Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos2017, s. 227-242 Özlem DUĞAN1

advertisement
Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos2017, s. 227-242
Özlem DUĞAN1
Emre Vadi BALCI2
Salih TĠRYAKĠ3
YABANCI UYRUKLU VE TÜRK ÖĞRENCĠLERĠNĠN ĠLETĠġĠM
BECERĠLERĠNĠN KARġILAġTIRILMASI: UġAK ÜNĠVERSĠTESĠ
ÖRNEĞĠ4
Özet
İletişim her meslekte olduğu kadar iletişim sektöründe çalışacak olan öğrenciler
açısından da önemlidir. İletişim becerileri yüksek olan kişilerin hayatta daha
başarılı olduğu yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur. Çalışma, Uşak
Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde okuyan yabancı uyruklu öğrenciler ile Türk
öğrencilerinin iletişim beceri düzeylerinin karşılaştırılması ve bazı değişkenler
arasındaki ilişkileri ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırma kapsamında
iletişim becerisini ölçmek için Korkut (1996) tarafından geliştirilen ve geçerlik ve
güvenirliği yapılmış İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeği (İBDÖ) ile
araştırmacılar tarafından oluşturulan anket soruları kullanılmıştır. Anket yöntemi
ile veriler toplanmıştır. 100 yabancı uyruklu ve 100 Türk öğrenciye sorular
yöneltilmiş ve elde edilen veriler SPSS 22 programında değerlendirilmiştir.
Çalışma sonucunda öğrencilerin % 86'sının okudukları bölümden memnun
oldukları, Türkiye vatandaşı öğrencilerin, yabancı uyruklu katılımcılara nazaran
okudukları bölümden daha memnun oldukları ve bu durumun cinsiyete göre
değişkenlik göstermediği, cinsiyetine göre zorlandıkları derslere ilişkin anlamlı
farklılaşma bulunmadığı, Türkiye vatandaşı öğrencilerin 7,57 aritmetik gibi yüksek
bir ortalama değeriyle yabancı uyruklu katılımcılara (̅= 3,90) nazaran okudukları
bölümdeki derslerde zorlandıkları, Türkiye vatandaşı öğrencilerin 4,06 aritmetik
1
Yrd.Doç.Dr., Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi, Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü,
ozlem.dugan@usak.edu.tr
2
Yrd.Doç.Dr., Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi, Yeni Medya Bölümü, emre.vadi@usak.edu.tr
3
Yrd.Doç.Dr.,Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, tryk.s@hotmail.com
4
Bu çalışma, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi evsahipliğinde düzenlenen II.Uluslararası Sosyal
Bilimler Sempozyumu'nda sunulmuştur.
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
ortalama değeriyle, yabancı uyruklu katılımcılara ( ̅= 3,52) göre iletişim becerileri
noktasında daha başarılı oldukları, kadın öğrencilerin 3,93 aritmetik ortalama
değeriyle,erkek katılımcı öğrencilere (̅= 3,71) göre iletişim becerileri noktasında
farklılaştıkları ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: İletişim, iletişim becerisi, Yabancı uyruklu ve Türk öğrenciler
COMPARĠSON OF COMMUNĠCATĠON SKĠLLS OF FOREĠGN
STUDENTS AND TURKĠSH STUDENTS: SAMPLE OF USAK
UNĠVERSĠTY
Abstract
Communication is also important in terms of students who will work in the
communication sector as well as in all professions. Studies has shown that people
with high communication skills are more successful in life. The study was
conducted to compare the level of communication skills of foreign students and
Turkish students studying at Uşak University Faculty of Communication and to
reveal the relationship between some variables. In order to measure communication
skills, validity and reliability proven questionnaires were used which were
developed by Korkut (1996) of Communication Skills Assessment Scale (IBSQ)
and researchers' questionnaires. Data were collected by questionnaire method. 100
foreign national and 100 Turkish student questions were asked and the obtained
data were evaluated in the program of SPSS 22. As a result of the study, 86% of
the students were satisfied with the department they study, Turkish citizens were
more satisfied than the foreign national students, and this result did not vary
according to the sex, and there were no significant differences regarding the
courses where they were hard at by gender, and Turkish citizen students with a
high arithmetic mean as 7,57 had more difficulties than foreign students ( ̅= 3,90)
at classes, and the Turkish students with the arithmetic mean of 4.06 were more
successful skills than the foreign national participants (x = 3,52) at the point of
communication, and it was found that the female students with 3,93 arithmetic
mean differed from the male participant students (x = 3,71) according to the
communication ability.
Key words: Communication, communication skills, Foreign students and
Turkish students
GĠRĠġ
Sosyal bir varlık olan insan yaşamını devam ettirebilmek için iletişim kurmak
zorundadır. İnsanlar iletişim kurarken çevrelerinden etkilenir ve çevreyi de etkilerler. Bu
etkileme ve etkilenme sürecinde önemli olan sağlıklı ve doğru iletişim kurabilmektir.Yerinde ve
doğru kurulan iletişim ile insan başarılı olur. İletişimin sağlıklı işlemediği ortamlardan başarı
beklemek mümkün değildir. Özellikle öğrencilerin eğitim-öğretimde daha etkili olabilmek için
çevreleri ile iletişim kurmaları gerekir. Öğrencilerin iletişim becerilerinin iyi düzeyde olması
başarılı olmaları açısından önemli olmaktadır.
İletişim becerileri gelişmiş bir birey, kendini karşısındaki insanlara doğru ifade edebilme ve
onları doğru anlama olanağı bulacaktır (Gölönü ve Karcı 2010: 124). Bu durum kişinin
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
228
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
yaşamını kolaylaştıracak, hayatta başarılı olmasını sağlayacaktır. Etkili iletişim becerileri, her
türlü insan ilişkisinde ve her türlü meslek alanında ilişkileri kolaylaştırıcı rol oynamaktadır. Her
bireyin yaşamında önemli bir yeri olan iletişim kişilerarası etkileşimin temelini oluşturmaktadır
(Kumcağız vd. 2011: 50). Özellikle iletişim fakültesinde okuyan ve mezun olduktan sonra
iletişim sektöründe çalışması beklenen öğrencilerin iletişim becerilerinin yüksek olması hayati
önem taşımaktadır. Öğrencilerin meslek hayatında başarılı olmaları için etkili iletişim kurmanın
yöntemlerini bilmeleri gerekir. Ancak sağlıklı ve doğru iletişim bazı durumlarda
gerçekleşmeyebilir. İletişim engelleri olarak ortaya konulan, fiziksel, psikolojik, sosyoekonomik faktörlerin yanı sıra dil engelleri, kültürel farklılıklar, çevre ve iletişim ortamının
yapısı gibi pek çok faktör iletişimi sekteye uğratabilir. Bu faktörlerden biri de dildir. İletişim
kurabilmek için dili en iyi şekilde kullanmak hayati önem taşımaktadır. İnsanların
iletişimlerinde kullandıkları en önemli araçlardan biri hiç şüphesiz dildir. Bu nedenle iyi bir
iletişim kurabilmek için dili en iyi şekilde kullanmak gerekir. Türkiye'ye yurtdışından gelen
öğrenciler öncelikle TÖMER'de Türkçe öğrenmekte ardından kazandıkları fakültede
eğitimlerine devam etmektedirler. Her yıl sayıları artan yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye'de
daha kaliteli eğitim almaları ve kendilerini mesleki anlamda geliştirmeleri açısından Türkçeyi
iyi öğrenmeleri derslerdeki başarı düzeylerini de yükseltecektir. Bu çalışma yabancı uyruklu
öğrenciler ile Türk öğrencilerin iletişim becerilerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.
