o PROJ TEKNiK FORMÜLLERi - TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

TARilVI
AL YAPIL R
T··o ... PROJ
TEKNiK FORMÜLLERi
TMMOB ZİRAAT MÜHENDiSLERİ ODASI
Bilimsel Yayınlar Dizisi: 1
T RI S L YAPI
ETÜD- PR JE TE Ni
A. Yilmaz
F RM .. LLE i
IŞIK
Ziraat Yüksek Mühendisi
Mayıs
R
2001, Ankara
KOZAN OFSET Matbuacılık San. ve Ticaret Ltd. Şti.
Tel: 0.312. 384 19 67 (PBX) • Fax: 0.312. 341 28 60
,SUNUŞ
Toplumlar, sosyoekonomik kalkınmalarını sağlamak, refah düzeylerini yükseltrnek ve diğer
toplumlarla yarışma koşullarını yaratabilmek için, doğal kaynaklarını geliştirerek akılcı kullanmak
zorundadırlar. Ülkemizin dünya ülkeleri arasındaki saygın konumumi sürdürebilrnesi için doğal
kaynaklarımızı akılcı kullanmamızın yanı sıra, tarım sektörürnüzü de hak ettiği konuma getirmeliyiz.
Bu süreçte, insan-doğa-teknoloji üçgeninde teknolojiyi tarıma aktararak, tarımı ekonomik bir uğraş
alanına dönüştürrnek gereği, Ziraat Mühendisliği hizmetlerini zorunlu kılrn<i.Ietadır.
Ülkemiz, konumu gereği toprak ve su kaynaklarını etken kullanmalıdır. Bu gereklilik, toprak ve su
kaynaklarırnızın geliştirilmesine yönelik çalışmalarda etüt ve projelemenin · önemini artırmaktadır.
Toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi kapsamında yer alan altyapı yatırırnlarının planlanması,
uygulanması ve işletilrnesinde, proj~ alanındaki toprak-su-bitid-insan ilişkilerinin düzenlenmesine
yönelik çalışmalardaki projelerin başarısında mühendislik yapıları çok büyük önem taşımaktadır. Bu
alanda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nde, 1960'lı yıllardan sonra TOPRAKSU Genel
Müdürlüğü'nde ve yeniden yapılanma sonucu 1984 sonrası Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde
çalışan rneslektaşlarırnız, bilgi dolu ve özverili çalışmalarla ulusça övünebileceğirniz çok önemli
hizmetler gerçekleştirmişler ve sayısız mühendislik yapıları yapmışlardır. Bu çalışmalar, Ziraat
Mühendisliği rnesleğinin saygınlığını artırmış, gücümüze ivme katrnıştır.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği alanında dünyadaki ve ülkernizdeki
gelişmeleri, bu gelişmelere bağlı olarak mühendislik hizmetlerindeki üretim sistemlerini, iş süreçlerini,
hizmetlerin tanırnını, uygulama ve denetim süreçlerindeki konumunu, mühendislik eğitimindeki yeni
düzenlerneleri izlemekte, değerlendirrnekte, denetlemekte ve yönlendirmektediL
7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Yasa'ya dayanılarak 1992 tarihinde çıkarılan "Ziraat
Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük", meslektaşlarımızın yetki ve sorumluluklarının
çerçevesini belirlerniştir. Bu Tüzüğe göre ziraat mühendislerinin başka rn~slek grubuna devredilmesi
mümkün olmayan görev ve yetkileri arasında; sulama suyu gereksinimi saniyede 500 litreye kadar
olan sulama tesisleri; sulama suyu ve hayvan içmesuyu sağlamak için yapılacak göletler, drenaj,
toprak erozyonunu önleyici, toprak ve su koruyucu tesisler, arazi toplulaştırması hizmetleri, tarımsal
yapılarla ilgili araştırma, etüt, plan, proje, uygulama ve kontrol hizmetleri ile toprak-su ve bitki
analizleri de sayılrnaktadır.
TMMOB Ziraat Mühendisleri
Odası, diğer çalışmaları yanında
üyelerinin mesleki ve toplumsal
toplum yararına kullanmalarını sağlayıcı çalışmaları yapmayı
zorunlu görmektedir. Bu bağlamda, özellikle toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesine yönelik
mühendislik hizmetlerindeki ve tarımsal yapılardaki etüt ve proje çalışmalarında kullanılan teknik
formülleri bir araya toplayarak, bir "Teknik Formüller Sözlüğü""" hazırlayan değerli rneslektaşırnız
Ziraat Yüksek Mühendisi A. Yılmaz IŞIK'ı kutluyorurn. 35 yıl süre ile TOPRAKSU ve Köy
Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde başarıyla çalışarak ülkerniz yararına çok önemli hizmetlerde bulunan
sayın IŞIK'ın bu yorucu ve çok başarılı çalışmasının Türkiye tarımına ve mühendis meslektaşlarıma
son derece yararlı olacağı ve ışık tutacağı inancı ile kendisine ODA'rnız ve rneslektaşlarımız adına
teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.
·
gelişmelerini sağlamayı, uzmanlıklarını
Prof. Dr. Gürol ERGİN
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı
----ıı
ı
ÖN SÖZ
yıl
35
süre
ile
yatırımcı
kuruluşlar
olan
TOPRAKSU
ve
KÖY
HiZMETLERi'nde görev yaptım. Bu süre içerisinde ağırlıklı olarak etüd ve
projede mühendislik hizmetlerinde bulundum.
formülleri toplamaya
geçerli olup,
adı
başlamıştım.
geçen ve
diğer
müşterek
olan
kaçındım.
Hemen hemen
formüllerde
birçok kurumda
kitabın
kullandığımız
tamamında
kullanılmaktadır.
ilgili
benzer
başlıklar altındaki
sembolleri
konusu
tekrarlamaktan
metrik sistem içinde kalmaya gayret
olduğunu bildiğim bazı katsayıları
cetveller
sonuna ilave ettim.
Bu çok yönlü
isteyen
yapımla
genellikle
gösterdim. Temin edilmesinin güç
halinde
evvelden
Kitapta yer alan formüller, halen pratik olarak
anılan
Genel konular ya da
Yıllar
çalışma,
meslektaşiarım
formülleri bir çırpıda
özellikle birbiriyle ilintili konularda bilgilenrnek
ile tüm etüd-proje mühendis ve teknisyenleri için,
bulacağı
rehber olacaktır.
A.Yılmaz Işık
Ziraat Yüksek Mühendisi
j
iÇiNDEKiLER
Matematik ........... ·.................................................................................................. 1
Mühendislikte Istatistik Parametreler. ................................................................... 8
Yatay Ölçme ........................................................................................................ 17
Zemin .Mekaniği ..................................................................................................43
YanalToprak Basınçları ve Istinat Duvarları ...................................................... 68
Şev
Stabilitesi ..................................................................................................... 76
Kazık
Temeller .................................................................................................... 86
Beton ................................................................................................................ 100
Betonarme ........................................................................................................ 108.
Hidroloji ............................................................................................................. 117
Hidrolik .............................................................................................................. 140
Kanallar
Boru
Hidroliği
Hidroliği
....................................................................................... :...... 146
.................................................................................................... 161
Yer Altı Suyu ve Kuyu
Hidroliği
........................................................................ 171
Beton ve Betonarme Borular ............................................................................ 193
Galeri-Keson Kuyu ve Boru lsa le Hatları .......................................................... 196
Terfi
Hatları
.......................................................................................................203
Cebri Borular ............................................................................. ,' ...................... 210
Santrifüj Pompa ve Tulumbalar ........................................................................ 218
Piston lu Pompalar ............................................................................................ 230
Elektrik .............................................................................................................235
Elektrik
Diesel
Motorları ...............................................................................................241
Motorları
................................................................................................248
Gölet ............................................................................................................ :.... 255
Bağlamalar
.......................................................................................................270
Sürüntü Maddeleri ............................................................................................282
Yol. ....................................................................................................................286
Kazı-Dolgu işleri ............................................................................................... 296
Mekanik ............................................................................................................ 306
Çelik Yapılar .....................................................................................................312
Çelik Halatlar .................................................................................................... 317
Karayolu Köprüleri ............................................................................................ 319
Bitki Su Tüketimi ............................................................................................... 331
Drenaj ............................................................................................................... 374
Toprak ve Su Korunumu .................................................................................. 395
Yapı Fiziği .........................................................................................................406
Akarsu Kirlenmesi. ............................................................................................414
Toprak Analizleri ...............................................................................................417
Bitki Analizleri ...................................................................................................424
Su Analizleri ......................................................................................................427
Katsayı
Cetvelleri. .............................................................................................438
MATEMATİK
1.
n.r
a: 200. b
b: 200 · a
1t
200
p:1t
b: Yay
uzunluğu
a : Merkez
açı
b: Radyon cinsinden a
p: Bir
radyanın açı
açısının değeri.
cinsinden
değeri.
2.
a
.
S ına:c
b
Cos a: c
b2
2
Cos a: 2
Sina:
cos~
cosa:
Sin~
2
Sina:" 1-cos a : "1-sin ~
2
2
Cosa: "1-sin a : "1-cos ~
2
3.
A
A: "s(s-a) (s-b) (s-c)
A : Bir üçgenin üç kenan ölçü}müşse
alanı.
a+b+c
s:-2a
A
1
:2a.
b
s·ıny
A : Kenar ve
açılar ölçülmüşse
alan.
2
A . .! a .sin B. Siny
Sin(l3+y)
·2
M : ağırlık merkezi.
4.
A: a.a: a2
A : KARE 'nin
a:{A
d:a{2
alanı
a
a
5.
A: a.b
2
d : './a +b
2
S : 2 (a+b)
A: DiKDÖRTGEN 'in alanı.
a
S: Çevre
6.
i%t?ı
B
b
a
h
A: a.b.sina: (d.dcsinl3) 112
A: PARALELKENAR
'ın alanı.
!
·
a
7.
A: a. h
.........................
+. . . ..
i
h
A .. a+b
2 .
b
h
a
A: YAMUK'un alanı
M:
2
Ağırlık
merkezi
2A
a:ıı-b
8.
. a.h
A . 2
h:~.~
A: EŞKENAR ÜÇGEN'in alanı
a
9.
. a.h
A . 2
h
h
.2A
. a
A: ÇEŞiT KENAR ÜÇGEN'in alanı
a
--------r
10.
d
_L
A: 0.75 e.d
d:a.~
e: a.2
d: 0.866 e
e: 1.155 d
A: AL Tl GEN'in
11.
A:
n4,d
alanı
2
:
O. 785.d 2
d : 1.13 {A
S: n. d
A: DAiRE'nin alanı
12.
-~
D:-\j
n -ı-u2
d:~
J______
i
D ..............................f ...
A: DAIRE HALKASI'nın alanı
3
r
13.
A: DAiRE HALKASI PARÇASI'nın alanı.
R:
r: iç
Dış yarıçap
yarıçap
a: Merkez
14.
açı
(derece)
. d2 II .s!:_ . d2a
A . '4 . 360 . 458
.
···•·····..~
a
~....
. D.d
A. 4
. 360D
· d.n
-.......··
A: Daire dilim
15.
alanı.
. Qi_ a(r-h1)
A . 2
2
.
2 II .s!:_
a.h1
A. D · 4 · 360 - 2
h:r~~
A: DAiRE PARÇASI'nın alanı
16.
A: KÜRE'nin alanı
V: Hacmi
4
. 4n~.a
A. 360
17.
3
. .1 n.r .a
V . 3. 360
A : KÜRE DiLiMi'nin alanı
18.
A: 2n. r h
A: KÜRE KESiTi KAPAGI alanı.
19.
A: 2rn.h
A: KESiK KÜRE (küre kuşağı) alanı.
20.
i
id
....................................................,..............[).................................
A: D. d
n
D .4A
4
· d.n
ı
D+d
S:--.n
2
I
~
!
A: ELiPS alanı
21.
V: a.b.h
h
.ı
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
D:
-va +b +h
2
2
2
V : PRiZMA hacmi
....··
....····
a
5
22.
V: h
h
d:~
d:n
h
M:2
4V
h:r
.n
V: SiLiNDiR hacmi.
M
23.
V:
:Ağırlık
D:.n
Merkezi
h
V: EGiK KESIK SiLiNDiR hacmi
24.
V : HALKA hacmi
......,................................. D ........................................
:.;, ..
ı
25.
2
. A.h. a h
V. 3 . 3
h.3V
. a
h
M:4
A: Taban
alanı
V : PiRAMiT'in hacmi
6
26.
V: h A1;A2
V: KESiK PiRAMiT'in hacmi
A1
:
Taban alanı
A 2 : üst tabanın alanı
27.
2
. Ah . D .n.h
V . 3 . 12
-\1{ii5l
n.h
D: ...
h:~
h
M:4
V: Koni'nin hacmi.
28.
n.h 2 2
V: 12 (D +d +D.d)
M:
n2.a (D+d)
V: KESiK KONi'nin hacmi
7
MÜHENDİSLİKTE İSTATİSTİK PARAMETRELER
1.
x: Aritmetik ortalama. (ortalama değer)
-. X1+X2+ ... +Xo
x.
n
x: Veri
n : Veri
2.
-.
Xı.
-
-
-
n:ıx :ı+n 2 x 2 + ...
+ n0 x n
n 1+n 2+ ... +nn
Xt:
sayısı
Tartılı aritmetik ortalama
n : Gruplardaki veri sayıları
x : Grupların ortalaması
3.
1/n
x 9 : (X1 X2 ... Xn)
4.
- (ı L
xk: n
5.
n
x2
ı
r
-.
n
xh.-n 1
xg: Geometrik ortalama
xk: Kuadratik ortalama
xh : Harmonik ortalama
L-i=1
X
6.
a
(Harmonik bölme)
+---X _____. +--b_____.
a x
x·b
7.
n
L
A: Ortalama sapma
(xi-x)
xi: Veri değeri
A: i=1
n
8.
s .JL<x~ -X>'
S : Standart sapma
8
9.
K : Standart normal sapma
x-M
K:-s-
x : ortalaması M ve standart sapması S
olan normal
dağılımlı
bir
değişkene
ait bir
değer.
Cv:Değişkenlik katsayısı
10.
11
12.
C5 :
. 3(x-Or)
Cs·
S
Çarpıklık
(%)
faktörü
Or: Ortanca medyan
Mod - Me : 2 (Me- x)
Mod : Bir seride frekansı en büyük olan
sınıf değeri.
Me : Bir serinin terimleri büyüklüklerine
göre sıralandığı zaman bunların yarısını
sağında, yansını
13. .
MeG:L1
[N ""
--(L.,;F)1
2
Fmedyan
l
solunda bırakan değer.
(Medya n)
MeG:
C
Gruplandırılmış
verilerin
değeri
(medyan
değeri)
L1 :
Medyan
sınıfının
N:
Verilerdeki gözlem sayısı (toplam
alt
sınırı.
frekans)
(:ll=) 1 : Medyan sınıfına kadarki sınıfların
frekansları toplamı.
Fmedyan: Medyansınıfın ın frekans ı.
C:
9
Medyan sınıfının aralığı.
14.
...AL
Mod : L1 + ( A
A
)
Ll1+Ll2
C
L1 :
Mod
sınıfının
~1 :
Mod
sınıfı
alt
ile bu
sınırı
sınıftan
önce gelen
sın.ıfın frekansları farkı.
. ~2 :
15.
16.
Mod-
x: 3 (me- x)
Mod
sınıfı
gelen
sınıfın frekansları farkı.
sonra
sınıfının aralığı
C :
Mod
N:
2k, serinin terimleri
Frekans serisinin
edilen
sınıftan
ile bu
eğri,
sayısı
histogramı
normal
çift ise.
yerine ikame
eğriden
az inhiraf
ediyorsa.
17.
18
Regresyon
x:
nZx (ortalama)
y:
~(ortalama)
R2
:
Korelasyon
.
O p.
X-Xm
ka,tsayısı
r:
Spearman'ın sıra
D:
Aynı
sıradaki
arasındaki
20.
katsayısı
b:
korelasyonu.
x ve
değerleri
y
fark.
değer
Verilerdeki (x, y)
Op:
Pearson katsayısı (Asimetri ölçüsü)
Xm:
Dizinin
s
10
yeterli
bir
çifti
sayısı.
N:
doğrulukla
belirlenen mod
değeri.
S2 : Varyansın tarafsız tahmini
21.
n : Gözlem
22.
s:
1-~ (x-x) 2
n-1L...i
sayısı
S : örneğin standart sapması
1
23.
1
n
Q : Populasyonun standart sapması
o: n-L(x-x)
1
24.
n
-ı-3
0' 5:(n-l) (n-ı) (x3-3x x+2 x)
cr 5 : Kayma
Cx:
25.
katsayısı
Değişim
(varyasyon katsayısı)
S : Standart sapma
x:Aritmetik ortalama
26.
27.
m
Oc:
Basıklık katsayısı
P:
Olasılık
m:
Gerçekleşme sayısı
P:n
n: Toplam
PG:
28.
gerçekleşme sayısı
Gerçekleşmeme
olasılığı.
(PG:11
halinde olasılıktan bahis edilmez.
Gerçekleşmesi
PG:
O halinde
olanaksızdır.
29.
n: n (n-1) (n-2) ... 1
n: Faktöriyel
11
kesin bir olay vardır.
olayın
gerçekleşmesi
n : Olası mümkün hal sayısı
30.
Npr: n(n-1) (n-2) .. (n-r) + 1
Npr: Permütasyon (n farklı nesnenin r
tanesinin bir düzenlenmesi)
31.
Ncr: Kombinezon
.n(n-1) ... (n-r+1)
N Cr·
r
-
n nesnenin r 'li kombinasyonlarının
r:
sayısı
32.
P._1_(f"""']e
.
r;::;--
Ov2rı:
-(X-Jl)2/2Q2
P:
.d x
Olasılık (GAUSS eğrisi ya da çan
eğrisi dağılımı)
-oo
n:
3.1415
e:
Doğal logaritma tabanı (2.718)
ı-ı
:
Populasyonun ortalaması
(X-Jl): Ortalamadan sapma
33.
.
P.
1
r;::- e
-(y-ı.ı)2/2Q
P:
Ov2n
Olasılık
normal
y:
yoğunluğu
(Logoritmik
dağılım)
Varyantın doğal logaritması
P(x) : Poisson dağılımı
'A:
n.p
n :
Rastgele
değişkene
ait
eleman
(deneme sayısı)
x:
Olasılığı
p olan olayın görülmesi
olasılığı.
35.
P(x) : BiNOM dağılımı
n
lxl :
n adet büyüklüğünün
x 'li
kombinezonlarının sayısı.
12
x:
O, 1, 2, ... , n olayın gerçekleşme
olasılığı sayısı.
q:
Gerçekleşmeme olasılığı.
n:
örnek alanına eleman
(q:1-p) ve p: Olayın olasılıkları.
36.
P(x) : Ekstrem (uç) 1 dağılımı
. 1 -(a+x)/c-(a+x)/c
P(x)·-e
c
dağılımı)
(GUMBEL
c:
i§.Q
n
a:
c, a: Parametre
Y:
37.
P(x): q
38.
.
P(x)·
x-1
Euler sabiti (0.57721)
P(x) : Geometrik dağılım.
.p
2
2]
1
r
1
,-;:::--: .epXL-(1nX-!lY) /2Qy .0yv2n
x
P(x) : Lognormal dağılım
Oy, !ly : y değişkeninin ortalama ve
standart
39.
40.
Z:
x-gx
S
sapması
P:
Pearson lll. Dağılımı (olasılık)
Z:
Standart
X
ll x : Rastgele
13
değişken.
değişkenin ortalaması
Sx :
Rastgele
değişkenin
standart
sapması
41.
42.
1
T:p
T.
t.
T:
Tekrarlanma süresi
p:
Olasılık
T1: Tikel verinin tekrarlanma süresi
1
(yıl)
Ln.T-Ln(T-1)
T:
Yıllık
Ln:
verilerin tekrarlanma süresi
Doğal
logaritma
43.
Dt:
Normal dağılım
x:
Rastgele değişken
a :
x'in bütün değerleri (- x ve +X)
d:
Frekansın logaritmasının
dağılımın
merkezinden uzaklığı
m : Ortalama değer
(x-m): x gözleminin dağılım
merkezinden uzaklığı.
44.
y
x'O;..
-J...~qj
Y:
Bağlı değişken
x:
Serbest
a:
Doğrunun
ayırdığı
(fonksiyon)
değişken
ordinat
parça
X
b:
Y=a-tbx
(Lineer Bağıntı)
14
Doğrunun eğimi
ekseninden
45.
T:
N+1
T: N-+(1-M)
46.
Sıralama
olduğunda
. N+1
T ·M
Gözlem süresi
M:
Sıra
T:
Sıralama
F(xm) :
49.
50.
sırası (yıl)
büyükten
tekerrür
Değişkenin
xm'e
küçüğe
sırası (yıl)
eşit
ya da ondan
olması frekansı.
N:
Eleman
sayısı
T
Ln(Ln T-1)
K:
Gumbel
dağılımı
28
T:
Dönüş aralığı
Ei :
Gerçek düzeltme
x:
Gerçek
değer
Li :
Bir ölçü
değeri
~,
büyüğe
no
küçük
K: -0.45-
tekerrür
N:
olduğunda
47.
48.
küçükten
frekans faktörü.
M : Görünen hata
x:Aritmetik ortalama (kesin değer)
mx: Aritmetik
52.
ortalamanın
ortalama
hatası
m : Herhangi bir ölçünün ortalama
hatası
m:
ölçünün
E:
15
Gerçek
hatalardan
ortalama
hatası.
Gerçek düzeltme
bir
53.
54.
m:±~
m:±~
m:
ortalama
hatalardan
bir ölçünün
hatası.
V:
Düzeltme miktarı
m:
Ölçü
çiftlerinin
ölçünün ortalama
d:
55.
Görünen
farklarından
hatası
Aynı tür ölçülerin ölçü çiftlerinin farkı
mo :Ağırlık biriminin ortalama hatası
p:
Ağırlık
v: Düzeltme
t : Mutlak
56.
t = isı
n
16
bir
değer
ortalama hatası
YATAYÖLÇME
1.
X
L
L cos a
h
h2
x : L - L cosa : 2 L
x1 :
Eğimi
açısı
uzunluğun
bilinmiyorsa
bulunması
uzunluğundan
için
çıkarılması
yatay
L
eğik
gereken
miktar.
x:
Eğim
biliniyorsa
açısı
uzunluğun
bulunması
uzunluğundan
için
çıkarılması
yatay
L
eğik
gereken
miktar.
2.
ds : Bir şeritte,
dolayı
şerit
boyunun
hatasından
düzeltme.
S : Ölçülen uzunluk.
dl : Şerit boyunun
L:
3.
Şerit
dst: S
hatası
boyu
uzunluğuna
ısı
hatasından
getirilmesi gereken düzeltme.
L0 : to
a:
sıcaklığı
Şeridin
için
şeridin uzunluğu.
yapıldığı
oc
metresini n- 1
miktarı.
17
maddenin
fark
için
bir
uzama
4.
dsp: S
P-P
dsp:S.!..-!..J.lE
q.
uzunluğuna
dolayısıyla
germe
getirilmesi
kuvveti
gereken
düzeltme.
q:
Şeridin
enine kesiti.
E : Şeridin yapıldığı maddenin elastisite
modülü.
P : Değişen germe kuvveti.
P0 : Şeridi n germe kuvveti.
ds: S uzunluğunda yataylama hatası.
5.
h : Ölçü aletinin eğikliği.
n : Tatbik
sayısı
6.
ds : S uzunluğundaki doğrultu hatası
7.
ds: Bir şerit tatbikinde sarkma hatası
h : Sarkma
L:
Şerit
yüksekliği
boyu
8.
FD: BC (AF/AC)
GE: BC (AG/AC)
A
F
G
c
AB: Arasında görüş engeli bulunan iki
noktanın uzaklığının bulunması
18
9.
AB: BD _BC
CE-BD
A
A
AB: B noktası ile
n/ls
vanlamayan bir A
noktası arasındaki uzaklık.
~ı
E
yanına
c
10.
:
B
1
1
1
1
!Xs-XA
AB:
1
1
1
:
Koordinatları
belli
iki
noktanın
belirlediği doğrunun uzunluğu.
.............1
c
11.
(Koordinatları
A
noktalarından
ile
0
ile bilinen A,
B ve C
Kutupsal Koordinat Metodu
açısı
ve
AC
uzunluğunun
hesaplanması)
(Bir dörtgenin
12.
tabanına
ile bölünmesi)
F1 : Dörtgen in
L-.l.._...___ _ _..L....L..--\.•................ y
4
~
x: Y4
±~YJ -2F1 (cota + cot~)
cota + cot~
19
alanı
paralel bir
doğru
20
16.
(Yamuğun tabanına
2
dik bir
doğru
ile
bölünmesi)
Ya·. Et + Yı.
2
x2
..___ _ _..___----..~ .................,..y
4
17.
2
F1 :
Yamuğun alanı
(Üçgenin tabanına dik bir doğru ile
bölünmesi)
18.
F : Ölçüler dik alım yöntemiyle bir ölçü
2
doğrusu na
göre
yapıldığında
Simpson kuralı ile alan hesabı.
5
F:
1
2 (a.e + b(d-a)-+e.d)
19
F : Alımlar Kutupsal Koordinat Sistemine
göre ve tek istasyondan
alan hesabı (m
a : Hesaplanan
:20. L\F 1: 0.2o{F + 0.00030F
~F 1:
yapılmış
ise
)
açı.
Düz arazide alan hesabında hata
sınırı.
F: Ölçülen alan.
21
2
21.
8F 2 : 0.2~
~F 2 :Engebeli
+ 0.00045 F
hata
22.
alan
hesabında
sınırı.
~F 3 :Çok engebeli arazide alan hesabında
8F 3 : 0.3Ch{F + 0.00060 F
hata
23.
arazide
sınırı.
9
~F :Grafik
8F9 : 0.0004rm/F + 0.0003F
alan hesabının hata sınırı.
m: Ölçek
OPTiK UZAKLIK ÖLÇME
24.
~IcY!
··}-···--·--··. ··· L ····-·····-·-···············\·-··
b
L·. tany
b
L:-.
2ta~
·-l······--···· L ···-·····-·t--·· L: b si.na
sıny
L : Güzergah uzunluğu
b : Kısa kenar (BAZ)
y: Paralaks açısı (Teodolitle ölçülen açı)
25.
L : Ölçülecek
ı
kenarların
bir
ucuna
teodolit, diğer ucuna da baz latası
1
. . . . . J...
konularak
yapılan
ölçüde
aranan
!
uzunluk.
b : Baz
!atasının
uzunluk .
.22
işaretleri
arasındaki
26.
L : Baz
. . ..................... L1
······················+·····-···············- Lı
latası
dik olarak
......................
ölçülecek
kenarın ortasına
yerleştirildiğinde uzaklık .
ı
···f·····-········--······-··-······-··········· L ·····-····················-···-·················t...
2
-··-·----t···-· L : co~ cot Yı
ı
27.
1
L'
L : Yardımcı bir baz alınarak üçgenleme
yoluyla dolaylı olarak ölçülen uzunluk.
L' : Yardımcı baz
28.
L:' yardımcı bazın
L: Uzun kenarlarda
yerleştirilmesiyle
29
ortasına
kenan n
ölçülecek
ölçülen uzunluk.
L · 1 cot 11 (cot Yı. + cot Ya
.2
L:
2
2
Yardımcı bazın
100 g. dan
--+--tr----+----
uzunluk.
L!"=-J
····+·····-············-······················-···········:. L ·····························-··························+··
23
2
Lkenan ile
farklı
bir
açı
yaptığı açı
ise ölçülen
30.
Yardımcı
L:
baz, herhangi bir sebeple
kenara dik olarak yerleştirilemiyorsa ··
ölçülen uzunluk.
1
!
1
....f............................_.........~·······-·······.. L ..............................................t····
31.
-·l·····;······-············ L' ·····························t·-····
L : co~ . cot Y2· coty3
;
L'
L:
yardımcı
bazı
uzun ikinci bir L1
yardımıyla daha
yardımcı bazı
ile
ölçülen uzunluk.
A
32.
L
L
qpus ··+~
- p · . r::---;
qpus:
-vnpus-1
Açık
pusla
güzergahlarında
enine
hata.
Ma : Pusla ile ölçülen manyetik azimutun,
dolayısıyla
L : Güzergah
33.
semtin ortalama
hatası.
uzunluğu.
npus:Pusla
güzergahının
qpaı: Açık
poligon
nokta
sayısı.
güzergahlarında
hata.
M13
:Kırılma açısının
npaı:
24
Poligon nokta
ortalama
sayısı
hatası.
enine
NOKTA TAYiNi
34.
X
::~····----~~rf~;
aki
ve
DÜZLEM DiK KOORDiNAT
aik :
sisteminde bir
1
y
doğrunun
iki ucundaki
semt! er.
Pi ve Pk : Bir
doğrunun
iki ucundaki
noktalar.
35.
X
: -_•~----~ı~~r,-x,
Yb-Ya
xb-xa
AB : sin(AB) : cos(AB)
tan (AB): (AB) semti
1
y
Ya
AB : AB kenan
A ve B :
36.
Koordinatları
ile
verilmiş
noktalar
X
(AB)~~
xb-Xa : AB . cos (AB) : ô.x
~xl
.......................!!:!:.Y...............,...~......
y
xb ve Yb : B
25
noktasının koordinatları
37.
(BC) :
(AB)
+ ~±200 9
(BC):
(AB)
semti
doğrultuları
ile
AB
arasındaki
verildiğinde oluşan
ve
~
BC
açısı
semt.
c
...............
ABC : (BC) - (BA) : ~
38.
CBA : (BA) - (BC) : 400 - ~
A; B, C : Koordinatları ile verilen noktalar.
ABC
ve CBA : Noktaları
doğrular arasında
(Koordinatları
39.
birleştirilen
kalan açılar.
belli A, B, C, D noktalarının
kesim noktası (E) nin koordinatlarının
bulunması.
A
D
26
40.
(Verilen
c
B
bir
noktasının
C
bir.
AB
dağrusuna uzaklığı)
41.
tan
Yn-Yr-
(CD):~
X0 -Xc
tan (AB) : tan (CD) ise iki
L1Lı: Isı
düzeltmesi.
L : Bir
nirenge
doğru
paraleldir.
şebekesininbüyüklükçe
belirlenmesini
sağlayacak
BAZ'ın
boyu.
a : Şiridin genleşme katsayısı.
t1 : Ölçü esnasındaki ısı.
tA : Ayar
43.
ısısı.
ilLA: BAZ'a
şerit
hatasından
getirilecek ayar düzeltmesi.
L:
Bazın
boyu.
L1 : Şeridin ayar
uzunluğu.
Lo : Şeridin nominal
27
uzunluğu.
dolayı
ô.L : Eğim d üzeitme miktarı.
44.
ô.h :Yükseklik farkı.
L : Ölçülen uzunluk.
45.
ô.Lq: Aliman düzeltmesi
q : Baz çivileri üzerine baz
doğrultusunda
dik ve yatay tutulan mm.lik taksimatlı
cetvelden okunan değer.
S : Şerit telin uzunluğu.
ô.5 : Germe düzeltmesi.
46.
Po : Germe kuvveti.
E : Elastisite modülü.
Q : Telin kesit alanı.
S : Telin uzunluğu.
ö.h:Telin iki ucu arasındaki yükseklik farkı.
47.
ô.L:
L.RHo
ô.L: BAZ
ölçüsünün
indirilmesi
için
deniz
gerekli
seviyesine
düzeltme
miktarı.
L: Baz boyu.
H0 : Bazın deniz seviyesinden ortalama
yüksekliği.
R : Yeryüzünün
48.
LMST- GMST : /...
yarıçapı.
LMST: Mahalli ortalama yıldız zamanı.
28
GMST
:
Greenwich
yıldız
ortalama
zamanı.
A. : Bulunulan
49.
LMT-GMT: 'A
noktanın boylamı.
LMT: Mahalli ortalama
güneş zamanı.
GMT: Greenwich ortalama
50.
LAT-GAT: 'A
LAT: Mahalli gerçek
güneş zamanı.
GAT : Greenwich gerçek
51.
M
T
güneş zamanı.
güneş zamanı.
a:A-y
a: Yeryüzündeki bir
doğrultunun
A : P1
noktadan belli bir
semti.
noktasında,
P1 P2
doğrultusunun
P1'den geçen meridyenden itibaren
saat ibresi yönünde
y : Söz
T :
meridyeninbaşlangıç
konusu
meridyeni ile
Başlangıç
yaptığı açı.
yaptığı açı.
meridyenine P 'den çizilen
paralel.
52.
GMT: ZMT ±
(Bölge saat farkı)
GMT: Greenwich ortalama
güneş zamanı.
ZMT : Bölge zaman ı.
53.
t: LAST- a
t : Saat
açısı.
LAST: Mahalli gerçek yıldız
a:
Kullanılan
ölçü
ALMANAK'tan
zamanına
alınan
REKTASENSYONU.
29
zamanı.
göre
yıldızın
54.
a
A
.
A
b : Sina · sın ~-'
a
b, c : a kenan ve iç
b
sinüs
y
.
c : sina · sıny
teoremi
açılar bilindiğinde
ile
bulunan
diğer
kenarlar.
c
YÜKSEKLiK ÖLÇME
55.
d~
C1: (B-760)-2- 2
D -d2
C1 :Civalı ve
çanak
dolayı
çanaklı
barometrelerde boru-
çaplarının eşit olmamasından
çanak d üzeltmesi.
B : Okunan
değerler.
d1: iç çap
d2:
Dış
çap
D : Çanak
56.
C2:-B [ (y-a)t+atJ
C2: Civa
çapı
ve
yükseklik
okumasında
cetvelin
genleşme
kullanılan
katsayıları farkından dolayı
ısı
düzeltmesi.
y:
Civanın genieşme katsayısı.
t:
Isı
derecesi
tn : Bölümlü cetvelin ayar
30
ısısı.
getirilen
57.
28 H
C 3 : -B . ~ cos 2 Q- - r -
C3: Yer çekimi ivmesinden gelen toplam
düzeltme.
B : Barometre
okuması.
J3 : Katsayı (0.002644)
Q: Enlem
H : Noktaların yaklaşık yüksekliği.
r: Yerküre yarı çapı (6370 km)
58.
Ar: A +at+ b (c-A1)+d
Ar : Aneroid barometre düzeltme değeri.
A : Barometrede okunan değer.
Isı
at :
düzeltmesi.
b: Bölüm
c : Ayar
A 1:
Isı
katsayısı.
basıncı
düzeltmesi
getirilmiş
okuma (A+at)
d: Alet düzeltmesi.
b(c-Aı)
59.
!h
ô.h: K.log B (1+at) (1+0.377
2
: Bölüm düzeltmesi
e
2H
s)
(1+J3cos2Q) (1+r)
ô.h : Barometre ile yükseklik tayininde
yükseklik.
K: Barometre
katyasısı
(18400)
B1 ve B2 : istasyonlarda ölçülen hava
basınçla rı.
a:
Havanın
genleşme
katsayısı
(0.003665)
t:
Iki
istasyonla
ölçülen
ısının
ortalaması.
e : Iki istasyonla ölçülen buhar basıncı
ortalaması (mm)
B : Hava basınçları ortalaması.
J3 : ivme katsayısı (0.00264)
H : Iki istasyonun ortalama yüksekliği
(m)
r:
31
Arzın yarı çapı.
60.
~h:
(G) -(i)
~h:
Geometrik
Nivelmanda
yükseklik
farkı.
G : Geri
i:
61.
M~h: ±Mak {2n
okumaların toplamı
İleri okumaların toplamı.
M~h
: Yükseklik
farkının
ortalama
hatası.
Mak: Bir okumanın ortalama hatası.
sayısı
n : Alet kurma
62.
•ı
HB: B noktasının Trigonometrik yüksekliği
~h:
işaret
Alet ve
yükseklik
HA: A
noktası
farkı.
noktasının
deniz
yüksekliği.
/{ : Alet yüksekliği.
i:
işaret yüksekliği
~h:
s .cos z
S : Eğik uzaklık
S: Yatay
Z:
32
uzaklık
Düşey açı
a : Eğim
arasındaki
açısı
(Zenit
açısı)
seviyesinden
63.
8h:
~
k. L. sin2a
h : Trigonometrik yükseklik ölçümünde
TAKEOMETRE
Katsayı
k:
kullanılıyor
ise.
(1 00)
L : üst ve alt kıl mira okumaları farkı.
64.
Z:
Düşey açı
a :
Eğim açısı
B
konumun
kullanılan
ölçülmesinde
kutupsal
yönteminde ölçülen
koordinat
noktanın
konum
hatası.
M0 :
Açı
ölçüsünün
hatası.
ML: Uzunluk ölçüsünün hatası.
65.
p;~\
Mk: Yatay konum ölçülmesinde
\\
\
dik
~\
koordinat
kullanılan
yönteminde
konum
hatası.
A
66.
L:
33
Nirenge
hesabında
yatay uzunluk.
L':
Eğik
uzunluk.
yarı çapı.
R: Yerküre
HA: Alet
noktanın
kurulan
denizden
yüksekliği.
a : Aletin
67.
yüksekliği.
H6 :
Bakılan noktanın yüksekliği.
i:
işaretin yüksekliği
a: Yatay
düzlem
üzerinde
bir
AB
açıklığının ASIMUT'u.
68.
B
h
b
tga
h
:b
h : Yükseklik
h
.
b: Meyıl
b : izdüşüm uzunluğu
aydınlığı.
h:
Bir dürbünün
H':
Dürbünle bakıldığında göze gelen
ışık miktarı.
H:
Çıplak
gözle bakıldığında göze gelen
ışık miktarı.
de: Objektif serbest
dp: Göz
34
açıklığı.
bebeği çapı (yaklaşık
2 mm)
V : Dürbünün büyütmesi.
70.
T:
Sınır açısı.
t:
Gözlenen çizgilerin aralığı.
L:
Gözlenen
çizgilerin
en
son
görülebildiği uzaklık.
P:
71.
72.
a
p··n
B. G.b
. g
Bir
radyanın açı
cinsinden
değeri.
P : Silindirik düzeç duyarlığı.
a :
Eğim farkı.
n:
Bölüm
farkı
B : Görüntünün
büyüklüğü
(cm)
G: Cismin büyüklüğü (cm)
73.
b .. lLE
F-tg
Görüntünün
g:
Cismin uzaklığı (cm)
b.: Görüntünün
F:
74.
75.
Odak
(cm)
uzaklığı
uzaklığı
D : Mercek gücü (Diyoptri)
1 1 1
·-+Q. F1 F2
Q: Mercek sisteminin odak
V. tan az
· tancr 1
uzaklığı.
F1, F2: Mercek sistemindeki mercekleri n
odak
76.
uzaklığı
b:
uzaklıkları.
V:
Büyütme
cr1:
Çıplak
gözle
uzaklığında
crı:
35
normal
görüş
cismin görüldüğü açı.
Büyüteç yardımı ile cismin görüldüğü
açı.
V 1: Büyütecin büyütmesi.
77.
78.
V
F
. .!...1
S:
Normal görüş uzaklığı.
F:
Büyütecin odak
v : Bir ölçü dürbününün büyütmesi.
. F2
F1: Objektif odak
F2 : üküler odak
79.
uzaklığı.
G
tga:g-
tga:
uzaklığı.
uzaklığı.
Görüş açısı.
G: Cismin hakiki büyüklüğü.
80.
L: FrtF 2
uzaklığı.
g:
Cismin gözden olan
L:
Dürbünde uzunluk (cm)
F1 : Birinci merceğin odak uzaklığı (cm)
F2 : ikinci merceğin odak uzaklığı (cm)
81.
A: T-N
A:
Verniyer birimi
T : Esas bölüm
82.
400 g
q: m.n
genişliği
N:
Bölüm
q:
Teodolitte
arasındaki
m: Okumayeri
n:
83.
r: S- B
genişliği
başlangıç
fark (Bölüm
okumaları
hatası)
sayısı
Bir açının kaç defa ölçüldüğü.
r: RON
hatası (skalalı
mikroskoplarda)
S : Skala boyu
B:
Bölüm dairesinin en küçük bölüm
genişliği.
36
84.
r : Ron hatası (verniyerli mikroskoplarda)
r : n N- (n-1) T
N: Verniyer bölümü
T: Bölüm dairesi
n: Verniyer bölüm adedi
85.
a: Teodolitlerde yükseklik
100-Z: a
Z: Zenit
(eğim) açısı
(başucu) açısı
APLiKASYON
86.
X
(AX) : (BA) + 0 ± n
(AX): A
noktasının koordinatları
belli ise
ve buradan koordinatları belli olan B
B
A
noktası
görülüyorsa,
doğrultunun
semti.
istenen
(BA): Bilinen semt.
aplikasyonu
0: Aranan,
istenen
87.
A
B
d
açı.
. a.b ~
. AB. p
d:
Uzunluğu
(DB: a
AD: b)
bilinen AB üzerine gelmesi
istenen D'nin hareket
miktarı.
A, B: Birbirini görmeyen ya da
37
yapılmak
varılması
güç olan noktalar.
D: A ve B
noktaları arasına yerleştirilmek
istenen nokta.
p:
88
89
. a.b f.
d . a+b. P
Radyanın açı
cinsinden
uzunluğu
d : AB
bilinmiyorsa
noktasına
ulaşılma
bilinen en az iki eleman
üç kurp
D'nin
miktarı.
hareket
(SOME
değeri.
durumunda
yardımı
ile
elemanının bulunması)
/),.
t: R. tan 2
D:
Developman boyu
t:
Kurbun
R:
Yarıçap
teğet
boyu.
BS: Bisektris boyu
b. : Sapma açısı
90.
(Kurb ara
S: 2R
0
L:Rp
38
noktalarının
sin~
aplikasyonu)
diğer
L-S : R
(~ -
2R sin
~)
S : Kiriş uzunluğu
L :Yay uzunluğu
91.
~: 400
/).
g -ı+ a
~ : Çelik
şeritle
uzaklık
ölçmenin zor
olduğu yerlerde kestirme metodu ile
kurb üzerindeki bir A noktasının C'ye
göre
a : A
açısı.
noktasındaki
aplikasyon açısı.
(Ters Kurblarda çözüm)
92.
t1 ve t2 : T eğet uzunlukları
(Kiotoid)
93
Kb : Klotoidin başlangıcı
Ks : Klotoidin sonu
M: Dairenin merkezi
Tu: Uzun teğet
!·············................. Tu ...............................;
l..................................
Tk : Kısa teğet
X
x, y : Ks nin dik koordinatları.
39
~R:
Rakortmanboyu
Xm: Daire merkezinin koordinatı.
't:
94.
A2 : R. L
Ks
noktasındaki teğetin açısı.
A : Bir geçiş kurbu eğrisi olan Klotoidin
parametresi (ideal birleştirme eğrisi)
L:AA~
R : Kurbun
L:
95.
yarıçapı
Geçiş eğrisi uzunluğu
(Lemniskat)
2
S:A sin 2cr
S,cr :Eğri üzerindeki bir noktanın kutupsal
koordinat1arı.
A:
o
Eğrinin
büyüklüğünü
belirleyen
parametre (OT)
O'
açısı
t :
Sapma
: 3cr
0 :
Teğet kiriş açısı
~h:
Kesit dolma
: 2cr
96.
kazığında
olduğu
halde,
eksen
kazığında
dolma
yarma varsa.
Mo ve M 1: Mira okumaları.
97.
eksen
40
98.
~a:
h(b+c)
~a:
Varmada hendek üst genişliği
(Redüksiyon
99.
Takeometreleri
ile
şev
kazıklarının çakılmasında tem,el bağıntı)
~h: M1-Mo+ho
100.
ho
~h:
!
M1: Platform kenarındakimira okuması.
i
. y. . . . . . . . . . . . . . .
a ....................+
..
-86"'''''''""''''""''"'"'''"1··"·
Dolgu halinde
M0 : Eksen kazığındaki mira okuması.
ho: Dolgu yüksekliği
a : Şev
kazığının
platformkenarına
uzaklığı.
a0 : Yarı platform genişliği.
d: Eğim (yatayın düşeye) oranı.
101.
a: d.
~h
a
~h
d: ~h
a
a : Bir dik üçgende kenar,
41
d:
Bir
dik
arasındaki
~h:
102.
üçgenin
dik
kenarları
oran.
Dik kenar.
(DEVER)
w
F: f. N
v2
A
Wsina tan a: g.R- f
2
B
P:
v
.
gw .R
: w sın a +F
v2
tan a 1: 0.00443 R
F: Sürtünmeden meydana gelen kuvvet.
f:
Yan sürtünme katsayısı.
a:
Deverin
v:
Aracın
g:
Yer çekimi ivmesi.
R:
Eğrilik yarıçapı.
a1: T.C.
eğimi.
h ız ı (km/s)
Karayollarında
olan DEVER eğimi.
P:
Merkezkaç kuvvet.
w:
Aracın ağırlığı.
42
kabul
edilmiş
ZEMiN MEKANİGİ
1.
e: Poroziteye göre
n
e·· 1-n
boşluk oranı
n: Porozite
Boşluk oranına
göre porozite.
2.
e
n·· 1+e
n:
3.
y·~
yd: Suya doygun zeminde birim hacim
d· 1+e
ağırlığı.
Ys:
Dane birim hacim ağırlığı.
Yw: Suyun birim hacim
4.
Kuru birim hacim
ağırlığı.
Yn: Tabii birim hacim
ağırlığı.
yk:
y . .:tn_
k· 1+w
w: Su
5.
6.
7.
V
n
e :if:-1s -n
e
V
n: 1+e:
V
~
S: V . 100
ağırlığı.
içeriği
Vv:
Boşluk
Vs:
Katı
(su
muhtevası).
hacmi
daneler hacmi.
V : Zemin toplam hacmi.
S: Suya doygun zemin yüzdesi
V
(Doygunluk oranı)
Vw: Su hacmi
8.
AY._a
:V. 100
A: Hava
içeriği
Va : Hava hacmi
43
yüzdesi
9.
~
Gs: Zeminin dane özgül ağırlığı
Gs:pw
Ps: Katı dane yoğunluğu.
Pw: Suyun birim ağırlığı.
10.
W Wsıı
:wka .100
W : Su içeriği
Wsu: Bir zeminin V hacminde içerdiği su.
Wka: Aynı hacimdeki katı danecikler
ağırlığı.
11.
W ka
Ps: Vs
12.
. W~+Vt;_.''i.'JI.
YA.
V
13.
yk:
Ps: Katı dane yoğunluğu (Birim ağırlık)
Y.l&
s
-w
1~
+
s
YA: Su altındaki birim hacim ağırlık.
V
yk:
Proktor aletinde kuru hacim ağırlık.
Ys:
Dane hacim ağırlığı.
S:
Doygunluk derecesi.
W: Rutubet miktarı.
14.
yd:Ys(1-n)
yd:
Kurnun suya doygun birim hacim
ağırlığı (T/m 3)
Ys:
Kurnun dane birim hacim ağırlığı
(T/m
15.
Yn:(1-n)ys+n.yw.S
3
)
Yn: Yer altı su seviyesi üstündeki zeminin
birim hacim ağırlığı (tlm 3 )
Ys: · Zeminin dane birim ha(;im ağırlığı
(gr/cm
3
)
Yw: Suyun birim hacim ağırlığı
44
16.
Yn: (1-n)y5 +nyw
yn: Yer
altı
su seviyesi
birim hacim
17.
cr:hw.y+(Z-hw) Yd
cr:
altındaki
zeminin
ağırlığı.
Normal gerilme.
hw: Zemin yüzeyinin, yer
altı
statik su
seviyesine mesafesi.
y:
Yer
altı
su seviyesi üstündeki zemin
için ortalama birim hacim
18.
U: (z-hw) Yw
U:
Boşluk
ağırlığı.
basıncı
suyu
Yw: Suyun birim hacim ağırlığı
19.
U : Ua+k (Uw-Ua)
U:
Suya doygun olmayan zeminlerdeki
boşluk basıncı.
Ua:
Boşluklardaki
hava
basıncı.
Uw: Boşluklardaki su basıncı.
k:
Kuru zeminde (0), suya doygun
zeminde (1) olarak
20.
21.
p: p' +U
p' :yk d1+Yd(d-d1)-ys(d-d1)
P:
Düşey basınç
P:
Efektif
U:
Boşluk basıncı.
alınan katsayı.
basınç.
p': Efektif basınç.
ağırlık.
yk:
Kuru hacim
yd:
Doygun hacim
d:
Zemin yüzeyinden derinlik
d1: Kuru katman
Ys:
45
Suyun hacim
ağırlık.
derinliği
ağırlığı
1
1:
22.
ı .1.A . "i:L::& . G- 1
le:
Kritik hidrolik
eğim.
c·Yw. 1+e . 1+e
s
G: w
23.
Gs·Yw
_&
yk:
yk:
1+m · 100
% 100 doygunluk (saturasyon) eğrisi
(sıfır
hava boşluğu eğrisi) kuru birim
ağırlığı.
Gs:
Toprağın
özgül ağırlığı.
m: Istenen rutubet yüzdesi.
24.
SL . (W':U.-Wc}-(VY:J.-Vc}"i.'IJ. 100
.
(Wd-Wc)
.
SL: Süzülmü limiti (%)
(Ww-Wd) : Numunenin toplam kaybettiği
su hacmi (gr)
(Vw-Vd)Yw: Numunenin başlangıçtan
büzülme limitine gelinceye kadar
kaybettiği
su ağırlığı. (gr)
Wc: Süzülme kalıbı boş ağırlığı.
Wd: Süzülme kalıbı dolu ağırlığı.
25.
Vs:~ (W1-SL)
Vs: Hacimsel büzülme
W 0 : Kuru numune ağırlığı
Ve: Kuru numune hacmi.
W 1: Denemeye başlarken verilen su.
26.
27.
100
Vs+100
Qau
Cu: D
10
(HAZER)
Ls: Doğrusal büzülme
Cu: Toprakların uniformluk katsayısı.
46
0 60 : Malzemenin%
elek
60'ın altına geçtiği
açıklığı.
0 10 : Malzemenin % 1O' un
elek
Cc:
28.
altına geçtiği
açıklığı.
Kalın
daneli zeminlerde derecelenme
sayısı (Eğrilik katsayısı)
0 30 : Malzemenin % 30'un
elek
29.
Ip: 0.73 (wL-20)
Ip:
açıklığı.
Toprağın
plastikindeksi.
WL:Aynı toprağa
30.
1
A:-PC-n
A:
altına geçtiği
değeri.(%)
ait likit limit
Zeminlerdeki kil boyutundaki
danelerin plastiklik derecesi.
C:
Kil boyutundan (0.002 mm) küçük
danelerin yüzdesi.
n:
Tabii zeminlerde (5), Laboratuvardaki
numunelerde (1 O)
değerleri alınan
sabite.
31.
P:K RM (Michigan D.K.i)
P:
100 kg ana malzerneye eklenecek
bağlayıcı
K:
madde
Ana malzemeye,
ağırlığı.
bağlayıcı
malzerneye ve istenilen
plastisite indisine
bağlı katsayısı.
M: Yüzde olarak No. 40
ana malzeme.
47
karışımın
eleğinden
geçen
R:
1+Yüzde olarak No.40 eleği üzerinde
kalan bağlayıcı ağırlığı./Yüzde olarak
No. 40 eleği altına geçen bağlayıcı
ağırlığı.
Wp:Piastik limit (%)
32.
33.
N
W L.. w N (-)0.12
25
WL: Likit limit (20sNs30)
WN: Darbe ağırlığı
N:
Darbe
sayısı
34.
WR: Rötre limiti.
35.
VR: Bir zeminin hacimsel rötresi.
V 1: Zeminin ilk hacmi.
Vk: Zeminin rötre limitindeki hacmi.
36.
LR:
37.
1-~1-VR
1 .Wı-Wo
C·
Ip
LR: Zeminin lineer rötresi.
le:
Kıvam (Relatif konsistans) indisi.
Wn: Zeminin tabii su muhtevası.
38.
39.
ı
o
L·
WD-WP
Ip
A·.!e.
·r
IL:
Likitlik indisi.
A : Zeminin aktivitesi.
T: 0.002 mm'den küçük danelerin
ağırlıkça
40.
S1·. .5k
qu'
S 1: Kilin
yüzdesi.
hassaslık
derecesi.
qu: örselenmemiş haldeki serbest basınç
48
mukavemeti.
qbi' : Örselenmiş haldeki serbest basınç
mukavemeti.
41.
Ss: (d) çaph uniform kürelerden ibaret bir
zeminin özgül yüzeyi. (cm 2/cm 3 )
42.
ch·-
h:
Kapilar yükseklik.
C:
Katsayı
e:
Boştuk oranı
. e.D1o
(0.1 ~0.5)
D1 0 : Efektif çap
43.
k : C . 0~ 0 (ALLEN HAZEN)
k:
Gevşek
ve oldukça uniform kurnda
permeabilite
44.
k : 200 . 0~ 0 . e2 (TERZAGHi)
C:
Katsayı
k:
Oldukça uniform kumlar için
(1 qo-150)
permeabilite
45.
katsayısı.
katsayısı.
(FAiR-HATCH)
k:
Kumlu zeminlerde permeabilite
katsayısı.
g:
Yerçekimi ivmesi.
V:
Suyun kinematik viskozitesi.
n:
Porozite
F:
Katsayı
(küre daneler: 6, köşeli
daneler: 7. 7)
P:
Çapları
d1 ve d2 olan iki elek arasında
kalan zeminin ağırlıkça yüzdesi.
49
dm: ~d1 d2 : d1 ve d 2 çaplannın geometrik
ortalaması.
m: Değeri (5) olan katsayı.
46.
k:
Deney kuyusundan su çekilmesi
halinde iki gözlem kuyusunda ölçü
apıldığında
permeabilite katsayısı.
q: Çekilen su (m3/sn)
h 1 ve h2:Birinci ve ikinci kuyu geçirimsiz
tabaka boyu.
r1 ve r2:. Birinci ve ikinci kuyu çapı.
0.905. A Log1o ~
47.
k:
E .t
(PREVERT-KiRKHAM)
k:
Tüp metodu ile permeabilite
katsayısı.
A:
Boru alanı (cm 2)
ho: Deney başında boru içindeki su
seviyesinin yer altı su seviyesine olan
uzaklığı
(cm)
h1: t zamanında suyun yükseldiği
seviyenin yer altı suyu seviyesine
uzaklığı
(cm)
t:
Ölçüler arasında geçen zaman (sn)
E:
d/2r oranına bağlı bir katsayı.
d:
Boru tabanının yer altı su seviyesine
uzaklığı
r:
50
(cm)
Boru yarıçapı (cm)
48.
L.a
hı
k: 2.3 A(tct2) log h2
k:
Laboratuvarda düşen seviyeli
geçirgenlik tayininde, suyun geçtiği
malzemenin permeabilite katsayısı.
L:
Suyun geçtiği malzemenin boyu (cm)
a:
Su verilen cam borunun kesit alanı.
A:
Suyun geçtiği malzemenin taban
2
alanı (cm )
t1:
Denemenin bitimindeki zaman.
t2:
Denemenin başlangıcındaki zaman.
h1: Deneme başında cam tüpteki su
yüksekliği.
h2: Deneme sonunda cam tüpteki su
yüksekliği.
49.
Q
k : A.i.t
k:
Sabit seviyeli permeabilite deneyinde,
permeabilite
Q:
katsayısı.
Numune içinden t zamanda geçen su
miktarı.
50.
v2 p
H:-+-+Z
2g Ys
A:
Numune kesit alanı.
i:
Hidrolik eğim.
H:
Hidrostatik yük.
v:
Sızma hızı
p:
Suyun
z:
Konum yükü
Ys:
Suyun hacim ağırlığı
51
basıncı
r
51.
n
Q: k. h m
Q:
Bir
için
akım ağı yardımıyla
sızan
h
~h: m
Akım esnasında
n:
Akım ağındaki akım kanalı
m:
Akım ağındaki eşpotansiyel
·~
1: b
~h: Ardışık
i:
iki
eşpotansiyel
yük
. .l
To[;!lam ~ük ka~bı
max· n · Perdenin girme uzunluğu
adedi.
çizgi
çizgi
kaybı.
b genişliğindeki iki eşpotansiyel çizgi
aralığı arasındaki
54.
kayıpları.
toplam yük
adedi.
arasındaki
53.
genişlik
miktarı.
h:
aralığı
52.
su
birim
hidrolik
eğim.
imax: Zemine giren bir palplanşta en büyük
1
55.
0
2
cr1: cr3 tg (45 +2)
çıkış
hidrolik
(j1: Kuru kurnda
eğimi.
kırılma anında
asal
gerilme (kg-cm 2)
cr3: üç eksenli basınç deneyinde hücre
basıncı (kg/cm 2)
0: Kayma mukavemeti
56.
Tf:
C +(cr 1- U) tg0
açısı.
Tt: Efektif gerilmeler cinsinden kayma
direnci.
57.
Tt:~ (cr1-cr3) sin 2a
Tt:
a:
Kırılma anındaki
kayma gerilmesi:
Kırılma anındaki
kayma düzleminin
yataylayaptığı açı: 45 + ~
52
58.
p
P:
Bir kesite uygulanan toplam yük.
A:
Toplam alan
G:
Kesitin birim alanına düşen toplam
A:G:GUw
yük.
G:
Birim alanda danecikler arasındaki
asal (efektif) gerilme.
Uw: Birim alanda boşluklardaki nötr
geritme (boşluk basıncı)
59.
S:
S:C +(G-U)tg Q
Toprağın
birim alandaki kesme
kuvveti.
C:
Toprağın su içeriğine bağlı olarak
kohezyon.
G:
Uygulanan normal kuvvet.
U:
Boşluk
suyu
basıncı.
tg Q: Mohr kopma zarfının eğimi.
60.
.E. : k : Cos i --J.. cos2i-cos20
P
61.
2
C os i+" cos i-cos 0
F: Yd·H.k.cos i
F:
Kesme kuvveti
k:
Yanal
P:
Zeminin ağırlığı
i:
Eğim açısı
F:
Kesme kuvveti
yd:
Zeminin doğal hacim ağırlığı.
H:
Derinlik
i:
Şev açısı
2
53
basınç oranı
62.
~
0r: Kesme deneyindenkaynaklanan
Tg 0 r: tg 0- (~)
tashis için, hakiki kayma mukavemeti
açısı.
0: Kesme deneyinden elde olunan
kayma mukavemeti
~h:
Kayma
sırasındaki
~L:
Yanal hareket
açısı.
yükselme.
qu: Killi bir zeminin serbest
basınç
mukavemeti.
Kırılma anında
P:
etkiyen
1
1
(cr1-cr):
2C
cos
0
(MOHR-COULOMB
+(cr1+cr3 )
cr 1 ve cr3 :
alanını
kuvvet.
Kırılma anındaki
A:
64.
düşey
yatay kesit
yatay kesit
kırılma
Kırılma anındaki
alanı.
hipotezi)
efektif (asal)
sin0
gerilmeler.
