Kırgızistan`da Özel Sektörün İhtiyaçlarına Yönelik Sertifikalı Eğitim

advertisement
KIRGIZİSTAN – TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ
KIRGIZİSTAN’DA ÖZEL SEKTÖRÜN İHTİYAÇLARINA
YÖNELİK SERTİFİKALI EĞİTİM PROGRAMLARININ
GELİŞTİRİLMESİ VE PİLOT UYGULAMA
Proje No: KTMÜ-BAP - 2012.SOB.02
Proje Yöneticisi
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ
Proje Yönetici Yardımcısı
Dr. Azamat MAKSÜDÜNOV
Araştırmacılar
Yrd. Doç. Dr. Selçuk KENDİRLİ
Yrd. Doç. Dr. Yakup ÜLKER
Dr. Seyil NAJİMUDİNOVA
Arş. Gör. Adilya YAMALTDİNOVA
Arş. Gör. Muratali ABDILDAEV
Mayıs-2013/BİŞKEK
KIRGIZİSTAN – TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ
KIRGIZİSTAN’DA ÖZEL SEKTÖRÜN İHTİYAÇLARINA
YÖNELİK SERTİFİKALI EĞİTİM PROGRAMLARININ
GELİŞTİRİLMESİ VE PİLOT UYGULAMA
Proje No: KTMÜ-BAP - 2012.SOB.02
Proje Yöneticisi
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ
Proje Yönetici Yardımcısı
Dr. Azamat MAKSÜDÜNOV
Araştırmacılar
Yrd. Doç. Dr. Selçuk KENDİRLİ
Yrd. Doç. Dr. Yakup ÜLKER
Dr. Seyil NAJİMUDİNOVA
Arş. Gör. Adilya YAMALTDİNOVA
Arş. Gör. Muratali ABDILDAEV
Bu proje, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi desteği ile, İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü öğretim elemanları tarafından
gerçekleştirilmiştir.
Mayıs-2013/ BİŞKEK
ÖNSÖZ
“Kırgızistan'da Özel Sektörün İhtiyaçlarına Yönelik Sertifikalı Eğitim Programlarının
Geliştirilmesi ve Pilot Uygulama” konulu bu proje, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin
kuruluş felsefesi doğrultusunda, topluma hizmet etmek, sürekli eğitime inanan her kesimden
bireylerin birlikte öğrenmeleri ve ortak anlayış geliştirme misyonuna uygun olarak tasarlanıp
uygulamaya konulmuştur. Proje, sürekli uygulanabilir sertifikalı eğitim programları vasıtasıyla,
Kırgızistan'daki işletmelerin kurumsal yönetim kapasiteleri ve işletmecilik yeteneklerinin
gelişmesine, üniversite-sektör işbirliğinin gelişmesi ve güçlenmesine katkı sağlamaya yönelik,
kendi ömründen daha uzun vadeli hedefleri olan bir projedir.
Bu hedeflerin gerçekleşmesinde, proje kapsamında yapılan çalışmalarla, özel sektörün
kurumsal yönetim ve temel işletmecilik alanlarında en fazla ihtiyaç duyduğu 8 konuda geliştirilen
ve bir tanesi test edilen “Sertifika Eğitim Programları”nın, önemli bir köprü rolü oynaması
beklenmektedir. Bu beklentinin gerçeğe dönüşmesi, hem projenin ortaya koyduğu “Sertifika
Eğitim Programları”nın kurumsal düzeyde sahiplenilmesi ve sürekli uygulanmasına, hem de
Kırgız iş-dünyasının uygulacanak sertifika programlarına göstereceği ilgiye bağlıdır. Sertifika
programlarının sürdürülebilirliği arzu edildiği şekilde sağlanabilirse, projenin orta ve uzun
vadede üniversite-sanayi işbirliğinin gelişmesi ve güçlenmesine olan katkısı ve proje
paydaşlarına olan faydası artacak, çarpan etkisi yaygınlaşabilecektir.
Bu proje, takım ruhuyla ve kardeşlik duygularıyla hareket eden Kırgız-Türk akademik
personelin güçlü bir işbirliğine dayanan, uzun, yorucu ve özverili çalışmasının bir ürünüdür.
Projenin, başlangıçtan bugüne kadar tasarım ve uygulanmasında emeği geçen tüm proje ekip
arkadaşlarıma, öneri ve yönlendirmeleriyle desteklerini esirgemeyen Fakültemiz dekanı ve
personeline, projemizi desteklemeye uygun gören Bilimsel Araştırma Komisyonu’na, projeyi
bilimsel açıdan değerlendiren hakem kuruluna, başından beri proje ile yakından ilgilenen
Rektörümüz, Rektör vekilimiz ve yardımcılarına, projenin gerçekleşmesinde idari ve teknik
desteklerinden dolayı üniversitemiz destek hizmetleri birimlerindeki yönetici ve çalışanlarına ve
proje kapsamında yaptığımız araştırma sırasında proje ekibimize zaman ayırıp ilgi gösteren,
işletme bilgilerini bizimle paylaşan tüm işletmelerin sahiplerine ve yöneticilerine ve ayrıca
araştırma yaptığımız bölgelerde işletmelere ulaşmamızda yardımcı olan belediye başkanları ve
çalışanlarına en kalbi duygularımla ayrı ayrı teşekkür ediyorum.
Bu proje, yalnızca proje ekibinin değil, aynı zamanda Üniversitemizin ve iş dünyasının
bir projesidir. Projenin, tüm paydaşları açısından yararlı olmasını dilerim.
Bişkek, Mayıs 2013
Doç.Dr. Şenol ÇAVUŞ
Proje Yürütücüsü
iii
ÖZET
Bilgi çağı olarak adlandırılan 21. Yüzyılda, işletmelerin çok hızlı değişen rekabet
şartlarında varlıklarını sürdürebilmek için sürekli öğrenme yeteneğine sahip olmaları
gerekmektedir. Günümüzde bilgi en önemli üretim faktörlerinin başında yer almaktadır. Bilgi
üretebilen veya kolay elde edebilen, bilgiyi karar alma ve üretim süreçlerinde doğru kullanabilen
işletmeler rakiplerine göre stratejik üstünlük elde etmektedirler. Üniversiteler, bilgiye kolay
yoldan ulaşabildikleri kaynaklardan biri olarak işletmelerin öğrenme yeteneklerinin gelişmesinde
önemli rol oynamaktadırlar.
Bu proje, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin topluma hizmet ve sürekli eğitim
anlayışı doğrultusunda, Kırgızistan’da faaliyet gösteren işletmelerin ihtiyaçlarına uygun ve
sürekli uygulanabilir niteliklerde sertifika eğitim programları geliştirmeyi ve böylece üniversitesektör işbirliği temelinde işletmelerin kurumsal yönetim ve temel işletmecilik yeteneklerinin
gelişmesine katkı sağlamayı hedeflemiştir.
Bu genel hedefe uygun olarak, projede önce Kırgızistan’da orta ve büyük ölçekli
işletmelerin kurumsal ve işlevsel düzeyde, hangi alanlarda ve konularda eğitime ihtiyaç
duydukları belirlenmiştir. Bu çerçevede, Kırgızistan’ın 7 bölgesinde basit tesadüfi örnekleme
yöntemiyle seçilen toplam 294 işletme sahibi veya yöneticilere yüz yüze görüşmelerle
yapılandırılmış anket uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre işletmelerin 6 farklı alanda ve
30’un üzerinde temel işletmecilik ve yönetim konularında eğitime ihtiyaç duydukları tespit
edilmiştir. Projenin ikinci aşamasında; belirlenen eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak niteliklerde en
çok ihtiyaç duyulan 8 konuda sertifikalı eğitim programı geliştirilmiş ve bu programlar bir
kitapçıkta toplanmıştır.
Projenin son aşamasında; geliştirilen programların ihtiyaçlara
uygunluğunu test etmek amacıyla,
eğitime en çok ihtiyaç duyulan “Satış Yönetimi Sertifika
Programı” üzerinden pilot uygulama yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda katılımcılar
tarafından programın performans değerlendirmesi yapılmış ve bu değerlendirmeye göre
programın beklentileri karşıladığı ve ihtiyaçlara uygun olduğu görülmüştür.
Proje ile ortaya koyulan ve projenin kendisinden daha uzun ömürlü olması beklenen
hedeflere ulaşılabilmesi, hem projenin ortaya koyduğu “Sertifika Eğitim Programları”nın
kurumsal düzeyde sahiplenilmesi ve sürekli uygulanmasına, hem de Kırgız iş-dünyasının
uygulacanak sertifika programlarına göstereceği ilgiye bağlıdır. Sertifika programları arzu
edildiği şekilde sürekli uygulanabilirse, proje, orta ve uzun vadede üniversite-sanayi işbirliği
temelinde Kırgızistan’daki işletmelerin öğrenme yeteneklerinin gelişmesinde üstlendiği rolü
yerine getirmiş olacaktır.
Anahtar
Kelimeler:
Kırgızistan-Türkiye
Manas
Üniversitesi,
Sertifika
Eğitim
Programları, Özel Sektör, Eğitim, Kırgızistan
iv
ABSTRACT
In 21 century, in so-called information age, businesses need to have continuous
learning skills in order to sustainable survive in fast-changing competitive environment.
Nowadays information is one of the most important factors of production. The businesses that
produce or easily obtain information, and can properly use the information in decision-making
and production process; have strategic advantage over its competitors. Universities, as one of
the easily reached sources of information, play an important role in the development of learning
skills of businesses.
This project in accordance with the concept of community service and continuous
education of Kyrgyzstan-Turkey Manas University aimed to develop continuously certified
training programs to meet the needs of businesses operating in Kyrgyzstan and thus to
contribute to the development of corporate management and basic business skills on the basis
university-industry co-operation.
In accordance with the main aim of the project it was initially identified in what areas of
corporate and operational levels in medium and large-sized businesses in Kyrgyzstan need
trainings. In this context, it was administered face-to-face interviews with totally 294 business
owners or managers who were simply random sampled in 7 different regions of Kyrgyzstan,
using structured questionnaire. With respect to the obtained results, it was identified more than
30 training sets from 6 different main areas of business and management issues. In the second
step of the project it was developed 8 main certified training programs mostly needed, and
these programs were collected into one booklet. In the final step of the project, in order to test
the suitability of the programs, it was arranged pilot "The Sales Management Certificate
Program". At the end of pilot program participants were asked to evaluate of the program, and
according to the results, pilot program met their expectations and was highly suitable to their
needs.
In what extent the project set out its goals and aims depends on how Certification
Training Programs will be taken possessed in institutional level and how continuously will be
implemented, as well as on the interest of business world in Kyrgyzstan towards certificate
programs. In case Certificate programs are consistently applicable as desired, the project would
fulfill the role on the development of learning skills of businesses in Kyrgyzstan on the basis of
medium-and long-term university-industry cooperation.
Keywords: Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Certificate Training Programs, Private Sector,
Education, Kyrgyzstan
v
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..... ......................................................................................................... III
ÖZET......... ........................................................................................................ IV
ABSTRACT ........................................................................................................ V
İÇİNDEKİLER .................................................................................................... VI
TABLOLAR .................................................................................................... VIII
ŞEKİLLER .......................................................................................................... X
GRAFİKLER ...................................................................................................... XI
1.GİRİŞ..... .......................................................................................................... 1
1.1. PROJENİN AMACI................................................................................. 5
1.2. PROJENİN KAPSAMI VE SINIRLILIKLARI ............................................ 5
1.3. PROJENİN ÖNEMİ ................................................................................ 6
1.4. PROJE PLANI VE SÜRESİ .................................................................... 7
2. KURAMSAL ÇERÇEVE ................................................................................. 9
2.1. PROJE ALANI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER ......................................... 9
2.1.1. Batken Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler ......................................... 10
2.1.2. Calalabad Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler .................................... 11
2.1.3. Isık Göl Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler ........................................ 12
2.1.4. Çüy Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler .............................................. 13
2.1.5. Narın Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler ............................................ 14
2.1.6. Talas Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler ............................................ 14
2.1.7. Oş Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler ................................................ 15
2.2. LİTERATÜR ANALİZİ........................................................................... 16
2.2.1. İşletmecilikte Eğitimin Önemi...................................................... 16
2.2.2. Üniversite-Sanayi İşbirliği ........................................................... 21
2.2.3. Kırgızistan’da İşletmelerde Eğitim Uygulamaları ........................ 25
3. PROJENİN BÖLÜMLERİ ............................................................................. 32
3.1. İŞLETMELERIN EĞITIM İHTIYAÇLARININ BELIRLENMESINE
YÖNELİK ARAŞTIRMA .............................................................................. 32
3.1.1. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ ............................................................. 32
vi
3.1.1.1. Araştırma Birimleri (Evren).............................................. 32
3.1.1.2. Araştırmanın Örneklemi .................................................. 34
3.1.1.3. Verilerin Toplanması ....................................................... 38
3.1.1.4. Verilerin Analizi ............................................................... 39
3.1.2. ARAŞTIRMA BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ............ 40
3.1.2.1. İşletmelerin, İşletme Sahiplerinin ve Yöneticilerin
Özelliklerine Yönelik Bulgular .......................................... 40
3.1.2.2. İşletmelerin Eğitim İhtiyaçları İle İlgili Bulgular ................ 55
3.1.2.3. İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Özelliklerine Göre
Karşılaştırılması .............................................................. 67
3.2. EĞİTİM PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ .................................. 71
3.3. PİLOT UYGULAMA.............................................................................. 82
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ....................................................................... 89
KAYNAKÇA ..................................................................................................... 99
EKLER..... ......................................................................................................... XII
EK 1 A: Anket Türkçe ........................................................................... xii
EK 1 B: Anket Kırgızca ........................................................................ xvi
EK 1 C: Anket Rusça............................................................................ xx
EK 2: “Sertifikalı Eğitim Programları” Kitapçığı ................................... xxiv
EK 3: Seminer Programı .................................................................... xxv
EK 4: Uzmanlık Sertifikası ................................................................. xxvii
EK 5: Katılım Belgesi........................................................................ xxviii
EK 6 A: Katılımcı Memnuniyet Anketi Türkçe ..................................... xxix
EK 6 B: Katılımcı Memnuniyet Anketi Kırgızca ................................... xxxi
vii
TABLOLAR
Tablo 3.1: Orta ve Büyük İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı .....................................33
Tablo 3.2: İşletmelerin Bölgelere Göre Örneklem Dağılımı ............................................38
Tablo 3.3: İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı .............................................................40
Tablo 3.4: Katılımcıların İşletmedeki Pozisyonlarına Göre Dağılımı ...............................41
Tablo 3.5: Katılımcıların Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı................................................42
Tablo 3.6: Işletmelerin Faaliyet Sürelerine Göre Dağılımı ..............................................43
Tablo 3.7: Araştırmaya Katılan İşletmelerde Mevcut Olan Bölümler ...............................45
Tablo 3.8: İşletmelerin Hukuki Yapılarına Göre Dağılımı ................................................46
Tablo 3.9: İşletmelerin Şirket Türlerine Göre Dağılımı ....................................................47
Tablo 3.10: İşletmelerin Kaynak Yapısına Göre Dağılımı ...............................................48
Tablo 3.11: İşletmelerin Ortaklık Yapısına Göre Dağılımı...............................................49
Tablo 3.12: İşletmelerin Kullandıkları Yabancı Kaynakların Türlerine Göre Dağılımı ......50
Tablo 3.13: İşletmelerin Faaliyet Düzeylerine Göre Dağılımı ..........................................50
Tablo 3.14: Işletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı..........................................................51
Tablo 3.15: İşletmelerin Faaliyet Alanlarına Göre Dağılımı ............................................52
Tablo 3.16: Işletmelerde Çalışan Sayısı.........................................................................53
Tablo 3.17: İşletmelerde İstihdam Edilen İşgücünün İstenilen Vasıflara Uygunluğu .......54
Tablo 3.18: İşletmelerin Güçlü Ve Zayıf Yönleri .............................................................55
Tablo 3.19: İşletmelerin Son 3 Yilda Eğitim Alıp Almama Durumu .................................56
Tablo 3.20: İşletmelerin Son 3 Yılda Aldığı Eğitimlerin Ücretli Olup Olmamasi ...............57
Tablo 3.21: Eğitimin İşletme Açısından Faydasının Olup Olmadığı ................................58
Tablo 3.22: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Olup Olmadığı ..........................................59
Tablo 3.23: Yönetim Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ....................60
Tablo 3.24: Pazarlama Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ................61
Tablo 3.25: Muhasebe Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları .................62
Tablo 3.26: Finansman Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ................63
Tablo 3.27: Üretım Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları .......................64
Tablo 3.28: Dış Ticaret Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ................65
Tablo 3.29: İşletmelerin İhtiyaç Duyduğu Başlıca Eğitim Konuları ..................................65
Tablo 3.30: Manas Üniversitesi’nden Eğitim Hizmeti Almak İsteyen İşletmeler ..............66
viii
Tablo 3.31: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Bulundukları Bölgelere Göre
Karşılaştırılması ...........................................................................................68
Tablo 3.32: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Faaliyet Sürelerine Göre Karşılaştırılması.68
Tablo 3.33: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Hukuki Yapılarına Göre Karşılaştırılması...69
Tablo 3.34: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Ortaklık Yapısına Göre
Karşılaştırılması…………………………………………………………………...69
Tablo 3.35: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Faaliyet Gösterdikleri Sektörlere Göre
Karşılaştırılması ...........................................................................................70
Tablo 3.36: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Çalışan Sayılarına Göre Karşılaştırılması .70
Tablo 3.37: Eğitimle İlgili Katılımcıların Görüşleri ...........................................................86
Tablo 3.38: Aktivite, Doküman ve Materyallerle Ilgili Katıımcıların Görüşleri ..................86
Tablo 3.39: Katılımcıların Eğitmenlerle Ilgili Görüşleri ....................................................87
Tablo 3.40: Katılımcıların Organizasyonla İlgili Görüşleri ...............................................87
ix
ŞEKİLLER
Şekil 1.1: Proje Planı ...................................................................................................... 8
Şekil 1.2: Batken Bölgesi ...............................................................................................10
Şekil 1.3: Calalabad Bölgesi ..........................................................................................11
Şekil 1.4: Isık Göl Bölgesi ..............................................................................................12
Şekil 1.5: Çüy Bölgesi ....................................................................................................13
Şekil 1.6: Narın Bölgesi..................................................................................................14
Şekil 1.7: Talas Bölgesi..................................................................................................15
Şekil 1.8: Oş Bölgesi ......................................................................................................16
x
GRAFİKLER
Grafik 3.1: Işletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı ............................................................41
Grafik 3.2: Katılımcıların İşletmedeki Pozisyonlarına Göre Dağılımı...............................42
Grafik 3.3: Katılımcıların Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı ...............................................43
Grafik 3.4: İşletmelerin Faaliyet Sürelerine Göre Dağılımı ..............................................44
Grafik 3.5: Araştırmaya Katılan İşletmelerde Mevcut Olan Bölümler ..............................45
Grafik 3.6: İşletmelerin Hukuki Yapılarına Göre Dağılımı ...............................................46
Grafik 3.7: Işletmelerin Şirket Türlerine Göre Dağılımı ...................................................47
Grafik 3.8: İşletmelerin Kaynak Yapısına Göre Dağılımı ................................................48
Grafik 3.9: İşletmelerin Ortaklık Yapısına Göre Dağılımı ................................................49
Grafik 3.10: İşletmelerin Faaliyet Düzeylerine Göre Dağılımı .........................................51
Grafik 3.11: Işletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı .........................................................52
Grafik 3.12: İşletmelerde Çalışan Sayısı ........................................................................53
Grafik 3.13: İşletmelerde İstihdam Edilen İşgücünün İstenlen Vasıflara Uygunluğu .......54
Grafik 3.14: Işletmelerin Son 3 Yılda Eğitim Alıp Almadığı .............................................56
Grafik 3.15: Işletmelerin Son 3 Yılda Aldığı Eğitimlerin Ücretli Olup Olmaması ..............57
Grafik 3.16: Eğitimin İşletme Açısından Faydası Olup Olmadığı ....................................58
Grafik 3.17: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Olup Olmadığı .........................................59
Grafik 3.18: Yönetim Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ....................60
Grafik 3.19: Pazarlama Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ................61
Grafik 3.20: Muhasebe Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ................62
Grafik 3.21: Finansman Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ...............63
Grafik 3.22: Üretım Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları ......................64
Grafik 3.25: Manas Üniversitesi’nden Eğitim Hizmeti Almak Isteyen Işletmeler ..............67
xi
1.GİRİŞ
Nasıl ki sanayi devrimi, günümüzün çalışma hayatının şekillenmesindeki
unsurları ortaya çıkardıysa, özellikle 1980’li yıllardan itibaren küreselleşme
olgusunun da çarpan görevi görmesiyle birlikte meydana gelen teknoloji ve bilgi
devrimi, çalışma hayatının tüm katmanlarını etkisi altına almıştır. Tüm bu
gelişmeler, acımasız rekabet ortamının getirmiş olduğu olumsuz şartları da
yanına alarak, işletmeleri varlıklarını sürdürme noktasında zorunlu bir uyum
sürecine sevk etmiştir. Bu uyumu sağlamanın yolu ise, çalışanlarına gerekli olan
eğitimi vermekten ve dolayısıyla onların nitelik ve yeteneklerini geliştirmelerini
sağlamaktan geçmektedir. Hizmet öncesi alınan eğitimin, çalışma hayatında
yeterli olmadığının görülmesi üzerine, son yıllarda uygulama safhasında da
yoğun olarak görülen hizmet içi eğitim, söz konusu eşgüdümün sağlanmasında
en önemli ve etken unsurlardan biri olarak ön plana çıkmıştır (Şahin ve Güçlü,
2010: 217).
Küreselleşme olgusunun sınırları aşan yayılma hızı, anahtar unsur olan
bilginin elde edilmesi, saklanması, işlenmesi, uygulanması ve sonuçlarının
değerlendirilmesi sürecini hem daha kolaylaştırmakta hem de oldukça fazla
karmaşıklaştırmaktadır. Bilgi, sınırsız bir şekilde ortadadır; ancak bu sınırsız
bilginin etkin ve doğru bir biçimde analiz edilmesi ve ulaşılmak istenen hedefler
doğrultusunda kullanılması gerekmektedir. Bununla birlikte, bilimsel ve
teknolojik alanda meydana gelen hızlı ve köklü değişiklikler, işletmelerin
araştırma geliştirme faaliyetlerine daha fazla bütçe ve zaman ayırmaları
gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu yeni ekonomik düzen içerisinde ve
günümüzün küresel ve acımasız rekabet ortamında, işletmeler ayakta
durabilmek ve bunun ötesinde büyüyebilmek için eğitimli, nitelikli, yeni
teknolojileri kullanabilen, karşılaştığı sorunları çözme sürecinde kendi yorumunu
katabilen, birlikte çalışmış olduğu kişilerle olumlu iletişim kurabilen, ekip ruhuna
ve çalışmasına ayak uydurabilen, entelektüel ve duygusal zekasını olması
gerektiği gibi kullanabilen işgücüne ihtiyaç duymaktadırlar. İşte bu noktada; yani
bilginin etkin, doğru ve hedefler doğrultusunda optimum verimi sağlayacak bir
biçimde kullanılması ve verimli işgücünün oluşturulması hususlarında en önemli
etken faktör olarak “eğitim” olgusu ön plana çıkmaktadır (Şahin ve Güçlü, 2010:
219).
Okul
öncesi
eğitimden
başlayarak,
İlköğretim,
Ortaöğretim
ve
Yükseköğretim kurumlarında verilen eğitimi kapsayan örgün eğitimin amacı,
toplumsal düzeyde gerçekleşmekte olup genel kültüre ve ekonomik planlamaya
dönüktür. Bu çerçevede, örgün eğitim ya da diğer bir ifadeyle okul içi eğitim için
yapılan harcamaların finansmanı devlet tarafından karşılanmakta, toplumun
tamamına açık olan bu süreçte verilen bilgilerin aktarımı uzun bir süreyi
kapsamakta ve aktarılan bilgiler genel ve kuramsal nitelikte olmaktadır
(Sabuncuoğlu, 2000: 111). Örgün eğitim, genel ve toplumsal bir eğitim sürecini
ifade etmekte ve toplumun bir bütün olarak aşama kaydedebilmesi için,
insanları geniş bilgi ve becerilerle donatmaya yönelik faaliyetleri kapsamaktadır.
Bu bağlamda, örgün eğitim, çalışma hayatındaki özel konulara girmekten
sorumlu değildir ve genellikle de uzak durmaktadır (Bek, 2007: 109).
Son yirmi yıl, dünyanın büyük ve sarsıcı değişiklikler yaşadığına tanık
olunan bir dönemdir. Jeopolitikaya, iktisada, teknolojiye ve kültüre yansıyan bu
değişiklikler işletmeleri de son derece şiddetli bir şekilde etkilemiştir. Seçenek
bolluğu, pazar genişlemesi, arzın talepten fazla olması ve küresel ölçekte tam
rekabet; gerçek zamanlı işletmecilik ve imaj yönetimini zorunluluk haline
getirmiştir. Bedensel emeğin, sıradanlığın ve bilanço varlıklarının önemi hızla
azalırken zihinsel emeğin, yeniliğin ve bilginin önemi artmaktadır (Koç, 2009).
Böyle bir toplumun oluşmasında ise eğitim temel faktör olacaktır. Sosyolojik
olarak toplumların gelişmesi de buna bağlıdır.
Eğitim ve toplum ilişkileri, eğitim sosyolojisinin çalışma konuları
kapsamında yer almaktadır. Eğitimle çeşitli toplumsal kuramlar ve süreçler
arasındaki ilişkiler, bu kapsamda ele alınmaktadır. Bu bağlamda eğitim
kurumuna bir takım sosyal politik, ekonomik işlevler yüklenmektedir. Kalkınma
ve gelişme kavramları, gelecek merkezli olarak toplumların çeşitli yönlerden
2
(sosyal, kültürel, politik, ekonomik) bu günden daha iyi bir noktaya ulaşması,
bireysel ve toplumsal yaşamın kalitesini yükseltmeye dönük çabaları ifade eder.
Gelişmiş olan Batılı ülkelerde gelişme/kalkınma odaklı eğitim uygulamaları,
yaygın olarak etkin vatandaşlık, insan hakları, kültürel farklılıkları anlama ve
sonuçta yaşamın kalitesini geliştirme olarak algılamakta ve uygulanmaktadır
(Şişman, 2011). Söz konusu bu süreçleri ise altyapısı yeterli seviyede gelişmiş
kurumlar gerçekleştirecektir. Alt yapısını tamamlamış ve ciddi imkânlara sahip
olan üniversitelerden birisi olan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi de
bunlardan bir tanesidir.
Bilgi çağı olarak da adlandırılan 21.yy.da kurumlar devamlı bir değişim ve
rekabet sürecine girmiştir. Günümüzün rekabet üstünlüğü sağlama stratejisine
göre ise, bir kurumun etkin ve verimli olması aynı işi diğer kurumlara göre daha
iyi ve farklı yapmasıyla mümkündür. Bir hizmeti, rakiplere göre daha iyi ve daha
farklı yapabilme avantajına sahip olmanın ve katma değer yaratmanın kaynağı
ise
bilgidir.
Endüstri
toplumlarında
kurumların
büyüklüğü
bünyelerinde
barındırdıkları işçilerin sayısıyla doğru orantılıyken, günümüzde artık bir
kurumun büyüklüğü sahip olduğu bilgi gücüyle ölçülmektedir. Dolayısıyla artık
önemli olan büyük olmak değil hızlı olmak ve bu hızla verimlilik elde
edebilmektir. Bu hızı ve verimliliği sağlayan yegâne güç ise bilgidir (Karahan ve
Yılmaz, 2010).
Günümüzde bilgi temel iktisadi kaynakların başında gelmektedir. Doğru
bilgilere dayalı olarak doğru ve hızlı karar verebilmek için örgütlerin sağlıklı ve
sürekli bir öğrenme yeteneğine sahip olmaları gerekmektedir. Değişen ve
gelişen bir dünyada sürekli başarı, sadece çevresinde meydana gelen
değişiklikleri kabul edip, uygulamakla değil; yeni imkânlar yaratarak, geçmiş
başarı ve başarısızlıkları değerlendirerek öğrenme yeteneğini geliştirmekle
mümkündür. Başarılı örgütler, öğrenme işlemini sürekli ve dinamik olarak
uygulamayı başarmış örgütlerdir (Öneren, 2008).
3
Örgütler, teknolojik gelişmeler sonucunda oluşan rekabet koşulları içinde
yaşamlarını sürdürebilmek ve gelişmelere uyum sağlayabilmek için bilgiyi
sürekli kullanmak zorundadırlar. Bunun için örgütlerin geleneksel örgüt
yapılarını değiştirip, bilgiye ulaşma, bilgiyi işleme ve değerlendirme yollarını
örgütsel yapısına kazandırarak yeniden yapılanmaları gerekmektedir (Çalık,
Erişim Tarihi: 26.12.2011). Günümüzün hızla değişen ve gelişen is ve yönetim
dünyasında, örgüt için düşünen bir kişinin olması yeterli değildir. Bir kişinin
tepeden her şeyi düşünmesi ve diğerlerinin de onu izlemesi düşüncesi, artık
önem ve değerini yitirmektedir (Sağır ve Günaydın, 2010).
Gelecekte en başarılı olacak birey ve kurumlar, en kolay ve en hızlı
öğrenenler olacaktır. Bugün, insan hâlihazırda var olan bilgi ve deneyiminin
ilerideki yıllarda da işine yarayacağını beklememelidir. Bilgi ve teknoloji
böylesine hızlı ilerlerken, hız kazanmak için tek çözüm yolu, öğrenme ihtiyacını
belirleyebilmek ve sonra da hızlı ve etkili bir şekilde öğrenmeyi başarmaya
çalışmaktır Öğrenme yapı ve kapasiteni geliştirip, hızlı gelişmelere ve yeniliklere
ayak uydurabilmek, başarılı örgütlerin temel özellikleri arasında sayılacaktır.
Sıradan örgütler ile başarılı örgütleri birbirinden ayıran fark, başarılı örgütlerin
sahip oldukları öğrenme hız ve kapasitesi olacaktır (Çalık, Erişim Tarihi:
26.12.2011).
Küreselleşme
kendilerini
sürekli
sürecinde
olarak
sürekli
yenileyen,
değişen
günümüz
güçlendiren
dünyasında,
işletmeler
başarılı
olabileceklerdir. Bu durum ancak öğrenme yeteneğine sahip işletmeler için
mümkündür. Kendilerini değiştirmeden mevcut düzenlerini korumaya çalışan
işletmeler
için
bu
süreçte
başarısızlık
kaçınılmaz
olacaktır.
Öğrenme
işletmelerin değişim sürecinde çevre ile uyumunu ve etkinliğini arttırmaktadır.
Son derece belirsiz pazar koşullarında işletmelerin rekabet edebilmesi,
yeteneklerini koruyabilmesi ve geliştirebilmesi ancak öğrenmeyle mümkün
olacaktır (Alagöz, Erişim Tarihi: 27.12.2011). İşletmeler bu alanda işlerini
kolaylaştırmak ve hızlandırmak adına, üniversiteler gibi profesyonel bilgi
kaynaklarından yararlanmasını bilmelidirler.
4
1.1. Projenin Amacı
Bu proje, Kırgızistan’da özel sektörde faaliyet gösteren orta ve büyük
ölçekli
işletmelerin
karşılayacak
kurumsal
nitelikte
ve
sertifikalı
işlevsel
eğitim
düzeyde
eğitim
programlarının
ihtiyaçlarını
geliştirilmesi
ve
uygulanması amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Bu temel amaç doğrultusunda proje ile;
1. Kırgızistan’da orta ve büyük ölçekli işletmelerin faaliyet alanlarına göre
kurumsal ve işlevsel düzeyde, hangi alanlarda ve konularda, ne tür
eğitime ihtiyaçlarının olduğunun belirlenmesi,
2. Belirlenen eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak niteliklerde sertifikalı eğitim
programlarının geliştirilmesi,
3. Geliştirilen eğitim programları arasından seçilecek bir eğitim programının
pilot uygulamasının yapılması hedeflenmiştir.
1.2. Projenin Kapsamı ve Sınırlılıkları
Yukarıda belirtildiği üzere, bu proje ile Kırgızistan’da faaliyet gösteren
orta ve büyük ölçekli işletmelerin kurumsal ve işlevsel düzeyde eğitim
ihtiyaçlarını
karşılayacak
niteliklerde
sertifikalı
eğitim
programlarının
geliştirilmesi ve geliştirilen programlardan birinin pilot uygulamasının yapılması
hedeflenmiştir.
Bu hedefe uygun olarak proje kapsamına, Kırgızistan’da faaliyet gösteren
orta ve büyük ölçekli işletmeler alınmış; işletmelerin eğitim ihtiyaçlarının
belirlenmesi hedefine uygun olarak gerekli verilerin toplanmasında veri
kaynakları
işletmelerin
sahipleri
veya
orta/üst
düzey
yöneticileri
ile
sınırlandırılmıştır. İşletmelerin eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte sertifikalı
eğitim programlarının geliştirilmesi hedefine uygun olarak da ihtiyaç tespitinden
elde edilen bulgular ile bu konuda Türkiye ve Kırgızistan’da yaygın olarak
uygulanan eğitim programları temel alınmıştır. Pilot uygulama hedefine uygun
olarak ise tespit edilen eğitim ihtiyaçları arasında işletmelerin en fazla ihtiyaç
5
duyduğu eğitim alanı olarak “Satış Yönetimi” konusu seçilmiştir. Pilot uygulama
kapsamında bu konuda 2 günlük bir eğitim semineri yapılmış; seminer
katılımcıları ise maliyet, zaman ve ulaşım faktörleri dikkate alınarak 25 kişi ile
sınırlandırılmıştır. Bu katılımcılar ise araştırma kapsamına alınan işletmeler
arasından seçilmiştir.
Projenin gerçekleştirilmesinde ulaşım imkanları, yol koşulları ve doğal
şartlar ciddi bir kısıt oluşturmuştur. Projenin planlanan süresi içinde 7. Ayda
yapılması öngörülen pilot uygulama faaliyeti, projenin başlangıç tarihi itibariyle
kış mevsimine denk düşmüş ve yukarıda belirtilen sözkonusu şartlar nedeniyle
bu uygulama Nisan ayında yapılabilmiştir.
1.3. Projenin Önemi
Bu projenin, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinin sürekli eğitim ve
topluma hizmet anlayışının bir gereği olarak, akademik bilgi birikimini ve işletme
ve yönetim alanında en güncel uygulamaları Kırgızistan iş çevresi ile
paylaşarak, hem toplumsal sorumluluğun yerine getirilmesinde hem de Kırgız iş
dünyasının rekabet kapasitesinin artırılmasına katkı sağlanmasında da önemli
bir rol üstlenmesi beklenmektedir.
Günümüzde işletmeler yoğun ve sert rekabet ortamında, hızlı ve sürekli
değişen çevre koşulları altında varlıklarını sürdürmek zorundadırlar. İşletmecilik
ve yönetim organizasyon alanında da hemen her gün yeni kavramlar, teknikler,
yaklaşımlar ve uygulamalar ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin dünün bilgileri ve
yöntemleri ile bugünün koşullarında rekabet edebilmeleri artık imkânsız hale
gelmiştir.
Bu
durum,
işletmelerin
değişen
çevre
koşullarına
uyum
sağlayabilmeleri için kendilerini sürekli yenilemelerini ve geliştirmelerini zorunlu
kılmaktadır.
Eğitim hizmeti sunan önemli bir birim olarak, üniversiteler ilgili müfredat
tasarımı ve onları uygulama konusunda sorumludur. Eğitim süreci sonunda
mezunların istihdam edilebilirliği, işgücü piyasasında eğitim programlarının
6
yeterliliğinin başlıca göstergesidir. İşverenler eğitim programlarına işbirlikçiler
olarak katılan ve aynı zamanda üniversite sonrası kazanılan yeterliliklerden
yararlanırlar. Genel olarak işverenler, üniversite ürünleri olarak mezunları, pratik
olarak yerleştirme noktasında çözüm ortağı olarak algılanmaktadır. Dolayısıyla,
üniversite-özel sektör işbirliği kaçınılmaz ve zorunludur (Lucal and David, 2011:
69).
Kırgızistan’da, üniversitelerde işletmelerin ihtiyaçlarını temel alan eğitim
programları ile ilgili uygulamaların oldukça sınırlı olduğu görülmektedir.
İşletmeler eğitim ihtiyaçlarını daha çok kısa süreli eğitim veren kuruluşlar
aracılığıyla karşılamaktadır. Bu tür kuruluşların sayısı Aki Press Haber ajansının
online
adres
rehberine
göre
200’e
yakın
olduğu
bilinmektedir
(http://yellowpages.akipress. org/cats:108/, Erişim Tarihi: 22.11.2011). Ancak,
bunların büyük bir kısmı daha çok mesleki ve teknik eğitim üzerinde
yoğunlaşmıştır. Bu proje ile ortaya konulan eğitim programlarının mevcut
uygulamalardan farkı özel sektörün kurumsal ve temel işletme fonksiyonları ile
ilgili eğitim ihtiyaçlarını karşılamaya dönük olmasıdır. Bu programların
geliştirilmesinde ve uygulamalarda işletmelerin ihtiyaç ve beklentilerinin daima
göz önünde bulundurulması bu konuda üniversite-özel sektör işbirliğinin
sürdürülebilirliği açısından da önem taşımaktadır.
1.4. Proje Planı ve Süresi
Projede belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda izlenen yol ve yapılan
temel faaliyetler aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.
7
Şekil 1.1: Proje Planı
Yukarıda verilen plana uygun olarak proje 3 aşamada gerçekleştirilmiştir.
Aşağıda bu aşamalar ve yapılan temel faaliyetler ana hatlarıyla sunulmakta ve
faaliyetlerle ilgili ayrıntılar raporun ilerleyen bölümlerinde ilgili başlıklar altında
açıklanmaktadır.
Şekilden de görüleceği üzere, proje kapsamında plananlan ilk temel
faaliyet, işletmelerin kurumsal ve işlevsel düzeyde eğitim ihtiyaçlarının tespit
edilmesi hedefine yöneliktir. Bu aşamada sırasıyla; Kırgızistan’ın 7 bölgesinde
faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli işletmelerin listelerinin hazırlanması
(Evrenin belirlenmesi), örneklemin seçimi, verilerin toplanması ve analizi
8
faaliyetleri yürütülerek, sözkonusu faaliyetler sonucunda işletmelerin ihtiyaç
duyduğu eğitim konuları tespit edilmiştir.
Projenin ikinci aşamasında, bir önceki aşamada belirlenen eğitim
ihtiyaçlarını
karşılayacak
niteliklerde
sertifikalı
eğitim
programlarının
geliştirilmesi hedefine yönelik faaliyetler gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede;
Türkiye ve Kırgızistan’daki konu ile ilgili örnek uygulamalar da incelenerek,
tespit edilen konular arasından işletmelerin en fazla ihtiyaç duydukları 8 konu
seçilmiş ve bu konularla ilgili eğitim rehberi hazırlanmıştır.
Projenin üçüncü aşamasında, geliştirilen eğitim programları arasından
seçilen bir eğitim programının pilot uygulamasının yapılması hedefine yönelik
faaliyetler gerçekleştirilmişitir. Bu çerçevede; birinci aşamada tespit edilen
eğitim konuları arasında en fazla ihtiyaç duyulan konu olarak ortaya çıkan “Satış
Yönetimi” konusunda, iki günlük kısa bir eğitim semineri verilmiştir.
Bu proje tasarlanırken 10 ayda tamamlanabileceği öngörülmüştür.
Ancak, projenin başlama tarihi itibariyle pilot uygulama için öngörülen takvim kış
mevsimine denk gelmiş olduğundan, mevsim şartlarının zorluğundan dolayı
seminer faaliyetleri planlanan zaman diliminde yapılamamıştır. Bu nedenle, 3
aylık ek süre kullanılmıştır. Dolayısı ile bu proje 13 ayda gerçekleşmiştir.
2. KURAMSAL ÇERÇEVE
Projenin bu bölümünde eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesi amacıyla
gerçekleştirilen araştırmanın ana kütlesinin oluşturan işletmelerin bulundukları
coğrafi alanlarla ilgili genel bilgiler aktarılmakta, sonrasında da proje konusu ile
ilgili literatür analizi yapılmaktadır.
2.1. Proje Alanı ile İlgili Genel Bilgiler
Araştırma, ülkenin 7 bölgesinde gerçekleştirilmiştir ve bu bölgeler ile ilgili
genel bilgiler aşağıda sunulmaktadır.
9
2.1.1. Batken Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler
12 Kasım 1999 yılında kurulan Batken bölgesinin yüzölçümü 17 bin
kilometre kare olup, Kırgızistan’ın batısında yer almaktadır. 2010 yılı verilerine
göre nüfüsu yaklaşık olarak 433,8 bin kişidir. Merkezi Batken şehridir. Coğrafi
açıdan bünyesinde birkaç yerleşim bölgesini bulunduran bu bölgede ulaşım
yolları diğer ülkelerin sınırları üzerinden geçtiğinden bölgenin sosyo-ekonomik
gelişmesine olumsuz etki etmektedir. Bu bölgede Sovyetler döneminde kurulan
ve ülke düzeyinde faaliyet gösteren birçok büyük fabrika günümüzde kapanmış
veya kısmen çalışmaktadır. Bölgenin nadir sanayi potansiyeli (Aydarkenin
sürmesi, rastlığı, Kadamcay’ın civası, Kızılkıya ve Sülüktünün kömürü) ve tarım
ve hayvancılık (kayısı, tütün, yün, et, süt) ekonominin gelişmesine imkan sunar.
Ancak, buna rağmen bölgenin sosyo-ekonomik gelişme düzeyi ülke ortalama
düzeyinin altındadır.
Şekil 1.2: Batken Bölgesi
Batken bölgesinin Gayri Safi Yurt İçi Hasılasının büyük bir bölümü tarım
ve hizmet sektöründen oluşur. Sanayi sektörünün payı çok düşüktür. Bölgede
faaliyet gösteren firmaların büyük bir kısmı küçük ve orta boy işletmelerdir. 2011
yılı verilerine göre bölgede 173 küçük boy, 35 orta boy işletme faaliyette
bulunmuştur.
10
2.1.2. Calalabad Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler
Bölgenin nüfusu 1023,2 bin kişidir ve yüz ölçümü 33.700 km² dir.
Bölgenin idari merkezi Calal-Abad şehridir. Kuzeyinde Talas ve Çüy,
doğusunda Narın, güneyinde Oş, güney batısında Özbekistan’la komşu olan
Celalabad Bölgesinin 8 ilçesi (Aksı, Alabuka, Bazar Korgan, Nooken, Suzak,
Toguz toro, Toktogul, Kara Köl, Kök Cankak), 6 şehri (Celalabad, Kara Köl, Kök
Cangak, Mayli Suu, Taş Kömür, Koçkar Ata), 68 muhtarlık ve 415 köyü
bulunmaktadır. Bu bölgeden Bişkek–Calalabad–Oş yolu geçmektedir.
Bölgede tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Bulunduğu bölge itibariyle
(Fergana Vadisi) verimli ve sulak tarım arazilerine sahiptir. Tahıl, pamuk, sebze,
meyve ve ceviz üretilen başlıca tarım ürünleridir. Kışları soğuk ve yağışlı
yazları, sıcak ve kuraktır. Ülkedeki üretilen elektriğin büyük bir kısmı bu bölgede
kurulan hidroelektrik santralleri tarafından üretilir.
Şekil 1.3: Calalabad Bölgesi
Bölgenin sanayisi sıvı yağ üretimi, inşaat malzemeleri, ahşap donanım,
elektrik/elektronik ve gıda ile sınırlıdır. Ceviz ağacı üzerine çalışan mobilya ve
kakma süs işi atölyeleri faaliyet göstermektedir. GSYİH’nın büyük bir bölümünü
tarım oluşturur, hizmet ve sanayi sektörü sırasıyla onu takip eder. 2011
verilerine göre bu bölgede 443 küçük boy, 67 orta boy büyüklükteki işletmeler
faaliyet göstermiştir.
11
2.1.3. Isık Göl Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler
Isık Göl Bölgesi Kırgızistan’ın doğusundadır ve yüzölçümü 43.100 km²
dir. 2010 verilerine göre nüfusu 441,3 bin kişidir. Bölgenin beş ilçesi (Ak-Suu,
Tüp, Ceti-Ögüz, Issık Göl, Tong,) 3 şehri, 5 kasabası mevcuttur. Tabii güzellik
potansiyelinin zenginliği ve nitelikleri yönünden Isık-Göl Bölgesi dünya
standartlarında önemli bir yere sahiptir. Turizm endüstrisinde gelecekte başlıca
ana unsurlardan olacak olan tedavi merkezleri, zengin minarelli su kaynakları,
seyahat yerleri ve şifalı çamurlar gölün çevresinde mevcuttur. Sanayisinin
büyük bir kısmı metalurjiden oluşur (Kumtör).
Şekil 1.4: Isık Göl Bölgesi
Isık Göl Kırgızistan'ın kuzey doğusunda, Kazakistan sınırına yakın bir
bölgede, kuzeyinde Küngöy Ala dağları ve güneyinde Teskey Ala dağları
arasındaki tektonik çukurda yerleşmiş, ortalama deniz seviyesinden 1606 m.
yükseklikte konumlanır. Kırgız Türkleri bu göl için "Kırgızistan'ın bermeti (incisi)"
diye adlandırmışlardır. Isık Göl'ün kumlu kıyısı 320 km olup, Kırgızistan'ın en
önemli ve geleceği parlak turizm bölgesidir.
Bu bölgede faaliyet gösteren işletmelerin büyük bir kısmını hizmet
sektöründeki işletmeler oluşturur. GSYİH’sındaki payları ise sırasıyla sanayi,
tarım ve hizmet sektörlerine düşer. 2011 verilerine göre 355 küçük boy, 60 orta
boy büyüklükteki işletmeler faaliyet göstermiştir.
12
2.1.4. Çüy Bölgesi İle İlgili Genel Bilgiler
Kırgızistan'ın en kuzeyinde bulunan bölgedir. Yüzölçümü 18.600 km² dir.
Çüy Bölgesinin 8 ilçesi (Alamüdün, Cayıl, Kemin, Moskva, Sokuluk, Panfilov,
Isık-Ata, Çüy) ve 4 şehri, 6 kasaba, 429 muhtarlığı vardır. Nüfusu 2010
verilerine göre 808,2 bin (Bişkek şehri hariç) kişidir. Ülkenin ekonomik olarak en
gelişmiş ve sanayileşmenin yoğunlaştığı bölgesidir. Büyük üretim potansiyeli ve
taşıma kompleksine sahiptir.
Şekil 1.5: Çüy Bölgesi
Ülkenin başkenti Bişkek bu bölgede bulunur. Bişkek Kırgızistan’ın ilmi,
siyasi, ekonomik ve ulaşım yönünden merkezidir. 12,7 bin hektarlık bir alana
yayılmıştır. 4 idari bölgesi vardır. Bunlar; May, Lenin, Oktyabr, Sverdlov yönetim
birimleridir. Şehir sanayi yapısının büyük bir kısmını yiyecek sanayisi, makine
yapımı ve demir çelik geri işleme oluşturur.
Bölgede taşımacılık ve tekstil sektörü gelişmiştir. Bankacılık sektöründe
diğer bölgelere göre daha
fazla
bankalar faaliyet göstermektedir. Şehrin
dışında Serbest Ekonomik Bölgeler mevcuttur ve o bölgelerde birçok firmalar
faaliyette bulunmaktadırlar. Tekstil sektöründe sektörde dikilen giysiler Rusya
ve Kazakistan’a ihraç edilir. 2011 yılı verilerine göre Çüy Bölgesi (1186) ve
Bişkek şehrinde (7614) toplam 8800 küçük boy, yine sırasıyla (127) ve (430)
toplam 557 orta boy büyüklükteki işletmeler faaliyet göstermiştir.
13
2.1.5. Narın Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler
Narın Bölgesi Kırgızistan’ın güney doğusunda olup, dağlık bölgedir.
Deniz seviyesinden 1500 metre yükseklikte olup, yaklaşık % 70’i dağlardır.
Yüzölçümü 45.200 km² dir. Nüfusu 2010 yılı verilerine göre 259,3 bin kişidir.
İdari merkezi Narın şehridir.
Şekil 1.6: Narın Bölgesi
Bölgenin 5 ilçesi (Ak-Talaa, At-Başı, Narın, Cumgal, Koçkor) 1 şehri, 2
kasabası
ve 61 muhtarlığı vardır. Sanayileşmenin iyi gelişmediği bölgedir.
Dağlık bölge olduğu için taşımacılık iyi gelişmemiştir. Bunun neticesi de ticaretin
gelişmesine olumsuz etki etmektedir. Narın bölgesinin doğal iklim koşulları
hayvancılık için ortam oluşturmuştur.
GSYİH’nın büyük payı tarım ve hayvancılık sektörüne düşer. Hizmet
sektörünün payı ise daha düşüktür. Sanayi sektörü gelişmemiştir. 2011
verilerine göre 279 küçük boy, 25 orta boy büyüklükteki işletmeler faaliyet
göstermiştir.
2.1.6. Talas Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler
Talas Bölgesi Kırgızistan’ın kuzey batısında yer almıştır. Nüfusu 2010 yılı
verilerine göre 229,0 bin kişidir. Yüzölçümü 11,4 km² dir.
14
Bölgenin 4 ilçesi (Bakay-Ata, Kara-Buura, Manas, Talas) mevcuttur.
Ayrıca bölgede Talas şehri, Maymak kasabası, 36 muhtarlık ve 90 köy
mevcuttur. Bölge ekonomisi için süt ve süt ürünleri, un ve yem üretimi önemli rol
oynar. Taşımacılık az gelişmiş olarak nitelendirilir. Bölgede üretilen fasulye
başka ülkelere ihraç edilir.
Şekil 1.7: Talas Bölgesi
Talas Bölgesinin GSYİH’nın büyük bir kısmını tarımcılık oluşturur. Sanayi
sektörü gelişmemiştir. 2011 verilerine göre bu bölgede 192 küçük boy, 14 orta
böy işletme faaliyet göstermiştir.
2.1.7. Oş Bölgesi ile İlgili Genel Bilgiler
Oş bölgesinin yüzölçümü 29.200 km² olup, Kırgızistanın güneyindedir.
İdari merkezi Oş şehridir. Oş şehri ikinci merkez statüsüne sahiptir. Bölge
nüfusu 2010 verilerine göre 1117,9 bin kişidir. Oş bölgesinin 7 ilçesi (Alay,
Aravan, Kara-Kulja, Kara-Suu, Nookat, Özgön, Çon Alay), 3 şehri, 2 kasabası
mevcuttur. Bölge sanayisinde hafif sanayinin payı yüksektir. Bununla beraber
un ve yem üretimi de önemli bir yere sahiptir. Taşımacılık faaliyetleri kara yolları
üzerine yoğunlaşmıştır. Genelde bölgeden tütün ve pamuk ihraç edilir.
GSYİH’nın yarısına yakını tarım sektöründen oluşur. Hizmet sektörü de gelişme
aşamasındadır. Sanayi sektörü diğer bölgelere göre geridedir. 2011 yılı
verilerine göre Oş bölgesinde 409 küçük boy, 42 orta boy işletme faaliyet
15
göstermiştir. Oş şehrinde ise 720 küçük, 40 orta büyüklükteki işletme faaliyet
göstermiştir.
Şekil 1.8: Oş Bölgesi
2.2. Literatür Analizi
2.2.1. İşletmecilikte Eğitimin Önemi
Yeni bir bin yıla girilen, bilgi çağını yaşayan günümüz dünyasında
meslekler, bakış açıları, çalışma şartları ve teknikleri hızla değişime
uğramaktadır. Herhangi bir örgün eğitim kurumundan mezun olmakla kazanılan
beceri ve mesleki bilgiler, bu alanlardaki hızlı değişim karşısında bir süre sonra
yetersiz kalmaktadır. Verimliliği artırarak ayakta kalmak ve büyümek isteyen
işletmelerle, kalkınmayı sağlayarak refah düzeyini yükseltmeyi amaçlayan
ülkeler işgörenlerini hizmet içi eğitime tabi tutarak her türlü gelişmeye anında
ayak uydurmak; hatta her türlü gelişmede öncü olmak arzusundadırlar. Bir ülke
için şüphesiz en önemli zenginliği, yetişmiş insangücü oluşturmaktadır. Üretim
için en temel faktörlerden biri olan insangücünün sayısal miktarından daha
önemlisi vasıf düzeyidir. Kişilere işe başlamadan önce verilen hizmet öncesi
eğitim yanında, işe başladıktan sonra verilen hizmet içi eğitimin önemini en iyi
anlayan ve uygulayan ülkeler, günümüzün gelişmiş ve sanayileşmiş ülkeleridir.
Bu bağlamda, kişilere verilecek hizmet içi eğitim, hem verimliliği ve motivasyonu
artıracak, hem de işgörenlerin rahat ve sağlıklı bir ortamda çalışmalarına neden
16
olacaktır. Bu durum işletmelerin ve ülkelerin rekabet edebilirliği açısından da
önemlidir (Öztürk ve Sancak, 2012: 762).
Hizmet içi eğitim; üretim ve hizmette etkinliğin, verimin, kalitenin
yükseltilmesi, ürünün üretimi ve tüketimi sürecinde meydana gelebilecek
hataların ve kazaların azaltılması, maliyetlerin düşürülmesi, satış ve hizmet
sunumunda nitel ve nicel yönden gelişmenin sağlanması, karların yükseltilmesi,
vergi gelirlerinin ve tasarruflarının artırılması amacıyla işgücüne verilen temel
meslek ve beceri eğitimi yanında; işgörene yönelik çalışma hayatı süresince
bilgi, beceri, davranış ve verim düzeyini yükseltici planlı eğitim etkinlikleridir. Bir
diğer ifadeyle hizmet içi eğitim, herhangi bir meslek sahibinin, mesleğe
başladığı ilk günden mesleği bıraktığı güne kadar kendini mesleği için
yetiştirmesi veya yetiştirilmesi sürecidir.
İşletme yönetimi örgütsel ve bireysel olarak büyüme ve gelişme için fırsat
vermelidir ki eğitim ve gelişim unsurları işletmenin tüm seviyelerinde mevcut
olabilsin. Öğrenme ve gelişme sürekli olmalıdır (Drucker, 2007: 29).
Eğitim kültürü sınırlı olan işletmeler çalışanları eğitime daha fazla önem
verdiği zaman, kalite ve yaratıcılık konularına katkı yaparak, küresel ve yerel
piyasalarda rekabet avantajını oluşturabilir ve varsa devam ettirebilirler (Moy ve
McDonald, 2000).
Giderek artan sayıda yapılan yayın ve araştırmalar işletmeler için insan
kaynaklarını
geliştirmek
için
eğitim
uygulamalarına
yatırım
yapılmasını
vurgulamaktadırlar. Bu tür çalışmalar Moy ve McDonald’a göre (2000), iki
sebepten dolayı önem taşımaktadırlar. İlk olarak, bu çalışmalar eğitim
uygulayıcılarına özellikle ekonomik kriz veya düşüş dönemlerinde eğitim
giderlerinin haklılığını ortaya koyar. İkincisi, yöneticilerin rutin kararlar alırken
eğitimin ne kadar değerli olduğunu farketmelerine yardımcı olur.
Eğitim konusu sadece az gelişmiş ülkelerde faaliyet gösteren işletmeler
için ciddi bir sorun kaynağı değildir. Avrupa’da yapılan bir araştırma (European
17
SME Observatory Survey) sonuçlarına göre nitelikli işgücü eksikliği Avrupa’da
KOBİ'lerin üçte birinin ciddi sorunu haline dönüşmüştür. Mevcut eğitim teklifleri
ve programları genelde büyük şirketlerin ihtiyaçlarına göre tasarlanmış ve
organize
edilmiş
ve
küçük
işletmelerin
organizasyonel
ihtiyaçlarını
karşılamamaktadır. KOBİ'ler ve üniversiteler arasında işbirliği yaratmak,
KOBİ'lere genç işgörenleri çekme noktasında önemlidir ve Avrupa’da
Üniversite-Sanayi
İşbirliği
(University-Enterprise
Cooperation)
programı
Erasmus programının bir bileşenidir (Farvaque ve Voss, 2009).
Dünyada, küçük veya büyük olması açısından fark olmaksızın, işletmeler
eğitimin önemi ve genel örgütsel performansa olan katkısının farkındadır.
Çalışanlarının eğitimine yatırım yapan örgütler değişime ayak uydurabilmektedir
ve rekabet avantajını elde etmektedirler. Çalışanlarının bilgi ve becerilerini
sürekli yenilemeyen örgütler için başarısızlıklar kaçınılmazdır (Barutçugil, 2004:
297).
Armstrong (2002) eğitim sonrası çalışanların kazandığı bilgi ve beceriler
ve profesyonel anlamda deneyimlerin, işletmelere entelektüel sermaye
kazandıracağını belirtmektedir.
İşletmelerde eğitim ve yönetim çalışmalarını inceleyen Moy ve McDonald
(2000) eğitim konularını yedi başlıkı altında toplamıştır. Bunlar; verimlilik ve
etkinlik, satış ve kârlılık; ürün ve hizmet kalitesi, müşteri hizmetleri ve
memnuniyeti, mesleki sağlık ve güvenlik; örgütsel öğrenme ve geliştirme, örgüt
iklimi ve kültürü uygulamalarıdır.
Eğer işletmelerde çalışanlar sürekli olarak eğitilmezlerse veya onların
beceri ve bilgisi daha etkin olmalarına imkân sağlamıyorsa, işten çıkarma ve
dolayısıyla personel devir hızı artış gösterecektir. Bunun yanında yeni işe
başlayan çalışanlar için de eğitim son derece önemlidir, aksi takdirde işletmeye
uyum krizi yaşanabilir (Armstrong, 2002: 261).
18
Tayfun vd. (2010) eğitimin işletmeler için daha fonksiyonel, işletmelerin
geleceğine yön veren stratejik bir araç haline geldiğini belirterek, işgörenin
örgütte kıdeminin artması ile birlikte işletme içinde eğitim faaliyetlerine katılması
ve kendini geliştirmesinin gerekliliğini vugulamaktadır. Eğitim faaliyetlerine
katılarak yaptığı işi daha iyi yapacağı düşünülen işgörenin örgütten daha iyi
çıkar sağlayacağı belirtilmelidir.
Eğitim hizmeti sunan önemli bir birim olarak, üniversiteler ilgili müfredat
tasarımı ve onları uygulama konusunda sorumludur. Eğitim süreci sonunda
mezunların istihdam edilebilirliği, işgücü piyasasında eğitim programlarının
yeterliliğinin başlıca göstergesidir. (Lucal and David, 2011: 69). Çağımızda
sosyal, ekonomik ve teknolojik alanda gerçekleşen hızlı değişim iş hayatını da
etkilemektedir. Meslekî bilgilerin bir kısmı zamanla geçerliliğini yitirirken, diğer
taraftan yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. İnsanların, kurumların ve ülkelerin bu
bilgilere ve bu değişime kayıtsız kalması mümkün değildir. Değişime ayak
uyduramayan toplumların rekabet ortamında bulunabilmeleri imkânsızdır.
Özellikle teknolojik alanda yaşanan yeni gelişmeler, var olanları bir anda işe
yaramaz hale getirebilmektedir. İşte toplumların, kurumların ve ülkelerin sağlıklı
örgütlenebilmeleri ve süreklilik kazanabilmeleri, bu değişmeye ayak uydurmaları
ile olanaklı olabilecektir. Bu hızlı değişime ayak uydurabilmelerinin en etkin yolu
“eğitim” dir. İnsan kaynaklarının kalitesi her geçen gün bu değişimle birlikte
daha da önemli olmaktadır. Günümüzde sadece meslekî uzmanlıkları dışında
kendi duygu ve yeteneklerini tanıyabilen, duygu ve yeteneklerini bilerek
yeniliklere açık olabilen, kendine ve işine ait hedeflere istekle ve başarıyla
yönelebilen işgücüne şiddetle ihtiyaç vardır (Yazıcı ve Gündüz, 2011: 2).
Ayrıca
çevresindeki
çalışanların
duygu
ve
gereksinimlerini
ve
problemlerini ciddiye alarak iletişim kurabilen, ekip çalışması, uzlaşma ve ikna
etme gibi yetenekleri olabilen işgücü, çalışma ortamları için gereklidir (Selimoğlu
& Biçen Yılmaz, 2009: 1).
19
İşletmelerin başarısı çalışanların başarısına bağlıdır. Çalışanların yeni
şeyler öğrenmesi ve kendini geliştirmesi yoluyla işteki performanslarını
yükseltmek mümkündür. Plânlanmış eğitim faaliyetleri ile çalışanlara, işletmenin
istediği yönde tutum ve davranış değişikliği kazandırılabilir. Bu nedenle bütün
işletmelerde çalışanların eğitimi ve geliştirilmesinin özel bir önemi vardır (Ergül,
2006: 52).
Örgün eğitim-öğretimle elde edilen bilgi ve beceriler küresel ekonomik ve
sosyal yapının gerektirdiği ve talep ettiği nitelikli meslek hizmeti üretmeye yeterli
olamamaktadır. Bu da mesleki alanda sürekli ve meslek içi eğitimi gündeme
getirmektedir (Şengel, 2010: 83).
Birey gibi örgütler de canlı organizmalardır ve yaşamını sürdürmek için
sürekli öğrenmeye gereksinim duyarlar. Günümüz örgütleri, bilgiye ulaşabilen,
bilgiyi değerlendirerek teknolojiye dönüştürebilen ve yeni bilgi üretebilen örgüt
olabilmek için eğitim ve geliştirme faaliyetlerine daha çok önem vermektedirler.
Çalışanların eğitimi, stratejik yönetimin odak noktası olan örgüt misyonunun ve
stratejilerinin etkin bir biçimde gerçekleştirilmesinin en önemli araçlarından
birisidir (Atak ve Atik, 2007: 63). Storey’in araştırmasına göre (OECD, PME
200-5), eğitim desteği sağlayarak, firmaların ilk 3 yıldaki kapanma oranını
%30'lardan %10'lara indirmek mümkündür. OECD verilerine göre, firma
kapanma hızlarının en yüksek olduğu işletme grubu, küçük ölçekli firmalardır
(Akay ve diğerleri, 2003: 24). İşletmeler açısından eğitime bakılacak olursa,
eğitim hayatının dışına çıkmış kişilerin, mesleki anlamda eğitilmesinden
bahsedilmektedir. Buna yaşam boyu eğitim ya da öğrenim de denilmektedir.
Uluslararası düzeyde çeşitli alanlarda faaliyet gösteren işletmelerde
hizmet içi eğitime verilen önem, daha çok ülkenin sosyo-kültürel yapısı, yönetsel
kurumları ve işleyişlerine göre farklılıklar arz etmektedir. Gelişmiş birçok ülkenin
ekonomik geçmişi incelendiğinde, insan gücünün eğitimine verilen önem ve
yapılan büyük yatırımların, ekonomik yapının ana kaynağını oluşturduğu
görülmektedir. Ekonomik yapıda yüksek bir verimliliğe sahip Almanya, Japonya,
20
ABD gibi ülkeler; bunu büyük ölçüde hizmet içi eğitim etkinliklerindeki başarılı
uygulamalarına borçludurlar (Öztürk ve Sancak, 2012: 773).
Sürekli
eğitim,
zorunlu
öğrenim
çağı
dışına
çıkmış
kimselerin,
yaşamlarının herhangi bir aşamasında hissettikleri öğrenme gereksinmelerini
karşılamak üzere düzenlenmiş, mesleki ya da genel eğitim etkinlikleri veya
programlarını kapsamaktadır. Bilim ve teknolojide ve toplumsal kurumlarda
gözlenen hızlı değişimler, bir yandan farklı niteliklerdeki işgücünün görev
tanımlarında, öte yandan yetişkinlerin gelişme evrelerine göre değişen rollerinde
değişmelere yol açarak, insanın sürekli öğrenmesine olan gereksinmesini daha
yoğun hissettirmiştir. Sürekli eğitim programlarının, örgün ön lisans, lisans ve
lisansüstü programlara göre eğitim yeri, zamanı ve konusu, hedef grubu
bakımından oldukça farklıdır. Sürekli eğitim programları, görece kısa sürelidir.
Somut eğitim gereksinmelerine ve sorunlara odaklanır. Yer ve zaman
bakımından yetişkinlerin gereksinmelerine göre esnek bir yapı içinde planlanır
ve yürütülür. Sürekli eğitimin hedef grubu yetişkinlerdir. Yetişkinlerde öğrenme,
çocukların ve gençlerin öğrenmesine göre farklılıklar taşır. Sürekli eğitim
programları, mesleki geliştirme, toplumsal yaşamın niteliğini iyileştirme, kendini
gerçekleştirme ve öz doyum sağlama, demokrasi kültürünü geliştirme ve temel
tamamlayıcı eğitim sağlama amaçlarına dönük eğitim etkinliklerini içerir
(http://arsiv. ankara. edu. tr/ text/ yazicidostu.php?yad=646, Erişim Tarihi:
14.01.2013).
2.2.2. Üniversite-Sanayi İşbirliği
12 Kasım 2007 tarihli “Bilgi Çağı” dergisine konuşan, Toshiba’nın
Teknolojiden
Sorumlu
Başkanı
Dr.
Katsuhiko
Yamashita
sanayi
için
üniversitelerle işbirliğinin önemini şöyle açıklamaktadır; “Eğer dünyanın geri
kalanı ile bağlantılı bir ülkede faaliyet gösteren bir şirketseniz üniversiteler ile
işbirliğine gitmeye mecbursunuz. Bunun dört ana nedeni var. Öncelikli iki neden
teknolojinin her alanda, tarihte daha önce hiç olmadığı kadar hızlı gelişmesi ve
rekabetin artması. Eğer aynı alanlarda faaliyet gösteren rakiplerinizden hızlı
21
olmazsanız patentleşebilecek pek çok temel teknolojiyi onlara kaptırabilirsiniz.
Bu da rekabetçiliğinizin birkaç yıl içinde yok olması anlamına gelir. Böyle bir
sonla karşılaşmamak için tüm şirketler üniversitelerin teknoloji üretme
potansiyelinden faydalanmak durumundalar. Üniversite - sanayi işbirliği için
diğer önemli bir sebep ise para. Hiçbir şirket artık temel bilimlerde araştırma
yapamıyor. Fizik ve kimya gibi bilimlerdeki hızlı gelişme özel alanlar oluşturdu
ve bu konularda araştırma yapabilecek insan kaynağı bulmak ve laboratuvarlara
yatırım yapmak bir şirket için büyük maliyetler getiriyor. Son olarak artık
öğrenciler üniversitelerden sadece teorik bilgiler edinerek mezun olmak
istemiyorlar. İş dünyasına yakınlaşmak, araştırmalarının sonuçlarını daha çabuk
almak ve toplumda yarattıklarını ve değişiklikleri görebilmek istiyorlar.”
(Katsuhiko, 2007). Gerek makro ölçekte yani ulusal ekonomide, gerek mezo
seviyede yani sektör ve teknolojilerin gelişiminde ve gerekse de mikro düzeyde
yani firma rekabetçiliği ve karlılığında “bilgi” artık temel bir girdidir. Bilginin
üretim alanlarının ise araştırma-teknoloji geliştirme ve inovasyon (ATGİ) odaklı
çabalar olduğu hatırlanacak olursa, bilgi derinliğini artırmak için bilgi odakları ile
işbirliklerinin hayati önemi daha kolay anlaşılacaktır (Kiper, 2010).
Bilindiği gibi, tarihsel ve toplumsal perspektifte, üniversiteler bilgi
üretiminde çok önemli bir rol oynamışlardır. Temel bilgi kaynakları olan
üniversiteler, bilginin topluma yayılımında da kritik roller üstlenmişlerdir. İlk
üniversitenin ortaya çıktığı Ortaçağdan, 19. Yüzyıla kadar üniversitelerin ana
görevi eğitim olmuştur. Özellikle sanayi devrimiyle birlikte birinci akademik
devrim
olarak
üniversitelerde
adlandırılan,
ana
eğitim
görevlerden
biri
yanında
araştırma
şeklinde
çalışmaları
yapılmaya
da
başlanmıştır
(Leydesdorff, L. and H. Etzkowitz, 2001)
Endüstri devriminin belirleyici unsuru olan büyük ölçeklerde üretebilme
becerisi 1960’lara kadar rekabet için önemini korumuştur. Daha çok ülke
sınırları ile çevrili ve içe kapalı üretimin ağırlıkta olduğu 1960’lara kadar üretmek
en öncelikli amaçtır. Talebin ağır bastığı bu dönem için “üretim üstünlüğü” ya da
daha fazla üretebilmek rekabet için yeterli olmaktadır. 1970’lere gelindiğinde,
22
uluslararası ticaretin de artmasının etkisiyle, arz talebi geçmeye başlamış,
üretim üstünlük için yeterli olmaktan çıkmış ve “maliyet” rekabet üstünlüğü için
temel bir etken olmuştur. 1980’lerde üretim ve düşük maliyet rekabet için
yetmemeye başlamıştır. Tüketicilerin de bilinçlenmesi, beklentilerinin artması ve
onları giderek öne çıkaran ve koruyan yaklaşım ve regülasyonların da etkisiyle
“kalite” olgusu rekabet için anahtar bir konuma gelmiştir. 1990’lar ise yeni üretim
ve yönetim süreçleri ile en düşük maliyetli ve en kaliteli ürünü en kısa sürede
pazara çıkarmak arayışlarının önem kazandığı bir dönem olmuştur. 2000’lere
gelindiğinde ise tüm bunların ötesinde, “bilgi” ve “yenilikçilik” temelli üretim
rekabet üstünlüğü için en temel unsur olmuş ve buna bağlı olarak sanayiinin
ana bilgi odakları olan üniversite ile ilişkilerinde de önemli ilerlemeler
gözlenmiştir (Kiper, 2010).
Üniversite-sanayi işbirliği oldukça karmaşık, sürdürülebilir bir aşamaya
gelene ve çıktılarından beklenen yarar sağlanıncaya kadar uzun zaman alan ve
bu süreç iyi yönetilmediğinde oldukça kırılgan bir karaktere sahiptir. Bu ilişki
sistemi günümüzde ülkelerin bilim-teknoloji ve sanayi politikalarında önemli bir
yer tutmakta ve işbirliğini geliştirecek çabalar giderek artmaktadır. Bu noktada
dikkate alınması önerilen en önemli unsur, işbirliği süreçlerinde her bir
mekanizmayı devreye alacak şekilde adım adım ilerlemek yerine, bütünsel ve
sistematik stratejiler geliştirerek konuya işbirliği amaçlı bilinen –ya da henüz
bilinmeyen- tüm sistemleri olanaklı kılan uygun ortamı yaratacak ve işbirliği için
motivasyon sağlayacak bir bilinçle yaklaşmaktır.
Bilimsel ve teknolojik gelişme, bir ülkenin ilerlemesi açısından son derece
önemlidir. Bu alandaki ilerlemeler, var olan imkânların etkin kullanılması ile
gerçekleşir. Üniversite-sanayi işbirliği bu anlamda en önemli araçlarından biridir.
Diğer yandan, toplumsal refahın gelişmesi, bilimsel ve teknolojik çalışmaların
imkanlarından etkin bir şekilde yararlanmakla sağlanabilir. Bilimsel ve teknolojik
gelişme ise var olan imkanların kısa sürede iyi kullanılmasına bağlıdır. Gelişme,
toplumda bilimsel düşünceyi hayat tarzı haline getirmekle mümkün olur. Bilgi
birikimini üretime dönüştürmenin en önemli araçlarından biri üniversite-sanayi
23
işbirliğidir. Üniversitelerde elde edilen temel ve teorik bilgilerin uygulamaya
dönüştürülmesinin güzel bir aracı olarak üniversite-sanayi işbirliği çeşitli
ülkelerde kullanılmaktadır. Bu işbirliği yoluyla sanayinin ihtiyacı olan teknolojik
bilgi üniversitelerden ihtiyacı olan firmalara aktarılmaktadır. Kıt kaynakların
rasyonel kullanılması açısından bu kuruluşların işbirliğine ihtiyaçları vardır.
Birçok ülkede üniversite-sanayi işbirliği, sanayinin teknoloji ihtiyacına cevap
verirken, sanayi de üniversitelere pratik uygulama imkânı sağlamaktadır. Bu
karşılıklı işbirliği ülkelerin ekonomik gelişmesini hızlandırmaktadır (http://
ekutup. dpt. gov. tr/ bilim/ yucelih/ biltek07.pdf, Erişim Tarihi: 21.04.2013 ).
Değer zincirinde tüm oklar iki önemli aktörü işaret etmekte ve öne
çıkarmaktadır. Bu aktörler ulusal ekonomi sisteminin temel bileşenleridir aynı
zamanda. Bunlar; eğitim ve bilgi üretim alanını temsil eden üniversite ve
araştırma kurumları ile üretimi ve teknolojiyi temsil eden büyük şirketler ve
KOBİ’lerden oluşan endüstri sistemidir (Kiper, 2010).
Tüm ülkelerde girişimciliğin geliştirilmesi, girişimcilerin yetiştirilmesi
konusunda
faaliyetler
bulunmaktadır.
Bunlar
Üniversitelerde
girişimcilik
programlarının açılması, konuyla ilgili kaynakların, kitapların yazılması şeklinde
somutlaşmaktadır. Ancak, bu tür faaliyetlerin sonucunda 100 kişiden 1 kişinin
girişimci
olduğu
yapılan
araştırmalarda
tespit
edilmiştir
(Volkov,
http://edu.tltsu.ru, Erişim Tarihi: 30.12.2011). Diğer taraftan faaliyetlerine
başlamış ve devam etmekte olan girişimciler işletmecilik ve girişimcilik ile ilgili
eğitim almadıkları için bu konularda eksik kalmaktadırlar. Dolayısıyla,
girişimcilerin ihtiyaçlarına yönelik olarak kısa süreli eğitim programları belirleyip
düzenleyerek, mevcut girişimcilere işin organizasyonu ile ilgili eğitim vermek
amaca uygun düşmektedir. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında bu tür
eğitimlere önem verildiği ve sürekli hale getirildiği görülmektedir.
Özel sektörün geliştirilmesine yönelik literatürde var olan çalışmalar
genellikle işletmelerin devletten beklentileri, karşılaştıkları işlevsel sorunlar
üzerinde yoğunlaşmıştır. İşletmelerin eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesi
24
konusunda yapılan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Dolayısıyla, bu proje
özel sektörün ihtiyaçları doğrultusunda eğitim programlarının hazırlanması ve
sunulması konusunda Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi’nin öncülük
yapmasına imkân verecektir. Bu çerçevede projenin iş dünyasının ihtiyaçlarına
yönelik ortaya koyduğu eğitim programları vasıtasıyla Kırgızistan’da üniversite
sanayi işbirliğinin gelişmesine katkı sağlaması beklenmektedir.
Üniversitelerde
kurulan
“sürekli
eğitim”
merkezleri,
bir
yandan
üniversitede yapılan araştırmaların sonuçları doğrultusunda güncelleştirilen
konuları eski mezunlarına sunarken, diğer yandan üniversitelerin içinde
bulunduğu ortamlarda (fiziksel ve kavramsal) gelişen toplumsal gereksinimleri
üniversite öğretim üyelerine ileten ara birimlerdir (Arslan, 2009: 79).
Hemen tüm Asya ülkelerinde üniversitelerin ve kamu destekli araştırma
kurumlarının ülkenin ekonomik olarak kalkınmasına ve gelişmişliğine yönelik
maksimum çabayı göstermeleri gerektiğine dair bir
fikirbirliği oluşmuş
durumdadır. Buna bağlı olarak da üniversite ve diğer araştırma kurumlarında,
başta sanayi kesimi olmak üzere kamu ve özel ilgili tüm taraflar arasında
kurulan ve kurulacak işbirliklerine katılmak ve en üst seviyede destek vermek
yönünde bir anlayış gelişmiş ve bu yönde bir beklenti yaratılmıştır. Bu tutum işte
tam da yeni yaklaşımlarda aranan ve başarı için ön koşul niteliğinde olan temel
felsefeyi yansıtmaktadır. Ancak burada çok önemli bir husus dikkatlerde
tutulmalıdır. Üniversitelerin doğasına aykırı olan hızlı ticari çıktılara yönelik
baskılardan uzak tutulma beklentisine saygı duyulmalıdır. Her zaman önemli
olacak temel araştırma ve uzun dönemli bilimsel amaçlara yönelik araştırma
faaliyetleri ve en önemlisi de eğitim sorumluğunun en önde gelen üniversite
misyonu olma özellikleri hep göz önünde bulundurulmalı ve bu yöndeki
faaliyetler için de kaynaklar sağlanmaya devam edilmelidir (Kiper, 2010).
2.2.3. Kırgızistan’da İşletmelerde Eğitim Uygulamaları
İster gelişmiş ekonomilerde olsun, isterse gelişmekte olan ekonomilerde
olsun, işletmelerin gelişmesi, rekabet edebilmeleri, uluslararası pazarlara
25
açılabilmesi için yapılması gereken faaliyetlerin içerisinde eğitim ön planda
gelmesi
gerekmektedir.
Kırgızistan’ın
piyasa
ekonomisine
geçiş
süreci
içerisinde olduğu dikkate alınırsa, temel işletmecilik ve yönetim alanlarında
eğitimin kaçınılmaz olduğu anlaşılır. Günümüzde Kırgızistan ekonomisi
içerisinde gerek işletme sahiplerinin, gerekse yöneticilerin ve çalışanların
mesleki eğitime ihtiyaçları vardır. Çünkü işletme sahiplerinin ve yöneticilerin
büyük bir kısmının eski sisteme göre (Sovyet Eğitim Sistemi) eğitim aldıkları bir
gerçektir. Bunun yanı sıra, daha önce Fakültemiz İşletme Bölümünden bazı
işletmelerin kısa süreli eğitim hizmeti talep etmeleri konunun güncelliğine işaret
etmektedir. Bu konuda yapılan bilimsel çalışmaların sonuçları da bu durumu
desteklemektedir. Bu kapsamda, UNDP raporuna dayanarak bu kapsamda
yapılacak eğitim uygulamalarının hedefine ulaşabileceği söylenebilir. Sözü
edilen rapora göre, Doğu Avrupa ve Orta Asya’daki insani gelişme seviyesinin
gelişmekte olan dünyada diğer bölgelerle kıyaslandığında daha eşitlikçi bir
ilerleme içinde olduğu görülmektedir. Bu durum, özellikle toplum sağlığı ve
eğitim konularının içinde bulunulan bölge açısından daha önemli olduğunu
göstermektedir (UNDP, 2011).
Kırgızistan’da bağımsızlıktan sonra özel sektörün geliştirilmesine yönelik
yapılan reformlar ve faaliyetler, ekonomik hayatın hücrelerini oluşturan
işletmelerin ortaya çıkmasına, ekonominin değişik sektörlerinde rekabetin
yoğunlaşmasına, işletmelerin sadece üretim için gerekli finansal kaynaklar
üzerinde yoğunlaşmasından çok, rekabetin yoğun olduğu günümüz ekonomik
koşullarında ayakta kalabilme yollarını aramaya yöneltmiştir. Süreç içerisinde
pek çok girişimci, işletme kurma deneyim ve faaliyetlerinde bulunmuştur. Fakat
bu istek gerek ekonomik koşullar, gerekse girişimcilerin sistematik eğitim
birikimlerinden ve bunların sonuçlarından dolayı yavaş işlemiştir. Kırgızistan’da
girişimcilik ve KOBİ’lerin gelişmesin yavaşlatan faktörler arasında bağımsız bir
işletme kurma deneyim eksikliği bulunmaktadır. Çünkü girişimcilik ve işletme
yönetimi belli bir öğrenme sistemi ve pratik becerileri gerektirmektedir
(Заиграйкина, 2003) .
26
Ekonomik sistemlerin temel sorunlarından biri, belki de en önemlisi
kalifiye eleman sorunudur. Kırgızistan gibi geçiş ekonomilerinde kalifiye eleman
sorunu daha şiddetli hissedilmektedir. Kalifiye eleman yetersizliği girişimcileri
yeni iş fırsatları arama noktasında durdurur, çalışanlar ise kayıt dışı sektörlere
yönelirler, üretim hacmi azalır ve dolayısıyla, geçiş süreci yavaşlar (Brixiova vd.,
1999: 4).
Aidis’e göre (2005) geçiş ekonomilerinde kalifiye çalışanlar yetersizliği
sorun olmakla beraber girişimciler ve işletme sahiplerinin geçiş sürecinde,
kendilerinin işletme yönetiminde bulunmaları ile birlikte, bu kişilerin bilgi ve
beceri eksikliğinin farkında olmadığı, farklı boyuttaki bir sorunu ortaya
koymuştur. Ancak bunun yanı sıra işletme sahiplerinin de insan kaynakları ve
onların hizmet içi eğitimine gösterdiği ilgi gün geçtikçe artış gösterdiğini
paylaşmaktadır. Hizmet içi eğitimin yaygınlaşması ve artması ile birlikte,
işletmelerin ihtiyaç duyacağı kalifiye eleman ihtiyacının giderileceği de bir
gerçektir.
Kırgızistan’da 160 işletme üzerinde yapılan araştırma sonucunda
KOBİ’lerin en çok rastlanan sorunları arasında kredi faizlerinin yüksek olması,
yüksek vergi, yolsuzluk gibi sorunlar sayılmakla birlikte, bunların arasında
kalifiye eleman bulma sorunu da bulunmaktadır (Anderson and Pomfret, 2001:
211).
Ertürk ve Turan (2004) Kırgızistan’da faaliyet gösteren yabancı şirketlerin
karşılaştığı sorunları incelerken, 35 Türk işletmesi üzerinde araştırma yapmıştır.
Yazarlar işletmelerin karşılaştıkları sorunları 8 madde halinde sınıflandırmış ve
iş gücü ile ilgili yaşanan sorunları insan kaynakları ile ilgili yaşanan sorunlar adı
altında toplamıştır. Bu başlık altında incelenen sorunlar arasında eğitilmiş
tecrübeli eleman bulma zorluğu üzerinde durulmuştur.
Sarı (2004:449) Kırgızistan genel ekonomisinde sorunlu alanları
belirtirken,
işgücü
verimsizliği
ile
müteşebbis
ortamının
gelişmemesini
vurgulamaktadır.
27
Hübner
(2000)
Kırgızistan’da
KOBİ’lerin
karşılaştıkları
sorunları
incelerken onları 6 temel başlık altında toplamıştır. Sorunlar arasında
girişimcilerin de genel işletme yönetimi ve genel piyasa ekonomisi kuralları
hakkında bilgi yetersizliği sorunu ortaya çıkmıştır. Bilgi yetersizliği deyince iş
fırsatlarını belirleyebilme, yeni iş kavramlarını açıkça anlamak, uluslararası
standartlara göre iş planı nasıl hazırlanır gibi konuları kapsamaktadır.
Nasırov A.T. (2008) çalışmasında ‘Kırgızistan’da profesyonel girişimcileri
yetiştirmek için bireysel, örgütsel ve toplumsal düzeyde işletme yönetimi
üzerinde eğitim programları hazırlamak gelişen süreç içerisinde doğal bir
taleptir. Piyasa ekonomisi gerekçelerine uygun olarak yöneticilere yönelik eğitim
programları uygulanması lazım’ diyerek bu konu ile ilgili görüşlerini bildirmiştir
(Nasırov, 2008:356-361). Kırgızistanlı 200’ün üzerinde işletmenin yöneticileri
arasında insan kaynakları eğitim uygulamaları üzerinde yapılan araştırmaya
göre işletmelerin çoğunda personel eğitimi konusuna önem verilmekte ve
desteklenmektedir. Eğitim türlerinden de hizmet içi ve mesleki eğitime önem
verilmiştir. Kamu örgütlerinde ve büyük ölçekli işletmelerde hizmet içi eğitim türü
uygulanmakta, uluslararası örgütlerde dışarıdan uzman ve danışmanları davet
ederek eğitim programları uygulanmaktadır. Büyük işletmelerde personeli yurt
dışına eğitime gönderme yaygın uygulanmaktadır (Pleşakova, 2005: 216-224).
Yapılan
Kırgızistan’daki
çalışmalarda
belirtilen
üniversitelerin
ciddi
eksikliklere
anlamda
rağmen,
bu
faaliyetlerinin
konuda
olmadığı
söylenebilir. İşletmeler eğitim ihtiyaçlarını daha çok kısa süreli eğitim veren
kuruluşlar aracılığıyla karşılamaktadır. Bu tür kuruluşların sayısı AkiPress Haber
ajansının online adres rehberi verilerine göre 200’e yakın olarak ifade
edilmektedir (http://yellowpages.akipress.org/cats:108/, 22.11.2011). Ancak,
bunların büyük bir kısmı daha çok mesleki ve teknik eğitim üzerinde
yoğunlaşmıştır. Bu proje çerçevesinde geliştirilen eğitim programlarının mevcut
uygulamalardan farkı özel sektörün kurumsal ve fonksiyonel düzeyde eğitim
ihtiyaçlarını karşılamayı hedeflemiş olmasıdır. Buradaki temel yaklaşım ise
28
programların, işletmelerin ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak hazırlanmasıdır.
Projenin, diğer önemli bir farkı da, bu eğitim programlarına Üniversitemizin
sanayi ile işbirliğinin güçlendirilmesinde bir köprü rolü yüklenmiş olmasıdır.
Yukarıda sözü edilen eğitim merkezleri bu tür programları kâr amacı ile
uygulamaktadır. Bu proje kapsamında öngörülen eğitim programlarının ise
genel olarak kamu yararı dikkate alınarak uygulanması esastır.
Kırgızistan’daki uygulamalar değerlendirildiğinde eğitim ihtiyaçlarının en
yaygın uygulama alanları ve şekillerinin aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir:

