Okul Öncesi Eğitime Giriş

advertisement
okul öncesi
eğitime giriş
Editör:
Gülden Uyanık Balat
Gülümser Gültekin Akduman / Burcu Özdemir Beceren / Hülya Bilgin
Gülçin Güven / Sinan Koçyiğit / Atiye Adak Özdemir / Ahmet Sakin / Saime Çağlak Sarı
Türker Sezer / Emel Tok / Mehmet Nur Tuğluk / Sibel Yoleri
3. Baskı
Editör: Doç. Dr. Gülden UYANIK BALAT
OKUL ÖNCESİ EĞİTİME GİRİŞ
ISBN 978-605-364-068-4
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2012, Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bondrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın, bondrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermelerini ve bondrolsüz yayınları
satın almamalarını diliyoruz.
1. Baskı: Eylül 2010
3. Baskı: Kasım 2012
Dizgi-Grafik Tasarım: Gürsel Avcı
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Matbaası
(Ankara - 0312 394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: pegem@pegem.net
ÖNSÖZ
Okul öncesi eğitim 0-72 aylar arasındaki yaş gruplarında bulunan çocukların
gelişim düzeylerine ve bireysel özelliklerine uygun zengin uyarıcı çevre olanakları
sağlayan; onların bedensel, zihinsel duygusal ve sosyal yönden gelişmelerini destekleyen; toplumun kültürel değerleri doğrultusunda onları en iyi biçimde yönlendiren ve
ilköğretime hazırlayan, temel eğitim bütünlüğü içinde yer alan bir eğitim sürecidir.
Son yirmi yıl içinde giderek daha fazla önem verilen beyin araştırmaları ve beyin temelli öğrenmeye yönelik çalışmalar, okul öncesi dönemin çocuğun gelişimi ve
öğrenmesinde ne derece önemli ve zamanlamanın ise ne kadar kritik öneme sahip
olduğunu vurgulamaktadır. Bu dönemdeki eğitim, çocuğun temel gereksinimlerini
karşılayan, onu çok yönlü geliştiren ve çocuğun üstün yararı ilkesini temel alan bir
yaklaşımda olmalıdır. XVII. Milli Eğitim Şurasında, Cumhuriyetimizin yüzüncü kuruluş yıldönümü olan 2023 yılında okul öncesi eğitimde okullaşma oranı %80 olarak
hedeflenmiştir. Okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması hedefinde, okullaşma oranının artırılmasının yanı sıra nitelik ve kalitenin artırılmasına yönelik uygulamaların
da önemi büyüktür.
Bu kitap ile okul öncesi eğitim alanında görev alacak olan öğretmenlerimize ve
alanda ilgili kişilere okul öncesi eğitimin temel konularına genel bir başlangıç oluşturmak hedeflenmiştir. Bu amaçla kitapta, Okul Öncesi Eğitimin Tanımı ve Önemi,
Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Tarihsel Gelişimi, Okul Öncesi Dönemde Çocuğun
Temel Gereksinimleri ve Gelişimsel Özellikleri, Okul Öncesi Eğitim Programı, Okul
Öncesi Eğitimde Farklı Yaklaşımlar, Okul Öncesi Eğitimde Eğitim Ortamları, Okul
Öncesi Eğitimde Sınıf Dışı Etkinlikler, Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Personel,
Okul Öncesi Eğitimde Aile ile İletişim ve Ailelere Rehberlik, Okul Öncesi Eğitimde
Teknoloji ve Bilgisayar Kullanımı, Farklı Ülkelerde Okul Öncesi Eğitim konularına
yer verilmiştir.
Kitabın oluşturulmasına katkı sağlayan Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Atatürk
Üniversitesi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hitit Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi’nde Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalında görev yapan meslektaşlarımla birlikte alana katkı
sağlayan bir eser olmasını umuyorum.
Yapılan ve yapılmakta olan tüm çalışmalar ve eserler ile, geleceğimiz olan çocuklarımıza; sevgi, şefkat ve sabır ile nitelikli eğitim olanakları sağlamak için emek
veren, çaba gösteren, ilgisi ve motivasyonu yüksek eğitimcilerimize ve ilgililere yararlı
olması dileğiyle...
Doç. Dr. Gülden Uyanık Balat
BÖLÜMLER ve YAZARLARI
1.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitimin Tanımı ve Önemi
Yrd. Doç. Dr. Gülümser Gültekin AKDUMAN
Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi
2.
Bölüm: Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Tarihsel Gelişimi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet Sakin
Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
3.