C
ve 0 : Efektif gerilmelere göre kayma
dayanımı
parametreleri.
65.
1
Of: Kırılma esnasında kayma
düziemindeki efektif normal gerilme.
e:
Kayma düzlemi ile büyük asal
düzlem
54
arasındaki açı.
67.
u
r ·u·
68.
~u: Boşluk
suyu
artması.
~cr 1 : Büyük
asal gerilme.
s' :
Boşluk basıncı katsayısı.
ru:
Boşluk basıncı oranı.
u:
Boşluk
y:
Zemin birim hacim
h:
Düşey
Yh
(cr1-cr3) f. C.cos 0+(cr3-u)Sin0
2
1-sin0
suyu
basıncı.
ağırlığı
dolgu yüksekliği
(Kırılma anında
asal gerilmeler arasındaki
bağıntı)
Deviatör gerilme (kg/Cm 2)
cr1: Asal gerilme (kg/cm 2)
C:
Efektif gerilme.
0: Kayma mukavemeti
69.
açısı.
(Büyük ve küçük asal gerilmeler
arasındaki bağıntı)
70.
71.
72.
.Qi. 1+sin0
cr3 · 1-sin0
(Kırılma anında bağıntı)
(Kırılma anında bağıntı)
·qu : Serbest basınç mukavemeti.
cu : Drenajsız kayma mukavemeti.
55
73.
1 H
. Sin(i-8) sin(8-0d)
Cd: 2Yd cosec.ı
cos 0 d
Cd: Görünür kohezyon
yd: Zeminin
doğal
H:
Şev yüksekliği.
i:
Şev açısı.
hacim
ağırlığı
0d: Görünür sürtünme.
74.
(BOUSSiNESO)
Uniform yüklü bükülebilir
(E ve U sabit kabul
şerit.
edilmiştir)
z
P2: Bir
şerit
temelde herhangi bir (N)
noktasındaki düşey
P2,
....(.... · · · · · x --
7 5.
76.
········-+A
Px :-9.1- sin~o COS~ 0 · + ~ 0 ~~ 2
n
T :.9.isin2
n"'
Px: Yatay gerilme
1-'1
~oll32
T : Kayma gerilmesi.
131
77.
56
gerilme.
78.
cr 1 ve cr2 :Asal gerilmeler.
79.
T max: Herhangi bir noktadaki maksimum
kayma gerilmesi.
80.
P2 :K
.
z:p (BOUSSINESO).
P2 : Nokta kuvvet için, polar koordinat
sisteminde,
81.
_..E_ 3Z ~
1- 2g
O"r·2n (fr- R(R+Z))
82.
O"e:
83.
p
1
n ( 1- 2ı.ı) (R(R+Z)
2
düşey
gerilme.
Z:
Derinlik
K:
Düşey basınca
P:
Nokta kuvveti.
O"r:
Nokta kuvvet için, polar koordinat
ait tesir sayısı.
sisteminde yatay radyal gerilme.
z
~)
cr9: Nokta kuvvet için, polar koordinat
sisteminde, yatay teğetsel gerilme.
Trz: Nokta kuvvet için, polar koordinat
r
Trz: Kz:
sisteminde, kayma gerilmesi.
84.
.
Pj. qB
1-g2
E
Ip
Pi: Dikdörtgen
bükülebilir
noktalarında
yayılı
bir
yüklü,
alanın
tam
köşe
meydana gelen, killi şistli
zeminler için ani oturma.
q:
Net taban basıncı.
B:
Yüklü alanın kenar uzunluğu ya da
çapı.
57
ı-ı:
Poisson
oranı.
E:
üç eksenli ya da serbest basınç
deneyinden elde olunan sekant ya da
tanjant modülü. Elastiklik modülü.
85.
(SCHMERTMAN)
S:
Bir kumlu zemin üzerinde temel
oturma miktarı. (cm)
C 1: Derinlik d üzeitme faktörü.
P0 : Temel tabanı seviyesindeki jeolojik
yük.
Pn: Net taban basıncı.
T:
(5) yıl
Iz:
z derinliğindeki düşey birim boy
değişimi
tesir
sayısı.
Pv: Maksimum Iz seviyesinde jeolojik
basınç (kare temeller için Z: B/2, şerit
temeller için Z:B)
ô.z: Derinlik
Es: Deformasyon modülü.
58
Pc : Kumlu zeminlerde oturma.
sıkışma sayısı
Mv: Hacimsel
~P:
Kalınlığı
H olan tabaka boyunca
ortalama
basınç artışı.
H:
Sıkışan
rı:
Çok hassas, normal,
fazla
tabaka
aşırı
kalınlığı.
aşırı
normal,
konsolide killer için
(1.0-0.5)
87.
rı:A+a(1-A)
A:
Boşluk basıncı katsayısı.
a:
(z)
sıkışabilir
temel
tabaka
kalınlığı
genişliğine bağlı
ve (B)
bir sayı
(şerit
temelde (1.0-0.85), daire temelde
(1.0-0.25)
88.
au . c . a2 u
at·
v·
az
(TERZAGHi) (Tek yönlü konsolidasyon)
2
u:
Kil
tabakasının
derinliğindeki
boşluk
artımını
üst yüzeyinden (z)
bir
suyu
noktadaki
basıncının, basınç
tatbikten (t) zaman sonraki
değeri.
Cv: Konsolidasyon
k:
59
aşırı
Permeabilite
katsayısı:
katsayısı
(cm/sn)
Yw: Suyun birim hacim ağırlığı.
Mv: Hacimsel sıkışma katsayısı (kg/cm
89.
L
N=O
)
-~-~ı
N=oo 1-(2N+1)2 4
S: MvPvH 1--;
n:
[
2
H2
26
(2N + 1)
(TERZAGHi)
S:
Zeminlerde oturma.
Pv: Toprak üzerine tatbik edilen uniform
basınç.
H:
Konsolidasyon tabakasının kalınlığı.
e:
Tabii logaritma
tabanı.
..
Tv: Cv}
H : Boyu tsuz zaman f a kt··oru.
Mv: Hacimsel sıkışma katsayısı.
ile: Konsolidasyon sırasında boşluk
oranındaki değişme.
e0 : Pv tatbik edilmeden önceki,
başlangıç
boşluk oranı.
ilp: Boşluk oranındaki e değişimine
sebep olan
91.
s
K: Soo. 100
K:
basınç değişikliği.
Konsolidasyon yüzdesi.
Soo: Nihai oturma.
Set: (t)
U:
zamanında
oturma.
Konsolidasyon yüzdesi.
Sc: Nihai konsolidasyon
60
oturması.
93.
2
Tv.Hd
t:~
t:
Oturma zamanı.
Hd: Drenaj yolu.
94.
Cc: 0.009 (Wl- 1O)
sıkışma
Cc: Normal konsolide killerde
indisi.
Wl: Likit limit değeri.
P1: Ortalama ~P basınç artışının H
sı kışabilir
tabaka boyunca
etkimesinden t
doğan
96.
1-U: (1-Ur) (1-Uv)
U:
zamanı
sonunda
oturma.
üç boyutlu akımdan doğan
konsolidasyon yüzdesi.
Ur: Radyal
doğrultudaki akımdan doğan
konsolidasyon yüzdesi.
Uv:
Düşey doğrultudaki akımdan doğan
konsolidasyon yüzdesi.
97.
~H:
Kil
ei: Kil
tabakasında
oturma.
tabakasının boşluk oranı.
en: Kil
tabakasının
son
(üzerine kurulan
H 1: Kil
98.
S:H ~Log Pa-ôp
1+e0
Po
S:
boşluk oranı
yapıdan dolayı)
tabakasının kalınlığı
Bir
kum
tabakası
tabakasında
bir
altındaki
yapı
husule gelen oturma.
61
(cm)
kil
yüzünden
H:
Kil
tabakası kalınlığı
Cc: Kilin
sıkışma
e0 : Killi zeminin
(cm)
indisi.
başlangıç boşluk oranı.
Po: Efektif jeolojik yük (kg/cm 2)
p:
Yapıdan
ileri gelen kil
tabakasına
gelen ortalama yük:
99.
c. eo-eı
c·
Cc:
Sıkışma
e:
Normal konsolide olan killi zeminlerde
indisi
cr·
Log-;
cr
boşluk oranı.
e0 : Yüke tekabül eden
Pc: Kil
tabakasında
oturması
boşluk oranı.
konsolidasyon
(cm)
Mv: Hacimsel sıkışma katsayısı (cm 2/kg)
~P:
Kalınlığı
(H) olan tabaka boyunca
ortalama- basınç artışı (kg/cm 2)
n:
Katsayı
H1 : Bir yol
ağırlığı
dolması nda,
ile
oturması
yolun kendi
(cm)
y: Dolma zeminin birim hacim ağırlığı.
(t/m3)
H: Dolma
62
yüksekliği
(m)
Mv Hacimsel
e0 :
sıkışma sayısı.
Başlangıçtaki boşluk oranı.
e 1: Yüklerden sonraki
boşluk oranı.
1
cr
1
:Başlangıçtaki
aktif gerilma.
1
cr : Yüklemeden sonraki efektif gerilme.
1
Oct:
Sığ
bir temelin göçmeden
taşıyabileceği
A:
Alan
qd:
Taşıma
maksimum yük.
gücü.
qd: Sığ bir temelin net taşıma gücü.
qct: Taban seviyesindeki
taşıma
gücü.
Yo: Taban seviyesindeki zemin
ağırlığından doğan düşey basınç.
106.
qs·.ik.
Gs
q5 :
Sığ
bir temelin arnniyetli
Gs: Güvenlik
taşıma
gücü.
sayısı.
QA: YAS üzerindeki SPT deneyinde
zeminin taşıma gücü (kg/cm2)
N 1: Darbe
sayılarının
bulunan
düzeltilmesi ile
sayı.
N : Boruyu 30 cm çakmak için vurulan
darbe
63
sayısı.
QA: YAS içindeki deneyler için zeminin
taşıma
109.
gücü.
qd: K1.c.Nc+Y1 Dt.Nq+K2.Ny 8.y2
(TERZAGHi)
qd:
Sığ
temelierin
taşıma
gücü.
K1 ve K2: Temel taban şekline bağlı
katsayılar.
c:
2
Kohezyon (F/L )
Dt: Temel
derinliği
(L)
y1: Temel tabanı üstündeki zeminin birim
hacim ağırlığı. (F/L
B:
3
)
Temel genişliği (L) daire ise çap.
Ne. Ny, Nq: Temel tabanı altındaki zeminin
kayma mukavemeti açısına bağlı
taşıma
gücü
katsayısı.
qd: Kohezyonsuz
(kum-çakıl,
plastik
olmayan silt) zeminlerde taşıma gücü.
qd: Suya doygun killerde ani yükleme
halinde
taşıma
gücü.
qd: Suya doygun killerde ani yükleme
halinde net taşıma gücü.
113
qd:
sc (1+0.2
~
B
8 ) (1+0.2 I)
(SKEMPTON)
qd: Dt/B< 2.5 için dikdörtgen temellerde
ve kil zeminde 0:
taşıma
o halinde net
gücü. (Temel alanı B.L olan
2
(B<L) dikdörtgen temellerde) (ton/m )
64
qd:
Şerit
temel halinde net taşıma gücü
(T/m 2)
Qd: Ayak taşıma gücü.
Ou: Ayak
tabanının taşıyabileceği
maksimum yükseklik.
Ot: Ayak çevresinin sürtünme ve
adhezyon ile
taşıyabileceği
yükseklik.
F:
Çevre alan ı.
fs:
Ayak çevresindeki birim alana isabet
eden sürtünme ve adhezyonun
ortalama
117. F:Dt·P
değeri.
Dt: Ayak temelinin zemin içinde kalan
kısmının derinliği.
p:
Çevre
Ca: Adhezyon.
Pa: Dt boyunca ortalama yatay
basınç.
ö: Çevre-zemin sürtünme açısı.
K:
Toprakbasıncı katsayısı.
Pv:
Düşey basınç.
qd: Killi zeminlerde, kare ve daire temelde
taşıma
gücü.
qd: Killi zeminlerde
gücü.
65
şerit
temelde
taşıma
122.
1
1
Q : Qdd
Q : Net taşıma gücü.
Oa
d
Qd: Toplam taşıma gücü.
Oa: Ayak
Dr: Relatif sıkılık (sıkılık indisi)%.
123. D. emax-ea
r·
ağırlığı
emax-emin
emax: Zeminin en
gevşek
tekabül eden
emin: Zeminin en
eden
durumuna
boşluk oranı.
sıkı
durumuna tekabül
boşluk oranı.
en: Zeminin tabii haldeki durmuna
tekabül eden
F:
124. F:nd.L(y.h)tg0
boşlukoranı.
Münferit bir ankrajın
sıyrılma
(Ankrajın sıyrılmadan,
altında aşırı
yükü.
yani sabit yük
deformasyonlar
göstermeden
taşıyabileceği
maksimum kuvvet)
d:
Ankraj
çapı.
L:
Ankraj
uzunluğu.
yh: Ankraja etkiyen
düşey
jeolojik yük.
0: Zeminin kayma mukavemeti
125.
*
(S 2-
S~)
açısı.
(MARIUPOLSKI)
F:W +nSo(D-S+So)fo+ 1-0,5 tg0 Pu F:
Derin bir ankraj plakasının sıyrılma
yükü.
66
W: Ankrajın efektif ağırlığı.
S0 : Ankraj gövdesi
çapı.
D:
Plaka
derinliği.
S:
Plaka
çapı.
f0 :
Ankraj gövdesinin birim
alanına
etkiyen çevre sürtünmesi direnci.
Pu: Derinsilindirik bir oyuğun nihai
basıncı.
C: Zeminin kohezyonu.
126 · Pu:C F' + qF'
c
q
1
1
Fc ve F:
Silindirik oyuğun genişleme
q
faktörleri.
q:
Basınç artırılmadan
önce oyuğa
etkimekte olan izotropik
basınç.
127 · F': (F' -1) cot 0
c
q
128 · F' : (1 +sin0) (ı' see 0)sinrot( 1-tS.,in0)
rr
q
129. 11 . _
ı
rr • 1+Ir~ sec0
__::ı,___
Ir:
Katsayı.
~:
Plastik bölgede meydana gelen
hacimsel birim deformasyon.
130. J·
E
r· 2(1+v) (c+q tg0)
E:
Elastisite modülü.
v: Poisson oranı.
67
YANALTOPRAK BASlNÇLARI VE
İSTiNAT DUVARLARI
PA: Duvar/zemin
1.
açısı
arasındaki
sürtünme
ô=O, zemin izotrop ve homojen,
kumlu zeminlerde Aktif toprak basıncı
(Toprak itkisi)
PA: y.Z.t~ (45-0/2)
y:
Zeminin birim hacim
Z:
Duvar ile zemin
ağırlığı.
arasında basıncın
(RAN Ki NE)
etkidiği
0: Tabii
i'
2.
i
ı
'
1
derinlik.
şev açısı.
PA: Killi zeminlerde aktif toprak
............1.......................1···..·····
basıncı .
ı
i
z
2
PA:Yz tg (45-0/2)-2 C tg (45-0/2)
PA: Kumi~ zeminlerde eğik duvar arkası
3.
dolgusu halinde (J3:t0), zemin yüzüne
paralel Aktif toprak
2
·
2
r.t
. co s B-j cos B-cos 0
PA · Yz
~
COSp
2
2
cos P+ cos ~-cos 0
68
basıncı.
. . . . . . . . . . . . !. . ..
4.
~
PP:
Arkasında
üst yüzü yatay bir kumlu
zemin taşıyan (~=0, ö=O) herhangi bir
i
z
Z derinliğindeki noktasına etkiyen
pasif toprak basıncı. (Toprak direnci)
5.
......j...........
ı
Pp: Killi zeminlerde pasif toprak
basıncı.
!
ı
H
Pr:yZ tg 2 (45+0/2) -2c tg(45+0/2)
2
6.
2
. Z cosB+y cos B-cos 0
P p. Y
COS
2
2
cos~-v cos ~-cos 0
Pp: Kumlu zeminlerde,
eğik
f.t
p
duvar arkası
dolgusu halinde (~:tO) pasif toprak
basıncı.
(COULOMB-KAMA METODU)
7.
--ı-
1 2
p. -yH
A·
H
69
2
KA-
Sina COS't
2
sin (a + 0)cos-r
K .
A •
s . as . (a - -r)[ı +
ın
ın
.---------- 2
sin(0 + -r) sin(0- ~)
sin( a - ı') sin( a + ~)
PA:
Arkasında
zemin
J
yatay olmayan kumlu bir
taşıyan eğik
bir sürtünmeli
perdeye gelen Aktif toprak
H : Duvar arkası zemin
0 : Toprak
basıncının
normali ile
yüksekliği.
duvar arkası
yaptığı açı.
KA: a:;t:90o ı (3:;t:Oo ı t:;t:Oo ve C=O
8.
p
.1 H2
P ·
2 Y
KP :
Kp
sin a cos
basıncı.
şartında.
t
sina sin( a + -r)
[
ı-
sin (0 + -r) sin(0 +
~) ]
2
sin( a + -r) sin( a + ~)
Pp: t<0/3
şartında
pasif toprak
Kp: a:;t:90o, (3:;t:Oo ı t:;t:Oo ı C=O
basıncı.
şartı nda.
KA 1 ve Kp 1 : Coulomb formülündeki a=90°,
8=0° ı t=Oo
10.
Pa:yz.Ko
olması
halinde.
P0 : istinat perdesinin hiç hareket etmediği
şartında
z:
basıncı
(Sukunetteki
toprak
basıncı)
Düşey
bir duvara etkiyen kuvvetin
derinliği.
70
toprak
Ka: _.1:!._ : ideal yanal
1-ll
genişlemeye
müsaade edilmeyen elastik
malzemede, sukunetteki
toprakbasıncı katsayısı.
ll:
Poisson oranı.
11.
PA: Konsol betonarme bir istinat
duvarında
12.
PA: KA yz- 2c{K;..
toprak basıncı.
(BELL)
PA: Kohezyonlu zeminlerde birim alana
gelen aktif toprakbasıncı.
13.
2
P . .i_g_ m .n
q . nH2 (m2+n2)2
(TERZAGHi)
Pq: m>0.4 koşuluyla bir istinat duvarı
arkasında duvar tepesine paralel (q)
değerinde bir çizgi kuvvet olması
halinde bü yükten dolayı duvara
etkiyecek toprak basıncı. (tim)
m: x/H
14.
P
. ..19.
0.16 n
q1 · nH · (0.16+n 2)2
x:
Çizgi kuvvetin duvardan uzaklığı.
H:
Duvar yüksekliği.
n:
z/H
z:
Toprak basıncının derinliği.
Pq : m:s 0.4 koşulunda bir istinat duvarı
1
arkasında duvar tepesine paralel (q)
değerinde bir çizgi kuvvet olması
halinde bu yükten dolayı duvara
71
toprakbasıncı
etkiyecek
duvarı arkasında
Pq: Bir istinat
tepesine paralel (q)
noktası:
halinde bu yükten
duvarı
etkiyecek toprak
tatbik
dolayı
basıncı
(Um)
basıncı katsayısı.
(TERZAGHi)
koşulunda
arkasında
kuvvetin
Pa:
(q)
yükten
dolayı
basıncı
(Um)
Pa:
değerinde
(q)
dolayı
basıncı
(Um)
m~0.4
bir nokta
halinde bu
bir istinat
değerinde
bulunması
yükten
duvarı
duvara etkiyecek toprak
m~0.4 koşulunda
kuvvetin
bir istinat
bulunması
arkasında
18.
değerinde,
olması
Pa: m>0.4
17.
duvar
x. tg 40° olanbir cizgi kuvvet
KA: Aktif toprak
16.
(T/m)
duvarı
bir nokta
halinde bu
duvara etkiyecek toprak
ve m>0.4
koşullarında
nokta kuvvet yükünden
bir
dolayı
toprak
basıncı.
Ka: n/m
Tt:
oranına bağlı
sabite.
Arkasında
zemini bulunan bir istinat
duvarında
taban
bulunmaması
altında
bir diş
halinde kaymaya
karşı
koyan kuvvet.
W: Temel
tabanı
üstündeki
ağırlıklar
toplamı.
PA: Toprak
ı.ı:
72
basıncı düşey bileşen i.
Dauvar tabanı ile zemin
arasındaki
sürtünme
Ca: Temel
katsayısı.
tabanı
ile zeminarasındaki
adhezyon.
B:
Temel
tabanı.
G5 : Güvenlik
20.
sayısı.
(Duvar devrilme tahkiki)
H
N.X;:::: 1.5 Ev3
N:
Düşey
kuvvetler bileşkesi (kg)
X:
N bileşkesinin devrilme noktasından
uzaklığı.
(m)
Ev: itki kuvvetlerinin yatay bileşeni (kg)
H: Duvar arkası zemin
21.
yüksekliği
(m)
(Kayma tahkiki)
N.F;:::: 1.5 T
F:
Sürtünme
katsayısı.
T: Yatay kuvvetler bileşeni (kg)
22.
F
cr1·2 : 'N±
N.e N
w :"b < 1 .ı
6.e)
b
cr:
Bir duvar altındaki zeminde duvara
gelen tesirierin kuvvetlerinin
bileşkesinin tabanının
orta üçte
birinde olduğunda zemin gerilmesi.
F:
Duvarın
bir metre tulu için taban
alanı.
2
W: Mukavemet momenti (b /6)
b:
Duvar tabanı genişliği.
e:
Bileşkenin tabanı kestiği noktanın,
taban ortasından uzaklığı.
23.
4
N
cr 1 :3 · b-2e
crı:
4
0'1:
Basınç
O'ı:
Çekme gerilmesi.
N
3 · b+2e
73
gerilmesi.
24.
.~ N
cr · 3 ·X
cr:
Kuvvetler bileşkesi çekirdek dışında
ise gerilme.
yakın
25.
Pq: b
yükten
duvarına
:
tr u~-sin
b/6 'dan daha
olmamali)
genişliğinde
şerit
pq
(Kenarı
ve q uniform
düşey
yayı h
bir istinat
gelen basınç.
r3 cos2a)
26.
Pq: Toplam ya nal kuvvet (Um)
81: are tg (a/H) derece.
a+b
82 : are tg (H) derece
27.
z . H2 (8 2-8 1)+(R-q)-57.3 bH
P .
Zp: Toplam yanal kuvv~tin etkideiği
2H(82-81)
noktanın istinat duvarı tabanına olan
uzaklığı.
28.
(m)
(RAN Ki NE)
F:
Tahıl yüklü bir siloda, duvarın her bir
metre uzunluğuna gelen toplam yatay
basınç. (kg/m 2)
w:
Tahılın hacim ağırlığı (kg/m 3 )
h:
Duvar ya da depolanan ürünün
yüksekliği
e:
74
Tahılın
(m)
ortalama şev açısı.
29.
L:
w~R (1-e-k.u.h!R)
(JAN SEN)
Depolanan ürünün yatay basıncı
L:
(kg/m
R:
2
)
~ : Deponun hidrolik yarı çapı.
A:
Depo alanı (m
U:
Deponun çevre uzunluğu (m)
u:
Tahıl
2
)
ile duvar arası sürtünme
katsayısı.
e:
Tabii logaritma tabanı (2.71828)
k:
Yatay basıncın düşey basınca oranı.
h:
Depo yüzeyinden söz konusu
noktaya olan mesafe.
30.
L:k{<fu
L:
Yatay basınç (kg/m
k:
Hacim ağırlığına göre dE::ğişen bir
2
)
katsayı.
d:
Depo iç çapı ya da genişlik(m)
h:
Tahıl yüksekliği.
75
ŞEV STABİLİTESİ
1.
1
Hcr:SN.
c
y
Her: Yumuşak konsolide olmamış killi bir
şevin
kritik
yüksekliği.
SN: Kayma direnci açısının fonksiyonu.
olan stabilite sayısı.
2.
T: c+(cr-Uw) tg 0
C:
Kohezyon.
y:
Zeminin birim hacim ağırlığı.
(COULOMB)
T:
Daneler arasında su varsa kayma
direnci.
cr:
üstteki malzemeden oluşan basınç,
normal gerilme.
Uw: Boşluk suyu basıncı.
0: Kayma direnci açısı.
3.
4.
0
a: 2+45°
2
cr2.tg a: y.h
a: Çökmenin
oluşacağı açı.
0'2: h derinliğindeki yanal gerilme.
a: Kohezyonsuz zeminlerde
açısı.
h:
5.
C1:C~
Kazı derinliği.
(TERZAGHi)
C1: Etkin kohezyon.
76
kırılma
Ag: Çatlak incelemesi
A:
6.
A : (a+2h.tg0) (b+2h.tg 0)
yapılan
alan.
Bu alan içindeki çatlakların tüm alanı.
A: Yüzeyde çökme etkisinin
görüleceği
alan.
a:
Kazı alanının uzunluğu.
b:
Kazı alanının genişliği.
d:
Kazının derinliği.
0: içsel sürtünme açısı.
7.
Tt:C+cr.tg0
(COULOMB kırılma şartı)
Tt: Bir düzlernin taşıyabileceği
maksimum kayma gerilmesi. (kırılma
zarf ı)
8.
S:c+N.tg0
S:
Kohezyonlu sürtünmeli zeminierin
kayma gerilmesi.
N:
Kayma yüzeylerini etkileyen normal
basınç.
9.
Ti: cr. Tg 0
Ti: Zemin kuru kum olduğunda kayma
mukavemeti.
cr:
10.
~: 0.11
+0.0037 Ip
Efektif
basınç.
(SKEMPTON)
Cu: Normal konsolide zeminler için
drenajsız
kayma mukavemeti.
Pa: Numunenin alındığı derinlikte efektif
jeolojik basınç (tlm
77
2
)
li
11.
Ti: (c-u) tg0
Ti:
Konsolide olmuş suya doygun bir kilin
kayma mukavemeti.
u:
12.
Kırılma anındaki boşluk basıncı.
W: Kayma yüzeyi üzerinde bulunan
ağırlığı.
zeminin
doğal
yd: Zeminin
13.
Smax: c.L+W cose.tg0
hacim ağırlığı.
L:
Kayma düzleminin uzunluğu.
h:
Kayma düzleminin yüksekliği.
Smax: Kayma yüzeyi boyunca meydana
gelen en büyük gerilme.
14.
15.
16.
P: Yd· H. cos i
Tutucu kuvvetler
Gs: Kaydırıcı kuvvetler
Kayma yüzeyinin
P:
Düşey basınç
i:
Şev açısı.
Gs:
Şevlerin
Gs: Temel
G. c.Nc
s·
8:
YH
eğimi.
(zeminin ağırlığı)
güvenlik sayısı.
çukurlarında
kabarınasına karşı
Ne:
taban
emniyet katsayısı.
Kazı derinliği, genişliği
ve uzunluğuna
bağlı katsayı.
17.
B, L: Taban
18.
G . ~. W cos B. tg0
s·
tg
~
boyutları.
.
W.sin~
Gs: Kuru kumlu
şevde göçmeye karşı
Wcos~
güvenlik
~:
78
sayısı.
Şev açısı.
W: Şev yüzeyindeki eleman ağırlığı.
W.sin (3: W'yi aşağı doğru yuvarlamak
isteyen kuvvet.
W cos (3: Temas sathına dik kuvvet.
19.
Pw: Yer altı suyu şev yüzüne paralel ya
da şev yüzünde iken (L.d) kütlesini
kaydıran
kuvvet.
YA: Kütlenin özgül
ağırlığı.
Yw: Kütlenin hacmi.
PP: Kaymaya
20.
21.
G . .:J..L::&._ tg 0 .
s· Ys+e.yw · tg.f3
karşı
koyan kuvvet.
G5 : Yer altı suyu seviyesi şev yüzünde
iken güvenlik
sayısı.
Ys: Zemin dane birim hacim
Yw: Suyun birim hacim
22.
ağırlığı.
e:
Zeminin boşluk hacmi.
B:
Sızma
kuvvetine maruz kalan bir
şevdelimit
denge halinde
(G 5 :1 için)
tg 0: Sürtünme
23.
(Stabilite şartı)
79
ağırlığı.
katsayısı.
şev açısı.
24.
1
B::; are tg (2 tg 33° 44')
ya da
(Şevin
yeterli güvenlik
olması
için
~:0
ve
sayısına
şev eğiminin
sahip
takriben <
31 olması)
Gs: Ani su çekilmesi halinde iken güvenlik
25.
sayısı
u
ru:-h
y.
o
26.
i1···-····················-···············--·.---B
i
l/
/
l/··
r-··-,---~A
T: W sine
Tt: AD. C+W cose tg 0
ru:
Boşluk basıncı katsayısı
u:
Boşluk basıncı
(CULMANN)
T:
ABD
Tt: ABD
kamasını kaydıran
kuvvet.
kamasını
karşı
kaymaya
durduran kuvvet.
W:
Kamanın ağırlığı.
9:
Kayma düzleminin
H:
Kazı derinliği (Şev yüksekliği)
Tt: ABD
kamasını
yataylayaptığı açı.
kaymaya
karşı
durduran kuvvet.
AD.c: AD üzerindeki kohezyon kuvveti.
27.
G . AD . c+W cose tg0
s·
Gs: Formül (26)daki
w sin e
AD. H sin (B-a)
· sin ~ sin (8-a)
80
şevin
güvenlik
sayısı.
W . 1 H2 sin ((3-a)sin ({3-8)
·2Y
sin 2 f3sin(e-a)
1-
w: 2 AD hy : Ağırlık
H
. f3
h: sin f3 sı n
28.
H· 4Cm sin Bcos 0m
· y[1-cos(f3-0m)]
H:
- e
Şev yüksekliği.
0m: Harekete geçecek olan kayma
mukavemeti açısı.
Cm: Denge için lüzumlu kohezyon. (c/Gs)
29.
H =f (2+n-2 i)
(FRONTARD-MAN DEL)
y
30.
H:
Şevin
i:
Zemin
limit yüksekliği
eğimi
0m: Harekete geçecek olan kayma
mukavemeti
açısı.
0: Kayma mukavemeti
açısı.
Gs: 0 açısına göre güvenlik sayısı.
31.
32.
H·
4Cm COS 0m
· y[1-cos(90-0m)]
H:
Şev açısı
90°:{3
olduğunda şev
yüksekliği.
He: Homogen kil zeminde şev yüksekliği.
Ns: Stabilite faktörü.
33.
Cm: Limit hal için harekete geçmesi
gereken kohezyon (t/m
81
2
)
34.
N5 : Geometrik bakımdan benzer şevlerin
kritik kayma yüzeyleri arasındaki oran
(stabilite sayısı)
35.
F:
Emniyet sayısı
Yı:
Doğal
H:
Şev yüksekliği
birim hacim ağırlık.
··t·································..·················••·•·
1
!
IH
Yumuşak
ı
kil
ı
d!
Sağlam
zemin
Nd: Derinlik faktörü
36.
r
G,
\
p
:L W1 . a L [c'b+tg0W(l-r.)]
sın
1
s: a
tg . tga
Gs
G5 : Dilim metodu ile şev stabilitesinde
1
1
özellikle toprak sedde-gölet
\
82
1
hesaplarında
W: Dilim
a:
güvenlik
sayısı.
ağırlığı.
BC daire
yayı
: L ile yatay
arasındaki
açı.
b:
Dilimin
genişliği.
h:
Dilimin
yüksekliği.
P:
Dilim
tabanına
etkiyen toplam normal
kuvvet.
S:
Dilim
tabanına
etkiyen toplam kayma
kuvveti.
37.
Gs:
Le L + L cosa tg0
Gs:------...;;.....__
Boşluk basıncı bilinmediğinde
gerilmelere göre güvenlik
toplam
sayısı.
LWsina
L:
38.
Gs:
1
L[ c' L+tg
0
Kayma yüzeyi
uzunluğu.
(wcosa-ul)]
LWsina
Gs:
Boşluk basıncı
biliniyorsa güvenlik
sayısı.
39.
Gs: Kayan killi bir şevin güvenlik
d:
Ağırlık
merkezine
merkezinin kayma dairesi
uzaklığı.
Wct:
Kaydıran
R:
Kayma dairesi
83
sayısı.
moment.
yarı çapı.
karşı
C L R : Kaymaya
40.
Gs:
Farklı
ilave
moment.
şev
tabakalar ya da
üzerinde
ağırlık (sürşarj) bulunması
halinde güvenlik sayısı.
41.
(FELLENiUS iSVEÇ M.)
Le
Ntg0
Gs: _ _L+L
___
.;;;;.__
LT
Gs: Kohezyonlu homogen topraklardan
yapılmış
göletlerde
hesaplarında,
belli bir
stabilite
şev
dilimini
kaymaxa zorlayan kuvvetiere
güvenlik
L:
karşı
sayısı.
Kayma
dairesi
yayının
dairesi
yayı
birim
uzunluğu.
N:
Kayma
boyunca
meydana gelen normal kuvvetlerin
toplamı.
T:
Kayma
dairesi
teğetsel
gelen
boyunca
meydana
kuvvetlerin
cebrik
toplamı.
LT:
Karşı koyma kuvveti.
C L : Kohezyon kuvveti.
N tg 0 : Sürtünme kuvveti.
42.
LCL+L
(N-ı~T
-U)tg0
Gs: _
_ __.;...
__
__;,_;;;.__
Gs:
Şevin
mansab kısmına yatay zelzele
terimi
girdiği
taktirde güvenlik
LT+LaN
a:
84
Yatay zelzele
katsayısı.
sayısı.
U: Hidrostatik
basınç.
Gs: Şevin mansap kısmına düşey zelzele
terimi girdiği taktirde güvenlik sayısı.
~/.}. h2
+ W 2 . sin 2 a: W.cos a. tg Q (LANE)
(Bir kanal şevinin üstündeki malzeme
elemanlarının dengede kalabilmelerini
ifade eden denklem)
/...:
Kesit ile ilgili sabite.
h:
Kanaldaki su derinliği.
W:
Kanal şevi malzemesinin ağırlığı.
a:
Şevin sınır dengesine tekabül eden
şev açısı.
Q:
T: M. h. J
Şevin
tabii
açısı.
T: Sulama kanalı tabanı üzerindeki
çekici kuvvetin maksimum değeri
(kg-/m
2
)
M: Suyun özgül ağırlığı (kg/m
3
)
J:
Kanalda su yüzeyinin eğimi.
h:
Kanalda su derinliği.
K:
Eğik zeminler üzerindeki kritik çekici
kuvvet.
a:
Kanalın şev açısı.
0: Malzemenin tabii
85
şev açısı.
1.
R:Q+W+n.D.H.S
R:
Kazık
Q:
Kazığa
uç direnci
üst yapıdan gelen yük.
W: Kazık ağırlığı.
2.
D:
Kazık çapı.
H:
Oturan zemin kalınlığı.
S:
Oturan zeminin mukavemeti.
LR: Kazık grubunda toplam uç direnci.
3.
LR: LQ+y HA + PHS
n:
Gruptaki kazık sayısı.
y:
Zeminin birim hacim
A:
Kazık
P:
Kazık grubunun çevresinin toplam
yanal
4.
nD 2
Ou: 4
(1.3 C.Nc+ yLNq+ 0.38yDNy)
grubunun alanı.
alanı.
(TERZAGHi)
Ou: Dairesel
kazıklar için uç mukavemeti
D:
Kazık çapı
C:
Zeminin kohezyonu.
L:
Kazığın zemin içinde kalan boyu.
y:
Zeminin efektif birim hacim ağırlığı.
Ne. Nq,
Ny: Zeminin içsel sürtünmesine
bağlı taşıma
86
ağırlığı.
gücü katsayıları.
ı
1
5.
Ou: 8 2 (1.3 C.Nc+yLNq+0.4yBNy)
kazıkiarda
Ou: Kare kesitli
uç
mukavemeti.
B:
6.
Ou: Ap. a v·Nq
Kazık genişliği
Ou: Kumlu zeminlerde uç mukavemeti
(kohezyon
Ap:
Kazıkalanı
av:
Kazığın oturduğu
düşey
7.
nD
Ou: 4
2
(C Nc+YL)
sıfır)
seviyedeki efektif
jeolojik yük.
Ou: Kohezyonlu zeminlerde uç
mukavemeti.
Oç: Kohezyonlu zeminlerde çevre
8.
Oç: LrrD.AI.a.C
sürtünmesinden
doğan taşıma
kapasitesi.
D:
Kazık çapı.
AL: Çevre sürtünmesi yaratan zemin
tabakasının kazığın geçtiği'yerdeki
kalınlığı.
a:
Azalma faktörü.
C: Zeminin
drenajsız
kayma
mukavemeti. (Kohezyon)
Oç: Kohezyonsuz zeminlerde çevre
9.
Oç: LrrD.ALK0 O' v tan G
sürtünmesinden
/
kapasitesi.
87
doğan taşıma
Ko: Sukunetteki yatay toprak basıncı
katsayısı.
Ov: Çevre sürtünmesi yaratan zemin
tabakasında kazığın geçtiği
bölgedeki
ortalama düşey efektif gerilim.
G:
Kazıkla zemin arasındaki sürtünme
açısı.
10.
Oıop:
Ou +Oç
Oıop:
Bir kazığın toplam taşıma gücü.
Ou: Uç mukavemetinden
doğan taşıma
kapasitesi.
Oç: Çevre sürtünmesinden
doğan taşıma
kapasitesi.
11.
Ot: 40N
~ (MEYERHOF)
Ot: Kum zeminde çakma kazık uç direnci.
N:
Kazık
ucu civarında ve altındaki
zeminde elde edilen ortalama SPT
darbe sayısı.
12.
Fs: 2 N (MEYERHOF)
L:
Kazık
D:
Kazık çapı
boyu.
Fs: Kum zeminde çakma kazı k birim
çevre sürtünmesi.
N:
Kazık boyunca SPT deneyinden
bulunan ortalama sayısı.
88
13.
E· _ [ {n-1}m+(m-1}n]
·1 8
90 m n
(CONVERSE-LABARRE)
E:
Zemin özellikleri gözönüne
sürtünme
e:
Oıop: P.L.S. +A.qrA.L.y
grup tesiri.
Are tg (D/s)
m: Gruptaki
14.
kazıklarında
alınmadan
sıra sayısı.
sıradaki kazık sayısı.
n:
Bir
D:
Kazık çapı.
s:
iki kazık arası mesafe.
(TERZAGHi-PECK)
Oıop: Kazık başlığı
rijit, kazık grubu
içindeki zeminin bir blok olarak
davrandığı
toplam
hallerde kazık grubu
taşıma
gücü.
P:
Kazık
L:
Zemin içinde kalan
S:
Kazık
grubunun planda çevresi.
kazık
boyu.
blokunu çevreleyen zeminin
ortalama kayma mukavemeti.
A:
Kazık gruplarının
y:
Zeminin birim
plandaki
alanı.
ağırlığı
qf: Zeminin kazığın oturduğu derinlikteki
taşıma
15.
Q:
W. et. H. n
S+C/2
gücü.
(HiLLEY)
Q:
89
Kazığın taşıma
gücü (T)
H:
Tokmak
düşü yüksekliği
(cm)
ef: Etkili düşüş yüksekliği yüzdesi.
S:
Refü ya da son darbelerde tek
darbeye tekabül eden zemine girme
miktarı
Ce:
(m)
Kazık başındaki
yastığın
elastik
darbe takozu ve
kısalması.
Cp: Kazığın elastik kısalması.
Cq: Zeminin elastik
n:
16.
R
WH
sıkışması.
Darbe etki yüzdesi.
(JAPON YÖNETMELiGi)
. 5.S+0.1
R:
Dinamik yöntemle
hesabında,
kazık taşıma
gücü
serbest düşen
şahmerdanlar
için verilen kazık yükü
(t)
17.
R
E
W: Tokmak
ağırlığı
H:
Tokmak
düşü yüksekliği
S:
Refü,
R:
Tam otomatik şahmerdanlar için izin
. 5.S+0.1
18.
8:1.5~Dk.Lk
kazık oturması
verilen
E:
(t)
kazık
(m)
(m)
yükü (t)
Her bir tokmak darbesi için enerji (tm)
(JAPON YÖNETMELiGi)
B:
Grup etkisinin ihmal edilebileceği
minimum kazık aralığı.
90
Dk:
Ortalamakazık çapı
Lk:
Kazık
ucunun zemin yüzüne olan
uzaklığı
19.
(m)
(m)
(ENGINEERING NEWS)
Q. Wr.H
d· S+C
Qd: Net taşıma gücü (dinanmik)
(Emniyet
sayısı
: 6)
Wr: Tokmak
ağırlığı
(T)
H:
Düşü yüksekliği
S:
Refü (cm)
C:
Serbest
buharlı
düşüşlü
(cm)
tokmaklarda (2.5),
tokmaklarda (0.25)
alınan
katsayı.
20.
(B Ri X)
Wk:
(Emniyet
sayısı:
Kazık ağırlığı
(ton)
4-5)
(DANiMARKA)
Se:
(Emniyet
sayısı
: 3)
Se·.
Kazığın
elastik
~2WrH
AE
sıkışması.
L
L:
Kazı k
boyu
A:
Kazık
kesit
E:
Kazık
malzemesinin elastisite
alanı
modülü.
22.
Qd: 4 NA+ 0.02 NAt
(MEYERHOF)
Qd: SPT
sonuçlarından
gücü.
91
bir kazığın taşıma
r
A:
Kazık
en kesiti (cm 2 )
At: Zeminle temasta olan
kazık
çevre
alanı.
N:
Kazık
ucu seviyesindeki SPT darbe
sayısı.
-
N:
Kazık
boyunca ortalama SPT darbe
sayısı.
Qd: Bir
Ou:
kazığın
göçmeden önce
taşıyabileceği
maksimum yük.
Kazık
taşıyabileceği
ucunun
maksimum yük.
W:
Kazık ağırlığı.
Ot:
Kazık
çevresinin sürtünme ve
adhezyon ile
As:
Kazığın
taşıyabileceği
yük.
zemin içinde kalan çevre
alanı.
P:
Kazık
çevre
Dt: Zemine
uzunluğu.
girmiş kazık
boyu.
Fs : Kazı k çevresindeki birim alana isabet
eden sürtünme ve adhezyonun
ortalama
92
değeri.
Cu: Ortalama adhezyon.
Ph: Dt boyunca ortalama yatay
ô : Çevre/zemin sürtünme
basınç.
açısı.
Ph: K.Pv
K:
Yatay toprak
basınç katsayısı.
Pv: istenen seviyedeki düşey basınç.
qd: Kumlu zeminlerde
kazık taşıma
Qd: Killi zeminlerde
c 1:
Kazık
kazık taşıma
gücü.
gücü.
ucunda kil zeminin kayma
mukavemeti.
c2 :
Kazık
çevresi ve
yakınındaki
kil
zeminin ortalama kayma mukavemeti.
27.
2
Q
P:Vn-1)A
P:
Bir
kazıkta
basınç
n:
28.
b: (2.5-4.0) Dk
sırasında oluşan
gerilmesi.
Darbe etki yüzdesi.
Q: Çakma
A:
çakma
Kazık
taşıma
kesit
gücü.
alanı.
(TERZAG H i-PE CK)
b:
Kazık
Dk:
Kazık çapı
merkezleri
(2.5-4.0) Alt limit kabarma,
üst limit ise
olmaması
93
arasındaki uzaklık.
başlık
için
maliyetinin büyük
verilmiştir.
r
29.
Ou:qk.Ak
Ou:
Kazık
ucu direnci
qk:
Kazık
ucunun birim
alanının taşıma
gücü.
Ak:
30.
Ou+Wk : Ak( Ne. C+y. Lk)
Kazık
alanı.
ucunun
Ou: "Taşıma gücü" formülü ile kazık
taşıma
hesabında,
gücü
yükselmeler için
31.
Os:Ca.S
kazık
ani
uç direnci.
Wk:
Kazık ağırlığı.
y:
Kazık
byunca zemin ortalama birim
hacim
ağırlığı.
Lk:
Kazık
ucunun zemin yüzüne
Ne:
Taşıma
C:
Zeminin görünen kohezyonu.
gücü
uzaklığı.
katsayısı.
Os: Sürtünme direnci.
Ca: Kazıkla killi zemin arasındaki
adezyon.
S:
32.
33.
Ab: [ (n-1) b+Dk] [ (m-1 )b+Dk]
S: 2[ b(n+m-2)+2 Dk] Lk
Killi zeminle
kazı k
arakesit yüzeyi.
Ab: Taban
alanı.
n:
Her bir
sıradakikazık sayısı.
m:
Kazık sıra sayısı
b:
Kazıkara uzaklığı
S:
Blok çevre yüzeyi alanı.
Lk: Kazık ucunun zemin yüzüne olan
uzaklığı.
94
34.
Ou+Wb: (Ne. C+ylk)Ab
Ou: Blok taban taşıma gücü.
Wb: Blok ağırlığı.
Ne:
Taşıma
Lk: Blok
gücü kohezyon
tabanının
katsayısı.
zemin yüzüne
uzaklığı.
35.
S:
ryj 1
(MEYERHOF)
S:
Kohezyonsuz zeminlerde
kazıklı
temeller için oturma (cm)
P:
Kazık başlığı altındaki
basınç. (kg/cm
B:
Kazık
2
uniform
)
grubu genişliği (cm)
N: Homojen zeminlerde
derinliği
kazık
grubu
boyunca ortalama SPT darbe
sayısı.
36.
~H:Mv.~p.H
D
Katsayı 2:: 0.5
ı:
1 -SB :
D:
Kazık çapı
~H:
Uç kazıkiarın konsolidasyon
(cm)
oturması.
Mv: Zeminin hacimsel sıkışma katsayısı.
H:
Kil
tabakasının kazık
~p: Düşey
95
boyu.
efektif gerilme.
37.
[3·~
.
4 E.l
(BROMS)
~:
Boyutsuz katsayı
L:
Kazık
boyu
Kh: Yatak katsayısı
D:
Kazık çapı
E:
Kazığın
1:
Zemin seviyesindeki kazık kesiti
elastik modülü
atalet momenti.
38.
1t
Ya: BL< 0.5 ve kazık başlığı rijit ise yanal
Ya: Kh.D.L
öteleme.
39.
4P(1+ 1.ce)
Ya:
Ya: BL< 1.5 ve serbest başlık ise yanal
öteleme.
Kh.D.L
e:
Yanal kuvvetin tatbik noktasının
zemin yüzünden olan uzaklığı.
40.
___&_
Kh: 1.5D
Kh: Killerde yatak katsayısı.
k1: Yumuşak kil (1500), katı kil (2500),
çok katı kil (5000), sert kil (1 0.000)
T/m
41.
z
Kh:nh. D
3
Kh: Kohezyonsuz zeminlerde yatak
katsayısı.
z:
Zemin yüzünden derinlik.
nh: (1 metre genişliğindekazık için): Kum
ya da nemli kum (240-1800), su
altındaki
96
kum (150-1100)
42.
2P
Ya: Rijit
Ya: L2.nh
başlıklı kazıkta
zemin yüzü
seviyesinde kazık ötelemesi.
43.
Ya:
44.
Ya: Rijit
4 e
188 (1+3. "[)
Ya: Serbest
Ya:
45.
46.
başlık
0.93.P
n~'\EJ)2ts
Ya:
ötelemesi.
kazık
L .nh
2.4 p
n~'3 (EI)2's
Pn: 9 Cu.D (L-1.5 D)
başlıklı kazık
ve NL>4.0 ise
ötelenmesi.
Pn: Kohezyonlu zeminlerde rijit
q:
q: 3D.y.Z.Kp
ve nL>2.0 ise
ötelemesi.
Ya: Serbest
kazık
başlıklı kazık
kazıkiarda
47.
ve nL>4.0 ise kazık
başlı
nihai yük.
Kohezyonsuz zeminlerde kazık yanal
direnci.
Kp: Pasif toprak
48.
3
p . 0.5yD L K9
n·
e+L
basıncı katsayısı.
Pn: Serbest başlıklı kazıklarda, kazık
kesitinin
taşıyabileceği
maksimum
yanal kuvvet.
49.
Pn: 1.5 y L2.D.Kp·
50.
.9.1
_Q_
Pn: Rijit
~ ~.
dzZ + E 1· dzZ +
başlıklı kazıkiarda
yanal direnç.
Tümü zemin içinde bulunan bir
E1 · O
kazığın
eksenel yükü etkisinde denge
koşullarını sağlayan
diferansiyel
denklem. (Y ekseni yatay, z ekseni
düşey
51.
~4 +El·
R~2 + ~·o
El ·
dz
eksen olarak alınmıştır)
Kum zeminler için temel denklem.
dz
(DAViSSON-ROBiNSON)
97
p
(BERGFELD)
Pmin:
Kazığın
burkulma uzunluğunun kazık
boyundan küçük
olması
halinde
minimum burkulma yükü.
53 ·
Pa: C"cr.E.I
(BERGFELD)
Pa: Kayma direnci T olan
yumuşak
killer
içinden geçerek kayaya oturan
kazıkiarın
C:
54.
Re: 0.50 A0 .y.l+0.3 S. s/n
Katsayı
burkulma yükü.
(8 1O)
Re: Bir kazık grubundaki bir kazığın
güvenli olarak
taşıyacağı
çekme
kuvveti (ton).
Aa: Kazık kesit alanı (m 2)
S:
Kazık
çevresinde zeminin ortalama
kayma direnci.
s:
Kazık
grubunun
dış
çevre yüzeyinin
alanı (m 2 )
55.
P:
Düşey
yük ve moment etkisi ile bir
kazıkta oluşan
Q:
Kazıklı
tepki kuvveti.
temele etkiyen düşey
kuvvetlerin
toplamı.
Lm: Kazık grubunun ağırlık merkezinden
geçen eksene göre üst yapıdan gelen
toplam moment.
98
d:
Kazık
kesit ağırlığının kazık grubu
ağırlık
merkezine uzaklığı.
V n: Tüm kazıklar düşey olduğunda
herhangi bir kazığa gelen yük.
V:
Bir kazığa etkiyen düşey yük.
ex: Kazık grubunun ağırlık merkezi ile (V)
nin tatbik noktası arasındaki uzaklık.
Xn:
Her bir kazığın, kazık grubunun
ağırlık
57.
La xaLO YoLa
Q i··--+--x+--Y
n - 1
i1
i
x-x
merkezine uzaklığı.
Qi: Bir kazık grubunda (i) kazığına gelen
yük.
y-y
n:
Toplanı kazık sayısı.
xi:
i kazığının x eksenine mesafesi.
Yi: i kazığının Y eksenine mesafesi.
X 0 , Y 0 : Toplam yükün bileşkesinin x ve y
eksenlerine mesafesi.
58.
Q . ___9n_
· Cos a
Q:
Kazık
grubunda bulunan eğik
kazıkiarın
eksenel yükü.
On:
Eğik kazığa
a:
Kazığın düşeyle yaptığı açı.
99
gelen düşey yük.
BETON
1.
A·
C3S+CzS+C4AF
· Serbest Ca O+ 1.27 C:A+07 Alkali+CaSo 4
A:
Çimentonun agresiflik modülü.
C3 S: Trikalsiyum silikat.
C2 S: Di kalsiyum silikat.
C4AF: Tetra kalsiyum Alümina ferrit.
C:A: Trikalsiyum alüminat.
3.
Va: 0.679 C
Ve:
Boşluksuz
C:
Çimento
çimento hamurunun hacmi
miktarı
Va: Hidratasyon
(gr)
yapmışboşluklu
çimento
hamurunun hacmi (cm 3 )
Vk: Çimento hamurundaki
boşlukların hacmi (cm
3
kılcal
)
Wh: Çimento hamuru için gerekli su
miktarı.
6.
W: 0.23 C +f3c
W: Çimento Hidratasyonunu
için gerekli su
~c:
Jel suyu
~:
0.095-0.19
100
miktarı.
sağlamak
r
1
7.
S:
S:
pkb~
4.6
Çimentonun eğilme mukavemeti (kg
f/cm
L:
2
)
Deneyin yapıldığı mesnetler arası
açıklık. (cm)
b:
Deneye alınan prizma şeklindeki harç
numuneleri kesitinin boyutu (cm).
Pk: Numunelerin kırılmasına sebep olan
kuvvet (kg).
8.
S:
kf.f~
8(1-k1) -[n.
(KOZENY-CARMAN)
-{v
S:
1 gr çimento içinde bulunan tanelerin
toplam yüzey alanı (çimentonun özgül
alanı)cm
2
k1:
Katsayı.
p:
Çimento tabakasının yüzde olarak
boşluğu.
8:
Çimentonun özgül ağırlığı.
n:
Havanın
v:
Çimento tabakasından geçen
viskozite
katsayısı.
havanın hızı.
9.
Tps: 90 + +1.2 Tpb
Tps: Portland çimentolarda priz sona e rm e
süresi (dk)
Tbp: Portland
süresi.
101
çimentolarında priz başlama
10.
W : _lig_ (BOLOMEY)
3
W:
~d1.d2
Boyutları
saptanan d 1 ve d2 taneleri
arasında
bulunan (O)
taneleri
d 1 ve d2:
ısiatmak
Boyutları
miktarındaki
için gerekli su (kg)
dairesel delikli eleklerle
saptanan agregataneleri (mm)
11.
V
h : nd 3/6
N:
Katsayı.
q:
Isiatılan
h:
Bir agrega tanesinin hacimsel
dane
ağırlığı.(kg)
katsayısı.
V:
Tanelerin gerçek hacmi.
d:
Tanenin muhtelif boyutları arasındaki
en büyük boyutu.
12.
p· P1-Po
.
Po
.8
P: Agreganon porozitesi.
P1:
Agreganın ağırlığı.
Po: Kurutulan
8:
Kuru
cm
13.
m:
Pz-P1
P1
3
agreganın ağırlığı
agreganın
550
Cmin:-
~
15.
W: aC+~A
özgül
(gr)
ağırlığı.
(gr-
)
m : Agreganın rutubeti.
P2: Islak tanelerin
14.
(gr)
ağırlığı
Cmin: Dozajın minimum değeri (kg)
D:
Agreganın
en büyük boyutu (mm)
W: Setonda karma suyu miktarı (lt)
a: Katsayı (Portland: 0,83, puzolanlı
102
r
1
0.27)
aC: Çimento hidratasyonu için gerekli su
(kg)
I)A: Agrega tanelerini ısiatmak için
kullanılan
16.
f:K
c
<wo.5)
su.(kg)
(SLOMEY)
f:
Setonun basınç mukavemeti.
fza
2
K: (CIW)-0. 5 : Katsayı (kg f/cm )
f 28 : Setonun 28 günlük basınç
mukavemeti.
C:
Çimento
dozajı
(kg)
W: Karma suyu miktarı (kg)
17.
c
f:G . rc(w- 0.5)
(DREUX)
G:
Setonun granülometresine,
agreganın
boyutu D'ye
bağlı
bir
katsayı.
18.
re:
Çimentonun mekanik mukavemeti.
C:
Çimentonun hacmi (m
u:
Kurnun hacmi (m
v:
iri agreganın hacmi (m 3 )
K:
Katsayı
3
3
)
)
(28 günlük silindir şeklindeki
numunelerde 2000-3000 kg f/cm
aralığında değişiyor.
103
2
19.
c
f:k.F ( - - )
c+e+v
k:
Çimento kalitesi (katsayı)
F:
Katsayı
c:
1 m taze beton içerisindeki
(fonksiyon şekli)
3
çimentonun mutlak hacmi.
e:
3
1 m taze beton içerisindeki suyun
hacmi.
v:
3
1 m taze beton içerisindeki hava
boşlukları
hacmi.
20.
f: (_c_)2.s
c+e+v
(TALBOT)
21.
K
F:~(GRAF)
Kn: Çimentonun norm mukavemeti.
a:
Formülün bu şekli içinde gözükmeyen
bütün diğer faktörlerin tesiri (5-1 O)
22.
f:
A
w (ABRAMSTIR)
8
f:
Plastik kıvamdaki betonun basınç
mukavemeti.
A:
Çimentonun özelliklerine bağlı sabit
bir
B:
sayı.
Agreganın
özelliklerine bağlı sabit bir
sayı.
w:
23.
V
L:s
L:
Su-çimento oranı.
Kalıp
kalıbın
ve
donatıların
ortalama
etkisinde
çapı.
V:
Setonun doldurduğu hacim.
S:
V'ye betonun değdiği kalıp ve
donatıların
104
yüzeylerinin toplam alanı.
24.
L:
A
L:M
Prizmatik çubuklarda kalıbın ortalama
çapı.
A:
Donatısı
en çok olan bölgenin kesit
alanı.
M: Bölgede betonun değdiği kalıp ve
donatı
25.
L:
e
L:2
çevrelerinin toplamı.
Betonarme bir perdenin ortalama
çapı.
26.
.
1:
ro+
K
K
e:
Betonarme bir perdenin kalınlığı
1:
üretilmiş ve yerine yerleştirilmiş 1 m
betonda tüm boşluk hacmi. (m
UD-0.75 (FAURY)
3
3
)
K:
Katsayı.
K:
Katsayı (0.002-0.003 arasında)
D: Agrega tane boyutunun en büyük
değeri.
27.
W: y (10-m)
(mm)
3
W: 1 m beton için gerekli su miktarı.
y:
Çimento dozajının 275-350 kg
sınırları arasında kalması koşulu ile
yalnız işlenebilme özelliğine bağlı
katsayı.
m: incelik modülü (Agregaların
granülometri bileşemleri)
28.
W:N (p+0.0125 (9.24-m)n)
(AB RAM S)
W:
Ağırlık
cinsinden su-çimento
oranı
ya
da beher kg çimento başına betonun
su
105
ihtiyacı.
N:
Kıvama bağlı katsayı.
p:
Çimentonun su
m:
Agreganın
ihtiyacı
(0.23)
Amerikan elek
sistemindeki incelik modulü.
n:
Ağırlık
cinsinden agregaçimento
oranı.
29.
m: incelik modülü.
n:
Kullanılan
p:
Elekten geçen yüzdenin, yüze
elek
sayısı.
bölünmüş değeri.
30.
W:a (7-k)
W: Setonun su
ihtiyacı
(Alman Elek
Sistemi).
31.
a:
Sabite
k:
Agreganın
S:
Setonun su emme
m1: Su içinde
sabit
Ecj: 10270 ~ + 140 000
tutulmuş
değeri.
bulunan beton un
ağırlığı.
m0 : Etüvde
32.
incelik modülü.
kurutulmuş
betonun
ağırlığı.
(TSE)
Eci: j günlük betonun elastisite modülü.
(kg/cm 2 )
fci: j günlük betonun silindir basınç
dayanımı (kg/cm 2 )
106
...-
['<
1
33.
E:K{i!j
E:
Taşıyıcı hafif betonlarda betonun
elastik modülü.
34.
Gcj:
35.
2(1E:~cj)
<Joo
Ecc:E0
c28
K:
Katsayı (5000 mertebesinde):
Ll:
Birim ağırlık (ton/m
f:
Setonun basınç mukavemeti.
3
)
Gci: j günlük betonunkayma modülü.
llci: j günlük betonun poisson oranı.
Eec: Sünme birim deformasyonu.
crca: Kalıcı yükün uygulandığı anda
betonda oluşan gerilme.