Kırgızistan’da işletmecilik alanında kurumsallaşmış ve daha çok katılım
sağlanan eğitim kursları arasında muhasebe kursları ilk sırada yer
almaktadır. Muhasebe alanında 1С-Kato Ekonomiks Eğitim merkezi,
Yakobs-Trenine Eğitim Merkezi, Kırgızistan Muhasebeciler ve Denetçiler
Kamu Derneği kursları eğitim hizmeti vermektedir. Ayrıca Alta Vista, ILS
eğitim merkezi, Avangard, ViDar, Vlata, Danida, Olimp gibi küçük eğitim
merkezlerinin uygulamaları mevcuttur.

KITİAD (Kırgız-Türk İşadamları Derneği) tarafından da işletmelerin eğitim
ihtiyaçlarına yönelik olarak çeşitli konularda kısa süreli eğitim ve
seminerler düzenlenmektedir.

Genç Girişimciler Derneği sürekli bir şekilde üye-firmalara eğitim
seminerleri düzenlemektedir.

Kırgız-Japon Eğitim Merkezi tarafından da uzun zamandır hizmet içi
eğitim alanında faaliyetler yürütülmektedir. Kurum 18 Mayıs 1995 yılında
Kırgızistan’da Japon Merkezi olarak faaliyete başlamıştır. 1995’te 148
katılımcı ile 4 seminer veren söz konusu merkez, 2011’de 931 katılımcı
ile seminer sayısını 19’a çıkarmıştır. Japon Eğitim Merkezi 16 yıl
içerisinde toplam 170 eğitim semineri düzenleyerek 7994 katılımcıya
eğitim vermiştir. Hedef kitle olarak şirketlerin müdürleri ve yöneticileri,
mevcut ve potansiyel girişimciler tanımlanmıştır. Seminer konuları; iş
29
planlama, muhasebeye giriş, maliyet muhasebesi, üretim ve kalite
yönetimi, pazarlama, insan kaynakları yönetimi, finansal analiz, iş
hukuku, iş hukuku ve vergilendirme gibi konularda yoğunlaşmaktadır.

Alfa Leader Eğitim Merkezi, hem ticari amaçlı şirketlere, hem de
uluslararası
merkezlere
eğitim
hizmetleri
sunmaktadır.
Verilen
seminerler; satış yönetimi ve pazarlama ilkeleri, liderlerin satış stratejileri,
insan kaynakları yönetimi, çatışma yönetimi, iş ortamında yönetim,
zaman yönetimi, başarılı iş görüşmeleri konularından oluşmaktadır.

Orta Asya’da Amerikan Üniversitesi kendi Sürekli Eğitim merkezinde
kurumsal
seminerler
ve
iş
kursları
düzenlemektedir.
Seminerler
potansiyel yöneticiler, hat yöneticileri ve orta kademeli yöneticilere
yöneliktir. Eğitim seminerleri akşam saatlerinde hizmet içi eğitim şeklinde
yapılmaktadır.

Bishkek Business School tarafından ise insan kaynakları yönetimi
uygulamaları alanında 2010’dan beri eğitim hizmeti sağlanmaktadır. Bu
hizmet, Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Yönetim Akademisi ile ortaklaşa
gerçekleştirilen bir proje kapsamında yürütülmektedir. Okul, girişimcilere
ve işletme üst ve orta kademe yöneticilerine kısa süreli kurslar
düzenlemektedir. Okulun en önemli avantajı, okulun esnek bir iş grafiğine
sahip olması sayılmaktadır. Seminerlerin konu başlıkları; franchising,
proje yönetimi; etkili satış yönetimi, işgören motivasyonu, yeni işgören
adaptasyonu, halkla ilişkiler, pazarlama, stres yönetimi, iletişim psikolojisi
olarak sayılabilir.

