erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite olgularında direnç ve çözümleri

advertisement
DEHB VE SUÇ
Bana bulaşmak
istemezsin.Ben de
otoriteye karşı saygı
eksikliği varmış!
Prof. Dr. Bengi SEMERCİ
AÇIKLAMA 2011-2012
Araştırmacı: YOK
Danışman: Lily, Johnson
Konuşmacı: Lily, Johnson
DEHB VE SUÇ
• En çok tartışılmaya başlayan konulardan biri:
Araştırmalar DEHB nin suçu arttırdığını
gösteriyor.
• Yine araştırmalar DEHB tedavisinin suç
azalttığını gösteriyor.
Tartışma nedeni
DEHB tedavisi mi daha maliyetli? Suç mu?
DEHB VE SUÇ
•
•
•
•
DEHB olanlarda 2 kat fazla ciddi gerçekleşmiş suç
3 Kat fazla suç girişimi
Dikkart çekecek oranda fazla madde kullanımı
Çok daha fazla intihar girişimi
DEHB VE SUÇ
• Bu konuda yapılan çok fazla araştırma var. Hapisanelerde geriye dönük
çalışmalar,çocukluk döneminden izlem çalışmaları var.
• Erişkin mahkumlar arasında %10-70 arası DEHB bulan çalışmalar var
• Bu konuda yapılan en yeni ve geniş çalışma İsveç’den
• 25.000 kişi çalışmaya alınmış
• DEHB nin kadınlarda %15, erkeklerde %37 suç oranlarını arttırdığı
gözlenmiş
• Tedavinin ise Erkeklerde %32,Kadınlarda %41 azalma sağladı söyleniyor
DEHB VE SUÇ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Başka geniş izlem çalışması NIH yapmış
Dikkat eksikliği baskın tip de hırsızlık,ilaç satımı
Dürtüsellik baskın tipte ise soygunlar,cana kasıtlar fazla
DEHB liler daha az sosyal ilişki,daha az eğitim,daha fazla ve erken
korunmasız cinsel ilişki gösteriyor.
Ama diğer risk faktörleri de önemli
Ailenin ekonomik durumu,yapısı, yaşadığı çevre gibi
Aslında birbirlerini tamamlıyor.
Aile tedavi yaptıramıyor,eğitimden kopuyor vs
Sonuç olarak;Tıbbi bakım, ilaç ve DEHB danışmanlık maliyetleri tartışılıyor
DEHB VE SUÇ
•
•
•
•
•
•
VAKA:
İlk başvuru: 8 y,E,akademik zorluklar,kurallara uymama,eşyalara zarar verme,arkadaş
ilişkilerinde sorunlar. DEHB tanısı ve tedavi planı. Aile tedaviyi kabul etmedi.
İkinci başvuru: 17y,akademik başarısı çok kötü, okul yaşamı bitmek üzere,alkol ve sigara
kullanıyor.Şiddet gösteriyor. Bir arkadaşını yaraladığı için yasal sorunları var.