Ec28 : 28 günlük betonun elastisite modülü.
36.
37.
~
fı: nd h
s·Mk
·w
0:
Katsayı.
fı:
Setonun çekme mukavemeti.
Pk: Uygulanan basınç mukavemeti.
d:
Deneydeki silindirin çapı.
h:
Silindirin yüksekliği
S:
Setonun eğilme mukavemeti.
Mk: Numunenin kırılmasına neden olan
eğilme
momenti.
W: Beton prizmasının mukavemet
momenti.
107
33.
E:Kffı
E:
Taşıyıcı hafif betonlarda betonun
elastik modülü.
34.
.
Ec~
Gcj· 2(1 +!lcj)
K:
Katsayı (5000 mertebesinde):
~:
Birim ağırlık (ton/m
f:
Setonun basınç mukavemeti.
3
)
Gci: j günlük betonunkayma modülü.
llci: j günlük betonun poisson oranı.
35.
<Ja:ı
Ecc:E0
c28
Eec: Sünme birim deformasyonu.
<Jco: Kalıcı yükün uygulandığı anda
betonda oluşan gerilme.
Ec2a: 28 günlük betonun elastisite modülü.
36.
37.
2 pk
fı: nd h
s·.M.k
·w
0:
Katsayı.
fı:
Setonun çekme mukavemeti.
Pk: Uygulanan
basınç mukavemeti.
d:
Deneydeki silindirin çapı.
h:
Silindirin yüksekliği
S:
Setonun eğilme mukavemeti.
Mk: Numunenin kınlmasına neden olan
eğilme
W: Beton
momenti.
prizmasının
momenti.
107
mukavemet
BETONARME
1.
Fk: Taşıyıcı elemana gelen yük etkisi.
YF: Yük
katsayısı.
Rk: Taşıyıcı elemanın hesaptakabul
edilen mukavemeti.
yM: Mukavemet
2.
Fk1 :
1.4 G+1.6 Q
katsayısı.
Fk 1: Yalnız düşey yükler için yük etkisi.
1.O G+ 1. 3 Q +1. 3 W
w : Rüzgar yükü.
1.0 G+1.0 Q + 1.0 E
G: Sabit yük.
E: Deprem yükü.
Q: Hareketli yük.
3.
Fyd: Çelik için hesaplarda kullanılacak
malzeme mukavemeti.
Fyk: Çelik için hesapta kabul edilen
mukavemet.
4.
Fcd: Beton için hesaplarda kullanılacak
malzeme mukavemeti.
Fek: Beton için hesapta kabul edilen
mukavemet.
5.
Fcd: Prefabrik eleman beton için
hesaplarda kullanılacak malzeme
mukavemeti.
108
d:~
6.
d
X
Basit donatılı dikdörtgen kesitlerde
d:
kiriş yüksekliği.
As
O O O
d-x O
Katsayı
k:
Md: Eğilme momenti.
8.
9.
o
o ·····ta,
A~
······r··
ı
As:
Donatı alanı.
g:
Donatı
K:
Katsayı (cm 1T)
yüzdesi.
2
""'t'""'
As: Çift
d
donatılı dikdörtgenin kesitlerde
çekme
ld-d'l
donatısı.
i
ı
As
o o o o
ı
d'
'tf, 'tf :q/fcd: Çelik cinsine ve croranına
1
......;............t ..... .
göre
katsayı.
1
10.
As:
Basınç donatısı
11.
M: Eğilme momenti.
12.
As·~
. fyd·J.d
b
As:
Tabialı
kesitlerde çekme donatısı.
2
(cm )
d
Md: Kesiti etkileyen eğilme momenti.
As
00000
j:
K .fcd ve (t/d) oranına bağlı
(moment kolu katsayısı)
109
katsayı
13.
ı/ f
1\ •
cd:
b.d2 f
Md · cd
14.
L
m.. .!::.l..
Ls
2
M: k.p.Ls
M: Dört kenanndan oturan ve iki yönde
çalışan döşemelerde (birim genişlik
için) eğilme momenti.
p:
Yük
k:
Moment katsayısı
m: Birim genişliğe düşen eğilme
momenti.
15.
h
Nk: Dikdörtgen bir kesite kolon burkulma
yükü. Kritik yük (ton)
b
M9 : Sabit yük.
Mp: Toplam yük .
16.
......... -ı--······
o
. n.h 2
AC· 4
i
1
h
Nk: Dairesel kesitte kolon burkulma yükü.
ı
--~110
17.
Nk: Halka kesitlerde kolon burkulma
yükü.
18.
f
· fcd
e
b
o
o
o
!
i
As2
As1
o
o
d'
As 1
o
o
o
m·.!.ıai
NG
2 A§ 1+A§ 2
b.h
/...
A§2
· 2 Ası+As2
. . . . . . .!ı. .
h
19.
Pı:
e
e:
Dış
Pı:
Toplam
/..:
Katsayı
merkezlik.
f
· fcd
m·.!.ıai
.L ..
!
i
J!
i
. . l! . . .
D
NG
nh 2
Ac:4
20.
LAs
en
Pı:p:-
h
NG
2 2
n(h -hi)
Acn:
4
111
donatı oranı
LAs
c
Pı:--;;::--
21.
Ver: 0.65 Fedt. bw.d
Ver:
Taşıyıcı eleman kesitinin eğik
çatlama mukavemeti.
Fedı: Beton un çekme mukavemeti.
22.
Vr: Ver
~. d . Fywd (1 +cotga) sina
Vr: Betonarme
elemanın taşıma gücü.
A:
Kesitteki toplam kayma donatı alanı.
S:
Donatı aralığı.
Fywd: Kayma
a:
donatısı akma gerilmesi.
Kayma donatısının doğrultusu ile
elemanın çubuk ekseni arasındaki
açı.
Vr: Betondaki ezilmenin önlenebilmesi
için taşıma gücü
24.
A .
(Vn-Vcr)S
sw· d.f(1 +cotga) sina
Asw: Taşıycı
elemanın (S) uzunluğundaki
parçası için gerekli kayma donatısı
alanı.
V d: Kesme kuvveti.
25.
Asw: Kayma
donatısı olarak etriyeler
kullanıldığında donatı alanı.
26.
Asw: Kayma
donatısı olarak pilye seçilirse
donatı alanı.
112
V d: Kesme kuvveti.
a: 45°
27.
Asw: Temeller ve
döşemeler
ve kesme olan tüm
hariç,
eğilme
taşıyıcı
elemanlara açıklık boyunca kullanma
olduğu
zorunda
(Değişken
28.
minimum etriye
alanı.
kesitli elemanlarda, beton
basınç bileşkesinin
ve
donatı
çekme
kuvveti doğrultusundaki bileşenlerin bir
artış oluşturrtıası
halinde göz önüne
alınacak bağıntı)
Ter: 1.35 Fcdt·S
T d: Hesap burulma momenti.
2
b .h
T
S (dikdörtgen kesitlerde):
S
(tablalı
3-
S (dairesel kesitlerde):
nı~
x ve y:
Td)
Aswt: 0.15 ~(
F
1+1.8v--b
ywd
ve uzun kenan.
burulması
halinde taşıyıcı
çapı.
Aswt: Uygunluk
d· w
3
kısa
Dikdörtgenin
0: Kesitin
29.
Lx2y
kesitlerde): -
elemana
yerleştirilecek
minimum
. enine don atı.
30.
A 5 ,: Uygunluk
elemana
boyuna
113
burulması
halinde
yerleştirilecek
donatı.
taşıyıcı
minimum
Ue: Köşelerdeki donatının sınıriadığı (Ac)
alanı.
31.
9 s; 0.235 k
f
9 : Sehim kontrolüne gerek olmayan
yd
koşullarda donatı yüzdesi.
32.
(EI)av:
Ortalama rijitlik.
(EI)c:
Açıklık ortasındaki eğilme rijitliği.
Mc: Açıklık momenti.
(EI)e:
iki mesnet ortasındaki eğilme
rijitliği.
Me: Iki mesnet momenti ortalaması.
33.
25As
L\ı: L\i
1 •
L\ı:
L\iy
Zamana bağıl sehim.
As+0.7A
L\i: . Ani sehim.
L\iy: Ani sehimin sabit yüklere tekabül
eden kısmı.
34.
. l&.c._ 3
lef· (M
max
l&.c._ 3
) . lg+ (1-{M
max
) )ler
let: Çatlamış kesitler için etkili eylemsizlik
momenti.
Mcr: 2.0
lg:
Fcdı:: Çatlama momenti.
Beton kesitin brüt atalet momenti.
ler: Çatlamış kesit atalet momenti.
Mmax: Uç momenti.
114
35.
fu
F
m~ ka m
Rk:
Yapının
karakteristik
Fk:
Yapının
yük etkisi.
am:
Dayanım katsayısı
dayanımı.
(malzeme
katsayısı)
Fd: Hesap yükü.
f:
Yük
katsayısı
N0 : Eksenel
Toplam donatı alanı.
Nt: Eksenel çekme
taşıma
39.
(Basit
gücü
Mr:
40.
p ·p . 0.85 k, fcct 0.003 Es
b· bt·
fyct
0.003 Es+fyd
dikdörtgen kesitin
Taşıma
gücü momenti.
donatılı
1
1
d sb
Pb:PbL +P -f-
yct
115
dikdörtgen kesitlerde
dengeli
donatı
Çeliğin
elastisite modülü.
donatılı
yüzdesi.
dikdörtgen kesitlerde
Dengeli Moment
0.85Fycct bw a+As crs- Asfyct:O
taşıma
bağıntıları)
(Basit
42.
altındaki elemanların
gücü.
donatılı
Pb: Basit
Es:
gücü.
donatı alanı.
As: Çekme
Ası:
basınç altında taşıma
Bağıntısı)
(Çift donatılı dikdörtgen kesitlerde
taşıma
gücü bağıntıları)
cr :
&ı
Dengeli duruma göre hesaplanan
basınç donatısındaki
gerilme.
43.
(Tablalı
kesitlerde
taşıma
gücü
bağıntıları)
V w:
~(d) Fywd (sin a + cosa)
a: Kayma
göre
S:
donatısının
eleman eksenine
eğimi.
Kayma
donatısının
paralel
aralığı.
Vf: Yüksek
kirişlerde
eleman eksenine
hesaplanan kesme
kuvveti.
Vf: Perde duvarlarda hesaplanan kesme
kuvveti.
116
HiDROLOJi
1.
e
ha:217Ta
ha: Mutlak nem (gr/m
3
)
Ta: Havanın mutlak sıcaklığı (co)
2.
e:
Jv. Rv. T
e:
Buhar basıncı (mb)
e:
Buhar
basıncı.
Jv: Havanın birim hacminde bulunan su
buharı miktarı.
Rv: Gaz sabiti
3.
4.
e : 1.61 Jv.R.T
e:
e -~e
T:
Mutlak
sıcaklık
e:
Buhar
basıncı.
R:
Kuru havanın gaz sabiti.
T:
Kuru havanın sıcaklığı
e:
Buhar
basıncı.
1
e: t sıcaklığında doymuş buhar basıncı
(mb)
~e: 0.00066 (1 +0.0115t) p(t-()
5.
§ı
e
n: as 100 : es 100
(:
Islak termometre sıcaklığı (C
p:
Hava basıncı (mb)
n:
Bağıl
0
)
nem (%)
ah: Mutlak nem (gr/m
3
)
as: Doymuş atmosferdeki su buharı
(gr/m
117
3
)
e:
Atmosferdeki su buharının basıncı
(mb)
es: Aynı sıcaklık ve basınçta doymuş
durumdaki atmosferde bulunan su
buharının basıncı (mb)
6.
e
dh:622 Pa
d h: Özgül nem (gr/kg)
Pa: Atmosferin toplam basıncı (mb)
7.
e
mr:622pa-e
mr: Kuru bir atmosferin birim kütlesinde
bulunan su buharının ağırlığı. Karışım
oranı.
8.
e
Pv:0.622R T
g
9.
Pv: Su buharının yoğunluğu (gr/cm 3)
a
r
c
1+Tv: T 1+r
R9 : Kuru gaz sabiti (2.87.1 03)
Tv: Virtual sıcaklık.
T:
Mutlak sıcaklık.
r:
Karışım oranı
c:
Su buharının molekül ağırlığının kuru
(gr/gr)
atmosferin molekül ağırlığına oranı.
10.
11.
r
T: 0.622+r P
R&
M
V·
T: Çiğlenme noktası sıcaklığı.
P:
Atmosfer basıncı.
r:
Karışım oranı.
Rv: Evrensel gaz sabiti (8.30 107
g
erg/klmel)
M9 : Gazın molekül ağırlığı.
'12.
Rn: (1-a) Rs-Rb
Rn: Net radyasyon.
a:
Kısa dalga yansıması ya da albede.
Rs: Güneş yansıması.
118
Rb Yerden meydana gelen uzun dalga
radyasyonu.
Rb: Radyasyon.
13.
a:
1.2
Rs : Bulutsuz havada radyasyon.
o
b:
-0.2
Rbe: Açık havada yerden meydana gelen
uzun dalga radyasyonu.
a1: 0.39
14.
ed: Çiğlenme noktasındaki buhar basıncı.
Fd: 2 W .V. sin0
15.
Fd: Dünyanın dönüşü nedeni ile oluşan
KORiOLOZ bükme kuvveti etkisi.
W: Dünyanın kendi eksenine göre açısal
hızı.
V:
Rüzgar
hızı.
0: Enlem derecesi.
Fe: Çevrim kuvveti.
16.
V:
Dönme hızı.
re:
Dünyanın yarıçapı.
e:
Merkezkaç kuvveti ile yatay bileşenin
arasındaki açı.
17.
wp : 25.4.o.ooo4
J
Po
P1
d
qh p
WP:
Yağabilen
P0 :
Havanın basıncı.
su (mm)
qh: Özgül nem (gr/kg)
119
ds: Radyasyon ile eriyen karın meydana
getirildiği
Rs:
19.
su
derinliği
(mm/gün)
Güneş ısısı.
d: 0.24 k WT + 1.3 FT + 0.1 (1-F) Hi (1-a)
d:
Açık
havada eriyen kar miktarı (mm)
W: Rüzgar
hızı
(km/s)
sıcaklığı
T:
Günün ortalama
F:
Bölgede ormanla örtülü alan oranı
(Co)
0.60'dan küçükse.
20.
d:0.24 kWT+0.013 PT+1.3 T+2.3
Hi:
Güneşten
a:
Kar yüzeyinin albedosu.
k:
Arazi
d:
Yağmurlu bir günde eriyen kar miktarı
gelen radyasyon
2
(kal./cm .gün)
katsayısı
(0.3-1.0)
(mm)
21.
d:0.013 PT+ 3.5 T + 1.3
P:
Günlük yağış yüksekliği (mm)
d:
Yağmurlu
ve bölgede ormanla örtülü
alan oranı 0.60'dan büyük olduğunda
22.
d:
günde eriyen kar
miktarı
Yoğunlaşma ısısı
ile eriyen kar
(mm)
(mm/gün)
ke:
Katsayı
(2.065-2.945)
ea: Atmosfer buhar basıncı.
es: Kar yüzeyindeki buhar basıncı.
Za: Buhar basıncının ölçüldüğü yükseklik.
zs: Rüzgar hızının ölçüldüğü yükseklik.
v2: 2 m. yüksekteki rüzgar hızı.
120
23.
d:
Konveksiyon ve yoğunlaşma ısıları ile
eriyen kar.
la: Atmosferde
sıcaklığın ölçüldüğü
yükseklik.
Zb: Rüzgar hızının ölçüldüğü yükseklik.
T:
Atmosferin sıcaklığı.
p:
Kar örtüsü üstündeki atmosfer
basıncı.
p0 : Atmosferin deniz seviyesindeki
basıncı.
basıncı.
ea: Buhar
Ub: Rüzgar hızı (m/sn)
(HORTON)
F:
Yağışın başlamasından
anındaki sızma
Fe:
sonrat
kapasitesi.
Yağış
ilerledikçe (1-3 saat içinde)
sızma
kapasitesinin erişeceği limit
değer.
Fo:
Yağışın başlangıcındaki sızma
kapasitesi.
e:
Doğal
logaritma tabanı (2.718)
t:
zaman
k:
Zemin cinsine ve bitki örtüsüne bağlı
değer.
25.
F:
Yağışın başlangıcından
olan
121
sızma yüksekliği.
t anına kadar
26.
F :Fc+C1.C2.Sa1.4
c1: Bitki örtüsü
Sa: Yüzey
katsayısı.
altında
mevcut biriktirme
kapasitesi.
katsayısı.
c2: Zemin özellikleri
27.
F:Fc.t+s.t
112
(PHILIP)
F:
Sızma yüksekliği.
s:
Zemin özellikleriyle ve yağışın
başlangıcındaki
28.
0-F
F.Fc+A(p-t
nem ile ilgili katsayı.
F:
Hafif yağışlarda sızma hızı.
P:
Zemin porozitesi.
D:
Yağışın başlangıcında
boşluklarında
zeminin
hava bulunan kısmın
yüzdesi.
A ve n: Zemin cinsine bağlı katsayılar.
29.
f:K ( 1+scerei))
30.
W:
P-R-S
tp
(MEiN ve LARSON)
f:
infiltrasyon hızı.
K:
Doymuş toprağın
Ss:
Doymuş
ei:
Toprakta başlangıçta bulunan su.
F:
Infiltrasyon hacmi.
hidrolik iletkenliği.
toprakta bulunan su.
W: Sızma indisi.
P:
Yağış yüksekliği.
R:
Akış yüksekliği.
S:
Yüzeysel biriktirme yüksekliği.
tp:
Yağış şiddetinin sızma
kapasitesinden büyük olduğu süre.
122
31.
32.
P-R
W:T
h: 2cr cose
r.y
W: W indeksi (mm/s)
P:
Yağış miktarı
R:
Yüzey
tn:
Etkili
h:
Kapilarite (cm)
cr:
Suyun yüzey gerilme kuvveti (din-
1
1
i
~
miktan (mm)
yağmur
süresi (s)
/cm)
e : Yüzey gerilme kuvvetinin
açısı
r:
33.
h ·c
--
birleşme
(derece)
Boru yarı çapı (cm)
C: Toprak danelerinin
· e.D1o
şeklini
e:
Toprağın
gözenek oran ı.
0 10 : Toprak danelerinin efektiv
34.
he: 0,3/D
he:
Doymamış
yüksekliği
35.
t
1: Om S 100
D:
Zeminin
boşluk çapı
basınç
1:
Bir yılda
toprağa sızan
(cm)
su
miktarı
(mm)
akış
(m /sn)
. p
(gün/yıl)
t:
Zaman
s:
Havza alanı (m
1:
Yağış şiddeti.
P:
Toplam
t:
Zaman
123
(cm)
(cm)
3
I:T
çapı
bölgedeki kapilar
Om: Ortalama yüzeysel
36.
niteleyen
sabite.
1
1
akış
(mm)
2
)
yağış yüksekliği
debisi
37.
(THiESSEN)
N
:L,Pi-Ai
p·H
.
N
I, Ai
i=1
P:
Ortalama yağış yüksekliği.
N:
Ölçek sayısı.
Pi: Yağış yüksekliği.
Ai: Yağış yüksekliği Pi olan ölçeğin
çevresindeki bölgenin alanı.
N
38.
:L,PiAi
p: i=1
A
(iZOHiYET METODU)
P:
Ortalama yağış yüksekliği.
Ai:
Bölgede ardışık iki izohiyet arasında
kalan alanlar.
Pi: Ardışık iki izohiyetin yağış
yüksekliklerinin ortalaması.
A:
39.
P:P 0 .e-kAn
Havza alanı.
(HORTON)
P:
Alanı A olan bölgedeki ortalama yağış
yüksekliği.
Po: Merkezdeki yağış yüksekliği.
k ve n: Yağış süreleri için belirlenen
sabiteler.
e:
40.
de:
R
HvY
Doğal
logaritma tabanı.
de: Bitki gözeneklerinden buharlaşan su
miktarı.
R:
(mm)
2
Net radyasyon (cal/cm /gün).
Hv: Gizli buharlaşma ısısı (cal/cni
41.
E: (0.18-0.98 U1o) (es-e2)
3
)
y:
Suyun özgül ağırlığı.
E:
Kardan olan buharlaşma (mm/gün)
U 10 : Yerden 1O metre yüksekteki rüzgar
hızı
124
(m/sn)
es: Kar üzerinde buhar
e2: Su
but-ıarının
yükseklikteki
42.
4
E: c:cr (T - Td)
basıncı
yer yüzünden 2 metre
basıncı
(mb)
(STEPHAN-BOLTZMAN)
radyasyon (k cal h- 1)
E:
E:
Radyasyon
katsayısı.
cr:
T:
sıcaklığı.
Cisrnin mutlak
To: Atmosferin mutlak
43.
E:
I+P--V 5 -Q±tı.s
sıcaklığı.
E: Su bütçesi yöntemi ile bir
rezervuardan
buharlaşma miktarı
(mm)
1:
Rezervuara giren
P:
Rezervuara
E· .k{ej--e 2} {w2-wj}
·
T.Ln(Z2/z1?
düşen yağış miktarı.
Vs: Rezervuardan
sızan
Q: Rezervuardan
alınan
tı.s:
44.
akış miktarı.
Depolamadaki
su
su
miktarı.
miktarı.
değişim miktarı.
(THORNTHWAiTE - HOLZMAN)
E: Saatlik
buharlaşma.
e 1 ve e2 : Yerden z 1 ve z2 yükseklikte
havanın
w 1 ve w 2 :
45.
E:E 0 .e--k(h-hol
buhar
Aynı
basıncı.
yüksekliklerde rüzgar
T:
Havanın
k:
Sabite.
E:
Buharlaşma
ortalama
sıcaklık
hızı.
derecesi.
Eo: Gözlem istasyonu bulunan bir yerde
ölçülen
125
buharlaşma.
e:
Fiziksel ve fizyolojik
buharlaşma
toplamı.
h-h 0 :
k:
46.
760
E5 :0.06 K B (1-C}( A}
Yağış farkı.
Katsayı.
(DALTON)
Es: Bir saatlik sürede mm olarak
buharlaşma yüksekliği
K:
Katsayı
B:
Buharlaşma
(0.55-0.86)
sürecindeki hava
sıcaklığına karşı
doymuş
basıncı.
buhar
C:
saptanacak
Buharlaşma
sürecindeki rölatif
nemlilik.
A:
47.
Ea:15 B (1-c) (1+0.062 V)
O yerde ölçülen barometrik
basınç.
(MEYER)
Ea: Bir su yüzeyinden bir aylık mm olarak
buharlaşma yüksekliği.
B:
Buharlaşma yüksekliği
edilecek
karşı
doymuş
Rölatif nemlilik.
rüzgar
273+t 760
E: 0.398 n (Fe-Fa) 273 . B-F
e
sıcaklığa
basıncı.(mm)
V: Zeminden
48.
ortalama
tablolardan okunacak
buhar
c:
aylık
hesap
hızı
yaklaşık
1O m yükseklikte
(km/s)
(LUGEON)
E:
Aylık buharlaşan
n:
Gün
126
sayısı
su
yüksekliği
(mm)
Fe: Ay içerisinde maksimum sıcaklık
derecelerinin ortalamasıt sıcaklığına
tekabül eden doymuş su buharı
basıncı.
Fa: t (sıcaklık) okumaları esnasında su
buharının
basıncı.
hakiki aylık ortalama
(Fe Aylık nisbi sıcaklık
ortalaması)
B:
Aylık
ortalama barometrik basınç.
t:
Günlük maksimum sıcaklık
derecelerinin aylık ortalaması (°C)
(THORNWAiTE-HOLZMAN)
E:
Buharlaşma hızı
(cm/sn)
P: Atmosferin hacim ağırlığı (gr/cm 3 )
K:
Von Karman sabiti (0.4)
U8 : 8 metre yükseklikteki rüzgarın hızı
(cm/sn)
U2 : 2 metre yüksekteki rüzgar hızı
(cm/sn).
e2 : 2 m. yüksekte ve su yüzeyinin
sıcaklığında doymuş
buhar basıncı
(mb)
e8 : 8 m. yüksekte ve su yüzeyinin
sıcaklığında doymuş
buhar basıncı
(mb)
(SOVYETLER BiRLiGI
E:
Bir gölden buharlaşan su (mm)
n:
Göz önüne alınan süredeki gün
127
sayısı.
es: Su yüzeyi sıcaklığında doymuş buhar
basıncı
(mb)
e2: Su yüzeyinin 2m. yukarısında havada
bulunan buhar
basıncı
(mb)
U2: Su yüzeyinden 2 m. yukarıda rüzgar
hızı
51.
(m/sn)
(MEYER)
E:
Buharlaşma hızı
(mm/gün)
es: Su yüzeyi sıcaklığında doygun buhar
basıncı
ed:
(mb)
Havanın çiğlenme noktasında
buhar
basıncı
doygun
(mb)
V:
I"Hzı
(km/s)
e:
hızı
sudan 8 metre yüksekte
0.27, küçük ve
ve
E:
ıslak
sığ
topraklarda 0.38
yardımı
gelen
ile
güneş
buharlaşma
radyasyonu
kütlesinde tutulan ısı miktan
128
Hv: Gizli
buharlaşma ısısı
Rb: Bown
53.
R . 0.61 (Tw-Ta)P
b· 1000( es-ea)
(kal/gr)
oranı.
Tw: Su yüzeyinin
sıcaklığı
(Co)
Ta: Havanın sıcaklığı.
P:
Atmosfer basıncı (mb)
es: Su yüzeyi sıcaklığında doymuş buhar
basıncı
(mb)
ea: Atmosferde bulunan buhar
basıncı
(mb)
54.
E:W2(ew-ea)
(HEFNER)
E:
buharlaşma
Günlük
W 2: Yerden 2 metre yüksektE:;
rüzgar
hızı
(m/s)
ew: Su yüzeyinde buhar basıncı (mb)
ea: Atmosferdeki buhar
sı::
-=ı.
56.
E: 0.06 U (ew-ea)
E: C (es-ed)
(HARBACK)
E:
Günlük
buharlaşma
U:
Rüzgar
hızı.
(DAL TON)
E:
Buharlaşma hızı.
C:
Buharlaşma hızına
etki yapan diğer
değişkenlere bağlı
bir
es: Su yüzeyi
sıcaklığında
basıncı.
ed:
Havanın
çiylenme
buhar
57.
He: Hi-Ha-Hc~H
He:
129
basıncı.
Bulıarlaşmada kulianılan
buhar
Hi: Kütleye giren ısı (güneş ısısı ile giren
akımların getirdiği ısının toplamı)
H0 : Kütleden çıkan akımların ısısı ile
yansıyan ısının toplamı.
He: Su yüzeyinden atmosfere
kondüksiyonla kaybolan ısı.
58.
SH: NAM. 100
SH: Havza ortalama eğimi.
N:
iki tesviye eğrisi arasındaki kot farkı
(m)
M: Tesviye eğrilerinin toplam uzunluğu
(m)
A:
59.
S . eoas-e1Q
s· 0.75.Ls
Havza alanı (m 2 )
Ss: Ana su yolu eğimi.
e0.a5 : Yatay mesafenin % 85'ine karşı
gelen yükselti.
e 1o: Yatay mesafenin% 10'a karşı gelen
yükselti.
Ls: Ana su yolu uzunluğu.
60.
. hmax+hmjn
HO·
2
H 0 : Havza ortalama kotu.
hmax: Havzanın en yüksek kotu.
hmin: Proje kotu.
61.
. ho ası +ho 101
HO·
2
H0 : Havza ortalama kotu.
ho.ssL: Mansabtan başlayarakL yatak
uzunluğunun
% 85'ine karşı geldiği
yükseklik.
ho.1oL: L yatak uzunluğunun % 1O' una
karşı
130
gelen yükseklik.
62.
Ho:
~ (a.e)
A
Ho: Havza ortalama kotu.
a:
Iki tevsiye eğrisi arasındaki havza
alanı (km
63.
64.
A
Rt:p
A
Re: Ae
2
)
e:
Bu dilimin ortalama yükseltisi.
A:
Havza alanı (km
2
)
Rt: Su toplama havzası şekil katsayısı.
A:
Su toplama havzası alanı.
L:
Su toplama havzası uzunluğu.
Re: Su toplama havzası dairesellik
katsayısı.
Ae: Çevresi su toplama havzasının
alanına eşit
65.
D
Re:"[
olan dairenin alanı.
Re: Su toplama havzası uzunluk
katsayısı.
çapı.
D:
Dairenin
L:
Su toplama havzasının en büyük
uzunluğu.
66.
N
Rb: N+1
Rb: Su toplama havzası dalianma
katsayısı.
N:
67.
A
M: B.L
Herhangi bir dereceli akarsu sayısı.
(EAGLESON)
M: Havza biçim faktörü.
68.
B
a:r
B:
Havzanın en büyük genişliği.
L:
Ana akarsu kolunun uzunluğu.
A:
Havza alanı
a:
Havza görünüm
131
oranı.
Sy: Yatak eğimi (HARMONiK meyil)
69.
P:
alınan eşit
Yatak üzerinde
sayısı.
parçalar
Si: Her
uzunluktaki
parçanın
noktaian
memba ve mansap
arasındaki
kot
farkı
bölünerek hesaplanan
meyiL
F:
70.
71.
h·
1
4
miktarının frekansı.
m:
Yağışın
n:
Yağışın vukubulduğu
sene.
Rasatçılar tarafından
merkeze
h:
vukubulma
sayısı.
gönderilen aylık seriye ait rasat
cetvelleri ve cimnigraf grafiklerinden
faydalanarak hesaplanan "orta
seviye"
a:
Bir
b:
Rasat
önce i 6. 00 seviyesi.
8.00 seviyesi.
Rasat günü 16.00 seviyesi.
d:
72.
Bir gün sonraki 8.00 seviyesi
Verilen bir periyatta herhangi bir
zaman
aralığı
gelebilecek
için meydana
yağışın
maksimum
intensitesi.
73.
dönüş aralığ
T:
Sene olarak
t:
Dakika olarak referansaralığı.
(DE MARTONNE)
lk: T+1
k:
Kuraklık
H:
Yıllık
ortalama yığış (mm)
T:
Yıllık
ortalama
132
indisi.
sıcaklık
(Co)
r
!
74.
P: L+E+(F+s)+Pnet
P:
Total yağış yüksekliği.
L:
Havzada bitki örtüsü tarafından
tutulan yağış.
E:
Yağış esnasındaki
F:
Toprak tarafından infiltrasyonlaalınan
su
s:
evaporasyon.
yüksekliği.
Havzada depresyonlar içinde kalan
su
yüksekliği.
Pnet: Doğrudan doğruya yüzey akışı
meydana getiren yağış yüksekliği.
75.
Omin:0.0063 K.a.hy.S
(iSKOWSKi)
Omin: Havzada minimum su sarfiyatı
3
(m /sn)
K:
Havzanın özelliğine
a:
Ortdlama
hy:
Havzanın yıllık
yüksekliği
S:
76.
tabi katsayı.
yıllık akış katsayısı.
ortalama yağış
(m)
Miyahi havzanın yüz ölçümü (km
2
)
(HOFBAUER)
Omax:60f3..JS
Omax: Havzada maksimum su sarfiyatı
3
(m /sn)
S:
10-20.000 km
f3:
Katsayı
2
(ova: 0.25-0.35, tepelik arazi:
0.35-0.50, dağlık arazi: 0.50-0.70)
77.
Q:P.R.F
(COOK)
Q: Proje yüzey akışının doruk değeri.
3
(m /s)
P:
133
1O yıllık tekerrür aralığı için
maksimum yüzey akışı (m 3/s)
78.
a : o.oo23 c
1S1' 5 A 4' 5
R:
Coğrafik yağış
F:
Tekerrür aralığı etmeni.
etmeni.
(MC MATH)
Q : Her büyüklükte düz araziye sahip su
toplama havzaları için debi (m 3/sn)
C: Toprak cinsi, topoğrafya ve bitki
örtüsüne
1:
bağlı katsayı.
Yağışların seçilen tekerrür süresi
(frekansı) için toplanma zamanına
tekabül eden yağış şiddeti (mm/s)
79
113
Omax: 1300 B L
(BURGE)
S:
Yatak meyli.
A:
Havza alanı (Ha)
Omax: (fe/sn)
B:
Miyahi havzanın mil olarak ortalama
genişliği.
L:
Miyahi havzanın mil olarak ortalama
uzunluğu.
80.
Q .
0
·
Co . 1 . A
3.6
(RASYONEL)
0 0 : Yeteri kadar rasadı bulunmayan yan
dere ve yüzeysel drenaj kanallarının
2
(25 km 'den küçük havzalar için)
kapasite hesaplarında (n) yıllık
periyoda göre meydana gelen
taşkınların proje debisi (m 3/sn)
Cn: n yıllık sağanak için yüzeysel akış
katsayısı.
1:
134
Toplanma zamanına tekabül eden
1
~
proje yağış şiddeti (mm/s)
A:
Yağış alan (km
Tc: 0.0195 K
2
)
0 77
·
Tc: Toplanma zamanı (dak.)
K:
L3t2/H1t2
L:
Yatak uzunluğu (m)
H: Yatağın menbaı ile mansabı
arasındaki
81 _ Q:m . qo.ss7.to.22a
Q:
kot farkı (m)
Kısa süreli yağışlardan meydana
gelen
akış.
m: Yüzey cinsini karakterize eden
katsayı.
82.
Q.
!:h
·H
q:
Birim alan yağış debisi (lt/sn/Ha)
t:
Yağış
Q:
Yıllık akış katsayısı.
süresi (dak)
H1: Akarsuya bir yılda gelen suların
yüksekliği.
H: Akarsuya bir yılda düşen yağışların
yüksekliği.
83. .
Q:
.Qı
y
Q:
ortalama akış katsayısı.
01: Debi.
Y:
Belli bir sürede havzaya düşen yağış
miktarı.
84.
Op: Proje kesitindeki
akım.
Qb: Benzeşim kesitindeki akım.
qP: Projekesitindaki özgül
qb:
135
Benzeşim
akım.
kesitindeki özgül akım.
Ap: Proje
havzasındaki
drenaj
alanı.
Ab: Benzeşim havzasındaki drenaj alanı.
85.
y
·····~··-····- ...................,.._,,,,,
i
ı
O
A.Q
Q max· Tp.4.8
max
. J.+. . . .
V
IL.j+-_T_p_..__._,._--Tr_----+-_...:ı...j_
-cıı---- Tb
ili>
l
. Omax·Tb
.
2
_. X
(ÜÇGEN HIDROGRAF S.C.S. METODU)
TP: Hidrografın pike erişme zamanı.
V:
Taşkın hacmi (m 3)
Q: Yağışın akışa geçen miktarı.
A:
Havza alan ı.
Tc: Suyun toplanma zamanı.
Tr: Geri çekilme süresi.
Q 1: Bir hidrografta çekilme
anındaki
0 0 : (O)
87.
N:0.9.A0 ·2
t . 0.001.A
p·
anındaki
debi.
K:
(1 )'den küçük bir sabite.
N:
Büyük havzalarda dolaysız akışın
noktasından
itibaren)
A:
Havza alanı (km
tp:
Birim hidrografın yükselme süresi (sn)
A:
Havza alan ı.
A:
Boyutsuz birim hidrografın alanı.
2
)
a.qP
414
t
debi.
süresi. (Tepe
88.
eğrisinde
qv: Birim
3
hidrodgrafın
(m /sn/mm)
136
pik debisi
ha: Havzadaki akış yüksekliği (mm)
E· L.Lc
·vs
qv: iki saat süren ve havza üzerinde 1
mm akış getirecek yağıştan sonra 1
km 2 '1ik alandan gelen debi
2
(1Usn/km /mm)
L:
Toplayıcı
Le:
Yağış sahası ağırlık
toplayıcı
ana mecra uzunluğu (km)
merkezinin ana
üzerindeki izdüşümü ile ana
toplayıcının yağış alanını terkettiği
nokta arasındaki uzaklık.
Ana mecranın harmonik meyli
S:
89.
Hy: 2 saatlik yağış yüksekliği.
Hy:iz.k.(1.13)
iz:
2 saatlik maksimum yağış yüksekliği.
k:
Havza büyüklüğü ve yağış süresine
bağlı
90.
Tc: 0.0194727
({sf
77
bölgesel
dağılım katsayısı.
Tc: Küçük havzalar için (S.C.S.)
yönteminde suyun toplanma
zamanı
(dak)
H
s:r
H:
L uzunluğuna göre iki nokta
arasındaki
L:
91.
~
Tc: 0.00032 (S) .
..ffc
Tr: 1.67 Tp
Ana mecra uzunluğu.
Tc: (MOSCUS) metodunda suyun
toplanma zamanı. (Toplanma zamanı
T c<30 s. kadar olan su toplama
Tp: 0.5 D+ 0.6 Tc
0:2
kot farkı (m)
havzaları
için)
Tp: Hidrografın yükselme zamanı (s)
D:
Suların
toplanma zamanına tekabül
eden yağış süresi (s)
Tr: Sularınalçalma zamanı (s)
137
Ts: Tp+Tr
Ts: Taşkın süresi (s)
QP:
0.208 A.ha
p·
Tp
Q .
qp:
Taşkın piki (m 3/sn)
ha: Yağış süresi D'ye tekabül eden
yağışın meydana getirdiği akış
0.208 A
Tp
yüksekliği.
AD: Birim sağanak süresi.
qp: Birim hidrografın piki (m 3/sn/mm)
AD:t
92.
Tc: (SNAYDER) metodunda gecikme
zamanı. (s)
Tb: Birim hidrografın taban süresi (gün)
A:
Havza alanı (km 2)
L:
Çıkış noktası ile havzanın en uzak
noktası arasındaki akarsu uzunluğu
(km)
Le:
merkezi arasındaki akarsu uzunluğu
(km)
Tc:tp-+D.25 {İo- t,.)
to:
q:7.0 ~
tc . A
Omax:2. 78
Çıkış noktası ile havzanın ağırlık
Etkili yağış süresi (s)
C,: Dağlık bölgelerde küçülen katsayı
(0.4-2.2)
~
tc
Cp: Dağlık bölgelerde artan katsayı.
(0.56-0.94)
_k_
T b: 3-r.k
8
İr:5.5
Tp: Hidrografın yükselme zamanı (s)
tr:
qp:
C9 A
Birim hidrograf sağnak süresi (s)
qp: Birim \hidrografın debisi (m3/sn)
TL
TL: Havza gecikmesi (s)
LL
TL:c {~)
Op: A. qv.1.10Vb: A .1.1
o- 3
3
C:
Katsayı (0.24-0.83)
S:
Su toplanma havzasının eğimi.
QP:
Pik debi (m 3/sn/mm)
Vb: Birim hidrografın hacmi (m 3)
138
r
1
!
93.
Tp:
D
L+ L
D: 2
94.
95.
Q
ffc
A.Q
max· 4.8Tp
1
Tyıı: F1(x)
Tp: Boyutsuz birim Hidrografta suyun
pike
D:
erişme zamanı.
Etkili yağış süresi
Omax: Yüzey akış miktan (mm)
Q : Hidrografın piki.
T:
Dönüş aralığı bir rasgele değişkene
ait bir olayın iki defa meydana
gelmesi arasında geçen ortalama
zaman süresi.
F1(x): Taşkın debisinin aşılma olasılığı.
96.
X: J..l + cr.K
X: T
yıllık taşkın debisi.
J..l: Taşkın debilerinin ortalaması.
cr:
Standart sapma.
K:
Frekans faktörü.
(Taşkın debisinin olasılık dağılımınınveT
dönüş aralığının fonksiyonu)
97.
Px: e-e-Y
Px: Verilen x debisinin aşılmama ihtimali.
a (x-f3)
y:
1.28
a:-(j
f3 : J..L- 0.45cr
98.
A: 1-P
A:
Debinin herhangi bir yılda gelme
ihtimali.
99.
Tp
1
:A
TP: Debinin tekerrür aralığı
139
HİDROLİK
1.
T:
f..l~y (NEWTON)
T:
KayMA gerilmesi.
ı.ı:
Akışkanın dinamik viskozitesi
(kg/sn/m 2 )
dvfdy: Açısal deformasyon (hız gradyanı)
2.
K:
K:ill2.
Hacimsel sıkışma modülü.
E
~p: Sıvıya tatbik edilen ilave basınç.
3.
V ..!!
E:
Birim hacimsel deformasyon.
v:
Kinematik viskozite (m 2/sn)
p:
Akışkanın özgül kütlesi (kg.sn 2 /m 4)
P:
Suyun özgül kütlesi (gr.s 2/cm 4 )
y:
Suyun özgül ağırlığı.
g:
Yer çekimi ivmesi
·p
4.
5.
6
p·.Y
·g
F
cr: Yüzey gerilim
cr:ı
.1.
~
E. k. V. dv
7.
1
1
P:T(-+-)
R1
katsayısı (gr/cm)
F:
Çekme kuvveti.
1:
Yüzey kesitinin uzunluğu.
ı:::
Sıvının elastisite modülü.
k:
Sıvının sıkışma katsayısı.
V:
Sıvının hacmi.
p:
Uygulanan basınç.
P:
Bir sıvı ile gaz kısımlar arasındaki
R2
basınç farkı.
140
T:
Yüzeysel gerilme.
R1 ve R2 : Yüzeyin göz önüne
noktada birbirine dik iki
düzlem içindeki eğrilik
h· 4T cose
. y.d
8.
h:
Kılcal bir boruda ısiatıian bir sıvının
yükselme miktarı.
d:
Boru çapı (cm)
y:
Sıvının
e:
Serbest yüzeyin katı
açı
9.
P(mutlak) : P(atm)
+ P(rölatif)
P(atm):
özgül ağırlığı.
ile
(su için 0°)
Hava basıncı.
P(mutıak): Hidrostatik basınç.
P(rölatif):
h:
Y .h
Basıncın etkilediği noktanın sıvı
yüzeyine mesafesi.
1O.
W: 2nk.r.t
\N: Bir sıvının yarıçapı r olan bir borudan
kendi ağırlığı ile damlarnası halinde,
damlanın ağırlığı.
11.
~p:
y.h
k:
Katsayı
t:
Yüzeysel gerilme.
(0.6)
~p: Seviyeleri farkı h olan iki nokta
arasındaki basınç farkı.
12.
F:
Düşey dikdörtgen
etki
hidrostatik basınç kuvvetinin
büyüklüğü.
~ y:
Yüzeyin
agırlık merkezincieki
gerilmesi.
141
A:
13.
F:y.he.A
F:
Dikdörtgenin alanı.
Eğik
bir
düzleme
etki
eden
hidrostatik basınç kuvveti.
he: Yüzeyin ağırlık merkezindeki basınç
gerilmesi.
A:
14.
Yüzeyin alanı.
Y 8 : Bir yüzey üzerine bileşke kuvvetin
uygulama
noktası (Basınç
merkezi)
Ye: Alanın ağırlık merkezi.
le:
Alanın ağırlık
merkezi eksenine göre
atalet momenti.
15.
Ep: Potansiyel enerji (m)
z:
Seviye enerjisi (m)
p
.. .
-:Basınç enerJısı.(m
)
y
16.
Ek: Kinetik enerji (m)
v:
17.
Ortalama hız (m/sn)
(SIKIŞMAZ BIR AKIŞKANDA
SÜREKLiLIK DENKLEMi)
18.
19.
V:
Hız
A:
Kesit alanı
Q:
Debi
H:z+y-+ ıg
H:
Toplam hidrolik yük (enerji)
·2 (r.w)2
H .. 2g
H:
Zorlamalı çevrinti hareketinde
P
v2
(girdap) toplam yük.
r:
Yarıçap
w:
Açısal hız
142
r
1
20.
C:v. A.
:TA.
C:
Dalgaların yayılma hızı
v:
Titreşim sayısı
A.:
Dalga
t:
Periyot süresi (sn)
(m/sn)
(1/sn)
uzunluğu
(m)
PA: Sabit bir doğrusal ivme ile hareket
21.
eden kapta A
noktasındaki
mutlak
basınç.
a: Hareket eden su yüzeyinin yatayla
yaptığı açı.
X
Po: Atmosfer
basıncı.
t
. a cosa
gf3 · g+asina
22.
PA: Sabit bir
PA:P 0 +yh
açısal hızla
noktasında
23.
P:
F
AB su
mutlak
kapağını
dönen kapta A
basınç.
tutmak için lüzumlu
(F) kuvveti (ton)
B
y:
Sıvının özgül ağırlığı (ton/m
b:
Kapak
t:
Su
a:
Kapak
p·ı.Qf_
·2sina
143
genişliği.
derinliği.
eğimi.
3
)
24.
v~
..............................................................................f.~~·
29 k Basınç hattı
~---
ı~
---------.1
y
z,lf======jlz,
.E.ı
2
V1
H:Z1+ y + 29
hattı
--*:f 2g
~~
y
. . . . . ·• ·· · . . . . . . ..,. Enerji
.Ez
:Z + y t
2
1
H
2
V2
29
(BERNOULLi)
H: Toplam enerji
Z1 ve Z2 : Hava
yüksekliği
basıncı
(m)
(m)
P 1 ve P 2 : Basınç (kg/m 2 )
25.
. . . . . .l
B
h1
-
ıh
c
2
Özgül ağırlık (kg/m 3 )
V:
Akış hızı
g:
Yerçekimi ivmesi (m/sn 2 )
. .!...
(m/sn)
(Sifonda BERNOULLi DENKLEMi)
h:
.J. .
A---ı
VA
y:
Sifon çıkışı (c) ile haznedeki su kotu
farkı.
O: Vn ~2
D:
Sifon iç çapı.
~
PA
V~
p"
-+-+ZA:-+--"-+Z
2g y
2g y
c
26.
(iMPULS--MOMENTUM Vektörel
Denklemi)
___..
l:F: Akım ortarnında göz önüne alınan
144
r
"
kontrol hacmine etkiyen bileşke
kuvvet.
P:
Akışkanın
özgül kütlesi.
V1 : Kontrol hacmine
giriş
V2 : Kontrol hacminden
kesitindeki
çıkış
hız.
kesitindeki
hız.
27.
P.V.D . V.D . Atalet_kuvvetleri
J.! · v · Viskoz kuvvetler
NR: REYNOLDS
sayısı.
akım
NR<2320 için
iaminar.
NR> 2320 için akım türbülans.
P:
Akışkanın özgül kütlesi (kg.s /m
V:
Kesitte ortalama
D:
Boru ve kanalda su
~c
Akışkanın
2
(kg/sn/m
v:
2
29.
V
P v2
RE:p:
Akışkanın
RF: FROUDE
RE: EULER
PV2
Re: E:
31.
R . P V L . - ·~-~ t\!_§!~;t ~.ı...:....vv;_;;;e_;;.;.tle.;:;_;r~i_ __
w·
cr · Yüzey gerilim kuvvetleri (kılcallık)
sayısı.
sayısı
2
Rw: WEBER
145
(m)
kinematik viskozitesi
sayısı
CAUCHY
30.
derinliği
dinamik viskozitesi.
2
RF: -{90:
(m/sn)
)
(m /sn)
28.
hız
sayısı.
4
)
KANALLAR HİDROLİGİ
1.
H:
Uniform akımda enerji çizgisi
yüksekliği.
h:
Su
derinliği
Q: Debi
2.
,
··+. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /1L ..........................................+. ı
"""t""""'
a:
Kinetik enerji düzeltme faktörü.
A:
En kesit
alanı.
(H 1DROLiK GEÇiŞ BÖLGESI)
. . . .,. . . . ..
ı
ı
hv1
J/1L
"""i"""""
"""t""""'
......1.........
......
J:
Enerji çizgisinin
eğimi.
h~
d1
f. . . . .
ı
1
i11L
d2
. . . .L. . . ~-------~ . . . 1..........
ı
1
~L: ~(d+hv)/0-1)
3.
Y1-Y2:dY
X1-x2:dx
sk.
dE
dx: lo-J
lo-J
d .
2
x 1-Fr
(SERBEST SU YÜZEYi TEDRICEN
DEGIŞEN PERMANAN HAREKETiN
DIFERANSIYEL DENKLEMI)
'Y1-v2: Kanal enine kesitindeki su
derinlikleri.
146
başlangıç noktasından uzaklıklan.
Birinci ve ikinci kesitler
J:
yük çizgisi
arasındaki
eğimi.
Fr: Birinci ve ikinci kesitler arasındaki
E:
akımın
Freud
Akımın
birinci ve ikinci kesitleri
arasındaki
10 :
Prizmatik
sayısı.
·
özgül enerjisi.
yatağın
taban
eğimi.
(ST. VENANT)
(Açık
kanallarda tek boyutlu
kararsız akım
denklemleri)
Sa: Enerji seviyesi
St: Yük
eğimi.
kaybı eğimi.
y:
Akım derinliği
V:
Akım hızı.
D: AIB (Hidrolik derinlik)
5.
vkr )2
1kr ·•( ----:ıJ3
KRkr
A:
Akım alanı
B:
Açık
yüzeydeki kanal genişliği
lkr: Uniform akımda kritik taban eğimi.
K:
Pürüzlülük.
R:
Hidrolik yarıçap
V:
Hız
147
(Laminar akımlarda Re<2000 ise HlZ
dağılımı)
(Serbest yüzeyli uniform, permanan
akımlarda)
n
1 n
2
. y-+2. 7)
(1
10 :
Taban eğimi.
Ip:
Piyezometre çizgisi eğimi.
J:
Yük çizgisi
a:
Sulama kanalında SELERiTE.
y:
Kanalda uniform akım derinliği.
n:
Şişme yüksekliği.
h:
Şişmenin
pratikte kabul edilen
maksimum
(CHEZY)
.{Ri
(KUTT ER)
eğimi.
değeri
V:
Hız
C:
Katsayı
R:
Hidrolik
1:
Hidrolik eğimi
(1.5 n)
yançapı
m: Pürüzlülük
(BAZi N)
C:
Chezy denklemindeki katsayı.
y.
Kanal çeper pürüzlülüğüne bağlı bir
katsayı
R:
ı
11'
+-+
n
·ı
. n.
0.00155
(0.06-1.75)
Hidrolik yançap.
(GANGUiLLET-KUTTER)
S
C:
Chezy denklemindeki katsayı.
S:
Hidrolik eğim.
n:
Pürüzlülük katsayısı (0.01-0.03)
(MANNING-STRICKLER)
148
Q: Debi
Islak kesit
F:
alanı
F
R:-p
13.
P:
Islak çevre
J:
Kanal taban meyli.
Q: Serbest ve
a: cA v2gh
batık akışlı
orifis ve
3
sifonlarda debi (m /s)
14.
C:
Akış katsayısı.
A:
Orifis kesit alanı. (m
h:
Orifis su yükü (m)
g:
Yer çekimi ivmesi (m/s
2
)
2
)
Q: Savaklarda debi (m 3/s)
Q: CL hm
L:
Savak eşiğinin uzunluğu (m)
C:
Savak tipine göre değişen akış
katsayısı.
m: Savak tipine göre değişen akış üssü.
15.
Q:
Q: Serbest çalışma halindeki kesik
c h:1
bağazlı
C:
Serbest
ölçüm savağında debi.
akım katsayısı.
ha: Savağın menba pieozometresinde
okunan su yüksekliği.
n1: O.h 8
16.
Q: C1(ha- hbt1
(-logSt
Q:
doğrultusunda
Batık çalışması
üst
sayısı.
halinde kesik bağazlı
ölçüm savağında debi.
2
C1: Akımın batıklık katsayısı.
h b: Savağın mansap pieozometresinde
okunan su yüksekliği.
149
n2: Batmış akımın üst sayısı.
S:
17.
hı/ha: Batıklık oranı.
Cb: Suya batmamış bir orifiste büzülme
oranı.
18.
19.
Q: CL av2 gh
A .. .!u
2
Ab:
Büzülmüş kesit alanı.
Q:
Dip vanalannda debi.
L:
Kanal boyu.
a:
Vana giriş boyu.
C:
Debi katsayısı
A: Tepe
açısı olan düşeye nazaran
simetrik ikizkenar üçgen savakta
alan.
20.
0
2
eo
1 .
A : 4 (n 360 + 2 sı n e)
y:
Su yükü.
b:
Savaksu hattı boyu.
A:
D çaplı dairesel kesitli savaklarda
y<D ve merkez açısı
eo iken savak
alanı.
21.
Q:
Normal eşikli savakta debi.
A1: h1.L
A2:h2.L
h2
t
ı-ı: Savak yüksekliğinin fonksiyonu.
150
d1: Yatay ve eğik arifisierde ancak su
22.
yüzünün orifisin üst kenanndan alçak
olmaması
X. . . . . . .
....................... j........................................
!h2
derinliğine düşmesi
ı
i
!
1---+--=----L---1 """!""'"
halinde h 1 derinliğinin h 2
(suyun
boşalması) zamanı.
A:
Su yüzü
alanı.
dy: Sonsuz küçük alçalış.
Ca: Debi
katsayısı.
Ha: arifiste debiyi
23.
h:
Q : m . s v2gh
katsayısı
V:
Yaklaşım hızı.
Q:
Kalın eşikli
m: 0.470
s:
toplam yük.
Ölçülen yük.
a: Amprik
24.
doğuran
savakta debi.
+ 0.0075 (~) 2
L.h
w: Savak boyu
h:
Savak su yükü.
L:
Savak uzunluğu
Q: GREAGER savak profilinden geçen
25.
taşkın
debisi.
M 1: Katsayı ( 1.195)
he: 0.888 h (savak yükü)
L:
26.
Q: 1.8384 (L-0.2 H)H 312
Savak net açıklığı
(FRANCIS)
151
Q: Yanal büzülmeli dikdörtgen savakta
3
debi (m /sn)
27.
genişliği
L:
Kret taban
(m)
H:
Kret yükü (m)
t:
Bir haznenin ince çeperli ve
dikdörtgen kesitli bir BAZIN savağı
tarafından boşaltılma zamanı
S:
Boşaltılması
kesiti (m
2
(sn)
istenen haznenin yatay
)
m:
Savağın
L:
Savak
h:
Savağın düşürülmek
debi
katsayısı.
uzunluğu.
istenen su yükü
seviyesi.
H:
~:
2
1
h
3 (0.605 + 1.050 h-8 + 0.08 p)
Savaksu yükü.
(REHBOCK)
Q:
Yanal büzülmesiz dikdörtgen
savakta debi.
p:
29.
5
Q: ~ (h+a a)
Eşik yüksekliği.
(Di RICCO'nun Lineer denklemli savağı)
~: [2.652- 0.5(~) 0 · 1 ]LVa
30.
Q:~0 0 512
Q:
152
Dairesel savakta debi.
0: h/D'ye
ll:
31.
Q: llL {2ğ
bağlı değer.
D
(BELANGER'in
H3t2
h
0.555+ 110 h+ 0.041 D
kalın eşikli
dikdörtgen
sava ğı)
v2
32.
312
Q: 0.02953 Cct L H
H:
h+2 g
w
0.385
Q: Uç büzülmeli dikdörtgen savakta debi
(lt/sn)
33.
Q:. 0.0184 LH
312
Q: Uç büzülmesiz dikdörtgen savakta
debi. (lt/sn)
34.
T'4--
Q: Geniş eşikli savaklarda debi.
~
Q: Ly \}2g(H-y)
35.
Q :
~ L tı{29ji
Q:
(lt/sn)
h:
36.
ince kenarlı dikdörtgen savakta debi
Savak yükü (cm)
Q: üçgen savakta debi.
a: Tepe açısı
h:
153
Su yükü
Q: 1.32 tg% h
512
37.
Q : 1.42h
38.
Q : 0.014 h
2 7
.4
(GOURLEY)
(THOMPSON)
512
Q: (a =~iÇiN ÜÇGEN SAVAKTA DEBi.
ince kenarlı tepe açısı 90° üçgen
Q:
savakta debi (lt/sn).
39.
Q: 1.345 h2 .47 (KiNG)
40.
Q: 1.859 L.H
41.
Q:c.H~
312
(CiPOLETTi)
3
Q:
üçgen savakta debi (m /sn)
3
Q: Trapez kesitli savakta debi (m /sn)
L:
Küçük taban genişliği (m)
Q:
PARSHALL savağında debi (m /sn)
C:
Savak şekli ile ilgili katsayı.
3
Ha: Yaklaşım kısmı boyunun 2/3'deki su
yükü.(m)
n:
Ha yükünün üssü.
(HERSCHEL)
Q:
Dikdörtgen, yanal büzülmesiz ve ince
kenarlı Batmış Savakta debi (m /sn)
3
N .&
"h
h:
Memba su yükü
h2 : Mansap su yükü.
(ENGELS)
Q:
Uniform kanallar için yan savak
debisi.
(ENGELS)
Q:
Daralmış
debisi.
154
kanallar için yan savak
KANAL
.. -··-ı--·····
45.
!
h
b
A: b.h
P: b+2h
D: h
T:b
b.h
R: b+2h
Q
Ae:ve
A:
Islak alan.
P:
Islak çevre
R:
Hidrolik yarıçap
D:
Hidrolik derinlik.
T:
Kanal üst su genişliği.
h:
Kanalda su
E:
Suyun bulunduğu kesitteki kanal
tabanına
V9h"c
he:
göre sahip olduğu enerji
(özgül enerji)
Q:
Ve:
derinliği.
~
Birim genişlik için debi.
Ve: Kritik hız.
he: Kritik derinlik
v2
E: h+ 2 g
3
Hm:he 2
Hm: AE, bE, RE, hE, PE: Ekonomik alan,
taban, hidrolik yarıçap, su derinliği ve
Q:
46.
~
AE: 2h
2
bE: 2.h
RE: h/2
A
hE:2
PE:4h
ıslak
çevre
(TRAPEZ KANAL)
A: (b+m h)h
P:b+2~
S:~
T: b+2m h
155
o·
(b+2m)h
· b+2m h
b+m he
b+2mhe · g.he
m:cota
Q:
H . 3b+5mHe
m· 2b+4 m he
2
AE:h (2.V 1+m
2
-
m)
A
2
bE: 2h(.V1+m -m)
2
PE:2h (2.V1+m -m)
TE: 2 ıı-fi+ITf
47.
h:
h:y.h 0
aynı debiyi verecek minimum ıslak
2
y:(
Minimum dikdörtgen ıslak kesitten
2
)3/8
kesitli trapez kanalda su derinliği.
2.V1+m -m
h 0 : Dikdörtgen kanalın su derinliği.
48.
h:A.Q
318
h:
Trapez kanalda minimum ıslak kesitte
su
156
derinliği.
(ÜÇGEN KANAL)
49.
A: m. h
P:2~
R
2h
· 2"./1+m 2
T:2mh
2
· Ac: m. he
50.
(DAiRE KANAL)
......+ ............................... T ........... ··················!····... ..
.......;.......................:............
i
A:
(",,//~
\___J
~ (8-sin8)D2
1
P:28 D
h
R:
t(
T:
(sin~ 8) D
1- si;e)D
157
51.
2
A· D (ne _sin e)
. 4 360
2
nD S
P: 360
52.
(YARIM DAIRE KANAL)
53.
R.Y..