M-VECTOR Araştırma ve Danışmanlık Şirketi tarafından stratejik
yönetim ve kurumsal gelişme, pazarlama yönetimi, personel yönetimi, iş
planlaması, pazarlama araştırmaları gibi konularda kısa süreli eğitimler
verilmektedir.
30
Bu
proje
kapsamında
geliştirilen
sertifikalı
eğitim
programları,
Üniversitemizin akademik, yönetsel ve teknik alt yapı imkanları ile uygulanacağı
için yukarıda sözü edilen uygulamalara göre göreceli üstünlüklere sahiptir.
Programların en önemli avantajı, uluslararası tecrübeye sahip, işletmecilik ve
yönetim konularında bilgi ve tecrübe birikimi olan kişilerce eğitim verilecek
olmasıdır. Aynı zamanda üniversite kaynaklarından faydalanılacağı için ciddi bir
maliyet avantajına da sahip olacaktır. Eğitim programları, sektörün ihtiyaçları
göz önüne alınarak belirlendiği için talep avantajına da sahiptir.
31
3. PROJENİN BÖLÜMLERİ
3.1. İŞLETMELERİN EĞITIM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK
ARAŞTIRMA
Proje kapsamında yapılan ilk temel faaliyet, işletmelerinin kurumsal ve
işlevsel düzeyde eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesine yöneliktir.
3.1.1. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Genel olarak, yöntem bir işi en uygun şekilde yürütmenin yolunu gösterir.
Bilimsel
çalışmalarda,
araştırmanın
amacına
göre
çeşitli
yöntemler
kullanılmaktadır. Durum tespiti yapmaya yönelik araştırmalarda genellikle
betimleme yöntemleri kullanılmaktadır. Betimleme yöntemi, olayların, olguların,
nesnelerin, kurumların veya çeşitli durumların ne olduklarını veya belli
özelliklerinin neler olduğunu ortaya çıkarma işlemleridir (Cebeci, 2010: 5-7).
Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli işletmelerin
kurumsal ve işlevsel eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesine yönelik yapılan bu
araştırma ile mevcut durumun saptanması hedeflendiğinden, yöntem olarak
betimsel araştırma yönteminden yararlanılmıştır.
3.1.1.1. Araştırma Birimleri (Evren)
Bilimsel araştırmalarda doğru bilgi sahibi olmak ve doğru karar vermek
esastır. Bu yüzden doğru bilgilere ulaşmak ve elde edilen bilgileri genelleştirmek
ihtiyacı vardır (Arıkan, 1994: 129). Bir araştırmanın sonuçları ne kadar fazla
genellenebiliyorsa değeri de o oranda artar. Bilim, genellenebilirliği olan bilgiler
bütünü olduğu için araştırmalarda geniş bir alanda genellenebilirliği olacak
bilgiler elde etmeye çalışmak önemlidir (Karasar, 2005: 109-110).
Bazı durumlarda araştırma evreninin tamamına ulaşılabilir. Herhangi bir
kurumda bakılan kimsesiz çocuklar, bir fabrikada çalışan işçiler üzerinde
seçilmiş bir araştırma tekniği tüm birimlere uygulanabilir. Bunlar, sayıları sınırlı
küçük çaplı evrenlerdir. Sosyal bilimlerde, genellikle incelenecek konuların
evrenleri büyüktür. Ancak evrendeki bütün elemanları ayrıntılarıyla incelemek,
gerek zaman, gerekse maddi koşullar açısından olanaksızdır. Diğer bir ifadeyle,
tüm
ayrıntıların
incelenmesi
sonucunda
elde
edilecek
bilgi
yığınlarını
çözümlemek hem zaman hem de emek kaybına yol açar. Sınırlı sayıda bilgilerin
yeterli olduğu durumlarda bilgi yığınlarıyla uğraşmak anlamsızdır (Gökçe, 1988:
76).
Araştırmanın evrenini, Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük
ölçekli işletmeler oluşturmaktadır. Bu çerçevede, önce Kırgızistan’da faaliyet
gösteren işletmelerin bulundukları bölgeler ve faaliyet gösterdikleri sektörler
itibariyle işletme listeleri hazırlanmıştır. İşletme listelerinin hazırlanmasında
Kırgızistan Milli İstatistik Komitesi’nin istatistik verileri esas alınmıştır. Kırgızistan
Milli İstatistik Komitesi’nden alınan bilgilere göre, Kırgızistan’ın yedi bölgesinde
3.486’sı orta ölçekli ve 1.628’i büyük ölçekli olmak üzere toplam 5.114 orta ve
büyük
ölçekli
işletme
faaliyet
göstermektedir.
Ancak,
Milli
İstatistik
Komitesi’nden Kırgızistan’daki tüm orta ve büyük işletmeleri kapsayan ayrıntılı
resmi bilgi istenildiği zaman, ilgili kurum 25.04.2012 tarihi itibariyle, orta ve
büyük ölçekli işletme ayrımı olmaksızın toplam 1.109 işletme ile ilgili bilgi
sağlayabilmiştir. Elde edilen bilgilerden yararlanarak hazırlanan işletmelerin
bölgelere göre sayısal dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 3.1: Orta ve Büyük İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı
Araştırma Alanı
Batken Bölgesi
Calalabat Bölgesi
Isık-Köl Bölgesi
Narın Bölgesi
Oş Bölgesi
Talas Bölgesi
Çüy Bölgesi
Bişkek şehri
Oş şehri
Toplam
Toplam
33
73
73
24
40
18
169
620
59
1109
33
3.1.1.2. Araştırmanın Örneklemi
Örneklem, belli kurallara göre, belli bir evrenden seçilmiş ve seçildiği
evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Araştırmalar çoğunlukla
örneklem kümeler üzerinde yapılır ve elde edilen sonuçlar ilgili evrenlere
genellenir (Karasar, 2005: 110-111).
Örneklem evrenin bir parçası olup hem araştırma, hem de istatistiksel
bakımdan büyük önem taşır. Örneklemin en önemli özelliği yansız ve temsili
olmasıdır (Kaptan, 1983: 135).
Üzerinde çalışılan bir evrenden örneklem seçme işlemine ise örnekleme
denilmektedir. Seçilen örneklemden elde edilen bilgiler kullanılarak evren
konusunda doğru bilgilere ulaşılmaya çalışılır. Örnekleme, insanların günlük
hayatıyla iç içedir. İnsanlar çoğu kez kararlarını örneklemeden faydalanarak alır.
Bir günün hava durumu, bir sonraki gün nasıl giyinileceğini ya da şemsiye alınıp
alınmayacağını kararlaştırmaya yardımcı olur. Tencereden alınan bir iki pirinç
tanesi, pilavın olup olmadığının; bir yudum çay, bir çaydanlık çayın nasıl
olduğunun; bir bölgede bulunan birkaç tarladaki buğdayın seyri, o bölgedeki
buğdayın gelişmesinin nasıl olduğunun bir göstergesidir (Arıkan, 2004: 129130).
Örnekleme,
bir
araştırmanın
konusunu
oluşturan
evrenin
bütün
özelliklerini yansıtan bir parçasının seçilmesi işlemini belirtir. Örneklem, seçildiği
bütünün küçük bir örneğidir. Örneklemin seçildiği grubun tümü ise evreni
oluşturur. Örneklem seçilirken, örneklemin temsil yeteneği taşımasına ve yeterli
büyüklükte olmasına dikkat etmek gerekir. Örneklem seçilerek yapılan
araştırmalar zaman ve maliyet yönünden ekonomik olduğu gibi, çoğu zaman da
bütün evrenin incelenmesiyle elde edilen sonuçlar kadar geçerli, sağlıklı ve
güvenilir olabilir (Gökçe, 1988: 77-78).
Örnekleme yapılırken, öncelikle araştırmanın amaçları doğrultusunda
sonuçların genellenmek istendiği evrenin sınırlandırılıp çalışma evreninin
34
tanımlanması gerekir (Karasar, 2005: 116). Örneklem alınmasında örneklemin
alındığı evreni temsil etmesi önemlidir. Bu durumda ne kadar, hangi
büyüklükteki bir örneklemin evreni temsil edebileceği sorunu ortaya çıkmaktadır.
Alınan örneklemin evreni temsil yeterliği bulunmadığında örnekleme hatası olur
(Bailey, 1987; akt. Balcı, 2005: 91). Yeterli bir örneklem, güvenilir sonuçlar
sağlayacak kadar eleman kapsayan örneklemdir (Young, 1968: 324).
Örneklemin çok küçük olması durumunda araştırma sonuçlarının evren
için genellenebilmesi güçleşir. Betimsel araştırmalarda minimum %10 örneklem
alınır, küçük evrenlerde ise %20’ye ihtiyaç duyulur. Korelâsyon çalışmalarında
en az 30, nedensel kıyaslamalarda her gruptan en az 30’ar eleman gereklidir.
Deneysel araştırmalarda ise, her grupta 15’er denek gibi az sayıda denek
olması sonuçların geçerli olmasını sağlayabilir. Bazı çevreler ise deneysel
araştırmalarda her grupta en az 30’ar deneğin bulunmasını önermektedir.
Ancak örnek büyüklüğünün fazla olması sonuçların güvenilirliğini arttırır (Gay,
1987; akt. Arlı ve Nazik, 2001: 77).
En uygun örneklem büyüklüğü, araştırmanın amaçlarına göre ve mevcut
sınırlandırıcı faktörlere göre değişir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir (Arıkan,
2004: 152):
1. Önceden belirlenen sabit bir örnekleme oranına göre örneklem
büyüklüğünün tayin edilmesi. n/N=%1 oranının kararlaştırılarak evrenin %1’inin
seçilmesi.
2. Zaman faktörünün dikkate alınarak örneklem büyüklüğünün tayini.
Örneklemenin 30 günde tamamlanması zorunlu ise ve günde 50 anket
yapılabilecekse örneklem büyüklüğü 1500 olacaktır.
3. Sınırlı olan mali kaynaklara göre örneklem büyüklüğünün belirlenmesi.
Bir anketin maliyeti 50 kuruş ise ve eldeki fon 1000 lira ise, örneklem büyüklüğü
1000/0,50 = 2000 alınacak demektir.
35
4. Örnekleme anketinde gerekli çalışan sayısı sınırlı ise, örneklem
büyüklüğünün ona göre belirlenmesi gerekebilir. Örneğin, konuyla ilgili 50 kişi
eğitim görmüşse ve her anketörün iş hacmi 30 anket olarak belirlenmişse,
örneklem büyüklüğü 1500 kadar alınacaktır.
5. Araştırma sonuçlarının doğruluğunun ve güvenilirliğinin sınırlayıcı
unsur olarak alınması. Burada istatistiksel olarak kabul edilebilen hatanın
büyüklüğü ve güvenilirlik derecesi esas alınır.
Örneklem
seçiminde
araştırma
sonuçlarının
doğruluğunun
ve
güvenilirliğinin temel unsur olduğu söylenebilir. Sonuçların doğruluğunun ve
güvenilirliğinin dikkate alınmadığı bir araştırmadan yararlı bir etki beklenemez.
Bir örneklemin güvenilirliği örneklem ortalamalarının evren ortalamasına
olan yakınlığı ile ilgilidir. Örneklemden hesaplanan ortalamanın, parametreye
yakınlığı arttıkça güvenilirliği de artar (Kaptan, 1983: 136).
Örneklem
büyüklüğünün
belirlenmesi
konusunda
araştırmacılara
yardımcı olmak amacıyla bazı formüller geliştirilmiştir. Ancak bu formüllerin
uygulanabilmesi için bazı bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır. Oysa söz konusu bu
bilgiler çoğu zaman elde bulunmaz. Var olanlar ise büyük bir olasılıkla kesin, net
değerler değildir. Formüller yardımı ile bu kesin olmayan rakamlara dayalı
olarak örneklem büyüklüğü hesaplama yoluna gidildiğinden bulunan örneklem
büyüklüğü için birebir uygunluktan söz etmek zordur. Ama özellikle genç
araştırmacılar başta olmak üzere bu formüller herkes için iyi bir rehberdir
(Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004: 47).
Bir araştırmacı, örneklemin alınacağı evreni, ilgili özelliğin standart
sapmasını
kestirecek
kadar
tanıyorsa,
kabul
edilebilir
hata
payını
kararlaştırabiliyorsa ve sonucun öngörülen hata aralığı içine düşme olasılığını
veren güven düzeyini seçebiliyorsa, örneklem büyüklüğünü sayısal olarak
saptayabilir (Sencer, 1989: 401).
36
Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda bu araştırmanın örneklemi, %95
güven aralığı ve 0,05 hata payı ile basit tesadüfî örnekleme yöntemine göre
belirlenmiştir. Evrendeki birim sayısı bilindiği zaman tesadüfî örnekleme yöntemi
aşağıda gösterilen formül ile hesaplanmaktadır:
n
 (1   ) * Z 2
2
 p  
(1)
N: evren birim sayısı,
n: örneklem büyüklüğü,
Z: = 0.05 için 1,96 değeri,
: Evrendeki X’in gözlenme oranı, Tahmin edilen ve İstenen özellik Oranı
(1- ): X’in gözlenmeme oranı,
(
): örneklem hatası, hata payı.
Formül
(1)’e
göre
örneklem
sayısı
0,5*0,5*1,962
n
 384,16
0,052
olarak
hesaplanmıştır. Fakat bu çözümün geçerliliği, n/N < 0,05 oranına bağlıdır.
Çalışmada 384,16/1109 = 0,346 > 0,05 olduğu için,
no
n
1 o
N
formülü kullanılmalıdır.
n
Ana kitle 1109 birim olduğu için örnek büyüklüğü n 
(2)
384,16
 286
384,16
1
1109
olarak belirlenmiştir (İslamoğlu, 2003: 151).
Bölgelere göre örneklem sayıları her bölgedeki işletmelerin oransal
37
ağırlığı dikkate alınarak hesaplanmıştır. Örneklem sayıları aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
Tablo 3.2: İşletmelerin Bölgelere Göre Örneklem Dağılımı
Araştırma Alanı
Batken Bölgesi
Calalabat Bölgesi
Isık-Köl Bölgesi
Narın Bölgesi
Oş Bölgesi
Talas Bölgesi
Çüy Bölgesi
Bişkek şehri
Oş şehri
Toplam
Toplam
9
19
19
6
10
5
44
160
15
286
Kırgızistan’daki işletmelerin isim, adres, faaliyet alanları, bulundukları
bölgeler ve işletme yönetici/sahiplerinin irtibat bilgilerini içeren liste içerisinden
basit
tesadüfî
yöntemiyle
işletmeler
seçilerek
örneklem
seçim
süreci
tamamlanmıştır.
3.1.1.3. Verilerin Toplanması
Verilerin toplanmasında anket ve yüz yüze görüşme tekniklerinden
yararlanılmıştır.

Anket Formunun Hazırlanması
Anket formunun hazırlanmasında, bu konuda Kırgızistan ve Türkiye’de
uygulanan sertifikalı eğitim programlarında yer verilen eğitim konuları ve
sektörel özellikler dikkate alınmıştır.
Anket formunda kapalı ve açık uçlu soruların yanı sıra, dereceli ve
seçenekli sorulara yer verilmiştir. Anket formu, anket uygulanan işletmelerle ilgili
iletişim bilgileri dışında üç bölümden oluşmaktadır.
Anketin ilk bölümünde işletmenin faaliyet süresi; işletmenin hukuki,
kaynak ve ortaklık yapıları; çalıştığı sektör; faaliyet alanı; çalışanların sayısı;
38
işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini içeren sorular yer almaktadır.
Anket formunun ikinci bölümündeki sorular işletmelerin kurumsal
düzeyde işletmecilik ve yönetim alanında katılmış oldukları kurs ve seminer gibi
eğitim konuları; söz konusu eğitimlerin kim tarafından sağlandığı; işletmecilik ve
yönetim alanında eğitim seminerlerine ihtiyaç duyulup duyulmadığı; Yönetim,
Pazarlama, Muhasebe, Finansman, Üretim, Dış Ticaret alanlarında eğitime
ihtiyaçları olup olmadığı vb. konuları kapsamaktadır.
Üçüncü bölümde ise işletmelerde KTMÜ’den mezun olan personel çalışıp
çalışmadığı,
işletme
mezunu
çalışanların
olup/olmadığı,
onların
hangi
bölümlerde çalıştığıyla ilgili sorular ve 5’li Likert ölçeği ile hazırlanmış işletme
mezunu olan personelin bilgi ve beceri düzeylerini ve performanslarını ölçen
ifadeler yer almıştır

Verilerin Toplanması
Anket uygulaması araştırma kapsamına alınan işletmelerin yöneticileri
veya
sahipleri
ile
yüz
yüze
görüşülerek
proje
personeli
tarafından
gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler Kırgızistan’ın yedi bölgesinde yapılmıştır. Anket
çalışması ilk olarak, 23-27.07.2012 tarihleri arasında iki grup halinde Isık-Köl
bölgesi, Narın merkez ve çevresi ve Çüy bölgesi ile Bişkek şehrinde
gerçekleşitirilmiştir. İkinci uygulama, 08-17.08.2012 tarihleri arasında, sırasıyla
Talas, Calal-Abad, Oş ve Batken bölgelerinde yürütülmüştür.
3.1.1.4. Verilerin Analizi
Elde
edilen
veriler
bilgisayar
ortamına
aktarılarak
veri
seti
oluşturulmuştur. Bu veri seti içerik analizi ve betimsel istatistik teknikleri ile
değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde SPSS (Statistical Packages for the
Social
Sciences-
Sosyal
Bilimler
için
İstatistik
Paketi)
programından
yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre işletmelerde ihtiyaç duyulan temel
39
işletmecilik ve yönetim alanında öne çıkan eğitim konuları tespit edilmiştir.
3.1.2. ARAŞTIRMA BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Araştırmadan elde edilen bulgular bu bölümde değerlendirilmiştir.
3.1.2.1. İşletmelerin, İşletme Sahiplerinin ve Yöneticilerin Özelliklerine
Yönelik Bulgular
Bu başlık altında araştırma kapsamına alınan işletmeler ve sözkonusu
işletmelerde görüşme yapılan işletme sahipleri ve yöneticiler hakkında elde
edilen tanımlayıcı bilgiler değerlendirilmektedir.

İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı
Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli işletmelerin
bölgelere göre dağılımı incelendiğinde Bişkek ve Çüy Bölgesinde bir
yoğunlaşma olduğu dikkat çekmektedir. Aşağıda verilen tablo ve grafikten de
izlenebileceği üzere, Bişkek ve Çüy Bölgesinde faaliyet gösteren işletmelerin
oranı %67’dir. Kırgızistan’ın yedi coğrafi bölgesi içinde en az işletmenin
bulunduğu bölge ise Batken’dir. Batken’deki işletmelerin toplam içindeki oranı
%1,4’tür.
Tablo 3.3: İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı
Bölge
Bişkek ve Çüy
Sıklık
197
Yüzde
67,0
Oş
33
11,2
Jalalabat
21
7,1
Isıkgöl
19
6,5
Talas
10
3,4
Narın
10
3,4
Batken
4
1,4
Toplam
294
100
40
Yüzde
80,0
70,0
67,0
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
11,2
10,0
7,1
1,4
3,4
3,4
Talas
Narın
6,5
0,0
Bişkek ve
Çüy
Oş
Batken
Jalalabat
Isıkgöl
Grafik 3.1: İşletmelerin Bölgelere Göre Dağılımı
 Katılımcıların İşletmedeki Pozisyonlarına Göre Dağılımı
Katılımcıların işletmedeki pozisyonlarına göre dağılımı aşağıdaki tablo ve
grafikte sunulmuştur.
Tablo 3.4: Katılımcıların İşletmedeki Pozisyonlarına Göre Dağılımı
Sıklık
Yüzde
İşletme sahibi
79
26,8
Üst düzey yönetici
89
30,3
Orta kademe yönetici
Toplam
126
294
42,9
100,0
Araştırmaya katılan 294 katılımcının %27’si işletme sahibi, %30’u üst
düzey yönetici ve geriye kalan %43’lük kısmı ise orta düzey yöneticilerden
oluşmaktadır. Araştırmada, işletmelerin kurumsal düzeyde eğitim ihtiyaçlarının
belirlenmesi hedeflendiğinden, örneklemin işletme sahibi veya orta ve üst düzey
yönetici olması gerekmektedir. Bu bakımdan, araştırmaya katılanların konuyla
ilgili doğru ve güvenilir bilgi sahibi kişiler olduğu söylenebilir.
41
İşletme sahibi,
%27
Orta kademe
yönetici, %43
Üst düzey
yönetici, %30
Grafik 3.2: Katılımcıların İşletmedeki Pozisyonlarına Göre Dağılımı
Araştırmaya katılan katılımcıların dağılımı pasta grafiğinde de yukarıda
görülmektedir.

Katılımcıların Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı
Araştırmaya katılan işletme sahipleri, orta ve üst düzey yöneticilerin
eğitim düzeylerinin sorgulandığı bir sonraki soru ile ilgili elde edilen bulgular
aşağıdaki tablo ve grafikte sunulmuştur.
Tablo 3.5: Katılımcıların Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı
Sıklık
Yüzde
Lise
27
9,2
Ön lisans
43
14,6
Lisans
203
69,0
Lisansüstü
Toplam
21
294
7,1
100,0
42
Lisansüstü
%7
Lise
%9
Ön lisans
%15
Lisans
%69
Grafik 3.3: Katılımcıların Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı
Tablo ve grafikte verilen değerler incelendiğinde, araştırmaya katılan
işletme sahipleri ve yöneticilerinin %9’u’nun lise, %15’inin ön lisans, %69’unun
lisans ve %7’sinin lisansüstü düzeyinde eğitimli oldukları anlaşılmaktadır. Buna
göre, Kırgısiztan’da faaliyet gösteren orta ve büyük işletmelerde karar verme ve
yönetim sorumluluğuna sahip kişilerin önemli bir kısmının üniversite eğitimi
almış olduğu söylenebilir.

İşletmelerin Faaliyet Sürelerine Göre Dağılımı
Araştırma kapsamındaki işletmelerin faaliyet sürelerine göre dağılımı ile
ilgili elde edilen bulgular aşağıdaki tablo ve grafikte sunulmuştur.
Tablo 3.6: İşletmelerin Faaliyet Sürelerine Göre Dağılımı
Süre
Sıklık
Yüzde
0-5 yıl
101
34,4
6-10 yıl
83
28,2
11-15 yıl
61
20,7
16-daha fazla
Toplam
49
294
16,7
100,0
43
Elde edilen bulgular incelendiğinde, araştırma kapsamına alınan
işletmelerin önemli bir bölümünün son beş yıl içerisinde faaliyetine başlamış,
yeni işletmeler olduğu görülmektedir. Faaliyet süresi 5 yıl ve altında olan
işletmelerin oranı %34,4’tür. İkinci sırada, %28,2 oranla 6-10 yıl arasında
faaliyet gösteren işletmeler yer almaktadır. 11-15 yıl arasında faaliyet gösteren
işletmelerin oranı %21 ve geriye kalan %16’lık kısmı 16 yıldan fazla bir süreyle
faaliyet gösteren işletmeler oluşturmaktadır.
%34
35
%28
30
%21
25
%17
20
15
10
5
0
0-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-daha fazla
Grafik 3.4: İşletmelerin Faaliyet Sürelerine Göre Dağılımı
Bu bulgulara göre, Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli
işletmelerinin büyük çoğunluğunun Kırgızistan’ın bağımsızlığından sonra
kurulan veya geçiş sürecinde el değiştirip yeni bir iş hayatına başladıkları ve
yaşam
sürecinin
kurumsalllaşma
henüz
adına
gelişme
henüz
evresinde
yeterli
iş
bulundukları,
tecrübesine
sahip
bu
açıdan
olmadıkları
söylenebilir.
 İşletmelerde Mevcut Olan Bölümler
İşletmelerde kurumsallaşmanın önemli göstergelerinden biri olan temel
işletme fonksiyonlarının örgütsel yapı içindeki durumunu belirleyen bölümleşme
konusunda elde edilen bulgular aşağıdaki tablo ve grafikte verilmiştir.
44
Tablo 3.7: Araştırmaya Katılan İşletmelerde Mevcut Olan Bölümler
Sıkılık
Yüzde
Satın alma ve pazarlama
146
49,7
Üretim
152
51,7
İnsan kaynakları
123
42,0
Muhasebe ve finans
198
67,6
Araştırma-geliştirme
11
3,8
Diğer
63
21,4
Diğer
9%
Araştırmageliştirme
1%
Satın alma ve
pazarlama
21%
Muhasebe ve
finans
29%
Üretim
22%
İnsan
kaynakları
18%
Grafik 3.5: Araştırmaya Katılan İşletmelerde Mevcut Olan Bölümler
Tablo
ve
grafikte
gösterilen
değerler
incelendiğinde,
araştırma
kapsamına alınan işletmelerin %67,6’sında muhasebe ve finans bölümünün,
%51,7’sinde üretim bölümünün, %49,7’sinde satın alma ve pazarlama
bölümünün,
%42’sinde
insan
kaynakları
bölümünün
olduğu
olduğu
görülmektedir. Araştırma-geliştirme bölümüne sahip işletmlerin oranı ise %3,8
düzeyindedir.

İşletmelerin Hukuki Yapılarına Göre Dağılımı
İşletmelerde kurumsallaşmanın başka önemli göstergelerinden biri de
hukuki
yapıdır.
Araştırma
kapsamındaki
işletmelerin
hukuki
yapıları
45
incelendiğinde, bunların büyük çoğunluğunun şirket yapısında işletmeler olduğu
görülmektedir.
Tablo 3.8: İşletmelerin Hukuki Yapılarına Göre Dağılımı
Sıklık
Yüzde
Şahıs
69
23,5
Şirket
225
76,5
Toplam
294
100,0
Tablo 3.8 ve grafik 3.6’daki bulugulardan da izlenebileceği gibi, görüşme
yapılan işletmelerin %76,5’i şirket, geri kalan %23,5’i de şahıs işletmesi olarak
işletilmektedir.
Şahıs
%23,5
Şirket
%76,5
Grafik 3.6: İşletmelerin Hukuki Yapılarına Göre Dağılımı
 İşletmelerin Şirket Türlerine Göre Dağılımı
Araştırmaya katılan işletmeler arasında şirket statüsünde olan işletmeler
şirket türleri bakımından incelendiğinde, bunların büyük çoğunluğunun (%66,2)
limited şirket olduğu görülmektedir. Aşağıdaki tablo ve grafikte verilen
bulgulardan da izlenebileceği gibi, Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük
işletmeler içinde limited şirketten sonra ise en fazla anonim şirket yapısında
olan işletmeler yer almaktadır.
46
Tablo 3.9: İşletmelerin Şirket Türlerine Göre Dağılımı
Sıklık
Yüzde
Limited şirket
149
66,2
Anonim şirket
63
28,0
Kollektif şirket
9
4,0
4
225
1,8
100,0
Diğer
Toplam
Kollektif
şirket
%4
Diğer
%1,8
Anonim
şirket
%28
Limited
şirket
%66,2
Grafik 3.7: İşletmelerin Şirket Türlerine Göre Dağılımı
 İşletmelerin Kaynak Yapısına Göre Dağılımı
İşletmelerin kaynak yapısı incelendiğinde, bunların büyük çoğunluğunun
tamamen öz kaynaklı işletmeler olduğu dikkat çekmektedir. Tamamen
özkaynaklı işletmelerin toplam içindeki oranı %67,7 iken, yabancı kaynaklı
işletmelerin oranı 3,7 oranında toplam içinde en düşük paya sahiptir. Bu
durum,
Kırgızistan’daki
işletmelerin
çoğunlukla
özkaynaklarla
finanse
edildiğini, yabancı kaynak kullanım oranın düşük olduğunu göstermektedir.
47
Tablo 3.10: İşletmelerin Kaynak Yapısına Göre Dağılımı
Tamamen öz kaynak
Ağırlıklı öz kaynak
Öz kaynak yabancı kaynak eşit
Yabancı kaynak ağırlıklı
Diğer
Toplam
Sıklık
199
39
35
11
10
294
Yüzde
67,7
13,3
11,9
3,7
3,4
100,0
Yüzde
80
70
67,7
60
50
40
30
20
13,3
11,9
10
3,7
3,4
0
Tamamen öz
kaynak
Ağırlıklı öz
kaynak
Öz kaynak Yabancı kaynak
yabancı kaynak
ağırlıklı
eşit
Diğer
Grafik 3.8: İşletmelerin Kaynak Yapısına Göre Dağılımı
 İşletmelerin Ortaklık Yapısına Göre Dağılımı
İşletmelerin kaynak yapısı ile ilgili yukarıda verilen bulgular, ortaklık
yapısı ile ilgili elde edilen bulgularla parallellik göstermektedir. Bu konuda elde
edilen bulgulara bakıldığında, yüzde yüz yerli sermaye ile işletilen işletmelerin
toplam içindeki oranı %76,2 iken, tamamen yabancı sermayeli işletmelerin
oranının 6,8 olduğu görülmektedir. Bu bulgular, yukarıda sunulan bulgularla
birlikte değerlendirildiğinde, Kırgızistan’ın yabancı girişimciler ve yatırımcılar
açısından henüz cazip bir ülke olmadığı söyelenebilir.
48
Tablo 3.11: İşletmelerin Ortaklık Yapısına Göre Dağılımı
Sıklık
Yüzde
%100 Kırgız sermayeli
224
76,2
Yabancı Sermaye Oranı %1 - %50 arası
32
10,9
Yabancı Sermaye Oranı %51 - %99 arası
18
6,1
%100 Yabancı sermayeli
20
6,8
Toplam
294
100,0
Yabancı
Sermaye Oranı
%51 - %99
arası,
%6
%100 Yabancı
sermayeli,
%7
Yabancı
Sermaye Oranı
%1 - %50 arası,
%11
%100 Kırgız
sermayeli,
%76
Grafik 3.9: İşletmelerin Ortaklık Yapısına Göre Dağılımı
 İşletmelerin Kullandıkları Yabancı Kaynakların Türlerine Göre Dağılımı
İşletmelerin
yabancı
kaynaklardan
yararlanma
durumu
değerlendirildiğinde, araştırmaya katılan işletmelerin %39,1’inin yabancı kaynak
kullanmadıkları, yabancı kaynak kullanımı açısından ise en fazla banka
kredisinden yararlanıldığı, finansman ihtiyacının karşılanmasında en çok tercih
edilen ikinci kaynağın eş-dost olduğu görülmektedir.
49
Tablo 3.12: İşletmelerin Kullandıkları Yabancı Kaynakların Türlerine Göre Dağılımı
Banka kredisi
Eş-dosttan borç alma
Yakınlarıdan borç alma
Mikro finans kredisi
Banka kredisi ve leasing
Banka ve mikro finans kredisi
Banka, mikro finans kredisi ve leasing
Eş-dosttan ve aile yakınlarından borç alma
Leasing
Banka kredisi ve yakınlarından borç alma
Mikro finans kredisi ve leasing
Kaynak Kullanmıyor
Toplam
Sıklık
115
30
11
9
5
2
2
2
1
1
1
115
294
Yüzde
39,1
10,2
3,7
3,1
1,7
0,7
0,7
0,7
0,3
0,3
0,3
39,1
100,0
 İşletmelerin Faaliyet Düzeylerine Göre Dağılımı
Araştırmaya katılan işletmelerin faaliyet düzeylerine göre dağılımını
gösteren tablo ve grafik aşağıda verilmiştir.
Tablo 3.13: İşletmelerin Faaliyet Düzeylerine Göre Dağılımı
Tablo
Sıklık
Yüzde
Yerel
99
33,7
Bölgesel
79
26,9
Ulusal
47
16,0
Uluslararası
Toplam
69
294
23,4
100,0
ve
grafikte
sunulan
değelerlerden
de
izlenebileceği gibi,
işletmelerin %33,7’si yerel, %26,9’u bölgesel, %16’sı ulusal ve geriye kalan
%23,4’lük kısmı uluslararası düzeyde faaliyet göstermektedir. Uluslararası
düzeyde faaliyet gösteren işletmeler genellikle ihracat – ithalat işi ile uğraşan
veya yabancı bir şirketin doğrudan yaptığı yatırım şeklinde ve lisans anlaşmaları
ile kurulmuş şirketlerden oluşmaktadır.
50
Yüzde
40
35
30
25
20
15
10
5
0
33,7
26,9
23,4
16
Yerel
Bölgesel
Ulusal
Uluslararası
Grafik 3.10: İşletmelerin Faaliyet Düzeylerine Göre Dağılımı
 İşletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı
İşletmelerin faaliyet gösterdikleri sektörlere göre dağılımını tespit etmeye
yönelik elde edilen bulgular aşağıdaki tablo ve grafikte ayrıntılı olarak
sunulmaktadır.
Tablo 3.14: İşletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı
Sektörel
Sıklık
Yüzde
Hizmet
113
38,4
Üretim
77
26,2
Ticaret
61
20,7
Tarım
13
4,4
Üretim ve Ticaret
19
6,5
Hizmet ve Ticaret
Toplam
12
294
3,8
100,0
dağılım
incelendiğinde
hizmet
sektörünün
öne
çıktığı
görülmektedir. Bu alanda faaliyet gösteren işletmelerin oranı %38’4 olarak
ortaya çıkmıştır. Hizmet sektörünü %26,2’lik bir oranla üretim sektörü
izlemektedir. Ticaret alanında faaliyet gösterenlerin %20,7, tarım sektöründe
faaliyet gösterenlerin oranı %4,4 olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra
işletmelerin bir kısmı birden fazla sektörde faaliyet göstermektedir. Hem üretim,
hem de ticaret sektörlerinde faaliyetleri olan işletmelerin oranı %6,5; hizmet ile
ticaret sektörlerine faaliyet gösterenlerin oranı %3,8 olarak tespit edilmiştir.
51
Yüzde
50
40
38,4
26,2
30
20,7
20
10
4,4
6,5
Tarım
Üretim ve
Ticaret
3,8
0
Hizmet
Üretim
Ticaret
Hizmet ve
Ticaret
Grafik 3.11: İşletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı
 İşletmelerin Faaliyet Alanlarına Göre Dağılımı
İşletmelerin faaliyet alanlarına göre dağılımı incelendiğinde, ilk üç sırada
toptan ve perakende ticaret işletmeleri, otel ve lokanta işletmeleri, gıda, içki ve
tütün işletmeleri ile ilgili işletmeler yer almaktadır.
Tablo 3.15: İşletmelerin Faaliyet Alanlarına Göre Dağılımı
Sıklık
Toptan ve Perakende Ticaret
Oteller ve Lokantalar
Gıda, İçki, Tütün
İnşaat
İmalat Sanayi
Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri
Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri
Dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı
Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri
Süt ve Et Ürünleri
Tarım, Avcılık ve Ormancılık
Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri
Metal eşya, makine ve teçhizat
Eğitim Hizmetleri
Madencilik, Taşocakları, Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi
Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler
Kimya ve Petrol Ürünleri
Elektrik, Gaz ve Su
Toplam
45
33
32
30
23
17
16
14
13
12
10
10
10
7
7
6
5
4
294
Yüzde
15,3
11,2
10,9
10,2
7,8
5,8
5,4
4,8
4,4
4,1
3,4
3,4
3,4
2,4
2,4
2,0
1,7
1,4
100,0
52
 İşletmelerde Çalışan Sayısı
Araştırma kapsamında yer alan işletmelerin çalışan sayılarına göre
dağılımını gösteren tablo ve grafik ayrıntıları ile aşağıda verilmiştir.
Tablo 3.16: İşletmelerde Çalışan Sayısı
Sıklık
Yüzde
1-25 kişi
155
52,7
26-50 kişi
37
12,6
51-75 kişi
29
9,9
76-100 kişi
19
6,5
101- daha fazla
Toplam
54
294
18,4
100,0
60,0
52,7
50,0
40,0
30,0
18,4
20,0
12,6
9,9
10,0
6,5
0,0
1-25 kişi
26-50 kişi
51-75 kişi
76-100 kişi
101- daha
fazla
Grafik 3.12: İşletmelerde Çalışan Sayısı
Araştırma kapsamındaki işletmelerin önemli bir kısmında (%52,7) çalışan
sayısı 1 ile 25 arasında değişmektedir. 26-50 arasında çalışanı olan işletmelerin
oranı %12,6, 51-75 arasında çalışanı olan işletmelerin oranı% 9,9, 76-100
çalışanları olan işletmelerin oranı %6,5’tir. 101 ve üzeri çalışanı olan
işletmelerin oranı ise %18,4’tür. Bu bulgulardan da anlaşılabileceği üzere,
Kırgızistan Milli İstatistik Komitesi orta ve büyük ölçekli işletmelerle ilgili verileri
temel alınarak oluşturulan örneklem içinde yer alan alan işletmeler, resmi
sınıflandırmanın aksine daha çok küçük ve orta boy işletmelerden oluşmaktadır.
53
 İşletmelerde İstihdam Edilen İşgücünün İstenlen Vasıflara Uygunluğu
İşletmelerin istihdam ettikleri işgücünün istenilen vasıflara sahip olup
olmadığı konusunda yönetici ve işletme sahiplerinin görüşlerinin alındığı diğer
bir soru ile ilgili bulgular aşağıdaki tablo ve grafikte ayrıntılı olarak verilmiştir.
Tablo 3.17: İşletmelerde İstihdam Edilen İşgücünün İstenilen Vasıflara Uygunluğu
Sıklık
Yüzde
Evet
173
58,8
Kısmen
109
37,1
Hayır
Toplam
12
294
4,1
100,0
İşletme sahipleri ve yöneticilerin önemli bir kısmı (%58,8) istihdam
ettikleri işgücünün istenilen vasıflara sahip olduğunu düşünürken, %37,1’i
kısmen ve geriye kalan %4,1’i ise çalışanların istenilen niteliklere sahip olmadığı
görüşündedirler.
Hayır, %4,1
Kısmen,
%37,1
Evet, %58,8
Grafik 3.13: İşletmelerde İstihdam Edilen İşgücünün İstenlen Vasıflara Uygunluğu