Bölüm: Okul Öncesi Çocuğunun Temel Özellikleri ve Gereksinimleri
Araş. Gör. Türker Sezer
Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Yrd. Doç. Dr. Sibel Yoleri
Hitit Üniversitesi
4.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitim Programı
Öğrt. Gör. Dr. Gülçin Güven
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi
5.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitimde Farklı Yaklaşımlar
Doç. Dr. Gülden Uyanık Balat
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi
6.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitimde Eğitim Ortamları
Yrd. Doç. Dr. Emel Tok
Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
7.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitimde Sınıf Dışı Etkinlikler
Öğrt. Gör. Dr. Saime Çağlak Sarı
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi
8.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Personel
Yrd. Doç. Dr. Sinan Koçyiğit
Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
9.
Bölüm: Okul Öncesi Eğitimde Aile ile İletişim ve Ailelere Rehberlik
Öğrt. Gör. Hülya Bilgin
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi
10. Bölüm: Okul Öncesi Eğitimde Teknoloji ve Bilgisayar Kullanımı
Araş. Gör. Mehmet Nur Tuğluk
Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
11. Bölüm: Farklı Ülkelerde Okul Öncesi Eğitim
Dr. Atiye Adak Özdemir
Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Dr. Burcu Özdemir Beceren
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TANIMI VE ÖNEMİ
GİRİŞ ................................................................................................................................................................................2
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TANIMI ............................................................................................................................3
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMAÇLARI .....................................................................................................................4
Türk Milli Eğitimi’nin Amaçları........................................................................................................................4
Okul Öncesi Eğitimin Genel Amaçları..........................................................................................................4
Okul Öncesi Eğitimin Evrensel Amaçları.....................................................................................................5
Okul Öncesi Eğitimin Temel İlkeleri ..............................................................................................................5
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN ÖNEMİ.............................................................................................................................6
ÖZET............................................................................................................................................................................. 13
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................................................................................... 14
KAYNAKLAR ............................................................................................................................................................... 15
BÖLÜM 2: TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
ESKİ TÜRKLERDE ÇOCUK EĞİTİMİNE GENEL BİR BAKIŞ............................................................................... 20
OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM .......................................................................... 21
Tanzimat Dönemi............................................................................................................................................. 22
I. Meşrutiyet ve Mutlakiyet Dönemi .......................................................................................................... 23
II. Meşrutiyet Dönemi ..................................................................................................................................... 23
CUMHURİYET DÖNEMİ .......................................................................................................................................... 27
ÖZET............................................................................................................................................................................. 34
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................................................................................... 36
KAYNAKLAR ............................................................................................................................................................... 38
BÖLÜM 3: OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE GEREKSİNİMLERİ
GİRİŞ ............................................................................................................................................................................. 42
0-6 Yaş Grubu Çocukların Fiziksel Özellikleri .......................................................................................... 43
0-6 Yaş Grubu Çocukların Bilişsel Özellikleri........................................................................................... 46
0-6 Yaş Grubu Çocukların Sosyal-Duygusal Özellikleri ....................................................................... 51
0-6 Yaş Grubu Çocukların Dil Özellikleri................................................................................................... 55
0-6 Yaş Dönemindeki Çocukların Temel Gereksinimleri .................................................................... 57
Beslenme ............................................................................................................................................................ 58
Bakım ................................................................................................................................................................... 60
Güven, Sevgi, Saygı ve İlgi ............................................................................................................................ 61
Oyun ..................................................................................................................................................................... 65
Kendi Kendini Tanıma .................................................................................................................................... 68
Yetişkin ve Akran Desteği ............................................................................................................................ 70
Arkadaşlık .......................................................................................................................................................... 71
ÖZET............................................................................................................................................................................. 74
KAYNAKLAR ............................................................................................................................................................... 76
BÖLÜM 4: OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI
EĞİTİM PROGRAMINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR..................................................................................... 82
NİTELİKLİ BİR PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ ......................................................................................................... 84
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMININ ÖNEMİ ............................................................................................... 84
ETKİLİ OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ ....................................................................... 86
TÜRKİYE’DE UYGULANAN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI .................................................................. 89
Okul Öncesi Eğitim Programının Dayandığı Kuramsal Temeller ..................................................... 92
Okul Öncesi Eğitim Programının Temel Özellikleri .............................................................................. 95
Okul Öncesi Eğitim Kurumlarındaki Eğitim Etkinlikleri ....................................................................101
Öğrenme Sürecinde Plan ve Plan Çeşitleri ...........................................................................................104
Aile Katılımı ......................................................................................................................................................104
Değerlendirme ...............................................................................................................................................106
2012-2013 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILINDA PİLOT UYGULAMASI
YAPILMAKTA OLAN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI ............................................................................111
