk mekanizmaları 95
çocuk koruma sistemlerinin 60, 61, 62
çocuk korumanın izlenmesi için 73
dışlanmaların 158
hane içi şiddete müdahalede 87
risklerde ve tespitlerde 82
silahlı grupların alıkoymasının önlenmesinde 108
vaka yönetimine yönelik 133
hastana kabulleri, ayrılmaların önlenmesi 116, 178
230
233
hesap verebilirlik 220
hızlı tespitler 196, 227
hijyen
standartlar 191-193
ilk tespit 227
idari gözaltı 125
inanç sistemleri 20
insan kaynakları 221
standartlar 46-50
İnsani Yardım Çalışmalarında Çocuk Korumaya Yönelik Asgari Standartlar
amaç ve kullanma 22-23, 24, 25-26
bağlama göre uyarlama 24-25
geliştirme 23
mevcudiyet ve eğitim 42-43
sphere standartları ile ilişkisi 19
yapı 22-23
insani yardımlarda medya 45
insani müdahale
ayrılmış ve refakatsiz çocuklar 113
bilgi yönetimi 65
boşluklar 43,44
cinsel şiddet 94-95
çocuk adaleti 133
çocuk dostu mekanların oluşturulması 145
çocuk işçiliği 110-112
çocuk korumanın izlenmesi 73
desteklere erişim 30, 154
dışlanmalara yönelik 150
etiketlemelerden kaçınılması 23
eşgüdüm 41-43
personelin dağıtımı 46-47
program yönetimi 60
psiko-sosyal stres 120-122, 122-123
savunuculuk, iletişim, medya 45-46
silahlı gruplarda çocuklar 100-101
tanımı 18
tehlikeler ve yaralanmalar 82
vaka yönetimi desteği 132-133
istismar
bkz. ciddi ihlaller, fiziksel şiddet; cinsel şiddet
okullarda 181
raporlama 70, 149
soruşturmalar 208
istismar eden kişiler, çocuk merkezli kuruluşlarda istihdam 96
izleme
aile birleşimi 104, 105, 115, 121
amaçlar 67
ayrılmış çocuklar 113
beslenme 182, 184
çocuk dostu mekanlar 147
çocuk işçiliği 108, 110
çocuk koruma 65, 70
231
234
çocukların silahlı gruplara asker yapılması 100
ekonomik iyileşme programları 165
kamplarda 198
okullarda çocuk koruma 170
performans 35, 37
programlar 51
refah 102
risk altındaki çocuklar 80
standartlar 28
yardımların dağıtımı 215
izleme analiz ve raporlama düzenlemeleri 73, 74, 96
kadınlar
anne destek grupları 186
çok eşli ailelerin belirlenmesi 198, 203
ekonomik iyileşme programları 165
sağlık personeli olarak kadınlar 180
tespitler 63
yardım ihtiyaçları 204
kapasite oluşturma 221
ayrılmış çocuklara yönelik 120
barınak tedarikinde 50
bilgi yönetiminde
cinsel şiddet müdahalelerinde 91
çocuk adaleti sisteminde 124
çocuk dostu mekanlara yönelik 150
çocuk koruma sistemlerinde 33, 48
dışlanmanın ele alınmasında 151
personel işe alımında 48-50, 49
sağlık hizmetlerinde 181, 184, 192
savunuculukta 50
sosyal refah sistemlerinde 136
topluluk temelli mekanizmalarda 144
vaka yönetimine yönelik 134
kapsayıcı olma 42, 56
katılım 222
barınak tasarımında 198
çocuk dostu mekanlarda 146
dışlanma vakalarının belirlenmesinde 152
eğitim planlamasında 170
ilkelerde 30, 33
izlemede 75
koordineli müdahalelerde 45
müdahale tartışmalarında 165, 170, 178, 184, 190
personel hakkında geri bildirimlere 51
psiko-sosyal refaha yönelik 102
standartların tartışılmasında 20
şiddet hakkında farkındalık yaratılmasında 88
tespitlerde 63
yardım dağıtım tasarımlarında 207
kayıt
ayrılmış çocukların 120
232
235
çok eşli ailelerin
kamplarda 201
yardım dağıtımlarında 209
kız çocukları