İşletmelerin Güçlü ve Zayıf Yanları
Araştırmaya katılan işletmelerin yönetici ve sahiplerinin, kendi işletmelerinin
güçlü ve zayıf yanları hakkındaki değerlendirmeleri ile ilgili bulgular aşağıdaki
tablo ve grafikte verilmiştir.
54
Tablo 3.18: İşletmelerin Güçlü ve Zayıf Yönleri
Zayıf
4,3
10,2
4,7
8,3
21,4
16,3
15,6
11,2
7,6
6,5
Kalite
Fiyat
Müşteri ilişkileri
Üretim
İnsan kaynakları
Satış ve pazarlama
Satın alma ve tedarik
Finansman yapısı
AR-GE
Diğer
Güçlü
70,7
48,1
45,4
23,9
25,3
23,2
16,7
10,2
1,7
3,4
Araştırmaya katılan işletmelerin yönetici ve sahiplerinin % 70,7’si en
güçlü yanlarının kalite olduğunu ifade ederken, insan kaynakları konusunun
işletmenin en zayıf tarafı olduğunu belirtmişlerdir. İşletmelerin zayıf olduğu diğer
önemli konular arasında satış ve pazarlama konusu ile satın alma ve tedarik
konuları ön planda yer almaktadır.
3.1.2.2. İşletmelerin Eğitim İhtiyaçları İle İlgili Bulgular
Bu alt başlık altında işletmelerin son üç yıl içinde işletme dışından kısa
süreli eğitim alıp almadıkları, eğitim almış olan işletmelerin söz konusu eğitimleri
faydalı bulup bulmadıkları, işletmelerin temel faaliyetleri ile ilgili eğitim
ihtiyaçlarının olup olmadığı, eğitim ihtiyaçları olan işletmelerin hangi alan ve
konularda eğitime ihtiyaçları olduğunun belirlenmesine yönelik bulgulara yer
verilmektedir.
 İşletmelerin Son 3 Yılda Eğitim Alıp Almadığı İle İlgili Bulgular
İşletmelerin son 3 yıl içerisinde eğitim alıp almadıkları ile ilgili elde edilen
bulgulara aşağıdaki tablo ve grafikte ayrıntılı olarak verilmiştir.
55
Tablo 3.19: İşletmelerin Son 3 Yılda Eğitim Alıp Almama Durumu
Sıklık
Yüzde
Evet
116
39,5
Hayır
Toplam
178
294
60,5
100,0
Bulgular incelendiğinde, araştırma kapsamına alınan işletmelerin son üç
yıl içinde kurumsal düzeyde %39,5’inin eğitim aldıkları, %60,5’inin herhangi bir
eğitim hizmeti almadıkları görülmektedir. Burada kasdedilen eğitim, işletmelerin
kurumsal yönetim kapasitelerinin ve işletmecilik yeteneklerinin geliştirilmesine
yönelik konularda işletme dışındaki kurum ve kuruluşlar tarafından verilen
eğitimlerdir. Bu konuda Üniversiteler, dernekler ve odaların yanı sıra bu tür
hizmetleri sunan çok sayıda özel eğitim programları bulunmaktadır. Araştırmaya
katılan işletme sahipleri veya orta ve üst kademe yöneticilerinin büyük
çoğunluğu
henüz
bu
tür
eğitim
programlarından
yararlanmaddıkları
anlaşılmaktadır.
Evet
%39
Hayır
%61
Grafik 3.14: İşletmelerin Son 3 Yılda Eğitim Alıp Almadığı
 İşletmelerin Son 3 Yılda Aldıkları Eğitimlerin Ücretli Olup Olmaması
Durumu
Son üç yılda eğitim hizmeti alan işletmelerin, aldıkları eğitimin ücretli olup
56
olması durumu hakkında elde edilen bulgular aşağıda sunulmuştur.
Tablo 3.20: İşletmelerin Son 3 Yılda Aldığı Eğitimlerin Ücretli Olup Olmaması
Sıklık
Yüzde
Ücretli Eğitim Aldık
66
56,9
Ücretsiz Eğitim Aldık
Toplam
50
116
43,1
100,0
Tabloda sunulan bulgulardan izlenebileceği gibi, işletmelerin %56,9’u
ücretli eğitim programına katılırken, %43,1’i aldıkları eğitimin ücretsiz olduğunu
belirtmişlerdir. Bu konuda üniversiteler, sanayi ve ticaret odaları, işadamları
dernekleri, çeşitli uluslararası kurumlar yerel girişimciliği, KOBİ’leri desteklemek
adına çeşitli konularda ücretsiz eğitimler sunmaktadır.
Ücretsiz
Eğitim Aldık,
%43,1
Ücretli
Eğitim Aldık,
%56,9
Grafik 3.15: İşletmelerin Son 3 Yılda Aldığı Eğitimlerin Ücretli Olup Olmaması

Eğitimin İşletme Açısından Faydası Olup Olmadığı
İşletme sahip ve yöneticilerinin eğitimlerin faydası konusundaki görüş ve
düşüncelerini özetleyen tablo ve grafik aşağıda verilmiştir.
57
Tablo 3.21: Eğitimin İşletme Açısından Faydası Olup Olmadığı
Sıklık
Yüzde
Evet
105
90,5
Hayır
Toplam
11
116
9,5
100,0
Katılımcıların %90,5’i eğitimlerin işletme açısından ve kişisel gelişim
açısından faydalı olduğu düşüncesini paylaşmaktadırlar. Sadece %9,5’i bu
konuda olumsuz görüş bildirmişlerdir. Bu bulgulara göre, Kırgızistan’da faaliyet
gösteren işletmelerde eğitimin önemi konusunda yeterli bilincin olduğu
söylenebilir.
Eğitim Faydalı
Olmadı
%9,5
Eğitim Faydalı
Oldu
%90,5
Grafik 3.16: Eğitimin İşletme Açısından Faydası Olup Olmadığı

İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Olup Olmadığı
Bu proje, öncelikle Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli
işletmelerin kurumsal düzeyde eğitim ihtiyaçlarının olup olmadığı sorusuna
cevap bulmak düşüncesine dayanmaktadır. Bu düşünceden hareketle projenin
birinci aşamasında gerçekleştirilen araştırma faaliyeti esas itibariyle bu amaçla
gerçekleştirilmiştir. Söz konusu araştırma ile elde edilen bulgular aşağıda
sunulmaktadır.
58
Tablo 3.22: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Olup Olmadığı
Sıklık
Yüzde
Evet
206
70,1
Hayır
88
29,9
Toplam
294
100,0
Araştırma kapsamına alınan 294 işletmede görüşme yapılan işletme
sahipleri veya işletme yöneticilerinden 206’sı,
oransal olarak %70,1’i,
işletmenin “Yönetim, Pazarlama, Muhasebe, Finansman, Üretim” gibi her hangi
bir faaliyeti ile ilgili eğitim ihtiyacı bulunduğunu belirtmişlerdir. Bu bulgu,
Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli işletmelerin temel
işletmecilik ve yönetim konularında eğitime karşı yüksek bir talebin olduğunu
işaret etmektedir. İlgili kurumların bu konuyu daha ciddi bir şekilde ele alması
gerekmektedir. İşletmelerde yapılan görüşmelerden elde edilen bilgilere göre,
işletmelerin ihtiyaç duydukları eğitimleri hizmet içi-eğitim programları ile
karşılama kapasiteleri zayıftır. Bu tür eğitimler genellikle işletme dışından talep
etmektedir.
İşletmede
Eğitim İhtiyacı
Yok
%29,9
İşletmede
Eğitim İhtiyacı
Var
%70,1
Grafik 3.17: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Olup Olmadığı
59

YÖNETİM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
İşletmelerin yönetim alanında en fazla ihtiyaç duydukları konu insan
kaynakları yönetimi (%42,2) olarak ortaya çıkmıştır. Bunu temel işletme
yönetimi (%39,7), takım çalışması (%37,2) gibi konular takip etmektedir. Zaman
yönetimi (%4,7) konusu şu aşamada Kırgızistan’daki işletmeler açısından en az
ihtiyaç duyulan konu olarak görülmektedir.
Tablo 3.23: YÖNETİM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
İnsan kaynakları yöneticiliği
Temel işletme yönetimi
Takım çalışması
Profesyonel ikna becerileri
Liderlik ve etkin yöneticilik
Proje yönetimi
Toplam kalite yönetimi
ISO Kalite yönetim sistemi
Kurumsallaşma ve profesyonel işletme yöneticiliği
Diğer ( Zaman yönetimi)
Hayır
57,8
60,3
62,8
63,2
63,9
67,9
70,8
72,9
73,6
95,3
Evet
42,2
39,7
37,2
36,8
36,1
32,1
29,2
27,1
26,4
4,7
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Yüzde
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
42,2
39,7
37,2
36,8
36,1
32,1
29,2
27,1
26,4
4,7
Grafik 3.18: YÖNETİM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
60
 PAZARLAMA Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Araştırmaya katılan işletmelerin eğitime en çok ihtiyaç duydukları alan
pazarlama olarak ortaya çıkmıştır. Pazarlama alanında en fazla ihtiyaç duyulan
konu ise satış ve müşteri ilişkileri yönetimi konusudur. Bu konuda eğitim ihtiyacı
olan işletmelerin oranı %65’tir. Pazarlama alanında en fazla ihtiyaç duyulan
ikinci konu ise %51,1 oranı ile tanıtım ve reklacılık konusudur. Bu konuyu
%50,7’lik bir oranla pazar araştırması ve pazarlama planlaması, %42,3’lük bir
oranla elektronik pazarlama konusu izlemektedir. Pazarlama alanında en az
ihtiyaç duyulan konu ise dağıtım kanalları (%37) olarak ortaya çıkmıştır.
Tablo 3.24: PAZARLAMA Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Evet
Hayır
Toplam
Satış ve müşteri ilişkileri yönetimi
65,0
35,0
100,0
Tanıtım ve reklamcılık
51,1
48,9
100,0
Pazar araştırması ve pazarlama planlaması
50,7
49,3
100,0
Elektronik pazarlama
42,3
57,7
100,0
Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi
41,6
58,4
100,0
Dağıtım kanalları
37,1
62,9
100,0
Yüzde
70
60
50
40
30
20
10
0
65
51,1
50,7
42,3
Satış ve
müşteri
ilişkileri
yönetimi
Tanıtım ve
Pazar
Elektronik
reklamcılık araştırması pazarlama
ve
pazarlama
planlaması
41,6
Lojistik ve
tedarik
zinciri
yönetimi
37,1
Dağıtım
kanalları
Grafik 3.19: PAZARLAMA Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
61
 MUHASEBE Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
İşletmelerinde
genel olarak
eğitime
ihtiyaç duyulduğunu
belirten
katılımcıların muhasebe alanı ile ilgili konularda eğitime ihtiyaç olduğunu ifade
ettikleri arasında dönem içi muhasebe işlemleri (%51,3) ile cari hesapların takibi
(%50,7) öne çıkmaktadır. Bu konuları sırasıyla uluslararası muhasebe
standartları (%47,7), stok kontrol yöntemleri (%45,7) ve envanter ve değerleme
işlemleri (%38,4) konuları takip etmektedir.
Tablo 3.25: MUHASEBE Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Evet
Hayır
Toplam
Dönem içi muhasebe işlemleri
51,3
48,7
100,0
Cari hesapların takibi
50,7
49,3
100,0
Uluslararası muhasebe standartları
47,7
52,3
100,0
Stok kontrol yöntemleri
45,7
54,3
100,0
Envanter ve değerleme işlemleri
38,4
61,6
100,0
Yüzde
60
51,3
50
50,7
47,7
45,7
38,4
40
30
20
10
0
Dönem içi
muhasebe
işlemleri
Cari hesapların Uluslararası
takibi
muhasebe
standartları
Stok kontrol
yöntemleri
Envanter ve
değerleme
işlemleri
Grafik 3.20: MUHASEBE Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
62

FİNANSMAN Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Tablo 3.26: FİNANSMAN Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Evet
50,5
47,7
47,0
44,1
42,7
39,1
Fon yönetimi
İşletme sermayesi yönetimi
Varlık yönetimi
Borç yönetimi
Alacak yönetimi
Proje değerleme işlemleri
Hayır
49,5
52,3
53,0
55,9
57,3
60,9
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Finansman alanında da muhasebede olduğu gibi konular arasında
önemli farklılıklar olmamakla birlikte, katılımcıların %50,5’i fon yönetimi
konusunu birinci sırada göstermişlerdir. Bu konuyu işletme sermayesi yönetimi
(%47,7), varlık yönetimi (%47,0), borç yönetimi (%44,1) gibi konular takip
etmektedir. En az ihtiyaç duyulan konu ise proje değerleme işlemleri (%39,1)
konusudur.
Yüzde
60
50,5
50
47,7
47
44,1
42,7
40
39,1
30
20
10
0
Fon
yönetimi
İşletme
sermayesi
yönetimi
Varlık
yönetimi
Borç
yönetimi
Alacak
yönetimi
Proje
değerleme
işlemleri
Grafik 3.21: FİNANSMAN Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
63
 ÜRETIM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Tablo 3.27: ÜRETIM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Evet
Hayır
Toplam
Üretim yönetimi
50,0
50,0
100,0
Tahmin yöntemleri
49,1
50,9
100,0
İş ölçümü ve değerlemesi
45,3
54,7
100,0
Ürün tasarımı
43,1
56,9
100,0
Kuruluş yeri
37,0
63,0
100,0
İşletmelerin üretim alanında üretim yönetimi (%50,0) konusuna öncelik
verdikleri görülmektedir. Bu konunun ardından tahmin yöntemleri (%49,1)
konusu, iş ölçümü ve değerleme (%45,3) konusu ve ürün tasarımı (%43,1)
konusu gelmektedir. Kuruluş yer seçimi (%37,0) konusunun en son sırada
ihtiyaç duyulan konu olduğu görülmektedir.
Yüzde
60,0
50,0
50,0
49,1
45,3
43,1
37
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
Üretim
yönetimi
Tahmin
yöntemleri
İş ölçümü ve Ürün tasarımı Kuruluş yeri
değerlemesi
Grafik 3.22: ÜRETIM Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
 DIŞ TİCARET Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Araştırmaya katılan işletmelerin dış ticaret alanında ihtiyaç duydukları
eğitim konularının başında gümrük ve sigorta işlemleri (%42,1) konusu
gelmektedir. Bu konuyu lojistik (%41,6), dış ticarette satış (%40,4) ve dış ticaret
finansmanı (%38,7) konuları takip etmektedir.
64
Tablo 3.28: Dış Ticaret Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
Evet
Hayır
Toplam
Gümrük ve sigorta işlemleri
42,1
57,9
100,0
Lojistik
40,6
59,4
100,0
Dış ticarette satış teknikleri
40,4
59,6
100,0
Dış ticaretin finansmanı
38,7
61,3
100,0
43
Yüzde
42,1
42
40,6
41
40,4
40
38,7
39
38
37
Gümrük ve sigorta
işlemleri
Lojistik
Dış ticarette satış
teknikleri
Dış ticaretin
finansmanı
Grafik 3.23: Dış Ticaret Alanında İhtiyaç Duyulan En Önemli Eğitim Konuları
 İşletmelerin İhtiyaç Duyduğu Başlıca Eğitim Konuları
İşletmelerin ihtiyaç duydukları eğitim konuları ile ilgili yukarıda sunulan
bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Kırgızistan’da faaliyet gösteren
orta ve büyük ölçekli işletmelerin en fazla ihtiyacı olan eğitim konuları aşağıdaki
tablodaki gibi ortaya çıkmaktadır.
Tablo 3.29: İşletmelerin İhtiyaç Duyduğu Başlıca Eğitim Konuları
Yüzde
Satış ve müşteri ilişkileri yönetimi
65,0
Dönem içi muhasebe işlemleri
51,3
Fon yönetimi
50,5
Üretim yönetimi
50,0
İnsan kaynakları yöneticiliği
42,2
Gümrük ve sigorta işlemleri
42,1
Tablodan da izlenebileceği gibi, en fazla ihtiyaç duyulan konu pazarlama
alanında ortaya çıkan satış ve müşteri ilişkileri konusudur. Bu konuyu,
65
muhasebe-finans fonksiyonu içinde yer alan dönem içi muhasebe işlemleri ve
fon yönetimi konuları takip etmektedir. Üretim yönetimi konusu dördüncü sırada
yer alırken, insan kaynakları yöneticiliği konusu beşinci sırada gelmektedir. Son
sırada ise gümrük ve sigorta işlemleri konusu yer almaktadır.
Yüzde
70,0
65,0
60,0
51,3
50,5
50
50,0
42,2
42,1
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
Satış ve
müşteri
ilişkileri
yönetimi
Dönem içi
muhasebe
işlemleri
Fon
yönetimi
Üretim
yönetimi
İnsan
Gümrük ve
kaynakları
sigorta
yöneticiliği işlemleri
Grafik 3.24: İşletmelerin İhtiyaç Duyduğu Başlıca Eğitim Konuları
 Manas Üniversitesi’nden Eğitim Hizmeti Almak İsteyen İşletmeler
Araştırma ile tespit edilen ve yukarıda sunulan eğitim ihtiyaçlarını
işletmeler çeşitli kaynaklardan karşılayabilirler. Bu noktada Kırgızistan-Türkiye
Manas Üniversitesinin bu tür ihtiyaçlara uygun eğitim programları uygulaması
halinde,
işletmelerin
söz
konusu
programlardan
yararlanmak
isteyip
istemeyecekleri konusunda da katılımcıların görüşleri alınmıştır. Konu ile ilgili
elde edilen bulgular aşağıda sunulmuştur.
Tablo 3.30: Manas Üniversitesi’nden Eğitim Hizmeti Almak İsteyen İşletmeler
Sıklık
Yüzde
Evet
178
60,5
Hayır
Toplam
116
294
39,5
100,0
66
Hayır
%39,5
Evet
%60,5
Grafik 3.25: Manas Üniversitesi’nden Eğitim Hizmeti Almak İsteyen İşletmeler
Yukarıdaki bulgulardan da görülebileceği üzere, katılımcıların %60,5’i
kurumsal yönetim ve işletmecilik konularındaki eğitim ihtiyaçlarını Kırgızistan–
Türkiye Manas Üniversitesi’nden karşılamak istediklerini ifade etmişlerdir.
3.1.2.3. İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Özelliklerine Göre
Karşılaştırılması
Bu alt başlık altında işletmelerin eğitim ihtiyaçlarında, işletmelerin
bulundukları bölgeler, faaliyet süreleri, hukuki yapıları ve çalışan sayısına göre
farklılık olup olmadığı değerlendirilmiştir.
 İşletmelerin
Eğitim
İhtiyacının
Bulundukları
Bölgeye
Göre
ihtiyacı,
bulundukları
bölgeye
göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin
eğitim
değerlendirildiğinde, eğitime en fazla ihtiyaç duyan işletmelerin Jalalabat
bölgesinde olduğu, en az ihtiyaç duyan işletmelerin ise Talas bölgesinde olduğu
görülmektedir. Jalalabat bölgesindeki işletmelerin %90,5’i eğitim ihtiyaçları
bulunduğunu belirtirken, Isıkgöl bölgesindeki işletmelerin %84,2’si, Batken
bölgesindeki işletmelerin %75’i, Narın bölgesindeki işletmelerin %70,0’i, Oş
bölgesindeki
işletmelerin
%69,7’si,
Bişkek-Çüy
bölgesindeki
işletmelerin
67
%67,7’si ve Talas bölgesindeki işletmelerin ise %50,0’si eğitime ihtiyaç
duyduklarını belirtmişlerdir.
Tablo 3.31: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Bulundukları Bölgelere Göre
Karşılaştırılması
Eğitim İhtiyacının Olup
Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
90,5
9,5
84,2
15,8
75,0
25,0
70,0
30,0
69,7
30,3
67,5
32,5
50,0
50,0
Bölge
Jalalabat
Isıkgöl
Batken
Narın
Oş
Bişkek-Çüy
Talas
 İşletmelerin
Eğitim
İhtiyaçlarının
Faaliyet
Sürelerine
Göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin yönetim, pazarlama, muhasebe, finansman, üretim, dış
ticaret gibi alanlarda ihtiyaç duyduğu eğitim konuları faaliyet sürelerine göre
değişmektedir. Faaliyet süresi 11 yıl ve daha fazla olan işletmelerin, faaliyet
süresi 10 yılı geçmeyen işletmelere göre eğitime daha fazla ihtiyaç duydukları
görülmektedir. Bu durum, işletmelerin faaliyet süresine bağlı olarak iş tecrübesi
artıkça kurumsal yönetim ve işletmecilik alanlarında sürekli eğitim konusunda
bilinçlenme düzeylerinin de geliştiği şeklinde değerlendirilebilir.
Tablo 3.32: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Faaliyet Sürelerine Göre Karşılaştırılması
İşletmelerin Faailiyet
Süresi
Eğitim İhtiyacının Olup Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
0-5
69,0
31,0
6-10
64,3
35,7
11-15
73,8
26,2
16-daha fazla
79,2
20,8
68
 İşletmelerin
Eğitim
İhtiyaçlarının
Hukuki
Yapılarına
Göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin eğitim ihtiyaçları hukuki açıdan değerlendirildiğinde, bu
konuda işletmeler arasında önemli bir farklılık olmadığı görülmektedir. Şahıs
işletmeleri arasında eğitime ihtiyaç duyan işletmelerin oranı %71 iken, şirket
statüsünde olan işletmeler arasında eğitime ihtiyacı olan işletmelerin oranı
%69,8’dir.
Tablo 3.33: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Hukuki Yapılarına Göre Karşılaştırılması
İşletmenin Hukuki
Yapısı
 İşletmelerin
Eğitim İhtiyacının Olup Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
Şahıs
71,0
29,0
Şirket
69,8
30,2
Eğitim
İhtiyaçlarının
Ortaklık
Yapısına
Göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin eğitim ihtiyaçları ortaklık yapısına göre incelendiğinde, en
fazla eğitime ihtiyaç duyan işletmelerin tamamen yabancı sermayeli işletmeler,
eğitime en az ihtiyaç duyan işletmelerin de tamamen yerli sermaye ile kurulmuş
işletmeler olduğu görülmektedir. Yerli-yabancı sermayeli işletmeler arasındaki
bu farklılık, yabancı sermayeli işletmelerin yerli sermayeli işletmelere göre daha
kurumsallaşmış, günümüzde kurumsal yönetim ve işletmecilik alanında
yaşanan hızlı değişimlerin işletmeler açısından sürekli eğitimin öneminin daha
fazla bilincinde olduğunu göstermektedir.
Tablo 3.34: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Ortaklık Yapısına Göre Karşılaştırılması
İşletmenin Ortaklık Yapısı
Eğitim İhtiyacının Olup Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
Tamamen Kırgız Sermayeli
66,4
33,6
Yabancı Sermaye Oranı %1- %50 arası
84,0
16,0
Yabancı Sermaye Oranı %51- %99 arası
64,3
35,7
Tamamen Yabancı Sermayeli
90,0
10,0
69
 İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Faaliyet Gösterdikleri Sektörlere Göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin eğitim ihtiyaçları, bulundukları sektörlere göre de farklılık
göstermektedir. Aşağıdaki tablodan da izlenebileceği üzere, eğitime en fazla
ihtiyaç duyan işletmeler tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmelerdir. Tarım
sektörindeki işletmelerin %87,5’i eğitime ihtiyaç duyarken, ticaret sektöründe
faaliyet gösteren işletmeler arasında eğitime ihtiyaç duyanların oranı %65,6’dır.
Tablo 3.35: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Faaliyet Gösterdikleri Sektörlere Göre
Karşılaştırılması
İşletmenin Faaliyet
Gösterdiği Sektör
 İşletmelerin
Eğitim İhtiyacının Olup Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
Üretim
69,7
30,3
Hizmet
Ticaret
72,6
65,6
27,4
34,4
Tarım
87,5
12,5
Eğitim
İhtiyaçlarının
Çalışan
Sayılarına
Göre
Karşılaştırılması
İşletmelerin eğitim ihtiyaçları çalışan sayılarına göre de farklılaşmaktadır.
İşletmelerde çalışan sayısı işletme büyüklüğü ile ilgili önemli göstergelerden
biridir. Aşağıda verilen tabloda görüldüğü gibi, 26-50 arası çalışanı olan
işletmeler ile 76-100 çalışanı olan işletmelerin eğitim ihtiyacı diğer işletmelerden
daha yüksektir.
Tablo 3.36: İşletmelerin Eğitim İhtiyaçlarının Çalışan Sayılarına Göre
Karşılaştırılması
İşletmede Çalışan
Sayısı
Eğitim İhtiyacının Olup Olmaması
Evet (%)
Hayır (%)
1-25
61,9
38,1
26-50
92,0
8,0
51-75
72,4
27,6
76-100
84,2
15,8
101- daha fazla
72,2
27,8
70
1-25 arasında çalışanı olan işletmeler küçük ölçekli ve eğitime ayıracak
zaman, para gibi kaynakları sınırlı olan işletmelerdir. Diğer taraftan 100’ün
üzerinde çalışanı olan işletmeler kurumsallaşma yolunda belli bir aşamaya
gelmiş, büyük ölçekli işletmelerdir ve eğitim ihtiyaçlarını genellikle kendi
organizasyon
yapıları
içinde
işletme-içi
eğitim
uygulamaları
ile
gerçekleştirmektedirler. 26 ile 100 kişi arasında çalışanı olan orta boy
işletmeler, büyüme ve kurumsallaşma yolunda arayış içerisinde olan işletmeler
olup, bunlar eğitime daha fazla ihtiyaç duymaktadırlar.
3.2. EĞİTİM PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ
Projenin ikinci aşamasında, birinci aşamada yapılan araştırma ile
belirlenmiş olan ve işletmelerin en fazla ihtiyaç duydukları konularda eğitim
ihtiyaçlarını
karşılayacak
niteliklerde
sertifikalı
eğitim
programlarının
geliştirilmesine yönelik faaliyetler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda sırasıyla
örnek uygulamalar incelenmiş, alternatif programlar oluşturulmuş ve bu
programlar arasından işletmelerin ihtiyaçlarına uygun programlar belirlenmiş,
belirlenmiş olan programlar süre, amaç, başvuru koşulları, içerik, ölçme ve
değerlendirme yöntemi gibi ölçütler bakımından tanımlanarak program rehberi
hazırlanmıştır.
a) Örnek Uygulamaların İncelenmesi
Eğitim programlarının geliştirilmesi aşamasında ilk olarak Kırgızistan ve
Türkiyede’ki üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve eğitim-danışmanlık firmaları
tarafından yaygın olarak uygulanan sertifikalı eğitim programları incelenmiştir.
Bu incelemelerde, ilgili programlar konu, kapsam, içerik, süre, uygulama biçimi,
hedef kitle vb. yönleri ile değerlendirilerek, örnek program listeleri hazırlanmıştır.
71
b) Alternatif Programların Belirlenmesi ve Program Seçimi
Projenin birinci aşamasında yapılan araştırmadan işletmelerin ihtiyaç
duydukları eğitim konuları ile ilgili elde edilen bulgulardan ve örnek
uygulamalardan edinilen bilgilerden yararlanarak, işletmelerin ihtiyaçlarını
karşılayabilecek nitelikte olan alternatif programlar değerlendirilmiştir. Yapılan
değerlendirmeler sonucunda, Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve büyük
ölçekli işletmelerin kurumsal yönetim ve temel işletme fonksiyonları alanlarında
en çok ihtiyaç duydukları 8 konuda eğitim programı hazırlanmasına karar
verilmiştir. Bu konular sırasıyla:
1) İnsan Kaynakları Yönetimi
2) Üretim Yönetimi
3) Dönem İçi ve Dönemsonu Muhasebe İşlemleri
4) Müşteri İlişkileri Yönetimi
5) Satış Yönetimi
6) Fon Yönetimi
7) Dış Ticaret Uzmanlığı
8) Gümrük ve Sigorta İşlemleri konularıdır.
Belirlenen bu konular arasından da, Plot Uygulama için işletmelerin en
fazla ihtiyaç duydukları konu olarak ön plana çıkan Satış Yönetimi Konusu
seçilmiştir.
c) Sertifikalı Eğitim Programları
Bu aşamada, öncelikle pilot uygulama için seçilen konu olmak üzere,
proje kapsamında işletmelerin kurumsal ve işlevsel düzeyde tespit edilen eğitim
ihtiyaçlarını
karşılayacak
konularla
ilgili
sertifikalı
eğitim
programları
hazırlanmıştır. Aşağıda ayrıntılı bilgileri verilen bu programlar;