TEMEL ÖZELLİKLERİ ......................................................................................................................................111
EĞİTİMİN PLANLANMASI VE UYGULANMASI ...............................................................................................115
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................................................126
ÖZET...........................................................................................................................................................................130
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................132
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................133
BÖLÜM 5: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE FARKLI YAKLAŞIMLAR
OKUL ÖNCESİ EĞITİMDE FARKLI MODELLER ..............................................................................................136
HIGH/SCOPE YAKLAŞIMI......................................................................................................................................137
HEAD START PROJESİ ...........................................................................................................................................140
MONTESSORI YAKLAŞIMI ...................................................................................................................................143
WALDORF YAKLAŞIMI...........................................................................................................................................146
REGGIO EMILIA YAKLAŞIMI.................................................................................................................................148
BANK STREET YAKLAŞIMI ....................................................................................................................................151
viii
İçindekiler
ÖZET...........................................................................................................................................................................154
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................158
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................156
BÖLÜM 6: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE EĞİTİM ORTAMLARI
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ORTAMLARI ..................................................................................................................162
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA BİNANIN GENEL ÖZELLİKLERİ .............................................163
SAĞLIK VE GÜVENLİK............................................................................................................................................163
İÇ MEKÂN .................................................................................................................................................................165
a. Eğitim Mekanları (Sınıflar) ......................................................................................................................165
Materyallerin Seçimi .............................................................................................................................166
Etkinlik Köşeleri .......................................................................................................................................167
b. Diğer Bölümler ...........................................................................................................................................170
DIŞ MEKÂNLAR .......................................................................................................................................................171
ÖZET...........................................................................................................................................................................173
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................175
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................177
BÖLÜM 7: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE SINIF DIŞI ETKİNLİKLER
SINIF DIŞI ETKİNLİKLER ........................................................................................................................................180
GEZİ ............................................................................................................................................................................181
GÖZLEM ....................................................................................................................................................................183
Gözlem Yapmanın Aşamaları ....................................................................................................................183
GÖRÜŞME .................................................................................................................................................................185
DEFİLE – KERMES ...................................................................................................................................................186
SERGİ ..........................................................................................................................................................................186
PROJE, GÖREV VE SORUMLULUK .....................................................................................................................187
YILSONU ETKİNLİKLERİ ........................................................................................................................................188
TİYATRO .....................................................................................................................................................................189
ÖZET...........................................................................................................................................................................190
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................193
Ek-1 .............................................................................................................................................................................194
Ek-2 .............................................................................................................................................................................195
Ek-3 .............................................................................................................................................................................196
Ek-4 .............................................................................................................................................................................197
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................198
İçindekiler
ix
BÖLÜM 8: OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA PERSONEL
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARININ ÖRGÜTSEL YAPISI ......................................................................202
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA YÖNETİCİ (MÜDÜR) .................................................................205
YÖNETİCİ (MÜDÜR) YARDIMCISI.......................................................................................................................209
ÖĞRETMEN ..............................................................................................................................................................209
DİĞER PERSONEL ...................................................................................................................................................214
ÖZET...........................................................................................................................................................................220
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................221
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................222
BÖLÜM 9: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE AİLE İLE İLETİŞİM VE AİLELERE REHBERLİK
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM DÖNEMİNDE OKULUN ÖNEMİ ..............................................................................226
ÇOCUĞUN HAYATINDAKİ İLK ÖĞRETMEN.....................................................................................................227
ARKADAŞIN ÖNEMİ VE OYUN............................................................................................................................228
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE AİLENİN ROLÜ ........................................................................................................229
AİLE İLE İLETİŞİM NEDEN ÖNEMLİDİR.............................................................................................................230
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE AİLELERE REHBERLİK ...........................................................................................233
