T.C. T.C. KAMU HALE KURUMU KAMUİİHALE KURUMU KAMU ALIMLARI SİSTEMİ VE KAMU İHALE KURUMU 11 EKİM 2010 1 SUNUM BAŞLIKLARI KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ İYİ İŞLEYEN BİR İHALE SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI TÜRKİYE’DE KAMU ALIMLARI SİSTEMİ KAMU İHALE KURUMU KAMU İHALE KURUMUNUN İNCELEME FAALİYETLERİ E-İHALE VE ELEKTRONİK KAMU ALIMLARI PLATFORMU (EKAP) 2 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ KAMU ALIMI NEDİR? Kamu alımı, kamu idarelerinin görevlerini yerine getirmek için ihtiyaç duydukları yapım işleri ile mal ve hizmetleri dışarıdan temin etmeleri sürecidir. Kamu alım süreci, ihtiyaç tespiti ile gerekli kaynağın sağlanması dahil alımın planlanmasıyla başlar. Bunu ihtiyacın tanımlanması ve ihtiyacın temininde uygulanacak usulün seçilmesi izler. Daha sonraki aşama alımın gerçekleştirilmesi sürecini içerir. Son aşama ise sözleşme yönetimini kapsar. 3 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ Kamu kurumları; mal, hizmet ve yapım işlerinin teminine yönelik temel ekonomik faaliyetlerini artan bir oranda özel sektöre devretmektedir. Bu kapsamda kamu idareleri, daha önce kendileri tarafından üretilen pek çok malı ve hizmeti kendi personeliyle yerine getirmek yerine özel sektörden temin etmeye başlamışlardır. Ayrıca kamu, daha önce kendi personel ve ekipmanı ile gerçekleştirdiği yapım işlerini de özel sektörden temin etmektedir. 4 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ Kamu alımları Ülkemiz GSMH’sının %10’undan daha fazlasını oluşturmaktadır. Kamu alımları ekonomik ve sosyal politikaların en önemli araçlarından birisidir. Kamu alımları alanında sağlanacak etkinlik ve verimlilikle ülkenin gelişme hızı arasında yakın bir ilişki vardır. Etkin bir kamu alım sistemi, kurumsal kapasite ve iyi bir mevzuata sahip olma yanında, piyasaların yapısına ve gelişmişliğine de bağlıdır. 5 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ Artan önemi sonucu kamu alımları alanı, kaynak kullanımında etkinliği artırmak amacıyla, global düzeyde reforma tabi tutulmuştur. Birleşmiş Milletler tarafından, 1993 ve 1994 yıllarında UNCITRAL Model Kanun kabul edilmiştir. Dünya Bankası ve Avrupa Birliği gibi kamu yatırımları için ülkelere fon sağlayan kuruluşlar tarafından da kamu alımlarına ilişkin kurallar belirlenmiştir. Reformların bir diğer amacı da, uluslararası rekabetin ülkelerin toplam refahını artıracağı kabulünden hareketle, kamu alımlarına yönelik piyasaların daha liberal hale getirilmesidir. 6 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ 2005-2009 Adet bazında kamu alımları Yıllar Alım Yöntemi İhale Usul. Göre İstisnalar TOPLAM Yıllar Alım Yöntemi 2005 2006 Adet % 115.639 2007 Adet % Adet % 81 137.857 83 148.969 83 26.338 19 28.168 17 30.859 17 141.977 100 166.025 100 179.828 100 2008 2009 Adet % Adet % İhale Usul. Göre 150.594 80 137.374 79 İstisnalar 38.110 20 36.548 21 Toplam 188.704 100 173.922 100 7 KAMU ALIMLARININ HACMİ VE ÖNEMİ 2005-2009 Tutar bazında kamu alımları Yıllar 2005 2006 2007 Alım Yöntemi (1.000 TL) % (1.000 TL) % (1000 TL) % İhale Usul. Göre 22.408.071 73 29.309.004 75 52.815.719 80 4.327.189 14 4.775.107 12 5.009.306 8 3.949.481 13 4.939.347 13 8.153.266 12 30.684.741 100 39.023.458 100 65.978.291 100 Doğrudan Temin İstisnalar TOPLAM Yıllar Alım Yöntemi 2008 2009 (1.000 TL) % (1.000 TL) % 68.179.739 81 53.462.792 81 4.989.299 6 4.806.070 7 İstisnalar 10.746.259 13 7.955.974 12 TOPLAM 83.915.297 100 66.224.836 100 İhale Usul. Göre Doğrudan Temin 8 İYİ İŞLEYEN BİR İHALE SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI Uluslararası standartlara uygun, iyi işleyen, yolsuzlukların en az olduğu bir kamu alım sistemi: israf ve Kamu alımlarında kapalılık/gizlilik yolsuzluklara zemin oluşturabilecek faktör olduğundan, tüm kamu alım sürecinde saydamlık esas olmalıdır. Kamu alımlarına ilişkin temel bilgiler çeşitli toplum kesimlerine ulaştırılarak kamu oyu denetimi sağlanmalıdır. İhale Kanunundan istisna edilmeyi haklı kılacak kamu alımlarının (ulusal güvenlik ve işin aciliyeti gibi) tespitinde çok hassas olunmalıdır. 