Süre,
Eğitim yeri,
Uygulama koşulları,
Başvuru ve katılım koşulları,
72





bilgilerini
Hedef kitle,
Amaç,
Sertifika alabilme şartları,
İçerik,
Sınav
kapsayıcı şekilde açıklanmıştır. Ayrıca, proje tamamlandıktan sonraki
süreçlerde yapılacak uygulamalara yol göstermesi amacıyla sözkonusu
programlar, “Sertfikalı Eğitim Programları” adı altında bir kitapçıkta toplanmış
ve raporun ek’inde (Ek 2) sunulmuştur.
73
1. İnsan Kaynakları Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (İKYU)
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (İKYU)
Süresi
Eğitim Yeri
Program
Uygulama
Koşulları
Başvuru ve
Katılım
Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
75 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru olmadığı
dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden fazla olduğu
dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 Şirket sahipleri, yöneticileri, yönetici adayları
 Kendini geliştirmek, bilgilerini güncellemek isteyen insan kaynakları uzman ve
yöneticileri
 Şirketlerin insan kaynakları bölümlerinde çalışanlar
 İnsan kaynaklarına ilgi duyan bu alanda uzmanlaşmak isteyenler
Bu programın amacı, işletmelerin insan kaynakları bölümündeki süreçleri
yürütecek insan kaynakları elemanı, uzmanı ve yöneticisi yetiştirmektir.
Programda; insan kaynakları yönetiminde yeni anlayış, insan kaynakları
yönetiminin yönetim fonksiyonları içindeki yeri ve önemi, insan kaynaklarının
stratejik rolü, insan kaynakları fonksiyonları, iş analizi, işgücü temini ve
yerleştirme süreçleri, iş değerlemesi, kariyer ve performans yönetimi, ücret
yönetim sistemleri, iş tatmini sağlama uygulamaları, iş ve meslek etiği ve
hukuku, insan kaynaklarında endüstri ilişkileri ve bilgi sistemleri, özlük işleri ve
bordrolama konularında katılımcılara detaylı bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda başarılı olan
katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tarafından hazırlanan resmi
“Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası” verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu sertifikayı
alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve sınavdan
başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 İnsan Kaynakları Yönetiminde Yeni Anlayış
 İnsan Kaynakları Yönetiminin Yönetim Fonksiyonları İçindeki Yeri
 İnsan Kaynaklarının Stratejik Rolü
 İnsan Kaynakları Yöneticisinin Temel Görevleri
 İnsan Kaynakları Fonksiyonları
 İş Analizi ve İş Tanımları
 İş Gören Bulma, Seçme ve Yerleştirme Süreci
 İş Gören Eğitimi, Geliştirilmesi ve Yetkilendirilmesi
 İş Değerleme
 Kariyer Yönetimi
 Performans Değerlendirme
 Ücret Yönetim Sistemleri
 İş Tatmini, Motivasyon ve Ödül Yönetimi
 İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı
 İş ve Meslek Etiği
 İnsan Kaynaklarında Endüstri İlişkileri
 İnsan Kaynaklarında Bilgi Sistemleri
 Özlük İşleri ve Bordrolama
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri başarı
gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım belgesi” verilecek.
74
2. Üretim Yönetimi Sertifika Programı (ÜY)
ÜRETİM YÖNETİMİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (ÜY)
Süresi
Eğitim Yeri
Program Uygulama
Koşulları
Başvuru ve Katılım
Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
60 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru
olmadığı dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden
fazla olduğu dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası
dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 İşletmelerin üretim departmanlarında çalışanlar, yöneticiler,
 KOBİ sahipleri,
 Üretim yönetimi konusunda uzmanlaşmak isteyenler,
 Üretim konusuna ilgi duyanlar.
Üretim Yönetimi Sertifika Programının amacı, katılımcıların üretim
yönetimi konusundaki bilgi ve becerilerinin gelişmesine katkı
sağlamaktır.
Programda, üretim ile ilgili temel bilgiler, işletmelerde kuruluş yeri
seçimi, tesis yerleşim planlaması, lojistik yönetimi, kapasite ve tamirbakım planlaması, stok yönetimi, üretim verimliği ve üretimde yeni
konular hakkında katılımcılara detaylı bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda
başarılı olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
tarafından hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası”
verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Genel Konular
 Kuruluş Yerinin Seçimi
 Sistematik Tesis Yerleşim Planlaması
 Lojistik Yönetimi
 Kapasite Planlaması
 Tamir-Bakım Planlaması
 Stok Yönetimi
 Üretimde Verimliliği Artırma İletişim Geliştirme ve Takım Çalışması
 Üretim Yönetiminde Diğer Yeni Konular
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
75
3. Dönemiçi ve Dönemsonu Muhasebe İşlemleri Sertifika Programı (DİSMİ)
DÖNEM İÇİ VE DÖNEMSONU MUHASEBE İŞLEMLERİ UZMANLIĞI
Süresi
Eğitim Yeri
Program
Uygulama
Koşulları
Başvuru ve
Katılım Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
SERTİFİKA PROGRAMI (DİSMİ)
75 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru olmadığı
dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden fazla olduğu
dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 İşletmelerin muhasebe bölümünde görev alan tüm çalışanlar.
 Dönem içi ve dönem sonu muhasebe işlemleri konusunda bilgi
birikimini arttırmak ve bilgilerini güncellemek isteyenler.
 Muhasebe konusuna ilgi duyan ve bu alanda uzmanlaşmak isteyenler.
 Muhasebe alanında çalışan / çalışmak isteyen genç yönetici adayları.
Programın amacı, muhasebe alanında çalışan veya çalışmak isteyen
kişilerin muhasebe işlemleri konusunda bilgi sahibi olmasını sağlamaktır.
Programda; muhasebe ile ilgili temel kavramlar ve ilkeler, mali tabloların
düzenlenmesine ilişkin ilkeler, dönen ve duran varlıklara ilişkin dönem içi ve
dönem sonu işlemler, yabancı ve öz kaynaklara ilişkin dönem içi ve dönem
sonu işlemler, maliyet, gelir ve gider hesapları işleyişi, işletmenin faaliyet
sonucunun çıkarılması, vergilerin hesaplanması, mali tabloların
hazırlanması ve sunulması konularında katılımcılara bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda başarılı
olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tarafından
hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası” verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Muhasebe ile ilgili temel kavramlar ve ilkeler,
 Temel muhasebe eşitliği anlayışı
 Uluslararası muhasebe standartları çerçevesinde temel mali tabloların
düzenlenmesi ilkeleri,
 Dönen varlıklara ait dönem içi işlemler,
 Envanter ve değerleme işlemleri,
 Duran varlıklara ait dönem içi işlemler,
 Envanter ve değerleme işlemleri,
 Yabancı kaynaklara ait dönem içi işlemler,
 Envanter ve değerleme işlemleri,
 Öz kaynaklara ait dönem içi işlemler,
 Envanter ve değerleme işlemleri,
 Maliyet, gelir ve gider hesaplarının işleyişi
 İşletmenin faaliyet sonucunun çıkarılması,
 Vergilerin hesaplanması,
 Finansal tabloların hazırlanması ve sunulması.
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri başarı
gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım belgesi”
verilecektir.
76
4. Müşteri İlişkileri Yönetimi Sertifika Programı (MİY)
MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (MİY)
Süresi
Eğitim Yeri
Program Uygulama
Koşulları
Başvuru ve Katılım
Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
72 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru
olmadığı dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden
fazla olduğu dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası
dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 Pazarlama, müşteri ilişkileri, satış vb. görevlerde çalışarak müşteriler
ile ilişki içerisinde bulunması gereken bölüm yöneticileri ve çalışanlar.
 Müşteri ilişkileri konusunda kendini geliştirmek, bilgilerini
güncellemek isteyenler.
 Müşteri ilişkileri konusuna ilgi duyan ve bu alanda uzmanlaşmak
isteyenler.
Programın amacı, pazarlama, satış ve müşteri ilişkileri yönetim
alanında çalışan veya çalışmak isteyen kişilerin müşteri ilişkileri
konusunda uzmanlık derecesinde bilgi sahibi olmasını sağlamaktır.
Programda; müşteri ve müşteri ilişkileri kavramı, işletme için önemi,
yeni beklentiler doğrultusunda değişen müşteri profilleri davranış
tipleri, müşteri odaklı kurum kültürü ve vizyon oluşturma konularının
yanı sıra, pazarlama fonksiyonunda müşteri ilişkileri yönetimi, müşteri
ilişkileri teknolojileri, E-Ticarette müşteri ilişkileri yönetimi, müşteri
memnuniyeti ve ölçülmesi, müşteri şikayetlerinin yönetimi temel
konularında katılımcılara detaylı bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda
başarılı olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
tarafından hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası”
verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Müşteri ve müşteri ilişkileri kavramı
 Müşteri ilişkilerinin işletme için önemi
 Değişen müşteri profilleri ve yeni beklentiler
 Müşteri davranış tipleri
 Müşteri odaklı kurum kültürü ve vizyon
 Pazarlamada müşteri ilişkileri
 CRM (Customer Relationship Management)
 CRM Teknolojileri
 E-Ticarette müşteri ilişkileri yönetimi
 Müşteri memnuniyeti ve ölçülmesi
 Müşteri şikâyetleri yönetimi
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
77
5. Satış Yönetimi Sertifika Programı (SY)
SATIŞ YÖNETİMİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (SY)
Süresi
Eğitim Yeri
Program Uygulama
Koşulları
Başvuru ve Katılım
Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
60 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru
olmadığı dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden
fazla olduğu dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası
dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 Pazarlama, müşteri ilişkileri, satış vb. görevlerde çalışarak
müşteriler ile ilişki içerisinde bulunması gereken tüm işletme
çalışanları.
 Satış alanında kendini geliştirmek, bilgi birikimini arttırmak ve
bilgilerini güncellemek isteyenler.
 Satış yönetimine ilgi duyan ve bu alanda uzmanlaşmak isteyenler.
 Satış alanında çalışan veya çalışmak isteyen genç yönetici
adayları.
Programın amacı, pazarlama ve satış alanında çalışan veya çalışmak
isteyen kişilerin satış konusunda uzmanlık derecesinde bilgi sahibi
olmasını sağlamaktır.
Programda; pazarlama ve satış ile ilgili temel kavramlar, pazarlama
fonksiyonu içerisinde satış organizasyonunun rolü, satış süreci,
müşteri ilişkileri, satış ikna teknikleri, satış sonrası itirazların çözümü,
satış performansının değerlendirilmesi ve satışta yeni gelişmeler
hakkında katılımcılara detaylı bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda
başarılı olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
tarafından hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası”
verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Pazarlama ve Satış Kavramı
 Satışa Genel Bakış
 Hazırlık Çalışmaları ve Adım Adım Satış
 Müşteriyle İletişim Kurmak
 Kişisel Satışta İkna Etmek
 Satış İtirazlarının Karşılanması
 Satışta Performans Yönetimi
 Satışta Yeni Gelişmeler
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
78
6. Fon Yönetimi Sertifika Programı (FY)
FON YÖNETİMİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (FY)
Süresi
Eğitim Yeri
72 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Program
Uygulama
Koşulları
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru olmadığı
dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden fazla olduğu
dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası dikkate alınır.
Başvuru ve
Katılım Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 İşletmelerin finans ve fon yönetimi birimlerinde görev alan tüm çalışanlar.
 Fon yönetimi konusunda bilgi birikimini arttırmak ve bilgilerini
güncellemek isteyenler.
 Fon yönetimine ilgi duyan ve bu alanda uzmanlaşmak isteyenler.
 Fon yönetimi alanında çalışan /çalışmak isteyen genç yönetici adayları.
Programın amacı, fon yönetimi alanında çalışan veya çalışmak isteyen
kişilerin bu konuda bilgi sahibi olmasını sağlamaktır.
Programda; fon yönetimiyle ilgili temel kavramlar, mali piyasalar, fon
yönetimi yapan kuruluşlar, fon yatırım araçları, fon yönetiminde piyasa ve
ekonomik göstergelerin yorumlanması, risk yönetimi ve yatırım araçları
getirilerinin hesaplanması konularında katılımcılara bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda
başarılı olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
tarafından hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası”
verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Fon Yönetimi ve fon yönetimiyle ilgili temel kavramlar (fon, fon
yöneticisi, yatırım, yatırım portföyü, fon çeşitleri ve özellikleri)
 Fon yönetiminin temel unsurları
 Mali Piyasalar: Para ve Sermaye Piyasaları
 Birincil ve İkincil Sermaye Piyasaları
 Fon Yönetimi Yapan Kuruluşlar
 Fon Yönetiminde Çeşitlendirme
 Para ve Sermaye Piyasaları Yatırım Araçları
 Milli Para ve Döviz Pozisyonu Yönetimi
 Hisse Senedi ve Tahvil Değerlemesi
 Türev Ürünler ve Fon Yönetiminde Kullanılması
 Fon Yönetiminde Piyasa ve Ekonomik Göstergelerin Yorumlanması,
 Fon Yönetiminde Risk, Risk Çeşitleri ve Risk Kontrolü
 Yatırım Fonları, Yatırım Ortaklıkları, Hedge Fonları
 Yatırım Araçları Getirilerinin Hesaplanması
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
79
7. Dış Ticaret Uzmanlığı Sertifika Programı (DTU)
DIŞ TİCARET UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (DTU)
Süresi
Eğitim Yeri
Program Uygulama
Koşulları
Başvuru ve Katılım
Koşulları
Hedef Kitle
Amaç
Sertifika
İçerik
Sınav
60 saat
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru
olmadığı dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden
fazla olduğu dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası
dikkate alınır.
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 İşletmelerin ithalat ve ihracat departmanlarında çalışanlar,
 Uluslararası ticaret yapmak isteyenler
 Dış ticaret ve gümrük müşavirlik firmaları çalışanları,
 Dış ticaret konusunda uzmanlaşmak isteyenler,
 Dış ticarete yeni başlayanlar.
 Dış ticarete ilgi duyanlar
Dış Ticaret Uzmanlığı Sertifika Programının amacı, katılımcıların dış
ticaret konusundaki bilgi ve becerilerinin
gelişmesine katkı
sağlamaktır.
Programda, dış ticaret ile ilgili temel bilgiler, dış ticaret ile ilgili
kurumlar, dış ticarette pazar analizleri, dış ticarette ihracat ve ithalat,
dış ticaret rejimleri, dış ticarette kullanılan belgeler, dış ticaret
mevzuatı, dış ticarette teslim şekilleri, dış ticaret işlemlerinin
muhasebeleştirilmesi ve dış ticarette E-ticaret uygulamaları hakkında
katılımcılara detaylı bilgi aktarılacaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda
başarılı olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
tarafından hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası”
verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
 Dış Ticarette Temel Bilgiler
 Dış Ticaretle İlgili Kurumlar
 Dış Ticarette Pazar Analizleri
 Dış Ticaret Türleri (İhracat ve İthalat)
 Dış Ticaret Rejimleri
 Dış Ticarette Kullanılan Belgeler
 Dış Ticaret Mevzuatı
 Dış Ticarette Teslim Şekilleri
 Dış Ticaretin Finansmanı ve Teşvikler
 Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi
 Dış Ticarette E-Ticaret Uygulamaları
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
80
8. Gümrük ve Sigorta İşlemleri Sertifika Programı (GSİ)
GÜMRÜK VE SİGORTA İŞLEMLERİ UZMANLIĞI
SERTİFİKA PROGRAMI (GSİ)
Süresi
74 saat
Eğitim Yeri
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Cal Kampüsü, Bişkek
Program
Uygulama
Koşulları
Programa en az 10, en fazla 30 kişi kabul edilir. Yeterli başvuru olmadığı
dönemde program açılmaz. Başvuru sayısının 30 kişiden fazla olduğu
dönemde, aday kabulünde programa başvuru sırası dikkate alınır.
Başvuru ve
Katılım Koşulları
Hedef Kitle
Amacı
Sertifika
İçerik
Sınav
 En az lise mezunu olmak
 Tam ve eksiksiz doldurulmuş başvuru kayıt formu
 Öğrenim belgesi
 İşletmelerin ithalat ve ihracat departmanlarında çalışanlar,
 Uluslararası ticaret yapmak isteyenler
 Dış ticaret ve gümrük müşavirlik firmaları çalışanları,
 Dış ticaret konusunda uzmanlaşmak isteyenler,
 Dış ticarete yeni başlayanlar.
 Dış ticarete ilgi duyanlar
Dış ticaret alanında çalışan kişilere günümüzdeki gümrük ve sigorta
işlemleri ve uygulamalarındaki süreçler hakkında bilgi aktarmaktır.
Programa %70 devam eden ve program sonunda yapılan sınavda başarılı
olan katılımcılara Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tarafından
hazırlanan resmi “Katılım Belgesi” ve “Uzmanlık Sertifikası” verilecektir.
 Katılım Belgesi: Programa % 70 devam eden her katılımcı bu
sertifikayı alabilecektir.
 Uzmanlık Sertifikası: Sertifika programına %70 devam eden ve
sınavdan başarılı olan katılımcıya verilecektir.
Gümrük Mevzuatı ve Gümrükleme İşlemleri
 Gümrük Mevzuatı ve Gümrük Rejimleri
 Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi
 Antrepo Rejimi ve Transit Ticaret Rejimi
 Kesin İhracat
 Geçici İthalat
 Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
 Dahilde İşleme Rejimi ve Hariçte İşleme Rejimi
 Gümrük Beyannamesi ve Doldurulma Esasları
Sigorta işlemleri
 Risk Yönetimi ve iş insanlarının riskleri konusundaki farkındalığı,
 Dünyada ve ülkemizde sektörleri ve işadamlarını çok yönlü etkileyen
doğal, ekonomik, sosyal, politik ve teknolojik riskler ve bu risklerin
yönetim şekilleri,
 Yatırımların, malların, üretimin, çalışanların riskleri ve sorumlulukları,
 Sigorta algısı, sigortalı ve sigortacı davranışları,
 Mevcut ve yeni sigorta uygulamaları,
 Sigorta sektöründe yapısal değişimler ve sanayiye ve ekonomisi katkısı
Program sonunda yazılı ve test sorularından oluşan karma bir sınav
yapılacaktır. Bu sınavdan yüzlük sisteme göre elli (50) puan ve üzeri
başarı gösterenlere “uzmanlık sertifikası” gösteremeyenlere “katılım
belgesi” verilecektir.
81
3.3. PİLOT UYGULAMA
Projenin üçüncü aşamasında, bir önceki aşamada hazırlanan eğitim
programları arasından seçilen “Satış Yönetimi Sertifika Programı”nın” pilot
uygulaması yapılmıştır. Plot uygulama sürecinde gerçekleştirilen faaliyetler
aşağıda açıklanmıştır.
a) Uygulama Yerinin Seçimi
Pilot uygulama, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Cengiz Aytmatov
Kampüsü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi binasında yapılmıştır. Yer
seçiminde, uygulamaya katılanların eğitim ihtiyaçlarına göre yoğunlaştıkları ve
en fazla katılımın olduğu bölge kriteri dikkate alınmıştır.
b) Eğitici Kadronun Belirlenmesi ve Bilgilendirme Semineri
Sertifikalı eğitim programları genellikle, örgün eğitim sürecini tamamlamış
ve iş hayatına atılmış kişilerin belirli konularda güncel ve çağdaş uygulamalar
hakkında bilgilendirilmesi ve deneyimlerinin geliştirilmesine yöneliktir. Dolayısı
ile, eğitim programlarının uygulanmasında rol alacak eğitimcilerin, hem
akademik hem de uygulamalar bakımından alanında uzman kişilerden oluşması
büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda pilot uygulama kapsamında yapılan
sertifika eğitim seminerinin eğitimcileri, seminer konusu ile ilgili bilgi ve deneyim
sahibi olan kişilerden oluşturulmuştur. Bunun için öncelikle üniversitemizin
çeşitli birimlerinde görev yapan öğretim elemanları olmak üzere, Kırgızistan ve
Türkiye’deki üniversitelerdeki konu ile
ilgilenen
öğretim elamanları ve
profesyonel olarak çalışan uzman kişilerlerle görüşülmüştür. Pilot uygulamada
çalışmaya istekli ve gönüllü olan kişiler belirlenerek uygun eğitmenler
seçilmiştir. Eğitmenler olarak Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Ali ELEREN ve
Öğr. Gör. Dr. Azamat MAKSÜDÜNOV görev almışlardır.
82
c) Programın Duyurulması
Pilot uygulama programı hedef kitleye ve halka etkili bir şekilde
duyurulmaya çalışılmıştır. Bunun için Kırgızistan’da faaliyet gösteren orta ve
büyük işletmeler,
kamu kurumları, ilgili sivil toplum kuruluşları, saha
araştırmasına katkı sağlayan belediyeler adına ve üniversitemiz akademik
personeline davetiyeler hazırlanmış ve bu davetiyeler faks, e-posta aracılığıyla
ve elden dağıtılmıştır. Böylece proje ve sertifikalı eğitim programları,
üniversitemiz, fakültemiz ve bölümümüzün tanınırlığı ve farkındalığının
artırılması hedeflenmiştir. Ayrıca, proje ve sertifika programlarının daha geniş
kitlelere duyurulması amacıyla üniversitemizin resmi web sitesi içinde
http://sep.manas.kg/ adıyla proje ile ilgili ayrı bir sayfa hazırlanmıştır. Ayrıca
proje sonuçları, sertikalı eğitim programları ve pilot uygulama ile ilgili gazeteye
ilan verilmiştir.
d) Katılımcıların Belirlenmesi
Pilot uygulama eğitim programının katılımcıları, eğitim ihtiyaçlarının
belirlenmesi amacıyla yapılan araştırma sırasında, üniversitemiz tarafından
uygulanacak bir eğitim seminerine katılmaya istekli olduğu tespit edilen orta ve
üst düzey yöneticiler arasından seçilmiştir. Programın uygulanabilmesi için
katılımcı sayısının en az 10, en fazla 30 kişi olması koşulu aranmıştır.
Bu bağlamda, önce bir liste hazırlanmıştır. Bu listeye giren işletme sahibi
ve yöneticilerle telefonla tek tek görüşülerek kendilerine e-posta ve faks
aracılığıyla davetiye mektubu ile başvuru formu gönderilmiştir. Başvurular için
iki haftalık süre verilmiştir. Eğitim seminere katılmayı kabul edenler, 05.04.2013
tarihine kadar başvuru formlarını doldurarak davetiye mektubunda belirtilen email adresine veya faksa göndermişlerdir. Yapılan değerlendirme sonucunda,
başvuranların Bişkek-Çüy, Isık-Köl ve Talas bölgelerinden olduğu görülmüştür.
Başvurular arasından 27 kişinin başvurusu kabul edilmiş ve kendilerine seminer
tarihinden bir hafta önce Ek 3’te sunulan seminer programı gönderilmiştir.
83
e) Programın Uygulanması
Eğitim semineri, belirlenen yerde ve program takvimine göre 2 gün olarak
gerçekleştirilmiştir.
imkanlarının
Seminerin
sınırlı
olması,
deneme
niteliğinde
katılımcıların
olması,
programa
ne
proje
düzeyde
bütçe
ilgi
göstereceklerinin belli olmamasından dolayı uygulamanın mümkün olduğunca
en az zaman ve en az maliyetle yapılmasına özen gösterilmiştir. Eğitim
programı, satış yönetimi ile ilgili en önemli konulardan oluşturulmuştur.
Eğitim programının ilk gününde satış yönetimi ile ilgili temel bilgiler ve
satış ilkeleri detaylı şekilde anlatılmıştır. Ayrıca, temel satış ilkeleri ile ilgili kısa
bir film hazırlanmış ve bu film katılımcılara gösterilerek filmde işlenen satış
ilkeleri katılımcılarla teker teker tartışılmıştır. Programın ikinci gününde ise satış
yönetimi ve organizasyonu ana teması içerisinde yönetim ve satış yönetimi
kavramı; satış elemanlığından yöneticiliğine geçiş, satış yönetiminin görevleri,
satış elemanı temin süreci, satış elemanı temin kaynakları, satış elemanlarının
eğitimi, motivasyonu; performans değerleme süreci, performans ölçümünün
amaçları, kriterleri ve sonuçları, satış organizasyonu etkinliği, satış mesleğinde
yeni gelişmeler, satış yaklaşımında yeni trendler, gelecekte satış yönetiminde
beklenen etkinlik boyutları incelenmiştir.
Program sadece anlatım şeklinde değil, soru-cevap şeklinde de
yürütülmüştür. Konu anlatımı bittikten sonra katılımcılar beşer kişilik dört gruba
ayrılmış ve beyin fırtınası yöntemiyle bir eğitim semineri programını hedef
kitleye nasıl pazarlayacakları konusunu tartışmaları sağlanmıştır. Böylece
eğitim semineri teorik bilgi aktarımı ile sınırlı kalmamış, aynı zamanda interaktif
bir ortam yaratılmıştır.
Ayrıca
program
çerçevesinde
üniversitemizde
2
saatlik
gezi
düzenlenmiştir. Cengiz Aytmatov Kampüsünde bulunan Ziraat Fakültesi
Mikrobiyoloji
Laboratuvarı,
Veteriner
Fakültesi
Laboratuarı,
Mühendislik
Fakültesi Gıda Maddeleri ve Hammadde Analizi Laboratuvarı ve Mikrobiyoloji
Laboratuvarı, Manas Radyo ve TV stüdyosu ziyaret edilmiştir.
84
f) Katılımcıların Değerlendirilmesi ve Sertifikaların Verilmesi
Sertika eğitim programlarının uygulanmasında ilke olarak katılımcılardan
%70 devam koşulu istenecek ve program sonunda katılımcılara sınav
yapılacaktır. Devam koşulunu sağlayan ve sınavda başarılı olanlara uzmanlık
sertifikası (Ek 4) verilecek, devam koşulunu sağlayan ancak sınavda başarılı
olamayanlara ise katılım belgesi (Ek 5) verilecektir.
Ancak, proje kapsamınında yapılan pilot uygulama semineri deneme
niteliğinde olduğundan katılımcılara sınav uygulanmamış, yalnızca seminere iki
gün boyunca kesintsiz katılan herkese program sonunda yapılan bir törenle
katılım belgesi verilmiştir.
g) Program Performansının Değerlendirilmesi
Programın performans değerlendirmesi için katılımcılara, programın
beklentileri ne ölçüde karşıladığına ilişkin ‘katılımcı memnuniyet anketi’ (Ek 6)
uygulanmıştır. Sözkonusu anket sonucunda elde edilen bulgular aşağıda
değerlendirilmiştir.
Eğitim programında, “Program Performansının Değerlendirilmesi” için
son gün yapılan anket çalışmasına 22 kişi katılmıştır. Anket formları, eğitim
programı tamamlandıktan sonra katılımcılara dağıtılmış ve anket doldurulduktan
sonra teslim etmeleri istenmiştir.
Anket formu, iki bölümden oluşturulmuştur. Anketin ilk bölümünde,
katılımcıların eğitim programını değerlendirmelerine yönelik beşli Likert ölçekli
sorular, ikinci bölümünde ise katılımcıların programla ilgili görüşlerinin tespit
edilmesine yönelik açık uçlu sorular yer almıştır. Anket formlarından elde edilen
veriler kodlanarak SPSS 20 paket programına girilmiş ve tanımlayıcı istatistiksel
analiz uygulanmıştır. Analiz sonuçları aşağıdaki tablolarda verilmektedir.
85
Tablo 3.37: Eğitimle İlgili Katılımcıların Görüşleri
Eğitim konuları beklentilerimi karşıladı.
Eğitim konuları eğitimin amacıyla ilgiliydi.
Eğitim sayesinde yeni bilgi, beceri/bakış açısı kazandım.
Eğitim sırasında eğitimi/konuları takip etmek kolaydı.
Eğitimde öğrendiklerimi iş/günlük hayatımda
kullanacağımı düşünüyorum.
Eğitim içeriği anlaşılırdı.
Eğitimde verilen teorik bilgilerin pratik uygulamalarla
desteklenmesi yeterliydi.
Eğitim süresi konular dikkate alındığında etkin
planlanmıştı.
Eğitimin süresi yeterliydi.
Ortalama
4,4762
4,6364
4,1364
Std. hata
0,60159
0,58109
1,08213
4,5455
0,5958
4,500
0,91287
4,6818
0,47673
4,4091
0,59033
4,5909
0,50324
3,500
1,26303
Tablo 3.37 incelendiğinde, araştırmaya katılanlar tarafından eğitim
konularının beklentileri karşıladığı (4,47), eğitim konusunun eğitim amacıyla ilgili
olduğu (4.63), eğitimin yeni bilgi, beceri/bakış açısı kazandırdığı (4,13), eğitim
sırasında eğitimi takip etmenin kolay olduğu (4,54), eğitimde öğretilenlerin
iş/günlük hayatında kullanılabileceği (4,50), eğitimin içeriğinin anlaşıldığı (4,68),
eğitimde verilen teorik bilgilerin pratik uygulamalarla desteklenmesinin yeterli
olduğu (4,40), eğitim süresinin etkin planlandığı (4,59) konularına yüksek
düzeyde katılım olduğu görülmektedir. Eğitim süresinin yeterli olduğu (3,5)
fikrine ise katılım beklenildiği gibi düşük olmuştur.
Tablo 3.38: Aktivite, Doküman ve Materyallerle İlgili Katılımcıların Görüşleri
Ortalama
Std. hata
Eğitimdeki aktiviteler eğitimin amacına uygundu.
Eğitimdeki aktiviteler konuların anlaşılmasına yardımcı
oldu.
Eğitimde kullanılan ekipmanlar (tahta, bilgisayar,
projeksiyon vb.) yeterliydi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar içerik
açısından yeterliydi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar faydalıydı.
4,5909
0,66613
4,5909
0,66613
4,9091
0,4264
4,6818
0,47673
4,8182
0,39477
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar günceldi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanların malzeme
ve baskısı kaliteliydi.
4,5455
0,5958
4,7273
0,55048
Tablo 3.38’de sunulan eğitimde yapılan aktivite, kullanılan doküman ve
materyallerle ilgili bulgular incelendiğinde katılımcılara göre eğitimde kullanılan
86
ekipmanlar yeterli (4,90), kullanılan dokümanlar faydalı (4,81), kullanılan
dokümanların malzeme ve baskısının kaliteli (4,72), kullanılan dokümanların
içerik açısından yeterli (4,68) olduğu belirtilmiştir. Aynı şekilde, katılımcılar,
eğitimdeki aktivitelerin eğitimin amacına uygun olduğu ve aktivitelerin konuların
anlaşılmasına yardımcı olduğu (4,59) ve kullanılan dokümanların güncel olduğu
(4,54) fikrine katılmışlardır.
Tablo 3.39: Katılımcıların Eğitmenlerle İlgili Görüşleri
Ortalama
Std. hata
Eğitmenler konulara hazırlıklıydı.
5,000
0,000
Eğitmen konulara hakimdi.
4,9091
0,29424
Eğitmen aktif katılımı teşvik etti.
4,5909
0,50324
Eğitmen eğitim süresini uygun biçimde kullandı.
4,6818
0,5679
Eğitmen sorular için yeterli zaman ayırdı.
4,5455
0,73855
Eğitmenin sorulara verdiği yanıtlar yeterliydi.
4,8182
0,39477
Eğitmenin kullandığı sunum teknikleri yararlıydı.
4,8636
0,35125
Eğitmenin anlatımı açık ve anlaşılırdı.
4,7273
0,55048
Eğitmen konuların anlatımında uygun örnekler verdi.
4,6818
0,47673
Eğitmen eğitim sırasında profesyonel yaklaşım
sergiledi.
4,8636
0,35125
Tablo
3.39’da
görüldüğü
gibi
katılımcıların
tamamı
tarafından
eğitmenlerin konulara hazırlıklı oldukları (5,0) belirtilmiştir. Katılımcılara göre,
eğitmenler konulara hakim (4,90) olup, eğitmenlerin kullandığı sunum teknikleri
yararlı ve eğitim sırasında profesyonel bir yaklaşım sergilenmiştir (4,86).
Eğitmenlerin sorulara verdikleri yanıtlar yeterli (4,81), anlatımları açık ve
anlaşılır (4,72) bulunmuştur. Konuların anlatımında eğitmenlerin uygun örnekler
verdikleri ve eğitim süresini uygun biçimde kullandıkları (4,68), aktif katılımı
teşvik ettikleri (4,59) ve sorular için yeterli zaman ayırdıkları (4,54) belirtilmiştir.
Tablo 3.40: Katılımcıların Organizasyonla İlgili Görüşleri
Derslikler eğitim için eksiksiz biçimde
hazırlanmıştı.
Dersliklerin temizliği yapılmıştı.
Yemekhane/yemeklerden memnun kaldım.
Şikayet ve önerilerim dikkate alındı.
Mola ve yemekler için verilen süre yeterliydi.
Ortalama
Std. hata
4,8636
0,35125
5,000
4,9091
4,9048
4,9091
0,0000
0,29424
0,43644
0,4264
87
Tablo 3.40 incelendiğinde, katılımcıların dersliklerin temiz olduğuna dair
olumlu görüşleri en üst düzeyde (5,0), ayrıca yemekhane ve yemeklerden
memnun kaldıkları ve mola için verilen sürenin yeterli olduğu (4,90), şikayet ve
önerilerinin dikkate alındığı (4,90) ve dersliklerin eğitim için eksiksiz biçimde
hazırlandığı
(4,86)
konularında
yüksek
düzeyde
tatmin
oldukları
anlaşılmaktadır.
Açık uçlu ilk soruda, eğitimde işlenmesi beklenilen fakat işlenmeyen
konuların neler olduğunun belirtilmesi istendiğinde; daha çok satış ve
pazarlama araştırması, müşteri hoşnutsuzluğunu giderme yolları, her sektöre
ait satış özellikleri ve farkları, hizmet ve ticaret alanlarında satış gibi konular
belirtilmiş ve bazı katılımcılar programın kısa olduğunu vurgulamıştır.
Açık uçlu ikinci soruda, katılımcılardan bu eğitime hangi konuların ve
aktivitelerin eklenmesi hususundaki önerileri istendiğinde; motivasyon ve
ödüllendirme, yabancı ülkelerin tecrübesi, pratik uygulama örnekleri, mevcut
pazar sisteminin (Kırgızistan’ın) ayrıntılı incelenmesi, ürün reklamının yapılması,
belli alanda çalışan ve başarıya ulaşan temsilcilerin davet edilerek iş
tecrübelerini paylaşmaları ve turizm alanı ile ilgili konular önerilmiştir.
Açık uçlu üçüncü soruda katılımcılara “eklemek istediğiniz herhangi bir
konu var mı?” diye sorulduğunda aşağıdaki görüşler dile getirilmiştir:
1. Seminer katılımcılarından isteyenlerin çalışma ilkelerini ve üstünlüklerini
görebilmek için Türkiye’deki işletmeleri ziyaret edebilmelerine imkan
sağlanabilir,
2. Seminer programı simültane tercümeyle veya tamamen Kırgızca
anlatılmalıdır, böylece program daha etkili ve ilginç bir şekilde
yürütülebilir,
3. Seminer akşam saatlerinde 3-4 günlük bir süreçte anlatılabilir.
88
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Günümüzde işletmeler küresel rekabet ortamında, değişken çevre
koşulları altında varlıklarını sürdürmek zorundadırlar. İşletmecilik ve yönetimorganizasyon alanında da hemen her gün yeni kavramlar, teknikler, yaklaşımlar
ve uygulamalar ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin dünün bilgileri ve yöntemleri ile
bugünün koşullarında rekabet edebilmeleri artık imkansız hale gelmiştir. Bu
durum, işletmelerin değişen çevre koşullarına uyum sağlayabilmeleri için
kendilerini
sürekli
yenilemelerini
ve
geliştirmelerini
zorunlu
kılmaktadır.
Değişime ayak uyduramayan, faaliyet gösterdikleri alanlarda ortaya çıkan
yenilikleri takip edemeyen işletmeler, küresel ve yıkıcı rekabet şartlarında
önemli pazar kayıplarına uğramakta, çok kez de tüm varlıklarını kaybetme riski
ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Bilgi çağı olarak da adlandırılan içinde bulunduğumuz yüzyılda, bilgi
temel kritik başarı faktörlerinden biri haline gelmiştir. Diğer yandan, herşeyin çok
hızlı ve köklü değişime uğradığı bir ortamda bilginin de eskime süresi
kısalmıştır. Dolayısıyla, işletmeler sürekli değişen rekabet koşulları içinde
yaşamlarını sürdürebilmek ve gelişmelere uyum sağlayabilmek için sadece
mevcut bilgilerle yetinmeyip, bilgiyi sürekli güncellemek durumundadırlar. Diğer
bir deyişle, sürdürülebilir bir başarı, sadece çevrede meydana gelen
değişiklikleri kabul edip, mevcut bilgi birikimi ile bu değişikliklere uyum
sağlamaya çalışmakla değil, öğrenme yeteneğini geliştirmekle mümkündür.
Bunun için işletmelerin bilgi üretme, bilgiye ulaşma, bilgiyi işleme ve
değerlendirme yollarını örgütsel yapılarına kazandırarak geleneksel örgüt
yapılarını
günün
şartlarına
cevap
verebilecek
şekle
dönüştürmeleri
gerekmektedir. İşte bu noktada, “eğitim” en önemli faktör olarak ön plana
çıkmaktadır.
Üniversiteler bilgi üreten ve bu bilgiyi eğitim-öğretim ve araştırma
faaliyetleri
aracılığıyla
sosyal
paydaşları
ile
paylaşan
yüksek
öğretim
kurumlarıdır. İşletmeler, üniversitelerin önemli paydaşlarından biridir. Bu
89
bağlamda, üniversiteler, işletmeler açısından en önemli bilgi kaynakları
arasında yer almaktadır. Toplumsal sorumluluklarının bir gereği olarak
üniversiteler, akademik bilgi birikimini iş dünyası ile paylaşarak hem topluma
hizmet etme hem de iş dünyasının rekabet kapasitesinin artırılmasında önemli
roller üstlenmektedirler. Üniversitelerin üstlendikleri rolleri yerine getirebilmesi,
iş dünyası ile iyi ilişkiler kurulmasını, iş dünyasının ihtiyaçlarına ve sorunlarına
çözümler sunan eğitim programları ve projelerin üretilmesini gerektirmektedir.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, iş dünyası ile ilişkilere büyük
önem vermektedir. Üniversitenin kuruluş felsefesi, vizyon ve misyonunda, başta
Kırgızistan, Türk Cumhuriyetleri ve Akraba Topluluklarındaki gençler olmak
üzere sürekli eğitime inanan herkesimden bireylerin birlikte öğrenmeleri ve ortak
anlayış geliştirmeleri amacıyla, alanında yetkin ve özgüveni yüksek, çağdaş,
uluslararası istihdam edilebilir nitelikte bireylerin yetişmesine katkı sağlamak ön
planda yer almaktadır.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin ilk fakültelerinden biri olan
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi de kurulduğu günden itibaren, üniversitenin
kuruluş felsefesi, vizyonu ve misyonu doğrultusunda eğitim-öğretim ve bilimsel
çalışmalarını sürdürmüştür. Bu çerçevede, İİBF, Türk Cumhuriyetleri’nin ihtiyaç
duyduğu
insan
gücünün
yetişmesine
katkıda
bulunmayı,
Türk
Cumhuriyetlerinde serbest ekonomiye geçişi sağlayacak elemanlar ve girişimci
adaylar yetiştirmeyi, sanayi, ticaret ve tüm sektörleriyle Kırgız ekonomik
birimleriyle Üniversitemiz arasında işbirliği ortamını geliştirmeyi ve sorunların
çözümünde bilimsel katkılar sağlamayı misyon olarak üstlenmiştir.
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin ilk bölümü olan İşletme Bölümü ise,
lisans ve lisansüstü eğitim-öğretim programları ve bilimsel faaliyetlerinin yanı
sıra, gerek Üniversitemizin gerekse Fakültemizin misyonuna uygun olarak,
üniversite-iş dünyası işbirliği, toplumsal sorumluluk ve sürekli eğitim anlayışı
çerçevesinde tüm paydaşlarıyla birlikte bugüne kadar pek çok faaliyetin
gerçekleşmesinde öncü rol oynamıştır. Bu faaliyetler arasında,
Uluslararası
90
Girişimcilik Kongreleri Serisi, Girişimcilik Proje Yarışmaları, Türk-Kırgız
işadamları eşleştirme toplantıları, 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü, Kariyer
Günleri, üniversite – sanayi işbirliği içerisinde profesyonel çalışanlara yönelik
eğitim seminerleri, kamu ve özel kuruluşlarla birlikte düzenlenen çeşitli sosyal
amaçlı konferans ve toplantılar yer almaktadır.
Kırgızistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Orta
Asya devletleri arasında piyasa ekonomisine geçiş açısından en liberal
ekonomik reformları uygulamaya çalışan ülke olarak dikkat çekmektedir. Ancak,
Kırgızistan, geçiş sürecinin henüz ilk evrelerinde olduğundan, ekonomik ve
ticaret
hayatı
ile
ilgili
“yapısal
dönüşümünü”
tamamlayamamıştır.
Kırgızistan’dandaki işletmelerin büyük çoğunluğu Sovyetler Birliği döneminde
kurulmuş olup, kapalı bir ekonomik sistem içinde merkeziyetçi bir yönetim
anlaşıyışı ile yönetilmişlerdir. Ayrıca, geçiş sürecinde işletmelerin eski yönetim
kadroları büyük ölçüde tasfiye olmuş, sahiplik durumları değişmiş, bir çok
işletme varlığını sürdürme noktasında ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır.
Dolayısıyla, Kırgızistan’da faaliyet gösteren özellikle orta ve büyük ölçekli
işletmelerin kurumsal yönetim kapasiteleri ve temel işletmecilik yetenekleri
zayıflamıştır.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin desteği ile gerçekleştirilen bu
proje, yukarıda yapılan tespit ve değerlendirmelerde dikkat çeken hususlar göz
önüne alınarak hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Bu bağlamda projede
biri orta ve uzun vadede, diğeri proje süreci içinde ulaşılabilecek ve proje
bittitikten sonra da etkisi devam edebilecek nitelikte olmak üzere iki temel hedef
ve amaç ortaya konulmuş ve proje kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlerle bu
hedef ve amaca uygun sonuçlar üretilmeye çalışılmıştır.
Projenin genel hedefi, diğer bir deyişle, projenin katkıda bulunacağı
yüksek seviyedeki hedef, üniversitemizin kuruluş felsefesi, vizyonu ve
misyonunda ifadesini bulan topluma hizmet ve sürekli eğitim anlayışına uygun,
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve bu fakülteye bağlı İşletme Bölümü’nün
91
üstlenmiş oldukları misyon çerçevesinde, üniversite-iş dünyası arasındaki
ilişkilerin gelişmesine ve güçlenmesine katkı sağlamaya yöneliktir. Bu hedef,
projenin kendisinden daha uzun ömürlü olması beklenen ana amacının
gerçekleşmesi ile ulaşılabilecek uzun vadeli bir hedef olup, proje kapsamında
yapılan araştırma ve uygulama faaliyetleri sonucunda bu hedefe yönelik olarak
Üniversitemiz hakkında Kırgızistan iş çevrelerinde bir farkındalık yaratılmıştır.
Gerek araştırma sürecinde işletmelerin sahipleri ve yöneticileri ile yapılan
yüz yüze görüşmelerde, gerekse pilot eğitim semineri uygulama faaliyetleri
sürecinde, Kırgızistan iş dünyasına, Üniversitemizin, topluma hizmet ve sürekli
eğitim anlayışı temelinde üniversite-sanayi işbirliğine verdiği önem anlatılmış ve
bu konuda iş dünyasının sorunlarına ve ihtiyaçlarına çözümler getirmeye
yönelik projeler gerçekleştirmeye hazır olduğu mesajları verilmiştir. Kırgızistan
iş dünyasının bu mesajlara olumlu tepkiler verdiği, üniversitenin kendilerine
sunacağı eğitim-araştırma imkanlarından yararlanma konusunda istekli oldukları
görülmüştür.
Projenin gerçekleşmesi ile ulaşılacak olan ve projenin kendisinden daha
uzun ömürlü olması beklenen ana amacı ise, sürekli uygulanabilir sertifikalı
eğitim programları vasıtasıyla, Kırgızistan'daki işletmelerin kurumsal yönetim
kapasiteleri
ve
işletmecilik
yeteneklerinin
gelişmesine
katkı
sağlamaya
yöneliktir. Bu ana amaç, biri proje süresince ulaşılması öngörülen, diğeri proje
tamamlandıktan sonra uygulanacak eğitim programları vasıtasıyla ulaşılabilecek
türden bir amaç olarak iki seviyeden oluşmaktadır.
Bu çerçevede, proje süresi içinde Kırgızistan’da özel sektörde faaliyet
gösteren orta ve büyük ölçekli işletmelerin kurumsal ve işlevsel düzeyde eğitim
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde sertifikalı eğitim programlarının geliştirilmesi ve
uygulanması amaçlanmış ve bu ama uygun olarak da proje sonunda ulaşılmak
üzere 3 hedef ortaya konulmuştur. Bunlar;
92
 Kırgızistan'da orta ve büyük ölçekli işletmelerin kurumsal ve işlevsel
düzeyde eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi,
 Belirlenen eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak niteliklerde sertifikalı eğitim
programlarının geliştirilmesi,
 En fazla ihtiyaç duyulan eğitim konusunda hedef kitle içinden seçilen
bir gruba kısa süreli bir eğitim semineri verilmesi hedefleri olup,
proje
kapsamında
yapılan
faaliyetlerle
bu
hedeflere
uygun
sonuçlara
ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıda kısaca açıklanmıştır.
1. Kırgızistan'da orta ve büyük ölçekli işletmelerin kurumsal ve işlevsel
düzeyde eğitim ihtiyaçları