•2
158
r
1
1
Q
1/4
2
n
)3ta
y . "?Jf'rn
(
·J
2\}1+m2-m
54.
···+···....................... T
- T
····························!···..
(PARABOL KANAL)
2
A: 3T.h
1
h
i
8 h
P :T+3-ı=
i
İ
2
2T h
i
i
............................
i
R: 3T +8 h2
2
3 A
T:2·tı
2
D:3h
P veR için
--7
1
RE:2h
55.
O< 4h 1 T$; 1 olmalıdır.
2
DE:3h
. {h;::-h:ıt
ı\H. 4(h1.h2)
(BRESSE)
TE: 2{2 h
ı\H:
Dikdörtgen kesitte yüzeysel
sıçramadaki yük kaybı.
h1: Sıçramadan evvelki su yükü.
h2: Sıçramadan sonraki su yükü.
56.
~
h1: Dikdtörtgen kesitte standart yüzeysel
h1.h2(h1+h2): g
sıçramada memba su yükü.
h2: Dikdörtgen kesitte standart yüzeysel
sıçramada mansap su yükü.
q:
57.
02
Yc: (gs2) 1/3
Kanalda birim debi.
Ye: Kanalda dik şut başlangıcındaki kritik
derinlik (m)
159
B:
58.
59.
L: (2.5+1.1
L : 4.3
(~) + 0.7 (~) 3) (hYc) 0·5
(tJf 81 H
Dik
şut
taban
genişliği.
(m)
(ETCHEVERY)
L:
Dik
şut
h:
Dik
şut yüksekliği.
havuz
uzunluğu.
(MOORE)
H:
Havuz
derinliği
yüksekliği.
160
dahil dik
şut
BORU HİDROLİGİ
1.
a2 aV
-:g ax
vH
H
yx
t
(Bir boyutlu
akım
için süreklilik denklemi)
a:
Basınç
dalga
hızı
V:
x ekseni yönünde
+V~+Vsina+-:0
(m/sn)
sıvının
ani
hızı
(m/sn)
x:
Boru ekseni yönündeki koordinatı.
H:
Sistemde ani
a:
Boru ekseninin yatayla
basınç yüksekliği
(m)
yaptığı açı
(radyan)
t:
2.
V
V
H
4L
-+V-+g:-+....!!...ll: O
t
X
X
pD
Zaman
(Hareket Denklemi)
ı-0 :
Permenant
akış şartında
boru
çeperinde kayma gerilmesi (kg/m 2)
P:
Sıvı yoğunluğu,
birim hacimdeki
sıvının kütlesi. (kg-sn /m 4 )
2
D:
3.
Boru
çapı
(m)
(Basınçlı
sistemlerdeki
akımların
tek boyutlu hareketini
tanımlayan
H:
CHAUDHRY formülleri)
Belirlenen bir düzlernden itibaren
piezometrik yük.
Q:
161
değişken
Debi
x:
Boru boyunca pozitif yön
doğrultusunda
akım
olmak üzere mesafe.
t:
Zaman
a:
Dalga
A:
Enkesit
R:
f/(2DA)
f:
Darcy Weisbach sürtünme
hızı.
alanı.
x ve t: Bu değişkenlere göre
katsayısı.
kısmi
türevi eri.
4.
. . . . +. . . . . . . . . . . . . v ..............................
1-------W' '
ı------ııı.t7
V:
jl...... .
Laminar
akışta hız yayılımı.
ı
1------IV7
/
.b (r~-~)
V . !-! .
4
(DARCY-WEISBACH)
5.
hk: Sürekli yük
6.
lı.: ~~ (POiSEViLLE)
kaybı
/ı.:
Yük
L:
Boru boyu (m)
v:
Ortalama
D:
Çap
/ı.:
Laminar
162
(m)
kaybı katsayısı.
hız
akım
(m/sn)
bölgesinde
katsayı.
Re: Reynolds (pratikte su işlerinde
kullanı lmaz.)
0.0005
A. : 0.02 + o - (DARCY)
A. : Permenant
akımda katsayı.
8
· 78 .4 (CHEZY
A..~
.Q;QQ1Ş_ (LANG)
·
a:
Boru cinsine bağlı sabite (0.02-0.06)
'A.:
Çimento boruda katsayı.
K:
Buruşukluk katsayısı.
A.. a + -{V.D
A. : 1o- 2 . (~) 0 .
314
(HOPF)
(KARMAN-PRAN DTL)
A.:
Trübülanslı, cilalı bölgedeki akımlarda
cilalı borular için katsayı (PVC-PE)
A.:
Türbülanslı akımlarda cilalı borular
12 ·
A.: Ql.1M Re (BLASiUS)
13.
0.221
( ·
'A.: Re>10 için katsayı.
'A: R~.237 + 0.0032 NIKURADSE))
14.
~:
15.
16.
w.
için katsayı. Re:::;;1 0
5
5
2109 3.7~
(PRANDTL-KARMAN)
D
1
D
~: 21og10 2E + 1.74
1
K
2.51
~: -210;:,10(3.710 +Re~)
A.:
Türbülanslı pürüzlü bölge için katsayı.
K:
Mutlak pürüzlülük.
A.:
Pürüzlü borular için katsayı.
(COLEBROOK-WHITE)
A.:
Geçiş bölgesi akımları için katsayı.
(Genelde sanayi boruları)
K:
isaJelerde 0.1, şebekelerde 0.4 (çelik
boru), PVC'lerde 0.007
163
17.
R: Rölatif pürüzlülük.
R .].
·o
18.
v2
k. 2g: ht
~:
Mutlak pürüzlülük.
D:
Boru
ht:
Boruda şekil (yersel) yük kaybı.
k:
Boru
çapı.
parçasına bağlı
boyutsuz
katsayı.
19.
v2
~h:
~h: k 2g
kaybı
k:~
-4==
0,25
0,5
20.
hazneden depodan çıkışta yersel yük
k:(~- 1)2
~
$==
0,06
0,08
0,5+0,3
(m)
ı==
D+=
1,3
0,5
Cos~+
0,2Cos2 ~
k:
Ani genişlemede yük kaybı katsayısı.
F2:
Geniş
boruda kesit.
F1: Dar boru da kesit.
21.
k: (0.15-0.20) [ (~)
22.
k: 0.076
a?
+ (.!.- 1)2
a
2
-1]
V:
Geniş
boruda hız (m/sn)
K:
Düzgün
k:
Ani daralmada
genişlemede katsayı
katsayı.
a: ~
F2
Fo: Daralan boruda
giriş
kesidi.
F2: Dar boru kesidi.
23.
v2
~h: k 2g
V:
Dar boruda hız (m/sn)
~h:
Düzgün daralmada yük kaybı (m)
8:
Geniş
açısı.
164
borudan dar boruya geçiş
8
<5
15
20
25
30
45
60
75
k
0.06
0.18
0.20
0.22
0.24
0.34
0.32
0.34
24.
~h:· Dalgalı
k:
borularda yük
kaybı
(m)
2
25.
2
~h:
r )7'2] 90.
ö 2g
V (WEISBACH)
.
[ 0~131 + 1.847 (R
26.
~h:
Dirsekierde yük kaybı (m)
r:
Boru
~h:~ 0.1
yarıçapı.
ve ö=60° için font borularda
yükkaybı
27.
(m)
~h:
Keskin dirsekierde yük
ö:
Dirseğin yataylayaptığı açı.
F:
Boru
hattında
bir
kaybı
dirseğe
yapan kuvvetlerin yatay
P 1: Suyun efektif
(m)
içeriden etki
bileşkesi.
basıncı.
S1:Boru alanı.
29.
J .V
2
29
. L
· 2g · 405 r(1 +3'1/f) ·
Q:
Dirsekten geçen permenan debi.
J:
Çelik borudan
teşkil edilmiş
sifonda lineer yük
L:
Boru boyu.
r:
Boru
165
yarı çapı.
kaybı.
bir
30.
V: 0.85 C R0 .63 j 054
Q: 0.2787 48
c D2"63 j0"54
(WiLLiAM HAZ EN)
Debi (genelde içme suyu borularında)
Q:
3
m /sn
31
·
213 112
j
V:* R
(MANNING)
çapı
D:
Boru
(m)
C:
Pürüzlülük katsayısı.
V:
Genelde büyük çaplı borularda hız.
n:
Pürüzlülük
V:
Genelde çapı 0.50 metreden küçük
katsayısı.
ve dökme demir borularda.
a,
33.
34.
35.
36
.
V:C{Ri
C:
C:
1
(CHEZY)
00+ffl (KÜTTER)
.m
{R (n+ v R) (KUTTER)
V:~(1+3~)
Çeper pürüzsüzlük katsayıları.
1:
Hidrolik
V:
Hız
R:
Hidrolik
eğim.
yarıçap
C: Temiz su mecraları için Chezy
n+{R
100
f3:
katsayısı.
n:
0.12-0.35
C:
Pis su mecraları için Chezy katsayısı.
n:
0.35 (Her türlü beton boru)
(MAURICE-LEW)
V:
Çapı
1000-3000 mm'lik borularda
a: Çeper pürüzlülük katsayı~ı
(20.5-36.4)
37.
ı:
6.815
cı.ss2 Dı.ıs1
(WILLIAM HAZEN)
1:
Sert ve yumuşak PE sulama
borularında
V:
166
hidrolik eğim.
Ortalama hız (m/sn)
hız.
•
38.
39.
v1.ss
1: 0.00075~
v1.9s
1:0.001 ~
40.
1 : 0.00092
41.
42.
43.
~
-;:::3
D:
Boru iç çapı (m)
C:
Pürüzlülük katsayısı (140-150)
(MOUGNIE)
1:
Yeni font boruda hidrolik eğim.
1:
Eski font boruda hidrolik eğim.
(FLAMANT)
Çapı D: 1300 mm'yi geçmeyen jütlü
ı:
çelik borular için hidrolik eğim.
(~) 0· 5
D:
Q
V:
D: 1.128
Içinden geçirdiği suyun hızı ve debisi
bilinen borunun
V:1,273[Y
U:
Dairesel kesitli, basınçlı, uniform ve
permenan akımlarda,boru çaperinden
radyal doğrultudaki uzaklık y iken
2
fv
Pa
çeperdeki sürtünme hızı.
"Co:
Boru çaperinin birim alanının akıma
karşı
p·.Y.
·g
44.
içinden geçirdiği suyun debisi ve çapı
bilinen boruda hız.
U:~
"Ca:
çapı.
2
h
f V
!.[':S: R · 2g
direnci.
f:
Sürtünme faktörü.
y:
özgül ağırlık.
hl: Birim konduit uzunluğunda birim
hacimdeki suyun ağırlığına denk yük
kaybı.
L:
Konduit boyu
S:
Birim uzunlukta, birim hacim su
ağırlığına isabet eden yük kaybı.
f:
Sürtünme
R:
Hidrolik
167
katsayısı.
yarıçapı.
45.
Q. K.aı;ı.J:Rı;ı.M.D 2 . .Jh
.
Q: Pompa verdisinin bir orifisle
36000
ölçülmesinde debi.
K:
Akışkanların sıcaklığına bağlı
bir
faktör.
<lo: Türbülanslı akışların Re sayıları için
akış katsayıları.
yRe: Boru
M: Orifis
D:
pürüzlülüğü.
plakasının açıklık oranı.
bağlı bulunduğu
Orifisin
borunun
çapı.
h:
46.
Q: 2.15 . D2 . L
Etkili
basınç.
Q: Tam dolu yatay
borudaakış
debisi
3
(m /sn).
çapı
D:
Boru iç
L:
Borudan
(m)
çıkan
suyun boru üst
kotundan itibaren 30 cm'lik
düşüşe
göre yatay tulu (m)
47.
Q: 0.514 (1-~) 1 · 85 .L 2 .4 8
Q:
Kısmen
dolu yatay borudan
akış
3
debisi (m /sn)
a:
Boru
çıkış ağzında
boru üst kotu
çapı
farkı
d:
Boru iç
L:
Yatay boru boyu (m)
su üst kotu ile
(cm)
(m)
48.
Q: k. D. H
Q: Düşey borularda akış debisi (m 3 /sn)
49.
a: o.034 D2...[h
Q:
Düşey
bir boru
çıkış ağzından
yükselen debi (lt/sn)
168
h:
Çıkış ağzından
yüksekliği
D:
50.
(cm)
çapı
(cm)
ilhAo: Seri bağlanmış borularda yük kaybı.
Q
-+Q
Q-+
c
B
A
Boru iç
yükselen suyun
D
Q:QAB:QBC:QCD:QAD
ilhAB : Paralel bağlanmış borularda yük
51.
kaybı.
QAB : QA 1 B-tQAıB : Q
52.
DA
DB
LA
LB
(Eşdeğer
borular sistemi için boru
eşitliği)
QA:Os:Oc
oc
LC
Le. LA Ls
osc '[)Sj)5
A
B
53.
(Paralel haldeki borular sistemi için
A
2
eşdeğer
boru eşitliği)
B
. .;. . . . . . . . . . . . . . . c . . . . . . . . . . . . . . . . . ;. .
Oc: QA +Qs
169
54.
o:!c : (ABC) şeklinde seri bağlanmış bir
borular sistemine eşdeğer olan aynı
uzunlukta bulunan boru çapı (m)
LAc: AC boru
hattının boyu.
LAs: AB boru
hattının boyu.
Lee: BC boru
hattının boyu.
DAs:AB borusundan geçen debi.
Dsc:BC borusundan geçen debi.
170
SUYU VE KUYU
1.
P-P o : y(Z0 -Z)
P: Mutlak basınç.
Po: Atmosfer
y:
basıncı.
Sıvının birim hacim ağırlığı.
Z 0 -Z: Sıvının serbest yüzeyi ile onun
altında bulunan herhangi bir A
noktası arasındaki düşey mesafe.
2.
760
Es: 0.06 K B (1-C) A
Es: Bir saatlik sürede buharlaşma
yüksekliği
(mm)
K:
Rüzgar katsayısı (0.55-0.86)
B:
Buharlaşma sürecindeki hava
sıcaklığına karşı
saptanacak doymuş
buhar basıncı (mm)
3.
Ea: 15 B(1-C) (1 +0.062 V)
C:
Buharlaşma sürecinde rölatif nemlilik.
A:
Barometrik
basınç.
Ea: Su yüzeyinden bir aylık buharlaşma
yüksekliği.
B:
Aylık ortalama sı~aklığa karşın
doymuş
V:
Zeminden yaklaşık on metre yüksekte
rüzgar
4.
Q
0 : H.S
buhar basıncı.
hızı.
0: Ortalama
akış katsayısı.
Q: Ele alınan noktadan geçen debi
3
(m /sn)
H:
Belli süre içinde havzaya düşen yağış
yüksekliği
171
(m)
5.
Q : m . qo.s67. to.22a
S:
2
Hidrolojik havzanın alanı (km )
Q:
Kısa
süreli yağışlardan meydana
gelen akış miktarı.
q:
Birim alan yağış debisi (lt/sn/ha)
t:
Yağışın
süresi (dk)
m: Yüzey cinsini karakterize eden
katsayı.
6.
ha: 217.
e
e
3
ha: 1 m hacim içindeki su buharı ağırlığı
3
(gr/ni )
e:
Su buharının atmosferdeki milibar
olarak gerilimi.
8:
7.
Oo:1340.1o.3o.C1.17.So7s
co cinsinden salt
sıcaklık.
(CAOUOT)
0 0 : 1Oyıl
frekanslı sağanağa
tekabül
eden maksimum debi (lt/sn)
S:
Hektar cinsinden havzanın yağış
alanı.
8.
9.
c1.17 : o.s6 (2Ls)3'4
E:
a (Fe-Fa) (DALTON)
C:
Ortalama akış katsayısı.
1:
Ortalama eğim.
L:
Bölgedeki yolların uzunluğu (hm)
E:
Verilen bir periyot esnasındaki
buharlaşan
su dilimi yüksekliği
(mm/gün-/ay, yıl)
a: Rasat
istasyonlarını
karakterize eden
katsayı.
Fe: Buharlaşan su yüzeyininT sıcaklığı
için suyun doymuş ortalama buhar
gerilimi.
172
r
ı
Fa: Atmosferde mevcut olan ortalama
efektif su buharı gerilimi.
10.
E: 0.484 (1+0.6 V) D
(ROWHER)
Bir günde buharlaşan su dilimi
E:
yüksekliği (mm)
V:
Rüzgarın ortalama hızı.(m/sn)
D:
F6 -F a (milibar)
E: Göz önünde tutulan ay içindeki n
günde mm cinsinden buharlaşan su
dilimi yüksekliği.
B:
Ortalama aylık barometrik basınç.
T:
Günlük maksimum sıcaklıkların aylık
ortalama değeri.
12.
(S ERRA)
1-Em
T 2 0 0644
ETp:22.5 ( 0.25) (1- 1oo)e .
Tm
ETP: Bitkilerin terlemesi sonucu
buharlaşan su (mm)
Em: Havanın aylık higrometrik derecesi.
T:
Aylardaki limit sıcaklığının değişiminin
yarı-genliği.
Tm:
co cinsinden göz önünde tutulan ayın
ortalama sıcaklığı.
(PENMAN)
E:
Serbest naplı ve su derinliği fazla
olmayan bir günde sağlanan
buharlaşma.
q:
Buharlaşan yüzey üzerindeki
yoğunlaşmanın havada ölçülen su
buharının kütlesel miktarı.
173
qs: Suyunhaiz olduğu
sıcaklığı tahtında
havadaki nemlilik miktarı.
U2: Buharlaşan yüzeyin 2 metre üstünde.
hızı.
ölçülen rüzgar
14.
E1p: k.
t. p(114-h)
(BLANEY CRIDDLE)
Eıp:
Kurak bölgelerde evapotransprasyon
değerinin aylık
k:
potansiyeli.
Etüd edilen bitkili zeminin bitki cinsine
ait sabitesi.
sıcaklık
t:
Ortalama
p:
Göz önünde tutulan süre içindeki
sayısının yıl
gündüz saatler
gündüz saatleri
15.
p
D.
-~
(Fo)
içindeki
sayısına oranı.
(TURC)
D:
Havzada
yıllık
ortalama
akım eksikliği
(mm/yıl)
16.
17.
Q:1000.p.A..s
H
Q:K+t.z
ef
p:
Yıllık yağış
T:
Yıllık
L:
300 2.5 T 0.05 T 3
(mm)
ortalama
sıcaklık
(Co)
Q: Zeminde süzülen su miktarı (m 3/yıl)
p:
Yağış miktarı (mm/yıl)
A.:
Geçirim katsayısı (0.1 0-0.90)
s:
Bölgenin alanı (km 2)
(TKACUK)
Q: Zeminde süzülen su miktarı (mm)
H:
Freatik nap seviyesinin yükseliş
miktarı
174
(mm)
r
i
Ket:
Yağışların
t:
Ölçüm periyodu (gün)
z:
Freatik nap suyunun ortalama
yüksekliği
18.
Q: K.S.
i
etki
katsayısı.
akım
(mm/gün)
(DARCY)
Q: Debi (m 3/sn)
19.
Q: k. H.
i
katsayısı
K:
Geçirgenlik
s:
Akifer kesit alanı (m
1:
Hidrolik
2
(m/sn)
)
eğim (yeraltı
suyu
eğimi
m/m)
Q: Birim kesitteki akiferden bir zamanda
geçen debi. (m 3/sn)
H: Akifer yüksekliği (m)
20.
21.
n
Q: F · p · 31.53
L
2.R.Q
: k(H 2 -h 2)
Q: Bir drenaj
sahasından alınabilecek
maksimum debi.
F:
Drenaj beslenme sahası (km 2)
P:
Yağış miktarı
n:
Süzülme nispeti (%)
L:
Tek taraftan beslenen drenajlarda
(mm)
boy (m)
R: Tesir yarıçapı (m)
Q: Debi (m 3/sn)
H: Akifer tabakası
h:
Drenaj
kalınlığı
hendeğindeki
su
(m)
yüksekliği
(m)
22.
L
R.Q
: k(H 2-h 2 )
L:
Çift taraftan beslenen drenajlarda boy
(m)
175
23.
K: .lk
K:
ll
Hidrolik iletkenlik (permeabilite
katsayısı)
altı
ağırlığı.
y:
Yer
ı.ı:
Yer altı suyunun dinamik viskozitesi.
k.
Porozite, dane biçimi ve
suyunun özgül
granülometreye
bağlı
özgül
geçirimlilik.
24.
Q L
K:s·h"
K:
Sabit basınçlı permeametre ile
numunenin geçirgenlik değeri. (m/s)
Q:
Numuneden süzülen suyun debisi
3
(m /s)
L:
Numunenin kalınlığı (m)
h:
Suyun nurnuneye giriş ve çıkışındaki
seviye
25.
K (0.70+0.03 t) ( d2 )
.
86400
c 10
farkı
(m)
S:
2
Numunenin kesit alanı (m )
K:
Elek analizi ile geçirimlilik tayininde
geçirgenlik
katsayısı
(cm/s)
d 10 : Eklenik eğride, ordinatta % 1O' luk
toplam ağırlığın apsisteki elek çapı.
(cm)
t:
co cinsinden yeraltı suyu sıcaklığı.
n
C: 150 (0.45)
n:
26.
K Q.Loge R/r
· n(H 2-h 2)
6
Numunenin toplam gözenekliliği (%)
(DUPUiT)
K:
Kuyularda pompalama deneyleriyle
dengeli (permenan) rejimde, serbest
akiferlerde geçirgenlik katsayısı (m/s)
176
Q: Pompajda dengeli rejim debisi
(m 3/sn)
R:
Düşüm
r:
Pompaj kuyusu
28.
K· Q Loge R/r
·
2neil
T:
Q.Wu
4nil
yarıçapı
(m)
(m)
Dengeli rejimde kuyudaki suyun
kalınlığı
27.
alanı yarıçapı
kalınlığı
H: Akifer
h:
konisi etki
(m)
(DUPUiT)
kalınlığı
e:
Akifer
il:
Dengeli rejimde kuyudaki
düşüm
(m)
(THE iS)
T:
Dengesiz (Tranzituar) rejimde
iletkenlik
katsayısı
(Transmisivite)
2
m /s
Q: Pompaj debisi (m~/s)
Wu: Kuyu fonksiyonu.
fl.:
Kuyuda bir (t)
miktarı
29.
T 0.183 Q
.
dil
anında
ölçülen
düşüm
(m)
(JACOB)
T:
Dengesiz rejimde iletkenlik
d:
Yarı
fl.:
flog t
logaritmik
karşıt
grafında
kağıda
katsayısı.
çizilen
bir logaritmik devire
gelen metre olarak
düşüm
değeri.
30.
K:
eT
K:
Theis ve Jacob formüllerinden
bulunan geçirgenlik
e:
177
Akiferin
kalınlığı
katsayısı.
31.
o
T:B]
T: Akiferin iletim kapasitesi.
0: Akiferin debisi.
32.
33.
1
Sk: p. 100
Ob:O ± ı:lO
genişliği.
B:
Akiferin
1:
Piyezometrik
Sk:
Sızma katsayısı.
1:
Sızma
P:
Yağış
eğim.
(mm)
miktan (mm)
(Sınırları belirlenmiş
bir akiferin belirli bir
periyot için dinamik su dengesinin miktar
yönünden belirtilmesi)
Ob: Akifere giren su miktarı (beslenim)
0: Akiferden
ı:lO:
34.
Vs:Vi±ı:lO
Rezerv
çıkan
su miktarı (boşalım)
değişimi.
Vs: Belirli bir t süresi sonunda akiferin
dinamik rezervi.
Vi: Akiferin ilk dinamik rezervi.
35.
ilO: Ob-(Ot+Oç)
Ob: t süresince beslenim.
Ot: Aynı sürede tabii boşalı m.
Oç: Aynı sürede çekim miktarı.
36.
Vs:Vi+Ob-(aVi+Oç)
a:
Boşalım katsayısı.
37.
V:A.h.Sy
V:
Akiferin dinamik rezervi.
A:
Akiferin yayılım alanı.
h:
Akiferin boşalım seviyesi üstündeki
ortalama doygun kalınlığı.
Sy: Akiferin özgül verimi.
178
(FAiR-HATCH)
K:
katsayısı.
Permeabilite
m: Sırafama katsayısı (5)
n:
Porozite.
katsayısı(küre:
Q: Dane biçimi
6,
köşeli
7.7)
P:
Birbirine en yakın çapta, iki elek
arasında
tutulan zeminin ağırlıkça
yüzdesi.
dm: Derecelenme.
39.
K:100.d~ 0
(ALLEN HAZEN)
K:
Zeminin granülometrik analizi
yapıldıktan
sonraki permeabilite
değeri.
d 10 : Zeminin % 1O'un ele k altına geçtiği
çap.
40.
R
Log (r)
K: 0.366 Q - - e.p
(LUGEON)
K:
Açılan
verilerek hesaplanan permeabilite.
Q: Su
41.
bir kuyu içine basınçlı su
kaybı.
p:
Basınç yüksekliği
e:
Kuyu
R:
Etki
r:
Sondaj
S:
Depolama
derinliği
yarı çapı.
deliği yarı çapı
katsayısı.
dv: Prizma kesiti.
dh: Yük
L:
179
düşümü.
Akifer boyu.
:
42.
Ss: Özgül depolama katsayısı.
a
Ss:y.n: (~+n)
y:
Suyun birim hacim ağırlığı.
ne: Efektif porozite.
43.
44.
45.
. Karot uzunluğu
CR · Sondaj derinliği · 100
he:
2T
rp
COS
Suyun
a:
Katsayı
CR: Karot yüzdesi
he:
A
sıkışabilme katsayısı.
~:
Kılcal
fissür ve çatlaklarda suyun
yüksekliği.
V:~: k. i
T:
Yüzeysel gerilim.
r:
Yarı
p:
Özgül ağırlık
'A:
Menisküs ile tüp
V:
Yer
Q:
Doygun ortamdan geçen suyun
çap
altı
suyu
arasındaki açı.
zcıhiri
(görünür)
hızı.
debisi.
46.
V
r·
s:
Kesit alanı (m
i:
Hidrolik
Vr: Yer
Q k.i
s.n. n
n:
47.
V
altı
)
eğim.
suyu gerçek
hızı.
Gözeneklilik.
Ve: Gerçek etkili
Q
k.i
e· s.ne . ne
2
hız.
ne: Etkili gözeneklilik.
48.
a
S:y ne.~. E (1+B)
ne
(JACOP)
S:
Basınçlı
akiferlerde depolama
katsayısı (%)
ı:::
180
Basınçlı
akiferin
kalınlığı
(m)
a: Akiferin
1
ı
2.
2
h · 0.0512 k (R -
r)
,
sıkışabilme katsayısı (kum:
çakıl: 1
o- 10)
Suyun birim hacim ağırlığı.
y:
49.
o-
7
(DUPUiT VE GHYBEN-HERZBERG)
h:
izotrop akifer malzemesinden oluşan
adalardaki tatlı suyun deniz
seviyesinden aşağıdaki derinliği (m)
1:
Etkili süzülme(%)
R:
Daire şeklinde kabul edilen ada'nın
yançapı
r:
(m)
Tatlı su derinliği saptanacak noktanın
ada merkezine olan uzaklığı. (m)
50.
t:
2
;~e (h3-3hl2+2L3)
(HANTUSH)
t:
Kıyıdaki serbest bir akiferde açılan
kuyudan çekilen suyun toplanacağı
zaman (sn)
h:
Akiferin kalınlığı (m)
Q:
Kuyudan çekilen suyun debisi.
L:
Su tablası altında sondajın derinliği
(m)
51.
L:
Q
L: n D Ve
Basınçlı akiferlerde minimum derin
kuyu filtre boyu (m)
D:
Filtre çapı (m)
Ve: Suyun kritik hızı (m/s)
52.
Q
V:2n rhB
V:
Suyun filtreye (kuyuya) giriş hızı.
r:
Filtre iç yarı çapı (m)
h:
Filtre boyu.
B:
Filtre açıklık yüzdesi.
///
//
181
53.
CLp
.
A . (1-Qr) CLn
(SCHOEIIER)
A:
Yer altı suyu beslenmesinin klorür
yöntemi ile belirlenmesinde,
beslenme yüzdesi (%)
Or: Bire oranla gerçekyeryüzü suyu
katsayısı (yüzey suyunun yağışa göre
yüzdesi)
CLp: Yağmur suyundaki klorür miktarı
(mg/1)
CLn: Akifer suyundaki ortalama klorür
miktarı
54.
q : qo e- a(Ho)
(mg/1)
(MAILLET)
q:
Kaynakların
gerçek rejimdeki t
boşalma zamanına karşıt gelen debi
3
(m /s)
Po: to zamanındaki debi (Gerçek rejimin
başlangıç anındaki
debisi)
a:
Boşalım katsayısı (gün- 1)
e:
Katsayı
(2.718)
t-t0 : Boşalım başlangıcından itibaren
geçen zaman (gün)
55.
v.Bl!.
c· 2r.p
Ve: Laminar ve türbülans akım arasındaki
hız değeri
(kritik hız)
R:
Reynolds sayısı.
ı.ı:
Viskozite (gr/cm.sn)
r:
Dane çapı (cm)
p:
Sıvı yoğunluğu.
182
56.
K:
Q{Lnrj-Lc r2}
n(L1cö.2) (2H-L1)
K:
Dengeli bir rejimde serbest bir akiferin
permeabilite katsayısı (m/sn)
Q: Kuyudan pompa ile alınan sabit debi
(m 3/sn)
r1, r2: Gözlem kuyularının pompaj
kuyusuna mesafesi.
H:
Suya doygun akiferin kalınlığı (m)
L11, L12: Gözlem kuyularındaki düşümler.
57.
58.
K Q(Ln r1-Lo r2)
· 2ne (L11-L12)
V
4
K: H3.4810
K:
Basınçlı
akiferde perm katsayısı.
e:
Exponansiyal sayı.
K:
Basınçlı
su deneylerinde
permeabilite.
V:
Q/T
T:
Deneyin uygulandığı zaman.
Q: Kuyuya verilen su (lt)
H:
h1+h2
h1: Su başlığı ile kuyu tabanı arasındaki
mesafe.
h2: Manometredeki basınç.
59.
K
Q
. H4 (H1+H2)
K:
Yer altı suyu yoksa basınçsız su
(sızma)
deneyinde permeabilite.
Q: Toplam su
kaybı.
H1: Sabit seviyenin zeminden yüksekliği
(cm)
H2: Zemin ile muhafaza borusu alt ucu
mesafesi (cm)
H4: Muhafaza borusu alt ucu ile filtreli
183
permeabilite borusunun alt ucu
mesafesi.
60.
K'
Q
. H4(H1+H3)
Yer
altı
suyu varsa permeabilite.
H3: Yer
altı
suyunun zemine olan
K:
mesafesi.
61.
1 (H 2 -h 2)
q :2K
L
q: Bir galeriye
doğru
serbest yüzeyli
permanan akımda debi (m 3/sn/m)
kalınlığı
H: Akiferin
h:
Sızdırma
(m)
galerisindeki su seviyesi
(akifer tabanından itibaren)
L:
Sızdırma
galerisindeki suyun drenaj
hendeğine
62.
K:
2Q
n L(hu+hd) Uu+jd)
olan mesafesi (m)
(WENZEL)
K:
Serbest akifer için permeabilite
katsayısı
(cm/sn)
ju. jd: Bir kuyuya ekseni üzerinde eşit
mesafede iki noktada pompajdan
sonraki piyezometrik yüzey
hu. hd:
Aynı
eğimleri.
noktalarda piyezometrik
yüzeyin alt geçirimsiz tabakadan
yükseklikleri.
63.
K·
2Q
· 2m n L(hu+hd)
L:
Kuyudan
K:
Basınçlı
64.
Q: B. m. K. j
akiferde permeabilite
katsayısı
m: Akiferin
Q:
Basınçlı
eğik
uzaklık.
(cm/sn)
kalınlığı.
akiferde ve piezometre
iken kuyu verimi.
B:
Sınır akım
j:
Akiferin piezometrik yüzey
184
hattı
çizgisi
genişliği.
eğimi.
r
ı
65.
h1:h0 e-o:t
hı:
Kurak periyot
başlangıcından
sonraki akiferin
boşalım
t zaman
seviyesine
göre su seviyesi (m)
ho: Kurak periyot
başlangıcında
(to)
akiferin boşalım seviyesine göre su
seviyesi (m).
66.
Ah 15.8 Q L 2.25 T.t
: - t - og x2.S
a:
Boşalım katsayısı.
t:
Zaman (gün)
(C.J~COB)
Ah: Rasat kuyusundaki düşüm (m)
T:
Akiferin transmisibilite katsayısı
(m 3/gün/m)
S:
Akiferin depolama
x·
Rasat kuyusunun
1
uzaklığı
t:
katsayısı.
kaynağa
olan
(m)
(h) düşümü için zaman (gün)
Q: Kaynak debisi (lt/sn)
67.
V ı:
86400 Oı
V ı: Herhangi bir t anında akiferin dinamik
a
rezervi (m 3)
3
Oı: Akiferin boşalım debisi(m /sn)
a: Akiferin
68.
V 1: A.h.Sy
boşalım katsayısı
(gün)
V ı: Herhangi bir serbest akiferin t
anındaki dinamik rezervi (m 3)
A:
Akiferin yayılım alanı (m 2)
h:
Akiferin
boşalım
seviyesi üstündeki
ortalama doygun
Sy: Özgül verim.
185
kalınlığı
(m)
69.
s· 2.25 . T. t9
.
x2
katsayısı.
S:
Akiferin depolama
T:
Akiferin transmisibilite
katsayısı.
3
(m /gün/m)
x:
Rasat kuyusunun
uzaklığı
t0 :
kaynağa
olan
(m)
Düşüm-Logt doğrusunun
eksenini
kestiği
zaman (t)
nokta (gün)
(Tam kuyu formülleri)
S.S.S
D.S.S
............................................-1-----f················r········
H
h
ı
i
r
ı
1
•••.;•••••••••••••• f....
3
Q:
Debi (m /sn)
k:
Geçirgenlik
h:
Geçirimsiz tabandan kuyu içindeki su
katsayısı
(m/sn)
yüzeyine mesafe (m)
'
i
·+·······················-··R·················t··....
H:
Geçirimsiz tabandan statik yüzeye
olan mesafe.
R:
Kuyu merkezinden alçalmamış su
seviyesine olan mesafe (m)
r:
Kuyu yan çapı (m)
h1: Kuyu ekseninden x1 m. mesafedeki
gözlem kuyusundaki su yüzeyinin
geçirimsiz tabandan yüksekliği.
70.
(DUPUIT)
h2 : Kuyu ekseninden x2 mesafedeki
gözlem kuyusundaki su yüzeyinin
geçirimsiz tabandan yüksekliği.
71.
72.
(PORCHET)
Q 2
: n
k (H-h) H (C.SLICHTER) a1: Esas kuyudan x1 mesafedeki kuyuda
Ln(1 +R/r)
seviye düşüşü (m)
a2 : Esas kuyudan x2 mesafedeki kuyuda
186
r
1
seviye
73.
74.
düşüşü.
(G.THiEM)
Q: 4.k.r (H-k)
(FOROHEiMER) (Eksik Kuyu Formülleri)
Q: Yalnız tabandan su alan kuyuda debi.
Q: Yalnız cidarın bir kısmından su alan
75.
kuyu da debi.
L:
Yan cidardaki geçirimli kısmın
derinliği
H-~
76.
Q: 2.73 k.L
L
Log (0.66 r>
(m)
(GURiNSKY)
Q: Taban geçirimsiz cidar kısmen
geçirimli halde debi.
~: Kuyu tabanından statik yüzeye olan
mesafe (m)
77 ..
Q: 2.73 k.L
H-~
L
Log<ar>
Q: Cidar kısmen geçirimli halde debi.
a:
Katsayı
(1.32-1.60)
Qz: Basınçlı napta zeminin vereceği su.
78.
. m: Basınçlı nap kalınlığı.
Qk:
79.
Basınçlı
nap halinde kuyunun alacağı
debi.
80.
81.
nd 2
A :4
..
+n d h (PURSCHEL)
A:ndh
A:
Kazılarak açılan
adi bir kuyuda su
alma yan yüzeyi
alanı.
d:
Dış
h:
Cidar yüksekliği.
A:
Yalnız
çap.
yan yüzeyden su alan
kuyularda yan yüzey
187
alanı.
A 1: Yalnız tabandan su alan kuyularda
yan yüzey
82.
Q:
an d h~ (SICHARDT)
alanı.
Q: Adi bir kuyuda, yan yüzeyden su
alma kapasitesi.
a:
Kuyu cidarındaki giriş deliklerinin
toplam
alanının
yan yüzeye
oranı.(1/4-1/5 arasında değişir)
Q:
83.
Hem tabandan hem yandan su alan
keson kuyuda kapasite.
(KITTNER)
84.
Q:
Keson kuyuda debi.
Vd:
Düşey hız.
hız.
Vy: Yatay
85.
Omax: 0.5 Vd.A
(BRiKHAUS)
Q:
Keson kuyuda debi.
Vd: Emniyet için 0.017 m/sn.
86.
2n k
R: 300 (H-h)
Vk
n 0 2/4
D:
Kuyu
dış çapı.
Q: Adi kuyularda toplayıcı debisi.
Hd
Q : 2.3 Log2 (R/r)
87.
A:
(SICHART)
H : (H+h )/2
R:
Kuyu tesir yarı çapı (m)
H: Akifer kalınlığı (m)
88.
89.
.
4
. R: 550
VH.k
h:
Kuyu suyu yüksekliği (m)
k:
Geçirgenlik
katsayısı.
(CAMBEFORT)
(CHAOULTSE)
t: Pompalama müddeti (sn)
m: Faydalı gözeneklilik.
188
90.
0.68 · H2-h 2
R:
R
--. j
R
Pompaj kuyusundan çekilen Q
debisine göre tesir yarıçap ı.
H.I09f
Yer altı suyu napının pompajdan
j:
önceki
eğimi.
H:
Pompajdan önceki su derinliği.
r:
Pompaj kuyusunun
h:
Pompaj yapılıp denge sağlandıktan
yarıçapı.
sonraki su derinliği
91.
n
R
Q.Log-
H-h:L,
1
H-h: Serbest yüzeyle akiferde bir birinin
tesir sahası içindeki kuyularda,
X
2.72H.k
gözlem kuyusunda toplam su
seviyesi düşmesi.
Q: Kuyudan çekilen debi.
92.
o·a.wıı
· 4n. T
(THE iS)
x:
Kuyunun gözlem kuyusuna mesafesi.
D:
Kuyudaki düşüm miktarı.(m)
3
Q: Pompa verimi (m /sn)
Wu: Pompalanan kuyunun karakteristik
fonksiyonu.
2
x .S
u: 4.T.t
x:
93.
Q
q:h
Pompalanan kuyu ile gözlem kuyusu
arasındaki
mesafe (m)
S:
Depolama
katsayısı.
T:
iletkenlik katsayısı (k.e)
e:
Akiferin kalınlığı.
t:
Pompalama
q:
Kuyu özgül verimi (m /sn)
189
zamanı.
3
Q:
h seviye düşümünde kuyudan alınan
debi. (m 3/sn)
h:
Q debisinin alındığında kuyu
seviyesindeki statik yüzeye göre
düşme miktarı. (m)
94.
.
Jmax:
1
{k
15
(SiCHARDT)
Jmax: Yeni
işletmeye açılmış ve filtresi
tıkanmamış bir kuyuda, kuyu
cidarında meydana gelen en büyük
su seviyesi
95.
Q:k.j.H.L
eğimi.
Q: Belirli bir eğimle akan yer altı
sularının galeri ile alınacak miktarı.
96.
k.L H 2-h 2
Q:T.-R-
j:
Pieozometre çizgisi eğimi.
H:
Su taşıyan tabaka kalınlığı (m)
L:
Galeri (dren) boyu (m)
Q: Yer altı su yüzeyi yatay, serbest ve
tek taraftan beslenme halinde
galeriye gelen su (m 3/sn)
h:
Galeriye girişte su derinliği (m)
R: Tesir yarı
97.
H2-h2
Q:k.L-R-
çapı : 300 (H-h) k
Q: Yer altı suyu yatay, serbest ve çift
taraftan beslenen galeride debi
3
(m /sn)
98.
Q : k. L.
H-h
nr-;:r-
Q: Yer altı suyu basınçlı bir su taşıyan
tabakada bulunuyarsa tek taraflı
beslenmede debi.
m: Su taşıyan tabaka kalınlığı (m)
190
99.
X. _
_g_
·
2n.V0
x:
Yer altı su yüzeyinin eğimli olması
halinde durgunluk noktasının kuyu
eksenine uzaklığı (m)
q:
Akiferin birim derinliğine isabet eden
debi.
Va: Uniform yeraltı suyu akımına ait hız
(m/sn}
100.
b:
V:: -2nx
101. Q: (3. tga.k 113 .S
b:
Bir kuyunun tesir bölgesi genişliği.(m)
(FALCKE)
Q: Yatay filtre borulu bir kuyudan
alınabilecek
debi.
B:
0.3-0.34 arasında değişen sabite.
S:
Seviye alçalması (H-h)
Tga:S/H için diagramdan elde edilen
sabite.
102.
H.L
T:q:-.e
T:
Sığ akiferlerde suni beslenmede
bekleme zamanı( sn)
H:
Ortalama yükseklik (m)
L:
Hendek boyu (m)
,qo: Havuza verilen sızma debisi (m 3/sn)
103. T e.H.n(R2 -p2 )
·
e:
Porozite.
T:
Yer altı suyu derinde ise bekleme
Oo
zamanı.
0 0 : Havuzdan sızdırılan debi (m 3/sn)
p:
191
Havuz yarı çapı (m)
104.
n
Q.
D.
H-y:L-'-In-'
i=1 2nk.m
2x
(Süperpozisyon kaidesi)
H-y:
Basınçlı
yer
altı suları
içinde
açılmış
n adet kuyunun her birinde Q 1 , 0 2 , On
debileri
seviye
105.
Q
oo
-u
Zr:--J~du
4nT u u
çekildiğinde, aynı
noktadaki
alçalması.
(THEIS)
Zr: Pompaj
yapılan
kuyudan r uzaklıkta
bulunan gözlem kuyusundaki
alçalma.
akışın
Q:
Kuyuya olan
T:
lletkenlik ~atsayısı.
debisi.
~s
u: 4 T.t
s:
Depolama
t:
Pompaj
katsayısı.
başladığı
andan
başlayarak
geçen zaman.
106. Q . 2 k . _dy
. n . YdX
Q:
Bir kuyuya giren radyal
x, y: Alçalma
eğrisi
akımda
üzerinde herhangi bir
noktanın koordinatları.
2ny:
Akımın
K (dy/dx)
107. AF· l:lcr.m
Ll .
hn
(Jeofizik
F:
meydana
geldiği
alan.
:Akımın hızı.
araştırmanın
temel
eşitliği)
Ölçülmüş saha anamolisi.
l:lcr: Ölçülen parametrenin farkı.
m:
Tabakaların kalınlığı.
h:
Tabakaların derinliği.
n:
Metoda göre
19?
debi.
değişen katsayı.
BETON VE BETONARME BORULAR
1.
P:A.y.b.t
P:
Zemine
döşenmiş
sırt
borunun
düzlemi boyunca bütün hendek
genişliğinde
A:
meydana gelen yük (tim)
Hendek cidarlannda meydana gelen
sürtünme kuvvetleri sonucunda
küçültme faktörü.
2.
p'. (da+b}P
.
2b
y:
Dolgu malzemesi özgül
b:
Hendek
t:
Dolgu
P:
Borunun
genişliği
yüksekliği
döşendiği kısımda sıkıştırma
yapıldıysa
da: Boru
3.
,
P0 :A0 .P0
ağırlığı.
yük (tim)
dış çapı.
Po: Hendek üstünde
depolanmış
malzeme ya da temelden gelen ek
yükler varsa, yüzeysel yük (tim)
'·. i\
Aa: Hendek yan davarlarının sürtünme
'"-
kuvvetleri
dolayısıyla
.
küçültme
faktörü.
,
P:
o Borunun
4.
,
Pv:Q.Pv. da
sırt
düzleminde
oluşan
yük.
Pv: Soruya hareketli yükten gelen kuvvet.
Q:
Darbe ve konsantrasyon faktörü.
,
P:V Hareketten ötürü boru
sırt
eksenine
gelen yük (tim)
5.
Pb: Ez.Ps
Pb: Borunun zemindeki taşıma yükü (tim)
193
E2 : Inşa edilmiş boruların taşıma
gücünün borunun
oranını
Q: K. T1
Q:
sırt kırılma
kuvveti.
Boru üstündeki yüklerin
metre tulü için hakiki
K:
yüküne
gösterir faktör.
P s: Borunun
6.
sırt kınlma
hattın
değeri.
Boru üstü kotundaki hendek
genişliğinin, yüksekliğinin
çapının
ve boru
bir fonksiyonu.
T 1: Borunun bir metresi için toprak
prizmasının ağırlığı.
7.
K1 : 2 6
8.
9.
10.
11.
~ ( 1-1 O- 6~ J
H
K2:1+0.35 D~ 2
.
Ks. K1+
<o!! - 1) (Kz-K1
1 _7 )
H
H2
K: 1-0.165s+0.0181 ( )
8
L:C.I.D
K 1: 8/D: 1 olması halinde.
K2 : 8/D;::: 2.7
olması
K3 : 1 < ~ < 2.7
halinde.
olmasıhalinde.
(S.Des Tuyaux BONNA)
K:
Her tür zemin için (B/D: 1)
L:
Borunun dış yan yüzeyi üzerinde
toplam toprak ya nal itkisi.
C:
.
8-D
r...~I:C.Ii
B-uvcosQ
ı
(
2~
Q
.
li. d.n .tg ( - ) (RANKINE)
4 2
li:
Teorik itki kuvveti.
d:
Zeminin
194
bir
yoğunluğu.
dış
H':
Boru ekseninin
derinliği.
Q: Içsel sürtünme açısı.
1
T: 0.1075 d.D
T:
Borunun her metresi için Tampon
ağırlığı.
P . (P+P )D
c·
m
Pc:
Fransız şartnamesine
hendeğe döşeli
göre bir
borunun metre tulüne
gelen servis yükü.
P: Boru üst teğeti kotunda dolgudan
oluşan basınç.
1
p: Boru üst teğeti kotunda
oluşan basınç.
D:
Boru
dış çapı.
m: Mesnet
195
katsayısı.
şürşarjdan
,-l
GALERİ-KESON KUYU ve BORU İSALE HATLARI
1.
d:
g:.
D:
Galeride kaplama
kalinlığı.
t (MAAILLART) ·
crs: Yan itkiler.
crm: Kaplama malzemesine ait emniyet
gerilmesi (tlcm 2)
t:
Kaplanacak noktadaki
eğrilik
yan
çapı.
2.
D
d:12
(Baş
d:
parmak kaidesi)
Galeri ya da, tünel kaplama kalınlığı
·(cm)
D: Tünelm ya da galeri
3.
e: 0.1 d1+0.1
e:
genişliği
(cm)
Adi kargir kuyuda minimum iksa
kalınlığı.
çapı
d1: Kargir iksa iç
(m)
o
d1(max): 1 e+1
4.
D
W:12+e
W: Kuyu betonarme ise kaplama
kalınlığı
(cm)
5.
6.
D
w: 10
+t
S: 2.0
D:
Kuyu iç
çapı
e:
Katsayı
(5-1 O)
(cm)
W: Kuyu betonla
kaplandığında
kalınlığı
(cm)
f:
Katsayı
(5-12)
S:
Keson kuyu
yapan sac
D:
196
Kuyu iç
çarığındakeski
levhanın kalınlığı
çapı
(m)
kaplama
görevi
(mm)
7.
d : .V5.S-0.4
d:
S:
8.
Demir
çarık yapımında kullanılacak
perçin
çapları
Saç levha
(cm)
kalınlığı
(cm)
(BRiNKHAUS)
Fe: a.D
Fe: Keson halkaların birbirine bağlandığı
2
ankraj teçhizatı (cm )
9.
1.5 Qk
Fb: 0.30 .6
a:
Katsayı
(7.5-12.5)
D:
Kuyu iç
çapı
(m)
Fb: Barbakan delikleri
alanları toplamı
(m2)
3
Qk: Kuyu kritik debisi (m /sn)
10.
Q:
Q· 1t d.h.dıııı
. 140
Kum-çakıl
filtresini havi bir kuyudan
çekilmesine müsaade edilen en
büyük debi.
dw: Etkili dane
11.
1
a2
1 1 s
-·-+-+K· a1 A.
çapı.
h:
Filtre boyu.
d:
Kuyu
K:
Açık geçişlerde boruların ısıya karşı
çapı.
yalıtımda, ısı
geçirme katsayısı (k
cal.m 2.h.C0 )
a1: Iç ısı geçmesi.
2
a2: Dış ısı geçmesi (k cal.m .h.C
12.
Q: m.c(T2-T1)
A.:
2
Isı iletimi (k cal m .h.C0 )
s:
Boru et
kalınlığı
düşmesi
vereceği ısı miktarı
197
)
(m)
Q: Suyun T 2'den T1'e
T: co
0
(cal)
halinde
m: Suyun kütlesi (gr)
13.
Q· 2rc.L.K{T2- T:ı}
.
L .Qz.
n D1
C:
(1 cal./gr co)
Q:
Gidardan olan ısı kaybı.
D2: Dış çap
D1: iç çap
14.
hd: 5.5 FoAes
hd: Boru hatlan için donmuş toprak
derinliği
F:
15.
n.d{Pi870 : Q
(cm)
Donma endeksi.
Q. Ambuatmanlı kordonlu font borularda
müsaade edilebilecek sızma kaybı
(lt/s)
16.
p' : 3.529 106 (6) 3
n:
Boru uzunluğundaki ek yeri sayısı.
d:
Borunun nominal çapı.
p:
Tecrübe sırasındaki ortalama basınç.
P:
Negatif basınç sebebiyle boruda
2
oluşan göçme basıncı (kg/cm )
17.
p'
1
,
t:
Cidar kalınlığı.
D:
Boru iç çapı.
N:
Boru içindeki basıncın,borunun
N: P1-P2
mukavemetinin son bulmasına sebep
olacak basınçtan küçük olması için
gerekli emniyet faktörü.
1
2
P1: Atmosfer basıncı (kg/cm )
1
P2: Boru içindeki basınç.
18.
t:
B1(Wo -Th) + B2(Th-Th) + B3 Th
198
isale hatlarının boşaltılması için
t:
gerekli zaman.
Yo. Y1, Y2: Su seviyesi yükseklikleri.
B:
2
sina
a:
Boru ekseninin yatayla
~:
Katsayı
L:
Boru boyu (m)
D:
Boru
E:
Tamamen
L:
Boru boyu (m)
D:
Boru iç
H: Su
a:
a:
yaptığı açı.
(0.0025)
çapı
(m)
açık
çapı
katsayı.
(m)
yüksekliği
Su özgül
vanalarda
(m)
ağırlığı.
~ : Kayma eksantrikliği.
K:
Su
akış
istikameti meyle nazaran aksi
yönde ise boruyu
kaydırıcı
kuvvet
(kg)
T:
Boru
ağırlığının
meyil istikametindeki
bileşeni.
Pa: Bir AB borusunun A girişi kesitindeki
suyun
Pb:
Aynı
borunun B çıkış kesitindeki
suyun
F:
basıncı.
basıncı.ı
Borunun
kuvveti.
199
mes~etlerindeki
sürtünme
20.
K: T +(P a-Pb)-F
K:
Meyil su akış istikametinde ise,
boruyu kaydırıcı kuvvet. (kg)
21.
K:G (sina-f.cosa.)
K:
Pa-Pb=O, G cosa.=N boru ağırlığının
tutucu bileşeni, G sina.= T,
Gf.cos a. =Nf olduğunda boruyu
kaydırıcı
f:
kuvvet. (kg)
Boru ile mesnetler arasındaki
sürtünme
22.
23.
K
<n . y. D2 2v2g sı.n 2a.
K. y.n.D2 R'
2· 4 -~· .a.
katsayısı.
K1: Dirsekierde suyun hareketi
dolayısıyla merkezkaç kuvvet (kg)
y:
Suyun özgül ağırlığı.
D:
Boru
a.:
Dirsek açısı.
çapı.
K2: Dirsekierde suyun ağırlığı dolayısıyla
merkezkaç kuvvet (kg)
R' : Dirsek yarı çapı (m)
24.
2
K3: 1570 H D sin a.
K3: Dirsekierde suyun basıncından ötürü
merkezkaç kuvvet (kg)
H:
25.
26.
~: Redüksiyonlarda kaydırıcı kuvvet (kg)
R
~: 2 sin a12
Ks:y. H
nd
R:
2
·4
2
n D
Ks:y.H.4
Pa-Pb
Ks: Branşmanlarda kaydıncı kuvvet (kg)
d:
27.
Su yüksekliği (m)
Branşman çapı.
Ks: Boru nihayetlerinde kaydincı kuvvet
(kg)
D:
200
Boru
çapı.
1
1
i
28.
Dirsekierde tesbit kitlesi lüzumlu
F:
K
F:-
yüzeyi (cm
O"
29.
b>
K
-0,707 D crb
2
)
K:
Kaydırıcı ve merkezkaç kuvvet (kg)
cr:
Zemin emniyet gerilmesi (kg/cm
b:
Tesbit kitlesi (dirsek) boru temas
F : (2h+b) (2h+0.707 . D)
)
yüzeyi boyu (cm)
crb: Beton gerilmesi (kg/cm
30.
2
2
)
2
F:
Tesbit kitlesi lüzumlu yüzeyi (cm
h:
Dirsek tesbit kitlesi (45°'lik yayılmada)
)
yüksekliği (cm)
31.
P:
(-{P:- 2V~.C t)
P: Döşenmiş borularda torbülanslı kaçak
debisi.
V o: Boru hacmi.
C: Toplam elastiklik.
32.
a:
Akış karakteristiği.
t:
Zaman
to:
(tO) için P.
Q: Laminar kaçak debisi.
Q:~.P
~:
1
33.
P1 :
(1/Po) +
(k~NoC)t
Akım karakteristiği.
P1: Laminar elastik kaçak.
k:
Kesitin basınçla değişimini gösterir
parametre.
34. . 2 cr e: P D
cr:
Font borularda metalin çekme
gerilmesi. (kg/mm
PD 1000 H D
e: 2cr:
2cr
p:
201
)
(3.2)
lçerdeki basınç ile atmosfer basıncı
arasındaki
e:
2
fark.
Boru et kalınlığı (mm)
D:
Boru iç
çapı
(mm)
H: Su intifai (m)
35.
e : (3-5) + 0.00016 H D
e:
Pratikte font boru et
Emniyet
--
kalınlığı
(3-5),
payı.
36.
nD2
e1 cmD: P 4
e1: Font borunun dibine gelen kuvvet.
37.
L: L0 {1+at)
L:
Isı
tesiriyle uzayan font boru.
Lo: Font boru konma
38.
e:
da.P
k+C
200 as
ısısı.
a:
Genleşme.
t:
Isı değişimi.
e:
Çelik kaynaklı boruda et kalınlığı
(mm)
da:
Dış
P:
Servis
çap (mm)
basıncı.
a: Kaynak emniyeti (0.7-0.9)
c:
Emniyet ve korozyon için ilave (0-2
_mm)
katsayısı
s:
Emniyet
k:
Elastik limit (st.37 için 24 kg/mm 2)
202
(1.7)
r
1
1
ı
TERFİ HATLARI
1.
H9 : Geometrik yükseklik.
hse: Statik emme yüksekliği.
hsb: Statik basma yüksekliği.
Hde: Dinamik emme yüksekliği.
2.
hke: Emme borusu donanımındaki yük
kaybı.
3.
v2
h?: 2g (1+E) + 0.1 Q
h:
Emme borusu
ağzı
ya da krepin üst
seviyesi derinliği (m)
V:
Emme borusunda
E:
Yük
hız
(m/sn)
kaybı katsayısı.
Hdb: Dinamik basma yüksekliği.
4.
hkb: Basma borusu donanımındaki yük
kaybı.
5.
Hm: Manometrik yükseklik (mss)
6.
Hk: Soruda yük
kaybı
1..:
Boru sürtünme
L:
Boru uzunluğu.
(m)
katsayısı:.­
Q: Debi
D:
çapı
(m)
Ht: Boru şekil kaybı.
7.
k:
8.
Boru
a:
Şekle bağlı katsayı.
(ALLI EV)
a:
Borularda
sıvının yayılma
hızı( selerite)
203
9.
__!::lı_
. T. g m
Vo.
4
. HL-Ho .
y:
Sıvının
c:
Sıvının elastisite modülü (kg/m 2 )
D:
Boru iç çapı.
E:
Boru elastisite modülü (Newton/m 2)
e:
Ortalama boru et kalınlığı (mm)
c:
Boru durumu parametresi.
özgül ağırlığı.
Vo: Sabit debi sağlayan pompaların yer
aldığı şebekelerde basınçlı hava
deposunun Ho basıncındaki hacmi
(m\
T:
Devir süresi (dk)
-·
qm: En büyük pompanın HL ile Ho basınç
yükü arasında ortalama debisi (m 3/s)
HL: Şebekedeki maksimum basınç yükü
(m).
Ho: Şebekedeki minimum basınç yükü
(m).
10.
y;:n
1425
a
a:
Pompanın ani durmasında borudaki
basınç dalgasının yayılma hızı (m/sn)
1+"E·T
K:
Suyun elastisite modülü (2.07 108
kg/m 2)
E:
Boru malzemesinin uzunlamasına
elastisite modülü (kg/m 2 ).
11.
V .1..
. g.
L . 9c·Vc
p
p
P0 (1 --log-)
Po
Po
D:
Boru iç çapı (m).
t:
Boru et kalınlığı (m)
V:
Pompanın aniden durup
çalışmasından oluşan su darbesi için
204
pompa
hava
çıkışında
kazanı
sisteme
bağlanacak
genleşmiş havanın
için
kapladığı hacim (m
3
)
y:
Suyun özgül ağırlığı (kg/m
L:
Boru
uzunluğu
3
)
(m).
3
qo: Darbeden önceki debi (m /sn)
V o: Darbeden önceki
hız
Po: Darbeden önce hava
(m/sn)
kazanındaki
havanın mutlak basıncı (kg/m
P:
Genleşmiş havanın
(kg/m
·12.
2
n0
P:4.T
P:
2
mutlak
2
).
basıncı
)
Tecrübe
basıncı altındaki
boruda
eksenelkuvvet(kg)
13.
14.
R: 2 P.
h':
sin~
0.15 L.V
T
T:
Tecrübe basıncı (kg/cm 2 ).
D:
Boru iç
çapı
R: Dirsekierde
a:
Dirseğin
h':
Pompanın
(m)
hasıl
dönme
ani
olan itki kuvveti (kg)
açısı.
durmasında
basınç.
15.
16.
h" :
0.2 L.V
L:
Boru boyu.
V:
Cebri boruda ortalama
T:
Pompanın
h": Depresyon
durma
hız.
zamanı.
basıncı.