Çalışma kapsamında iletişim beceri düzeyi yaş, cinsiyet, yabancı uyruklu öğrenci ile Türk
öğrenci arasındaki farklılıklar ve aralarındaki ilişki ortaya konulmuştur. Uşak Üniversitesi
İletişim Fakültesi'nde lisans düzeyinde okuyan öğrencilerle sınırlandırılan çalışmada 100
yabancı uyruklu ve 100 Türk öğrenciye sorular yöneltilmiştir. Hazırlanan anket soruları iletişim
becerileri ölçeği dışındaki sorular 2 akademisyen tarafından incelenmiş, daha sonra anket
üzerinde düzeltmeler yapılmıştır. Düzeltmelerden sonra anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler
SPSS programında değerlendirilmiş ve bulgular yorumlanmıştır. Çalışma 2 farklı grubun
değerlendirilmesi açısından önemlidir. Söz konusu çalışma ile iletişim fakültesinde okuyan
öğrenciler açısından iletişim becerisinin önemi ortaya konulmuş olacak ve yabancı uyruklu
öğrencilerin iletişim becerilerini geliştirmek için yol gösterici olacaktır. Çalışmanın yabancı
uyruklu öğrencilerin iletişim becerileri düzeylerine dikkat çekmek bağlamında literatüre bir
katkı sağlayacağı da düşünülmektedir.
1. ĠletiĢimin Tanımı ve ĠletiĢim Becerileri
İletişim, duygu, düşünce veya bilgilerin başkalarına aktarılmasıdır. İletişim sözcüğü
Latince "communicare" kökünden gelmektedir. İletişim haberleşme ve bildirişim sözcükleriyle
tanımlanmaktadır (Baltaş 2000:19). Communicate kavramının kökeni, ortaklaşa ya da ortaklık
kurma demek olan Latince "communis" kavramından gelmektedir. Bu bağlamda iletişimin
oluşabilmesi için kişiler ya da gruplar arasında karşılıklı bir şeylerin aktarılması sonucu
etkileşimin ya da paylaşımın olması gerekmektedir (Gökçe 2006:8). İletişim, bilginin,
semboller, işaretler, davranışlar, mimikler gibi unsurlarla bir yerden bir başka yere aktarılması
sürecidir (Budak 2005:390). İletişim, bir birimden çıkan bilginin, haberin karşı birime ulaşması,
karşıda bir etki uyandırması ve bunun ilk birime geri dönmesidir (Köknel 2005:35). İletişim bir
süreç içerisinde gerçekleşmektedir. Bu süreçte bireyin iletişim kurmasında bir amaç ortaya
çıkmaktadır. Birey çevresiyle bir amaç için iletişim kurmaktadır.
İnsanlar başkalarıyla bir arada olabilmek, onları anlayabilmek, kendilerini anlatabilmek ve
etkileyebilmek yani, toplumsallaşabilmek için iletişim kurarlar. İletişim bireylerin kendini ifade
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
229
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
edebilme ve kendilerini dinletme gereksinimlerinin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır (Gürgen
1997:5). Birey bir amaç için iletişim kurmaktadır. İletişim kurarken ise kişinin konuşulandan ne
anladığı veya algıladığı da önemlidir.
İletişimde genel ilke, kişinin ne söylediğinin değil, bunu karşıdakinin nasıl algıladığı ve
yorumladığıdır. Her şeyden önce, amaç doğrultusunda iletişimin ya da anlaşmanın sağlanması
açısından her iki tarafın anlaşılır bir dil kullanması şarttır. İletişimde bulunan her ferdin bu genel
amacın yanı sıra bir de daha özel ve özgün bir amacı (niyeti) vardır. Çünkü kişi, konuşmasını
belli bir amaç doğrultusunda gerçekleştirmektedir (Gökçe 2006:15-18). Birey için iletişimin
temel amacı, kendisi ile çevre arasında başlangıçta kendisi yönünde olumsuz olan ilişkiyi
etkileyebilmek, yönlendirebilmek, başka bir ifadeyle, kendisini güçlü kılabilmeyi
sağlayabilmektir. Bu bağlamda iletişim, insanın çevresi ve kendi yaşamı üzerinde etkin ve
belirleyici olabilme çabasını ortaya koyar. Bireyin bu çabasının ardında başkalarından hemen ya
da sonraki bir zamanda kendi isteklerine uygun yanıtlar, tepkiler alabilme beklentisi yatmaktadır
(Zıllıoğlu 2003:12-13). İnsanların birbirleri ile iletişim kurmak için birçok amacı
bulunmaktadır. Temel olarak bilgi almak ve bilgi vermek asıl amacı oluşturmaktadır. Fakat
bunların yanında kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak birçok amacı da bulunmaktadır. İnsanların
iletişim kurmak için sayılamayacak kadar çok nedeni vardır (Özodaışık 2009: 33) iletişim
kurmada amaçlar dört başlık altında toplanmıştır:
 Tanıma; insanlar daha önceden tanıdığı kişilerle iletişimde bulunurlar.
 Çekici bulma; insanın içerisinde çekici bulduğu kişiye karşı daha çok iletişim kurma isteği
olmaktadır
 Zorunluluk; bazen kişiler işlerini halledebilmek için diğerleriyle iletişim kurmak zorunda
kalır.
 Benzer özelliklere sahip olma; ilgi alanları birbirine yakın olan bireyler iletişime daha kolay
geçmektedirler.
İletişim kurarken amacı gerçekleştirmek için sağlıklı iletişim kurmak gerekir. Karşıdaki kişiye
doğru ifadelerle kişinin kendisini doğru ifade etmesi gerekir. Bu aşamada iletişim becerileri
ortaya çıkmaktadır.
İletişim becerilerinin geliştirilmesi, aile, iş ve okul hayatında başarılı olmak için önemli ve
gereklidir. Bu nedenle iletişim becerilerini kazandıracak grup çalışmaları yapılabilir. İletişim
grubu yaşantısı, bireylerin sözel ve sözel olmayan mesajları daha iyi anlamalarına, iletişime
ilişkin engelleri daha iyi tanımalarına ve daha sağlıklı doyurucu ilişkiler kurmalarına yardımcı
olabilmektedir (Özerbaş vd. 2007:125-126). İletişim becerisi bireyin yaşamında da kolaylaştırıcı
bir etken olarak yerini alır. (Kumcağız vd. 2011:50) etkili iletişim becerileri, her türlü insan
ilişkisinde ve her türlü meslek alanında ilişkileri kolaylaştırıcı rol oynamaktadır. Meslek
sahiplerinin iletişim becerileri onların başarılarını etkilemektedir.
