G20 Zirvesi Nedir ve Niçindir?

advertisement
Çağdaş Düşünce
BD EKİM 2016
Dr. Öğüt Yazman
G20 Zirvesi
Nedir ve
Niçindir?
G
20 Zirve toplantılarının onbirincisi, geçen ay Çin’in Hangzhou şehrinde yapıldı. Dünya’nın
20 büyük ekonomisinin devlet ve
hükümet başkanlarının katıldığı
zirve toplantılarında, bu yıl da ortak
ekonomik ve uluslararası siyasal
sorunlar görüşülüp tartışıldı, çözüm
konusunda işbirliği olanakları
araştırıldı.
Devletlerarası yakınlaşmalar
ve zıtlaşmalar, Zirve toplantılarında daha belirgin bir biçimde
görünmektedir. Bu nedenle G20
zirvelerinde, ulusların birbirleriyle
ilişkilerinde yakın ve uzak dönem
55
BD EKİM 2016
için yön gösterici ipuçları belirmekte, bu özellik de toplantılara daha
çok önem katmaktadır.
ZİRVE TOPLANTILARI
Zirve toplantılarının varlığı,
Birleşmiş Milletler’in görev uygulamasındaki bir “topallaması”ndan
kaynaklanmaktadır. İkinci Dünya
Savaşı sonrasında ortaya çıkan bu
görkemli kuruluşun, değişen dünya
koşulları karşısında giderek uyum
sağlamaktan uzaklaştığı bilinmektedir. Veto hakkına sahip beş devletten birkaçının güç kaybetmeleri,
kendileri dışındaki kimi devletlerin
ise daha güçlü duruma gelmeleri,
çalışma temposunda bir dengesizlik
oluşturmaya başlamış, BM içinde
etkin bir çözüm bulunamaması ise,
durumu soruna dönüştürmüştü.1
1973 yılında gelişmiş beş
ülkenin maliye bakanları arasında
başlattığı yeni bir “diyalog biçimi”,
1975 yılından sonra zirve toplantıları olarak anılan daha geniş toplantılara dönüştü.
Bu toplantılar daha çok ülkenin,
üstelik devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki katılımlarıyla
gerçekleşmeye başladı.
1975’teki ilk zirve toplantısı
Paris yakınlarında Rambouillet’de
yapıldığında şu ülkelerin liderleri
katılmıştı: Fransa, Batı Almanya,
Japonya, İngiltere ve Amerika
Birleşik Devletleri. O yıl katılımcı
beş ülkenin sayısıyla, (G-5) adıyla
anılan bu zirveye daha sonra İtalya
ve Kanada’da alındı ve adı da doğal
olarak (G-7) oluverdi.
Ü
çüncü toplantıdan sonra “zirve”lere Avrupa Birliği adına
Avrupa Komisyonu Başkanı ve IMF
Başkanı davet edildi. Bir sonraki
toplantıya Rusya Federasyonu
Başkanı’nın da davet edilmesi nedeniyle zirvenin adı bu kez (G-8)’e
dönüştü.
Bütün bunlar, dünyanın önemli
sorunlarının çözümünde Birleşmiş
Milletler’in karşılaştığı güçlük ve
başarısızlıkları önlemek için, BM
dışında başvurulan
gayri resmi işbirliği görüşmeleri
olarak nitelendirilebilir. Bu yolla
ayrıca, Güvenlik
Konseyi dışında
kalmış iki önemli
devletin, Almanya
ve Japonya’nın,
Birleşmiş Milletler’in
karşılaştığı sorunlara
çözüm arandığı G7
toplantılarından biri
56
BD EKİM 2016
G20 Platformu’nun,
“sanayileşmiş ülkeler
ile yükselen pazarları
bir araya getirmeyi’’
amaçladığı belirtildi.
dünyaya “düzen ayarı yapılan” bu
toplantılara katılması sağlanmış
olmaktadır.
G20 PLATFORMU
1999 sonlarında yeni bir genişletmeye gidildi ve zirvenin adı G20
oldu.
Yapılan açıklamada “Bu
platformun, sanayileşmiş ülkeler
ile yükselen pazarları bir araya
getirmeyi’’ amaçladığı belirtildi.
“Küresel finans mimarisi’nin geliştirilmesi’’ öngörülüyordu.