VAKA:
İlk başvuru:7y,E,sınıf kurallarına uymama,arkadaş ilişkilerinde sorun,okuma-yazma
öğrenmede güçlük, eşya kaybetme
İkinci başvuru: 13y,yalan söyleme,hırsızlık,okuldan kaçma ve sigara kullanma
DEHB VE SUÇ
• 14 Ergen, 10 E,4K
• İlk görüşme ve tanı konulması 5-8 yıl önce
• Aileler tedaviyi red etmiş ve arada tedavi almamışlar
• 5-8 yıl sonra aynı klinisyene mürecet edilmiş ve 14 çocuk yeniden
değerlendirilmiş
• Hemen hepsinin ağır davranım sorunları, yasal problemleri ve ciddi okul
problemleri var
DEHB VE SUÇ
•
•
•
•
•
•
•
GELİŞ NEDENLERİ
Sık kavgaya karışma
Kumar
Alkol kullanımı
Yalan söyleme
Yasal sorunlar
Okuldan kaçma
Bıçak-tabanca taşıma
• İzinsiz araba almak ve kaza
yapmak
• Akademik başarısızlık
• Cinsel kontrolsüz davranışlar
• Okuldan ceza alma, öğretmenlere
saygısız ve saldırgan davranışlar
• Hırsızlık
• Sigara kullanma
• Bilgisayar bağımlılığı
DEHB VE SUÇ
• Ağaçlı rehabilitasyon merkezi suça sürüklenen çocuklar için özel bir
merkez
• 52 (20 E+32K) çocuk, yaş : 7-15 (13,3±2.5 SD)
• Hiç biri daha önce tanı tedavi almamış
 Kiddie Sads Present and Life Time Version 1.0 (Kiddie Sads- PL)
 The Achenbach’s Child Behavior Checklist (CBCL)
 Conners’ Parent Rating Scale
 Sosyo-demografik özellikler formu
DEHB VE SUÇ
K-SADS sonuçları
Inattentive T
Hyp-Impulsive T
Comined T
AD/HD
9,60%
11,50%
19,20%
40,30%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%
DEHB VE SUÇ
K-SADS scaling results on the prevalence of psychiatric disorders
seen in the juvenile delinquents interviewed.
AX
TIC D
DD
5,80%
7,70%
9,60%
OD
40,40%
CD
0,00%
69,20%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
ODD: Oppositional Defiant Disorder CD:Conduct Disorder DD: Depressive Disorders AX:Axiety Disorder
DEHB VE SUÇ
• DEHB yasal olmayan davranışlar için risk faktörüdür
• Özellikle impulsivite risk oluşturur
• Tedavi edilmediği zaman risk artar
• Tedavi edilmediğinde davranım bozukluğuna dönüşme olasılığı
artar
• Karşıt gelme-karşıt olma ve Davranım bozukluğu birlikteliği
riski arttırır.
DEHB VE SUÇ
Barkley. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1990;29:546–557
Silah kullanımı
ADHD
*
Kontrol grubu
*p<0.001
Davranış bozukluğu
Mala zarar v
*
Saldırı
*
Hırsızlık
0
10
20
30
Sonuç bildiren adolesanların %’si
40
50
DEHB VE SUÇ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TEDAVİ EDİLMEMİŞ DEHB RİSK FAKTÖRÜDÜR
Düşük eğitim düzeyi
Davranış sorunları
Aile ve arkadaşları ile problemler
Sık yaralanma ve kaza
Depresyon
Anksiyete
Madde kullanımı
Alkolizm
Yasalarla sorun yaşamak
Mannuzza S, Klein RG, Moulton JL. Psychiatry Res. 2008Joel L. Young, CME Released: 04/12/2010
DEHB VE KOKG BOZUKLUĞU
•
•
•
•
•
•
DEHB ve KOKG birlikte görünme oranları:%40-75
Davranım bozukluğundan ayırt etmek gerek
Küçük yaşlarda daha çok görülür
DSM-V tasarısında daha önemli bir yer kapsıyor
DEHB ile birlikteliğine vurgu var
KOKG bozukluğu davranım bozukluğuna dönebilir
DEHB VE KOKG BOZUKLUĞU
• Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğunun en önemli
belirtileri, otoriteye karşı gelmek, söyleneni, bekleneni
yapmamak, babaları tutmak, kolay kızmak, başkalarını
kızdırmak ve suçu başkalarında bulmak gibi özelliklerdir.
• Kolaylıkla anlaşılacağı gibi, bu özellikleri olan çocuk,
genç ve erişkinlerde olumlu ve yakın arkadaş edinebilme
ve sürdürme oldukça güçtür.
DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU
•DEHB+DB her iki sorunun tek başına gösterdiğinden:
•Daha ağır bulgular gösteriyor
•Daha fazla antisosyal aktivite (Suça karışma, madde bağımlılığı vb)
•Daha düşük verbal IQ
•Sorunlar daha erken yaşta başlıyor
•Saldırganlık belirgin olur
•DEHB ile KOKG ve DB birlikteliğinde risk artar
DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU
•Davranım Bozukluğu olan çocuk ve gençlerde yapılan
çalışmalar bu bozukluğun ardında aslında DEHB’nun baskın bir biçimde
yer aldığını, ancak bu bozukluğun tanınıp tedavi edilememesi nedeniyle
Davranım Bozukluğu’na dönüştüğünü göstermektedir.