İletişim becerisi, iletilerin uygun iletişim aracı ile gönderilmesi, bu araca uygun şekilde
kodlamanın yapılması, iletilerin yapılarına dikkat edilmesi olarak ifade edilebilir. Başka bir
ifadeyle iletilerin kaynak tarafından istenilen yapıda alıcıya ulaştırılabilmesi iletişim becerisine
bağlıdır (Yüksel 2009:11). İnsan, iletişimde çeşitli sebeplerden dolayı her zaman başarılı
olamamaktadır. Günlük hayatta iletişim konusunda karşılaşılan problemlerin başında, doğru
dinleme alışkanlığının kazanılmamış olması gelmektedir. Başarılı bir iletişimde en önemli olan
anlayabilmektedir. İyi bir dinleyici olabilmek için insanların bilinçli bir çaba harcaması ve
ortama uygun yeni beceriler geliştirmesi gereklidir (Yıldırım 2007:38). Okullarda başlı başına
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
230
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
bir iletişim etkinliği olan eğitimin sağlıklı bir biçimde gerçekleşmesi, özellikle öğretim
elemanlarıyla öğrenciler arasındaki iletişimin gerçekleşmesini gerektirir (Bolat 1996:75).
İnsanların iletişimlerinde kullandıkları en önemli araçlardan biri hiç şüphesiz dildir. Bu nedenle
iyi bir iletişim kurabilmek için dili en iyi şekilde kullanmak gerekir.
2. ĠletiĢim Sürecinde KarĢılaĢılan Engeller
Her birey, doğduğu andan itibaren iletişim kurmaya başlasa da her zaman bu iletişimin
etkili olduğu ifade edilemez. Karşılıklı mesaj alışverişinde ortaya çıkan hatalar, duygu, düşünce
ya da bilgilerin doğru iletilememesi anlamına gelmektedir. İletişim eylemi, süreç içindeki
öğelere gereken önem verilmeden yapıldığında, insanların birbirlerini anlamalarında büyük
aksaklıklara yol açmaktadır. Bu durum, bireylerin kendilerini amaçladıkları gibi ifade
edememeleri ya da karşılarındaki kişiyi doğru anlamamaları ile sonuçlanmaktadır (Demirci
2002:2). İletişimin sağlıklı olmadığı durumlarda insanlar kendilerini yalnız, dışlanmış veya
mesleki yaşamlarında bulabilirler. Kişilerarası beceriler öğrenilemezse ilişki için önemli olan
üretkenlik ve memnuniyet kaybolmaktadır (Çetinkaya ve Alparslan 2011: 367). İletişimin
oluşabilmesi için yalnızca gönderim-alım yani ileti alışverişi yeterli değildir. İletişimin
oluşabilmesi karşılıklı olarak verilen ve alınan iletilerin birbiri ile ilişkili olması gerekir
(Cüceloğlu 2004: 69). Bireyin iletişim kurmak için bir amacı olsa da bu bazen çeşitli nedenlerle
iletişim istenildiği gibi ilerlemez. İletişim sekteye uğrar ve belirli bir süre sonra da kopma
noktasına gelir (Gölönü ve Karcı 2010: 124). İletişim engelleri, bir mesajın verilmesini ve
alınmasını olumsuz yönde etkileyen engellerdir (Tutar ve Yılmaz 2005: 71). İletişim sürecinde
iletişimin gerçekleşmesini ya da başarıyla devam etmesini engelleyen birçok faktör vardır.
Bunlar arasında fiziksel, teknik, psikolojik ya da sosyal ve örgütsel, kültürel ve dil farklılıkları,
statü farklılığı, cinsiyet farklılığı, iletinin ve iletişim taraflarının yapısı, konuşma ve ifade
güçlükleri gibi faktörler sayılabilir (Sabuncuoğlu ve Gümüş 2008:175; Gökçe 2006: 61).
İletişimi engelleyen ya da iletişimin gerçekleşmesini güçlendiren bu faktörler, şu şekilde
sıralanabilir:
 İletinin veya iletişim taraflarının yapısından kaynaklanan sorunlar,
 Dil engelleri,
 Rol ve statü farklılıklarından kaynaklanan problemler,
 Cinsiyet farklılıklarından kaynaklanan sorunlar.
Yukarıda sayılan iletişim engelleri dışında iletişim için kullanılan kanalında etkisi
bulunmaktadır.
İletişimde uygun kanal ve aracın seçilmesi, mesajların tam ve doğru olarak iletilmesini
sağlamak açısından önemlidir. İletişim kanallarının yetersiz olması, iletişim teknolojisindeki
hızlı gelişmeler ve örgütlerin bu teknolojiye zamanında ayak uyduramaması gibi sorunlar,
iletişim sürecinin sağlıklı işlemesini engellemektedir (Tutar 2003:76). Mesajın kodlanmasından,
mesajın çözümlenme aşamasına kadar, iletişimin kötü işlemesine veya tümüyle engellenmesine
neden olan her şey gürültü olarak ifade edilmektedir (Bayrak 1995:104). Gürültü iletişimi
engelleyen önemli etkenlerden biridir.
İletişim sürecine katılan bireylerin kendi kişisel özelliklerinden kaynaklanan etkenlerde iletişimi
olumsuz yönde etkilemektedir. Bu engel ve bozukluklar, bireylerin sahip oldukları duygu,
düşünce ve değer yargılarından, onların amaçları, tutum ve davranışları, düşünce çerçeveleri,
iletişimin konusunda duydukları ilgiye, algılama ve dinleme becerilerinden içinde yetiştikleri
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
231
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
sosyo-kültürel ortamın farklılığına kadar geniş bir yelpazeye sahip olmaktadır (Türkmen
2000:19). Bireysel engellerin ilki algı, duygu, heyecan, yargı ve saplantılardır. İletişim
başlamadan önce bireyin kafasında bir yargı oluşursa, iletişim başarısız olur. Farklı özgeçmiş
veya bilgilere sahip olan insanlar iletişimi farklı şekillerde yorumlayabilirler (Geçikli
2004:114). Bireyin kendisi hakkındaki imajı da iletişimi algılama biçimini etkilemektedir.
Bireyin kendisi hakkındaki imajı, iletileri anlamlandırma sürecini büyük ölçüde belirlemekte ve
şekillendirmektedir. Kendine güveni olmayan ve kendisi hakkında olumsuz bir imaja sahip olan
alıcı, algıladığı her türlü ileti anlam boyutlarını, kendisinin olumsuz imajını kanıtladığı veya
desteklediği yönünde yorumlayacaktır (Gökçe 2006: 62). Bu da iletişim sorunlarına neden
olacaktır.