cinsel şiddet 91, 102, 174
çocuk dostu mekanların şartları 150
ekonomik iyileşme programlarına erişimler 168
sömürü riskleri 87
su, sanitasyon ve hijyen tesisleri 193
yardım ihtiyaçları 204, 206
yeniden bütünleşme ihtiyaçları 98
karmaşık acil durumlar 220
konaklama
barınaktaki çocuklar için 194
engelli insanlar için 155
koruyucu bakım 118, 123, 141
korunmasız çocuklar (hassas çocuklar) 222
dışlanmalar 152
kamplarda belirlenmesi 201
tanımlar 34, 132, 136
yaralanmalar ve hasar 76, 80, 81, 178, 181
çocuk koruma politikaları 50
personel yönetimi 49
savunuculuk, iletişim ve medya 56
kurumlar-arası acil durumlarda eğitim ağı (ınee)
asgari standartlar 171
küçük çocuklar
beslenme 185, 186, 188
çocuk dostu mekan şartları 149
psiko-sosyal faaliyetler 186
sağlık stratejileri 180
tehlike riskleri 84
kültürel konular
cinsiyet eşitliği 54
hususlar 35
koordineli yaklaşım 45
şiddet 87, 89, 93
ve savunuculuk 50
lobi, tanıtım faaliyetleri
gelişime yönelik 150, 166, 172,
misket bombaları sözleşmesi 79, 229
mülteciler
ayrılmış çocuklar 120
bkz. yerinden edilmiş kişiler
mevzuatı 16, 215
tanımı 16
233
236
okullar 150
oyunlar 150
ölçme
ayrılmış çocuklara yönelik girişim 123
beslenme müdahaleleri 186
bilgi yönetimi 62
cinsel şiddet stratejileri 95
çocuk adaleti sistemleri 125
çocuk asker müdahaleleri 103
çocuk dostu mekan oluşturulması 149
çocuk işçiliği müdahaleleri 111
dışlanmaya yönelik girişimlerin 154
eşgüdüm 38
eğitim tesisleri 172
fiziksel şiddet stratejileri 84
insan kaynakları 43
kamp yönetimi 202
program yönetimi 58
psiko-sosyal destek 100
sağlık müdahaleleri 181
savunuculuk, iletişim ve medya 54
su, sanitasyon, hijyen müdahaleleri 193
topluluk temelli çocuk koruma mekanizmaları 143
vaka yönetimi 135
yaralanmalar ve tehlike 78
yardım dağıtım etkinliği 118
ötekileştirilmiş çocuklar 56
cinsel şiddet desteği 94
çocuk dostu mekanlar 148
öncelikli hale getirme 60
tespitlerde dahil etme 62-63
personel
ayrımcı olmayan tutumlar 49
cinsiyet eşitliği 42
destek 50
dışlanmış gruplardan 157
engelli personel 49
eşgüdüm mekanizmaları 43
iş ortamı 48
işe alma ve eğitim 25, 40, 46
kendi inanışlarının/değer sistemlerinin farkındalığı 17
refah 50
sosyal çalışma görevlileri ve psikologlar 179, 184, 188
sözleşmelerin feshi 51
personel kapasitesi 48, 137
personel yönetimi 46-47, 48
program değerlendirmeleri 57, 155
refah 224
rafakatsiz çocuklar 114
234
237
rekreasyon aktiviteleri 75, 150
risk 224
risk tespiti 224
risk altındaki çocuklar
ayrılmalarda risk altında olan çocuklar 104
çocuk işçiliğinin önlenmesinin desteklenmesinde risk altında olan
dışlanmada risk altında olan çocuklar 155
izlemede risk altında olan çocuklar 89
sağlık müdahalelerinde risk altında olan çocuklar 178,, 185, 191
senaryoların belirlenmesinde risk altında olan çocuklar 142, 202
tespit röportajlarında risk altında olan çocuklar 62, 81, 97
yaralanmada risk altında olan çocuklar 77, 80, 81
yaralanmalarda risk altında olan çocuklar 81, 83, 85
yardımlara erişimde risk altında olan çocuklar 166, 206, 205
çocuklar 110, 111
şiddet riski altında olan çocuklar 89, 93, 94, 95
sağlık programları 10, 185