Kırgızistan'da orta ve büyük ölçekli işletmelerin kurumsal ve işlevsel
düzeyde eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi hedefine uygun olarak,
Kırgızistan'ın 7 bölgesine dağılan işletmeler arasından seçilen 294
işletmede işletme sahipleri veya yöneticileri ile yapılandırılmış anket ve
görüşme teknikleri uygulanarak yüzyüze görüşmeler yapılmıştır. Bu
görüşmelerden elde edilen verilerin analizi sonucunda, işletmelerin 6 faklı
(yönetim, pazarlama, muhasebe, finans, üretim, dış ticaret) alanda 30'un
üzerinde konuda eğitime ihtiyaçları olduğu ortaya çıkmıştır.

İşletmelerin en fazla ihtiyaç duydukları başlıca konular satış ve müşteri
ilişkileri yönetimi, dönem içi muhasebe işlemleri, fon yönetimi, üretim
yönetimi, insan kaynakları yönetimi, gümrük ve sigorta işlemleri şeklinde
sıralanmıştır.

İşletmelerin,
eğitime
ihtiyaç
duydukları
konular
temel
işletme
fonksiyonlarına göre değerlendirildiğinde, her bir alanda en fazla ihtiyaç
duyulan ilk üç konunun sıralaması şu şekilde orta çıkmıştır:
93
Yönetim alanında; insan kaynakları yönetimi, temel işletme yönetimi,
takım çalışması.
Pazarlama alanında; satış ve müşteri ilişkileri yönetimi, tanıtım ve
reklamcılık, pazar araştırması ve pazarlama planlaması.
Muhasebe alanında; dönem içi muhasebe işlemleri, cari hesapların
takibi, uluslararası muhasebe standartları.
Finansman alanında; fon yönetimi, işletme sermayesi yönetimi, varlık
yönetimi.
Üretim alanında; üretim yönetimi, tahmin yöntemleri, iş ölçümü ve
değerleme.
Dış ticaret alanında; gümrük ve sigorta işlemleri, lojistik, dış ticarette
satış.
Bu konuların, Üniversitemizin topluma hizmet ve sürekli eğitim hedefleri
doğrultusunda İşletme Bölümümüzün lisans eğitim programlarında yapılacak
iyileştirme çalışmalarına ve proje tamamlandıktan sonra sürekli hale getirilmesi
düşünülen
“Sertifika
Eğitim
Programları”nın
planlanması
ve
uygulama
çalışmalarına yön göstermesi beklenmektedir.
 İşletmelerin
eğitim
ihtiyaçları,
bulundukları
bölgelere
göre
değerlendirildiğinde, eğitime en fazla ihtiyaç duyan işletmelerin
Jalalabat bölgesinde olduğu, en az ihtiyaç duyan işletmelerin ise Talas
bölgesinde olduğu görülmektedir.
 İşletmelerin yönetim, pazarlama, muhasebe, finansman, üretim, dış
ticaret gibi alanlarda ihtiyaç duyduğu eğitim konuları faaliyet sürelerine
göre değişmektedir. Faaliyet süresi 11 yıl ve daha fazla olan
işletmelerin, faaliyet süresi 10 yılı geçmeyen işletmelere göre eğitime
daha fazla ihtiyaç duydukları orta çıkmıştır. Bu durum, işletmelerin
94
faaliyet süresine bağlı olarak iş tecrübesi artıkça kurumsal yönetim ve
işletmecilik
alanlarında
sürekli
eğitim
konusunda
bilinçlenme
düzeylerinin de geliştiği şeklinde değerlendirilebilir.
 İşletmelerin
eğitim
ihtiyaçları
hukuki
yapıları
bakımından
değerlendirildiğinde, bu konuda işletmeler arasında önemli bir farklılık
olmadığı görülmüştür.
 İşletmelerin eğitim ihtiyaçları ortaklık yapısına göre incelendiğinde, en
fazla eğitime ihtiyaç duyan işletmelerin tamamen yabancı sermayeli
işletmeler, eğitime en az ihtiyaç duyan işletmelerin de tamamen yerli
sermaye ile kurulmuş işletmeler olduğu tespit edilmiştir. Yerli-yabancı
sermayeli işletmeler arasındaki bu farklılık, yabancı sermayeli
işletmelerin yerli sermayeli işletmelere göre daha kurumsallaşmış,
günümüzde kurumsal yönetim ve işletmecilik alanında yaşanan hızlı
değişimlerin işletmeleri sürekli eğitimin önemi konusunda daha bilinçli
hareket etmeye yönlendirdiğini göstermektedir.
 İşletmelerin eğitim ihtiyaçları, bulundukları sektörlere göre de farklılık
göstermektedir. Eğitime en fazla ihtiyaç duyan işletmeler tarım
sektöründe, en az ihtiyaç duyan işletmeler ticaret sektöründe faaliyet
gösteren işletmelerdir.
 İşletmelerin
eğitim
ihtiyaçları
çalışan
sayılarına
göre
de
farklılaşmaktadır. İşletmelerde çalışan sayısı işletme büyüklüğü ile ilgili
önemli göstergelerden biridir. 26-50 arası çalışanı olan işletmeler ile
76-100 çalışanı olan işletmelerin eğitim ihtiyacı diğer işletmelerden
daha yüksektir. 1-25 arasında çalışanı olan işletmeler küçük ölçekli ve
eğitime ayıracak zaman, para gibi kaynakları sınırlı olan işletmelerdir.
Diğer taraftan 100’ün üzerinde çalışanı olan işletmeler kurumsallaşma
yolunda belli bir aşamaya gelmiş, büyük ölçekli işletmelerdir ve eğitim
ihtiyaçlarını genellikle kendi organizasyon yapıları içinde işletme-içi
95
eğitim uygulamaları ile gerçekleştirmektedirler. 26 ile 100 kişi arasında
çalışanı olan orta boy işletmeler, büyüme ve kurumsallaşma yolunda
arayış içerisinde olan işletmeler olup, bunlar eğitime daha fazla ihtiyaç
duymaktadırlar.
 Proje kapsamında işletmelerin eğitim ihtiyaçlarının tespit edildiği
araştırmada ortaya çıkan diğer önemli bir sonuç, Kırgızistan-Türkiye
Manas Üniversitesinin bu tür ihtiyaçlara uygun eğitim programları
uygulaması halinde, işletmelerin %60,5’inin bu programlara katılmaya
istekli olduklarıdır.
2. İşletmelerin
kurumsal
ve
işlevsel
düzeyde
eğitim
ihtiyaçlarını
karşılayacak niteliklerde sertifikalı eğitim programları
Projede
ortaya
konulan
ikinci
temel
sonuç,
sertifikalı
eğitim
programlarıdır. Projenin orta ve uzun vadeli hedeflerinin gerçekleşmesine de
katkı sağlaması beklenen bu programlar, işletmelerin kurumsal ve işlevsel
düzeyde eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak niteliklerde hazırlanmıştır.
Program konularının seçiminde, projenin birinci aşamasında yapılan
araştırma ile elde edilen işletmelerin kurumsal yönetim ve temel işletme
fonksiyonları alanlarında en çok ihtiyaç duydukları konular dikkate alınmıştır.
Programların amaç, süre, içerik ve uygulama esaslarının belirlenmesinde,
Kırgızistan’da ve Türkiye’deki üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve eğitimdanışmanlık firmaları tarafından uygulanan benzer sertifikalı eğitim programları
örneklerinden yararlanılmıştır.
Hazırlanan programların isimleri şunlardır:




İnsan Kaynakları Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (İKYU)
Üretim Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (ÜY)
Dönemiçi ve Dönemsonu Muhasebe İşlemleri Uzmanlığı Sertifika
Programı (DİSMİ)
Müşteri İlişkileri Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (MİY)
96