•Her Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuk ve
genç Davranım Bozukluğu geliştirmeyebilir. Ancak, Davranım Bozukluğu
belirtileri gösteren DEHB olan çocuk ve gençler
çok ciddi bir biçimde ele alınmalı ve tedavi edilmelidir..
DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU
•Fiziksel saldırganlık DEHB ve DB görülür. Birliktelikte
daha da artar.
•Zorlayıcı cinsel aktivite,yangın çıkarma,silah kullanma
gibi davranışlar DB sık, DEHB da az görülür.
•DEHB kontrolsüz cinsel aktivite fazladır ve hem fiziksel, hem de yasal
sorunlara yol açar
•Aile öyküsü olan DEHB davranım bozukluğu için daha
Riskli
•Ebeveyn-çocuk ilişkisinde çatışma riski arttırır
DEHB,KOKG VE DAVRANIM BOZUKLUĞU
•12 yaş altı KOKG ve DB tanısı alan çocukların hemen
hepsi DEHB kriterlerini de taşıyor
•DB olan ergenlerin %33 ü DEHB kriterlerini de taşıyor
İzlem çalışmalarında:
•Tedavi edilmediği taktirde %25-55 DB gelişiyor
•Suça karışma artıyor
•Trafik Kazası artıyor
•Akademik Başarı düşüyor
•Madde kullanımı artıyor
FONKSİYONEL ANOMALİLER
Sınıfta Kalma
ADHD
Ergen Gebeliği
Normal
Cinsel Yoldan Bulaşan Hastalıklar
Madde Kötüye Kullanımı
Kasti Yaralanma
Hapse girme
İşten kovulma
İntihar Girişimi
Barkley RA. Attention-Deficit Hyperactivity Disorder:
A Handbook for Diagnosis and Treatment; 1998.
Swenson, AR. Manuscript in preparation, 2001.
0
%10
%20
%30
Meydana Gelme %’si
%40
%50
%60
DEHB VE SUÇ
KAZALAR
• DEHB dikkatsizlik ve dürtü kontol bozukluğu nedeni ile her
yaşta kaza yapma ve kazaya uğrama riskini arttırmaktadır. Son
yılarda bir çok çalışma DEHB olan ergen sürücülerin, diğer
ergenlere oranla daha fazla trafik kazası yaptıkları,
yaralandıkları ve ceza aldıklarını göstermiştir. DEHB olan
ergenlerin 2-4 kez daha fazla trafik kazasına karıştıkları, 3 kez
daha fazla yaralandıkları saptanmıştır. Ayrıca çalışmalar DEHB
tedavisinin bu sonuçları etkilediği ve ergenlerde trafik kazaları
oranlarını azalttığı bildirilmektedir.
•
DEHB VE SUÇ
• DEHB tanısı ve tedavisine ilişkin sorunlar temel problem
• Tedavi edilmeyen DEHB öncelikle akademik performansı ve sosyal
ilişkileri etkiliyor
• Bu durum davranım bozukluğu gelişmesi için temel teşkil ediyor
• Genç suçluluğu tüm dünyada artan bir sorun
 Temelinde aile ilişkileri ve diğer sosyal faktörler olduğu unutulmamalı
 Bunların yanı sıra psikiyatrik sorunlar özellikle DEHB unutulmamalı
 DEHB zamanında tanınarak tedavi edilmesi çocuk ve ergen suçluluğunu
önlemede önemli bir etken olabilir.
İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER...
Prof.Dr.
Bengi SEMERCİ
Anlaşılan bize erişkin cezası verince
erişkin kıyafeti vermeleri gerekiyor!
• People with ADHD are twice as likely to
commit crime
• People with ADHD commit three times as
many offences as those without the disorder
• People with ADHD are more susceptible to
problematic drug use
• People with ADHD are more likely to attempt
to take their own life.
Download