İçerik bazında karşılıklı anlaşamama, amaçlanan dil eyleminin iletişimde bulunanlar tarafından
yanlış veya değişik yorumlanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu da, farklı dil kültürüne sahip
olma, aynı dil kültürüne sahip olup da değişik sosyal çevrelerden gelme veya az işitme ve hiç
işitmeme yani dinleme ve algılama yetersizliği gibi fizyolojik nedenlerden kaynaklanabilir
(Gökçe 2006:65). İletişimde dinleme ve algılama yetersizliğinden kaynaklanan en önemli
sorunlar; atlama, savsama, çarpıtma ve aşırı anlam yüklemedir. Atlama, iletinin bazı bölümlerini
algılamamaktır. Bu durumda hedef, iletiyi bir bütün olarak kavrayamaz, yalnızca
kavrayabildiklerini alır ve diğerlerini atlar. Çarpıtmada, hedef iletinin anlamını değiştirme
yoluna gider. Bu durumda hedef, iletinin bazı kısımlarını atlayarak ya da çarpıtarak, onun
aslından farklı biçimde kodunu açar. Özellikle, önyargılı değerlendirmelerde ve dedikodu
üretiminde, çarpıtma yöntemi çok yaygın bir kullanım alanı bulmaktadır. Aşırı anlam
yüklemede ileti, hedefin algılayabileceğinden daha fazla anlam taşır ve bu nedenle hedef bu
durumu kavrayamaz. Bu açıdan aşırı anlam yükleme durumunda hedef hem atlama hem de
çarpıtma yaparak iletişimin akışını olumsuz yönde etkilemektedir (Tutar ve Yılmaz 2002: 77).
İletişim engellerinden biri de dil sorunudur. Dil insanların meramlarını anlatmak içim
kullandıkları sesli işaret sistemi olarak ifade edilir (Banguoğlu 1974:9). Dil insanın temel
simgesi olup, gerçekliğin bir parçasını temsil etmekte, ya da ona gönderme yapma işlevini
görmektedir. Gerçeklere simgelerle yaklaşıldığı, neyin görüleceği, neye dikkat edileceği ve nasıl
yorumlanacağı simgelere göre yapıldığı düşünülürse, dilin iletişimde bulunmayı, dolayısıyla
kültürle bütünleşmeyi sağlayıcı rolü vardır. Bu bağlamda dil, iletişimi sağlayan, onu
şekillendiren ve yönlendiren bir olgudur (Sarıbay 1994:87). Dili oluşturan kelimeler ve
cümleler, yöneltildikleri kimselerin bilgi, deneme ve düşüncelerinin etkisinde anlam kazanır.
Ama karmaşık bir şekilde kullanılırsa, bir iletişim engeline dönüşebilmektedir (Erdoğan
2002:123). Dil güçlüğü, alıcının mesajın anlamını olduğundan farklı algılamasından
kaynaklanan bir iletişim engelidir. Algılamadaki seçicilik bazı mesajların veya mesajın bir
kısmının bilerek veya bilmeyerek algılanmaması ile ilgilidir (Uztuğ 2009:210). Seth ve Seth
(2009: 37) iletişim engellerinin ortadan kaldırılmasına yönelik dilim anlaşılır biçimde
sadeleştirilmesi, duygularını kontrol edilerek anlatılmak istenenin nötr bir şekilde ifade
edilmesi, etkili bir dinlemenin gerçekleştirilmesi, dinlendiği ve anladığına dair geri bildirimde
bulunulması gerektiğini ifade etmektedir.İletişim engellerinin üstesinden gelmek için bireysel
beceriler de önemli rol oynamaktadır.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
232
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
Tablo 1: ĠletiĢim engelleri ve üstesinden gelme Ģekilleri
Engeller (Bireysel)
Giderme Yolu
Kişilerarası Dinamikler
Aktif dinleme
Kanalla ve ortam
Uygun kanal seçimi
Semantik
Başkalarının bakış açısına yönelik bilgi
Uyumsuz ipuçları
Kolaçan ederek yönetme (MBWA)
Örgütsel
Güven Ortamı
Statü ve güç faklılıkları
Resmi kanalların gelişimi ve kullanımı
Bölüm gereksinimleri ve hedefler
İletişim gereksinimlerini karşılayacak şekilde örgüt
Göreve uymayan iletişim ağı
veya grup yapısını değiştirmek
Resmi kanalların eksikliği
Resmi ve gayri resmi çoklu kanalların teşviki
Kaynak: Daft, vd., 1998: 497.
En önemli bireysel beceri aktif dinlemedir. Aktif dinleme, soru sorma, ilgi gösterme ve ara sıra
doğru yer ve zamanda konuşmacının sözünün arasına girerek konuşmacıyı onaylamaktır. Aktif
dinleme aynı zamanda iletişim zincirini tamamlamak için göndericiye feedback yani
geribildirim sağlar. Ayrıca bireyler mesajlar için uygun kanal seçmelidir. Karmaşık mesaj yüz
yüze veya telefonla görüşme gibi zengin kanallar aracılığıyla gönderilmelidir. Göndericiler ve
alıcılar, birbirlerinin görüşlerini anlamak için özel bir çaba harcamalıdırlar (Geçikli 2004: 115116). Dinleme yetersizliğinden kaynaklanan engelin aşılması için, konuşmacıyı dinleme
arzusunda olduğunu göstermek, konuşmamak ve verilen mesajla ilgilenmek, başka şeylerle
meşgul olmamak, sessiz bir ortam yaratmak, gürültüyü izole etmek, kendini konuşmacının
yerine koymak ve ona anlayış göstermek, konuşmayı kesmemek, sabırlı olmak ve kelimelerden
yanlış anlam çıkarmamak, tartışma ve eleştirilerde yumuşak olmak, çatışma ve kavgalardan
kaçınmak, konuşmacıyı teşvik etmek için soru sormak, onun konuyu daha da geliştirmesine
yardım etmek (Eren 2001: 369) ve kaynak kişi tarafından mesajı yalın, anlaşılır,
kişiselleştirmeden, ilgi çekici bir anlatımla sunmak gerekmektedir.
Yabancı uyruklu öğrencilerin bu anlamda iletişim kurarken dil güçlüğü yaşadığı söylenebilir.
Yabancı uyruklu öğrencilerin yaşadığı zorluklardan biri de kimlik ve kültürel çatışmadır.
Dil sadece bir kültürün bireylerinin fikirlerini, duygularını, bilgi birikimlerini paylaşmaya
yaramaz aynı zamanda kültür aktarımında da en temel yollardan biridir (Samovar vd. 2010: 26).
Birbirinden tamamen farklı bireyleri uyumlu bir grup haline getirmek için kültüre ihtiyaç vardır
ve böylelikle inançlar, değerler ve topluluğun etkinlikleri gelişebilir. Bu sebeple dil ve kültür
birbirinden ayrılamaz (Samovar vd. 2010: 228). Dil, kültürü oluşturan önemli öğelerden biri
olmakla birlikte aynı zamanda kültürün devamını sağlayan en önemli taşıyıcılarından biridir.