9 İYİ İŞLEYEN BİR İHALE SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI Süreçte rol alan kamu görevlileri bilgi, ehliyet ve dürüstlük bakımından en yüksek standartlara sahip olmalıdır. Kamu alım sürecindeki riskler iyi analiz edilerek etkin bir iç kontrol ve dış denetim mekanizması kurulmalıdır. İhale sürecindeki görev ve sorumluluklar açık bir şekilde tanımlanarak hesap verebilirlik sağlanmalıdır. Usule uygunluk denetimi yanında, yerindelik denetimi de yapılmalıdır. Sistemde, ihale sürecine ilişkin şikayet başvurularını hızlı ve adil bir şekilde inceleyecek bağımsız bir idari otorite yer almalıdır. 10 TÜRKİYE’DE KAMU ALIMLARI SİSTEMİ 1857 tarihli Nizamname. 22.04.1925 tarihli ve 661 sayılı Müzayede, Münakasa ve İhalat Kanunu. 10.12.1934 tarihli ve 2490 sayılı Artırma Eksiltme ve İhale Kanunu. 01.01.1984 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu. 04.01.2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 05.01.2002 tarih ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu. 11 TÜRKİYE’DE KAMU ALIMLARI SİSTEMİ 4734 sayılı Kanun ile kamu alımları sistemimizde köklü değişiklikler yapılmıştır. Kanunun temel amacı daha şeffaf ve rekabete dayalı bir sistemin kurulmasıdır. 4734 sayılı Kanunla Kamu alım sistemimizde yapılan değişikliklerden birisi de, Kamu İhale Kurumunun kurulmasıdır. Kamu İhale Kurumu kamu alımları alanında hem düzenleyici hem de ihale sürecindeki şikayetleri sonuçlandıran bir Kurum olarak görev yapmaktadır. 12 KAMU İHALE KURUMU Kurumun Görevleri İkincil mevzuatı, standart ihale dokümanlarını ve sözleşmeleri hazırlamak ve uygulamayı yönlendirmek, tip İdarece yapılan işlemlerin Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığı iddiasıyla yapılan şikâyetleri incelemek, İhaleler ve sözleşmelerle ilgili olarak istatistikler oluşturmak ve yayımlamak, bilgi toplamak, İhale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası alanda koordinasyonu sağlamak, 13 KAMU İHALE KURUMU Kurumun Görevleri Haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak, Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak, İhale ilanları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemek, Kamu İhale Bültenini yayımlamak, Elektronik Kamu Alımları Platformunun kurulması ve işletilmesiyle elektronik ihaleye ilişkin düzenlemeleri yapmak, Aday ve isteklilerin yeterliğinin tespitine ilişkin sistem kurmak. 14 KAMU İHALE KURUMU Kamu İhale Kurulu Kamu İhale Kurumunun karar organı 10 üyeden oluşan Kamu İhale Kuruludur. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanıdır. Kurul üyelerinin görev süresi 5 yıldır ve görev süresi dolan kurul üyesi yeniden seçilemez. 15 KAMU İHALE KURUMU Kurumun gelirleri Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin olarak bedeli belirli bir tutarı aşan sözleşmeler için yükleniciden tahsil edilecek sözleşme bedelinin on binde beşi, Şikâyette bulunan isteklilerden alınan başvuru bedelleri, Eğitim, kurs, seminer ve toplantı faaliyetlerinden elde edilen gelirler, Her türlü basılı evrak, form, ilan, doküman ve yayınlar ile Elektronik Kamu Alımları Platformunun işletilmesinden elde edilen gelirler. 