T
W:~e.
d
2
W: Boru mukavemet momenti.
e:
Boru et
d:
Çap
205
kalınlığı.
ilave
17.
B . 2 L.Vo
m· g.T
Bm: Boru hattındaki vananın çabuk
kapanması sonucu beliren su
Çarpmasının maksimum değeri (m)
Va: Soruda ortalama maksimum uniform
hız
(m/sn)
Vana manevrasının yapılma zamanı.
T:
(sn)
18.
Ö.H: Pompanın
ö. . a.ö.y
H· g
ani durması halinde
boruda maksimum su darbesi basıncı
(m)
Basınç darbesinin boru içindeki
a:
yayılma hızı
(selerite).
ö.v: Suyun borudaki hızında değişme
miktarı (m 3/sn)
19.
r-li
·A
T:
1
Ani durmada meydana gelen basınç
dalgasının, pompa ile (M) noktası
arasındaki gidiş-dönüş zamanı (sn)
20.
Hç:H 9 -
a.Vo
g
A:
Dalganın boru içindeki hızı. (m/sn)
Hç:
Pompanın ani durması başlangıcında
pompa çı,kışındaki boşluktan doğan
negatif basınç (Depresyon)
21.
Hd: Hg + a.Vo
g
Hd: Pompaya
doğru geri dönüşte pompa
önünde oluşan yüksek basınç.
22.
h . a(V-V9 )
a·
g
ha: Kapanma zamanı (2Lia)dan küçük
olduğunda basınç düşmesi değeri
(m).
a:
Dalga hızı.
v: . Işletme sırasında boru içerisindeki
206
1
1
suyun akış hızı (m/sn).
V 0 : Motopomp durduktan sonraki hız (O)
23.
h . 80 (V-Va)
a·- ~
-\1 1+if
(DAHLHAUS)
ha: Yüksek basınçlardan korumak için
terfii hattına konacak bir hidrofor
kazanının sağladığı
pozitif basınç
dalgasının değeri.
V1: Hidroforun hava hacmi (m
3
)
D: Çap (m)
ha: Negatif basınç dalgasının değeri.
24.
h . (80-:VC)(V-V9)
a·
25.
~
1+D
L:
Hazneye kadar terfi borusu uzunluğu
(m)
(DAHLHAUS)
V 1: Lüzumlu hidrofor hava hacmi.
26.
(VOITH)
Ts: Kapanma zamanının,
geliş zamanından
dalganın gidiş­
daha büyük olması
halinde vananın kapanma
zamanı
(sn).
L:
Boru hattı uzunluğu (m)
v:
Vananın çalışmaya başlamasından
önceki kararlı durumda borudaki su
hızı
z:
(m/sn)
Müsaade edilen dinamik
artışının
oranı.
27.
cos a : cos x . cos y . cos z ± sin x . sin y
207
basınç
statik basınç yüksekliğine
a:
Bir cebri
borudaaynı
noktada hem
planda hem de profilde yön
değiştirme
x:
açısı.
halinde sapma
Membadaki borunun
yataylayapmış
olduğu açı.
y:
Mansaptaki borunun yataylayapmış
olduğu açı.
z:
Boruların
yatay düzlem üzerindeki iz
düşümlerinin
28.
K: G. sina
K:
Kaydırıcı
sapma
kuvvet.
G· Tesbit kitleleri
arasındaki
ağırlıkları toplamı.
29.
S: Q. G. cosa
açısı.
boru
(kg)
eğimi.
a:
Hat
S:
Boru ile zemin
arasındaki
sürtünme
kuvveti.
Q: Sürtünme katsayısı.
30.
Z: K-S
Z:
Bir boru hattında (fazla meyilli) tesbit
kitlesi
vasıtasıyla
zemine intikal
ettirilecek kuvvet.
31.
F:W.A. H
F:
Dirsek
kısmının
her iki
tarafından
boru eksenleri boyunca tesir eden
Hidrostatik kuvvet.
W: Suyun birim ağırlığı (ton/m 3 )
A: Tesbit kitlesinde boru en kesiti (m 2 )
H:
Herhangi bir noktadaki aşırı basınç
(m)
32.
F ,q.W.V
1·
g
F1: Dirsekten dışarıya doğru etkiyen
dinamik kuvvet.
208
33.
S : f . COS
X
(p + W -
b
2)
q:
Debi (m 3/sn)
V:
Hız
g:
ivme
S:
Genleşme
(m/sn)
ya da daralmadan
olan borunun
taşıyıcı
hasıl
ayaklar
üzerindeki sürtünme kuvveti.
f:
Borunun ayaklar üzerindeki kayma
katsayısı.
x:
Borunun yatayla
p:
Cebri boru
W: Suyun
b:
209
ağırlığı
(ton)
ağırlığı.
Tesbit kitleleri
toplam
yaptığı açı.
arasındaki
ağırlığı.
(ton)
su+boru
CEBRİ BORULAR
1.
D:
Çelik maliyetinin ağırlığın bir
fonksiyonu olduğu cebri borularda
çap.
f:
Prüzlülük faktörü.
b:
Güç değeri.
Oa: Ortalama debi.
s:
Çeliğin
müsaade edilen birim
gerilmesi.
a:
Çelik fiyatı.
i:
Boru hattının bir oran olarak ifade
edilen
yıllık
sabit giderleri.
Ha: Cebri borudaki su darbesi dahil
toplam yük.
2.
0:0.219~
D:
Minimum boru kalınlığının yeterli
olduğu
ölçüde
düşük
yük
altındaki
çelik cebri borularda çap.
3.
P . .1S. (1)3
. 1-ıJ? 4
4.
5.
P : 8667o
(~r1.386
k'alınlığı.
t:
Minimum boru
P:
Kritik bir boydan daha uzun takviyesiz
çelik borularda çökme basıncı.
E:
Çeliğin
elasttisite modülü.
ı.ı:
Çeliğin
poisson oranı.
t:
Cidar kalınlığı (inç)
d:
Tarafsız
P
Flambaj çökmelerinde çökme basıncı.
P:
Plastik çökmelerde çökme basıncı.
210
eksen çapı.
6.
7.
P. a.w.v
. 144 g
12
a: w 1 d
gtk+E.e)
basınç yükselişi.
P:
Normalin üstünde
w:
Akışkanın ağırlığı.
v:
Akış hızı.
a:
Dalga
k:
Hacim elastisite modülü (psi)
d:
Boru iç
E:
Boru malzemesinin YOUNG elastisite
hızı
(ft/sn)
çapı
(inç)
modülü.
8.
h.2L.V
. g.t
kalınlığı
e:
Boru cidar
(inç)
g:
Yer çekimi ivmesi (32.2 ft/sn 2 )
(VENSANO)
h:
Ani kapamalarda boruda
basınç
yükseli şi.
t:
Kapama süresi (sn)
9.
h. ___bY_
.
L
(T-A)g
(WARREN)
10.
h.L.V
. g.t
(FANNING)
11.
K. a.V0
· 2g.H 0
K:
Boru
V:
Borudaki normal
hattı
sabiti.
hız.
Ho: Düzgün, uniform bir akış için normal
yük.
12.
N;. a.Te
'2L
N:
Süre sabiti.
Te:
Vananın eşdeğer
ya da etkin
kapanm,a süresi.
13.
Wc: Cd.w.B~
(MARTSON)
Wc: Boru üzerindeki
211
düşey
toprak yükü.
Cd:
w:
Katsayı.
Hendek dolgu malzemesinin birim
ağırlığı.
Bd: Hendeğin boru üstüne~)sabet eden
genişliği.
14.
15.
wc: cd . w.Bd2 (~
8)
~ .C
x •
K.W.r3
E L + o. o61
Wc: Bükülebilir çelik boruya gelen yük.
Be: Boru
E' r
~X:
Dış
genişliği.
yüklerin etkisi
altında
borunun en
üst noktasının düşey yer değiştirmesi.
(m)
katsayısı
C:
Gecikme
K:
Hendek ve serme
(1.25-1.50)
şekli
ile ilgili bir
sabit (yataklama sabiti)
W: Birim boru boyu için toplam
dış
yük
(kg/cm)
r:
Boru
yarı çapı
E:
Boru
kabuğunun
(kg/cm
L:
2
(cm)
elastisite modülü
}
Birim boru için boru kabuk kesitinin
4
atalet momenti (cm /cm)
E':
16.
2 S.t: p.R.D
Zemin elastisite modülü (kg/cm 2)
(BERNARD)
S:
Gerilme
t:
Cidar
p:
Boru üzerinde dolgudan gelen
kalınlığı.
-basınç.
R:
Deforme
olmuş
borunun belirli bir
noktasındaki yarıçap.
D:
212
Boru
çapı
(inç)
17.
(MARSTON)
qo: y.h
qo: Bir
hendeğe
FRP (cam lifi takviyeli
plastik borular) ya da fleksibl bir boru
gömüldüğünde
komşu
boru üst dolgusu
zeminle aynı ise, boru
düşey
üstündeki zeminin
,l_QJ{
18.
yükü.
ağırlığı.
y:
Zeminin birim hacim
h:
Boru üstündeki dolgu
yüksekliği.
(BOUSSINESO)
qL. 2 1t R4
qL: Boru üstünde trafikten
19.
p .O
B Ms E L
c. .121
R3
yük.
ağırlığı.
p:
Kamyon
R:
Boru ile yükleme
radyal
doğan
noktası arasındaki
uzaklık.
(LUSCHER)
Pc: Dolgu malzemesi yoğun sıkıştırılmış
kum, çevre
simetrik
(kg/cm
B:
2
basıncı
şartlarda
uniform ve
kritik burkulma yükü
)
Elastik dengeleme katsayısı.
M5 : Sıkıştırılmış zemin modülü (kg/cm 2 )
20.
B:
21.
R0
1-(~J
(1-v.{+( ~ J(1-2v,)]
:
1-2.5
öv
0
(LUSCHER)
R:
Boru ortalama yarı çapı (cm)
B:
Elastik dengeleme
Ro: R dolgu
Vs:
katsayısı.
yüksekliği.
Zemin poisson sabitesi (0.3)
R0 : Çökme için azaltma katsayısı.
Öv:
Spangler tarafından hesaplanan
sapma.
213
Rv: Vakum yüklernesi için azaltma
22.
katsayısı.
qv: Vakum yükü.
qt: Toplam yük.
23.
(JAN MOLIN)
M . _1_ 0.255 + 0.003 R2
. 1.143. s+ 0.122 q
M: S>0.012 için maksimum
eğilme
momenti (kg/m)
S:
Zemin/boru
rijitliği:
E,L
Esr3
1
Es: Molin'in dolgu seeant modülü.
24.
25.
1
0.50 s
2
M: 1.143. S+0.122 q R
PO
0.0096
2
q:
Boru üstünde yük (kg/cm
R:
Ortalama boru yarıçapı (cm)
M: S<0.012 için maksimum
)
eğilme
momenti (kg/m)
g Do Et R
crr: 0 ·035 2t+ 1.15 Ee+2.98 P R3
crr: Kombine çekme gerilmesi (kg/cm 2)
P: Içsel basınç.
D:
Boru iç
çapı.
t:
Boru et
kalınlığı
q:
Düşey
Do: Boru
R:
26.
L
G: 4y
(cm)
yük.
dış çapı.
D/2 (cm)
G: Ceplenmenin önlenmesi için gerekli
eğim.
L:
açıklık
y:
Sehim
214
27.
D
Fr: 2t (wtq.h)
Fr: Çelik borularda kabuktaki maksimum
halka mesnet mukavemeti.
çapı
D:
Boru
(inç)
t:
Boru cidar
w:
Boru
cidannın
birim alan
ağırlığı.
q:
Borudan akan
akışkanın
birim
kalınlığı
(inç)
ağırlığı.
28.
~L:
F(wr-Wp)D.E
h:
Borunun altından ölçülen yük.
~L:
Çelik boruda pasif deformasyon (inç)
F:
Şekil
faktörü
Wr: Boru üzerindeki toplam birim düşey
yük.
Wp: Borun~~~ taşıdığı birim halka yükü.
D: Boru
E:
çapı
Toprağın
(inç)
birim gerilme
altındaki
birim
deformasyonu.
29.
30.
p
s1: k?log
Sı:Sb+S1'
R
eT
S1: Mesnede tam oturanbir çelik borudaki
mevzii gerilme.
k:
(0.02-0.00012)
P:
Toplam semer reaksiyonu.
t:
Boru cidar
R:
Boru yarı çapı (inç)
Sı:
Semerdeki maksimum gerilme.
kalınlığı
(inç)
Sb: St+0.25 Sp
St:
Uçları
kayar mesnetlere
oturmuş
borunun açıklığındaki eğilme
gerilmesi.
Sp: Iç su basıncından doğan halka
gerilmesi.
215
5 1: Semerdeki mevzi i gerilme.
31.
y:
wL
3
22.5Eı
Y: Mesnetler arası maksimum teorik
sehim (inç)
w:
Açıklık
üstündeki toplam yük.
L:
Açıklık
boyu.
1:
Boru atalet momenti.
FL: Maksimum boyuna
32.
L:
kiriş
gerilmesi.
Iki halkamesnet merkezi arasındaki
açıklık.
33.
M: 0.01 Q . R
M: Mesnetteki maksimum
eğilme
momenti.
Q: Bir mesnede kesme yolu ile intikal
eden toplam boru yükü.
R: Boru yan
34.
R
F:-
F:
ı-t
35.
e. __E&_
çapı
(inç)
lçbükey düşey dirsekte boru altında
yapılacak
tesbit
kitlesialanı.
ı-ı:
Zemin emniyet gerilmesi.
e:
Boru et kalınlığı (m)
P:
Cebri boru ekseninde basınç (kg/cm
. 2.0'em
2
)
P: y.h
y:
Boru malzemesi birim hacim ağırlığı.
h:
Boru ekseninde Hm
d:
Dış
crem:
Boru malzemesinin emniyet gerilmesi
yan çap (m)
(kg/cm
36.
L:
L:
2
)
Cebri boruda iki ayak
maksimum mesafe (m)
216
arasındaki
37.
d:
Boru iç çapı (cm)
e:
Boru et kalınlığı (cm)
M: ik• ayak arasında eğilme.momenti.
Gr: iki ayak arasındaki boş boru ağırlığı.
(kg)
Gs: iki ayak arasındaki boruyu dolduran
suyun ağırlığı (kg)
L:
iki ayak arası mesafe.
~:
Boru ekseninin yatayla yaptığı açı.
217
SANTRiFÜJ POMPA VE TULUMBALAR
Q
1.
A.H:Q+Qk.
A.H: Bir tulumba-pompanın hacimsel
verimi (0.90-0.98)
Q: Pompa-tulumbadan elde edilen debi.
Qk: Yüksek basınç tarafından alçak
basınç tarafına sızıntı
2.
.
Hm
rıh· H(teorik)
rıh:
debisi.
Tulumba-pompa hidrolik verimi.
Hm: Teorik olarak kayıpsız çalışan bir
ideal pompanın manometrik
yüksekliği.
3.
. PYG-Mekanik kayıplar (MK)
PYG
rım·
rım: Tulumba-pompa mekanik verimi.
PYG: Pompa milinde yutulan güç.
(MK): dBG+mBG
dBG: Fan sürtünme kaybı gücü.
mGB: Mekanik sürtünme
rı:
kaybı
gücü.
Tulumba-pompa toplam verimi (0.600.85)
rım:
Tulumba-pompa mekanik verimi
(0.80-0.98)
rı h:
Tulumba-pompa hidrolik verimi (O. 700.95)
5.
PVG
rı:PYG
rı:
Toplam pompa randımanı.
PVG: Pompanın verdiği güç.
H:
Santrifüj k~:JVVetler sebebi ile
kazanılan basınç yüksekliği.
U1 ve U2 : Giriş ve çıkıştaki teğetsel hızlar.
218
7.
2 2
V2-V1
V:ıg
V:
Kinetik enerjideki kazanç.
v:
Suyun mutlak hızı (Teğetsel hızlar (u)
ile çarka teğet olan hızlar (v)'nin
bileşkesi.
8.
C: U+W
C:
Santrifüj pompada suyun fan
kanatları arasındaki
U:
Fanın
hızı.
mutlak
hızı.
çevre
W: Suyun fana göre rölatif hızı.
9.
u·nD1.n
1' 60
•
U1: Santrifüj pompada suyun çarka
girişindeki, çarkın
(sürüklenme
10.
2 2
v1-V2
01: Çark
çapı.
n:
Devir
sayısı.
'6:
Çarkın giriş
'6:29
hızı
hızı)
ve çıkışı arasındaki .kesit
genişlemesi
sebebiyle
çevresel
ve rölatif hızın
değişmesi
basınç yüksekliğindeki
değişme.
v:
Suyun mutlak
hızı.
11
.H 0 : H+V+-6
H0 : Teorik iletim
12.
H . U2.Cu 2-Ul .Cul
m·
g
Hm: Teorik olarak kayıpsız çalışan bir
ideal
yüksekliği.
pompanın
manometrik
yüksekliği.
U2:
Çıkıştaçarkın
çevre
hızı.
Cu 2: Suyun pompa çıkış çarkındaki
mutlak
hızı.
Cu 1: Suyun po mpa giriş çarkındaki mutlak
hızı.
g:
219
Yer çekimi ivmesi.
13.
H . U2 .Cu 2
g
m·
(Pompanın
temel denklemi. EULER
eşitliği)
14.
H0 : Hakikatte iletim yüksekliği.
2
v2
.
kç g : Çarktakı kayıplar.
2
2
v2
.
kc g : Çıkıştakı kayıplar.
2
15.
n.Q
112
nq:~
nq : Tulumbanın özgül (spesifik) devir
sayısı.
16.
.. ,
'"
:::
3
Ds
n.
z
n:
Tulumbanın
orijinal devir sayrısı (D/dk)
Q:
Debi (m /sn)
H:
iletim yüksekliği (m)
N':
Tulumba çarkının sıvı içinde
3
dönerken, kenarları ile sıvı arasındaki
sürtünmeden
güç
17.
ns: 3.65 nq
dolayı
meydana gelen
kaybı.
sayısı.
n:
Tulumba devir
Dz:
Kanatlı çarkın dış çapı.
ns: Güce göre ifade edilmiş özgül devir
sayısı.
nq: Özgül devir sayısı.
18.
cr:
Kavitasyon
katsayısı
(Thoma)
Llh: Minimum giriş yüksekliği (m/ss)
Hm: iletim yüksekliği.
220
19.
K:
K· .!:!.ı
. H2
Kademe
sayısı.
H1: ilk iletim yüksekliği.
H2: Aynı debide, istenen özgül devir
sayısındaki
20.
nq1:
21.
nJO
3/4
(Him)
K.
Uz
u· ~2 g.Hm
iletim yüksekliği.
nq 1: Kademeli tulumbada özgül hız.
n:
Tulumba devir sayısı (D/dak)
i:
Boru hattı hidrolik gradiantı.
Ku: Çark çevre hızı ile pompa işletme
noktasındaki manometrik yüksekliği
arasındaki ilişkiyi
gösteren hız oranı
(Hız katsayısı)
Uz: Çark çıkış çevre hızı (m/s)
22.
K . Cmz
mz· ~2g. Hm
Kmz: Çıkıştaki radyal hız bileşeni ile
pompanın manometrik yüksekliği
arasındaki verdi oranı (Debi
katsayısı)
Cmz: Çark çıkışında radyal hız bileşeni
(m/s)
23.
Q
Cmz: (n.D2-z.t2)b2
Cmz: Çark çıkışında radyal hız bileşeni.
Q: Verdi.
D2: Çark dış çapı (m)
sayısı.
z:
Çark kanat
t2:
Çark kanadının çıkışta teğetsel
kalınlığı
(m).
b2: Çark çıkış genişliği. (m)
24.
nsı:
~
H
ns1: Türbin özgün hızı.
n:
221
Dönme
hızı.
25.
N:
Faydalı
H:
Düşü yüksekliği
güç (BG)
(m)
nq: Çift girişli pompada özgül hız (d/dk)
26.
Y:
Yatay milli santrijüj pompada özgül
enerji.
Yb: Pompa basma flanşındaki özgül
en·erji.
Ye: Pompa emme flanşındaki özgül
enerji.
Pb: Pompa basma
flanşındaki basınç
(bar)
Pe: Pompa emme
flanşındaki basınç
(bar)
p:
Suyun yoğunluğu.
Vb: Basma flanşındaki suyun hızı.
Ve: Emme
g:
He: Emme
.!!2.2
H2:H1 (n )
1
suyun
hızı.
Yer çekimi ivmesi.
Hb: Basma
27.
flanşındaki
yüksekliği.
yüksekliği
H2: Devir sayısı n2 olan bir pompanın
optimum verimde iletim yüksekliği.
H1: ilk pompanın iletim yüksekliği.
n1: ilk pompanın devir sayısı.
222
28.
Q 2 : Devir sayısı n2 olan pompanın
optimum verimdeki debisi.
01: lik pompanın debisi.
Max.Hs(man): Santrifüj tulumbada pratik
olarak max. manometrik emme
yüksekliği.
Ha: Açık havanın basınç yüksekliği.
Hb: Sıvının buhar basıncı.
~h: Giriş yüksekliği.
30.
Pa: Emme su seviyesi ile suyun pompa
çarkını girdiği
nokta arası atmosfer
basıncı.
hse: Statik emme yüksekliği.
P 1 : Suyun pompa çarkına girişindeki
basınç.
Ve: Emme borusundaki su hızı.
hke: Emme borusundaki toplam kayıp.
y:
Suyun birim hacim ağırlığı.
g:
Yer çekim ivmesi.
H5 v: Bir pompaj tesisindeki "Net pozitif
emme yüksekliği"
Hp: Pompanın, emmeyi yaptığı noktada,
sıvı
yüzeyindeki
mutla~j1asınç.
Hz: Pompa ekseninin üstü~i sıvının
statik
yüksekliği
(m).
Ht: Emme borusundaki giriş ve sürtünme
kayıpları
223
(m)
Hvp: Sıvının, pompaj sıcaklığındaki mutlak
buhar
basıncı.
Hsv: Kurulu bir tesiste, sistemin "Net pozitif
32.
emme yüksekliği"
Pa: Tesisin bulunduğu yükseklikten
atmosfer
basıncı.
P5 : Pompa merkez eksenine izafe olunan
pompa emme
flanşındaki
gösterge
basıncı.
2
~g:
P5 in ölçü
noktasındaki hız yüksekliği.
Hvp: Mutlak buhar basıncı.
Nmoı:
33.
Santrifüj tulumbaya yeterli motor
gücü. (Direkt tahrik)
Nk:
Tulumbanın
rı:
Nominal devir sayısında verim
kavrama gücü.
(0.97-0.98)
34.
_gly
y
kBG·
75
YkGs: Yük kayıpları için gerekli güç. (kg
rı
m/sn)
3
q : iletilecek suyun verdisi (m /sn)
35.
N··~
1
•
i:
Boru hattı hidrolik gradiantı (m)
y:
Suyun birim hacim ağırlığı (kg/m
rı:
Pompa verimi.
Ni: Bir elektrik motorunun
rımot
çektiği
Nmoı:
224
)
şebekeden
güç (kw)
Hesaplanan motor gücü.
rımoı: Motor verimi.
3
36.
N·· U.l{3 cosQ
ı·
1000
U: Volt
1: Arnper
cos Q : Yükleme durumuna
bağlı
güç
katsayısı.
Yk(kw): Yük kayıpları için gerekli (kw) gücü.
37.
38.
N· y.Q.H O 736 · y.Q.H
· 751lpllm · ·
· 1021lpllm
N:
Pompajda sarf edilen enerji (kw/s)
Q:
Basılan debi (m /sn)
H:
h+J.L
h:
Basma hattı sonu max. kotu ile
3
basma hattı başı min. kotu arasındaki
fark·.
j:
Hidrolik
eğim.
L:
Basma
hattı
rıP:
Toplam pompa randımanı.
rım:
Toplam, motor ile pompa arasındaki
dişli
kutusu
boyu.
randımanı.
(q 1+2) : Aynı karakteristiği haiz paralel
çalışan
iki pompanın toplam debisi
(randımanı
a dır)
q1 ve q2: Pompalar ayrı
verecekleri debi.
ayrı çalışsaydı
a
(randımanları
dır)
q( 1 +2): Karakteristiği aynı olmayan ve
paralel çalışan iki pompanın toplam
debisi. (Randımanları,
q 1 ve q2 : Pompalar
225
dır.)
ayrı ayrı çalıştıklarında
verecekleri debi
a 2 dir.)
a1 ve a;
(randımanları
a 1 ve
41.
q1+2 : (q1 + q2) <q1+q2
q 1+2: Paralel çalışan bir santrifüj ve bir
pistonlu
pompanın
toplam debisi.
q1 : Paralelde iken santrifüj pompanın
·debisi.
q1: Ayrı (yalnız) çalışırken santrifüj
pompanın
q2:
Yalnız
ya da paralel
pistonlu
42.
q1+2: q1+q2
debisi.
tulumbanın
çalışırken
debisi.
q1+2: Iki pistonlupompa paralel
çalıştığında
toplam debi.
q1+q2: Pompalar ayrı ayrı çalışsaydı
verecekleri debi.
43.
V:
Hı
V:
Hs+34 ·
c log1o 34
Basınçlı
hava ile su çeken
pompalarda (Mamut
pompası)
basınçlı hava hacmi. ((fe) hava/galon)su)
HL: Toplam yükseklik.(ft)
c:
Sabit sayı.
Hs: Satış, daima miktarı (ft)
44.
45.
p .l:h_ f .l:h_.
: 2.31 + > 2.31
F
L Va2
: C<f.
r
P:
Kompresör basıncı (Lb/inch 2)
f:
Hava borusundaki sürtünme kaybı
(Lb/inch 2)
F:
Basınç
c:
Sabit sayı.
L:
Hava borusu boyutu (ft)
d:
Hava borusu çapı (inch)
borusu kesiti.
3
Va: Hava (ft /sn)
226
r:
46.
231
47.
(BOGOLOV)
h
V: K
P+14.7 K
.
.
"14.7
: ompresyon nıspetı.
H+10
091()
F . .9ı±9ı
· Vem
V:
Bir metreküp suyu yükseltmek için bir
3
atmosfer basınçlı hava hacmi (m )
K:
2.17 +0. 164 h
h:
Basma
yüksekliği.
H:
Daima
derinliği
F:
Basınç borusu kesiti. (cm 2)
o
3
q1: Basılan su miktan (m /sn)
3
q2: Basınçlı hava miktarı (m /sn)
Vem: Çıkıştaki (su hava) hızı (8-9 m/sn)
48.
vb: 1.30
4~-~~)
Vb: Hidroforda
pompanın çalışmaya
başlaması esnasındaki
kazan hava
3
hacmi (m )
T:
Çalışma
periyodu (sn)
qp: Pompa debisi (lt/sn)
p.
a·..!..Jlli.O..
· Pmax
Pmin: Pompanın çalışmaya başlaması
esnasındaki
kazan basıncı.
Pmax: Kazanın dolması sonucundaki
basınç.
49.
50.
Vd: Vb
(1-~min)
T : t 1+t2.t1
Vd: Kazanın dolması sonundaki hacim
max
(m3)
T:
Hava kazanının dolma zamanı (sn)
t1:
Çalışma zamanı.
227
51.
52.
K: (qp-
qş)
t1
K: qş.t2
zamanı.
t2:
Durma
K:
t1 zamanında kazana dolan su hacmi.
qş:
Şebekenin istediği
K:
t2 zamanında kazandan giden su
debi (lt/sn)
hacmi.
53.
54.
K. lik
. 4
~
K:
Şebeke
i:
Saatteki durma ve
1200 (1-a)i
debisi için max su hacmi.
çalışma
adedi
(büyük pompalarda 6-8, orta
pompalarda 8-12, küçük pompalarda
15-30).
55.
Pz-Q
Vı: 0.417 f(P2-P1)
V ı: Hidrofor (hava depolu pompa) kazan
hacmi.
Q: Gelecekteki su
ihtiyacının
1.5
katı
3
(m /s)
P1: Hidrofor çıkış
hattı işletme basıncının
2
+1 fa;zlası (kg/cm )
2
P2: P1+1.5 ya da P2:P 1+1 (kg/cm )
56.
H·4Vı
· nD 2
f:
Hidroforun saatteki
H:
Hidrofor
D: V 1 'ye
çalışma sayısı.
kazanı yüksekliği.
bağlı
olarak seçilen kazan
çapı.
57.
S D.P 9 .a
: 2(0.7)d +e
S:
Kazan yan yüzü saç
D:
Kazan
çapı
(mm)
P9 :P2-1 (kg/cm 2)
a:
1.7
e:
0.5
228
kalınlığı
(mm)
d:
st.37 için 2400 kg/cm 2 , st 33 için 1800
kg/cm
58.
. D.y.P a
S1· 2.d 9 +e
2
S 1: üst ve alt bombeli kapaklar et
kalınlığı.
y:
(mm)
h/D ve riO'ye bağlı olarak alınan
değer (y=1.6, r= 0.1 O, D ve h=0.22)
59.
(iZOTERMiK bağıntısı)
P0 : Hidrotor tankı tam boşaldığı andaki
basınç.
P:
içindeki su miktarı maksimum
olduğunda
hidrofor basıncı.
V 0 : Maksimum su miktarında hacim.
V:
229
Hidroforun normal hacmi.
PİSTONLU POMPALAR
1.
2.
.F.s.n
0 . 60
..9.e.
rı-a
Q: Tek etkili pistonlu pompanın verdiği
debi (m 3/sn)
alanı.
F:
Piston
s:
Pistonun stroku (m)
n:
Pompanın
devri (dk)
rı:
Pompanın
su
miktarı
Oe: Efektif (hakiki) su
3. ·
Q. 2F.s.n
.
4.
verimi.
miktarı.
miktarı.
Q:
Hesaplanan su
Q:
Çift etkili pompa verimi (m 3/sn)
60
F.s : (F-f)s+f.s
F.s: Diferansiyel emme basma
pompalarda silindirden
basılan
su
miktarı.
f:
5.
Vantilalanı (m 2)
F.s: Diferansiyel
her devirde
kaldırma pompalarında
pompanın verdiği
su
miktarı.
f1:
6.
Ventil yatağının geÇit alanı (m 2)
Hws: Hava
kazanı
olmayan, tek etkili,
daima pistonlu bir pompada emmede
hız
enerji
kaybı yüksekliği.
h1: c;/2g: Emmedeki basınç yüksekliği.
C5 : Emme borusu içindeki
h2 : Sürtünme enerji
kaybı yüksekliği.
h3 : Ventil açma enerji
230
akımın hızı.
kaybı yüksekliği.
h4 : Ivme mukavemeti enerji kaybı
yüksekliği.
7.
Hs: Hava
kazanı
olan bir pistonlu
pompada emme
A:
Atmosfer
yüksekliği.
(m)
basıncı.
h1: Su buharı basıncı (m)
1
h :Emme
SI/
donanımında
yük
kaybı.
1
L: Emme hava
s
kazanına
dal an
kısa
borunun boyu (m)
F:
Piston alanı (m 2 )
1
F: Emme
s
kazanına
dalan küçük emme
borusunun kesit alanı (m 2 )
b0 :
Krankın
ölü
noktasındaki
piston ivmesi (m/sn
6
2
en büyük
)
v2
ba:s·r
hızı
v:
Krank çevre
r:
Krank
L:
Biyel boyu (m) :
y:
Emme donanımındaki sürtünme
yarı çapı
(m/sn)
(m)
kaybı katsayısı.
8.
q:
Emme ve basma boru'sundaki su
sütununun özgül
titreşim sayısı.
Hwm: Hava haznesindeki ortalama mutlak
231
basınç yüksekliği.(m)
A:
Borunun en kesit
alanı.
W m: Hava haznesinin ortalama hava
hacmi (m\
L:
9
uzunluğu
Boru
(m)
Hs: Pistonlu tulumbalarda mümkün olan
en büyük emme
Ha:
Açık
hava
Pv: Buhar
yüksekliği.
basıncı
(mss)
basıncı.
~ : Manometrik emme yüksekliği.
h5 V0 : Emme
10.
b:
subabının açılma
direnci.
Strokun sonunda en büyük negatif
ivme.
ı.ı:
Ventit geçidinde akım büzülme
katsayısı.
/....:
11.
12.
Um: Ortalama piston
hızı
S:
Pistonun stroku (m)
n:
Tulumbanın
XH: Piston strok
D:
13.
Boru sürtünme katsayısı.
Piston
(m/sn)
devir sayısı (d/dk)
oranı.
çapı.
Ad: Hava kazanı ile çalışan bir daima
pistonlu pompada basma hava
kazanının
hava basıncı.
hd: Basma yüksekliği.
cd: Basma donanımındaki akım hızı
(m/sn)
232
Y1: Basma
donanımındaki
sürtünme
kaybı katsayısı.
14.
. V max- Vmjn
V m·
Ö
Vm: Hava
kazanının
ortalama hava hacmi
(m3)
ö:
Hava
kazanlarının eşitsizlik
derecesi
(0.0~-0.05)
15.
h . F.t}.sina
. ~.U.Csp
h:
Ventil stroku (m)
F:
Piston alanı.(m )
t}:
Krank çevre
a:
Krank
açısı
~:
Ventil
aralık sıkışma katsayısı.
u:
Ventil
tabağının dış
2
hızı
(m/sn)
(derece)
çevresi.
Csp: Ventil tabağının çevresine radyal
yönde gelen akımın hızı.
16.
17.
b: -h.~
~.u.h.Csp: F.c-f.Cv
Ventil ivmesi (m/sn
h:
Ventil storuk (m)
w:
Krankın açısal hızı.
Ortalama
Cv: Ventil
19.
h
~.U. max·
C
F.s.n
sp : 60 ·n
~.u.h.Csp : F.Cm
)
(WESTPHAL)
c:
18.
2
b:
akım hızı.
hızı
(m/sn)
(Ventilin ölçülerini bulmak için
kullanılan
1'inci denklem)
(Ventilin ölçülerini bulmak için kullanılan
2'nci denklem)
2.s.n
.·
h
Cm: 60 : 0 rtalama pıston ızı.
20.
h 1: Ventilin
altındaki
su
basıncı.
hs:' Emme hava kazanının su yüzünden,
233
emme vantilinin su geçirmez yüzüne
kadar olan düşey yükseklik.
L':h'
e göre
uygun uzunluk.
s s
.
1
1
Fs: Ls e uygun kesit alanı.
21.
.·. (H+Hw)F.y.s.n
Nı.
60.75
Ni: Pompanın görülen gücü (BG)
H: Su taşıma yüksekliği.
Hw: Toplam yük kaybı yüksekliği.
y:
Sıvının
özgül
22.
H
rıh:H+Hw
rıh: Pompanın
23.
S : 0.00238 . Pi·D+9(mm)
(WEiSBACH)
S:
ağırlığı.
idrolik verimi.
Pompa silindirinde adi döküm için
çeper kalınlığı. S: 0.0017.Pi+9 mm
(çelik döküm için)
Pi: Silindir içi basınç (kg/cm 2 )
(HÜTTE)
ra:
Daima pistonlu pompalarda, pistonun
dış yarı çapı.
ri:
Pistonun iç yarıçap ı.
crd: 600 kg/cm 2 (Dökme demir ve bronz
için)
Pa: Pompanın içindeki
25.
A: p. s
A:
SIVI basıncı.
El ile çalıştırılan pompalarda
manivela kolunun her bir inip çıkması
esnasında gördüğü iş
p:
Pompayı çalıştıran
s:
Manivela kolu.(m)
234
(kg m)
kuvvet (kg)
ELEKTRiK
1.
2.
F: 40.B2 .A
u·~
. -/2
F: Kuvvet (Newton)
akı yoğunluğu
B:
Manyetik
(Tesla)
A:
Ortalama manyetik akı alanı (cm 2)
U: Alternatif akımda gerilimin efektif
.
değeri.
Umax: Alternatif akımda gerilimin
maksimum
3.
ı·~
1:
·vı
değeri.
Alternatif akımda
akımın
efektif
akımın
maksimum
değeri.
lmax: Alternatif akımda
değeri.
4.
f. P.n
. 60
5.
W: 2n.f
6.
L . 1.26 ~.N .A
·
10 .L
2
akımda
f:
Alternatif
P:
Kutup
n:
Devir sayısı {d/dk)
W:
Açısal
L:
Silindir şeklinde
sayısı
frekans (Hertz)
(çift)
frekans (rad/s)
sarılmış
bir bobin için
endüktans (henri)
Jlr:
Bağıl
manyetik
t
katsayı
(volt
saniye/metrede amper)
7.
p:
u. 1. cos Q
N:
Sarım sayısı.
A:
Bobin çekirdeğinin kesiti (cm 2)
L:
ortalama uzunluk (cm)
P:
Tek fazi ı alternatif akımda aktif güç.
235
Q:
Faz açısı (derece, radyan)
U: Gerilim (V)
8.
U:
{3.
Un
1:
Akım
U:
üç fazi ı alternatif akımda yıldız
(A)
bağlamada hat gerilimi (v)
Un: Faz nötr arası gerilim (v)
9.
1: In. {3
1:
üç fazi ı alternatif akımda üçgen
bağlamada
In:
10.
p : {3
. u.ı. co s Q
Faz
akımı
hat akımı (A)
(A)
P: üç fazi ı alternatif akımda aktif güç (w)
U:
Şebeke
gerilimi (V)
1:
Çekilen
akım
(A)
cos Q: Güç faktörü.
11.
U .
0
·
U.Ri
Ro+Ri+Rt
U0 : Dokunma gerilimi (Bir
insanın yatay
olarak bir metre uzaklıktan
köprülendiği elektrot gerilimi) (V)
Ri: insan vücudunun direnci (.Q)
Ro: Temas edilen yerdeki geçiş direnci(.Q)
Rt:
Ayağın bastığı yüzeyin geçiş direnci
(.Q)
12
Rk:
65
L:'
Rk: Koruma topraklama direnci (.Q)
La: Sigorta kesme
13.
Jdı_
Rı: K.ln
Rı:
akımı (A)
Şebekenin su borusuna bağlanarak
korunmasında, topraklama akım
devresinin toplam direnci (.Q)
236
Ut: Toprağa göre gerilim (V)
14.
15.
16.
Iy: 1.7 In
u
Ry: ~-Rm
y
S. G.10
. L.y
Sabite
ly:
Yol verme akımı (A)
In:
işletme akımı (A)
Ry: Yol verme direnci (Q)
Rm: Dinama bobin direnci (Q)
S:
iletken kesiti (mm
2
)
G: Ağırlık (kg)
y:
özgül ağırlık.
1
J:
iletken akım yoğunluğu (A/mm
2.100 L.l
K.e.U
S:
Doğru akımda akım belli ise kesit
18.
s:
21.
k:
Uzunluk
J :s
20.
Sigorta kesme akımı (A)
L:
17.
19.
3
In:
s:
s:
(mm
2
2
)
)
2
K:
iletkenlik (m/e mm
e:
Gerilim düşümü (%)
U:
Hat sonu gerilimi (V)
L:
Uzunluk (m)
2.100 L.P
2
K.e.U
S:
Güç belli ise kesit (mm
P:
Alıcı
2.100L.P
2
K.U .e
S:
Tek fazi ı alternatif akımda omik
S. 2.100 L.l.cos Q
·
K.U.e
)
2
)
güç (W)
dirençli devrelerde kesit.
S:
Tek fazi ı alternatif akımda
endüktanslı devrelerde akımbelliise
kesit.
237
22.
23.
üç fazlı sistemlerde yük omik ve
S. {3 100 I.L
· K.e.U
S:
G: C.l.t
(FARADAY)
akımbelli
ise kesit.
G: Elektrolizde
ağırlığı
C:
açığa çıkan
madde
(mgr)
Maddenin elektro kimyasal
eşdeğeri
(Ekivalan) mgr/A sn)
24.
0
B: ("f)J.t.H
1:
Akım şiddeti
t:
Zaman (sn)
B:
Endüksiyon (V sn/cm
(A)
0: Manyetik endüksiyon
F:
1. __!}§_
akı
(V sn)
Manyetik çekirdeğin alan çizgilerine
dik kesiti (cm
25.
2
)
2
)
ı.ı:
Manyetik geçirgenlik. (V sn/A cm)
H:
Manyetik alan şiddeti (Alem)
1:
Seri
· R+n.r1
bağlanan
geçen
n:
akım
pillerde devreden
(A)
Seri bağlı pil sayısı.
E1: Bir pilin elektromotor kuvveti (V)
26.
1:_§_
R:
Alıcı
r1:
Bir pilin iç direnci (Q)
1:
Paralel bağlanan pillerde devreden
R.!i
+m
direnci (Q)
geçen
akım
m: Paralel
27.
K: ld.td
K:
pil
sayısı.
Akümülatörde kapasite (Amper saatAh)
238
bağlı
(A)
Id: Anma
28.
29.
ll . k.tı
. lş.tş
0
E:A·ll
30.
deşarj akımı
td:
Deşarj
-rı:
Aküde verim (Ah)
Iş:
Şarj akımı
tş:
Şarj
E:
Kapalı
(A)
süresi (s)
(A)
süresi (saat)
bir mekanda aydınlık şiddeti
(lüx)
0:
Işık akısı
A:
Aydınlatılacak alan. (m
-rı:
Aydınlatma
n:
lamba
0L:
lambanın ışık akısı
k:
Oda
l:
Odanın uzunluğu
b:
Odanın genişliği
h:
Çalışma n:ıasasından odanın
(lümen)
2
)
verimi.
sayısı.
n: :L
31.
Lb
k: h(l+b)
(lümen)
katsayısı.
(m)
(m)
o
yüksekliği (tn)
32:
33.
ı
E:~
ö: GSH : G.C
E:
Sokak lambası aydınlık şiddeti (lüx)
1:
Işık şiddeti
(cd-candela-mum)
ö: Göstergelerde ölçülen değer.
G: Gösterge
değeri.
H: Ölçülen son değer büyüklüğü ..
S:
Ölçü haddi.
C:
Skala sabitesi.
239
/
34.
c:
n
p.t
C: Elektrik sayacı sabitesi.
n:
Sayacın
1 kwh için
yaptığı
devir
sayısı.
35.
2
f"~
· 8.cr
p:
3600.n S
-c.r: ayaçtan geçen enerJı.. (kw)
t:
Zaman (sn)
f:
iletkende sehim(m)
a:
iki direk arası mesafe (m)
y:
iletkenin yoğunluğu (kg/cm 3)
cr:
Gerilme kuvveti (kg/mm
240
2
)
ELEKTRiK MOTORLARı
n devir sayısındaki bir iş makinesinin
1.
yük momenti.
Ma: Makinenin hareket eden
kısımlarındaki
sürtünme momenti.
MLn: n n nominal devir sayısındaki yük
momenti.
Devir sayısının değişen herhangi bir
değerinde
değerini
2.
U: I.R.E.
U:
hesaplamaya yarayan bir üs.
Kararlı çalışma halinde bir ŞÖNT
motorun gerilimi.
R: Rv+Re
1:
E: Ke 0n
yük momentinin yeni
Motorun endüvi
akımı.
R: Endüvi devresinin toplam direnci.
Yol verme direnci.
Re: Endüvi iç direnci.
Motorun konstrüksiyonuna
bağlı
bir
sabite.
0: Magnetik fluks.
3.
~._.Mo.
•
sayısı.
n:
Motorun devir
p:
Normal döndürme moment
~na
karakteristiğinin eğim
faktörü.
· Motorun tam yük momenti.
· Tam yükteki devir
4.
Bir
In:
şönt
motorun nominal direnci (Q)
Motorun tam yük
Un: Gerilim (V)
241
sayısı düşümü.
akımı
(A)
5.
6.
. 1000.Pr.ı
'lln· Un.ln
ıın:
n
1lo : Un-In Re
ııo:
Tam yükte motor verimi.
Pn: Nominal motor gücü (kw)
Motorun boşta ideal devir sayısı.
Re= 0.5 (1-ıın) Rn .
7.
R:
R· Cfl.Cm.n
.
M
Frenlernede endüvi devresinin toplam
direnci.( Q)
Ca: EMK faktörü.
Cm: Moment faktörü.
M: Tam yük akımında elektromanyetik
moment.
8.
ı :---.=====u=p====
( R 1 +c
iJ
+(x1 +cx 2 )
1:
Asenkron motorda, eşdeğer rotor
akımı.
2
Up: Primer faz gerilimi.
R 1 ve R2 : Primer ve primere
indirgenmiş
sekonder dirençleri.
c:
Senkron devir sayısındaki endüvi
EM K' i.
S:
Motor kayması.
x 1 ve x2 : Primer kaçak ve primere
indirgenmiş
sekonder kaçak
reaktansı.
9.
Mk: Asenkron motorun maksimum
döndürme momenti (devrilme
momenti)
(+): Motor ya da fren
çalışmada.
(-): Generatör çalışmada.
Ws: Motorun senkron devir sayısındaki
açısal hızı.
242
10.
11.
P: 3 E ık sin
e
!k n ı
P1 : Pzn n (n)
P:
Senkron motora verilen güç (W)
ık:
Kısa
e:
Gerilim ile EMK arasındaki faz açısı.
devre
akımı.
P1: Motora verilen güç (KW)
Pzn: Motorun nominal gücü (mil gücü)
no: Boşta ideal devi~ sayısı (Asenkron
motorlarda senkron devir
sayısı)
nn: Nominal devir sayısı.
12.
P1 : {3 In
COS
01~
P1: Yıldız bağiantıda asenkron motora
verilen güç.
U:
Şebeke
In:
Müsaade olunan kol
gerilimi.
akımı.
cos 0: Güç faktörü.
13.
P1d: 3 U In
COS 01~
P 1 ~: üçgen bağiantıda motorun çektiği
güç.
14.
15.
t
. t1+tı
E:
E"~
M: km 0 lı
Elektrik motorlarında rölatif impuls
bağlama zamanı.
COS 0ı
t1:
lmpuls süresi.
tı:
Yavaşlama
süresi.
M: Asenkron motorun meydana getirdiği
döndürme momenti.
km: Motorun konstrüksiyon sabitelerine
bağlı
sabit faktör.
0: Magnetik fluks.
lı:
16.
E2 : ke 0 (n 0 -n) ±Ez
Rotor akımı.
Eı: Kaskat bağlantı ile asenkron motorun
devir sayısı ayarında, kaskat
bağiantıda
243
EMK'nin
değeri.
ke: Motorun konstrüksiyon sabitelerine
bağlı
sabite.
sayısı.
n0 : Rotorun ideal devir
Rotorun devir sayısı.
n:
Ez: Rotor devresine
dışarıdan
tatbik
edilen EMK.
indirgenmiş
ML: Motor miline
17.
yük
momenti.
MLA: iş makinasının yük momenti.
nA: iş makinası milinin devir sayısı.
nM: Motorun devir
rıg:
sayısı.
Motor ile iş makinası arasındaki
verim.
ü:
18.
ML :MLA .. ..
1
... - - - - -
Çevirme
oranı.
ü1 , 2 , n : Motor ile iş makinası arasındaki
dişli
müteaddit
u1.u2 ... un 1l 91 ·1l 9 2····1lgn
kademeleri çevirme
oranları.
rı 9
1,2,n
:
Motor ile
müteaddit
iş makinası arasırıcl;:0k,i:
dişli
FLA: iş makinasının mukavemet
19.
v:
Doğrusal
. MıAnng nm
F·
30V
F:
hızı.
hareketin
wM: Motor milindeki
20.
kademeleri
açısal hız.
Bir döner hareketin
çevrilmesi halinde
doğrusal
eşdeğer
kuvvetin
değeri.
21.
V
J: m <wM)2
J:
Motor miline
indirgenmiş
atalet
momenti.
m: Motorun meydana
momenti.
244
getirdiği döndünTıe
-
ıı
1
22.
J:
Biyel miline
indirgenmiş
atalet
momenti.
hızı.
v:
Tesisin
M:
Doğrusal
olarak hareket eden
kısmın
kitlesi.
w: Biyel milinin
açısal hızı.
ML: Motor miline indirgenmiş yük
23.
momenti.
FL:
Doğrusal
hareket eden kısmın
mukavemet momenti.
M . F r sin(a+8)
L.
24.
L
2
t .
ü:
Ü.COS ~
GD no
a · 375(a.M 0 -ML)
Motor mili ile biyel mili arasındaki
çevirme nisbeti.
ta:
Motorda yol alma zamanı (s)
GD 2 : Tahrikin eşdeğer savurma momenti.
n0 : Tahrik devir sayısı.
aM 0 : Motor momentinin sabit
değeri.
ML: Sabit yük momenti.
25.
u
no: Ce
no:
Doğru akım şönt
ideal devir
U:
Şebeke
motorunda
başta
sayısı.
gerilimi.
Ce: Motorun EMK sabitesi.
26.
la:
Akımın değeri.
Ra: Endüvi devresi direnci (Q)
27.
ta:
üç fazlı asenkron motorlarda sükunet
durumundan
başlayarak
yol alma
zamanı.
Tm:. Elektromekanik zaman sabiti.
s:
245
Kavramanın
yüzde kayma
değeri.
sk: Motorun devrilme kayması.
akımı.
In: Müsaade olunan kol
28.
Tb: Asenkron motorun frenleme müddeti.
29.
~P:
Motor içinde meydana gelen kayıplar.
P1 ve p2 : Motora verilen· ve motor milinden
alınan
ıı:
Motor verimi.
k:
Yüke
v:
Değişebilen kayıplar.
a:
30.
Q : 0.24 ~p
güçler.
bağlı
olmayan
kayıplar.
v:k kayıplar oranı.
Q: Motorun meydana getirdiği ısı miktan
(k.caı.s- 1 )
~p:
31.
32.
33.
c
Tb: Motor ısınmasının hızı.(ısınmanın
:A
Tb
zaman sabiti)
l'
.o
C:
Motorun ısıl kapasitesi.
A:
Motorun ısı yayma katsayısı.
'tb: Sürekli rejim sıcaklık derecesi:
'tb. A
p.
Motor kayıpları.
/.
V.h
· 102llu llg
P:
Vantilatörlerde motor gücü (kw)
V:
Taşınan hava hacmi (m /s)
h:
Vantilatörün üst basıncı (kg/m 2 )
rıu:
Vantilatör verimi.
rı 9 :
Motor verimi.
246
3
34.
h:
Kısa
devre rotorlu
motorların
müsaade olunan yol verme
miktarı.
Pn: Nominal motor gücü.
~:
Sabite.
ô.AA :Yol alma periyodu
içerisindeki enerji
esnasında motor
kayıpları.
ô.Ae: Frenleme periyodu içerisindeki
enerji
E:
247
kayıpları.
Rölatif çalışma süresi.
DiESEL MOTORLARI
'
.
1.
2
d : .VD (A.H+B.L)
(LOYD}.
şaft çapı
d:
Krank
(inç)
D:
Silindir çapı (inç)
L:
Yatak merkezleri
arasındaki
mesafe
(rnç)
H:
Piston stroku (ihç)
A ve B:
2.
3.F.L
a: 4 S.b
a:
Katsayı.
Şaft
boyunca ve krank pin
doğrultusundaki
krank kolu
kalınlığı
(inç)
F:
Krank pindeki yük (lbs)
b:
Krank
kollarının
eni.
L:
Krank
kollannın
boyu.
S:
Müsaade edilen fiber gerilmesi
(dövme çelik için 75.000 psi)
3.
4.
W. 0,360.W
t. D2.n2.cr
. nmax+nmjp
nort.
2
Wt: Volan
jantın ın ağırlığı
(kg)
W: iş (kg/m)
D:
Volan
çapı
(cm)
n:
Makinanın
devir
cr:
Düzgünsüzlük
sayısı
(rpm)
katsayısı.
nort: Makinenin ortalama devir sayısı.
(d/dk)
nmax: Krank şaft devir sayısı en yüksek
değer
(d/dk)
nmin: Krank şaft devir sayısı en küçük
d eğen (d/dk)
248
r
1
5.
. Wmax-Wmjn
Wort
cr:
Düzgünsüzlük katsayısı.
O".
Wmax• Wmin: Maksimum ve minimum hızlar.
W0 rt: Ortalama açısal hız.
6.
u:
U:
n 9 rı
nmax-nınin
7.
V
8.
V: n.D.n
Hız dalgalanması oranı
ya da sabit
dönme etkeni.
V 00 : Ortalama piston hızı (m/sn)
. 2.L.n
m· 60
V:
Volanın
çevre hızı (m/sn)
D: Volan dış çapı.
9.
. Wp v1-
Fi. g r
cos 0
n:
Volan saniyedeki devir sayısı.
Fi:
Silindir dikey ekseni boyunca yönelen
ve eksenel hareketli kütlelerin birincil
atalet kuvvetleri (kg f)
Wp: Eksenel hareketli bölümlerin
ağırlığı
(kg)
r:
L/2 (krank dairesi yarıçapı) m.
w:
Açısal hız.
0: Krank hareket
10.
w
Fi : ____E_ r v1- A. cos 2 0
g
açısı.
Fi:
Sekunder atalet kuvvetleri.
A.:
r/Lcr krank dairesi yarıçapının
konnektin rod boyuna oranı.
11.
c:%rv1-
C : Devir hareketli kütlelerin atalet kuvveti
(merkezkaç kuvvet)
Wr: Devir hareketli kütlelerin
12.
_fı_
ağırlığı
(kgf)
P:
Yatak yükü (yatak basıncı) (kgf/cm
fı:
Toplam kuvvet (kgf)
d:
Yatak çapı (cm)
L:
Yatak boyu. (cm)
p: d.L
249
2
)
13.
E: Diesel motorlarda
E. Vb+Vc
. Ve
sıkıştırma oranı.
V h: Kurs hacmi.
Ve: Yanma
odası
hacmi.
Vh+ Ve: Toplam silindir hacmi.
14.
nD 2
Vı:4. L.Z
V ı: Toplam kurs hacmi (lt)
nD2 p· t
..
1
4
: ıs on yuzey a anı.
15.
o
.9
lk_
Pmi. O . n.Vı
çapı
D:
Silindir
(mm)
L:
Kurs boyu (mm)
Z:
Silindir adedi.
Pmi: Dört zamanlı motorlar için ortalama
2
indike basınç. (kg/cm )
Ne: Motorun beygir gücü.
n:
16.
17.
18.
19.
p
.
o
lk_
mi. 45 . n.Vt
Motorun azami devri (d/dk)
Pmi: Iki zamanlı motorlar için ortalama
indike basınç. (kg/cm 2)
N· . Pmi·L.A.n.Z
ı.
2. 60.75
Ni: Dört zamanlı motorda indike (iç)
N·. Pmi·L.A.n.Z
ı.
60.75
Ni: iki zamanlı motorda indike (iç) gücü.
ô.v: a. P. V
ô.v: Püskürtme
gücü. (BG)
(BG)
basıncının
enjektörlerde
küçülen hacim
20.
f. Fi.Ni
i· 60.0,5.n
miktarı.
Sıkıştırma
P:
Püskürtme basıncı.
V:
Yakıtın
fi:
Dört stroklu makineler için bir
etkeni.
hacmi.
çevrimde silindir yanma odasına/
/
250
1
sonucu
a:
püskürtülen
ı
200 Bar olduğu
sıkıştırma
yakıt miktarı
(gr)
/
/
/
//
Fi: özgül endike yakıt harcamı
(gr/i hp-saat)
Ni: Makinenin bir silindirinin gücü (ihpsilindir).
21.
. E.Ni
fi · 60.n
Makinenin devir
fi:
Iki stroklu makineler için bir çevrimde
silindir yanma
yakıt miktarı
22.
v·lL
y.
sayısı
n:
odasına
(d/dk)
püskürtülen
(gr)
Vy: Bir çevrimde silindire püskürtülen
Yy
yakıtın hacmi (cm
3
)
yy: Yakıtın özgül ağırlığı. (gr/cm
3
)
ne: Genel ya da overol verim.
Nt,: Fren beygir gücü.
AWc: Fren
F:
işine eşdeğer ısı miktarı.
özgül fren harcamı (kg/b hp-saat)
Q 1 : Alt ısı değeri (k cal/kg)
24.
F . 632.3 Ni Vd.nm.n.60.i . F N ·F N·
h·
01·'Yli
z.a.Lo
· · b· ı· ı
Fh: Diesel
makinalarının
tükettikleri
yakıt
bir saatte
(kg/s)
V d: Strok hacmi ya da piston
(m s)
n:
Devir sayısı (rpm)
i:
Silindir sayısı.
z:
Güç etkeni.
deplasmanı.
Nb: Fren beygir gücü.
Nm: Mekanik yük ya da mekanik
eşdeğer
26.
kayıplara
güç.
Ne: Elektrikli dinamometre ile ölçülen
faydalı
251
güç (BG)
E:
Motor tam yükte iken dinamanun
ürettiği akım.(v)
27.
p· 1OO(no-n1)
·
n1
1:
E'nin amperi.
P:
Hız düşümü.
durumdan tam yük durumuna
getirildiği
azalma
no: Yüksüz
p' : 200(no-n1)
sayısındaki
andaki devir
miktarı)%
rpm
hız.
n1: Tam yükteki
28.
(Makine yüksüz
hız.
P:
Regülasyon yaklaşığı (% rpm)
q:
Duyarlılık.
no+n1
29.
2(n' -n")
q:
n' +n"
1
n: Tam yükün
azaldığı
zamanki devir
(rp m)
n": Tam yükün
30.
Ne:
2n.P.R.n
60.75
arttığında
devir (rpm)
Ne: Prony freni ile ölçülen Fren beygir
gücü
(faydalı
güc) BG
P:
Baskülde okunan yük (kg)
R:
Volan ekseni ile baskül ekseni
arasındaki uzaklık
n:
(m)
Motor devri.
2n: Volandaki moment ile baskül
bağlantısındaki
momentlerin
sadeleştirilmesinden
.~
31.
'Ilm. Ni
32.
. Ne.632
B.Hu
llı.
rı m:
Mekanik verim (%)
rı ı:
Termik verim(%)
kalan değer.
632: 1 BGS'nin K cal olarak ısı eş değeri.
252
B:
Motorun bir saatte harcadığı yakıt
miktarı
(kg)
Hu: Yakıtın yanma ısısı (K cal/kg)
..!:h
33.
rı h:
11h . Pv
Hacimsel verim(%)
Hv: Silindire alınan hava hacmi.
Pv: Pistonun silindirde boşalttığı hacim.
34.
V
T: ~·sh
(NEWTON)
T:
Kuvvet (kgf)
S:
Dokunma yüzeyleri (m
h:
Dokunma yüzeyleri arasındaki aralık
2
)
(m)
V:
Dokunma yüzeylerinin bağıl (rölatif)
hızı
w
(m/sn)
Dinamik viskozite etkeni (mutlak
viskozite)
35.
V .1:!.
e. Yy
(STOKE)
2
Ve: Kinematik viskozite (cm /sn)
3
yy: Yakıtın özgül ağırlığı (gr/cm )
w
36.
1
c .
Lo: 1.9908 ( 0 · 79 +~)
Dinamik viskozite.