Konuşulduğu toplumun düşünce yapısını da en iyi anlatan yine dildir. Dil, ait olduğu toplumun
düşünce biçimini yansıtan bir araçtır. Dil, toplumla birlikte geliştiği için yabancı bir dile hakim
olabilmenin ilk şartı o toplum gibi düşünebilmektir (Er 2006: 2). Bireyler, dili yeterince
kullanamadıkları takdirde uyum sorunu yaşayacakları gibi psikolojik olarak da kendini
yeterince ifade edemeyen bireyler, sosyal davranışları sırasında sorun yaşamaktadırlar
(Karaoğlu 2007:27). Kültürleşme, yabancı bir ülkede bulunan bir kimsenin içinde bulunduğu
kültürü de değiştirecek biçimde kendi kültürel tutumlarını ve davranışlarını yeni kültüre uyumlu
hale getirme sürecidir (Gülnar ve Balcı 2010: 452). Kağıtçıbaşı (2010: 371) kültürleşmenin
“grupların ve/veya bireylerin kültürel temas durumlarında uyum sağlaması anlamına” geldiğini
ifade etmektedir.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
233
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
Kültürel uyumu sağlamanın yollarından biri de kültürün ana aktarıcısı konumundaki dili iyi
kullanabilmekten ve karşıdakine dille birlikte kültürü aktarabilmekten geçmektedir (Güleç ve
İnce 2013: 97). Yabancı ülkelerden yükseköğrenim için gelen öğrenciler için farklı bir eğitim
sistemi, farklı kültürde yaşama, Türkçeyi yeterli konuşamama, ekonomik problemler onların
üniversiteye ve çevreye uyumlarını zorlaştırmakta ve akademik başarılarını da etkilemektedir
(Özçetin 2013: 3-4). Dili yeterince rahat kullanabilen bireyler derslerini rahat anlayabilir,
konuya göre iyi iletişim kurabilir, başarı sağlayabilir, kendisine olan güven duygusu gelişir ve
öğrenime ve yaşama genel ve sosyal uyum sağlaması kolaylaşabilir (Özçetin 2013:83). Yapılan
araştırmada, Öğrenciler, Türkiye'de öğrenim görürken çok fazla zorluk yaşamamakla birlikte en
çok sınıf tartışmalarına katılmakta güçlük çekmektedirler. Öğrenciler ders danışmanlarının en
çok Türk öğrencileri onlarla iletişim kurmaya teşvik etmelerine ihtiyaç duymaktadırlar. Bu
sonuca göre, öğrenciler her ne kadar sınıf ortamını destekleyici ve dostça bulsalar da Türk
öğrencilerle yeterli iletişim kuramadıklarını düşünmektedirler (Şen 2008: 77). Yapılan bir başka
çalışmada öğrencilerin öğrenimleri sırasında dil, telaffuz, burslar, eğitim sistemi, sınıf yönetimi,
resmi işlerde zorluk çektikleri ortaya çıkmıştır (Traş ve Güngör 2011: 268-269). Yabancı
uyruklu öğrencilerin iletişim becerilerinin yüksek olması derslerinde olduğu kadar meslek
hayatlarında da başarılı olmalarını sağlayacaktır. İletişim becerisi yüksek olan yabancı uyruklu
öğrencilerin çevreye uyumu da kolay olacaktır.
3.Yöntem
Çalışmanın evrenini Uşak Üniversitesi'nde okuyan öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemi ise
Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde okuyan 100 yabancı uyruklu öğrenci ile 100 Türk
öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada basit tesadüfi örneklem ve veri toplama aracı olarak anket
seçilmiştir. Çalışmada, Korkut (1996) tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirliği yapılmış
olan "İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği" (İBDÖ) kullanılmıştır. Ölçek 5'li likert tipi
ölçektir ve 25 sorudan oluşmaktadır. Ölçek "her zaman(5), sıklıkla (4), bazen (3), nadiren (2) ve
hiçbir zaman (1)" olmak üzere derecelendirilmiş seçeneklerden oluşmaktadır (Korkut 2005:
144-145). Bu beşli likert ölçeği ile hazırlanan anket sorularının yanı sıra ve öğrencilerin
demografik özelliklerini belirlemek amacıyla kişisel bilgi formu hazırlanmıştır. Elde edilen
veriler SPSS 22 programıyla değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmada yabancı uyruklu öğrenciler
ile Türk öğrencilerinin iletişim becerilerinin farklılık gösterip göstermediğini belirlemek ve
iletişim becerisinin bazı değişkenler arasındaki ilişkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.
Çalışma iletişim fakültesinde okuyan öğrencilerin iletişim becerilerini belirlemek açısından
önemlidir.
4.Bulgular
Çalışma için Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde okuyan 100 yabancı uyruklu öğrenci ile
100 Türkiye vatandaşı öğrenci seçilmiştir. Katılımcıların % 61,5 (n=123) erkek ve % 38,5
(n=77) kadın öğrencilerden oluşmaktadır. Öğrencilerin yaş dağılımında % 56 (n=112) 21-24 yaş
aralığında, % 38 (n=76) 17-20 yaş aralığında, % 0.5 (n=10) 25-28 yaş aralığında % 0.1 (n=2)
29-32 yaşında aralığındaki öğrencilerden oluşmaktadır.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
234
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
Tablo 2: Katılımcıların YaĢadığı Ülkelerin Dağılımı
Yaşadığı Ülke
Azerbaycan
Sayı
Yüzde
Geçerli Yüzde
58
% 58
% 58
Türkmenistan
Suriye
Kazakistan
Somali
Bulgaristan
Yemen
Fransa
Gürcistan
Özbekistan
Kırgızistan
Uganda
Kenya
Belçika
Toplam
18
5
4
3
2
2
2
1
1
1
1
1
1
100
% 18
%5
%4
%3
%2
%2
%2
%1
%1
%1
%1
%1
%1
% 100
% 18
%5
%4
%3
%2
%2
%2
%1
%1
%1
%1
%1
%1
% 100
Çalışmaya katılan öğrencilerin % 50’si (n=100) yabancı uyruklu öğrencilerden seçilirken, diğer
% 50’si (n=100) Türkiye vatandaşı öğrencilerden oluşmaktadır. Anket çalışmasına katılan
yabancı uyruklu öğrencilerin, % 58’i (n=58) Azerbaycan’dan, % 18’i (n=18) Türkmenistan, %
5’i (n=5) Suriye’den ve % 4’ü (n=4) Kazakistan olmak üzere sırasıyla Tablo 2’de yer
almaktadır.