16 KAMU İHALE KURUMU Kurumun Gelirleri YILI GELİR (TL) GİDER (TL) HAZİNEYE AKTARILAN TUTAR (TL) 2003 11.026.072,64 9.267.876,21 0,00 2004 51.895.617,74 34.923.330,50 15.800.000,00 2005 64.104.155,45 45.913.765,00 26.895.706,00 2006 65.269.285,76 65.173.738,49 43.077.832,30 2007 68.817.031,36 50.142.740,25 21.747.767,16 2008 71.060.796,42 62.927.664,33 32.080.709,64 2009 69.462.780,12 85.076.727,28 33.601.526,85 17 KAMU İHALE KURUMU Kamu Alım Sürecindeki Uyuşmazlıklar Kamunun alım sürecinde, alımı gerçekleştiren idareler ile alıma taraf olan aday, istekli veya istekli olabilecekler arasında, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süreç içerisinde ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözüm yeri idare, Kamu İhale Kurumu ve İdari Yargıdır. Bu süreçte doğan uyuşmazlıklar, 4734 sayılı Kanun hükümleri dahilinde sırasıyla şikayet, itirazen şikayet şeklinde idari aşamada ve bu süreçler kullanıldıktan sonra idari yargıda çözülür. Sözleşmelerin yapılmasından sonraki aşamada ortaya çıkacak olan uyuşmazlıkların çözüm yeri ise adli yargıdır. 18 KAMU İHALE KURUMU: İNCELEME FAALİYETLERİ Başvuru ve Uyuşmazlık Kararı Sayıları Mal Alımları Hizmet Alımları Yapım İşleri GENEL TOPLAM YILLAR 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Başvuru 489 734 850 1096 1063 1096 535 Uyuşmazlık Kararı 368 652 665 950 941 963 556 Başvuru 511 862 1320 1906 2634 3485 1698 Uyuşmazlık Kararı 401 703 1101 1651 2536 3268 1890 Başvuru 231 608 784 828 1072 1009 721 Uyuşmazlık Kararı 128 537 703 747 796 949 684 Başvuru 1231 2204 2954 3830 4769 5592 2954 Uyuşmazlık Kararı 897 1892 2587 3348 4264 5180 3233 19 KAMU İHALE KURUMU: İNCELEME FAALİYETLERİ İhale ve Şikayet Başvuru Sayıları Yıllar Şikayet İhale Sayısı (istisna kapsamındakiler hariç) Başvuru Sayısı (2) (1) % (2/1) 2006 140.445 3.830 2,73 2007 148.016 4.736 3.22 2008 150.594 5.592 3.71 2009 127.505 2.954 2.32 2010 (6 ay) 57.976 1.923 3.32 20 E-İHALE VE EKAP e-ihale, kamu alımlarının elektronik ortamda gerçekleştirildiği elektronik dönüşüm sürecidir. e-ihale ile hedef, Kamu alımları sürecinde şeffaflığın, eşit muamelenin, katılım ve rekabetin arttırılmasının, alımlarda güvenilirliğin, kamuoyu denetiminin, kaynakların verimli kullanılmasının ve ihtiyaçların uygun şartlarla, zamanında karşılanmasının sağlanmasıdır. 21 E-İHALE VE EKAP e-İhale Vizyonu Avrupa Birliği AB’de, kamu alımlarına ilişkin 2004/17-18 no’lu direktiflerde, elektronik uygulamaların kullanılmasına yönelik düzenlemeler yer almaktadır. AB, 2010 yılı sonu itibariyle tüm ihale sürecinin elektronik ortama taşınmasını hedeflemektedir. 22 E-İHALE VE EKAP e-İhale Vizyonu Türkiye e-İhale çalışmaları, 2004 yılından itibaren KİK tarafından aktif bir biçimde sürdürülmektedir e-ihale, öncelikli 11 e-devlet projesi içerisinde yer almaktadır. 2004 yılı başı itibariyle tüm kamu ihale ilanları elektronik ortamda hazırlanarak yayınlanmaya başlanmıştır 20 Kasım 2008 günü kabul edilen 5812 sayılı Kanunla kamu alımlarının elektronik ortamda gerçekleştirilmesinin yasal altyapısı oluşturulmuştur Kamu İhale Kurumu tarafından oluşturulan Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) 1 Eylül 2010 itibariyle devreye alınmıştır. 23 EKAP GERÇEKLEŞME – Sürüm Planı E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) İDARELERCE YAPILAN İŞLEMLER KİK’den onay alınarak EKAP’a kayıt olunuyor İhtiyaç raporu hazırlanıyor (TITUBB ve CPV kullanılarak) İhale dokümanı hazırlanıyor İhale kaydı EKAP üzerinden gerçekleştiriliyor İhale ilanı EKAP tarafından oluşturuluyor Yasaklılık teyidi ve sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte ihale sonuçlarına dair bilgiler EKAP’a giriliyor Normal tebligat yöntemleri ile birlikte aday, istekli veya istekli olabileceklere EKAP üzerinden bildirim yapılabiliyor. 