beslenme 188-194
kötü beslenme 192
sanitasyon
okullarda 172, 175
standartlar 191-195
savaşın patlayıcı kalıntıları 225
sevk sistemleri 72, 75, 88
ayrılmış ve kayıp çocuklara yönelik 116, 117
barınağa ihtiyacı olan ailelere yönelik 194
beslenmeye yönelik 182, 187
cinsel şiddet kurbanlarına yönelik 90
ekonomik iyileşme müdahaleleri 165, 166
ektimdeki 171
hastalıklara yönelik 177, 178
kamplarda 201
psiko-sosyal desteğe yönelik 95
yaralı çocuklara yönelik 82, 85
sınıflandırılmış veri 225
sivil toplum kuruluşları 41
devlet dışı kurumlar 33
sömürü
çocuk işçiliği 113-118
silahlı gruplarda çocuklar 105-112
kız çocukları 91, 96, 108
sphere projesi 12, 13
sphere projesi el kitabı 13
standart operasyon prosedürleri 137
sürdürülebilirlik 225
şiddet
ailelerde 87
belirleme 178
koruma standartları 27, 88-99
235
238
okulların hedeflenmesi 176
şikâyet raporlamaları 144, 201, 203
tanıtım
aile ayrılmalarından kaçınılması konusunda 117, 122
ayrılmış aileler konusunda 115
beslenme konusunda 185
cinsel şiddetin önlenmesi konusunda 89, 186
çocuk işçiliği konusunda 114
çocuk koruma mesaj stratejisi konusunda 55
çocukların silahlı kuvvetlere alınması konusunda 102
eğitim aracılığıyla 171, 176
eşgüdüm konusunda 40, 42
hedefler 48
hijyen uygulamalarında 190, 191
olumlu etkiye yönelik ihtiyaç konusunda 52
risk azaltımı konusunda 76, 77
topluluk temelli mekanizmalarda 142
uyarılar konusunda 56
yardımlarında dağıtımı konusunda 203
temel eylemler 17
tespitler 226
ayrılmış çocuklara yönelik tespitler 120
barınaklara yönelik tespitler 196, 198
cinsel şiddete yönelik tespitler 92-93
çocuk işçiliğine dair tespitler 115
çocuklara yönelik risk tespitleri 75, 138
çok-sektörlülük yönünde tespitler 61
dışlanmış çocukların belirlenmesine yönelik tespitler 155
eğitime yönelik tespitler 170
ekonomik iyileşme programına yönelik tespitler 168
fiziksel şiddete yönelik tespitler 89
kapsayıcı olmaya yönelik tespitler 60-61
sağlık müdahalelerine yönelik tespitler 178, 191
yardımların dağıtılmasına yönelik tespitler 206
tespit ekipleri 60
tespit yorgunluğu 63
topluluk temelli çocuk koruma mekanizmaları 141
dahil olma 40
destekleme 33, 35
kamp yönetimi 201, 203
savunuculuk 52
silahlı gruplar tarafından alınmanın önlenmesi 103
standartlar 140-149
şiddetin önlenmesi 85
yaralanmaların önlenmesi 85
uluslararası insan hakları kanunu 16, 227-28
uluslararası insancıl hukuk 227
uluslararası mülteci kanunu 227
236
239
vasiler 116
veri toplama 40
adli şiddetler 83-85
bilgi yönetimi 40
çocuk askerler 67
çocuk işçiliği 114
dışlanmış gruplardan 158
ekonomik iyileşme 171
hatalar 67
personel eğitimi 65
şiddet konusunda 90, 97
yaralanmalar ve risklerin tespiti 83-85
verilerin sınıflandırılması 56
yaşam becerileri 228
yaş tanımları 228
yaşa uygun müdahaleler
ehil kaybı 82, 179
sanitasyon 193
yardım 206
yardım çalışanları (bkz. personel)
yeti yitimi 228
barınaklardaki tesislerde 197
cinsel şiddetin etkilerinde 92, 93
çocuk dostu mekanlara erişimde 152
çocuklara müdahalede 181
dışlanmanın ele alınmasında 158
risklerin etkilerinde 79, 82
tespitlerde bir faktör olarak 59
237 240
241