1
L: Bir kilogram sıvı yakıtın yakılması için
o
gerekli kuramsal hava miktarı.
(mol/kg)
37.
1
1
L:: Lo .a
~:
Yakıt karakteristiği.
C:
Karbon.
L':
Gerçek hava miktarı.
a:
Fazla hava
253
katsayısı.
a 1: Toplam fazla hava (Yanmaya
katılan
hava, silindirlerin süpürülmesini
içeren hava)
katsayısı.
Lh: Makineye bir saatte verilen toplam
hava miktan (kg/s).
Fh: Bir saatte yakılan
L0 : Kuramsal hava
39.
4C
yakıt
miktan (kg/s)
miktarı.
Uı<r:
Kritik fazla hava
katsayısı.
C:
Yakıtın yapısındaki
akr: 3.0,23.Lo
karbonun
ağırlıksal oranı.
40.
Lsp: Bir fren beygir gücü
başına
bir saatte
tüketilen metreküp türünden hava
miktarı (Özgül hava harcamı)
Lh: Saatteki hava
harcamı.
Nb: Makinenin fren beygir gücü.
41.
Qh : 8100 . C+ 34 000
(h-~)+ 2500 .S
Qh:
(ALMAN MÜH.BiRLiGI)
Yakıtların
c, h, O ve S:
üst
1sı değeri
Ağırlıksal
(k cal/kg)
olarak% karbon,
hidrojen, oksijen ve kükürt
42.
43.
Qh : 8100 c+ 34600 h-2600 (O-s) (MENDELEEV)
Qi : 8100 c+29 000
(h-~)+ 2500 s-600 (9 h+w) (ALMAN MÜH.BIRLIGi)
Qi: Alt
44.
miktarları.
1sı değeri
(K cal/kg)
Qi : 8100 c+30 000 h-2600 (0-s)-600 (9 h+w) (MENDELEEV)
254
GÖLET
1.
2.
Q
g-
~ı:
Q ._çh
c. dı
Ac~b
Q9 : Rezervuara giren su
miktarı.
Oc: Rezervuardan çıkan su miktarı.
t:
Zaman
s:
Depolama
~ı:
Göldeki su seviyesinin düşmesi
ı.tf~2gh-Qg
durumunda geçen süre.
Aa: Seviye
yüzeyi
~h:
değişimi esnasında
hazne su
alanı.
Dip savak üstündeki ortalama hazne
su seviyesi.
ı.ı:
Katsayı.
f:
dip savak kesiti.
Q9 : Taşkın debisi.
3.
~ .
Ac-~b
~ı:
ı . Og~J.l f{2ğh
4.
Q: k. i.A
Göldeki su seviyesinin yükselmesi
durumunda geçen süre.
Q: Gölet temelinden metrutulden
sızma
3
debisi. (m /sn)
k:
Temelin geçirimsiz tabakayakadar
olan kısmında ortalama permeabilite
(m/sn)
i:
Hidrolik
eğim
(Menba ve mansap su
seviyeleri arasındaki farkın geçirimsiz
taban
A:
uzunluğuna oranı.
Sızma akımının vukubulduğu
temel alanı (m
5.
b: h-d
b:
255
2
brüt
)
Çekirdek hendeği taban genişliği (m)
h:
Tabii zeminden itibaren rezervuar su
derinliği.(m)
6.
h
q: K1--, E
L-L.:
hendeği kazı derinliği.
d:
Çekirdek
q:
Menba örtüsü
olmadığı
altındaki sızıntı
(m)
zaman gövde
debisi.
k1: Tabanda geçirimli tabaka uzunluğu
(m)
yüksekliği
h:
Haznede su
(m)
L:
Gerek örtünün ve gerekse gövdenin
geçirimsiz malzemesinin altında
suyun takip
ettiği
yolun
uzunluğu
(m)
L': Örtü uzunluğu (m)
E:
7.
L'. K 1 .h.E-~g{L-L' ~
.
p.q
Geçirimli temel tabakası kalınlığı. (m)
L': Memba örtüsüne verilmesi gerekli
uzunluk (m)
p:
Temel zemini içinde kabul edilen
sızıntı
debisinin gövdenin menba
örtüsüne sahip
olmadığı
zamanki
debiye oran ı.
8.
H
q:kLA H: e-Hr
q':
Bir metre kret uzunluğu için göletten
sızan
256
A· e+Hr
. 2
su debisi.
9.
e: (Hr:o)
. - fi_Q_1
olduğunda
filtre
kalınlığı.
e.-\1~
S:
10.
Doygun bir zeminde kayma direnci
(kg/cm 2 )
CLL: Zeminin likit limitteki kohezyonu.
Kırılma
ö:
(kg/cm
düzlemine dik efektif basınç
2
)
0: Zeminin optimum su
muhtevasındaki
ve proktor kuru birim hacim
ağırlığında olması
sürtünme
halinde içsel
açısı.
Cpl: Zeminin plastik limitteki kohezyonu.
Cr: izafi konsistans (bağıl kıvam)
11.
h
Ic: L:
-l
?e:
(1-n) (y -l)
5
5
Akıcı hale gelen bir malzemenin kritik
ic:
sızma eğimi.
h:
Sızmaya
L:
Sızma
5
y
:
neden olan su yükü (m)
boyu (m)
Dane özgül ağırlığı (gr/cm
e:
Boşlukoranı
n:
Porozite
3
)
T0 : Zeminin ortalama kesme gerilmesi
(kg/m 2 )
H1: Gölet kretinden temel
tabakaya kadar zemin
toplamı
altındaki
sert
yüksekliği
(m)
H2 : Sert tabakaya kadar zemin
kalınlığı
(m)
şevinin
Dolgu
y:
Szeminin birim hacim
257
yatay
izdüşümü
B:
ağırlığı.
(m)
ef : Zeminin laboratuvarda ·ölçülmüş
hakiki içsel sürtünme
13.
Tmax
P.h
açısı.
(JURGENS)
:B
Temeldeki maximum kayma .
Tmax:
gerilmesi.
P: H.y: Maksimum
H:
basınç.
Dolgu eksenindeki maksimum
yükseklik.
14.
Tr: C+cr tg 0
h:
Plastik tabakanın
B:
Dolgu temel
kalınlığı.
genişliği.
Tr: Temel malzemesi
karşılanacak
tarafından
yatay
makasıama
gerilmesi.
c:
15.
qd: 5.7 Cu
Kohezyon
qd: Kohezyonul zeminlere oturan
şerit
temelierin net taşıma gücü.
Cu:
16.
N-15
Nd: 15+-2
Drenajsız
kohezyon.
(TERZAGHi-PECK)
Nd: Su
tablası altında
çok ince kum ve
siltli kumlarda ölçülen (N)
15'den büyükse,
penatrasyon
düzeltilmiş
Nd:Cn.N
standart
sayısı.
N: Arazide ölçülen darbe
17.
değeri
sayısı
(SPT)
(CRAIG)
Nd: SPT deneyinde
düzeltilmiş
darbe
sayısı.
Cn: Düzeltme faktörü.
18.
2
T Yw.V .n
: hi/3
2
T:
Kaplamasız
şevi
258
kanallarda kanal memba
üzerindeki sOrOkierne gerilmesi
(kg/m 2 )
Yw: Suyun birim hacim ağırlığı (kg/m 3)
· v:
h:
Kanal ortalama su derinliği (m)
n:
Pürüzlülük emsali.
Sşev:
19.
Kanal ortalama akım hızı (m/sn)
Kohezyonsuz zeminlerde şev
üzerindeki sürüklenme mukavemeti.
Sı:
Tabandaki sürüklenme mukavemeti
a:
Şev açısı.
0: Malzemenin tabii şev açısı.
(SHiELDS)
Sı:
Karakteristik tane çapı 5 mm'den
büyük olan kohezyonsuz zeminlerde
tabandaki sürükleme mukavemeti
(Sürükleme gerilmesi limiti) kg/m
Ys ve Yw: Tanenin ve suyun özgül
(tlm
3
2
ağırlığı
)
d75 : Malzemenin% 75'nin bu değerden
daha küçük olduğu tane çapı (mm)
21.
zd :
o.034 u~·os . F0 .47
(OS EAN)
Zd: Dalga
yüksekliği
Ur: Rüzgar
F:
22.
23.
Zd : 0.75 + 0.34 {F-0.26\/F
-w- : (~. ~)
f
hızı
(feet)
(s/mil)
Efektif feç (mil)
(STEVEN SON)
Zd: Dalga
yüksekliği
(m)
H:
Dalga
yüksekliği
(m)
g:
Yer çekimi ivmesi.
W: Rüzgar hızı (m/sn)
259
24.
25.
9:
: 0.0026
(~f 47
L:
Feç
h:
Su derinliği (m)
H:
Dalga yüksekliği (m)
r:
v2
r: H +29
Kret seviyesi ile (oturma payı hariç)
göldeki su seviyesi arasındaki düşey
mesafe (hava payı)
V:
26.
1 {L
1
Dalga yayılma hızı (m/sn)
(MALLET-PACOUANT)
H : 2+3 L
27.
3 2
V: 2+3H
28.
W . L
h : 62700 d cos a
2
H:
Dalga yüksekliği (m)
L:
Göl uzunluğu (feç) m.
V:
Dalgaların yayılma hızı
(m/sn)
(ZUiDER)
h:
Göletlerde gölün hakim rüzgarın
etkisiyle su seviyesinin yükseldiği
yükseklik. Rüzgar kabarması (m).
W: Hakim rüzgar hızı (km/s)
L:
Seddeye doğru esen rüzgarın
süpürebildiği
maksimum temiz
mesafe. Efektif feç (km).
d:
Feç boyunca ortalama göl derinliği
(m)
a:
Rüzgar doğrultusu ile sahil çizgisi
(Feç doğrultusu) arasındaki açı.
29.
30.
h : 0.074~W L
tr : O.46 V~.4
4
.
F0 ·28
(STEVENSON)
h:
Rüzgar kabarması (m)
tr:
Dalga periyodu.
Vr: Rüzgar hızı (mil)
31.
A. : 5.12 t~
'A:
Dalga boyu (feet)
32.
U : 8.H.k. cos (3.tga
U:
Dalga
tırmanma yüksekliği
H:
Dalga
yüksekliği
k:
Şev
(m)
(m)
yüzünün geçirgenlik ve prüzlülük
faktörü (k: 1)
p:
Rüzgar istikametinde dik olan dalga
kretinin planda gövde aks ekseni ile
teşkil ettiği açı.
33.
2
0.036tW
Z:
34.
a:
Şev açısı.
Z:
Rüzgar tesiri ile gövde memba
şevindeki
2
p : Ko. H3 --..::lı_(
1)3 . t1
YsCO ga
su
yığılması.
P: Dalga tesirine
karşı şevlerin taş
kaplanmasında
G5 : 2.5
K0 :
alınarak
Şekil
(cm)
emniyet
sayısı.
her bir taşın
ağırlığı
(ton)
faktörü (0.20-0.25)
Ys: Taşın özgül ağırlığı (T/m 3)
35.
a:
Şev açısı.
t:
Tahkimattabaka
n:
Tabakadaki
p:
Her taşın ağırlığı (ton)
kalınlığı
taş sıra
(m)
adedi (en az iki)
kc: Tabaka kat sayısı (kc:1)
36.
~z:
Kurbların dış tarafından,
yarıçapına
bağlı
ve
akımın
olarak olan
kurbun
ortalama
hızına
yığılma.
R 1 ve R2 : Su seviyesine
bağlı
olarak
kurbun iç ve dış yarıçapları. (m)
37.
P :K. R. M
P:
261
Filtre granülemetresinde 100 kg ana
malzerneye eklenecek
bağlayıcı
madde ağırlığı.
K: Ana malzemeye,
bağlayıcı
malzerneye ve istenilen karışımın
plastisite indisine bağlı bir katsayı.
R:
1+Yüzde olarak 40 nolu eleğin
üzerinde kalan bağlayıcı
ağırlığı/Yüzde
altına
olarak 40 nolu eleğin
geçen bağlayıcı ağırlığı.
M: Yüzde olarak 40 nolu elekten geçen
malzeme.
38.
,.?.g
e1. k
e1: Düşey filtre kalınlığı.
q:
Dolgu kretinin bir metre uzunluğu için
dolgudan sızan suyun debisi.
k:
Filtre malzemesinin permeabilite.
katsayısı.·
39.
e2: 2
~
e2: Yatay filtre kalınlığı.
q:
Dolgu kretinin bir metre uzunluğu için
dolgudan ve temelden sızan suyun
debisi.
L2: Filtrenin uzunluğu.
40.
q1 : k(~h1+~h2)
q1: Anizotropik zeminlerde akım ağı
yardımıyla değiştirilmiş
geçen su
kesitten
miktarı.
h1: Bu elemandan geçen suyun yatay
doğrultudaki
yük kaybı.
h2: Aynı suyun düşey doğrultudaki yük
kaybı.
41.
q2 : Kh.Kv (~h1+~h2)
q2: Anizotropik zeminlerde akım ağı
yardımıyla değiştirilmiş
262
normal
ölçekte elemandan geçen
akım.
Kh: Yatay permeabilite.
Kv: Zemin,
geçirgenliği farklı
tabakalardan ibaretse
olan
düşey
permeabilite.
42.
K . K 1 /Ll+K2 /L 2 +K~/L~
h.
L
Kh: Yatay permeabilite.
L:
Ortalama yatay sızma uzunluğu.
Düşey
43.
L
Kv: L1/K1+l2/K2+lafl3
Kv:
44.
q : k'./d 2+h 2 - d
q: 30°<a<180o olan sedde gövdesinden
sızma
45.
ık:
G-1
1+e
ık:
Belli
permeabilite.
debisi.
toprağın pınarlaşmasına
olan minimum hidrolik
sebep
eğim.
G: Spesifik gravite
46.
ı. _k_
·Gs
47.
H
G: ts+ 3)
e:
Boşluk oranı.
1:
Emniyetli hidrolik
eğim.
Gs: Güvenlik
sayısı.
G: Bent kret
genişliği
(m)
H: Bent yüksekliği.
48.
qmax : 1. 70 h312
qmax: Dolu savak kontrol kesitinde
maksimum debi (m 3/sn/m)
h:
49.
3/2
Q: C. L. He
Kontrol kesiti yan duvar
yüksekliği.
3
Q: Dolu savak debisi (m /sn)
C: Debi
L:
katsayısı.
Tesirli kret boyu (m)
He: Kret üstü toplam su yükü (m)
50.
R: (0.20 qV)
R:
Dolusavak
düşey
263
çıkış kanalında
kurbun
yarıçapı
(m)
konkav
51.
1
Tga: (3F)
q:
Kurbun olduğu yerde debi (m 3 /sn/m)
a:
Çıkış kanalı
ekseni ile yan duvar
arasındaki açı.
F:
Enfra
akım
için
çıkış kanalı
girişinde
yapılması
daraltma
istenen
kısmının
ve çıkışındaki FROUDE
sayılarının ortalaması.
52.
L : (2.5
L:
Y.sı. 3) ..[h.V:
+ 1.1 Y.sı.
h + 0.7 (h)
h.V
Dolu savak
düşü
havuzu boyu (m)
0
Va: Kret yükü.
53.
y . (tga-tg0) ~ t
·
2L
· g0
h:
Düşü yüksekliği.
Y:
Enerji
karıcı
düşey
uzunluk.
a:
Şut kanalının düşey
yatayla
0:
havuzda
düşey
kurbta
kurb sonunda
teşkil ettiği açı.
Şut kanalının
yatay
düşey
kurb
başlangıcında teşkil ettiği açı.
~:
Düşey
kurb
başlangıcından
önüne
alınan
göz
noktaya kadar yatay
uzunluk.
L:
Düşey
kurb
başlangıcından
sonuna
kadar yatay uzunluk.
54.
55.
K
2
y : 4h v.COS20 ~ +~ . tg0
L:
y.t
hv:
Düşey
kurb
başlangıcında hız
yüksekliği.
K:
Emniyet
L:
Alttan
0 6
1.48 s- ·;
katsayısı.
kaldırma
kanalında
kuvvetine
teçhiz edilecek filtre
borularının aralıkları.
y:
Yoğunluk.
t:
Beton kalınlığı
264
karşı şut
56.
S:
Çıkış kanalı eğimi
c:
Sızma
(LANE)
katsayısı.
M: Bent etek kazıkiarı mesafesi (m)
G
M: 2+ (h.S)
G:
Bent kret
h:
Be nt etek
genişliği
(m)
kazıığ ından
be nt kret
kotuna kadar olan mesafe (m)
S:
57.
h.d 4
Q:
L.n
0.124 + 1 0.3 (j473"
Memba ya da mansab
şevi.
Q: Ağzında kule bulunmayan dip
3
savakta debi. (m /sn)
H: Memba su seviyesi ile, dip savak
çıkışındaki
ortasındaki
boru
kot
farkı.
(m)
58.
59.
Q : 1. 70 L. h
312
Q : 0.82 A ~2gh
çapı
d:
Dip savak boru
L:
Dip savak boru boyu (m)
n:
Dip savak boru prüzlülüğü.
Q:
3
Kuleli dip savakta debi (m /sn)
L:
Savak
h:
Savak yükü (m)
uzunluğu
Q: Kuleli dip
altında
(m)
savağın
bir kotta
(m)
kret kotunun
giriş deliği
varsa,
orifis şeklindeki bu deliğin debisi.
3
(m /sn)
60.
Hı: hl+hv2
A:
2
Orifisin alanı (m )
h:
Orifisin yükü.
Hı:
Dip savakta akımı sağlayan toplam
yük
kayıpları.
hl: Sistemin kümülatif yük
hv2:
265
Diğer kayıplar.
kayıpları.
61.
62.
o.84 V 2
Ht : (2.85+~) 2 g
v2
hv
:2g
Hı:
Boru çapı tesbitinde kullanılan toplam
yük
hv: lzgara
o
V: A.b
63.
hg : kg. hv
kaybı
(m)
kaybı
(m)
An
A.b: 0.70 : Net ızgara alanı.
hg: Giriş kaybıb.
Kg: Katsayı (Dairesel standart çan ağzı
(0.05-0.07), köşeleri r:0.15 D kadar
yuvartatılmış
(0.25), keskin
köşeli
(0.50)
64.
Lg : (L1+k ) 1.20
2
Lg: Homogen gövdeli ve düşey filtresi
olmayan göletlerde gerekli sızma
uzunluğu
(m).
L1: Bent ekseninin memba tarafından
kalan dip savak borusu boyu.
L2: Bent ekseninin mansap tarafında
kalan dip savak borusu boyu.
65.
Li: Lg-Lm
Li:
ilave sızma uzunluğu (m)
\'
L~: L 1 +~ : Mevcut sızma uzunluğu.
66.
p ._k_
h. PA.2
Ph: Sızdırmazlık perdesi yüksekliği.
PA: Sızdırmazlık perdesi adedi.
67.
e
(1.3 h+ 2Z- 2) cotga+W
L:
Saturasyon hattı altında kalan ilave
boru
hattı uzunluğu.
(m)
h:
Göl memba ve mansab kot farkı (m)
Z:
Gölet hava payı (m)
e:
h/3
a:
Mansab şevinin yatayla yaptığı açı.
W: Bent kret genişliği (m)
266
68.
lg: l.1.20
li:
li: lg-l
69.
70.
v,:~
s
2
n Vk
2
:~
sızma uzunluğu.
lg: Gerekli
ilave sızma uzunluğu.
V k: Konduvi.
3
q:
Debi (m /sn)
A:
Islak kesit alanı (m 2)
T:
Su üst yüzü
S:
Konduvi
genişliği
(m)
eğimi.
A
T: aD
2
4/3.
Vk: q.aB.D R
. yD
4/3
D:
Kunduviçapı.
n:
Prüzlülük katsayısı.
y, a~ ve C: d/D nin fonksiyonu katsayılar.
d:
71.
ho: F hv
Borudaki su derinliği.
ho: Derivasyon
F:
giriş kaybı.
Dairesel, keskin köşeli giriş için
katsayı.
(0.50)
2
72.
73.
74.
1.5 p .
Tmax :-F-
l.
15p
· 2(b+h)Tmax
l : P/2 (b+h) T
hv:
e.~
T:
Tıkaça
F:
Tıkaç-kaya
l:
Tıkaç
boyu.
b:
Tıkaç
eni.
h:
Tıkaç yüksekliği.
gelen yük.
(KEGEl)
l:
267
Tıkaç
boyu.
temas sathı, alanı.
75.
76.
77.
L:
(0.55qP.~)1t2
(FERiTZSCHE)
r
t:3
A:
D
L:
Tıkaç
r:
Tünelyarıçapı.
t:
Kunduvi et
kalınlığı
(m)
r:
Konduvi iç
yarıçapı
(m)
A:
2 (d1+d2)
boyu.
Göet havzası sediment en kesit alanı
(m2)
D: Ölçümler arası mesafe (m)
d1: Birinci noktadaki sediment kalınlığı
(m)
d2: ikinci noktadaki sediment kalınlığı (m)
78.
s vn. .§ıan
Eb
Svn: Sediment verim nisbeti.
Svm: Sediment verim miktarı.
Eb: Brüt erozyon miktarı.
79.
A : R (K . L . S . C P )
A:
Yüzey erozyonundan oluşan toprak
kaybı (ton/yıi/Ha)
80.
Dr : 0.627 . SLP
0
.4°
3
N
SLP: (
1
1
1
--+--+--
~SLP1
~SLP2 ~SLPn
R:
Yağış
K:
Toprak erodobilite faktörü.
L:
Meyil faktörü.
S:
Meyil derecesi faktörü.
C:
Bitki amenajman faktörü.
P:
Toprak muhafaza tedbirleri faktörü.
erozyon indisi.
Dr: Sediment iletim
katsayısı.
SLP: Ana su yolu eğimi.
SLP 1,n: Eşit uzunlukta bölünmüş akarsu
parçalarının eğimi.
N:
Eşit
uzunlukta bölünmüş ana su yolu
sayısı.
268
81.
Y: 11.8 (Q.Qp) 0 ·56 .KCPLS
(MUSLE)
yağışın
Y:
Bireysel
sediment verimi (ton)
Q:
Yüzey akış hacmi (m 3 )
3
QP: Yüzey akış maksimum debisi (m /sn)
KCPLS: Havza faktörleri.
83.
E : f. c . p . k
(GW. MUSGRAVE)
E:
Yüzeysel ya da
satıh
erozyonu
(mm/yıl/dak.)
f:
Toprak erodobilite faktörü
c:
Bitki amenajman faktörü.
p:
Yağış
faktörü.
k:
Meyil
uzunluğu
faktörü.
269
(mm/yıl)
ve meyil derecesi
BAGLAMALAR
1.
l-~
h1 : 0.2 He+0.4 ~
h1: Bağlamada parshall savağı yük
kaybı.
He: Kritik akımda enerji yüksekliği.
Ve: Kritik
2.
2
2
v 1 - V2
h2:kg~
hız.
v:
Q debisi için ana kanaldaki hız.
g:
Yer çekimi ivmesi.
h2: Geçiş kanalında yük kaybı.
v1: Geçiş kanalı sonunda hız.
v2: Geçiş kanalı başında hız.
kg:
3.
2
2
v1- v2
h3:0.2~
4.
Q : 2.88
B(~ h~12 +h. h~12 )
Kayıp katsayısı.
h3: Dönüşlerde kesit değişimi varsa yük
kaybı.
Q:
Su alma prizinde çökeitim havuzu
sonundaki
eşik
yük
kaybını
da içine
alan, eşit civarındaki hız yükü ihmal
edilmiş
ve debi katsayıları (0.65)
alınmış debi. (m 3/sn)
B:
Çökeitim havuzu sonundaki genişlik
(m)
h4: Menba-mansap su seviye farkı (m)
h:
Ana kanal başlangıcında rakortman
ve kapak kayıpları dahil su derinliği.
5.
2
.
V [
2 1-a 2]
h5 . 1.2 2 g (1-f3) +(a)
hs: Kapak yuvaları yük kaybı.
b. h
f3: (b.h+2y h+0.2 e b)
v:
Akım hızı.
b:
Girişteki akım genişliği.
270
6.
h:
Girişteki
su derinliği.
e:
Yuva boyu.
a:
0.63 - 0.37 B
3
h6: Dalgıç perde yük kaybı.
.
Q
2 1
h6. (a. b . Jl) 2g
Q:
Dalgıç
a ve b:
perde altından geçen debi.
Dalgıç
perde
altında
kalan
akım
alanı boyutları.
J-1:
7.
2
2
h . j_ V2- v1
7 . J-12 2g
8.
Q:
9.
10.
h7: Giriş eşiği yük kaybı.
[( 'f ('f]
~Jl.B.2g h+~~
V. Q
o. B(h+p)
Q : Jl.B.h2..J2g(h1-h2)
0.70
-
~~
J.L:
0.75
Q:
Bağlama
üzerinden geçen toplam
debi.
J-1:
Şekle bağlı
savak katsayısı.
B:
Bağlama uzunluğu
h:
Savak yükü.(m)
Vo:
Bağlama yaklaşım hızı.
Vo:
Bağlama yaklaşım hızı
(m)
(m/sn)
Q: Debi.
p:
Bağlama yüksekliği.
Q:
Batmış akımda debi (m /sn)
J-1:
Savak katsayısı (0.95)
3
h1: Savak yükü.
h2: Mansap çıkış yükü.
11.
B : B1-2 (N Kp+ka)He
B:
Etkin kret uzunluğu.
B1: Net kret
uzunluğu
(Toplamuzunluk-toplam ayak
genişliği)
271
N:
Orta ayak sayısı.
Kp: Orta ayaklara ilişkin büzülme faktörü.
ka: Kenar ayaklara ait büzülme faktörü.
He: Toplam su yükü.
12.
h~ 2
-+~
2
.!!ı
h2: 2 +
4
h1·9
h2: Sıçramadaki su yükü.
q:
Kanal debisi.
h1: Sıçramadan evvelki su yükü.
13.
He: Memba su
he: 1.5 de
derinliği.
de: Kritik derinlik.
14.
15.
16.
Q : m.b.He~2g.He
H: P+He+K
Q: GREAGER'e göre debi.
m:
Katsayı
H:
Memba enerji hattı yüksekliği.
K:
v2
2g
Ho: Mansap enerji hattı
Ho: h0 +k2
ho: Mansap su derinliği
k2: Mansap
17.
d:
d: h2-ho
Düşü
hız
yükü.
havuzu derinliği.
h2: Sıçramadan sonraki derinlik.
18.
2
h2 : "\} (2q /gh1)+
(h~/4)-h1/2
q:
Metretul debi.
h1: q/v1 : Sıçramadan önceki derinlik.
v1: Sıçramadan önceki hız : ~
a:
Katsayı
(0.95)
h3: P + He+k+d-h1
19.
13
d : 0.08H; .P 113
k:
Menbada hız yükü.
d:
Düşü
272
havuzu derinliği.
20.
L:
(5.~~ h1
0.06)
(~) 2 - 1)h1
(BACHMETEFF)
L:
Düşü
21.
L: 4.5 h2
(SM ETANA)
22.
L: 5.9 h1
(PiETRONSKi)
23.
L . (hz+h1) (hz-h1)
.
2h1
(MAZMANN)
24.
bı
L . (8-0.05 h ) (h 2-h1)
(WOYCiCKi)
L. 6 ha Va
. ~9 hs
(SAF RAN EZ)
.
uzunluğu.
havuzu
1
25.
27.
h8 :
Sıçramadan
önceki
V8 :
Sıçramadan
önceki su
F:
Düşü
V 1:
Sıçramadan
d2 :
Sıçramadansonraki
t:
Bağlama mansabında
w:
Katsayı
havuzu hava
akım derinliği.
hızı.
payı
evvelki
hız
su
(m)
(m/sn)
derinliği
oyulma (m)
(1 0.35)
ôh: Feyezan
anında
suseviyeleri
farkı
memba mansap
(m)
yüksekliği
h0 : Mansapta su
(m)
0 90 : Mansapta dere tabanını
malzemenin
geçtiği
28.
y.75
J,: 0.0000~~5 D50 .g)
(
(m)
ağırlık
oluşturan
olarak%
mm cinsinden elek
90'ının
çapı.
(SCHOKLiTSCH)
J 5 : Stabil meyil (mecrada tabii
perelenmeye yetecek kadar kaba
materyalin
bulunmaması
hali) m/m
0 50 : Mecra malzemesinin % 50'sinin daha
ince
273
olduğu
tane
çapı
(mm)
g:
Kanal üst genişliği (m)
ed: Dominant debi. (m 3/sn)
29.
(MAYER-PETER-MULLER)
~: Toplam sarfiyatın sürüntü taşımasını
temin eden sarfiyata oranı.
ns: Mecranın pürüzlülük katsayısı.
D90 : Mecra malzemesinin % 90'ının daha
ince olduğu tane çapı (mm)
Dm: Mecra malzemesinin efektif çapı
(mm)
hmax: Dominant debi halinde maksimum
su
30.
A:
derinliği
(m)
Oyulmadan önceki ve sonraki talveg
arasındaki alan (m2)
V:
Oyulma miktarı (m 3)
G: Domimant debideki su sathı genişliği
(m)
31.
D: Oyulmanın başlangıç noktasında
(tesis yerinde) oyulma derinliği (m)
~s:
Tabii meyil ile muvazene meyli
arasındaki
32.
33.
fark (m/m)
L: · Oyulmaya maruz mecra tulü (m)
s: yhJ
S:
Sürükleme gücü (kg/m2)
y:
Suyun özgül ağırlığı (kg/m 3)
h:
Ortalama su yüksekliği (m)
J:
Enerji hattı meyli.
274
34.
D:
10~ d_ d
D:
Mecrada tabii perelenmeye yetecek
kadar kaba materyalin bulunması
halinde
d:
düşey
oyulma
Tabii perelenme
miktarı
kalınlığı
(m)
(m)
P: Mecradaki perelenme materyalinin
oranı(%)
35.
M: t+0.50
M:
36.
Lz : (1.8±20) (t+h 0 )
Lz: Anroşman (oyuntu) uzunluğu.
37.
L1 : (0.50±0.1 O) (t+ho)
L1: Mansap parafuy ile oyuntu orta
Bağlamada
mansap parafuy
noktası arasındaki
38.
t
M:2
39.
_2_ : 0.47 (_L)1.8
Hmax
40.
L: C.H
M:
derinliği.
mesafe.
Anroşman kalınlığı.
Hmax: Feyezan debisinde oluşan savak
Hmax
yükü (Creager profili)
(BLiGH)
hattı sızma uzunluğu.
1:
Akma
C:
Sızma oranı katsayısı
(4-18)
H: · Menba-mansap su seviyeleri
arasındaki
41.
. L1h
ı:b
i:
Akım ağı
en büyük yükseklik
dikdörtgeninde
farkı.
akımın
eğimi.
L1h: Iki eşpotansiyel çizgi arasındaki yük
kaybı.
b:
Iki eşpotansiyel çizgi arasındaki
uzaklık.
42.
L1h:
nh
h:
n:
Toplam yük
Eşpotansiyel
sayısı.
275
kaybı.
çizgilerin toplam
aralık
43.
q:
w: m. ilq
Birim
genişlikte bağlama
tabanındansızan
akım
m: Toplam
su miktarı.
çizgisi.
ilq: iki akım çizgisi arasından sızan su
miktarı.
44.
m
q: k.hr;-
q:
Akım alanları
kare
şeklinde
iken birim
genişlikten bağlama tabanından
sızan
k:
su.
akım
m: Toplam
45.
çizgisi
sayısı.
hw: Membada piozometre
hw: Z-N. ilh
f
46.
katsayısı.
Permeabilite
t
Z:
Derinlik
N:
Basınç aralığı sayısı.
yüksekliği.
Pw: Suyun kaldırma basıncı.
Pw: hw·Yw
Yw: Suyun birim ağırlığı.
47.
1
F : 2 k w (B1+B2)
of
F:
Deprem kuvveti.
k:
Deprem
w:
Bağlama
katsayısı.
gövdesi birim ağırlığı.
B1: Bağlama gövdesi üst genişliği.
B2: Bağlama gövdesi alt genişliği.
48.
1
2
Pe: 2 (w1-Wo) A0 .He
Of:
Bağlama yüksekliği.
Pe:
Bağlama
gövdesinde toprak itkisi.
w1: Birikinti kurnun birim
Wo: Suyun birim
Ao: Toprak
1
U1: 2Wo. B2.h1
U1:
yüksekliği.
Membadayukarı kaldırma basıncı.
h1: Memba su
276
ağırlığı.
basınç katsayısı.
He: Birikinti kum
49.
ağırlığı.
derinliği.
50.
U2: Mansap tarafının
1
u2: 2Wo.B2.h2
basıncı.
h2: Mansap su
51.
yukarı kaldırma
M: 0.6C~
derinliği.
(BLiGH)
M:
Bağlama
C:
Katsayı.
uzunluğu.
mansap radye
01: Mansap radyesiniiı son ucundan
ölçülen
52.
4
Ta:
3.
bağlama yüksekliği.
Ta: Mansap radyesi
~h-ht
y-1
noktasındaki
~h:
uzunluğunun
radye
kalınlığı.
Menba-mansap su seviyeleri
ht: Seçilen noktadaki yük
53.
~~
ht: (s )s
y:
Radyenin özgül
s:
Toplam
o.e c-ID, (1.12
#,
-1)
kaybı.
sızma uzunluğu.
1
L:
farkı.
ağırlığı.
s: Seçilen noktaya ait
54.
orta
sızma uzunluğu.
(BLiGH)
L:
Mansap
yatağındaki anroşman
uzunluğu.
01: Mansap radyesi son ucundan
bağlama
gövdesi tepe
kadar olan
noktasına
uzaklık.
Db: Kurak mevsimlerde mansap
tarafındaki
su
gövdesi tepe
55.
L: C. ~D1.q
q:
Metretul debi.
C:
Katsayı
L:
Hareketli
uzunluğu.
277
seviyesinden.bağlama
noktasına
olan
uzaklık.
bağlamalarda anroşman
56.
B~
s·
Bs: Küçük debili akarsularda çakıl geçidi
0.6 H
genişliği.
QP: Prize alınan debi.
H:
Çakıl
geçidinin priz önüne isabet
eden kısmındaki su yüksekliği.
Ve: Çakıl geçidinde istenen akış hızı.
Cs: Kum ve çakılın şekline bağlı katsayı
(3.2-4.5)
d:
Maksimum dane büyüklüğü.
58.
Q: Dolu gövdeli bağlamalarda çakıl
geçitlerde dalgıç perdesiz halde debi
3
(m /sn)
C:
Debi
katsayısı
(0.90-0.95)
(RUHLMAN) (0.696-1.000)
(FOURREY)
Le: Etkili çakıl geçidi genişliği.
h:
Memba-mansap su seviyeleri farkı.
ha: Yaklaşım hızı yükü: v;12g
59.
Q: C.A~2g h
Va:
Yaklaşım hızı.
H:
Mansap su derinliği.
Q:
Dalgıç perdeli debi (m /sn)
3
C: 0.70-0.65
60.
n2.g 1o19
Ic :
219
qc
Jc:
Çakıl
n:
Prüzlülük
g:
Yer çekimi ivmesi.
geçidi kritik meyli.
katsayısı.
qc: Metretut debi.
278
61.
62.
(-2r
he: Çakıl geçidi girişindeki kritik su
h . .9s_
c·
2
A1 : A+l1.J1+l2.J2
derinliği.
A1: Trol bent gövdesi kanal taban kotu.
A:
Tahliye kanalı sonundaki kot.
L1: Tahliye kanalı uzunluğu.
L2: Bent gövdesi kanalı uzunluğu.
L2: Bent gövdesi kanalı uzunluğu.
J1: Tahliye kanalı meyli.
J2: Bent gövdesi kanal meyli.
63.
M : A 1+a+to+l3.tga
M: Bent gövdesi kret üst kotu.
a:
Gövde kanalı su yüksekliği.
to:
Kanal hava
payı.
L3: Trol bent memba kenanndan bent
kanalı
gövdesi
mansap ucuna
mesafe.
64.
V:a.V1
a:
Bent gövde meyli.
V:
Kronman kanalında su hızı.
V1: Bir metre su yüksekliği için suhızı.
65.
L: 2.561--lh:
/..m ho
katsayısı.
a:
Düzeltme
L:
lzgara uzunluğu
q:
Metretul debi.
Am: Yük kaybı
ho: lzgara düzlemine dik su yüksekliği.
66.
Q:
~ ~ . c . B . L ~2g ho
Q: lzgaradan geçen su miktarı.
~:
lzgaranın akımı büzme ya da biçim
katsayısı
c:
279
lzgara
(0.62-0.90)
katsayısı.
B:
lzgara
genişliği.
L:
lzgara
uzunluğu.
ho: lzgara kesitinin
başlangıcındaki
su
yüksekliği.
67.
Am : j3(s/b)
413
.
(~~)sin e
(KiRSCHMER)
Am: lzgarada yük
j3:
s:
Şekil
kaybı.
faktörü (0.76-2.42)
lzgara
çubuğunun akıntıya
istikametteki en büyük
b:
lzgara
dik
kalınlığı.
çubukları arasındaki
en küçük
mesafe.
V:
e:
Yaklaşım hızı.
lzgara çubuklarının yataylayaptığı
açı.
68.
69.
70.
V 2-v2 1
Am :29.0.7
Am : (1/2 g)
(c~Pf
Mo : 0.66 ('Jff0.16 (~)0.13
(CHAIN BELT COMPANY)
çubukları arasındaki hız.
V:
lzgara
v:
lzgaranın
memba
tarafındaki hızı.
Am: ince ızgara ve eleklerde yük kaybı.
Q:
lzgaradan geçen debi.
c:
Debi
A:
Suyla dolmuş etkili alan.
katsayısı
M0 : Süzülme
w:
(0.60)
katsayısı.
ela
ho: lzgara düzlemine dik su
a:
71.
Mm: 1.22 Mo
lzgara demirleri eksen
yüksekliği.
aralığı.
Mm: Düzelme katsayısı ile çarpılmış M0 :
280
J.i
~
72.
T . 4.75 Ho.2 o.s7
t. d~32 .
.q
(SCHOKLiTSCH)
T1: Serbest düşümlü bir akımda oyulma
su
derinliği.
(m)
dm: Taban malzemesi tesirli dane çapı
(mm)
73.
H:
Düşüm yüksekliği
q:
Birim tul debi (m /sn)
(m)
3
La: Her tip düşüm yatağı sonundaki
anroşman uzunluğu.
Ho: Suyun enerji yüksekliği.
h2 : Sıçrama sonundaki su yüksekliği.
V 2 : h2 'nin hizasında ortalama hız.
281
SÜRÜNTÜ MADDELERİ
1.
So : 0.076 (Ys-y)d
(SCHOKLiTSCH)
So: Sürüntü maddesi üzerindeki danenin
harekete geçmeye
başlayacağı
gerilme.
2.
Ko: a2(Ys-y)a1-d
3
Ys:
Danenin özgül
y:
Suyun özgül
d:
Dane
ağırlığı.
ağırlığı.
çapı.
(SHIELDS)
Ko:
Eşit
daneli bir sürüntü maddesi
üzerinde d
çapındaki
bir danenin
sürüklenmesi için gerekli kuvvet.
a1: Sürtünme
a2:
3.
4.
w. (i
Y.d
Q)1/2
·3· y .gcd
V:
J3. ho.ss
Eşit
katsayısı.
daneli zeminde
boşluk oranı.
W: Akarsuda danenin çökelme
cd:
Parçacığın
biçim faktörü.
D:
Parçacığın
ortalama
hızı.
çapı.
(KENNEDY)
V:
Bir kanalda sürüntü maddelerinin
çökeimamesi için kabul edilecek
minimum
(3:
5.
C V .
d Cs
s s· -Es d y
hız.
Katsayı
C s: Ortalama
askı
maddeleri
konsantrasyonu.
282
Vs: Askı maddeleri ortalamaçökme hızı.
Es: Askı maddeleri karışma katsayısı.
y:
Su içindeki bir noktanın tabana
uzaklığı.
6.
V 1 ~(1 L .1..:
Vm: + k.Vm
+ n o)
(PRANDTL-VON KARMAN)
Vm: Kesitteki ortalama hız.
7.
Vs :
(~) (-'./ 1+150d2 -1 )
derinliği.
D:
Su
y:
Herhangi bir derinlik.
k:
Karman sabiti.
Vs: 0.15-1.5 mm çaplı kum taneleri için
çökelme
d:
8.
Vs: 140VCJ
Dane çapı.
Vs: 1.5 mm'den büyük kum taneleri için
çökelme
9.
Vı: E-../2d
hızı.
hızı.
(STRENBERG)
V ı: Daneler harekete geçtiğinde
tabandaki
10.
V ort : 22.9 dm 4/~
(Ys-1)
hız.
E:
4.43
d:
Dane
Verı:
Danenin harekete geçmesi için
çapı
ortalama
(m)
hız
(cm/sn)
dm: Ortalama dane çapı.
11.
Os: qs.B
Os: Sürüntü maddesi hareketi için
tasavvur edilen debi. (lt/sn)
12.
T: y. Rs.J
T:
283
Beher metre yatak genişliğine isabet
eden sOrOkierne kuvveti (SOrOkleme
gerilmesi)
Rs: SOrOnto maddesi hareketi için
tasavvur edilen debi (lt/sn)
13.
J:
Akarsuyun meyli.
y:
Suyun özgül ağırlığı.
2
h1/3 J3/2
J
.9.
Ys · n.
· e
.!!W:
Q : 0.000019
. (1-J )
314
dm
(BUREAU OF RECLAMATION)
e
g:
Soronto maddesi.
Q: Debi
Ys:
Süroriftımaddesi özgül ağırlığı.
n:
POrOziOIOk.
h:
Su derinliği.
Je: Enerji çizgisi eğimi.
dm: Ortalama dane çapı.
14.
qs : 8 (.9.) 0 ·5 (-s ) (y.D.J-0.047 (ys-y)dm) 1·5 (PETER-MEYER)
.y
'Ys-y
q5 : Birim
genişlikten
geçen sürOnto
maddesi debisi.
Ys:
Danelerin özgül ağırlığı.
y:
Suyun özgül ağırlığı.
dm: Ortalama dane
çapı.
D:
Hidrolik yarı çap.
J:
Meyil
284
L
(DU BOYS)
q5 : Sürüntü madde debisi.
\jf:
Boyutlu bir parametre.
T:
Akımın
ortaya çıkardığı kayma
gerilmesi.
Tk: Kritik kayma gerilmesi.
(SCHOKLITSCH)
Stm 3ss: Vahşi derelerde yıllık sürüntü
maddesi toplamı (m
a:
Katsayı
3
)
(1600-4500)
Ohss: Yıllık geçen su miktarı (m
E:
17.
v:c~.d
Miyahi havza alanı (km
2
3
)
)
(CHEZY)
V:
Bir sürüntü maddesi taneciğni
taşıyacak
C:
Mecra
olan suyun hızı.
katsayısı.
Ys: Danenin özgül
ağırlığı.
y:
Suyun özgül ağırlığı.
d:
Danenin
k:
Pürüzlülük
285
çapı.
katsayısı.
YOL
······i........... L .........ı
1.
.
. . . . +-d
L ............!·-··..
h
L:
Yol platform
yarı genişliği.
Ld 1 ve Ld 2 : Ince tesviye yüzeyleri alçak
tarafta ve yüksek tarafta
yarı boyları.
Ld '1: Deversiz yolda ince tesviye yüzeyi
Ld
1
..........-f--.....
Ld
yarı
2
boyu.
....,.........
h:
üst yapı kalınlığı.
m ş
r;-:
v•
•
evegımı.
d: Dever
0.02: Bombe
. . . . . . . . ..
ı
2.
!
!
b
Mira
ı
·······i································"'''''"''''''''"'''"''"''''''''"'"''''''"'''''''''''''''''''''''"'''''''''''''''
..................................................................................................................................................~ ............
1
i
i
!
!
ıj
D
i!
!
1
!
i
ı
~o
''''""i'''''"'..
l
. . . . ı. . . . . . i
i
t·································
1
....+..................................................................................................... Xf...........................................................................................................................ı
(Dolgu kesitlerinde
D-Ş 0
:
1-b-Mo
şev kazığı çakılması bağıntıları)
M0 : Eksende mira okuma.
b:
286
Bombe
miktarı.
.....
Ş 0 : Şev kazığı noktasındaki
mira
okumas ı.
D:
Şev kazığı
ile banket ucu
arasındaki
kot farkı.
3.
x1 :
Şev kazığının
1:
Eksendeki dolma
C:
Hesaplanmış değer.
eksene
uzaklığı.
miktarı.
Mira
Mira
;
....... .........
ı
1
-·····t······'"
(Yarma kesitlerinde
şev kazığı çakılması bağıntıları)
y:
Eksende yarma
miktarı.
Ly 1: Zemin ince tesviye yüzeyi
x:
_fKf_
4.
X:
A. 415-\J-T
Şev kazığının
eksene
yarı
boyu.
uzaklığı.
(STEFAN-BERGGSON)
x:
Buzlanma bölgesi
derinliği
287
(cm)
kalınlığı.
Don
e
L: 80. 100. p
K:
F:
Termik iletkenlik (cal/cm/sn/co)
Don süresince yol yüzeyinin günlük
ısılarının ortalaması.
ortalama
Don
endisi.
L:
Saklı
hacimsel
sıcaklık.
(Birim hacim
zeminden don nedeni ile
sıcaklık) cal/cm
3
açığa çıkan
)
yoğunluk.
p:
Kuru
e:
Zeminin su
A.:
L.
c
ı .
a : To ve ll : ITo parametre en ne
bağlı
bir
muhtevası.
katsayı.
T 1: Yol yüzeyinin
yıllık
ortalama
ısısı.
T 0 : Yol yüzeyinin don süresince ortalama
ısısı.
C:
5.
Don bölgesinin hacimsel
ağırlığı.
P : 5.03-1.91 log (ı+sv)-0,01 "'.}C+P- 1.38RD2
P:
Esnek yollarda hizmet kalitesi
endeksi.
sv:
Taşıtların
tekerleklerinin
geçtiği
eksen
boyunca ölçülebilen boy kesit
eğimlerinin değişimi.
C: Yol yüzeyindeki
alanın,
çatlakların bulunduğu
genel yol yüzeyine
oranının
binde biri.
P:
Tamir edilmiş yol
yüzeyine
alanının
oranının
bütün yol
binde biri.
RD 2 : Taşıtların geçtiği tekerlek izi
boyunca, izierin ortalama
derinliklerinin karesi.
288
6.
5.41-1.80 log (1+sv)- 0.09.VC+P: P
P:
Rijid yollarda hizmet kalitesi endeksi.
C: Yolun bin ayak karelik yüzeyindeki
soyulma ve pullanmış çatlaklann,
ayak olarak
uzunlukları toplamı.
P1: Esnek yollarda hizmet kalitesi
7.
indisinin trafikle ilişkisi.
P2 : Rijid yollarda hizmet kalitesi indisinin
trafikle
ilişkisi.
w: Öngörülen dingil geçiş sayısı.
p ve
~:
Dingil yükü ve yol
yapısı
ile ilgili
parametreler.
8.
. 100+150ff
e
9.
e:
i+5
A 1 : P (1+r) 1
Esnek yollarda (C.B.R) Metodunda
kaplama temel toplam
P:
Tekerlek yükü (ton)
i:
C.B.R.
kalınlığı
katsayısı(taşıma oranı)
A1: Esnek yollarda son trafik
(t)
yıl
(cm)
sayımından
sonraki günlük ortalama
taşıt
sayısı.
r:
Trafiğin yıllık artış oranı
P:
Son trafik
ortalama
10.
V:
sayımındaki
(%)
günlük
taşıt sayısı.
Yüzeysel kaplamada agrega
(ltlm
2
miktarı
)
. d+D
A. 2 .
11.
L: a+bv
L:
Metre kareye gelen
bağlayıcı miktarı.
a ve b: Kaplanacak tabakanın yüzey
durumuna ve agrega verilerine
katsayılar.
289
bağlı
12.
Gk: 100 gr agrega
özgül
Wi:
Karışım
Karışım
özgül
13.
14.
Vv:
Vma: 100- PaG~mb
ortalama
ağırlığı.
gruplarının
içindeki agrega
ağırlıkça
gi:
karışımının
yüzdeleri.
gruplannın
içindeki agrega
ağırlıkları.
Sıkıştırılmış
boşluğu.
agregada hava
Gmm:
Karışımın
teorik özgül
ağırlığı.
Gmb:
Karışımın
hacim özgül
ağırlığı.
Vma: Kuru agrega taneleri
boşluk
Pa:
arasındaki
yüzdesi.
Karışımın ağırlıkça
bağlayıcı
agrega yüzdesi+
yüzdesi.
Ga: Kaplama karışımındaki agreganın ·
ortalama hacim özgül
15.
ağırlığı.
S: 0.17 G+0.33 g +2.30 S1+12 S2 +135 f
S:
Bir
karışırndaki
danelerin özgül yüzeyi
2
(m /kg)
G: 1O mm'den büyük daneli
toplamagrega
ağırlığına
elemanların
göre
yüzdesi.
g:
5-10 mm
arasındaki
elemanların,
daneli
ağırlığına
toplamagrega
göre yüzdesi.
S1 : 0.3-5 mm
arasındaki
elemanların
daneli
toplamagrega
ağırlığına
göre yüzdesi.
S2 : 0.08-0.3 mm
elemanların
daneli
toplamagrega
göre yüzdesi.
290
arasındaki
ağırlığına
f:
Filler, yani 0.08 mm'den ufak daneli
elemanların,
toplamagrega ağırlığına
göre yüzdesi.
16.
P:
P:k~
Kuru
agreganın ağırlığının
k:
yüzdesi
bağlayıcı miktarı.
olarak
Zenginlik modülü. (Çok trafikli yollar
için 3.75, Az trafikli yollar için 4.00)
17.
S: 5.791 . C.
~
(TALBOT)
S:
Menfez en kesit alanı (m2)
A:
2
Havza alanı (km )
C:
Topografyaya
bağlı katsayı.
(çok düz
0.2, Hafif dalgalı 0,6, Dağlık 0.9, Düz
0.3,
18.
. V(Y+d)1t2
Ls· 11.04
dalgalı
Ls: Bordür
0.5, Tepelik 0.7)
oluğundaki suların ızgaralı
bacayı aşmaması
için
verilmesi gereken
ızgara
ızgaraya
boyu (cm)
V:
Oluktaki akımın ortalama hızı (cm/sn)
Y:
Oluktaki bordür kenan su derinliği
(cm)
d:
19.
20.
~ : 0.01655 H312
~ : 0.02963 H 112
lzgara
kalınlığı
Q: H<12 cm
(cm)
şartında ızgaralı bacaların
ağzının aldığı
su (lt/sn)
p:
lzgara çevre boyu (cm)
H:
lzgara üzerindeki su yükü (cm)
A:
2
Islak alan yüzeyi (cm )
(H>42 cm)
21.
Cl !±Q
Qbk : 3600 ( 2 )f
Qbk: Refüj
oluğundaki ızgaralı
su alma kapasitesi.
291
bacalarda
22.
abk :
C 1 I+L
36oo (T)f
genişliği.
r:
Refüj
p:
Platform genişliği.
f:
Sacalar arası mesafe.
Q"bk : Bordür oluğundaki ızgaralı bacalarda
su alma kapasitesi.
1 ve L: Bordür
23.
1
1
Ne: 75 · 120 · R.T.L.C.N
Ne: Dört
altı bacası ebatları
zamanlı
bir termik motorun
efektif gücü. (BB)
R:
Motorun mekanik verimi.
T:
Teorik devreye nazaran dolma
L:
Kullanılan yakıtın
oranı.
kaleritik değeri
(yükseklikte azalan)
24.
F:fMa-Q P1
c:
Silindir hacmi.
N:
Motorun dakikadaki devir sayısı.
F:
Moordan tekerlek
aracı
ile yola geçen
çekme kuvveti.
M: Ana mildeki moment.
p:
Motordan tekerleğe geçiş verimi.
d:
Motor devir sayısının tekerleklere
geçme-azaltma
katsayısı.
QP 1: Frenlenebilen tekerleklerin taşıdığı
ağırlık.
25.
2
Dh: k.S.V
Dh: Kütleye karşı koyan hava direnci.
V:
Hava içinde hareket eden bir kütlenin,
havaya nazaran izafi hızı. (km/s)
S:
Harekete yönüne dik izdüşüm
üzerindeki
292
alanı.
k:
0.005 Cx: incelik katsayısı.
Cx: Kamyonda 0.9, otomobilde 0.2-0.5.
26.
27.
28.
29.
30.
2
V
1
d: 100 (1±2.5 i)
d:
En küçük fren mesafesi.
v:
Hız
i:
Yolun eğimi(+ rampa,- iniş)
d:
Emniyetli minimum ara mesafe.
V:
Hız
v2
d: 100
d:
Aynı hızla gittikleri kabul edilen iki
t. 7.2 V
. 100
t:
E . 2V1(0.2 V1+8)
.
VcV2
E:
d : 8+0.3
v + o.oo65 V2
taşıtın
durma mesafeleri.
Aynı hızla
taşıtın
gittikleri kabul edilen iki
durma zamanları.
iki şeritli bir yolda öndeki taşıtı
emniyetle geçme mesafesi (m)
V1: Geçen taşıtın hızı (km/s)
V2: Geçilen taşıtın hızı (km/s)
31.
e . __g__Q_
. V1-V2.
V1+V3
V3
e:
iki şeritli bir yolda, karşı yönden bir
taşıt
gelmesi halinde öndeki taşıtı
sollayarak geçme
zamanı.
V3: Karşıdan gelen taşıtın hızı.
32.
E: d1 d2 d3
E:
iki şeritli bir yolda emniyeti i geçme
mesafesi.
d1: Intikal süresince katedilen mesafe (m)
d2: Geçme esnasında geçen arabanın
katettiği
mesafe.
d3: Geçme manevrası sırasında karşıdan
gelen arabanın katettiği mesafe.
33.
d1
V-m
:12
V-m: Geçilen taşıtın hızı. (km/s)
293
34.
35.
36.
Seyir esnasında taşıtlar arasında.
V-m
d2 : 2S + 3Jf . t
S:
d.JL~
3 · 3.6 ·
a
t~G
-a-: eçme mu.. ddf
e
:
bulunması
P v2 .
A: g(R-ı)
gereken mesafe.
ı.
hızına
a:
V
A:
Taşıta
tekabül eden ivme.
bir kurpta ağırlık merkezinde
etki yapan yanal kuvvet.
37.
38.
39.
40.
41.
d:
Ld:
0.00443 v2
R
0.0354 v
R
3
L. H.100
.
g
Taşıtın ağırlığı.
R:
Kurp
i:
Enine
d:
Deverin
v:
Hız
R:
Kurp
yarıçapı.
eğim.
değeri
(%)
(km/s)
yarı çapı
(m)
Ld : Deverin tedricen
verileceği
rakordman
boyu (m)
v2
Rmin : 130 (0.16+i)
2 1
d : o.oo3 vb (R-
p:
1
)+0.0125
5000
Rmin: En küçük viraj
yarı çapı.
i:
Yolun deveri.
Eğim(%)
d:
Hız yollarında
dever.
Vb: Temel
L:
hız.
Verilen eğimle A-B arasındaki gerekli
mesafe.
H: Yapılacak bir yamaç yolunun en
yüksek (A) ve en alçak noktası (B)
arasındaki
42.
T
L :w.R
kot farkı.
eğim değeri
g:
Yol maksimum
L:
Bitümlü kaplamada Distribütör
tankının
kadar
T:
294
(%)
içindeki malzeme ile ne
iş yapılacağı
(m).
Püstürtüleçek malzeme miktarı. (lt)
--genişliği
(m)
w:
Püskürtme
R:
Metrekareye püskürtülecek bitümlü
malzeme miktarı (lt/m
p
43.
2
)
V:
Distribütör hızı (m/dk)
p:
Asfalt pompası basma miktan (lt/dk)
w:
Püskürtme borusu (cm)
v:R.w
44.
H. S 2(n+6)V
.
45.
+ 100
n
İ0 :3+2
H: Trafik levhası harf yüksekliği. (cm)
genişliği
S:
Platform
n:
Mesajdaki isim
V:
Proje
İo:
Trafek
hızı
295
sayısı.
(km/s)
levhasındaki mesajın
okunabilme
n:
(m)
zamanı
Mesajı teşkil
(sn)
eden kelime
sayısı.
KAZI-DOLGU İŞLERi
1.
V 9 : Va (1+e9 )
Vg:
Kazılan
bir zeminden
oluşmuş
V o:
Zemininkazılmadan
Vk: Va (1+ek)
V k: V 9 'nin
toprakla
önceki hacmi.
katsayısı.
eg: Geçici kabarma
2.
çıkan
dolgu hacmi.
oluşturulmasıyla oluşan
hacim.
3.
T:
V 9-Vk
Vg
ek:
Kalıcı
T:
Çökme yüzdesi.
kabarma
katsayısı.
e9-ek
T: 1+e
9
4.
eg: Geçici kabarma
e . V 9 -V9
g. Vo
ek:
ek:
Kalıcı
kabarma
katsayısı.
katsayısı.
Vk-Vn
Va
5.
--t---·------·---------------··--···-B----·--·--------------····--------+··
tl . (8+2L,h
h·
(8+2L+1 )h(1-T)
(1-T) (8+2L+1)
Sp: ilk kesit alanı.
Sk: Çökmeden sonraki kesit alanı.
1:
Genişlik fazlası.
296
J.,.·:.•!·. •
E
i
T:
Çökme yüzdesi
h:
Dolgunun son durumundaki
yükseklik.
L\h: Bir dolgu kütlesinin yükseklik fazlası.
B:
Dolgu kesitinin taban genişliği.
2L: Tesviye yüzeyi
y9 : Zeminin
. ....::&...
6.
y9
•
1+6g
kabarmış
durumdaki
yoğunluğu.
doğal
Yo: Zeminin
e9 :
7.
genişliği.
durumdaki yoğunluğu.
Zeminin kabarma
katsayısı.
(ŞEV kazığı bağıntısı)
X
L
n±
(M-Mo) : n+ h ±b
x:
Şev kazığının
eksene olan
uzaklığı.
1/n: Şev eğimi.
M: Şev kazığındaki mira okuması.
Mo: Eksende mira okuması.
L:
Kazıda
yarı
zemin tesviye yüzeyi
genişliği,
dolguda dolgu üst yüzeyi
yarı genişliği.
h:
Yarma ya da dolgu yüksekliği.
b:
Bombe
miktarı.(+) işaretler:
enkesitleri. (-)
enkesitleri.
8.
.. . +b~··l·······
·····+··
b···+····
;------_.;--ı...
297
işaretler
Yarma
dolgu
S: _1 [(nz+b)
2n 1 ±mn
2
m: Arazi
. J_ (nz'-b') 2
s 1 . 2n.
Dörtgen enkesit alanı (cebrik)
S:
b2]+ 9
1±mn
eğimi.
hendeği alanı.
g:
Yarma
1/n:
Şev eğimi.
8 1: üçgen'en kesit alanı (cebrik)
9.