ÖZET...........................................................................................................................................................................236
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................237
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................238
BÖLÜM 10: OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE TEKNOLOJİ ve BİLGİSAYAR KULLANIMI
EĞİTİMDEKİ TEKNOLOJİ .......................................................................................................................................242
TEKNOLOJİ VE ÇOCUK GELİŞİMİ .......................................................................................................................244
EĞİTİM KURUMLARINDA BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRENİM ....................................................................246
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMI......................................................................................247
BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM YAZILIMLARI..................................................................................................249
Elektronik Kitap ..............................................................................................................................................249
Bire Bir Öğretim Yazılımları .........................................................................................................................249
Alıştırma Uygulama Yazılımları .................................................................................................................250
Problem Çözme Yazılımları .........................................................................................................................250
İletişim Yazılımları ..........................................................................................................................................251
Oyun Yazılımları ..............................................................................................................................................251
Benzeşim Yazılımları......................................................................................................................................251
x
İçindekiler
OKUL ÖNCESİNDE BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR .............................252
Yöneticilere Düşen Görevler ......................................................................................................................252
Öğretmenlere Düşen Görevler..................................................................................................................252
Aileye Düşen Görevler .................................................................................................................................253
ÖZET...........................................................................................................................................................................253
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................254
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................255
BÖLÜM 11: FARKLI ÜLKELERDE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM
GİRİŞ ...........................................................................................................................................................................258
JAPONYA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ................................................................................................................259
İRAN’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM .........................................................................................................................261
ARJANTİN’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...............................................................................................................262
PAKİSTAN’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...............................................................................................................263
GÜNEY AFRİKA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM .....................................................................................................264
İSVEÇ’TE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ........................................................................................................................265
VİETNAM’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ................................................................................................................267
RUSYA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM......................................................................................................................269
POLONYA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...............................................................................................................270
ÇİN’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ............................................................................................................................272
AVUSTRALYA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM .........................................................................................................275
İNGİLTERE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...............................................................................................................278
AVUSTURYA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...........................................................................................................279
AMERİKA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ................................................................................................................283
SONUÇ .......................................................................................................................................................................286
ÖZET...........................................................................................................................................................................289
KAYNAKLAR .............................................................................................................................................................290
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................................................................294
İçindekiler
xi
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN
TANIMI VE ÖNEMİ
Yrd. Doç. Dr. Gülümser Gültekin AKDUMAN
Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi
1
ÖĞRENME HEDEFLERİ
Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
ƒ Okul öncesi eğitimin tanımını yapabilecek,
ƒ Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçlarını söyleyebilecek,
ƒ Okul öncesi eğitimin genel amaçlarını ve evrensel amaçlarını açıklayabilecek,
ƒ Okul öncesi eğitimin temel ilkelerini söyleyebilecek,
ƒ Okul öncesi eğitimin neden önemli olduğunu ve katkılarını belirtebileceksiniz.
İÇİNDEKİLER
ƒ Giriş
ƒ Okul Öncesi Eğitimin Tanımı
ƒ Okul Öncesi Eğitimin Amaçları
ƒ Okul Öncesi Eğitimin Önemi
ƒ Özet
ƒ Değerlendirme Soruları
Bu bölümde okul öncesi eğitimin tanımı, amaçları ve önemi konuları üzerinde
durulmuştur.
GİRİŞ
Eğitim insanların davranışlarının belli amaçlara göre planlı olarak değiştirilmesi ve
geliştirilmesinin yasa ve ilkelerini araştıran ve pek çok teknik geliştirmeye çalışan bir
bilim dalıdır (Erden ve Akman, 2006). İnsanlık tarihi kadar eski bir bilim alanı olan
eğitim, “genel anlamda bireyde davranış değiştirme süreci” olarak tanımlanmaktadır
(Sürücü, 2009). Eğitimin ilk basamağını oluşturan “Okul Öncesi Eğitim”, çocukların
daha sonraki yaşamlarında önemli rol oynayan; bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihin ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, kişiliğin şekillendiği
ve çocuğun devamlı olarak değiştiği bir süreci kapsamaktadır (Ömeroğlu ve Yaşar,
2004).
Tüm yaşam sürecimiz göz önünde bulundurulduğunda; bazı yaşam dilimlerinin,
ruhsal ve fiziksel gelişmeler açısından daha kritik dönemler olarak ele alınması gerektiği görülmektedir. 0–6 yaş arasını kapsayan okul öncesi yılları, kişiliğin oluşumu
ve şekillenmesi, temel bilgi beceri ve alışkanlıkların kazanılması ve geliştirilmesinde
ileri yıllara olan etkisi nedeniyle, yaşamın en kritik dönemlerindendir. Çocuğa erken yaşlarda sağlanacak deneyimlerle elde edilecek temel bilgi beceri ve alışkanlıklar,
çocuğun daha sonraki öğrenim yaşamının yanı sıra, sosyal ve duygusal yaşamını da
bilinçlendirecek güçtedir. Tesadüflere bırakılamayacak kadar ciddi bilimsel ve sistematik bir organizasyon ile yönlendirilmesi gereken okul öncesi eğitim hizmeti tüm
eğitim sisteminin en can alıcı basamağıdır ( Arı ve Tuğrul, 1996).
Sağlıklı, üretken, mutlu, umutlu ve yaratıcı bir nesil yetiştirebilmek için, bu dönemi tanımak ve en iyi biçimde değerlendirmek gerekmektedir.