25 E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) İDARELERCE YAPILAN İŞLEMLER Doküman akıllandırılmış bir Program üzerinden hazırlandığından hatalar minimum düzeye indirilmiş oluyor İlan süreleri kısalıyor Tıbbi cihaz alımlarında idarelerce yüklenen bilgiler otomatik olarak SGK sistemine aktarılıyor EKAP’a 25.000 civarında idarenin kaydolması beklenmektedir Eylül 2010 sonu itibariyle 20.000 civarında müracaat 10.000 üzerinde idare kaydı gerçekleştirildi 26 E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) iSTEKLİLERCE YAPILAN İŞLEMLER İhalelere katılmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler belirli kriterlere göre ilan arayabiliyor İlgilenebilecekleri ihale fırsatlarından e-posta yoluyla anında haberdar olup özel mesaj ve bildirim alabiliyorlar EKAP üzerinden ücretsiz İhale dokümanı indirilebiliyor, ancak bu durum istekli olabilecek sıfatını kazandırmıyor EKAP’a 100.000 civarında isteklinin kaydolması beklenmektedir 27 E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) VATANDAŞLARCA YAPILAN İŞLEMLER Belirli kriterleri esas alarak ihale arayabiliyor, ilanları ve ihale dokümanlarını görebiliyor, sorgulama işlemlerini yapabiliyorlar Yasaklılar listesine ulaşabiliyor, itirazen şikayet başvuruları üzerine KİK tarafından alınan kararlara bakabiliyorlar Sözleşme devri sorgulama işlemlerine ulaşabiliyorlar 28 E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) KİK TARAFINDAN YAPILAN İŞLEMLER İhale ilanlarına dair tüm işlemler, tebligat ve duyurular EKAP üzerinden yapılıyor Sorunların çözümüne yönelik olarak Türkiye’nin her yerinden ulaşılabilecek EKAP çağrı merkezi 444 0 545 (KİK) oluşturuldu EKAP kullanımına ilişkin yardım videoları hazırlandı Tıbbi cihaz sektörü ağırlıklı olmak üzere bazı firma, idare ve hastanelere eğitimler verildi 29 E-İHALE VE EKAP 1 Eylül 2010 Tarihi İtibariyle (I. Aşama) ENTEGRASYONLAR GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) ile istekli bilgileri sorgulaması MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) ile gerçek kişi ve kullanıcı nüfus bilgilerinin sorgulanması Muhasebat Genel Müdürlüğü ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu kapsamındaki satın alma birimleri bilgilerinin sorgulanması TİTUBB (Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Ulusal Bilgi Bankası) ile tıbbi cihazlara ilişkin branş ağacının listelenmesi 30 E-İHALE VE EKAP 1 Aralık 2010 Tarihi İtibariyle (II. Aşama) İdareler tebligat işlemlerini EKAP üzerinden yapabilecek İstekliler ihale dokümanını elektronik sertifika (e-imza ve m-imza) kullanarak indirebilecek GİB-vergi borcu, bilanço ve gelir tablosu sorgulaması MERNİS – ihale komisyonu üyeleri – istekli akrabalık derecesi sorgulaması TİTUBB – yetkili satıcılık belgesi sorgulaması SGK – prim borcu sorgulaması 31 E-İHALE VE EKAP 1 Mart 2011 Tarihi İtibariyle (III. Aşama) KAĞITSIZ İHALEYE GEÇİŞ Sadece pilot sektör olarak açık ihale usulü uygulanan “tıbbi cihazlar ve sarf malzemeleri” mal alımları için; Elektronik teklif Elektronik teklif değerlendirme Geçici teminat ve banka referans mektuplarının elektronik ortamda iletilmesi Ön yeterlik şartnamesi, idari şartname ve sözleşme tasarısının EKAP tarafından değiştirilemez PDF formatta üretilmesi 32 E-İHALE VE EKAP Sonraki Aşamalar Elektronik teklif tüm sektörlere yaygınlaştırılacak Tüm satın alma kalemleri sayısallaştırılacak Elektronik katalog kullanılabilecek Şikayet başvuruları ve sözleşme yönetimi elektronik ortamda yapılacak Elektronik eksiltme yapılabilecek Dinamik satın alma sistemi kurulacak Akreditasyon- sertifikasyon sistemi oluşturulacak EKAP’ın Adli Sicil ile entegrasyonu sağlanacak 33 E-İHALE VE EKAP SAYILARLA EKAP 1 EYLÜL 2010 İTİBARİYLE DEVREYE ALINAN SİSTEMDE 68.828: EKAP Ana giriş sayfasını en yüksek ziyaret sayısı (29.09.2010) 1.500: EKAP Kamu İhale Bülteninin günlük asgari indirilme sayısı 34 TEŞEKKÜR EDERİZ. 35