1
.
2 (h1.l1+h2(l1+l2)+... +hn.Ln-1): S
1
2 (l1(h1+h2)+l2(h2+h3) + ... +Ln(hn+hn+1)
):S1
S ya da S1: Kazı kesit alanı.
h1-hn: Kesiti oluşturan kırık noktaların
yükseklikleri.
L1-Ln-1: Kesitler arası ortalama mesafe.
10.
y
S:
Cross yöntemi ile n köşeli bir alan
hesabı.
x3
1
x2
x3
X
Xı
x4
298
11
Ys
(-)Xs
S:
Cross yöntemi ile alan.
Y1-Ye: Yatay
x1-x6 :
uzaklıklar.
Kırıknoktalarının
yükseklikleri.
12.
S
V 1 .. S 1.h2 + l1+lz
2 . 2
...
+ Sn-1 .
L0-2+Lo-1 S k::_ı
2
+ n· 2
V ya da V 1: Toplam
kazı
hacmi.
S1,S2 , Sn: 1, 2 ve n'inci kesitteki alanlar.
Lcln- 1 : Kesitler arası ortalama mesafe.
13.
'
d
3600
Dt : 1+8g . - t - . K
Dt: Bir
kaşıklı
ekskavatörün saatlik verimi
(m3)
d:
Nominal kaşık kapasitesi (m 3 )
t:
Devir süresi (sn)
89 : Zeminin geçici kabarma yüzdesi.
K:
Verimi etkileyen etmenleri hesaba
katan
299
katsayı.
14.
15.
L:
d
a.1
Nb : lli·llys· lle·N
L:
Kaşıklı
ekskavatörün en uygun kazı
yörüngesi
uzunluğu.
a:
Kazı derinliği.
d:
Kaşık
1:
Kaşık genişliği.
kapasitesi
Nb: Bir taşıma aracının yürütücü tekerlek
bandajındaki
N:
ya da paletindeki güç.
Motor gücü.
ll i: Aktarma organlarında kaybolan gücü
belirten iletim katsayısı. (0.80-0.90)
llys: Yükseklik ve sıcaklıktan ötürü güç
kayıpları.
lle: Eskime katsayısı (0.85-0.90)
16.
17.
Zb .. 270 N.!Ji !llı!ıı·nfil
V
Za: J.t.qa
Zb: Bir taşıma
aracının
çekim kuvveti (kg)
V:
Hız
Za:
Taşıma aracının
ı.ı:
Yuvarlanma yüzeyinin aderans
(km/s)
aderans kuvveti.
sürtünmesi.
qa: Bir yürüyücü tekerleğin
18.
wh:
k
13 s. V 2
ağırlığı.
Wh: Taşıma araçlarının hareketine karşı
koyan hava direnimi. (kg)
k:
Katsayı
S:
Aracın
(0.07)
hareket yönüne dik kesitinin
alanı (m 2 )
V:
19.
Ws: 0.10 S
Hız
(km/s)
W 5 : Taşıma aracının eğim direnimi.
Q: Taşıma aracı ağırlığı (ton)
S:
300
% olarak yolun eğimi.
20.
Zb: (Qd+Oy) (W±10 S)+Wh
Zb: Römorklu ve
motoru kendi
raylı taşıma dışındaki,
şasisi
taşıma araçları
üzerinde bulunan
için çekim kuvveti (kg)
Qd:
Aracın boş ağırlığı
Oy:
Taşınabilecek faydalı
(ton)
yükün
ağırlığı
(ton)
S:
Eğim(%)
W: Yuvarlanma direnimi (kg/ton)
21.
wd: 28.3
a 1V
Wd:
Taşıma araçlarının hızlarında değişim
olan ivmeli hareket evrelerinde
oluşan
eylemsizlik direnimi.
Q:
Taşıtın ağırlığı
t:
Aracın hızının
(ton)
saniyede
m/sn'ye yükselmesi
sıfırdan
V
arasındaki
zaman (sn)
22.
23.
H
n: d.kr
.
t
Ty · n · 60 kg.k 1
n:
Taşıma aracını dolması
kepçe
sayısı.
H:
Taşıma aracının
d:
Kepçe kapasitesi.
kr:
Dolma
kasa hacmi.
katsayısı
Ty: Ekskavatörün yükleme süresi (dk)
t:
Eskavatörün devir süresi (sn)
katsayısı.
kg: Ekskavatörün dönme
k1:
24.
H ~
TY : 60 . 1+8g . Ny
için gerekli
Kazı
yörüngesi ile ilgili
katsayı.
Ty: işçilerle kürekle yapılması durumunda
yükleme süresi.
ay: Yükleme işçiliği (s/m
Ny: işçi sayısı.
301
3
)
25.
D1: Ekskavatörle yüklenen bir taşıma
D . 50 n.d.kr
t. ö . 1+8g
aracının
saatlik verimi (saatte 50 dk.
çalışıyor)
ö:
26.
27.
Taşıma aracının
toplam devir süresi.
Dd: Bir dozerin saatlik verimi.
h
H: 1 . 2tga. f
ö:
Dozerin devir süresi (dk)
H:
Bir geçişte sürüklenen zemin hacmi.
H:
Bir
1:
Dozerin bıçak uzunluğu.
h:
Bıçağın yüksekliği.
geçişte
a: Zeminin
f:
Katsayı
sürüklenen zemin hacmi.
doğal şev açısı.
(Kum,
çakıl, parçalanmış
kaya için 0.8, iyi tür dolgu
toprağı
için
1.0)
28.
H 50
Ds: 1+8 Ö
Ds: Skreyperin verimi.
9
29.
işlem
H:
Bir devirde
ö:
Saatlik devir süresi.
Lb: Skreyperin
gören zemin hacmi.
boşaltma işleminde
uzunluk.
e:
Yayılan
f:
Yayma genişliği.
zeminin tabaka
kalınlığı.
Tb: Skreyperin boşaltma süresi.
Vb: Ortalama hız (Boşaltma ve yaymada)
.#'
31 .
Ö: 0.06
.1ı±.1.c.
V
o
+ta
ö : Skreyperin devir süresi.
19 : Dolu gidişte uzunluk.
1d:
Boş dönüşte
uzunluk.
V 0 : Gidiş ve dönüş yollarındaki hızların
ortalaması.
302
(km/s)
!
1
b
32.
N:
d
. d
.
60(v + t1 + v + t2)
2
1
1+
n D2
N:
Bir yükleyiciyi azami verimle
çalışmaya
devam ettirmek için
gereken kamyon adedi.
n:
Bir kamyonu doldurmak için kepçe
sayısı.
d:
Taşıma
mesafesi (m)
v1: Yüklü kamyonun hızı (m/dk)
v2: Boş kamyonun hızı (m/dk)
t1:
Kamyonu doldurmak içinlüzumlu
zaman (dk)
t2:
Kamyonun yükleyicinin altına
yerleşme zamanı
33.
p. E .1. H
.
c
(dk)
D:
Devir zamanı (dk)
P:
Toprak işi yapan makinelerin, verimli
saat başına iş hacmi (m
3
)
E:
Verimli saat (dk)
1:
Yüklenenmalzemeye ait kabarma
faktörü.
H:
Makinenin tepeleme hacmi.
C: Makinenin tur zamanı (dk)
34.
L:
V1-L1
V1
L:
Her cins makinenin, makine parkı
hesabında
taşıma
esas alınacak ortalama
mesafesi.
V1: Işin hacmi.
L1: Taşıma mesafesi.
35.
E . .!lJJ.J!
. V
E:
Proctor deneyinde sıkıştırılmış hacmi
1 m3 olan bir zeminin sıkıştırtlması
için harcanan enerji. Sıkıştırma
kuvveti. (kg.m/m
303
3
)
36.
E.N.Z
. L.p
sayısı.
n:
Darbe
h:
Çekiç düşme yüksekliği.
p:
Çekiç
V:
Zemin numunesinin hacmi.
E:
Belirli bir
ağırlığı.
sıkıştırma aracının
uyguladığı sıkıştırma
enerjisi.
N:
Geçiş sayısı.
Z:
Araca uygulanan çekim kuvveti.
L:
Aracın genişliği.
p:
Sıkıştırılan
zemin tabakasının
kalınlığı.
37.
yk:
._ı_
Yk·
w
Sıkıştırılan tabakanın
hacim
1-100
y:
ağırlığı.
Zeminin birim hacim
w: Zeminin su
38.
.
Q
s
Q
z · <1+ k + 1oo) 2
Z:
kuru birim
ağırlığı.
muhtevası.
Lastik tekerlekli silindirler için gerekli
çekim kuvveti.
k:
Katsayı
(50 tonluk silindirler için ll, 1O
tonluk silindirler için 5)
Q: Araçz
39.
D.V.L.p.x
.
N
ağırlığı.
s:
Eğim(%)
D:
Sıkıştırma araçlarının, sıkışmış
durumdaki dolgu hacmi cinsinden
3
verimi (m /s)
V:
L:
Traktörün
(m)
Sıkıştırmadan önceki tabaka kalınlığı
(m)
304
(m/s)
Silindir ya da silindir grubunun
genişliği
p:
hızı
40.
x:
Yk
N:
Geçiş sayısı.
x:
x:
Katsayı
Serilen tabakalarda
sıkıştırma
sonucunda meydana gelen hacim
Yk 1 (1 + 89 )
küçülmesini hesaba katan katsayı.
yk:
Sıkıştırılmak
üzere dolguya serilen
zeminin kuru birim hacim ağırlığı.
Yk 1 : Sıkıştırma sonunda zeminin kuru
birim hacim
305
ağırlığı.
MEKANİK
1.
2.
P . F.r.n
. 716
L: dm.n.N
P:
Motorlarda güç.
F:
Kuvvet (Newton.N)
n:
Dakikada dönme
r:
Yançap (m)
L:
Makaraya
sarılı
dm: Ortalama bobin
N:
3.
4.
5.
G :y.A.L
Wp: G.h
1
2
wk:2mv
Bobin
sayısı.
tel
uzunluğu
çapı
(m)
(m)
sarım sayısı.
G: Makaradaki tel
ağırlığı
(kg)
y:
Telin özgül ağırlığı (kg/dm 3 )
A:
Telin kesiti (mm 2)
L:
Tel
uzunluğu
(m)
WP: Potansiyel enerji üul)
G:
Ağırlık
h:
Yükseklik (m)
(N)
Wk: Kinetik enerji (J)
m: Kütle (kg)
6.
7.
1
h :2gt2
Z: m.r.~
V:
Hız
h:
Serbest düşmede yükseklik (m)
g:
Yerçekimi (m/s2 )
t:
Zaman (s)
Z:
Merkezkaç kuvvet. Santrifüj (kg)
r:
Yarıçap
306
(m/s)
(m)
w:
Açısal hız
(1/s)
m: Kütle (kg/m)
8.
.1
2
P. 3 (N.m.V)
P:
impuls (kg)
N:
LOŞiMiD sabitesi.
m: Kütle.
9.
10.
. P.d
cr· 2S
P.d
cr: 4S
V:
Ortalama hız (cm/s)
cr:
ince kenarlı silindirik kaplarda eksen
boyunca gerilim (kg/cm
R
)
P:
Iç basınç (kg/cm
d:
Iç çap (cm)
S:
Cidar kalınlığı (cm)
cr
Ince cidarlı silindir ya da küre
2
)
kaplarda eksene dik kesitte gerilim
(kg/cm
11.
2
2
)
sayısı.
ı.ı:
Kaymada sürtünme
R:
Sürtünme kuvveti (kg)
ll: Pn
Pn: Normal kuvvet (kg)
12.
E: fu.
Lo. 100
E:
Uzama (%)
Lll: Uzama miktan (mm)
Lo: ilk uzunluk (mm)
13.
fu. . ..E_
Lo . E F
(HOOKE)
P:
Kuvvet (kg)
E:
Elastisite modülü (kg/cm
F:
Kesit
307
alanı.
2
)
14.
uzamakatsayısı
a:
Boyca
L2:
Isınma sonrası
(1/Co)
uzunluk (mm)
L1: Isınma öncesi uzunluk <mm)
ısı
t2:
Son
(Co)
t1:
Başlangıç ısısı
(Co)
15.
LlL: Boyca uzama.
16.
~: ~: ü (Transmisyonlu işletme)
n 1, n2: Devir
sayısı
(d/dk)
d2, d1: Kas nak çapı (mm)
ü:
17.
Çevirme
oranı.
~ : ~ : ü (Dişli çark)
Z:
Eğik
düzlemde meyil
yukarı
çekme
kuvveti (kg)
PH: Meyil
aşağı
yürütme kuvveti.
. G.h
P H· L
G: Cismin
ağırlığı
(kg)
h:
Eğik
düzlernin
yüksekliği
(m)
L:
Eğik
düzlernin
uzunluğu.
(m)
R:
Sürtünme kuvveti (kg)
ı.ı:
Sürtünme sayısı.
PN: Normal kuvvet (kg)
308
V: ~2 gh (1-ı.ı cot a)
19.
V:
Eğik
düzlemde, sürtünmeli kayma
hareketinde hız (m/s)
20.
21.
g:
Yer çekimi ivmesi.
h:
Yükseklik
a:
Eğim açısı.
ı-ı:
Sürtünme
V:~~ g h (1-ıı cal a)
V:
Sürtünmeli dönme hareketinde hız
W m : G.sin a : G ~
W m: Bir vasıtanın meyil direnci (kg)
katsayısı.
(m/s)
G: Vasıtanın ağırliğı. (kg)
22.
23.
v2
B:2S
.
. MD.. Mn
Br. m.a. R . r
açısı
a:
Meyil
h:
Çıkış yüksekHği
L:
Çıkış uzunluğu (m)
B:
2
Fren süresince hız azalması (m/s )
S:
Fren yol mesafesi (m)
(m)
Br: Lastik çevresinde frenleme kuvveti
(kg)
2
m: Kütle (kg s /m)
a:
2
Ivme (m/s )
Mb: Fren momenti (kgm)
24.
t. Vb-Vs. 2S
· b ·vb
R:
Lastik yarı çapı (m)
r:
Fren tanburu yarı çapı (m)
t:
fren süresi (s)
Vb: Fren başlangıç hızı (m/s)
309
Vs: Fren sonu
25.
26.
D: d+2b
N: N1+N2+N3
hızı
(m/s)
b:
Frenleme ivmesi.
S:
Fren yol mesafesi (m)
D:
Motorlu taşıtlarda lastik çapı (mm)
d:
ispit çapı (mm)
b:
Lastik genişliği (mm)
N:
Patlamalı motorlarda iç güç (BG)
N1: Faydalı güç (BG)
N2: Sürtünme gücü (BG)
N3: Yükleme gücü (BG)
27.
N. P.C 00 .Z
. 150
N:
iki zamanlı motorlarda iç güç (BG)
P:
Piston kuvveti (kg)
Cm: Piston hızı (m/s)
28.
1:
U-Ub
R
: n.F.i
Z:
Silindir sayısı.
1:
Akümülatör şarj akım şiddeti (A)
n:
Pozitif plak sayısı.
F:
Plak alanı (dm 2)
i:
Plak alanının en fazla yüklenebilme
miktarı (A/dm 2)
U:
Klemens gerilimi (V)
V
Ub: Batarya gerilimi (V)
Rv: ön direnç. (Q)
29.
l
. U-Ubrmjol
max·
Rv
Ub(mia): Şarj basıncındaki gerilim (V)
310
30.
·c
t:~
t:
Akümülatör şarj süresi (s)
c:
Akümülatör sığası
nh: Arnper saat verimi.
31.
Q D-d
P:1·o
1:
Şarj akım şiddeti
P:
Diferansiyel plangada kuvvet (kg)
(A)
Q: Yük (kg)
D:
Büyük çark çapı (mm)
d:
Küçük çark çapı (mm)
/
/
311
ÇELİK YAPILAR
1.
O" em
crem: Çeliğin
. .Qi
·vf
ert:
Çeliğin
Vt: Akma
2.
Q:~> 1
emniyet gerilmesi.
akma sınırı.
sınırına
göre emniyet katsayısı.
Q: Titreşim katsayısı. (Dinamik etki
katsayısı)
Sh: Yükün hareketli
olması
halindeki kesit
etkisi.
So: Hareketsiz yük (Statik yük) hali için
herhangi bir kesit etkisi
(Eğil me
momenti, kesme ve normal kuvvet)
3.
Q : 1.4-0.008 Lo
Q: Yol köprüleri için
Lo: Hesaplanan
4.
5.
15
Q: 1+ L0 +37
4
L: s+3d
Q:
titreşim katsayısı.
elemanın uzunluğu.
Bayındırlık Bakanlığı
yol köprüleri için
titreşim katsayısı.
L:
Perçinlerde ham perçin boyu.
s:
Birleştirilen parçaların
toplam
kalınlığı.
çapı.
d:
Perçin
d:
{St- 0.2
t:
Birleştirilen parçaların
en incesinin
parça kalınlığı.
6.
N
Ts :(f:::;;Ts
1!.__
em
Ts: Tek etkili perçinde makasiama
gerilmesi.
4
312
2
4nd : Makasiama alanı.
N:
7.
N
T s.·--<T
1td2- sem
Ts: Çift etkili perçinde makasiama
N
<iL : ~ :-: :; O"Lem
crL: Bir perçinde ezilme (basınç)
24
8.
Bir perçine gelen kuvvet.
gerilmesi.
gerilmesi.
d.t: Ezilme
9.
alanı.
z
O"z: Perçin gövdesinde çekme gerilmesi.
4
Z:
O'z·(f:::;O'z
1l_
em
Bir perçine gövde ekseni
doğrultusunda
10.
<iL :
N
crL: Bir bulan
(minLt)d
etkiyen çekme kuvveti.
(cıvata)nın taşıyabileceği
ezilme gerilmesi.
N:
Bir bulona gelen makasiama kuvveti.
Min.Lt: Aynı yöndeki delik çevre
basınçları
etkisinde bulunan
levhaları n kalınlık toplamlarının
küçüğü.
11.
12.
n.d 2
Ns :4Tsem
NL : d.t.crLem
Ns: Bir perçinin makaslamaya göre
taşıyabileceği
NL: Bir perçinin ezilmeye karşı
taşıyabileceği
13.
NGvern : ~ Pv
kuvvet.
kuvvet.
NGVem : Sürtünme kuvvetli bulan
birleşimlerinde,
bulon eksenine dik
olarak, bir birleşim yüzeyinden bir
bulonun emniyetle aktarabileceği
313
kuvvet.
Pv: Bulon ön gerilme kuvveti.
r..ı:
Temas yüzeylerindeki sürtünme
katsayısı.
Ka-ymaya karşı emniyet katsayısı.
V:
14.
N
GVPem
:12 NSLPem +N GVem
NGvP em : Makasiama ve delik çevresinde
ezilme yoluyla kuvvet
meydana
geldiği
bulonlarında
aktarılmasının
GVP
birleşimli
bir bulonun emniyetle
aktarabileceği
kuvvet.
NsLPem : Bulon eksenine dik
15.
-
NGvem : 0.2 NGvem
doğrultudaki
alanı
için bir
taşıyabileceği
kuvvet.
her makaslanma
bulonun
GVP
-
NGvem : Bir bulonun bir sürtünme yüzeyi
için bulon eksenine dik
azaltılmış
doğrultuda
emniyet kuvveti.
16.
Bulon ekseni
Zem:
doğrultusunda
bir
bulonun emniyetle taşıyabileceği
çekme kuvveti.
0"5 :
90 kg/mm 2
V:
Emniyet
O"z
em
314
:
katsayısı.
Emniyet gerilmesi.
Diş
p:
yivinin adımı (mm)
d2: d-0.6495 p
d3: d-1.2268 p
ak: Bir kaynak dikişinde normal gerilme.
17.
M:
Eğilme
J:
Tahkik yapılan enkesitin atalet
momenti
momenti.
Kaynak dikişinin tarafsız eksenden
C:
uzaklığı.
ah: Asal gerilme tahkiki (MOHR)
18.
Tk: Makasiama gerilme.
Kaynak dikişinin aktarabileceği
P:
çekme kuvveti.
dikişi alanı.
Fk: Kaynak
20.
p
(J
·-<a
. Fn- em
Çekme çubuklarında ortalama
cr:
gerilme.
crem: Çekme emniyet gerilmesi.
Çubuğa
P:
etkiyen eksenel çekme
kuvveti.
Fn: Çubuğun faydalı enkesit alanı.
(L.EULER)
ak.: Basınç çubuklarında ideal burkulma
ı
gerilmesi.
narinliği.
A:
Çubuk
E:
Elastisite modülü.
315
22.
W.P
crw : -F- :::; crem
crw: Burkulma gerilmesi.
W: Burkulma
F:
sayısı.
Çubuk enkesit
basınç çubuğunda
Pe: Prizmatik bir
eğilme
alanı.
göz önünde tutularak
hesaplanan kritik yük. (EULER
burkulma yükü)
Sk:
24.
Çubuğun
burkulma yükü.
Pk: Prizmatik bir
eğilmeye
basınç çubuğunda
ilaveten kayma
deformasyonunda hesaba
katıldığında
KQ
y: G: Kayma
kritik yük.
açısı.
K : Kayma gerilmelerinin enkesitte
üniform
dağıimamasma karşın
bir
çarpan.
Q:
Kesme kuvveti.
G: Kayma modülü.
25.
S1 : Çerçeveye
bağlantılı
çubuklarda
çubuk boyu.
J 1: Kolon profil enkesitinin 1-1 eksenine
göre atalet momenti.
316
ÇELİK HALATLAR
1.
H.Ym: (x/L) LMb-LMm
H:
H
iki mesnetli bir çelik kablonun
rastgele bir yük sistemiyle
yüklendiğinde
çekme kuvveti.
y m: (ab) kablosu üzerindeki m
noktasından
ab kirişine olan düşey
mesafe.
X:
(m)
noktasının,
farazi
kirişin
mesnedinden olan yatay
L:
sol
uzaklığı.
açıklığı.
Kablo
Mb: Kablo üzerindeki yüklerin b'ye göre
momentleri
toplamı.
Mm: Kablonun herhangi bir noktasında ve
m'nin solunda kalan yüklerin
kuvvetlerinin momentleri
2.
2
WL
H:Bh
H:
(x=L/2) ve (Ym=h)
yayılı
yük
olduğunda,
altındaki
Kablo sehimi.
W: Düzgün
3.
4.
2
WL
h: aı:f
8
:rh
yayılı
yük (kg/m)
h:
Kablo sehimi.(m)
8:
Sehim
317
oranı.
düzgün
bir kablonun
çekme kuvveti. (kg)
h:
toplamı.
5.
Tmax: H (1+16. 8
2
)
112
aynı
Tmax: Mesnetleri
açıklıklı,
üniform
seviyede, tek
yayılı
yüke maruz
kablodaki max. çekme kuvveti (kg)
(y:O)
6.
Tmax: H (1+1682 +tg 2y+88tgy) 112
farklı
Tmax: Mesnetleri
yayılı
seviyede, üniform
yüke maruz halattaki max.
çekme kuvveti (kg) (X=L)
7.
8.
9.
Sa: L( 1+~ 8
2
-
32 4
5 8 )
Sa: Kablo
hakiki kablo
kirişi
yatay
Tav: Kablo
E·~
Eu: Elastik uzama (cm)
L: Sa-Eu
olması
uzunluğu
1 + .1.2. 82
3
Tav: H.
8
1 +-82
3
halinde
(m)
yatay ve uniform
yayılı
yük tesirinde kablodaki ortalama
çekme kuvveti (kg)
u· A. E
10.
kirişinin
A:
Seçilen halatın kesiti (cm
E:
Seçilen
L:
Gerekli kablo
318
halatın
2
)
elastisite modülü.
uzunluğu
(m)
KARAYOLU KÖPRÜLERİ
1.
K :
~ A R213 : Scn2
Kanalın
K:
suyu nakil edebilme
~apasitesi CCAŞiıy1A)
n:
Yatak pürüzlülük derecesi.
A:
Suyun kesit alanı.
R:
Hidrolik
yarıçap
Q: Yatak akan debi.
2.
AR2'3
n:-N-
S:
Yatay meyli.
N:
Ölçüm yapılacak kesitteki bölüm
sayısı.
Iki
i=1
3.
h:
~
29
.a
±
4.
ai.ki
i=1
N
3
h:
Belli kesitteki su yükü.
a:
Hızın dağılım katsayısı.
b.A.: Kesit içinde düşünülen bölümlerden
ı
birinin
/).Ai 2
(L ki)3/ A2
A:
alanı.
Kesitin toplam alanı.
i=1
5.
. :t_
&ı. 2 &ı. 2 :t_
h 1 . K 2g + a ( A4) - ( A1 ) 2g
h1: Membada maksimum kabarma.
K:
Toplam kabarma katsayısı.
a:
En~rji katsayısı.
An 2: Köprü içine bırakılan açıklıkta normal
su seviyesine kadar olan su alanı.
A4: Su kesit alanı.
A1: Kabarma dahil su alanı.
6.
-
~q.v2
-
a:
Kesit içinde her bölüm için eşit bir
a:--ı-
debi kabul edildiğinde hızın dağılım
0Vn1
319
katsayısı.
q:
Bölümlerin debisi.
v:
Bölümlerin ortalama
hızı.
Q: Enkesitin toplam debisi.
V:
7.
Enkesitin toplam ortalama debisi.
M: Köprü açıklık oranı.
.~
M ·o
qb: Köprü için
bırakılan açıklıkta
yatakdebi si.
Q: Toplam debi.
8.
Dt: Kabarma ve alçalma
oranı.
htA: Anormal seviyeden itibaren kabarma
miktarı.
h3A: Anormal seviyeden itibaren alçalma
miktarı.
9.
10.
BETONARME KÖPRÜ
11.
15
0 : 1 + L+37
0: Titreşim (dinamik etki) katsayısı
L:
12.
Hesap uzunluğu (m)
Fm: Kurbta bulunan birköprüdeve
herhangi bir enkesitte merkezkaç
kuvvet (ton)
V:
Proje hızı (km/s)
r:
Kurp yarı çapı (m)
Q: Düzgün yayılı ya da tekil taşıt yükü
(ton)
320
13.
14.
q: KV2
F:C.G
q:
Su akıntısından ötürü orta ayaklara
2
gelen itki (kg/m )
K:
Sabite
F:
Yapı
zati yükünün ağırlık
merkezinden geçen ve her yönde
etkidiği
15.
g: D+A+Ş
kabul edilen yatay kuvvet.
katsayısı.
C:
Deprem
G:
Yapı
g:
Dal Döşeme-PiGAUD metodunda,
ağırlığı.
zati
tekerleğin döşeme
merkezinde
bulunması
döşeme
halinde,
öz
ağırlığı.
16.
17.
a
P:b
D:
Döşeme
A:
Asfalt
Ş:
Ş ap
p:
öz ağırlıktan meydana gelen eğilme
momenti.
Ma9
:
(M1+11M2) g
Mb9
: (M2+rıM1)g
a:
Döşeme kısa kenarı
b:
Döşeme
uzun
kenarı
Ma9 ve Mb9 : Merkezi tekerlek yükünden
meydana gelen
U : U0 +2(k+d/2)
Poisson
oranı
(0.15)
U: Temas dörtgeninin hareket
doğrultusuna
dik boyutu.
U0 : (50) k: Kaplama
d:
19.
Mao : Mag +Maq
momentleri.
(ton/m)
rı:
18.
eğilme
Döşeme
kalınlığı.
ortalama
kalınlığı.
Mao ve Mbo: Dört kenarı basit mesnetli
plak için açıklık eğilme momentleri.
321
Mbo : Mbg+Mbq
Maq: (M1+rıM2)0.0
Mbq : (M2+rıM1)0.0
Q:
20.
Titreşim katsayısı.
Ma-Mb:
Ma: aMao
Açıklıkta, döşemenin
durumuna ait
eğilme
gerçek
momentleri.
Mb: aMbo
a:
Guseli
döşemelerde
döşemelerde
21.
Xa: ~ Mao
(0.8)
xa-xb: Mesnetlerde
~:
xb: ~ Mbo
Guseli
(0. 7), gusesiz
eğilme
döşemelerde
momentleri.
(-0.6),
gusesizlerde (-0. 5)
22.
23.
24.
,_g_
Vg(max) · a+2b
Vg(min):
vg(maxı: Döşeme
ortasında
Vg(minl: Döşeme küçük kenarın ortasında
ft;-
kesme kuvveti (tim)
V:
v· a
· 2 U+v
25.
büyük kenarının
kesme kuvveti (tim)
Q toplam yükünden meydana gelen
kesme kuvveti (U>v)
v·a
1 · 3.v
v1: U<v için kesme kuvveti.
Vb : Vg(maxı+Vbq
Vb: Büyük
kenarın ortasında, plağı
etkiyen toplam kesme kuvveti.
Va : Vg(min)+Vaq
Va: Küçük
kenarın ortasında
toplam
kesme kuvveti.
26.
Q
q: u.v
q:
Tekerleklerin
simetrik
döşeme
olması
eksenine göre
durumunda, birim
alana gelen uniform yayılı yük.
27.
Maq :Q1.0101
2
Maq1-Maq2-Mbq 1-Mbq 2: Öz ağırlıktan gelen
eğilme
Mbq : 01.010- 2
1
01: q.u1.V1
322
momentleri.
Maq-Mbq: Döşemeye etkiyen eğilme
momentleri. sonucu (Um)
29.
30.
. (a+0.60)Q
MX.
9.6
MrMy: Basit açıklıklar için toplam eğilme
momentleri. (HURDi döşeme)
g:
iki ucu basit mesnetli kirişli
betonarme karayolu köprüsünde,
köprünün bir metresinin öz ağırlığı.
0 9 : Döşeme guseleri.
T:
Tretuvarlar.
T 9 : Tratuvar guseleri.
Ak: Ana kirişler.
E:
Enlemeler.
E9 : Enierne yan guseleri.
K:
31.
Korkuluklar.
(COURBON)
~ii: Ana kirişin eksantriklik katsayısı.
ej: Yükün bileşkesinin köprü eksenine
uzaklığı
s:
(m)
Ana kirişler arasındaki eksenden
ekseneyatay mesafe (m)
kiriş sayısı.
n:
Ana
i:
Kenardan içe doğru hesaplanan kiriş
numarası.
323
32.
33.
M g..~
8
1
M9: öz ağırlıktan meydana gelen eğilme
momenti.
1
1
Mi : -n (M 9+Mq kii 0 + Mq k..g)
Mi: Ana kirişe etkiyen eğilme momenti.
Mq: Taşıt yüklerinden meydana gelen
eğilme
toplam
momenti.
M':
Tretuvar hareketli yükünden meydana
q
gelen toplam
eğilme
momenti.
J:
Hesapta göze alınacak şerit sayısı.
a:
Yük azaltma faktörü.
15
0: Sadme sayısı: 1 + L+
37
L:
Köprü
'
1
açıklığı.
kij ~ii.J ~ij: Ana kirişin
J
say ıda tratuvar
yüklemesindeki eksantriklik sayısı.
34.
V 9 : öz (zati) ağırlığına göre ana kiriş
kesme kuvveti (ton)
35.
Vi: Anakiriş toplam kesme kuvveti.
Vq: Eşdeğer şerit yükünden meydana
gelen kesme kuvveti.
1
V:q Tratuvar hareketli yükünden meydana
gelen kesme kuvveti.
W: Düşey deprem kuvveti.
Wz:
Yapının
hesap edilen kısmının zati
ağırlığı.
n:
Hareketli yüklerin deprem
hesaplarında
324
gözetilen kısmını
belirleyen
Wh:
Yapının
katsayı.
hesap edilen
ağırlığı.
hareketli yüklerinin
Cy: Sabit yatay deprem
Ca: Deprem bölge
Deprem spektrum
1:
Yapı
Cd: Sabit
39.
(ZAPLETAL)
ST: Köprü
katsayısı.
katsayısı.
düşey
38.
katsayısı.
katsayısı.
S:
önem
kısmının
deprem
ayaklarında
katsayısı.
oyulma
derinliği.(m)
a:
Köprü
ayağı genişliği.(m)
0 50 : Yatay malzemesinin% SO' sini geçiren
elek
40.
çapı.
v:
Kesitteki ortalama akış hızı (m/s)
h:
Su derinliği.
(LAURSEN)
'
T
T ~ : 1 (Oyulma derinliği maksimum olan
ayaklarda)
1
T : Kum tanesine gelen sürü kleme
c
gerilmesi. (kg/m
Tc: Hareket
2
)
başlangıcına
tekabül eden
kritik sürükleme gerilmesi. (kg/m2 )
d:
Sürüntü malzemesi ortalama dane
çapı
v:
325
(m)
Yaklaşım akımı
ortalama
hızı
(m/sn)
h:
Yaklaşım akımı derinliği
(m)
T 0 : Taban sürükleme gerilmesi.
şekillerine
T 0 : Taban
isabet eden
sürükleme gerilmesi.
42.
Hdmax:
b314 (LARRAS)
Hdmax:
Denge halindeki maksimum oyulma
derinliği.
b:
43.
.!jg_. K K
b .
1
:i.2_
2 gb-
30 d
b
(Dairesel kesitler)
ayağı genişliği.(m)
Köprü
(MAZA ALVAREZ)
Hd:
Denge halindeki oyulma derinliği.(m)
h
v2
8. .
1')
(i)>
1.5 ve gb
< 0.2 ıçın geçer ı
bağlı katsayı.
K 1: Ayak formuna
K2:
v2
h
b ve gb ye baglı
V
katsayı.
(LARRAS)
K5 : Muhtelif ayak
45.
Hdmax :
1.4 b
formları
için
katsayı.
(BREUSERS)
Hdmax:
Dairesel kesitli silindirik ayaklarda
denge halindeki maksimum oyulma
derinliği.(m)
46.
(CARTENS)
N5 : Sediment
ô:
sayısı
Rölatif tane
N51 : Yerel
: _~
"ôgd
yoğunluğu.
oyulmanın başladığı
tekabül eden sediment
ana
sayısı.
&
Nsı: 2
Nsc: Daimi kum hareketinin
326
başladığı
ana
tekabül eden kritik sediment
sayısı:
vkrf~
,;;:,
vkr: Hareket başlangıcına tekabül eden
kritik
akım hızı.
(SHEN)
Hd: Dairesel kesitli silindirik ayaklarda,
temiz su halinde denge halindeki
derinliği.
oyulma
(m)
Ra: Ayak Reynolds sayısı: vb/p
p:
Kinarnetik viskozite.
KOMPOZiT KÖPRÜLER
48.
. !Yk
O"t •
1
c
cr1: Kompozit köprüde çelik
t
kirişin
üst
gerilmesi.
M9 i: Ölü yüklerden doğan maksimum
eğilme
1:
momenti.
Kirişin tarafsız
eksen etrafındaki
ataJet momenti.
C 1 :Kirişin
en üst liflerinin tarafsız
eksenden olan
crb: Çelik
49.
Cb:
kirişin
Kirişin
alt gerilimi.
en alt liflerinin tarafsız
eksenden olan
50.
51.
crı
Mı
h
: crb : 1 . 2
n
.b
beq.
h:
uzaklığı.
uzaklığı.
Kiriş derinliği.
beq: Kompozit köprüde beton alanının
çelik alanı cinsinden eşdeğeri.
alanı
b:
Beton
n:
Es/Ec
Es:
Çeliğin
327
elastisite modülü.
Ec: Setonun elastisite modülü.
52.
53.
s
pi: 1.65. p
N . !:!r
. F1
P1: Kompozit kesite gelen hareketli
yükler.
s:
Bir iç
N:
Kiriş
kirişe
gelen tekerlek yükü
oranı.
kesiminde gerekli çelik parçalar
(bağlayıcı) sayısı.
Hr: Toplam yatay kuvvet.
F1: Bir
bağlayıcının
taşıyabileceği
54.
emniyetle
kuvvet.
Fr: Bir kesimdeki Hr yatay kuvvetinin
hesabı için birim boydaki kayma
F. Vr.S
r. 1
akımı.
Vr: Hareketli yük ve saderneden bir
kesitte doğan kesme kuvveti
değişimi.
55.
2
~
F1 : 2h p
56.
S:
Pozitif moment bölgesinde kiriş
üstünde bulunan b efektif
genişliğindeki beton kesit alanına
eşdeğer alanın negatif moment
bölgesinde ise bileşik kesiti oluşturan
ek demir kesit alanının tarafsız
eksene göre statik momenti.
F1:
Bağlayıcının
O"em
C : 0.85 Fc.b.t
emniyetle
taşıyabileceği
kuvvet.
bp:
Bağlayıcılevhanın
tp:
Bağlayıcı levhanın kalınlığı.
hp:
Bağlayıcı levhanın yüksekliği.
C:
Beton kesit için
boyu.
basınç
Fe: Setonun 28 günlük
basınç
mukavemeti.
b:
Efektif tabla
t:
Beton plak
328
genişliği.
kalınlığı.
kuvveti.
57.
T: As. Fy
T:
Çelik kesit için toplam çekme kuvveti.
As: Çelik kirişin kesit alanı.
Fy:
58.
a
O"tem:
1-R
O"tem:
a:
Çeliğin
akma
sının.
Yorulma emniyet gerilmesi.
Proje tekerrür sayısına dayalı
gerilme.
R: Bulunan en küçük geritmenin en
büyük gerilmeye
oranı.
KARGiR KÖPRÜLER
59.
a:
Kargir köprülerde kemerin basıklığı.
f:
Sehim
a:
Açıklık
a:
% ise tam kemer.
a> 1/2 ise Sivri kemer.
a<1/2 ise Basık kemer.
cr>0.30 ise Az basık kemer.
a>0.15 ise Çok basık kemer.
(Kargir Köprü kemerlerinde
60.
boyutlandırma)
2a: (2.5 - 3.5) H
h:
61.
anahtar
(0.5- 0.6) ı-f
eo: a (1 +-{2a)ı-t
e0 : Anahtardaki kalınlık.
a:
Yük katsayısı (şose köprülerde: 0.120.18)
ı-t:
Şekil katsayısı. {ı.ı: 1) Tam Kemer, ı-t:
4/3+2cr Elips, ı-t: 4/3 (1-cr+cf) Daire
kavsi.)
üzengi
329
e1 : Üzengi civarındaki kalınlık.
A.:
Tam kemerde (2), elipste (1+2cr),
(Sehimin orta
basık
noktası
kesitlerde) Az
daire kavsi için (2)
yapan kesitlerde) çok
(Düşeyle
basık
daire
kavsi için (1+12cf) (üzengilerde)
63.
E: (0.33 + 0.212 (2a))
2 ah
H(b+eo)
(LEVEiLLE)
E: (Daire kavsi) kenar ayak
E: (0.60+0.162(2a))
kalınlığı.
(h+0.25(2a)) 0.865 (2a)
H( 0.25(2a)+eo)
E:
(yarım
daire) kenar ayak
E: (0.43+0.154(2a))
E:
64.
kalınlığı.
(h+0.54 b) 0.54(2a)
H(0.465 b+e0 )
(sepet kulpu) kenar ayak
kalınlığı.
e:
0.40+0.15 . 2a
e:
2a
~
8.00 için Orta ayak
kalınlığı.
2a
·
e: 1Q+ 0.04 H
e : 2a > 8.00 için Orta ayak
330
kalınlığı.
60°
SU TÜKETİMİ
1.
Rs: (0.18+0.55 S)Rso
(FRiTZ-MAC DONALD)
Rs: Evapotranspirasyon için ana
ısı
kaynağı (solar radyasyon)
S:
Gerçek güneşierne süresinin olası
güneşlenme
süresine oranı.
R50 : Bulutsuz günlerde yeryüzüne ulaşan
solar radyasyon.
2.
Rs; (0.18+0.48 S)RA
(PENMAN)
RA: Günlüksolar radyasyon.
3.
R:c.a.T
4
R: Net radyasyon.
E:
Emissivite (radyasyon katsayısı)
a: Stephan-Boltzman sabiti.
T:
4.
Ea: 0.70
59.5
1500
+w
ed.p ( T )
Mutlak sıcaklık (Kelvin. 273 Co)
(AASE-IDSO)
Ea: Açık günde emissivite.
ed: Buhar
Ta: Hava
5.
/).w: Win-Wout
sıcaklığı
!).w: Anılan
Win:
basıncı.
(k)
toprak hacmindeki su içeriği.
Bir toprak hacmine belli bir zaman
diliminde giren su.
Wouı: Bir toprak hacminden belli bir zaman
diliminde
6.
(f).s+f).v) : (P+I+U)-(R+D+E+T)
çıkan
su.
(Kök bölgesi su dengesi)
331
ôs: Kök bölgesinde toprak nem
depolamas ı.
ôv: Bitki içerisinde bulunan su miktarı.
P:
Yağış
1:
Sulama suyu.
U:
Kök bölgesine giren kapilarik
yüksel iş.
R: Yüzey
akışı.
D: Kök bölgesi
E:
dışına
drenaj.
Toprak yüzeyinden doğrudan
buharlaşma.
7.
'A: 597.3-0.564 T
T:
Bitkilerin transpirasyonu.
'A:
100 co'nin dışındaki sıcaklıklarda 1
cm suyun buharlaşması için gerekli
3
enerji miktarı (kalori/cm 3 )
T:
8.
R: Eı+H+G
Hava
sıcaklığı
R: Yüzeydeki net
(Co)
kısa ve uzun dalga
radyasyon.
Eı:
Evapotranspirasyon için harcanan
enerji.
H: Atmosfere dönen enerji.
G: Toprağa verilen enerji.
9.
G :
{Ta-Tp) es
G: Topraktaki
ısı.
Ta: Ortalama günlük sıcaklık.
Tp: Hesaplama yapılan günden önceki üç
332
r
1
günün sıcaklık ortalaması.
es: Toprak yüzeyinin özel ısı katsayısı.
E:
10.
Günlük buharlaşma yüksekliği.
L\H: Su kütlesinin sıcaklığındaki değişme
için gerekli
ısı.
buharlaşma ısısı.
L:
Suyun
R:
Atmosfer
basıncı.
(MEYER)
11.
E:
Aylık buharlaşma
(mm)
ew-es: Su yüzündeki ve havadaki buhar
basınçları.
w: Su yüzeyinde 8 m. yüksekte rüzgar
hızı
12.
H : P.Cp (t0 - Ts)/rs
H:
(km/s)
Bir bitki yaprağına gelen ya da
yapraktan dışarıya verilen ısı.
P:
Havanın
özgül ağırlığı.
Cp: Havanın bir derece ısınması için
gerekli ısı miktarı (0.242 cal./gr)
To: Yaprak, toprak ya da su yüzeyinde
ortalama hava sıcaklığı.
T 8 : Yerden 2 m yüksekte hava sıcaklığı.
r8 :
Yaprak yüzeyi üstündeki belli bir
noktaya
ısı
transferinde
göstereceği
333
direnç.
havanın
13.
Za: Aneometre
Sıcaklık
Z1:
yüksekliği.
ve nem ölçerierin
Zom: Vegetasyonun
yüksekliği.
pürüzlülüğü
: 0.123
d: 0.67 he
he: Vegetasyon boyu (m)
k:
Von Karman sabiti.
Ua: Rüzgar
14.
Ete: kc· Eır
Eıc:
hızı.
Herhangi bir bitkinin
evapotranspi rasyon u.
kc: Zaman ve bitki cinsine
bağlı
bitki
katsayısı.
Eır:
Referans bitkinin
evapotranspirasyonu
15.
Eı: P.Cp. eo-ed
y
ra+rc
değeri.
(DALTON)
P:
Atmosfer
Cp: Hava
basıncı.
ısınım katsayısı.
e0 : Yüzeyde doygun buhar basıncı (mb)
ed: Çiğlenme derecesinde buhar basıncı
(mb)
ra:
Aerodinamik direnç.
re:
Kanopi ya da stomat direnci.
Cp.P
y: E.A
E :
Hava molekülleri ile su molekülleri
arasındaki
A.:
334
oran (0.622)
Buharlaşma
için gerekli
ısı miktarı.
16.
(PENMAN-MONTE iTH)
E . ~(Rn-G)+P Cp (ea-ed)/ra
1
~+y(1+rclra)
•
Eı: (cal./cm /gün)
2
Rn: Net radyasyon.
G: Topraktaki
ısı.
(HARGREAVES)
R8: Atmosfer
TO: Günlük
dışı
radyasyon.
sıcaklık farkı.
Ta: Ortalama günlük
18.
sıcaklık.
(WRIGHT)
Kc: kcb + Ks
Kc: Yonca bitki
Kcb: Bazal bitki
katsayısı.
katsayısı.
Ks: Toprak nemine
bağlı
olarak artan
evaporasyon.
19.
A.
Eıp: A~
u+y
(Rn-G) + P.~p.h
u+y
(e~-ez)
(JENSEN)
E1p: Potansiyel evaprasyon.
/...:
Suyun
buharlaşması
için gerekli
ısı miktarı.
~:
Doygun buhar
basıncı.
y:
Saykrometrik sabit.
Rn: Net radyasyon.
G:
Toprağın ısıtılmasında kullanılan ısı.
p:
Havanın yoğunluğu.
Cp: Sabit
basınçta havanın ısınma ısısı.
e~-ez: Yüzeyden z yükseklikteki doygun
ve gerçek buhar
h:
335
Sabit bir
katsayı.
basıncı.
(JENSEN-HAiSE)
E1: Bitkinin günlük su tüketimi. (mm)
Eıp:
Potansiyelsu tüketimi (mm)
Kc: Bitki
gelişme
devresi katsayısı.
C1: Sıcaklık katsayısı.
T:
Aylık
ortalama
sıcaklık.
(Co)
R5 : Solar radyasyon.
21.
c1: 38-(2.
Rakım
(m)/305)
e2 : Ortalama en yüksek sıcaklık
derecesinde satüre olan su buhan
basıncı
(mb)
e1: Ortalama en düşük sıcaklık
derecesinde satüre olan su buharı
basıncı
22.
Tx: -2.5- 0.14 (e2 -e 1) - (Rakım(m)/550)
Tx:
23.
(mb)
R5 :R50 (0.35+0.61 S)
Sıcaklık katsayısı.
R5 : Solar radyasyon.
Rso: Toprak yüzeyindeki solar radyasyon.
S:
24.
. .A_
AEıp .
A
u+y
.E..ÇQ
(Rn-G) +
A
u+y
•
Güneşierne
yüzdesi.
kg U2
~ o
d
d . k (ez- ez)
(In z- ) (Ln z- ) m
Zcm
Zcv
Eıp:
336
Yaprak yüzeyleri ıslak olan bir bitkinin
potansiyel evapotranspirasyonu.
kh/km: Isı için hava taşıma katsayısının
momentum için hava
taşınma
katsayısına oranı.
d:
Sıfır
düzlemi ile ilgili yer değiştirme
parametresi.
k:
Von Karman katsayısı (0.41)
U2 : 2 m. yüksekliğinde rüzgar hızı.
Zcm: Momentum için pürüzlülük
parametresi.
Zcv: Buhar transferi için pürüzlülük
parametresi.
25.
Eıc: c[p(0.46 T +8.13)]
(DOOVENBUS-PRUiTT)
Eıc:
Çim referans evapotransprasyonu
(mm/gün)
p:
Belirli bir aydaki ortalama günlük
güneşlenme
saati yüzdesi.
T:
Ortalama hava sıcaklığı (Co)
c:
En düşük bağıl nem, güneşlenme
uzunluğu
bağlı
ve gündüz rüzgar hızına
düzeltme
katsayısı.
p (0.46 T +8.13) :Aylık bitki su tüketim
faktörü.
26.
Eıc: a+b.f
a:
0.0043 RHmin-n/N-1.41
RHmin: Günlük en düşük bağıl nem (%)
n/N: Gerçek güneşlenme saatinin
337
ortalama
b:
oranı.
0.82-0.0041 RHmin+1.07 n/N+0.066
Ud-0.006RHmin·n/N-0.0006RHmin·Ud
Ud: 2· m. yüksekte~i gündüz rüzgar hızı
(m/s)
27 ·
Eı : Kc . Eıp
Eı:
Bitki su tüketimi.
Kc:
Gelişme katsayısı.
Eıp:
Potansiyel su tüketimi.
Eıp: Buharlaşma miktarına
göre potansiyel
su tüketimi.
Ev: A sınıfı kaptan buharlaşma miktarı.
Cı:
Sıcaklık katsayısı.
Cw: Rüzgar
hızı katsayısı.
CH:
Bağıl
C5 :
Güneşlenme
nem
katsayısı.
süresi
E1p: Atmosfer üstü
katsayısı.
ışınmaya
göre
potansiyel su tüketimi.
Rı:
Atmosfer üstü ışınma.
CE: Yükseklik
Eıp:
katsayısı.
Solar ısınmaya göre potansiyel su
tüketimi.
R5 : Solar ısınma ya da kısa dalga
ısınması.
31.
(WRIGHT)
Kc:
338
Düzeltilmiş
bitki
katsayısı.
Ka: Topraktaki kullanılabilir su katsayısı.
Kcb: Temel bitki katsayısı.
Ki: Normal olarak sulama ya da yağıştan
sonra oluşan en yüksek Kc.
Yağmur ya da sulamadan sonraki
t:
gün
sayısı.
td: Toprak yüzeyinin kuruması için
geçmesi gereken gün
sayısı.
F9 : Islak toprak yüzeyi oranı.
32.
U : (L+p) +(Gs-Ge) -R
U:
Havza bitki su tüketimi.
L:
Havzaya giren yıllık akış.
p:
Havzaya düşen yıllık yağış.
Gs: Yağış yılının sonunda yer altı su
deposu.
Ge: Yağış yılının başında yer altı su
deposu.
R:
33.
u: k.f
Havzadan uzaklaşan yıllık akış.
(BLANEY-CRiDDLE)
U: Aylık bitki su tüketimi (mm)
k:
Aylık
bitki su tüketimi katsayısı.
k: kı.kc
k1:
Ortalama hava sıcaklığna bağlı aylık
bitki su ihtiyacı katsayısı (0.31 t+0.24)
kc: Bitkilerin büyüme devrelerine ait aylık
bitki su ihtiyacı katsayısı.
339
f:
Aylık
su tüketimi faktörü.
f: (45.7 t+813).P/1 00
t:
Aylık
ortalama
P:
Aylık
gündüz saatlerinin
saatlerine
sıcaklık
oranının
yüz
derecesi (Co)
yıllık
gündüz
katı
(Aydınlatma oranı)
34.
11
-H +Ea
. . . :. Y_ __
U
.
11
-+1
(PENMAN)
U:
Aylık
topraktan
buharlaşan
su miktan
(mm)
y
H:
Rc-Rs: Toprak yüzeyinde günlük
ısı
bütçesi (mm/sn/gün)
Re: RA (1-r)0.18+0.55 n/N):
buharlaşma sathına
Güneşten
intikal eden
ısı
enerjisi (mm/sn/gün)
RA: Günlük atmosfer üst
güneş
r:
gelen
radyasyonu (mm/sn/gün)
Buharlaşma
yüzeyi
katsayısı. (kısa
Parlak
yansıtma
boylu
için: 0.25 albedo
n:
sathına
yeşil
bitkiler
değeri)
güneş ışığının
gerçek süresi
(s/gün)
N:
Parlak
güneş ışığının olası
maksimum süresi (astronomik
güneşleme)
s/gün)
R5 : aT: (0.56-0.092{ed) (0.10+0.90 n/N)
aT:: Sıcaklığa bağlı bir katsayı.
340
cr:
Boltzman sabiti ile mutlak sıcaklık
birleşimi
(mm/sn/gün)
ed: Rh.ea:Çiğlenme noktasında
doymuşsu buharı basıncı (mm/hg)
RH: Ortalama
bağıl
nem.
ea: Muayyen suhunette havanın doygun
hale gelmesi· halinde su bu ha rı
basıncı
(mm/Hg)
Ea: 0.27 U2(ea-ed)
U2: Yüzeyden 2 m. yüksekteki ortalama
rüzgar
hızı.
~ : Psikometrik sabiteler ile su buharı
y
basıncının sıcaklığa
göre
bağıntısından meydana getirilen bir
oran.
35.
U : 0.085 H+ 243
(LOWRY-JOHNSON)
U:
Bitki potansiyel su tüketimi (mm/yıl)
H:
Bitkilerin büyüme mevsiminde
sıcaklığı sıfır derecenin üstünde olan
günlerin derece-gün toplamı.
36.
U: P-A.P2
(COUTAGNE)
U:
P:
(mm/yıl)
Yıllık yağış yüksekliği
(mm)
A. 0.0001
. 0.8+0.14 T
T:
341
Yıllık
ortalama sıcaklık.
37.
U: 1.6 G
( 1 ~·t)a
(THORNWHAiTE)
Aylık
U:
potansiyel evapotranspirasyon
(mm)
G:
Aylık güneşlenme
t:
Aylık
1:
Yıllık ısı
ortalama
faktörü
sıcaklık
indisi.
12
ı:I,.i
i:1
i:
Aylık ISI indisi: (i) 1.514
a: 0.0675.1 o- 5 .1 3-7. 71.1 o- 5 .1 2+1792.1.1 o- 5 .1+0.49239
38.
u:
t
(1+50) 0.40 t+15
(TURC)
U:
Aylık
ihtiyacı
1:
Satha intikal eden
bitki su
(mm)
aylık
ortalama
güneş radyasyonu (cal/cm 2/gün)
1:
IA(0.18 0.62
lA:
Güneşten
h
N)
atmosfer
dışına
intikal
eden radyasyon değeri (cal-/cm 2/gün)
h:
Aylık
ortalama
güneşlenme
müddeti. (s/ay)
N:
Aylık
astronomik
güneşlenme
müddeti.
0.40 : Şubat
39.
h:
Gw-Gd
Gd
h:
ayı
Toprağın
için 0.37
nemlilik yüzdesi.
Gw: Nemli toprak
Gd: Kuru toprak
342
kullanılır.
ağırlığı.
ağırlığı.
40.
41.
V :A .d .~ .h
Vt : A . d . ~ . ht
3
V:
Toprak içindeki su hacmi (m
A:
Toprak kitlesinin yüzeydeki alanı (m
d:
Bitki kök derinliği (m)
~:
Toprağın birim ağırlığı.
h:
Nemlilik yüzdesi.
Vt: Tarla kapasitesi (m
3
)
2
)
)
ht: Toprağın su tutma noktası nemliliği.
42.
h5
:
0.55 hr
hs: Solma noktası nemliliği.
hr: Tutma noktası nemliliği.
C:
Faydalı kapasite (m
3
)
RAM : mm olarak su yüksekliği.
d:
mm olarak kök derinliği.
D:
Bir sulamada verilecek su miktarı
(mm)
h0 : Sulamadan önceki toprakta mevcut
nemlilik.
SU iLETiMi
46.
d:
Topraktaki elverişli su açığı (mm)
Pw: Ptk-Pk: Ağırlığa göre rutubet yüzdesi
olarak rutubet açığı.
Ptk: Tarla kapasitesi.
Pk: Herhangi bir andaki ağırlık olarak
rutubet yüzdesi.
As: Toprağın hacim ağırlığı.
343
D:
Toprağın derinliği.
q:
Sulama modülü (lt/sn/ha)
Vs: Bitki su tüketim cetvelinde bitki su
ihtiyacı en fazla olan ay değeri (mm)
Ta: Bir ayın gün sayısı.
Ns: Sulama bölgesindeki ortalama
sulama zaman ı.
48.
IR: Arid ve Semiarid iklimlerde sulama
suyu
ihtiyacı.
ET: Evapotranspirasyon.
Lr:
Yıkama ihtiyacı.
Re: Tesirli
yağış.
~s: Toprakta depolanmış rutubet.
Rss: Yer altı suyu beslemesi.
Ea: Su tatbik randımanı.
Le: Işletme kayıpları.
49.
d
SA:-U
SA: Sulama aralığı (gün)
-r
d:
Bir sulamada uygulanacak su derinliği
(mm)
U:
Günlük bitki su tüketimi (mm)
r:
Sulama mevsimi içindeki günlük etkili
yağış
50.
A . d : 3.6 Q . t . E
(mm)
A:
Sulama alanı (da)
d:
Bir sulamada uygulanacak su derinliği
(mm)
344
Q: Sulamada uygulanacak debi.
51.
Nks :
(;Gs~:15 Kp
t:
Sulama süresi (s)
E:
Sulama
randımanı.
Nks: Nemlilik
y:
katsayısı.
Yıllık yağış
(cm)
On: Oransal nem(%)
S:
Yıllık
ortalama
sıcaklık
(Co)
Gs: Güneşlenme süresi(%)
Kp: Nemlilik periyodu (ay olarak nemli
dönem)
52 ..
.E. . _g_
F:
Mevcut infiltrasyon (mm)
S:
Infiltrasyon potansiyeli (mm)
S · Pe
Q: Mevcut yüzey akışı (mm)
Pe: Yüzey akış potansiyeli (mm)
53.
54.
N:
M-10
rv;--m
R: Id (1-ea)
(EUVERTE)
N:
Bitki tenebbüt müddeti (ay)
M: En
sıcak ayın sıcaklığı
m: En
soğuk ayın sıcaklığı
R:
(Co)
(Co)
Kök bölgesinin altına geçen derin
perkol asyon.
Id: Tarlaya salınan su miktarı.
ea: Suyun tarlaya tatbik tesirliliği.
55.
ea:
E
id
ea: Suyun tarlaya tatbik
E:
345
Evapotranspirasyon.
tesirliliği.
56.
d
Q. t
a:A+r
da: Sulama ve yağışla toprağa verilen su
(mm)
Q: Sulama suyu debisi (lt/s)
t:
Tarla sulama müddeti (s)
A:
Tarla alanı (m
r:
Sulama öncesi toprak rutubet içeriği
2
)
ile sulama sonrası toprak rutubet
içeriği
57.
1!:::fl
A:
A : X 1QO . 10 000
arasmda (mm)
Bir sulama bir hektara verilmesi
gereken suyun hacmi. (Sulama dozu)
3
m /ha
58.
A:d.T
derinliği
x:
Toprak
r:
Normal su tutma kapasitesi (%)
f:
Sulama katsayısı (%)
d:
Devamlı
T:
Sulama aralığı (gün)
A:
Toprağın
(m)
debi (lt/sn/ha)
sulama yapıldığı anda
solma noktasında iken sulama dozu
(m 3/ha)
59.
D : P . S . da 1!kbd
100
D:
Hacim olarak sulama dozu (m
P:
Bitki kök derinliği (m)
S:
Sulanan alan (m
2
3
)
)
da: Toprak örneğinin volüm ağırlığı.
he: Ekivalan rutubet.
ho: Sulama yapılırken toprakta bulunan
rutubet.
346
60.
Ea:
Qt
A+r
randımanı.(%)
Ea: Tarla sulama
{P~2-P~1}A§D U U
100
+ a+ b
. 100
Pw2 : Sulama
sonrası toprağın
yüzdesi olarak rutubet
Pw 1 : Sulama öncesi
içeriği.
toprağın
yüzdesi olarak rutubet
kuru ağırlık
kuru ağırlık
içeriği.