2
OKUL ÖNCESİ EĞİTİME GİRİŞ
Yrd. Doç. Dr. Gülümser Gültekin AKDUMAN
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TANIMI
Okul öncesi eğitim çeşitli kaynaklarda farklı biçimlerde tanımlanmakla birlikte, bu
tanımlarda temel bazı ortak noktaların vurgulandığı dikkati çekmektedir. Bu tanımların bazıları şu şekildedir:
Okul öncesi eğitim; “çocuğun doğduğu günden temel eğitime başladığı güne kadar
geçen yılları kapsayan ve çocukların daha sonraki yaşamlarında önemli roller oynayan, bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde
tamamlandığı, ailelerde ve kurumlarda verilen eğitimle kişiliğin şekillendiği gelişim ve
eğitim süreci” olarak tanımlanmaktadır (Aral, Kandır ve Yaşar, 2000).
Okul öncesi eğitim; “doğumdan ilköğretime kadar olan çocukluk yıllarını içine
alan; bu yaş grubu çocukların bireysel özelliklerine ve gelişim düzeylerine uygun zengin uyarıcılı çevre olanakları sağlayan; onların fiziksel, sosyal, duygusal, dil ve zihinsel
gelişimlerini toplumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda, en iyi biçimde
yönlendiren bir eğitim süreci” olarak tanımlanmıştır (Oğuzkan ve Oral;1997).
Okul öncesi eğitim; “0-72 ay grubundaki çocukların gelişim düzeylerine ve bireysel
özelliklerine uygun, zengin uyarıcı ve çevre imkanları sağlayan, onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönden gelişmelerini destekleyen, kendilerini toplumun kültürel
değerleri doğrultusunda en iyi biçimde yönlendiren ve ilköğretime hazırlayan, temel eğitimin bütünlüğü içerisinde yer alan bir eğitim sürecidir” (Ural ve Ramazan, 2007).
Okul öncesi eğitim; “0-6 yaşlar arasında çocuğun çok boyutlu gelişimini destekleyerek, yaşam boyu sürecek öğrenmenin temelinin atıldığı, sistemli ve bilinçli bir eğitim
sürecidir” (Tuğrul, 2006).
Okul öncesi eğitim; “0-72 aylık çocukların, tüm gelişimlerini toplumun kültürel
değerleri doğrultusunda yönlendiren, duyguların gelişimini ve algılama gücünü arttırarak, akıl yürütme sürecinde ona yardımcı olan ve yaratıcılığını geliştiren, kendini ifade
etmesini ve öz denetimini kazanmasını sağlayan sistemli bir eğitim sürecidir” (MEB,
1993).
Tüm bu tanımlar incelendiğinde; okul öncesi eğitim çocuğun doğduğu günden,
72 aya kadar geçen yılları kapsayan, bu yaş grubu çocukların bireysel özelliklerine
ve gelişim düzeylerine uygun, bedensel, psiko-motor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil
gelişimlerini desteklemeye yönelik, çocuklara zengin uyarıcılı çevre olanakları sağlayan ve onları toplumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda en iyi biçimde
yönlendiren, çocukları ilköğretime hazırlayarak, temel eğitimin bütünlüğü içerisinde
yer alan sistemli ve bilinçli bir eğitim süreci olarak tanımlanabilir.
Okul Öncesi Eğitimin Tanımı ve Önemi
3
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMAÇLARI
Ülkemizde okul öncesi eğitimin genel amaçlarını belirtmeden önce; Türk Milli
Eğitimi’nin genel amaçlarının belirtilmesi gerekmektedir. Çünkü; okul öncesi eğitimin amaçları Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları doğrultusunda belirlenmektedir.
Türk Milli Eğitimi’nin Amaçları
Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre, Türk Milli Eğitimi’nin genel amacı, Türk
Milleti’nin bütün fertlerini,
1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesini bulan Atatürk Milliyetçiliğine
bağlı; Türk Milleti’nin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasa’nın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan
demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı
görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar
olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya
görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma
karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek
sahibi olmalarını sağlamak;
Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak, öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel
kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milleti’ni çağdaş uygarlığın
yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır (MEB, 2006).
Okul Öncesi Eğitimin Genel Amaçları
Okul öncesi eğitiminin amaç ve görevleri, “Türk Milli Eğitim’ in genel amaçlarına ve
temel ilkelerine uygun olarak,
1. Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını
sağlamak;
2. Onları ilköğretime hazırlamak;
3. Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetişme
ortamı yaratmak;
4. Çocukların Türkçe’yi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır”(MEB, 2006).
4
OKUL ÖNCESİ EĞİTİME GİRİŞ
Download