G-7’ler ve daha sonra Rusya’nın
katılımıyla G-8’ler olarak da anılan
topluluğa yeni genişleme kararıyla
eklenen 10 devlet şunlardır:
Arjantin, Avustralya, Brezilya,
Çin, Hindistan, Güney Afrika, Güney Kore, Meksika, Suudi Arabistan
2015 yılında Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı G20 Antalya Zirvesi’ne
katılan liderler
ve Türkiye.
Daha sonra Endonezya
19. devlet olarak ve 20. olarak
Avrupa Birliği eklenerek
topluluk bugünkü G20 adına
sahip oldu.
G20 OLUŞUMUNUN
ÖZELLİKLERİ
1975 Rambouillet’de en
gelişmiş beş ülkeyle ve (G5) adıyla
temeli atılan zirveler devam ederken 1999’da G20 zirve oluşumu
açıklanmış ve ilk toplantısını 14-15
Kasım 2008’de Washington’da
yapmıştır.
Bir ortak bildiri ile toplantıya
davet edilen 10 ülke’nin seçiminde
diğerlerine danışıyor gibi yapsa da
ABD’nin önemli rolü ve tek seçici
olduğu bilinmektedir.
SSCB’nin dağılmasından sonra
süper tek güç konumuna gelen
ABD’nin böyle bir eğilim içinde
olduğunun çeşitli belirtileri görünmeye başladı. Birleşmiş Milletler’in
57
BD EKİM 2016
görev alanına giren kimi konuların
NATO’ya devredilmesi bunun en
önemli göstergesidir.
G20 Platformunun diğer bir
G8’in Hıristiyan
dünyasını temsil
eden bir kulüp
olduğu eleştirilerine karşı G20’de
Zen ve Hinduizm
ile birlikte İslam
da bulunmaktadır.
özelliği, G8’in Hıristiyan dünyasını
temsil eden bir kulüp olduğu eleştirilerine karşı G20’de diğer inanışlara da yer verilmesidir. G20’de Zen
ve Hinduizm ile birlikte İslam da
bulunmaktadır.
TÜRKİYE VE G20
G20’de Türkiye’nin yer alacağının öğrenilmesi ülkede memnunluk
yaratmış ve olumlu karşılanmıştı.
Türkiye’nin bu oluşumda iki
özelliği vardı: Türkiye, G20’ye
davet edilen gruptaki tek NATO
üyesidir. İkinci özelliği ise, Avrupa
Birliği’nin Gümrük Birliği içinde
olan ve Avrupa Birliği’ne katılmaya
tek aday ülke olmasıdır. Türkiye’nin
bir de şu özelliği vardır:
Türkiye, ilk başvurusundan bu
yana 50 yılı aşkın süre geçmesine
karşın, halen AB adayı sıfatı taşıyan
tek ülkedir.
2015 yılında Antalya’da yapılan
zirve toplantısına ev sahipliği yapan
Türkiye, 2016 toplantısı için görevi
Çin’e devretmişti. Dönüşümlü
olarak devam eden zirvenin 2017
yılı toplantısı Almanya’da, 2018
toplantısı Arjantin’de yapılacaktır.2 •
ogutyazman@butundunya.com.tr
1- Öğüt Yazman, “Birleşmiş Milletlerde Reform Gereği”
Bütün Dünya Aralık/2015
“Birleşmiş Milletler Aritmetiğinde 1=192 midir” Bütün
Dünya Ocak/2016
2- G20’ye yöneltilen eleştiriler, gündemindeki konular ayrı
bir yazımızın konusu olacaktır.
UMUT
PERS Sultanı iki adamı ölüme mahkûm etmiş. Sultanın atını ne kadar sevdiğini bilen
mahkûmlardan biri hayatını bağışlarsa, bir yıl içinde ata uçmayı öğretebileceğini söylemiş.
Kendini dünyadaki tek uçan ata binerken hayal eden Sultan bunu kabul etmiş.
Diğer mahkûm hayretle arkadaşına bakmış ve; “Atların uçamadığını biliyorsun. Nasıl
olup da böyle delice bir fikirle çıkabildin ortaya?” demiş
“Pek değil” demiş birinci mahkûm.“Kendime dört özgürlük şansı veriyorum;
Birincisi: Sultan bu yıl ölebilir. İkincisi: Ben ölebilirim. Üçüncüsü: At ölebilir. Dördüncüsü...
Belki ata uçmayı öğretebilirim.”
58
Download