‹leri Yafl Grubunda Görme Kayb›n›n Önemli Bir Sebebi: Yafla Ba¤l

Op.Dr. Nur AYRANCIO⁄LU
‹leri Yafl Grubunda Görme
Kayb›n›n Önemli Bir Sebebi:
Yafla Ba¤l› Makula
Dejeneresans›
Yafla ba¤l› makula dejeneresans› (YBMD) yafll›l›kla beraber makula bölgesinde görmeyi
sa¤layan fotoreseptör hücrelerin harabiyeti sonucunda, ilerleyici görme kayb›na yol açan
önemli bir göz hastal›¤›d›r.
Makula dejeneresans›, 55 yafltan
itibaren görülme s›kl›¤› giderek artan
hastal›k yafll› nüfüsa sahip ülkelerde
körlük nedeni olarak ön plana
ç›kmaktad›r. Halen genç bir nüfusa
sahip ülkemizde de nüfusun
yafllanmas›yla, yafla ba¤l› makula
dejenerasyonuna ba¤l› görme kay›plar›
artarak görülecektir. Her iki gözü de
etkileyen ve hastan›n ba¤›ms›z yaflama
yetene¤ini kaybettiren yafla ba¤l›
maküla dejeneresans›, s›kl›kla önce tek
gözde bafllar ve genellikle yavafl
seyreder. Bu nedenle hastalar›n önemli
bir bölümü, gözlerinden birisinin az
gördü¤ünü hastal›¤›n ileri evrelerde
fark edebilir. Görme yetisinin azalmas›
yafll›l›¤›n do¤al bir sonucu olarak
görüldü¤ü için hastalarca erken
dönemlerde belirtileri önemsenmeyen
ve toplumda fazla bilinmeyen hastal›k,
teflhis edildi¤inde ileri safhalarda
körlü¤e neden olmufl ve tedavi
edilebilir evreyi geçirmifl olabilir.
Hastalar›n ço¤u görsel flikayetler
oluncaya kadar sorunun fark›nda
de¤ildir, genellikle baflka bir nedenle
yap›lan göz muayenesinde tesadüfen
erken teflhis edilir. Hastalarda görmeyi
azaltan bu hastal›¤›n risk faktörlerini
ise; yafllanma, sigara, günefl-ultraviyole
›fl›nlar› ve genetik yap› oluflturur. ‹leri
yafl, ultraviyole ›fl›nlara maruz kalmak,
kal›t›m (genetik geçifl %20), cinsiyet
4
3
İSTANBUL’DA SAĞLIK
(kad›nlarda daha s›k), vitamin eksikli¤i,
hipertansiyon, fliflmanl›k, serum
lipidlerindeki yükseklik, sigara içilmesi
oluflturur.
Hastal›k erken safhalarda nadiren
görsel flikayete neden olsa da, zamanla
hastal›k ilerledikçe daha fazla görme
sorunu oluflur.
Makula dejeneresans›'nda hastal›k
ilerledikçe, renkleri daha soluk görme,
flekillerin daha büyük veya küçük
görülmesi, okuma s›ras›nda yaz›lar›
bulan›k görme, düz çizgilerin e¤ri
gözükmesi, bak›lan yerin veya cismin
ortas›nda bulan›k bir alan veya karanl›k
bir leke görülmesidir.
Yafla ba¤l› makula dejeneresans›
hastal›¤›n›n iki tipi vard›r; Kuru (atrofik)
tip ve yafl (eksüdatif) tip. Kuru tip
makula dejeneresans› hastalar›n
ço¤unlu¤unu oluflturmas›na ra¤men,
hastal›ktaki ciddi görme azl›¤›n›n en s›k
nedeni yafl tip maküla dejeneresans›d›r.
Yafl tip makula dejeneresans› (Resim:2)
olan hastalarda; retina alt›nda geliflen
yeni damar oluflumu ve zarlardan,
retinaya ve retina alt› dokulara s›z›nt› ve
kanama riski vard›r. S›z›nt›n›n uzun süre
devam etmesi ve kanamalar›n
tekrarlamas›yla retinadaki görmeyi
sa¤layan hücrelerin çal›flmas› bozularak
kal›c› görme kayb›na yol açar.
Göz bebe¤inin ilaçla büyütülmesini
takiben özel merceklerle yap›lan
oftalmoskopik muayenede, makulada
hastal›¤›n erken bulgusu olarak drusen
denen küçük, sar›-beyaz birikintiler ve
geç bulgusu olarak genifl retina
pigment epitel atrofisi veya koroidal
yeni damar ve membran
oluflumlar›ndan retina alt›na s›zan s›v›
veya kanama alan› görülebilir.