Satış Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (SY)
Fon Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı (FY)
Dış Ticaret Uzmanlığı Sertifika Programı (DTU)
Gümrük ve Sigorta İşlemleri Uzmanlığı Sertifika Programı (GSİ)
Bu programlar proje tamamlandıktan sonraki süreçlerde yapılacak
uygulamalara yol göstermesi amacıyla, “Sertfikalı Eğitim Programları” adlı bir
kitapçıkta toplanmış ve proje raporuna ek olarak uygulayıcılar ve yararlanıcıların
ilgisine sunulmuştur. Ayrıca proje ile ilgili Üniversitemizin web sitesinde ayrı bir
sayfa hazırlanmış ve bu sayfada programlar paylaşıma açılmıştır.
3. Geliştirilen eğitim programları arasından seçilen “Satış Yönetimi”
konusunda yapılan pilot uygulama sonuçları
Projenin üçüncü ve son aşamasında, bir önceki aşamada hazırlanan
eğitim programları arasından işletmelerin en fazla ihtiyaç duyduğu konu olarak
ortaya çıkan “Satış Yönetimi Uzmanlığı Sertifika Programı”nın” pilot
uygulaması yapılmıştır.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Cengiz Aytmatov Kampüsü
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi binasında,
uygulamaya,
2 günde tamamlanan pilot
daha önce anket çalışmasına katılan ve pilot uygulamaya
katılabileceğini belirten işletme sahipleri ve yöneticileri arasından, işletmelerin
bölgelere göre oransal dağılımı da dikkate alınarak davet edilen toplam 22 kişi
katılmıştır. Eğitim, İşletme Bölümü öğretim üyeleri tarafından verilmiş ve eğitim
sonunda düzenlenen bir törenle katılımcılara “Katılım Belgesi” verilmiştir.
Pilot uygulamanın son gününde, eğitime katılanların uygulamadan
memnuniyet dereceleri bir anket çalışması ile ölçülmüştür. Anket verileri
değerlendirildiğinde,
katılımcıların
eğitim
programından
oldukça
memun
kaldıkları görülmüştür. Ayrıca, katılımcılardan, uygulanan program hakkında
önerilerde bulunmaları istenmiş ve yapılan öneriler incelendiğinde “Satış
Yönetimi Sertifika Programı” kapsamında motivasyon ve ödüllendirme, yabancı
97
ülkelerdeki işetmelerin kendi alanları ile ilgili yaşadıkları tecrübeler, pratik
uygulama
örnekleri,
Kırgızistan’daki
mevcut
pazar
sisteminin
ayrıntılı
incelenmesi, reklam ve pazarlama konuları, çalıştıkları alanda başarıya ulaşan
işletme temsilcilerinin davet edilerek iş tecrübelerini paylaşmaları (başarı
hikayeleri) ve turizm sektörü ile ilgili konulara da yer verilmesi gerektiği
anlaşılmıştır.
Pilot uygulamanın gerçekleştirilmesinde mevsim şartları önemli bir kısıt
oluşturmuştur. Proje teklifinde, pilot uygulamanın proje süresinin 7-8. aylarında
yapılması öngörülmüştür. Ancak, projenin başlangıç tarihi itibariyle uygulama
dönemi kış mevsimine denk gelmiş ve kış mevsimi şartlarında yeterli katılımın
olmayacağı düşüncesiyle 2 aylık ek süre kullanılmış ve pilot uygulama Nisan2013 ayında gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, proje kapsamında geliştirilen
sertifika programlarının proje tamamlandıktan sonra uygulanması halinde,
uygulama zamanının kış mevsimine denk gelmeyecek şekilde belirlenmesi
önerilmektedir.
Sonuç olarak kısa bir değerlendirme yapmak gerekirse, KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesi’nin sürekli eğitim ve topluma hizmet anlayışını temel
alan ve Üniversitemizin desteği ile gerçekleştirilen bu projenin, Üniversitenin
akademik bilgi birikimini ve işletmecilik ve yönetim alanında en güncel
uygulamaları Kırgızistan iş çevresi ile paylaşarak, hem toplumsal sorumluluğun
yerine getirilmesinde hem de Kırgız iş dünyasının kurumsal yönetim ve
işletmecilik alanında rekabet kapasitesinin gelişmesine önemli bir katkı
sağlaması beklenmektedir. Bu beklentinin gerçeğe dönüşmesi, hem projenin
ortaya
koyduğu
“Sertifika
Eğitim
Programları”nın
kurumsal
düzeyde
sahiplenilmesi ve sürekli uygulanmasına, hem de Kırgız iş-dünyasının
uygulacanak sertifika programlarına göstereceği ilgiye bağlıdır. Sertifika
programlarının sürdürülebilirliği arzu edildiği şekilde sağlanabilirse, projenin orta
ve uzun vadede üniversite-sanayi işbirliğinin gelişmesi ve güçlenmesine olan
katkısı artacak, çarpan etkisi yaygılaşabilecektir.
98
KAYNAKÇA
Aidis R. (2005). “Entrepreneurship in Transition Countries: A Review”,
KEINS Project, UK.
Akay D. ve diğerleri, (2003). “Türkiye’de “KOBİ’ler İçin Eğitim Hizmetleri”
Pazarı”, KOSGEB-Avrupa Eğitim Vakfı Araştırma Projesi Raporu
Alagöz, S. B. (2011). “Küreselleşme Sürecinde Öğrenen ve Öğreten
Pazarlama”,
http://www.gau.edu.tr/bildiriler/Bildiri2.pdf,
Erişim
Tarihi:
25.12.2011.
Anderson. K., and Pomfret R. (2001). “Challenges Facing Small and
Medium-Sized Enterprises in the Kyrgyz Republic”, 1996-7, Kluwer Academic
Publishers
Arıkan, R. (2004). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. Ankara: Asil
Yayın.
Arlı, M. ve Nazik, H. (2001). Bilimsel Araştırmaya Giriş. Ankara: Gazi
Kitabevi.
Armstrong, M. (2002). Strategic Human Resource Management. Kogan
Page, 328.
Arslan R. (2009). ”Uludağ Üniversitesi’nde Hayat Boyu Öğrenme ve
Sürekli Mühendislik Eğitimi Uygulamaları”, Uludağ Üniversitesi MühendislikMimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1
Atak M. ve ATİK İ. (2007). “Örgütlerde Sürekli Eğitimin Önemi ve
Öğrenen Örgüt Oluşturma Sürecine Etkisi. Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sürekli
Eğitim Modeli Örneği”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi.
Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegema
Yayıncılık.
Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul:
Kariyer Yayıncılık.
Baykul, Y. (1999). İstatistik Metodlar ve Uygulamalar. Ankara: Anı
Yayıncılık.
Bek, H. (2007). “İnsan Kaynakları Yönetiminde Eğitim ve Geliştirme
Etkinliği: Örnek Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, Sayı: 17.
99
Brixiova, Z., Li, W. and Yousef, T. (1999). “Skill acquisition and firm
creation in transition economies”, IMF Working Paper WP/99/130, International
Monetary Fund, Washington DC.
Çalık, T. (2011). “Öğrenen Örgütler Olarak Eğitim Kurumları”,
http://yordam.manas.kg/ekitap/pdf/Manasdergi/sbd/sbd8/sbd-8-09.pdf,
Erişim
Tarihi: 25.12.2011.
Çömlekçi, N. (2001). Bilimsel Araştırma Yöntemi ve İstatistiksel
Anlamlılık Sınamaları. Ankara: Bilim Teknik Yayınevi.
Drucker P. (2007). Essentials of Management. Moscow.
Ergül, H. F. (2006). “İşletmelerde Eğitim Etkinliğinin Değerlendirilmesi”,
Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Sayı: 7, ss. 51-72.
Ertürk M. ve Turan M. (2004). “Kırgızistan’da Faaliyet Gösteren Türk
Yatırımcıların Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Bir Araştırma”, Ülkümüz Türk
Dünyası CelalAbad İşletme Fakültesi Dergisi, Yıl:1, Sayı:2 Aralık ss.260-267.
Farvaque N. and Voss E. (2009). “Guide for Training in SMEs, DG
Employment”, Social Affairs and Equal Opportunities, EU.
Gökçe, B. (1988). Toplumsal Bilimlerde Araştırma. Savaş Yayınları,
Ankara.
http://ekutup.dpt.gov.tr/bilim/yucelih/biltek07.pdf
Hübner W. (2000). “SME Development in Countries of Central Asia:
(Kyrgyzstan Kazakhstan and Uzbekistan) Constraints, Cultural Aspects and
Role of International Assistance”, UNIDO, Vienna
İslamoğlu A.H. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 2 Baskı. İstanbul:
Beta Basım Yayın.
İslamoğlu, H. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Basım
Yayın.
Kaptan, S. (1983). Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Yöntemleri.
Ankara: Rehber Yayınevi.
Karahan, A., ve H.Yılmaz, (2011). “Öğrenen Örgüt ve Bilgi Yönetimi
İlişkisi: Afyonkarahisar İlinde Bulunan Hastane Yöneticileri Üzerine Bir
Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2010, 5(1)
Ö147‐174, http://iibf.ogu.edu.tr/dergi/dergi/2010-1/2010_1_8.pdf, Erişim Tarihi:
25.12.2011.
Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım.
100
Kiper, M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Üniversite-Sanayi İşbirliği.
Ankara: İşkur Matbaacılık.
Koç, U. (2009). “Örgütsel Öğrenme: Tanımı, Yakın Terimler Arasındaki
Kavramsal Ayrımlar ve Davranışsal Yaklaşım”, Afyon Kocatepe Üniversitesi
İ.İ.B.F.
Dergisi
(C.X
I,S
I,
2009),
ss.
151-16,
http://akuiibf.aku.edu.tr/pdf/11_1/7_isl.pdf, Erişim Tarihi: 26.12.2011.
Leydesdorff, L. and Etzkowitz H. (2001). “A Triple Helix of UniversityIndustry-Government Relations: Mode 2 and the Globalization of National
Systems of Innovation”, (in) Science under Pressure, Aarhus, The Danish
Institute for Studies in Research and Research Policy, 2001/1.
Lucal. M.R. and David. L.T. (2011). “University–Enterprise Partnership In
Training Entrepreneurship”, Bulletin of the Transilvania University of Braşov,Vol.
4 (53), No.1.
Moy J. and McDonald R. (2000). “Analyzing enterprise returns on
training, National Centre for Vocational Education Research (NCVER)”,
Australian National Training Authority.
Nasırov A. T. (2008). ‘Sovremennoye sostoyaniye podgotovki kadrov
dlya predprinimatelskih struktur Kyrgyzskoy Respubliki’, Kırgızistan-Türkiye
Manas Üniversitesi 2. Uluslararasi Girişimcilik Kongresi Kitabı, ss. 356-361.
Öneren, M. (2008). “İşletmelerde Öğrenen Örgütler Yaklaşımı”, ZKÜ
Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 2008, ss. 163-178,
http://sbd.karaelmas.edu.tr/makaleler/1303-9245/200804007161176.pdf, Erişim
Tarihi: 25.12.2011.
Özçelik, D. A. (1981). Araştırma Teknikleri Düzenleme ve Analiz. Ankara:
ÜSYM Yayınları.
Özdamar, K. (2003). Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir:
Kaan Kitabevi.
Öztürk M. ve Sancak; S. (2012). “Hizmet İçi Eğitim Uygulamalarının
Çalışma Hayatına Etkileri”, Journal Of Yasar University, 2(7), ss. 761-794.
Pehlivan, İ. (1997). “Türk Kamu Kesiminde Hizmet İçi Eğitim Sorunları
Araştırmasi”, Verimlilik Dergisi, Sayı: 1997/3.
Pleşakova E. Y. (2005). “Sovremennıye tendentsıyı v organizatsiyi
obucheniya personala”, International conference on ‘Perspectives of
financialsystem in currentconditions’ Kyrgyz-Turkish Manas University’, pp. 216224.
101
Sabuncuoğlu, Z. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi. 1. Baskı, Bursa: Ezgi
Kitabevi.
Sağır, M. ve Günaydın, E. (2011). “CHRIS ARGYRIS”,
http://www.maliyetis.com/wp-content/uploads/2010/05/CHRISARGYRIS1.pdf,
Erişim Tarihi: 25.12.2011.
Sarı S. (2004). “Piyasa Ekonomisine Geçişte Kırgızistan’ın Problemleri”,
1st International Manas University Conference in Economics, Conference
Proceedings, 23-24 September, Bishkek, Kyrgyzstan.
Selimoğlu, E. ve Biçen, Y. H. (2009). “Hizmet İçi Eğitimin Kurum Ve
Çalışanlar Üzerine Etkileri”, Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi,
(e-dergi), Yıl: 5 Sayı:1.
Sencer, M. (1989). Toplumbilimlerinde Yöntem. İstanbul: Beta Basım
Yayın.
Şahin ve Güçlü (2010). “Genel Olarak Hizmet İçi Eğitim: Ülker Şirketler
Topluluğu Hizmet İçi Eğitim Süreci Ve Uygulamaları”, Sosyal Siyaset
Konferansları, Sayı: 59, 2010/2, ss. 217–270.
Şengel S. (2010). “Sürekli Muhasebe Meslek Eğitiminin Önemi ve Bir
Değerlendirme”, Mufad Journal/Sayı
Şişman, M. (2011). “Sürdürülebilir Bir Toplum İçin Eğitim”, Erişim Tarihi:
29-12-2011.
Tayfun A., Palavar K., ve Çöp S. (2010). “İşgörenlerin Eğitim ve Örgütsel
Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki: Belek Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otel
İşletmelerinde Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 2/4, ss. 3-18.
UNDP (2010). Creative Economy REPORT 2010 Creative Economy: A
Feasable Development Option.
UNDP (2011). Regional Human Development Report Beyond Transition
Towards Inclusive Societies, Bratislava.
Uslu, K., Öngel, V. ve Kamil U. (2011). “Türkiye Aral Gölü Havzasındaki
Su Kaynaklarının Orta Asya Ülkelerinin Sürdürülebilir Büyümesine Etkisi”,
Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt XXX, Sayı:1, ss.141-162.
Volkov V.E. (2010). “K Voprosu o Podgotovke Predprinimateley”,
http://edu.tltsu.ru,Er 30.12.2011
102
Katsuhiko Y. (2007). “Üniversite-sanayi işbirliği olmazsa hiçbir Japon
firması
50
yıl
sonrasını
göremez”,
Bilgi
Çağı
Dergisi,
http://www.bilgicagi.com/YaziDetay. aspx?ArticleID=443
Yazıcı, Ö. ve Y.Gündüz; (2011) “Gelişmiş Bazı Ülkeler İle Türkiye’deki
Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimlerinin Karşılaştırılması”, Kuramsal Eğitim bilim,
4 (2), ss.1-15.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel
Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Young, P. V. (1968). Bilimsel Sosyal İncelemeler ve Araştırma (Çev. G.
Bingöl
ve N. İşçil). Ankara: Ege Matbaası.
Заиграйкина И.Н. (2003). “Современное состояние малого и
среднего предпринимательства в Кыргызской Республике”. Вестник
КРСУ / № 1, Кыргызстан.
www.1c-kato.kg, Erişim Tarihi 11.01.2013
www.alfaleader.kg/ pages/temi.html, Erişim Tarihi 11.01.2013
http://info.edu.kg/edu.php?ID=4, Erişim Tarihi 11.01.2013
http://resource.kg/bbs/trening, Erişim Tarihi 11.10.2013
http://wp.jia.kg, Erişim Tarihi 15.01.2013
http://wwhpw.ibc.kg, Erişim Tarihi 15.01.2013
http://www.krjc.kg/aboutus/aboutus2, Erişim Tarihi 11-15.01.2013
http://www.m-vector.com/ru/services/training, Erişim Tarihi 11.01.2013
http://www.oba.kg/about/activity/15.01.2013, Erişim Tarihi 13.10.2013
http://yellowpages.akipress.org/idprofile:3998/15.01.2013, Erişim Tarihi
13.10.2013
http://yellowpages.akipress.org/cats:108/,
Erişim
Tarihi
22.11.2011
103
EKLER
EK 1 A: Anket Türkçe
Kırgızistan’da Özel Sektörün İhtiyaçlarına Yönelik Sertifikalı Eğitim
Programlarının Geliştirilmesi ve Pilot Uygulama Konulu Proje Anketi
Bu anket Kırgızistan – Türkiye Manas Üniversitesi Bilimsel araştırma projeleri
kapsamında yapılan “Kırgızistan’da Özel Sektörün İhtiyaçlarına Yönelik Sertifikalı Eğitim
Programlarının Geliştirilmesi ve Pilot Uygulama” konulu proje çerçevesince uygulanmaktadır.
Anket bilgileri yalnızca bilimsel amaçlar için ve proje kapsamında verilebilecek eğitim alanlarını
belirlemede kullanılacak ve başkalarıyla kesinlikle paylaşılmayacaktır. Çalışmaya verdiğiniz
destek ve katkılardan dolayı şimdiden teşekkür eder, işlerinizde başarılar dileriz.
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ
Proje Koordinatörü
Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
senol.cavus@manas.edu.kg
İşletme İle İlgili Bilgiler
Adınız Soyadınız:
Firmanın adı:
Bulunduğu adres:
Firmanın iletişim bilgileri:
1. İşletmedeki pozisyonunuz
nedir?
2.
Eğitim düzeyiniz?
3.
İşletmeniz kaç yıldır faaliyet
göstermektedir?
4.
İşletmenizde mevcut olan
bölümler hangileridir?
5.
İşletmenizin hukuki yapısı
nedir?
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) İşletme sahibi
) Üst düzey yönetici
) Orta kademe yönetici
) Lise
) Ön lisans
) Lisans
) Lisansüstü
) 0-5
) 6-10
) 11-15
) 16-daha fazla
) Satın alma ve pazarlama
) Üretim
) İnsan kaynakları
) Muhasebe ve finans
) Araştırma-geliştirme
) Diğer……………………………
) Şahıs
) Şirket …………. Türü: ………..
xii
6.
İşletmenizin kaynak yapısı
nasıl şekillenmektedir?
7.
Firmanızın ortaklık yapısı
nasıldır?
8.
Öz kaynak haricinde hangi
finansman kaynaklarından
faydalanıyorsunuz?
9.
İşletmenizin faaliyetleri
hangi düzeydedir?
10. İşletmeniz hangi sektörde
faaliyet göstermektedir?
11. İşletmeniz hangi alanda
faaliyet göstermektedir?
12. İşletmenizde, çalışan sayısı
ne kadardır?
13. İstihdam edilen işgücü
istenilen vasıfları taşımakta
mıdır?
14. İşletme olarak güçlü
olduğunuz yanlarınız
nelerdir?
( ) Tamamen öz kaynak
( ) Ağırlıklı öz kaynak
( ) Öz kaynak yabancı kaynak eşit
( ) Yabancı kaynak ağırlıklı
( ) Diğer……………………………
( ) %100 Kırgız sermayeli
( ) Yabancı Sermaye Oranı %1- %50 arası
( ) Yabancı Sermaye Oranı %51- %99 arası
( ) %100 Yabancı sermayeli
( ) Banka kredisi
( ) Mikro finans kredisi
( ) Leasing
( ) Eş-dosttan borç aldım
( ) Yakınlarımdan borç aldım
( ) Yerel
( ) Bölgesel
( ) Ulusal
( ) Uluslararası
( ) Üretim
( ) Hizmet
( ) Ticaret
( ) Tarım
( ) Tarım, Avcılık ve Ormancılık
( ) Süt ve Et Ürünleri
( ) Kimya ve Petrol Ürünleri
( ) İmalat Sanayi
( ) Madencilik, Taşocakları, Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi
( ) Elektrik, Gaz ve Su
( ) İnşaat
( ) Toptan ve Perakende Ticaret
( ) Oteller ve Lokantalar
( ) Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri
( ) Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri
( ) Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri
( ) Gıda, İçki, Tütün
( ) Eğitim Hizmetleri
( ) Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler
( ) Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri
( ) Dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı
( ) Metal eşya, makine ve teçhizat
( ) 1-25
( ) 26-50
( ) 51-75
( ) 76-100
( ) 101- daha fazla
( ) Evet
( ) Kısmen
( )
Hayır
(
(
(
(
(
(
(
) Fiyat
) Kalite
) Satın alma ve tedarik
) Üretim
) Satış ve pazarlama
) İnsan kaynakları
) Müşteri ilişkileri
( ) Finansman yapısı
( ) Ar-GE
( ) Diğer ………………….....
………………………………..
………………………………...
………………………………...
………………………………...
xiii
15. İşletme olarak zayıf
yanlarınız nelerdir?
16. Son 3 yıl içerisinde işletme
dışından herhangi bir kişi
veya kuruluştan işletmecilik
alanında bireysel veya
kurumsal olarak ücretli
veya ücretsiz eğitim hizmeti
(seminer, kurs vb) aldınız
mı?
17. Cevabınız EVET ise lütfen
hangi konuda ve kimden
eğitim aldığınızı belirtiniz.
18. Soruya verdiğiniz cevap
EVET ise, aldığınız eğitimin
kişisel gelişiminiz ve
işletmeniz açısından
faydası oldu mu?
19. İşletmenizde her hangi bir
faaliyetiniz ile ilgili
(Yönetim, Pazarlama,
Muhasebe, Finansman,
Üretim) eğitim ihtiyacı
hissediyor musunuz?
20. 19.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise YÖNETİM
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
21. 19.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise PAZARLAMA
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
22. 19.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise MUHASEBE
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
23. 19.soruya verdiğiniz cevap
) Fiyat
( ) Finansman yapısı
) Kalite
( ) Ar-GE
) Satın alma ve tedarik
( ) Diğer ………………….....
) Üretim
………………………………..
) Satış ve pazarlama
………………………………...
) İnsan kaynakları
………………………………...
) Müşteri ilişkileri
………………………………..
) Evet
( ) Ücretli Eğitim Aldık
( ) Ücretsiz Eğitim Aldık
( ) Hayır
(
(
(
(
(
(
(
(
………………………………………………………onusunda,
………………………………………………………………den
( ) Evet
( ) Hayır
( ) Evet
( ) Hayır
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Profesyonel ikna becerileri
) Takım çalışması
) Proje yönetimi
) Liderlik ve etkin yöneticilik
) İnsan kaynakları yöneticiliği
) Temel işletme yönetimi
) Kurumsallaşma ve profesyonel işletme yöneticiliği
) Toplam kalite yönetimi
) ISO Kalite yönetim sistemi
) Diğer……………………………
) Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi
) Pazar araştırması ve pazarlama planlaması
) Elektronik pazarlama
) Tanıtım ve reklamcılık
) Satış ve müşteri ilişkileri yönetimi
) Dağıtım kanalları
) Diğer……………………………
) Cari hesapların takibi
) Stok kontrol yöntemleri
) Dönem içi muhasebe işlemleri
) Envanter ve değerleme işlemleri
) Uluslararası muhasebe standartları
) Diğer……………………………......
( ) İşletme sermayesi yönetimi
xiv
24.
25.
26.
27.
‘EVET’ ise FİNANSMAN
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
19.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise ÜRETİM
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
19.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise DIŞ TİCARET
alanında ihtiyaç
duyduğunuz en önemli
eğitim konuları hangileridir?
En önemlisi 1 olacak
şekilde sıralandırınız.
İşletmenizde ihtiyaç
duyulan konularda
üniversitemizden eğitim
hizmeti almak ister misiniz?
26.soruya verdiğiniz cevap
‘EVET’ ise, eğitim almak
istediğiniz en öncelikli 3
konuyu ve eğitim
dönemlerini belirtiniz.
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Varlık yönetimi
) Fon yönetimi
) Borç yönetimi
) Alacak yönetimi
) Proje değerleme işlemleri
) Diğer……………………………
) Kuruluş yeri
) Üretim yönetimi
) Ürün tasarımı
) Tahmin yöntemleri
) İş ölçümü ve değerlemesi
) Diğer……………………………
(
(
(
(
(
) Gümrük ve sigorta işlemleri
) Lojistik
) Dış ticaretin finansmanı
) Dış ticarette satış teknikleri
) Diğer……………………………
( ) Evet
( ) Hayır
1. konu : ……………………………………aylarında
2. konu : ……………………………………aylarında
3. konu : ……………………………………aylarında
xv
EK 1 B: Anket Kırgızca
Кыргызстанда жеке сектордун муктаждыктарына карата окутуу
программаларын иштеп чыгуу жана пилоттук негизде жүзөгө ашыруу
Бул
сурамжылоо
Кыргыз-Түрк
“Манас”
университетинин
илимий
изилдөө
долбоорлорунун алкагында “Кыргызстанда жеке сектордун муктаждыктарына карата
окутуу программаларын иштеп чыгуу жана пилоттук негизде жүзөгө ашыруу” аттуу
темада жүргүзүлүүдө. Сурамжылоо аркылуу топтолгон маалыматтар илимий максатта
жана долбоордун алкагында
өткөрүлө турган окутуу программаларынын негизги
багыттарын аныктоодо гана колдонулат. Маалыматтар башка тараптарга берилбейт.
Изилдөөгө кошкон салымыңыз жана колдооңуз үчүн ыраазычылык билдирип, ишиңизге
ийгилик каалайбыз.
Доц. PhD. Шенол ЧАВУШ
Долбоордун координатору
Кыргыз-Түрк “Манас” университети
Экономика жана башкаруу факультети
senol.cavus@manas.edu.kg
Ишкана жөнүндө маалыматтар
Аты жөнүңүз:
Фирманын аты:
Дареги:
Байланыш маалыматтары:
1.
Ишканадагы ээлеген
(
ордуңуз?
(
(
2.
Билим деңгээлиңиз?
(
(
(
(
3.
Ишкана рынокто канча
(
жылдан бери өз
(
ишмердигин жүргүзүп
(
келет?
(
4.
Ишканадагы негизги
(
бөлүмдөр кайсылар?
(
(
(
(
(
5.
Ишкананын юридикалык (
статусу
(
6.
Ишкана капиталынын
(
структурасы кандай?
(
(
(
(
) Ишкананын ээси
) Жогорку тепкичтеги башкаруучу
) Орто тепкичтеги башкаруучу
) Орто
) Кесиптик
) Жогорку
) Илимий даража
) 0-5
) 6-10
) 11-15
) 16- жылдан ашык
) Камсыздоо жана маркетинг
) Өндүрүш
) Кадрлар бөлүмү
) Бухгалтердик эсеп жана финансы
) Илимий изилдөө бөлүмү
) Башка……………………………
) Жеке жак
) Юридикалык жак …………. Түрү: ………..
) Толугу менен өздүк капитал
) Негизинен өздүк капитал
) Өздүк жана карыз каражаттар бирдей
) Негизинен карызга алынган каражаттар
) Башка……………………………
xvi
7.
Ишкананын шериктик
түзүлүшү кандай?
8.
Өздүк капиталдан
тышкары кайсыл
финансылык
булактарды
колдоносуңар?
Ишканаңыз камтыган
рыноктун деңгээли
9.
10.
Ишканаңыз кайсыл
тармакта чарба
жүргүзөт?
11.
Ишкана кайсыл багытта
чарба жүргүзөт?
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
12.
Ишканада эмгектенген
персоналдын саны
13.
Жумушка алынган
адамдар талап
кылынган
квалификацияга жооп
береби?
Ишканаңыздын күчтүү
тараптары кайсылар?
14.
15.
Ишканаңыздын алсыз
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) 100 % жергиликтүү капитал
) Чет элдик капиталдын үлүшү 1- 50% аралыгында
) Чет элдик капиталдын үлүшү 51- 99% аралыгында
) 100 % Чет элдик капитал
) Банктык кредиттер
) Микрофинансылык кредиттер
) Лизинг
) Дос-тааныштардан карыз алуу
) Тууган уруктан карыз алуу
) Жергиликтүү
) Аймактык
) Улуттук
) Эл аралык
) Өнөр-жай
) Кызмат көрсөтүү
) Соода
) Айыл чарбасы
) Айыл чарба, аңчылык жана токой чарбасы
) Сүт жана эт продукцияларын өндүрүү, сатуу
) Химиялык жана мунай зат продукциялары
) Кайра иштетүү өнөр жайы
) Кен иштетүү
) Электр энергиясы, газ жана суу
) Курулуш
) Дүң жана чекене соода
) Мейманканалар жана ресторандар
) Транспорт, байланыш жана кампа кызматы
) Финансылык ортомчулук кызматы
) Кыймылсыз мүлктү ижарага берүү жана
коммерциялык ишмердүүлүк
) Тамак аш, ичимдик жана тамеки продукциялары
) Билим берүү кызматы
) Саламаттыкты сактоо жана социалдык колдоо
кызматы
) Коммуналдык, социалдык жана жеке тейлөөлөр
) Текстиль өнөр-жайы
) Машина куруу, станоктор жана жабдуулар
) 1-25
) 26-50
) 51-75
) 76-100
) 101- дөн ашуун
) Ооба
( ) Жарым-жартылай
) Жок
Баа
Сапат
Жабдуу
Өндүрүш
Сатуу жана маркетинг
Адам ресурстары
Кардарлар менен
мамиле
( ) Баа
(
(
(
(
(
(
(
)
)
)
)
)
)
)
( ) Финансылык
структурасы
( ) Илимий изилдөө иштери
( ) Башка …………………...
………………………………..
………………………………...
………………………………...
( ) Финансылык
xvii
тараптары кайсылар?
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Акыркы 3 жылда
ишканадан тышкары
тигил же бул киши, же
уюмдардан бизнести
жүргүзүү боюнча акысыз
же акы төлөө менен
билим берүү кызматы
(семинар, курс ж.б.)
алдыңызбы?
Мурунку суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо
кайсы темада жана ким
тарабынан
алганыңызды жазыңыз
16. суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
алган билим берүү
кызматы сиз үчүн жана
ишкана үчүн пайдалуу
болдубу?
Ишканаңыздын тигил же
бул иш-аракетине
байланыштуу
(Башкаруу, Маркетинг,
Бухгалтердик эсеп,
Финансы, Өндүрүш)
окутуу иштерине
муктаждыгы барбы?
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
башкаруу тармагында
муктаждык болгон эң
маанилүү темалар
кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
маркетинг тармагында
муктаждык болгон эң
маанилүү темалар
кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
Сапат
структурасы
Жабдуу
( ) Илимий изилдөө иштери
Өндүрүш
( ) Башка……………….......
Сатуу жана маркетинг ………………………………...
Адам ресурстары
………………………………...
Кардарлар менен
………………………………...
мамиле
( ) Ооба
( ) Акы төлөп катыштык
( ) Акысыз катыштык
( ) Жок
(
(
(
(
(
(
)
)
)
)
)
)
……………….................................................................деген
темада,
…………………….....................................................................
....дан
( ) Ооба
( ) Жок
( ) Ооба
( ) Жок
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Профессионалдык ишендирүү жөндөмү
) Команда менен иштөө
) Долбоорлорду башкаруу
) Лидерлик жана эффективдүү башкаруу
) Адам ресурстарын башкаруу
) Менеджменттин негиздери
) Институционализация жана профессионалдуу
башкаруу
) Комплекстүү сапатты башкаруу
) ISO сапатты башкаруу системасы
) Башка……………………………
) Логистиканы жана жабдуу тармагын башкаруу
) Маркетингдик изилдөө жана маркетингди пландоо
) Электрондук маркетинг
) Реклама
) Сатуу жана кардарлар менен иштөөнү башкаруу
) Дистрибьютордук (Өткөзүү) каналдары
) Башка……………………………
( ) Учурдагы эсептерди башкаруу
( ) Запастарды көзөмөлдөө
xviii
23.
24.
25.
26.
27.
бухгалтердик эсеп
тармагында муктаждык
болгон эң маанилүү
темалар кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
финансы тармагында
муктаждык болгон эң
маанилүү темалар
кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
өндүрүш тармагында
муктаждык болгон эң
маанилүү темалар
кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
19-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
тышкы соода
тармагында муктаждык
болгон эң маанилүү
темалар кайсылар? Эң
маанилүүсүн 1 ден
баштап белгилеңиз.
Ишканада муктаждык
болгон багыттар жана
темалар боюнча
университетибиз
тарабынан билим берүү
кызматын алууну
каалайсызбы?
26-суроого берген
жообуңуз “Ооба” болсо,
биринчи кезекте
алгыңыз келген
семинарлардан 3
теманы жана өткөрүү
убактысын жазыңыз.
( ) Мезгил аралыгында операциялардын бухгалтердик
эсеби
( ) Инвентаризациялоо жана оңдоп түзөө киргизүү
( ) Эл аралык бухгалтердик эсептин стандарттары
( ) Башка……………………………
(
(
(
(
(
(
(
) Айлануудагы каражаттарды башкаруу
) Активдерди башкаруу
) Фондду башкаруу
) Карыздарды башкаруу
) Дебьютордук каражаттарды башкаруу
) Долбоорлорду баалоо ыкмалары
) Башка……………………………
(
(
(
(
(
(
) Жайгашуу ордун аныктоо
) Өндүрүштү башкаруу
) Продукту долбоорлоо
) Божомолдоо ыкмалары
) Ишти өлчөө жана баалоо
) Башка……………………………
(
(
(
(
(
) Баажы жана камсыздандыруу операциялары
) Логистика
) Тышкы сооданы каржылоо
) Тышкы соодада сатуу ыкмалары
) Башка……………………………
( ) Ооба
( ) Жок
1. тема : ……………………………………
2. тема : ……………………………………
3. тема : ……………………………………
xix
EK 1 C: Anket Rusça
Анкета по усовершенствованию сертифицированных программ обучения,
направленных на потребности частного сектора Кыргызстана и пилотный проект
Эта анкета проводится в рамках проекта «Cертифицированные программы
обучения, направленные на потребности частного сектора Кыргызстана и их пилотное
осуществление». Информация по анкетированию будет использована только в научных
целях для определения сфер обучения в рамках проекта и данные ни в коем случае не
будут разглашены. Заранее благодарим Вас за участие в данном опросе.
доц. др. Шенол Чавуш
Координатор проекта,
Кыргызско-Турецкий университет «Манас»,
Факультет экономики и управления
senol.cavus@manas.edu.kg
Информация о предприятии
ФИО:
Название предприятия:
Адрес предприятия:
Контактные данные предприятия:
1. Ваша должность:
( ) собственник предприятия
( ) управляющий высшего звена
( ) управляющий среднего звена
2. Уровень вашего
( ) среднее
образования:
( ) среднеспециальное
( ) высшее, бакалавр
( ) поствузовское
3. Сколько лет работает ваше ( ) 0-5
предприятие на рынке?
( ) 6-10
( ) 11-15
( ) более 16 лет
4. Какие подразделения
( ) отдел закупок и маркетинга
имеются в вашей
( ) отдел производства
организации?
( ) отдел кадров
( ) бухгалтерский и финансовый отделы
( ) НИОКР
( ) другое……………………………
5. Правовая форма вашего
( ) физическое лицо
( ) юридическое лицо
предприятия?
Вид:.........................................................
6. Какова структура капитала
( ) полностью собственный капитал
на вашем предприятии?
( ) основная доля собственного капитала
( ) равная доля собственного и заёмного капитала
( ) основная доля заёмного капитала
( ) другое…………………………………
7. Какова структура
( ) %100 местный капитал
партнёрства на
( ) доля иностранного капитала в пределах 1- 50%
предприятии?
( ) доля иностранного капитала в пределах 51-99%
( ) %100 иностранный капитал
xx
8.
Какие финансовые
источники Вы используете
вне собственного
капитала?
9.
Охватываемый вами
рынок:
10. В каком секторе работает
ваше предприятие?
11. В какой сфере работает
ваше предприятие?
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) банковский кредит
) микрофинансовый кредит
) лизинг
) долг, взятый у друзей и знакомых
) долг, взятый у родственников
) местный
) региональный
) национальный
) международный
) промышленность
) услуги
) торговля
) сельское хозяйство
) Сельское хозяйство, охота и лесопроизводство
) Молочное и мясное производство
) Химическая и нефтяная продукция
) Обрабатывающая промышленность
) Горнодобывающая и горнообрабатывающая промышленность
) Электроэнергия, природный газ и водные ресурсы
) Строительство
) Оптовая и розничная торговля
) Гостиницы и рестораны
) Транспорт, коммуникации и услуги хранения
) Финансовое посредничество
) Аренда недвижимого имущества и коммерческая
деятельность
) Продукты питания, алкогольные напитки, табачные
изделия
) Образование
) Здравоохранение и социальные услуги
) Предоставление прочих коммунальных,
социальных и персональных услуг
) Текстильная промышленность
) Машиностроение и оборудование
) 1-25
) 26-50
) 51-75
) 76-100
) более 100
) да
( ) частично
( ) нет
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) цена
) качество
) закупки и поставки
) производство
) продажа и маркетинг
) человеческие ресурсы
) цена
) качество
) закупки и поставки
) производство
) продажа и маркетинг
) человеческие ресурсы
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
12. Количество персонала на
предприятии:
13. Соответствуют ли занятые
трудовые ресурсы
требуемой квалификации?
14. Сильные стороны вашего
предприятия:
15. Слабые стороны вашего
предприятия:
( ) отношения с
клиентами
( ) финансовая
структура
( ) НИОКР
( ) другое……………….
( ) отношения с
клиентами
( ) финансовая
структура
( ) НИОКР
( ) другое………………
xxi
16. Участвовали ли вы в
индивидуальных или
корпоративных, платных
или бесплатных курсах
обучения вне предприятия
за последние 3 года в
сфере ведения бизнеса
(семинары, курсы и т.д.)?
17. Если вы ответили «да» на
предыдущий вопрос,
просьба указать изученные
вами темы и источник их
получения.
18. Внесли ли данные курсы
вклад в личное и
корпоративное развитие?
19. Требуется ли вам обучение
в какой-либо сфере
ведения бизнесом
(управление, маркетинг,
бухгалтерский учет,
финансы, производство)
20. Если вы ответили «ДА» на
19-вопрос, пронумеруйте
следующие темы по
УПРАВЛЕНИЮ по степени
важности, начиная с 1 (1самый важный, 2- важный и
тд.)
21. Пронумеруйте следующие
темы по МАРКЕТИНГУ по
степени важности, начиная
с 1.
22. Пронумеруйте следующие
темы по
БУХГАЛТЕРСКОМУ УЧЁТУ
по степени важности,
начиная с 1.
23. Пронумеруйте следующие
темы по ФИНАНСОВОМУ
МЕНЕДЖМЕНТУ, по
степени важности, начиная
с 1.
24. Пронумеруйте следующие
( ) да
( ) получили платное обучение
( ) получили бесплатное обучение
( ) нет
Тема:.…………………………………………..……………...
…………………………………………………………………..
…………………………………………………………………..
от кого:………………………………………………………….
( )да
( ) нет
( ) да
( ) нет
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Профессиональные навыки убеждения
) Работа в команде
) Управление проектом
) Лидерство и эффективное управление
) Управление человеческими ресурсами
) Основы управления бизнесом
) Институционализация и профессиональное
управление бизнесом
) Комплексное управление качеством
) Системы управления качеством ISO
) Другое………………………….....................................
) Логистика и управление цепочками поставок
) Маркетинговые исследования и маркетинговое
планирование
) Электронный маркетинг
) Реклама и рекламное дело
) Продажи и управление взаимоотношениями с
клиентами
) Каналы распределения
) Другое .........................................................................
) Контроль текущих счетов
) Методы управлениязапасами
) Бухгалтерский учёт операций в течение периода
) Инвентаризация и корректировка
) Международные стандарты бухгалтерского учета
) Другое ..........................................................................
) Управление оборотным капиталом
) Управление активами
) Управление фондом
) Управление долгами
) Управление дебиторской задолженностью
) Методы оценки проектов
) Другое .........................................................................
) Методы размещения предприятия
xxii
темы по ПРОИЗВОДСТВУ,
по степени важности,
начиная с 1.
25. Пронумеруйте следующие
темы по ВНЕШНЕЙ
ТОРГОВЛЕ, по степени
важности, начиная с 1.
26. Хотели бы вы получить
образовательные услуги от
нашего университета по
дисциплинам,
необходимым в ведении
вашего бизнеса?
27. Если вы ответили «ДА» на
26-й вопрос, укажите три
наиболее важные темы,
которые вы бы хотели
изучить, и время их
проведения.
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Управление производством
) Проектирование продукта
) Методы прогнозирования
) Измерение и оценка работы
) Другое .........................................................................
) Таможенные и страховые операции
) Логистика
) Внешнеторговое финансирование
) Инструменты продаж во внешней торговле
) Другое .........................................................................
( ) да
( ) нет
1-я тема: …………………………….месяц:………………..
2-я тема: ……………………………месяц:………………..
3-я тема: ……………………………месяц:………………..
xxiii
EK 2: “Sertifikalı Eğitim Programları” Kitapçığı
Kitapçığın basılmış hali Proje Raporuna ayrıca eklenmiştir.
xxiv
EK 3: Seminer Programı
Gelecek Elimizde…
KIRGIZİSTAN-TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
İŞLETME BÖLÜMÜ
SATIŞ YÖNETİMİ
SERTİFİKA EĞİTİM PROGRAMI
11-12 NİSAN 2013
xxv
Eğitim süresi: 2 gün
Tarihi: 11-12 Nisan 2013
Yeri: KTMÜ Cal Kampüsü, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Binası, CAL
Eğitim Verenler: Doç. Dr. Ali ELEREN,
Dr. Azamat MAKSÜDÜNOV
Program sonunda katılımcılara KATILIM BELGESİ verilecektir
SATIŞ YÖNETİMİ SERTİFİKA EĞİTİM PROGRAMI
10:30-12:00
12:00-13:30
13:30-14:30
14:30-14:45
14:45-15:45
15:45-16:00
16:00-17:00
09:30-10:30
10:30-10:50
10:50-12:00
12:00-13:30
13:30-14:30
14:30-15:30
15:30-15:45
15:45-16:30
I. Gün: 11 Nisan 2013
(Prof. Dr. Kasım KARAHAN Anfisi)
Açılış ve Protokol
 Proje ve Eğitim Programlarının Tanıtımı
Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ (Proje Yöneticisi)
 Prof.Dr. Sebahattin BALCI (KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesi Rektörü)
 Prof.Dr. Asılbek KULMIRZAYEV
(Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
Rektör Vekili)
Öğle Yemeği
Satış Yönetimi İle İlgili Temel Bilgiler
Çay ve Kahve İkramı
Temel Satış Prensipleri_1
Çay ve Kahve İkramı
Temel Satış Prensipleri_2
II. Gün: 12 Nisan 2013
Satış Ekibi Organizasyonu
Çay ve Kahve İkramı
Satış Yönetiminde Yeni Gelişmeler
Öğle Yemeği
Kampüs Gezisi ve Tanıtımı
Programın Değerlendirilmesi
Çay ve Kahve İkramı
Sertifika Töreni
xxvi
EK 4: Uzmanlık Sertifikası
xxvii
EK 5: Katılım Belgesi
xxviii
EK 6 A: Katılımcı Memnuniyet Anketi Türkçe
EĞİTİM DEĞERLENDİRME FORMU
Kararsızım
Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
...........................................................................................................
Katılıyorum
....../....../.......
Eğitimin Adı
Kesinlikle
Katılıyorum
Eğitimin Tarihi
(5)
(4)
(3)
(2)
(1)
Eğitim
Eğitim konuları beklentilerimi karşıladı.
Eğitim konuları eğitimin amacıyla ilgiliydi.
Eğitim sayesinde yeni bilgi, beceri/bakış açısı kazandım.
Eğitim sırasında eğitimi/konuları takip etmek kolaydı.
Eğitimde öğrendiklerimi iş/günlük hayatımda kullanacağımı düşünüyorum.
Eğitim içeriği anlaşılırdı.
Eğitimde verilen teorik bilgilerin pratik uygulamalarla desteklenmesi yeterliydi.
Eğitim süresi konular dikkate alındığında etkin planlanmıştı.
Eğitimin süresi yeterliydi.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Aktivite, Doküman ve Materyaller
Eğitimdeki aktiviteler eğitimin amacına uygundu.
Eğitimdeki aktiviteler konuların anlaşılmasına yardımcı oldu.
1
2
3
4
5
6
7
Eğitimde kullanılan ekipmanlar (tahta, bilgisayar, projeksiyon vb.) yeterliydi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar içerik açısından yeterliydi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar faydalıydı.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanlar günceldi.
Kullanılan (ve varsa dağıtılan) dokümanların malzeme ve baskısı kaliteliydi.
Eğitmenler
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Eğitmenler konulara hazırlıklıydı.
Eğitmen konulara hakimdi.
Eğitmen aktif katılımı teşvik etti.
Eğitmen eğitim süresini uygun biçimde kullandı.
Eğitmen sorular için yeterli zaman ayırdı.
Eğitmenin sorulara verdiği yanıtlar yeterliydi.
Eğitmenin kullandığı sunum teknikleri yararlıydı.
Eğitmenin anlatımı açık ve anlaşılırdı.
Eğitmen konuların anlatımında uygun örnekler verdi.
Eğitmen eğitim sırasında profesyonel yaklaşım sergiledi.
Organizasyon
1
2
3
4
5
Derslikler eğitim için eksiksiz biçimde hazırlanmıştı.
Dersliklerin temizliği yapılmıştı.
Yemekhane/yemeklerden memnun kaldım.
Şikayet ve önerilerim dikkate alındı.
Mola ve yemekler için verilen süre yeterliydi.
xxix
DİĞER GÖRÜŞLERİNİZ :
1. Eğitimde işlenmesini beklediğiniz fakat işlenmeyen konular nelerdir ?
2. Hangi konuların ve aktivitelerin bu eğitime eklenmesini istersiniz ?
3. Eklemek istediğiniz yorumlarınız varsa belirtiniz ?
xxx
EK 6 B: Katılımcı Memnuniyet Anketi Kırgızca
ОКУТУУ ПРОГРАММАСЫН БААЛОО ФОРМАСЫ
Орто даражада
макулмун
Макул эмесмин
Толугу менен
макул эмесмин
...........................................................................................................
Макулмун
....../....../.......
Окутуу программасынын аталышы
Толугу менен
макулмун
Окутуунун датасы
(5)
(4)
(3)
(2)
(1)
Тренинг
1 Тренингдин темалары кү тү ү лөрү мдү актады.
2 Тренингдин темалары окутуунун максаты менен байланыштуу.
3 Тренингден кийин жаңы билим, маалымат жана ой-пикирге ээ болдум.
4 Тренинг учурунда темаларды кабыл алуу жеңил болду.
5 Тренингде ү йрөнгөндөрү м жумушумда жана жашоомдо колдоном деп ойлойм.
6 Тренингдин мазмуну тү шү нү ктү ү болду.
Тренингде берилген теориялык маалыматтын практика менен айкалышуусу
7 жеткиликтү ү болду
Тренингдин убактысы темаларды эсепке алганда эффективдү ү
8 пландаштырылган.
9 Тренингдин убактысы жеткиликтү ү болду.
Окутуу иш-аракети, материалдар
1 Тренингдеги иш-аракеттер тренингдин максатына ылайыктуу болду.
2 Тренингдеги иш-аракеттер темаларды тү шү нү ү гө жардам берди.
Тренингде колдонулган керек-жарактар (такта, компьютер, проектор ж.б.)
3 жеткиликтү ү болду.
Kолдонулган жана таркатылган материалдар мазмуну жагынан жеткиликтү ү
4 болду.
5 Kолдонулган жана таркатылган материалдар пайдалуу болду.
6 Kолдонулган жана таркатылган материалдар актуалдуу болду.
7 Kолдонулган жана таркатылган материалдардын басылуусу сапаттуу болду.
Окутуучулар
1 Окутуучулар берилген темада даярдыгы бар.
2 Окутуучу коюлган темага ээ жана колдоно билди.
3 Окутуучу угуучулардын активдү ү катышуусуна маани берди.
4 Окутуучу тренинг убактысын ылайыктуу колдонду.
5 Окутуучу суроо-жооп ү чү н жеткиликтү ү убакыт бөлдү .
6 Окутуучунун суроолорго берген жообу жеткиликтү ү болду.
7 Окутуучу колдонгон презентация пайдалуу болду.
8 Окутуучу берген лекциялар тү шү нү ктү ү жана так болду.
9 Окутуучу темаларды тү шү ндү рү ү дө ылайыктуу мисалдарды берди.
10 Окутуучу тренинг учурунда профессионалдык мамиле жасады.
Уюштуруу
1 Аудиториялар тренинг ү чү н кемчиликсиз даярдалган.
2 Аудиториялар тазалыгы камсыз кылынган.
3 Тамактануучу жайдан жана тамактар канааттандыраарлык болду.
4 Нааразылыктарым жана сунуштарым эсепке алынды.
5 Кофе-брэйк жана тү шкү тамактануу убактысы жеткиликтү ү болду.
xxxi
БАШКА ОЙ-ПИКИРЛЕРИҢИЗ:
1.
Тренингде Сиз күткөн, бирок каралбай калган темалар кайсылар?
,
2. Кайсы темалардын жана иш-аракеттердин бул тренингге кошулуусун
каалайсыз?
3. Кошумча ой-пикириңиз бар болсо, белгилей кетиңиз?
xxxii
Download