Tablo 3: Okudukları Bölümün Dağılımı
Okuduğu Bölüm
Sayı
Yüzde
H.İ.&Reklamcılık
Yeni Medya
Gazetecilik
Radyo, TV&Sinema
Toplam
118
18
34
30
200
% 59
%9
% 17
% 15
% 100
Geçerli
Yüzde
% 59
%9
% 17
% 15
% 100
Araştırmaya katılan Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerinin % 59’u (n=118) Halkla
İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü'nden, % 17’si (n=34) Gazetecilik Bölümü'nden, % 15'i (n=30)
Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü'nden ve % 9’u (n=18) ise Yeni Medya Bölümü'nden
çalışmaya katılmıştır.Bölüm dağılımında uyruklara bakıldığında, Halkla İlişkiler ve Reklamcılık
Bölümü'nde % 51,7 (n=61) yabancı uyruklu, % 48,3 (n=57) Türk öğrenci toplam 118
öğrenciden oluşmaktadır. Gazetecilik bölümünde % 44,1 (n=15) yabancı uyruklu, % 55,9
(n=19) Türk öğrenci toplam 34 öğrenciden oluşmaktadır. Radyo Televizyon ve Sinema
bölümünden % 40 (n=12) yabancı uyruklu, % 60 (n=18) Türk olmak üzere toplam 30
öğrenciden oluşmaktadır. Yeni Medya bölümünden % 66,7 (n=12) yabancı uyruklu, % 33,3
(n=6) Türk olmak üzere toplam 18 öğrenciden oluşmaktadır.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
235
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
Tablo 4: Okudukları Bölümden Memnun Olma Durumu
Sayı
Yüzde
Evet
172
% 86
Geçerli
Yüzde
% 86
Hayır
27
% 13,5
% 13,5
Kararsızım
1
% 0,5
% 0,5
200
% 100
% 100
Toplam
Katılımcıların öğrenim gördükleri bölümden memnuniyetlerini belirlemek için yöneltilen
soruya verdikleri cevapların analiz sonucu incelendiğinde, öğrencilerin % 86’sının okudukları
bölümden memnun oldukları, % 13,5’inin öğrenim gördükleri bölümden memnun olmadıkları
ve ayrıca sadece 1 kişinin (% 0,5) ise "kararsızım" cevabını verdiği görülmektedir. Araştırmaya
katılanların % 80'inden fazlasının okudukları bölümden memnun olmaları önemli bir sonuç
olarak görülmektedir.
Tablo 5: Katılımcıların Okudukları Bölümden Memnun Olma Durumu
Uyruğa Göre Farklılığı
Okuduğunuz
Bölümden
memnunmusunuz?
Uyruk
N

SD
t-value
Sig.
Yabancı
T.C.
100
100
1,08
1,21
0,27
0,43
-2,53
,012
236
Ankete katılanların öğrenim gördükleri bölümden memnuniyetleri demografik değişkenler
bakımından incelendiğinde; uyruğun anlamlı bir farklılaşma oluşturduğu belirlenmiştir (t=-2,53;
sd= 200; p<,05). Betimleyici istatistik sonuçları incelendiğinde; Türkiye vatandaşı öğrencilerin
1,21 aritmetik ortalama değeriyle yabancı uyruklu katılımcılara ( ̅= 1,08) nazaran okudukları
bölümden daha memnun oldukları belirlenmiştir. (Bkz. Tablo 4).
Tablo 6: Katılımcıların Okudukları Bölümden Memnun Olma Durumu
Cinsiyete Göre Farklılığı
Okuduğunuz
Bölümden memnun
musunuz?
Cinsiyet
N

SD
t-value
Sig.
Erkek
Kadın
123
77
1,18
1,12
0,38
0,35
1,12
,274
Katılımcıların cinsiyetine göre öğrenim gördükleri bölümden memnuniyetlerine dair anlamlı
farklılaşma bulunmamaktadır (t= 1,12; sd= 200; p> .05). Bu sonuçlara göre kadın katılımcılar
(̅= 1,12) ve erkek katılımcılar (̅= 1,18) benzer memnuniyet düzeylerine sahip oldukları
bulgulanmıştır
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
Tablo7: Öğrencilerin Zorlandıkları Derslerin Dağılımı
Sayı
Yüzde
Geçerli Yüzde
Sosyoloji
Halkla İlişkiler
62
36
% 31
% 18
% 31
% 18
Yok
31
% 15,5
% 15,5
İletişim
12
%6
%6
Pazarlama
12
%6
%6
İktisat
12
%6
%6
Siyaset bilimi
9
% 4,5
% 4,5
Stratejik Yönetim
6
%3
%3
Bilgisayar
5
% 2,5
% 2,5
Sosyal psikoloji
5
% 2,5
% 2,5
Senaryo
4
%2
%2
Reklamcılık
3
% 1,5
% 1,5
Haber yazma,
toplama
3
% 1,5
% 1,5
200
% 100
% 100
Dersler
Toplam
Katılımcıların öğrenim gördükleri bölümde zorlandıkları derslere yönelik sorulan soruya,
öğrencilerin % 31 (n=62) Sosyoloji, % 18 (n=36) Halkla ilişkiler, % 6 (n=12) İletişim, % 6
(n=12) Pazarlama, % 6 (n=12) Ekonomi, % 4,5 (n=9) Siyaset Bilimi, % 3 (n=6) Stratejik
Yönetim, % 2,5 (n=5) Sosyal Psikoloji, % 2,5 (n=5) Bilgisayar, % 2 (n=4) Senaryo, % 1,5 (n=3)
Reklamcılık ve % 1,5 (n=3) Haber Toplama-Yazma dersinde zorlandıkları ortaya çıkmıştır.
Öğrencilerin % 15,5 (n=31) herhangi bir derste zorlanmadıklarını belirtmiştir.
Tablo 8: Katılımcıların Cinsiyete Göre Farklılığı
Zorlandığınız dersler oldu mu?
Cinsiyet
N

SD
t-value
Sig.
Erkek
Kadın
123
77
5,86
5,09
4,14
4,66
1,23
,232
Katılımcıların cinsiyetine göre okudukları bölümde zorlandıkları derslere ilişkin anlamlı
farklılaşma bulunmamaktadır (t= 1,23; sd= 200; p> ,05). Analiz sonuçlarına göre erkek
öğrencilerin ve kadın katılımcı öğrencilerin zorlandıkları derslerin benzer olduğu görülmektedir.
Tablo 9: Katılımcıların Uyruğuna Göre Farklılığı
Zorlandığınız dersler oldu mu?
Uyruk
N

SD
t-value
Sig.
Yabancı
T.C.
100
100
3,57
7,57
3,90
4,11
7,05
,000
Ankete katılan öğrencilerin okudukları bölümdeki zorlandıkları derslere ilişkin yöneltilen
soruya demografik değişkenler açısından bakıldığında; uyruğun anlamlı bir farklılaşma
oluşturduğu bulgulanmıştır (t=-7,05; sd= 200; p<,05). Betimleyici istatistik sonuçları
incelendiğinde; Türkiye vatandaşı öğrencilerin 7,57 aritmetik gibi yüksek bir ortalama değeriyle
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
237
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
yabancı uyruklu katılımcılara (̅= 3,90) nazaran okudukları bölümdeki derslerde zorlandıkları
belirlenmiştir. (Bkz. Tablo 7).
Tablo 10: Öğrencilerin Katılımcıların ĠletiĢim becerilerinin Dağılımı
Ort.
Std.
Sapma
5,00
4,10
0,96
1,00
5,00
4,02
0,88
200
1,00
5,00
4,01
0,95
200
1,00
5,00
3,94
0,93
200
1,00
5,00
3,59
1,05
200
1,00
5,00
3,36
1,17
N
En
Az
İnsanlara gerektiğinde yardım etmekten hoşlanırım.
200
1,00
İlişkide bulunduğum kişilerin anlatmak istediklerini
dinlemek için onlara zaman ayırırım.
200
Arkadaşlarımla beraberken kendimi rahat hissederim.
İlişkilerimin daha iyiye gitmesi için bana düşenleri
yapmaya özen gösteririm.