Kesin teflhis ve hastal›¤›n tipinin
tespiti, hastal›ktaki ilerlemeler ve
tedaviye cevab›n takibi öncelikle
fluoressein anjiyografi ile, gerekli
görülen vakalarda indosiyanin yeflili
anjiyografisi ve maküler OCT tetkikleri
ile yap›l›r.
Makula Dejeneresans›nda Tedavi
YBMD hastal›¤›n›n tedavisinde bugüne
kadar çeflitli yöntemler uygulanm›flt›r.
Kuru tip makula dejeneresans› için
henüz kesin bir tedavi mevcut
olmay›p, hastal›k saptanan hastalar yafl
tipe dönüflme riski oldu¤undan s›k
takip edilmelidir. Kuru tip makula
dejeneresans› hastalarda tedavi
yaklafl›m› antioksidan maddeler de
içeren vitaminlerin verilmesi ve görme
kayb›n›n çok ileri oldu¤u nadir
vakalarda retina pigment epiteli
dokusunun naklidir.
Yafl tip makula dejeneresans›nda
tedavisinde amaç görme kayb›n›
azaltmak ve mevcut görme keskinli¤i
düzeyini korumakt›r.
unl a r
Tedavi yöntemleri aras›nda flflu
s ay ›lab il ir;
1.Klasik laser fotokoagülasyon tedavisi
2.Fotodinamik tedavi
3.Transpupiller termal tedavi
4.Anti-VEGF (damar endoteli büyüme
faktörü) ajanlar›n göz içine
enjeksiyonu
5.Makula translokasyon cerrahisi
Makülaya belirlenmifl bir uzakl›ktaki,
s›n›rlar› anjiografik tetkiklerle iyi
belirlenebilen, koroid yeni damar
oluflumlar›nda konvansiyonel lazer
tedavisi halen uygulanabilmektedir
ancak bunlar olgular›n küçük bir
bölümünü oluflturur, günümüzde
birçok olguda fotodinamik tedavi
(PDT) ve Anti-VEGF ilaçlar›n göz içine
enjeksiyonlar›yla görme kayb›
progresyonu önlenebilmektedir.
Fotodinamik tedavi (PDT) lezyondaki
anormal damarlar›n tahribini, antiVEGF ilaçlar›n göz içine enjeksiyonlar›
ise yeni damar oluflumlar›n›
engellemeyi amaçlar. Oluflan yeni
damarl› zarlar›n cerrahi olarak
ç›kar›lmas› ve sa¤lam retina
bölgelerinin görme merkezine
kayd›r›lmas› (maküla translokasyonu)
s›k olmasa da baz› vakalarda
kulan›lmakta olan bir yöntemdir.
Her iki tip dejenerasyonda da, hastalar
klasik gözlükten fayda görmedikleri
durumda, yeterli yak›n ve uzak görme
için özel teleskopik gözlükler ve di¤er
yard›mc› optik cihazlardan
faydalanabilirler.
Yafla Ba¤l› Makula Dejenerasyonu
S›kl›¤›
Yafla ba¤l› makula dejenerasyonu
s›kl›¤› özellikle 65 yafl›ndan sonra
belirgin olarak artmakla birlikte, 50 yafl
ve üzerindeki herkesin kontrol
edilmesi gereklidir. Ayr›ca, ailesinde ve
yak›n akrabalar›nda YBMD olanlar,
obezite ve kan kolesterol düzeyi
yüksek bulunanlar, sigara al›flkanl›¤›
olanlar, hipertansiyon gibi kalp-damar
hastal›¤› olanlar hastal›k aç›s›ndan
yüksek risklidir. YBMD hastal›¤› olanlar
ise, düzenli olarak mutlaka en az y›lda
bir kez retina muayenesi olmal› ve “
kareli ka¤›t testi ” ile görme kalitelerini
günlük veya haftada birkaç kez kontrol
etmelidir. Sigaray› b›rakmak, beslenme
al›flkanl›¤›n› de¤ifltirerek sebze-meyve
a¤›rl›kl› g›dalara geçmek, günefl
›fl›nlar›ndan korunmak, mevcut risk
faktörlerinin tedavisine özen
göstermek görmenin korunmas›
yönünden gereklidir.
‹STANBUL’DA SA⁄LIK
4
4