Sorularını dinlediğim insanlar benim yanımdan
rahatlayarak ayrılırlar.
Karşımdakini dinlerken sırf kendi merakımı gidermek için
ona özel sorular sormaktan kaçınırım.
En
yüksek
Çalışmaya katılanların iletişim becerilerinin belirlenmesine yönelik sorulara verdikleri
cevapların istatistiksel sonuçları incelendiğinde en yüksek ortalama ile cevap verdikleri sorular;
"İnsanlara gerektiğinde yardım etmekten hoşlanırım." (4,10), "İlişkide bulunduğum kişilerin
anlatmak istediklerini dinlemek için onlara zaman ayırırım." (4,02), "Arkadaşlarımla
beraberken kendimi rahat hissederim." (4,01), "İlişkilerimin daha iyiye gitmesi için bana
düşenleri yapmaya özen gösteririm."(3,94),soruları ilk dört sırayı oluşturmaktadır.
Katılımcıların iletişim becerilerinin belirlenmesine için yöneltilen sorulara vermiş oldukları
cevaplarının analiz sonuçlarına bakıldığında, son iki sırada; "Sorularını dinlediğim insanlar
benim yanımdan rahatlayarak ayrılırlar." (3,59), "Karşımdakini dinlerken sırf kendi merakımı
gidermek için ona özel sorular sormaktan kaçınırım." (3,36) maddeleri bulunmaktadır.
Tablo 11: Katılımcıların ĠletiĢim becerilerinin Uyruğa Göre Farklılığı
İletişim Becerileri
Uyruk
N

SD
t-value
Sig.
Yabancı
T.C.
100
100
3,52
4,06
198
7,58
,000
Katılımcı öğrencilerin iletişim becerilerine ilişkin yöneltilen soruya verilen cevapların istatistiki
sonuçlarına bakıldığında; uyruğun anlamlı bir farklılaşma oluşturduğu belirlenmiştir (t=-7,58;
sd= 200; p<,05). Betimleyici istatistik sonuçları incelendiğinde; Türkiye vatandaşı öğrencilerin
4,06 aritmetik ortalama değeriyle, yabancı uyruklu katılımcılara (̅= 3,52) göre iletişim
becerileri noktasında daha başarılı oldukları görülmektedir.
Tablo 12:Katılımcıların ĠletiĢim becerilerinin Cinsiyete Göre Farklılığı
İletişim Becerileri
Uyruk
N

SD
t-value
Sig.
Kadın
Erkek
77
123
3,93
3,71
198
2,75
,006
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
238
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
Öğrencilerin iletişim becerilerine ilişkin yöneltilen soruya verilen cevaplar, demografik
değişkenler açısından incelendiğinde; cinsiyetin sonuçlar açısından anlamlı bir farklılaşma
oluşturduğu bulgulanmıştır (t=-2,75; sd= 200; p<,05). İstatistiki sonuçlara bakıldığında; Kadın
öğrencilerin 3,93 aritmetik ortalama değeriyle,erkek katılımcı öğrencilere ( ̅= 3,71) göre
iletişim becerileri noktasında farklılaştıkları belirlenmiştir. Kadın katılımcılar erkek
katılımcılara göre iletişim becerileri noktasında daha iyi oldukları görülmektedir.
SONUÇ ve ÖNERĠLER
İletişim becerileri bir birey için, kendisini karşısındaki diğer bireylere ifade edebilme ve
diğer bireylerden gelen iletileri doğru anlama olanağı sağlamaktadır. Bu bireyin yaşam alanında
kolaylıklar sağlayarak, yaşam boyunca başarı sağlayacak bir fayda olarak karşısına çıkacaktır.
Aynı zamanda iletişim becerileri sayesinde, tüm insani ilişkilerinde ve hayatını idame ettirmek
adına edindiği mesleki alanlarda ilişkilerini kolaylaştıracak bir görev üstlenecektir. İletişim
fakültelerinde okuyan ve bu bölümden mezun olduktan sonra, sektörel işlerde ya da sektör
dışında çalışması öngörülen bireylerin, iletişim becerilerinin ölçülmesi ve bu becerinin diğer
bireylere oranla daha yüksek seviyelere çıkartılması hedeflenen bu çalışma önem taşımaktadır.
Öğrencilerin yaşamlarının her alanında ve özellikle mesleki hayatta başarı elde etmelerinin
gereği olan etkili iletişim kurmanın yöntemlerini geliştirmek ve burada tespit edilen eksikleri
tamamlamak diğer önemli maddeyi göstermektedir.
Çalışmada yabancı uyruklu öğrenciler ile Türkiye vatandaşı öğrencilerin iletişim becerileri
açısından karşılaştırılması ve değişkenler arasındaki ilişkinin ortaya konulması amacıyla
gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde öğrenim gören
katılımcıların öğrenim gördükleri bölümden memnuniyetlerini belirlemek için yöneltilen
sorulara verdikleri cevapların analiz sonuçlarında, öğrencilerin % 86'sının okudukları bölümden
memnun oldukları ve % 13,5 öğrenim gördükleri bölümden memnuniyetsizlik yaşamaları
önemli bir sonuç olarak görülmektedir. Ayrıca demografik değişkenler bakımından
incelendiğinde; uyruğun anlamlı bir farklılaşma oluşturduğu, Türkiye vatandaşı öğrencilerin,
yabancı uyruklu katılımcılara nazaran okudukları bölümden daha memnun oldukları ve cinsiyet
açısında farklılaşma bulunmadığı
görülmektedir.
Türkiye vatandaşı öğrencilerin
memnuniyetlerinin yüksek oranda olması, yabancı uyruklu öğrencilerin yaşadıkları ülkeler
dışında aldıkları eğitimde algılama ve iletişim sorunlarından kaynakladığını belirtmeleriyle
bağlantılı olduğunu söylemek doğru olacaktır.Katılımcıların okudukları bölümdeki derslerde
zorlanıp zorlanmadıklarına dair sorulara verdikleri cevaplarda, cinsiyetine göre farklılaşma
bulunmamasına rağmen, uyruğun anlamlı bir farklılaşma oluşturduğu ve önemli bir istatistiki
sonucun ortaya çıktığı görülmektedir. Bu sonuca göre, Türkiye vatandaşı öğrencilerin yüksek
bir aritmetik ortalama değeriyle yabancı uyruklu katılımcılara nazaran okudukları bölümdeki
derslerde zorlandıkları belirlenmiştir. Diğer sonuçlara göre yabancı uyruklu öğrencilerin
zorlanması gereken derslerin çok olması beklenirken tam tersine bir sonucun oluşması araştırma
açısından önem arz etmektedir.
Katılımcıların iletişim becerilerinin belirlenmesine yönelik sorulara verdikleri cevapların
istatistiksel sonuçları incelendiğinde, en yüksek ortalama ile cevap verdikleri soruların başında;
"İnsanlara gerektiğinde yardım etmekten hoşlanırım.", "İlişkide bulunduğum kişilerin anlatmak
istediklerini dinlemek için onlara zaman ayırırım.", "Arkadaşlarımla beraberken kendimi rahat
hissederim.", "İlişkilerimin daha iyiye gitmesi için bana düşenleri yapmaya özen gösteririm."
soruları olması ilişki düzeylerinin yakın çevreyle olan iletişimi ortaya koyması açısından
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
239
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
önemli bir sonuç olarak görülmektedir. Ayrıca demografik değişkenler açısından bakıldığında
hem cinsiyetin hem de uyruğun farklılaşma oluşturduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre
iletişim becerilerinin oluşturulmasında özellikle uyruk bakımından eğitim öğretim
kurumlarındaki adaptasyon, oryantasyon ve yabancı dil eğitimi noktasında değişikliklere
gidilmesi gerekmektedir. Özellikle yabancı ülkelerden eğitim kurumlarına gelen öğrenciler için
özel programlar ve sınavlar uygulanması gerekliliği karşımızda açıkça durmaktadır. Ayrıca bu
çalışma ilerleyen zamanlarda, Türkiye'nin diğer üniversitelerinde daha geniş kapsamlı
uygulanabilir.
KAYNAKLAR
Baltaş, Z.Ve Baltaş, A.(2000). Bedenin Dili. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Banguoğlu, T. (1974). Türkçenin Grameri. İstanbul: Baha Matbaası.
Bayrak,S. (1995).Örgütlerde Etkili İletişim Ve Yönetimi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi
Erzurum.
Bernaus, M. (2010). Language Classroom Motivation. (Ed: Robert Gardner), Motivation And
Second Language Acquisiton. New York: Peter Lang Publishing.
Bolat, S.(1996). Eğitim Örgütlerinde İletişim: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Uygulaması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 75-80.
Budak,S. (2005). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim Ve Sanat.
Cüceloğlu, D. (2004).Yeniden İnsan İnsana. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çetinkaya, Ö. Ve Alparslan, A.M. (2011). Duygusal Zekanın İletişim Becerileri Üzerine Etkisi:
Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi
Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16/1, 363-377.
Demirci, E.E. (2002). İletişim Becerileri Eğitiminin Mesleki Eğitim Merkezi'ne Devam Eden
Genç İşçilerin İletişim Becerilerini Değerlendirmelerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Daft, R.L., Marcic, D. (1998). Understanding, The Dryden Press: Harcourt Brace College
Publishers: Usa.
Er, K.O. (2006). The Effects Of Culture İn Foreign Language Curriculum. Ankara University
Journal Of Faculty Of Educational Sciences, 39/1, 1-14.
Erdoğan,İ. (2002). İletişimi Anlamak. Ankara: Erk Yayınları.
Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış Ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım
Dağıtım.
Geçikli, F. (2004). Örgütsel İletişimin Yöneticiler Açısından Değerlendirilmesi Ve Örgütsel
İletişim Yönetimi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 20, 107-116.
Gökçe, O.(2006). İletişim Bilimi, İnsan İlişkilerinin Anatomisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Gölönü, S. Ve Karcı, Y.(2010). İletişim Meslek Lisesi Öğrencilerinin İletişim Beceri
Düzeylerinin İncelenmesi:Ankara İl Örneği. İletişim Kuram Ve Araştırma Dergisi, 31,
123-140.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
240
Özlem Duğan _ Emre Vadi Balcı _ Salih Tiryaki
Güleç, İ. Ve İnce, B.(2013).Türkçe Öğrenen Yabancıların Günlük Yaşama İlişkin Kültürel
Algıları Üzerine Bir Araştırma. Sakarya University Journal Of Education,3/3, 95-106.
Gülnar, B. Ve Balcı, Ş. (2010). Televizyon İzleme Motivasyonları Ve Kültürleşme: Yabancı
Uyruklu Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat
Araştırma Dergisi, 28, 447-483.
Gürgen, H.(1997). Örgütlerde İletişim Kalitesi.İstanbul: Der Yayınları.
Kağıtçıbaşı, Ç.(2010). Benlik, Aile Ve İnsan Gelişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Karaoğlu, F. (2007). Yabancı Uyruklu Öğrencilerde Uyma Davranışı: Tömer Örneği. Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Korkut, F. (2005). Yetişkinlere Yönelik İletişim Becerileri Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi: 28,143-149.
Köknel,Ö.(2005).İnsanı Anlamak. İstanbul: Altın Kitaplar.
Kumcağız, H. Yılmaz, M. Çelik, S. B.Ve Avcı, İ.A. (2011). Hemşirelerin İletişim Becerileri:
Samsun İli Örneği. Dicle Tıp Dergisi, 38/11, 49-56.
Özçetin, S. (2013).Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyal Uyumlarını
Etkileyen Etmenler.Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Özerbaş, M.A. Bulut, M. Ve Usta, E. (2007). Öğretmen Adaylarının Algıladıkları İletişim
Becerisi Düzeylerinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi
Dergisi, 8/1,123-135.
Özodaışık, M. (2009). Kişilerarası İletişim Sürecinde Algı-İkna Ve Empatik İlişkiler. Konya:
Tablet Kitabevi.
Sabuncuoğlu, Z. Ve Gümüş, M. (2008). Örgütlerde İletişim.İstanbul: Arıkan Yayıncılık.
Samovar, A.L., Porter, E.R., Ve Mcdaniel, R.E. (2010). Intercultural Communicatıon: A
Reader. 13 Th Edition, Boston: Wadsworth.
Sarıbay,Y.(1994). Siyasal Sosyoloji, Bir Çözümleme Çerçevesi. İstanbul.
Sethi, D. Ve Seth, M. (2009). Interpersonal Communication: Lifeblood Of An Organization.
The Iup Journal Of Soft Skills, 3/4, 32-40.
Şen, A.H. (2008). Türkiye'de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Eğitim
Ortamındaki İletişim Deneyimlerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Ankara
Üniversitesi, Ankara.
Traş, Z. Ve Güngör, H.C. (2011). Avrupa Ülkelerinden Gelen Türk Asıllı Üniversite
Öğrencilerinin Sosyal Destek Ve Sosyal Bağlılıkları Üzerine Nitel Bir Araştırma.
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 261-271.
Tutar, H. (2003). Örgütsel İletişim.Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Tutar, H. Ve Yılmaz, M.K.(2005). Genel İletişim-Kavramlar Ve Modeller. Ankara: Seçkin
Yayıncılık.
Türkmen, İ. (2000).Yöneticiler İçin Etken İletişim Modeli. Ankara: Mpm.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13,Ağustos 2017, s. 227-242
241
Yabancı Uyruklu Ve Türk Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Karşılaştırılması:
Uşak Üniversitesi Örneği
Uztuğ, F. (2009). İletişim Engel Ve Etmenleri. Genel İletişim (Ed: Uğur Demiray). Ankara:
Pegem Akademi Yayıncılık.
Yıldırım, H. (2007). İlköğretim 3.Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerileri Üzerine Bir
Araştırma.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Yüksel,H.(2009).İletişim Kavramı Tanımı, Genel İletişim (Ed: Uğur Demiray). Ankara: Pegem
Akademi Yayıncılık.
Zıllıoğlu, M. (2003). İletişim Nedir?, İstanbul: Cem Yayınevi.
242
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 227-242
Download