As: Toprak volüm ağırlığı (gr/cm 3)
D: Kök bölgesi
derinliği
(m)
Ua: Sulama öncesi toprak numunesinin
alınması
zaman
ile
sulamanın yapıldığı
arasındaki
devrede bitki su
tüketimi. (mm)
Ub: Sulama ile sulama
sonrası
toprak
alınması arasındaki
numunesinin
devrede bitki su tüketimi (mm)
61.
~
Es: Su depolama
Es: 100 Wn
Ws: Sulama
randımanı(%)
esnasında
depolanan su
kök bölgesinde
miktarı.
Wn: Sulamadan önce kök bölgesinde
ihtiyaç duyulan su miktarı.
62.
y
Ed : 100 ( 1- Cf)
Ed: Su
Y:
dağıtım randımanı
Bir sulamada depolanan ortalama su
derinliğinden
d:
(%)
olan ortalama sapma.
Sulama esnasında toprakta
depolanan ortalama su
63.
En: 100 ~
wd
En: Su kullanma
Wu: Bitki
yüksekliği.
randımanı(%)
tarafından kullanılan
Wd: Kök bölgesine verilen su
347
su miktarı.
miktarı.
64.
Yd
Eı: 1oo-=r
Eı:
Transpirasyon randımanı(%)
Yd: üretilen kuru madde ağırlığı.
T:
Kuru madde üretimi için bitkinin
kullandığı
65.
E:
~100
E:
miktarı.
su
Toplam sulama randımanı(%)
W1: Sulanan bitkinin
saptırılan
Wr: Kaynaktan
66.
Q : x.p : A.q.F
x:
katsayısı.
muhtemel priz
Priz debisi (lt/sn)
A:
Sulama
q:
Sulama modulü (lt/sn/ha)
alanı
(ha)
(CLEMENT)
m: Aynı anda çalışan ortalama kapasiteli
sayısı.
eğrisinde
U: Gaus ihtimal
işletmede
n:
normal bir
% 95 çalışma ihtimaline
tekabül eden
. A.g.24
m. p. t
sayısı.
p:
priz
68.
su miktarı.
Bir sülama alanında aynı anda
çalışan
x:m(1+U~)
su miktarı.
F: ~ : Talep sisteminde fleksibilite ya da
esneklik
67.
tükettiği
Toplam priz
sayı
(1.645)
sayısı.
m: Günde t saat süreli sulamada,
aynı
anda çalışan ortalama kapasiteli priz
sayısı.
348
69.
70.
n
:aA
Q:A.F.t
n:
Bir çiftçi arkı prizinin hizmet alanı a
hektar ise toplam priz
sayısı.
Q: Talep sisteminde sulama kanalı
kapasitesi (lt/sn)
A:
Net sulama alanı (ha)
F:
Fleksibilite
katsayısı.
qç: Sulama modülü.
Ek: işletme ve kanal randımanı (su
taşıma randımanı)
71.
E .
Vc+Vr
cr· V1±Q1···n
ecr: Akarsu iletim randımanı.
3
Ve: isale kanalına çevrilen hacim (m )
Vr: Derivasyon noktasında akarsuda
3
kalan hacim (m )
V1: Derviasyondan evvelki akarsuyun ilk
3
hacmi (m )
Q1
.n: Derivasyon
membaında
yerüstü ve
yer altı suyu olarak akarsuya katılan
sular(+) ya da akarsudan ayrılan
sular(-)
72.
Vd+Vz
ec: V V
c+ 1
ec: Kanalsisteminin iletim randımanı.
Vd: Dağıtım sistemine bırakılan su hacmi
(m3)
V2: iletim sisteminden sulama amacı
dışında bırakılan su hacmi. (m 3)
V1: Diğer kaynaklardan katıla su hacmi
(m3)
349
ed:
Dağıtım randımanı.
Vf: Arazilere verilen su hacmi (m
V3:
Dağıtım
sisteminden sulama
3
amacı
dışında bırakılan bu hacmi (m
eu: Tersiyer ünitesi
)
3
)
randımanı.
V m: Bitki için gereken en düşük zemin
nem seviyesini sağlayan su hacmi
(m3)
eP: Toplam proje randımanı.
75.
76.
S:0.037C~
(MORiTZ)
S:
Sulama kanallarında kayıp (m3/s/km)
C:
Kaplama tipine bağlı zemin sızdırma
katsayısı
(m/gün) (0.1 00-0.670)
3
Q: Debi (m /s)
V:
77.
SL : 0.4 5 C
Pw.L
H1t3
4.1 06 +3650\[V w
Hız
(m/s)
(DAViS-WILSON)
SL: Birim kanal
uzunluğundan sızma
kayıpları (m /gün)
3
C:
Kaplama tipine
bağlı katsayı
(1-1 O)
Pw: Islak çevre (m)
uzunluğu
L:
Kanal
V:
Kanal su
akım hızı
Hw: Kanaldaki su
78.
S . 1.16 k G
. Q .. r
(m)
(m/s)
derinliği
(m)
(KRAATZ)
S:
Bir km. kanal uzunluğu için kanal
debisi yüzdesi olarak
sızma kaybı.
11
:ll
1!1
k:
Doymuş
Gr:
Azaltılmış sızma kayıpları (sızma
geçirgenlik (m/gün)
hızı/kanalın açıldığı
yatak
materyalinin doymuş geçirgenliği)
79.
S: 0.0116 k.h(a+2y"\)1+0
2
)
(KOSTJAKOV)
S:
Sürekli kullanılmayan 1 km kanal
uzunluğu için sızma kaybı (m /s)
3
k:
Kanal yatağının permeabilitesi
(m/gün)
h:
Kanaldaki su derinliği (m)
a:
b/h
b:
Kanal taban genişliği (m)
y:
Kanal şev yüzlerinden suyun kapilar
akışını
dikkate alan bir katsayı
(1.1 0-1.40)
3
Q: Kanal debisi (m /sn)
80.
Le : 0.75
(~12) 318
Le: Bir açık kanal sulamada bütün
sistemin yüzdesi olarak kayıp.
Q: Sistem kapasitesi (naklin
sonucundaki debi)
81.
Os:Cp.n.{P
n:
Manning pürüzlülük katsayısı.
S:
Ortalama meyil.
Os: Kapalı,basınçlı borularda su kaçağı
kayıplan (m 3/sn/km)
Cp: 1-7.1
n:
o- 6 arasında bir katsayı.
Boru hattında bir km. deki bağlantı
sayısı.
p:
351
Çalıştırma basıncı.
(Atm)
82.
S.W
Qd : Qo - 86400
(OGROSKY-MOCKUS)
qd:
Kanalın
tarlaya suyu
verdiği
3
noktadaki debisi (m /s)
qo: Kanala giren akım debisi (m 3/s)
S:
Sızma hızı (m 3/gün/m 2 )
W: Islak alan (m 2 )
83.
E . 1.16 e (a+2 Q)
·
(a+Q)h
E:
olarak
e:
84.
V: 0.0116 h e (a+2 Q)
Kanaldan geçen
akımın
yüzdesi
buharlaşma kaybı.
Buharlaşma yüksekliği
(m/gün)
(KOSTJAKOV)
V:
Açık
su yüzeyinden meydana gelen
buharlaşma kaybı (m /s/km)
3
85.
~h:
Masiakiı
çiftlik prizlerinde suyun tabii
zemine göre
Sh: Hidrolik
yüksekliği.
eğim
(hortumdaki sürtünme
kaybı)
Lh: Fleksibil horturnun
CHL: Sürtünmenin
hidrolik
uzunluğu
dışında
kayıplara
(m)
kalan lokal
ait bütün
katsayıların toplamı.
hızı
V:
Hortumdaki suyun
Y:
Horturnun ucu ile prizin
yer
arasındaki
seviyelerinin
352
(m/sn)
bulunduğu
tabii zemin
farkı.
TAVASULAMA
D:
86.
Farklı infiltrasyon gruplarına ilişkin
eklemeli su alma (mm)
T:
Eklemeli zaman (dk)
a, b, c: infiltrasyon gruplarına ait
katsayılar.
87.
Tn: Net infiltrasyon süresi (dk)
Tn : (da;C) 1/b
dn: Uygulanacak net sulama suyu miktarı
(mm)
88.
T .
dn.L
n· 600. Qd.Ea
tn:
Sulama süresi (dk)
L:
Tava akış uzunluğu (m)
3
qd: Birim tava debisi (m /s/m)
Ea: Su uygulama randımanı(%}
89.
.
3t8
9t16
d . 2250 n .qn
.
T3t16
a
d:
Akış derinliği (mm)
n:
Manning pürüzlülük katsayısı.
Ta: Sulama süresi (dk)
90.
L
max:
4
a Tbı
6.1 0 .gd.Ti
3/8
9/16 T3t16
1798 n .qd .
1+b +c+
ı
Lmax: Tarla bitkilerinin sulanmasında
kullanılan tavalarda maksimum akış
uzunluğu
Ti:
(m)
Su ilerleme süresi (dk)
UZUN TAVA SULAMA
91 ..
qd(min)
5.95 . 106 LS 0 ·5
qd(min): Minimum birim tava debisi
n
(m 3/s/m)
S:
353
Tava eğimi (m/m)
92.
93.
94.
qd(max):
qd(max):
1.765. 1o- 4
qd(maxı: Yonca ve hububat için maksimum
su./5
birim tava debisi (m 3/s/m)
3.53. 10- 4
qd(max): Çok sık ekilen bitkiler için
so/5
maksimum birim tava debisi (m 3/s/m)
L(maxı: Maksimum akış uzunluğu (m)
L
. Qd.Ea(To-T,)
(max)' 0.00167 dn
TL: Gecikme süresi (dk)
95.
Ta: T 0 -TL
96.
. 1000 (~d.n) ·
d.
s .3
Ta: Sulama süresi (dk)
0 6
d:
(Tava eğimi) S > % 0.4 ise akış
derinliği
97.
d . 2454 T3t1s
s11s
3ta
.
L . qd . n
d:
(mm)
(Tava eğimi) S ~ % 0.4 ise akış
derinliği
(mm)
AÇIK KARIK SULAMA
98.
L
vd: 0 .305
{
2.947
Q.n o.7s3
(scr.o)
-0.0217
)
Vd: Karık içerisinde depolanan su hacmi
(lt)
99.
V
D_: L. p
L:
Karık uzunluğu
q:
Karığa giren suyun debisi (lt/sn)
n:
Manning pürüzlülük katsayısı (0.04)
S:
Karık eğimi
D:
Eklemeli su alma (mm)
V:
Toprağa giren suyun hacmi (lt)
L:
Karık uzunluğu
P:
Islak çevre (m)
354
(m)
(m/m)
(m)
r
1
p : 0.265
100.
[ d --c
w
T. np
n·
ıl/b
a
(~) 0 .4 25 + 0.227
Tn: Sabit debi li açık karıklarda net
infiltrasyon süresi (dk)
dn: Uygulanacak net sulama suyu miktan
(mm)
W:
Karık aralığı
(m)
P: Islak çevre (m)
a, b, c: Toprağın infiltrasyon özelliklerine
ilişkin katsayılar.
Tn: Değişken debili açık karıklarda net
101.
infiltrasyon süresi (dk)
P 1 : Azaltılmış karık debisi (q/2) için ıslak
çevre (m)
102. T· . 1.e13
ı. F
Ti:
Suyunkarıksonuna ulaşma
F:
Karıkta
süresi (dk)
su ilerleme özelliğine ilişkin
katsayı.
q:
Karık
debisi.
Ta: Sulama süresi (dk)
T 0 : Ortalama infiltrasyon süresi (dk)
104.
105.
b
p
do : (aTo + c) W
d0 : Sabit debili açık karıklar için ortalama
infiltrasyon
355
miktarı.
106.
•
.Ei
b
[
b
)
do. (aTo+ c) W + a(Ta-To) +C
(P-P1)
W
d0 :
Değişken
açık karıklar
debili
ortalama infiltrasyon
107. d . 60 Q Ta
t·
WL
dt:
Sabit debili
için
miktarı.
açık karıklar
için
uygulanacak toplam sulama suyu
miktarı
dt:
(mm)
Değişken
açık karıklar
debili
için
uygulanacak toplam sulama suyu
miktarı
(mm)
Karıktan çıkan
109. dya: dt-do
dya:
110. ds: do-dn
ds: Kök bölgesinin
su
miktarı
(mm)
altına sızan
su
miktarı.
(mm)
111.
Ea: 100 2a
dt
Ea: Su uygulama
randımanı(%)
KAPALl KARIK SULAMA
112.
.
So.
0.0875q 0 ·342
L
S0 : Suyun
karık
sağlayan
L:
boyunca hareketini
hidrolik eğim.
Karık uzunluğu
(m)
Ta: Sulama süresi (dk)
T 0 : Ortalama infiltrasyon süresi.
Tn: Net infiltrasyon süresi (dk)
ds: Derine
sızan
su
miktarı
(mm)
dt: Uygulanacak toplam sulama suyu
miktarı
356
(mm)
dn: Uygulanacak net sulama suyu
miktarı
(mm)
SALMA SULAMA
116.
h:
h:~
Salma metodu sulamada su derinliği
(m)
117. L :
118.
:~ m{S
M
K:
infiltrasyon hızı.
L:
Parsel uzunluğu (m)
i:
Parsel
a:
Sulama dozu.
n:
Toprağın
S:
Meyil
E:
Parsel genişliği.
eğimi.
yüzeyine bağlı katsayı.
E:KL
M: Priz debisi.
120. 1 : 16.6 T 0 .4°
T:
Sulama süresi (dk)
D:
Tatbik edilecek sulama derinliği (cm)
n:
Sızma hızı eğrisinin eğimi.
K:
Eğrinin
1:
Sızma hızı.
ordinat eksenini kestiği nokta.
YAÖMURLAMASULAMA
121.
Ld
Cu: 100 (1--)
Lh
Cu: Christiansen eşdağılım katsayısı (%)
Ld: Su dağılım desenindeki herbir
değerin ortalamadan olan mutlak
357
sapmalarının toplamı.
desenindeki
değerlerin
Cu: Christiansen üniformluk
katsayısı.
Lh: Su
dağılım
toplamı.
122.
hm: Numune olarak
(n) tane
ölçülmüş
ortalaması
hi:
123. h . 1000. Q.T
m.
1.e
alanlardan
h1 yağışların
(mm)
Numune olarak
edilen
seçilmiş
yağmur
seçilmiş
alandaki test
ölçümü.
Q: Yağmurlama debisi (m 3/h)
T:
Uygulama müddeti (h)
1.e: Sistemin ölçüsü (mm)
HM: Maksimum uygulama.
HM: Minimum uygulama.
_Qu_
126.
Pm: hm 100
Pm: En iyi
sulanmış yarım
ortalama
127
. Cu: 100
~~:~
yüzeyin
uygulaması.
Cu: CTGREF üniformluk
katsayısı.
h0 :
Ağ
üzerindeki minimum uygulama.
hm:
Ağ
üzerindeki ortalama uygulama.
S:
Ağ
yüzey
s:
Ortalama
alanı.
uygulamanın
en çok% 20
ve en az % 80 olan arazi yüzeyi
alanı.
128.
1 •
Y.
1000 q
S1.S2
ly:
358
Yağmurlama hızı
(mm/s)
L
q:
Başlık debisi (m /s)
3
S1: Lateral
129.
130.
lo:
d
t";:
v·_g_
aralığı
(m)
S2:
Başlık aralığı
lo:
Optimum
d:
Uygulanacak su
to:
Yağmurlama
V:
Batarya halinde
·e.L
(m)
yağmurlama hızı
derinliği
çalışan
dikdörtgen
hakiki sulama
(mm/s)
q:
Her yağdıncının debisi (IUs)
e:
Aynı
sevk borusu üzerinde
yağdıncılar arası
131. L . .Q.g_k
· V.t
(mm)
süresi (s)
yerleşimli yağdıncının
hızı
(mm/s)
(m)
L:
Iki komşu lateral arası (m)
L:
iki komşu lateral arası (m)
Do: Teorik doz (mm)
Lo: Parsel
132.
.h
N. e-1.16
uzunluğu
(m)
t:
Hakiki sulama süresi.
N:
Lateral üzerindeki
yağdınci
adedi.
Le: Sulanan parsel genişliği.
133.
X5
a. t1. n
M. J
x:
Lateral
a:
Aylık
t1:
Bir lateralin duraklama süresi.
n:
Lateral istasyon
M:
Aylık
J:
Bir sulama günündeki
359
sayısı.
sulama
sayısı.
sayısı.
sulama günü.
çalışma
saati.
Ta: Sulama süresi (s)
dt:
Uygulanacak toplam sulama suyu
miktarı
135. dn: dk. D. Ry
(mm)
dn: Her sulamada uygulanacak net
sulama suyu miktarı (mm)
dk: Kullanılabilir su tutma kapasitesi
(mm/m)
D:
Etkili kök derinliği (mm)
Ry: Kullanılabilir su tutma kapasitesinin
tüketilme yüzdesi.
136.
SA: Sulama aralığı (gün)
SA'_çh
·ET
ET: Bitki su tüketimi (mm/gün)
137.
Ea: Su uygulama randımanı (%)
.9c.
dt: Ea
138.
. 1ı,:{Sj.S 2 }
1000
q:
Başlık debisi (m /s)
q: ~L
3600 . y
q:
Yağmurlama başlığı debisi (lt/sn)
3
q.
139.
SL: Lateraller arası uzaklık (m)
Sm: Laterallar üzerindeki başlıklar arası
uzaklık
ly:
140. q : 3600
c AV2 gh
(m)
Su uygulama hızı (mm/s)
q: Lateral borularda başlık debisi (m /s)
3
C:
Başlık yapı m
biçimine bağlı katsayı.
(0.85-0.95)
A:
Meme kesit alanı (m
h:
Başlık basıncı
360
(m)
2
)
hn: Lateral başlangıcındaki başlık basıncı
(m)
ho: işletme basıncı (m)
Eo: Boyutsuz yük kayıpları parametresi
(m)
hl: Uç başlıklar arasındaki yük kayıpları.
hg: Uç başlıklar arasındaki yükseklik
farkı.
(m)
h:
Lateral giriş basıncı (m)
J:
Yükseltici boyu (m)
8hL: Lateralin bağlandığı vana ile ilk
başlık arasındaki yük kayıpları (m)
8h 9 : Lateralin bağlandığı vana ile ilk
başlık arasındaki yükseklik farkı (m)
143.
.
~
Pm · Pa + 4 hı+P r
Pm: Ana hatta istenen basınç (m)
Pa: Başlığın ortalama çalışma basıncı (m)
ht:
Lateral boru hattındaki yük kaybı (m)
Pr: Yükselticinin yüksekliği (m)
144. H : h+hty
H:
Lateral ana boruda istenen basınç
(m)
hty: Vanada oluşan yersel kayıplar (m)
145. H: F. Ht
H:
Lateralin toplam sürtünme kaybı (m)
Ht: Borudaki sürtünme kaybı(m)
F:
Yağmurlayıcı adedinin bir fonksiyonu
olan
361
katsayı.
146.
m: Hız faktörünün üssü (1.9)
147. p . 0.20Pa
.
L
N:
Yağmurlayıcı
P:
Laterallerin yatay durumda olması
adedi.
halinde 100 metrede müsaade edilen
100· F
maksimum basınç kaybı (m)
148. p. 0.20(Pa-Pe)
.
L
Pa:
Yağmurlayıcı
tatbik basıncı (m)
L:
Boru uzunluğu (m)
F:
Faktör.
P:
Laterallerin yokuş yukarı olması
halinde 100 metrede müsaade edilen
10o·F
maksimum basınçkaybı.
Pe: Lateralin menba-mansab
arası k ot
farkı.
149. P : 0.20 Pa+Pe
P:
Laterallerin yokuş aşağı olması
halinde müsaade edilebilir yük kaybı
(m)
Ht1: Döner lateral tertibinde L1
uzunluğundaki
kaybı
L:
boruda limit sürtünme
(m)
Dar çaplı borunun boyu (m)
L1-L: Geniş çaplı borunun boyu.
htd1: Geniş çaplı boruda yük kaybı (m/m)
htd2: Dar çaplı boruda yük kaybı (m/m)
151.
A.d
T: 3.6Q
T:
Yağmurlama pompa yıllık çalişma
süresi (s)
A:
362
Sulanacak alan (dk)
d:
Yıllık
toplam sulama suyu
ihtiyacı
(mm)
Q:
152. Qk: qmax · A
Sistem debisi (lt/sn)
Ok: Kuramsal debi (lt/sn)
qmax: Sulama modülü (lt/sn/ha)
153.
. ...9L
p. r.Qa
A:
Sulanan alan (ha)
P:
Boru bölümünün hizmet ettiği
almaçlardan her birinin açık olma
olasılığı.
r:
Günlük sulama oranı.
Oa: Toplamalmaç debisi (lt/sn)
Q:
Boru bölümünün hizmet ettiği almaç
sayısı
4'ten fazla olduğunda
debisi.(ltlsn)
U(p): işletim niteliği katsayısı.
k:
Boru bölümünün hizmet ittiği almaç.
ni:
Boru bölümünün hizmet ettiği
almaçlardan aynı debiye sahip
olanların sayısı.
qai: Almaç debisi (lt/s)
155. p. 1000.0
. s
P:
Dairevi alan üzerine yağmurlayıcının
ortalama uygulama oranı (mm/s)
Q:
Yağmurlayıcının debisi (m /s)
S:
Sulanan dairevi alan (m
3
2
)
(M.CLEMENT)
x:
363
istek (talep) sistemine göre yapılan
P:
sulamalarda
aynı
anda
çalışan
yağmurlama
priz
sayısı.
Sulanan alana istenen debiyi düzgün
ve sürekli olarak
priz
sayısı.
(su
verdiği
tasarlanan
ihtiyacı/ortalama
fiktif
debi)
r:
Günlük sulama süresinin günlük
süreye bölümü.
157.
v·L9.
. 4
V:
Yağmurlama
(depo) hacmi {m 3 )
T:
Depo dolma ve
toplamı.
q:
158. !J.V: n.q.t
159. Vı: V+i:J.V
sulamalarda rezervuar
boşaltma
süresi
Devir süresi (40-60 dk)
En büyük pompanın debisi (m 3/s)
!J.V: Depo ek kapasitesi (m 3 )
n:
Pompa adedi.
t:
Deponun dolma süresi.
V1: Toplam rezervuar kapasitesi.
DAMLA SULAMA
q:
Damlatıcı
Kd:
Damlatıcının
h:
işletme basıncı (m)
x:
Damlatıcıda akış
katsayı.
364
debisi (lt/s)
biçimine bağlı katsayı.
rejimine bağlı
L
161. q: 3.6 a. Cq~2gH
damlatıcılarda
q:
Orifis
a:
Kesit alanı (mm2)
yapım özelliğine bağlı katsayı.
Cq: Meme
162.
H.d 4
Ic: 0.865-q-
debi.
H:
Damlatıcının işletme basıncı
le:
Uzun
(m)
akışyollu damlatıcılarda, akım
yolu uzunluğu (m)
163.
164.
s,:o.9~
p:
100~
d:
Damlatıcı çapı
S d:
Damlatıcı aralığı
1:
Toprağın
P:
Sebzelerde
ı
Si: Lateral
165.
p: 100
2
~d
P:
(mm)
(m)
su alma hızı (mm/s)
ısiatıian
aralığı
Olgun meyva
alan yüzdesi.
(m)
ağaçlarında ısiatıian
alan yüzdesi.
166.
2
~
p: 100 Sa. Ss
Ss:
Ağaç sıra aralığı
(m)
P:
Geniş aralıklarla
dikilen olgun meyva
ağaçlarında ısıatılan
n:
Bir
alan yüzdesi.
ağaca düşen damlatıcı çıkış
sayısı.
Sç: Su
2
167.
p: 1oo
n.Sd
çıkış noktası aralığı
Sa:
Sıra
P:
Dikim
88
a· s
üzerinde
168.
d n( max) :
(TK-SN)Rv
P
100
Yt· D 100
ağaç aralığı
aralıkları geniş
ağaçlarında, salkım
ısıatılan
(m)
(m)
olgun meyva
tertip biçiminde
alan yüzdesi.
dn(max): Her sulamada uygulanacak en
fazla net sulama suyu
TK: Tarla kapasitesi (%)
365
miktarı
(mm)
SN: Solma
Ry:
noktası(%)
Kullanılabilir
su tutma kapasitesinin
tüketilmesine izin verilen
kısmı.
w
Toprağın hacim ağırlıği (gr/cm
D:
Isiatılacak
P:
Isiatılan
toprak
derinliği
3
)
(mm)
alan yüzdesi.
dn(max): Kullanılabilir su tutma kapasitesinin
derinlik cinsinden ifade edilmesi
koşulunda,
her sulamada
uygulanacak en fazla net sulama
suyu
miktarı
(mm)
dk: Kullanılabilir su tutma kapasitesi
(mm/m)
170.
~
T:
T: ET SS
Damla sulama yönteminde bitki su
tüketimi (mm/gün)
ET: Geleneksel yöntemlerle hesaplanan
bitki su tüketimi (mm/gün)
P5 : Bitki tarafından gölgelenen alan
yüzdesi.
171.
SA(max):
~
T
SA(max): Maksimum sulama aralığı (gün)
dn(max): Maksimum net sulama suyu
miktarı
172.
.9ıı
dı: Ea
dı:
(mm)
Her sulamada uygulanacak toplam
sulama suyu miktarı (mm)
dn: Her sulamada uygulanacak net
sulama suyu miktarı (mm)
Ea: Su uygulama randımanı(%)
366
L
173. T . 1000 dı
a.
q.N
Ta: Sulama süresi (s)
q:
Damlatıcı
N:
Birim alandaki
debisi (IUsn)
damlatıcı sayısı
(adeUdk)
174. N
. T 9 (SA)
(max)· Ta
N(max): Sulanacak alanda en fazla işletme
birimi (Bir manifold boru
hizmet
ettiği
alan)
hattının
sayısı.
T 9 : Günde sulama yapılabilecek süre
(s/gün)
175. h : (0.15-0.20)h 0
h:
Eğimsiz koşullarda
bir
işletme
biriminde izin verilen yük
kayıpları
(m)
h0 : işletme basıncı (m)
176. h1: 0.55 h± hgi
h1:
Eğimde
göz önüne
alındığında,
lateral boyunca izin verilen yük
kayıpları.
h9 i: Lateral boyunca eğimden
kaynaklanan yükseklik
177. hm : 0.45 h± hmi
farkı
(m)
hm: Manifold boyunca izin verilen yük
kayıpları
(m)
hmi: Manifold boyunca eğimden
kaynaklanan yükseklik farkı (m)
H1 : Lateral boru
hatlarında giriş basıncı
(m)
hti: Lateral boyunca oluşan yük kayıpları
(m)
h9i: Lateral boyunca
eğimden
kaynaklanan yükseklik
367
farkı
(m)
Hm: Manifold boru hatlannda giriş basıncı
(m)
htm: Manifold boyunca oluşan yük
kayıpları (m)
h9m: Manifold boyunca eğimden
kaynaklanan yükseklik farkı (m)
MiKRO YAGMURLAMA SULAMA
180.
Iy:
181.
..i.g_
Küçük yağmurlama başlıklarında
ly:
n d2
ortalama yağmurlama hızı (mm/s)
n 0 2.
p: 100 4 Sa Ss
q:
Başlık debisi (lt/s)
D:
Başlık ısiatma çapı (m)
P:
Ağaçaltı mikro yağmurlama sulama
sistemlerinde ısıatılan alan yüzdesi.
Sa: Sıra üzerinde ağaç aralığı (m)
Ss: Ağaç sıra aralığı (m)
182.
~
Ta: Sulama süresi (s)
Ta: 1y
dı:
Uygulanacak net sulama suyu miktarı
(mm)
TESViYE
183.
X
(En küçük kareler yöntemi)
. L(SyDx)
Xc.
LSy
y
Ye:
L(SxDy)
LSx
368
Xe, Ye: Tesviye düzlemi
ağırlık
merkezi
koordinatları.
Sx, Sy: Birim alan
Dx. Dy:
Satır
birim
184.
m
L
i:1
n
kolonların
mira
değeri
m:
Satır
adedi.
n:
Kolon adedi.
He:-~---
!!sij
j:1
ekseniere olan
uzaklıkları.
He: Tesviye düzlemi
_L(Hijsij)
j:1
i:1
ve
değeri toplamları.
ağırlıklık
(m)
Hii: (i, j) istasyonu mira
değeri
Sii: (i, j) istasyonu birim alan
185.
merkezinin
(m)
değeri.
Mx: Tesviye düzleminin x ekseni
doğrultusundaki eğimi.
My: Tesviye düzleminin y ekseni
. ~ (HxDy)-Ay~Hv
My.
B
doğrultusundaki eğimi.
y
Ax: x ekseni boyunca
eksenine olan
kolonların
y
uzaklıklarının
ortalaması.
Ay: y ekseni boyunca
eksenine olan
satırların
x
uzaklıklarının
ortalaması.
Bx. By:
Satır
ve
kolonların sayılarına
eksenlerine göre
ve
konuıniarına bağlı
katsayılar.
Hx. Hy: Her satır ve kolonun mira
toplamları.
369
L
değeri
186. Ho: HcxcMx-YcMy
Ho: Orijinin tesviye düzlemi mira
değeri
(m)
Hii : Ho+Dxi Mx+DyiMy
Hii: (i, j) istasyonu tesviye düzlemi mira
değeri
(m)
Dxi: j kolonunun y eksenine uzaklığı.
Dyi: i
187.
e:
e:
R}.:d-Lk
satırın
uzaklığı.
x eksenine
Tesviye düzleminin
düşürüleceği
ya
da yükseltileceği miktar (cm)
R.p+r+S
R:
Istenen kazı-dolgu oranı.
Ld:Toplam dolgu derinliği (cm)
Lk: Toplamkazı derinliği (cm)
188.
sayısı.
p:
Dolgu istasyonlan
r:
Kazı istasyonları sayısı.
s:
Doğal
zemin
istasyonları sayısı.
Dx: x doğrultusundaki iki kazık aralığı.
100
Mx: Mxo
X
Dy: y
doğrultusundaki
iki
kazık aralığı.
100
My: Myo
y
189.
-'::iL
!:!k
V k: Bir karedeki kazı hacmi (m
3
)
Vk : L Hk+Hd . L 4
L:
Kazıklar arası
Hk: Bir karedeki
mesafe (m)
kazı
derinlikleri
toplamı
(m)
Hd: Bir karedeki dolgu derinlikleri toplamı
(m)
370
V d: Bir karedeki dolgu hacmi (m
191
T:
· T : (w+B+2hz) (1 + s.z )
1-s.z
genişliği
(m)
J(n/2)+1 ı1
ı1
J1
Seddenin üst genişliği (m)
h:
Seddenin dik yüksekliği (m)
H:
Sekiler arasındaki düşey aralık.
z:
Sedde şevi.
s:
Arazi meyli (m/m)
Mx: Simetrik Artıklar yöntemiyle düzgün
şekilli arazide tesviyede, kolon sayısı
J
çift olduğunda,
m n2
x·
genişliği (m)
8:
4[ i ! H,,-~! H,l
M
)
Kademeli tevzlyede seki toplam
w: Sekinin ekilen
192.
3
x ekseni
doğrultusundaki tesviye düzlemi
eğimi
(m/d)
Hii: (i, j) istasyonu doğal zemin mira
değeri
193.
n
M . 4[
m
il~,,_:~ H,;-
(n-1)/2
.f,
m
~H;;
(m)
]
m(n 2 -1)
x·
Mx: Kolon
sayısı tek olduğunda, x ekseni
doğrultusundaki tasviye düzlemi
eğimi
"194.
m
M
4[
Y•
n
m/2
n
'i~+1 ~H,,- f, ~H,;
]
My:
(m/d)
Satır sayısı çift olduğunda, y ekseni
doğrultusundaki tesviye düzlemi
eğimi.
n m2
371
195.
ni
n
(m-1)/2
tim~" ~ Hti - ~
M, : 4 [
n
f,:
]
H,;
2
n(m -1)
My: Satır sayısı tek olduğunda, y ekseni
doğrultusundaki
tesviye düzlemi
eğimi.
Mxi: Düzgün olmayan arazide simetrik
artıklar
yönteminde,
doğrultusunda
satırdaki
x ekseni
(i) satırın eğimi. (Bu
istasyon sayısı (ni) çift
olduğunda.)
ni:
(i) satırdaki istasyon sayısı.
Hii: (i, j) istasyonda doğal zemin mira
değeri
197.
ni
M ..
4[
L
(ni-1)/2
L Hij
Hij-
j:(ni+3)/2
Mxi: Düzgün olmayan arazide simetrik
]
artıklar
j:1
ni2 -1
xı.
(m)
yönteminde,
doğrultusunda
satırdaki
x ekseni
(i) S§ltırın eğimi (Bu
istasyon sayısı (ni) tek
olduğunda)
198.
M..
4ll
I,
j:(nj/2)+1
Yı.
Hii -
mf
Myi: y ekseni doğrultusunda j kolonunun
~ Hii]
eğimi (Bu kolondaki istasyon sayısı
i:1
çift olduğunda)
mj: j kolonundaki istasyon sayısı.
199.
4[ I,
H ii -
(m~
2
Myi: y ekseni doğrultusunda j kolonun
Hii]
eğimi (Bu kolondaki istasyon sayısı
ı(.ny+3)/2
i:1
MYJ :--.:____..;.____,;.
_ _2_ _ _
_........=,
tek olduğunda)
mj -1
372
200.
m
Mx:L wi Mxi
i:1
Mx: x ekseni doğrultusundaki tesviye
düzlemi eğimi.
Wi: (i) satıra ilişkin tartı faktörü.
My: y ekseni
doğrultusundaki tesviye
düzlemi eğimi.
Wi: U) kolona ilişkin tartı faktörü.
373
1.
.
ppm
Me/U· Ekivalan ağırlığı
Me/U: Bir litrelik eriyik içinde bulunan iyon
ya da
bileşiğin
ppm: Milyonda
2.
6. Me/U
Ec· 10 · 0.01
bir miliekiv
alanı.
kısım.
Ec.1 0 : Elektriksel geçirgenliği 100-5000
6
micromhos/cm olan sular için.
3.
OP : 0.00036.Ec.1 06
OP: Ozmotik basınç(Sudaki toplam tuz
konsantrasyonunun gösterilme
biçimi)
4.
4A
(JURiN)
h: D.d.g
h:
ince cam borularda suyun yükselme
mesafesi (cm)
A:
Yüzey gerilimi (su için 72 dyn/cm 2 ya
da erg/cm 2 )
D: Cam tüp
5.
TRG : MT + OB
çapı
(cm)
d:
Suyun yoğunluğu (gr/cm 3 )
g:
Yer çekimi ivmesi.
TRG: Toplam rutubet gerilimi (Bitkilerin su
almasına karşı toprakların
suyu tutma
gücü)
MT: Matris tansiyonu (Toprak tanelerinin
suyu fiziksel tutma gücü)
OB: Ozmotik basınç (Toprak eriyiğinin
tansiyonu)
374
. Y(1 +2LF)
SARdw.
{Cf SARiw [ 1+(8.4-Phc)]
6.
(HC0 3 ihtiva eden sulama sularının (Na)
tehlikesi hesabı)
SARdw: Kök bölgesinden drene olan
suyun SAR değeri.
LF: Yıkama fonksiyonu (Tatbik edilen
suyun kök bölgesinden geçen kısmı)
SARiw: Toprak suyunun SAR değeri.
8.4: CaC0 3 ile dengeye getirilmiş sodik
olmayan bir toprağın yaklaşık Ph'sı.
SAR: Toprağın saturasyonekstraktının
7.
sodyum adsorbsiyon oranı.
(DONEEN)
8.
PT: Potansiyel tuzluluk.
9.
Na+1 +~
GG : Katyonlar
10.
topl~mı ·
I+P+G : E+R+L'lW
(DONEEN)
100
GG: Geçirgenlik göstergesi.
(VAN DER MOLEN)
1:
Etkin sulama suyu miktarı (mm)
P:
Yağışlarla düşen net su miktarı (mm)
G: Taban suyundan toprak yüzüne olan
su
akışı.
E:
Evapotranspirasyon miktarı.
R:
Derine sızmalar miktarı.
ılW: Kök bölgesindeki su miktarındaki
değişmeler.
375
11.
1 Ci: LR.CR+ilC
Ci: Yıkama suyu tuz konsantrasyonu.
LR: Derine sızan net su miktarı.
CR: Derine sızan su.
ilC: Kök bölgesi içinde tuz
konsantrasyonundaki değişme
(me/m
12.
2
)
LR: Tuzlu topraklardaki fazla suların
yıkanmasında kullanılan yıkama
suyu
(mm/gün)
Eci: Sulama suyunun elektrik geçirgenliği.
Eca:Yıkanın toprağın elektriki geçirgenliği.
(ET-N): Evapotranspirasyon.
13.
LR:I~
LR: Etkin kök bölgesi altına sızması
gereken yıkama suyu (mm/gün)
Ecr: Derine sızan suların elektriki
geçirgenliği
14.
(mm/hos/cm)
(VAN DER MOLEN)
F:
Yıkama randımanı
(O<F<1)
Cık: Toprak suyu miktarı tarla
kapasitesinde olduğu zamanki toprak
suyu tuz konsantrasyonu.
15.
16.
CR : F Cık (1-F) Ci
CR: Derine sızan su.
Ec0 : Suya doygun toprak örneği
süzüntüsü elektriksel geçirgenliği.
Wık: Tarla kapasitesi sumiktarı.
Wc: Suya doyma halinde su miktarı.
1
376
~1
1
17.
d:
TK-MR
100 As.D
d:
Sulamada verilecek su
TK: Tarla kapasitesi (kuru
MR: Mevcut rutubet (kuru
miktarı
ağırlık
ağırlık
(cm)
yüzdesi)
yüzdesi)
As: Hacim ağırlığı (gr/cm 3 )
D:
18.
~ .
Dı .
(sh
.!Q... ECe)
y . 100 · ECss
Bitki kök
derinliği.
Dss: Sulama suyu miktan (cm)
D1: Toprak
derinliği
(cm)
ds: Toprak volüm ağırlığı (gr/cm 3 )
y:
Suyun özgül
ağırlığı.
sp: Saturasyon yüzdesi.
ECe: Saturasyon
iletkenlik
eriyiği
elektriksel
değeri.
ECss: Sulama suyu elektriksel iletkenlik
değeri.
19.
Dss: Sulama suyu
miktarı
(cm)
ECds: Drenaj suyunun elektriksel
iletkenliği
Dsı:
20.
D .
ECss
ds · ECds-ECss
(Bitkinin tuza
dayanıklılığı)
Bitki su tüketimi.
Dds: Drene edilecek drenaj suyu miktarı.
\\
21.
T.D : Vds·Cds-Vss·Css
T.D:
Tuz dengesi
(kg/yıl, ton/yıl)
V ds: Araziden çıkan drenaj suyunun hacmi
(m 3/yıl)
V ss: Araziye giren sulama suyunun hacmi
(m 3/yıl)
377
Cds: Araziden
çıkan
drenaj suyunun tartılı
ortalama
erimiş
tuz konsantrasyonu
(kg/m
3
)
C55 : Araziye verilen sulama suyunun
~rimiş
ortalama
(kg/m
3
tartılı
tuz konsantrasyonu
)
(WiLCOX)
TDi: Tuz denge indeksi.
C61 :
Yıkanmış
bir toprak çözeltisi tuz
konsantrasyonu (%)
Ci: Yıkama suyu tuz konsantrasyonu(%)_
C0 : Tuzlu bir toprağın toprak çözeltisi tuz
konsantrasyonu (%)
t:
Yıkama
suyunun istenen ölçüde
verilebilmesi için gerekli zaman (günsaat)
T:
Yıkanması
derinliği
istenen toprak profilinin
boyunca gözeneklerinin su
ile dolması süresi (gün)
24.
ESP. 100(-0.0126+0.01475 SAR)
. 1+(-0.0126+0.01475 SAR)
ESP: SAR değeri belirlenmiş toprakların
değişebilir
değişim
sodyum
kompleksinin değişebilir
sodyum yüzdesi)
25.
JG: 0.86 A5 .Ds
ESP 9 -ESPı
100
. CEC
378
oranı (Toprağın
JG: Sodyumlu
toprağın iyileştirilmesi
maksadıyla
değerini
topraktaki ESP
indirebilmek için gerekli jips
miktarı
(ton/dk)
As:
Toprağın
hacim
Ds:
Toprağın
jips verilecek
derinliği
Toprağın değişebilir
sodyum
ESP 0 :
ağırlığı.
(m)
yüzdesi.
ESPt: Jips verildikten sonraki istenen,
toprağın değişebilir
CEC:
1oprağın
katyon
sodyum yüzdesi.
değiştirme
kapasitesi (me/1 00 gr)
Dys: Tuzlu
toprakların ıslahında
yıkama
D1:
suyu
Yıkanacak
(ECc)s:
iletkenlik
(ECc)ö:
toprak
eriyiğinin
Yıkamadan
iletkenlik
derinliği
(m)
sonra toprak profilinde
değeri
saturasyon
27.
miktarı.
Yıkamadan
saturasyon
gerekli
elektriksel
(milimhos/cm)
önce toprak profilinde
eriyiğinin
değeri
elektriksel
(milihos/cm)
Kart: Üç farklı yatay katmani ı bir toprakta
ortalama
düşey
permeabilite.
K1, K2 , K3: Her bir profil
katmanının
hidrolik kondaktivitesi (crr./s)
d1, d2 , d3: Katman
379
kalınlıkları
(cm)
28.
K
. K:ıd:ı+K 2 d 2 + ... + K 0 d 0
ch ·
d1+d2+ ... +dn
Kch: Ortalama yatay permeabilite (cm/s)
K1 , K2 ve Kn: Yatay istikamette profil
katmanlarının
29.
permeabilitesi.
(DARCY)
Q: K.LA
Q: Sabit seviyeli permeametre ile
yapılan
permeabilite tayininde
permeametreden geçen su miktan
3
(cm /dk)
K:
Hidrolik kondaktivite (cm/dk)
1:
h Lll : Hidrolik meyil.
h:
Su
L:
Aletteki toprak derinliği (cm)
A:
Toprak örneğinin yatay kesit alanı
yüksekliği
(cm)
2
(cm )
30.
K·
a.L
,!:k
. 2.3 A.t Log 10 h
K:
1
Değişken seviyeli permeametre ile
yapılan
permeabilite tayininde hidrolik
kondaktivite (cm/dk)
a:
2
Cam boru kesit alanı (cm )
L:
Aletteki toprak
A:
2
Deneme kabı kesit alanı (cm )
t:
Deneme
derinliği
esnasında
(cm)
geçen su
zamanı
(dk)
ho: Suyun borudaki ilk seviyesi
h1: Suyun borudaki son seviyesi.
31.
K. 2.3 a.s L
10yg_
· 2 d.t og
Y1
(HOUGHOUDT)
K:
380
Arazide ve homogen topraklarda
kullanılan (AUGER HOLE metodu) ile
hidrolik kondaktivite ölçümünde burgu
deliğinin
geçirimsiz tabakaya
dayanması halinde permeabilite.
Deliğin yarı çapı.
a:
a.d
s: 0.19
d:
Taban suyu üst seviyesi ile geçirimsiz
tabaka arası mesafe (cm)
Suyun yanlardan deliğe gelme
t:
zamanı
(sn)
y0 : ilk seviyenin tabana mesafesi (cm)
y 1: Son seviyenin tabana mesafesi (cm)
32.
2.3 a.s
-Yn
K : (2d+a)t Log 1~
Burgu delik tabanı ile geçirimsiz
K:
tabaka arasında bir mesafe var ise
permeabilite.
33.
(KiRKHAM)
K:C~
Geçirimsiz tabaka derinliği sonsuzda
K:
olduğunda hidrolik geçirgenlik
(m/gün)
C:
~. ~ , ~değerlerine bağlı olarak verilen
bir
34.
Q
L
K:
K: T · A.H
katsayı.
Araziden alınan yapısı bozulmuş
numunelerde geçirgenlik katsayısı
381
(cm/s)
Q:
Belirli zaman süresi içinde toprak
numunesinden geçen su miktan
3
(cm /lt)
35.
K Q.L
T:
Deneme süresi (s)
L:
Toprak örneğinin boyu (cm)
H:
Etkili hidrolik yükseklik (cm)
A:
2
Numunenin yatay kesit alanı (cm )
K: Karninski permeametresi ile bulunan
: h.t.f
36.
K
Q.L
geçirgenlik katsayısı.
K:
: T.H.A
Kapalı
drenajda filtre cam pamuğu ise
enine hidrolik kondaktivite.
Q: T zamanda geçen toplam su.
37.
K . Kd.k1(SD+s1)
. SD.k1+S1.KD
L:
Filtrenin kalınlığı.
H:
Filtre örneğindeki yük kaybı.
A:
Filtrenin kesit alanı.
K:
Plastik dren borulannın etrafını saran
tek tabakalı filtrede geçirgenlik.
KD: Dren borusu geçirgenliği.
k 1: Filtre malzemesinin ilk tabakasının
geçirgenliği.
SO: Dren borusu kalınlığı
s 1: ilk tabakadaki filtre kalınlığı.
38.
K.
KD.kj.kz(SD+S 1+s 2 )
. SD.k1.k2+S1.KD.k2+S2.KD.k1
K:
Plastik dren borularının etrafını saran
iki tabakalı filtrede geçirgenlik.
k 2: ikinci tabakanın geçirgenliği.
382
s2: Ikinci tabakadaki filtre kalınlığı.
39.
a(uf)
K.
1
. 2nl.H.T
K:
Lateral hidrolik kondaktivite.
r1:
Cam pamuğu örneğinin merkezindeki
dairesel
40.
f : (Pv)d-(Pv)tk
pamuğu örneğinin yarı çapı.
r2:
Cam
L:
Dren aralığı.
f:
Topraklarda etkin gözenek hacmi.
(cm 3 /cm
41.
q : f(h2-h1)
deliğin yarıçapı.
3
)
(pv)d:
Doygun su miktarı (%)
(pv)tk:
Tarla kapasitesi su miktarı (%)
q:
Drene edilebilir su miktarı (cm)
h1: Taban suyunun normal şartlarda
seviyesi (cm)
h2: Taban suyunun indirilmesi istenen
seviyesi (cm)
42.
Pw:
WfN~d 100
Pw: Toprak rutubetinin ağırlık yüzdesi.
Ww: Toprak örneğinin yaş ağırlığı.
Wd: Toprak örneğinin kuru ağırlığı
43.
Pv: Pw. As
Pv: Toprak rutubetinin hacim yüzdesi.
As: Toprağın hacim ağırlığı (gr/cm
44.
45.
d. Pv. As. D
10
.
!lı&
qo: W
d:
3
)
Toprak rutubetinin derinliği (cm)
D: Toprak derinliği (cm)
W: ('
~~KD : Radyal direnç (gün/m)
ı1+12
2
qo: Islak çevreden olan akış (m /gün)
383
hw: Taban suyu
tablası
ile akarsu ya da
kanal içerisindeki su seviyesi
arasındaki
fark (m)
KD: Akiferin iletkenlik katsayısı (m /gün)
2
i1 ve i2 : Yatay
akışın
var
olduğu
akarsuyun
iki tarafındaki taban suyu tablası
eğimi.
46.
Q:
Havzanın sınırları eş basınç
çizgilerine sahip, bu çizgiler alt ve üst
sınırlarda
sabit fakat birbirlerinden
farklı olduğunda yeraltından
giren ya
da çıkan suyun debisi (m /gün)
3
~~ : Sınırda hidrolik eğim.
L:
Su geçişinin meydana geldiği
tabakanın uzunluğu
47.
Q : n.~h.k.D
(m)
Q: Akış ağları yardımı ile bir günde
havzaya giren su miktarı (mm/gün)
n:
Akış ağında
~h: Eş basınç
kaybı
S: y.~h
çizgileri
sayısı.
arasındaki
yük
(m)
D: Akiferin
48.
mevcut kare
kalınlığı
(m)
k:
Akiferin geçirgenliği (m/gün)
S:
Birim alanda belirli zaman içerisinde
meydana gelen yer
altı
suyu
depolanması değişikliği.
y:
384
Efektif porozite.
~h:
Belirli zaman içerisinde taban suyu
tablasının yüksekliğinde
olan
değişiklik.
49.
ecV : E+aE+R +S
ecV: Sulama sistemi içindeki herhangi bir
ulaşan
alana
E:
sulama suyu
miktarı.
Sulanan bitkilerin kullandığı su
miktarı.
aE:
Yıkama
suyu
a:
Yıkama
yüzdesi.
R' :
Sulama uygulamasının uniform
olmayışı
S:
50.
D . ( {1+a} ( 1+~}
1)E
A·
ec
nedeniyle meydana gelen
derine
sızma kayıpları.
Eğimli
arazilerde yüzey akış kayıpları.
DA: Sulanan alandan drene edilecek su
miktarı.
j3:
Derine
sızma kayıpları
kayıpları
ec: Su iletim
51.
q:
c. AP
ihtiyacı.
q:
Eğimi%
akış
yüzdesi.
randımanı.
1'den az olan küçük
havzaları
C: Arazi
ve yüzey
için drenaj
kullanımına
tarım
katsayısı.
ve proje
yağışına
bağlı katsayı.
52.
:-y ..
S 78 d 1
. T2. {[J
A:
2
Havza alanı (mi1 )
p:
Katsayı
(5/6)
(KOSTJAKOV)
S:
Açık
(m)
385
drenaj
kanallarında
dren
aralığı
y:
Parselin ya da arazinin pürüzlülük
katsayısı.
d:
Arazinin akış katsayısı.
i:
Yağış
T:
Bitkinin zarar görmeden su
intensite (mm/s)
altında
kalma süresi (gün)
53.
s2. 8.kzd h
.
q
+
4 k1/h
q
2
j:
Drene edilen arazinin
S:
Düzgün ve yatay
eğimi.
akış şartlarında
drenlerin hidrolik iletkenlikleri
(HOOGHOUDT)
tabakanın
ortak yüzeyinde
halinde dren
k2: Dren
aralığı
bulunması
hidrolik
(m/gün)
tabakanın
k1: Dren üstündeki
iletkenliği
hidrolik
(m/gün)
q:
Drene edilebilir su
h:
Drenler arası orta noktada, taban
miktarı
suyunun drenden olan
d:
Dren
aralığı,
dren
tabanının
dren boru
(m/gün)
yüksekliği.
yarıçapı
54.
s2 :
10 k.D.t
ve
geçirimsiz tabakadan
yüksekliğine bağlı, eşdeğer
kalınlığı
tabaka
faktörü.
(GLOVER-DUMM)
.!:k)
V. Ln(1.16h
1
S:
Sulamanın uygulandığı,
olmayan
yarı
386
iki
(m)
altındaki tabakanın
iletkenliği
farklı
düzgün
akış şartlarında,
kurak ve
kurak bölgelerde ve özellikle
tuzlulaşmış
tuzlulaşma eğilimi
ya da
olan alanlarda dren
aralığı
(m)
ho: Yükselentaban suyunun drenlerden
itibaren en yüksek düzeyi (m)
hı:
Dikkate
suyu
D:
alınant
düşük
süresi sonunda taban
yüzeyi (m)
Drenlerden itibaren bariyer mesafesi
(m)
t:
Taban suyunu istenen düzeye
düşürmek
V:
55.
s2 . 4 k(h1-ho)
.
Toprağın
için geçen süre (gün)
drenaj porozitesi.
(DON NAN)
q
S:
Düzgün ve yatay
kenarları
akış koşullannda
dik olan ve geçirimsiz
tabakaya kadar uzanan
koşullarında
h1: Taban suyu
noktasından
dren
açık
aralığı
eğrisinin
dren
(m)
tepe
geçirimsiz tabakaya olan
mesafe (m)
ho: Drenler içerisindeki su seviyesi ile
geçirimsiz tabaka
arasındaki
mesafe
(m)
56.
S . 4.5 t.k . h 0 .hı
· V{h 0-hı)
S:
Drenlerin geçirimsiz katman üzerine
yerleştirilmesi
koşullarında
387
gereken arazi
dren
aralığı
(m)
57.
s2 . k.n?
d+0.5 ho
(U.S. BUREAU of RECLAMATION)
t
. M . Ln(1.17~).
t:
Drenaj süresi (gün)
M: Toprak profilinin drenaj porozitesi.
(VAN BEERS)
S: Yatay ve radyal
akışta
topraklarda dren
homogen
aralığı
(m)
Lo: ~8 k D.H/q
D
C: D.Lnv
59 ·
2
(DUPUiT-FORCHHEIMER)
a H
aH
KD--:y--R
a x2
(Değişen
at
beslenme
şartlarında
diferansiyel drenaj denklemi)
KD: Akiferin iletkenlik katsayısı (m 2/gün)
hızı
R:
Birim alanda beslenme
H:
Hidrolik yük (m)
x:
Drene olan yatay
t:
Zaman (gün)
y:
Drene olabilen gözenek
uzaklık
(m/gün)
(m)
boşluğu
(m/m)
60.
. f&
H . q K +q
v
E2
8L(KD)H
E
a Dr
+ q -K Ln ( U )
n
r
(ERNST)
H: Yatay, radyal ve
düşey akışta
ve iki
katmanil topraklarda, drenlerin
yerleştirildiği
yerin önemli
olmadığı
hallerde toplam hidrolik yük.
388
L
katsayısı.
q:
Drenaj
Dv:
Düşey akışın
meydana
katmanın kalınlığı
Kv:
Düşey akışın
(m)
meydana
katmanın geçirgenliği
E:
Dren
aralığı
geldiği
geldiği
(m/gün)
(m)
(KD)H: Yatay akışın meydana geldiği
katmanın iletkenlik katsayısı (m2 /gün)
Kr: Radyal akışın meydana geldiği
katmanın geçirgenliği
a:
Akış şartlarına bağlı
(m/gün)
olan radyal akış
için geometri faktörü.
Dr: Radyal akışın meydana geldiği
katmanın kalınlığı
U:
61.
. _y+H
E2
E (
~)
H . ~+q 8 KD + q n K Ln U
(m)
Drenin ıslak çevresi (m)
(ERNST)
H:
Geçirimsiz tabakaya uzaklığı% E'den
büyük ve homogen topraklarda
toplam hidrolik yük (m)
y:
Drenler içindeki su yüksekliği (m)
D:
Geçirgenliği
taban suyu
ortalama
K olan üst
katmanın
tablası altında
kalınlığı
kalan
(m)
(DON NAN)
q:
Düzgün akış şartlarında drenaj
katsayısı
389
(m/gün)
D:
Geçirimsiz tabaka ile drenler su
seviyesi arasındaki uzaklık (m)
63.
q:
8K(D+~ H)H
s
(HOOGHOUDT)
q:
Düzgün
akış şartlarında
katsayısı
H:
4 K H2
q:sr-
tablasına
8KDH
s2
uzaklık.
Düzgün akış şartlarında D:O ise
drenaj
q:
olan
(ROTHE)
q:
65.
(m/gün)
Drenlerdeki su seviyesinden taban
suyu
64.
drenaj
q:
katsayısı
(m/gün)
D, H'ye göre çok büyük ise, drenlerin
altındaki
yatay akış (m/gün)
(HOOGHOUDT)
q:
Düzgün akış şartlarında katmanil
topraklarda drenaj katsayısı (m/gün)
Ka: Drenlerin üzerindeki toprak
tabakasının
permeabilitesi.
Kb: Drenlerin altındaki toprak tabakasının
permeabilitesi.
67.
. 2n K d h
q.
s2
(DI ELEMAN)
q:
Kapalı
d:
Eş
h:
Hidrolik yükseklik (m)
S:
Dren aralığı.
K:
Hidrolik geçirgenlik (m/gün)
390
drenajda dren verdisi (m/gün)
derinlik (m)
68.
b: 2 h Tg 0/2
Ekonomik drenaj kanalı taban
b:
genişliği
kanalda su derinliği (m)
h:
Tg 0 : Şev
69.
2
U : b+2h "S +1
(m)
eğimi.
U: Açık drenler için ıslak çevre
parametresi.
. 70.
he: q. S. We
b:
Hendek taban genişliği.
S:
Hendek şevi (yatay/düşey)
he: Derin drenajda, giriş direncini
yenmede kullanılacak hidrolik yük (m)
q:
Akım hızı
S:
Dren aralığı (m)
(m/gün)
We: Drenin giriş direnci. (m/gün)
71.
ae
We:K
(ERNST)
ae: Giriş direnci faktörü.
K:
Dren borusunu saran materyalin
hidrolik geçirgenliği (m/gün)
72.
u : b' +2(2 ro)
U:
Kapalı
drenlerde ıslak çevre.
b':
Dren boruların yerleştirildiği hendeğin
genişliği.
ro:
Dren borularının yarı çapı (Filtre
malzemesi kullanıldığında (2 ro)
yerine filtre malzemesinin yüksekliği
kullanılır.
391
73.
3/8
d:
d .. (3.205
s112 On)
Kapalı
drenajda bir emicinin
On: A.Od: Bir emicinin
bağlandığı
74.
çapı
(m)
toplayıcıya
noktadaki kapasitesi.
A:
Emicinin drene ettiği alan: 2 S.L
s:
Emiciler arası mesafe (m)
L:
Emici boyu (m)
(CAVELAARS)
hr: Drenler çevresinde mevcut zarf
malzemesinin akım çizgilerine radyal
karakter kazandırması ve Rr, Rd
çapları arasındaki
hidrolik yük kaybı
(m)
q:
Akım hızı
L:
Dren
(m/gün)
aralığı
(m)
Rr: Drenlere olan akımın radyal karakter
aldığı yarı
çap (m)
Rd: Dren borusu dış çapı (m)
75.
d.
(Di ELEMAN-TRAFFORD)
D
·~~1
n.S
n u+
d:
Eş
derinlik(m)
Do: Drenlerin bariyere uzaklığı (m)
76.
d:..!.srr (s-oJ2L..!.Ln_E__l]-1
ll
n
8
SDS
r.J2
U:
Islak çevre-nr (m)
S:
Dren
aralığı
(m)
(HOOGHOUDT)
d: Eşdeğer derinlik.
D:
Drenden geçirimsiz tabakaya kadar
olan
392
düşey
mesafe.
r:
77.
-v4 K h(~ d+ h): S
Dren
yarıçapı.
(WESSEUNG)
Iki dren arasındaki orta noktadan
h:
taban suyunun dren seviyesinden
yüksekliği.
Dren akım debisi.
q:
78.
H-h
H Log e -H - (y-h)
Zemin
Taban suyu
s-y
X:
(GLOWER)
4/3 H
x:-sx:
Derin drenaj sisteminde % ·50 ya da
daha fazla
. . ti. . . . x .........ti. .
akım kuşaklandığında,
kuşaklama kanalının
G.Tabaka
yamaç arazi
istikametinde taban suyuna etki
mesafesi (m)
79.
L:
nD 2
D
86400(aih +air +aip)-C4
4
H:
işba halindeki akım derinliği (m)
S:
Eğim.
x y
L
(DVORAK)
KH~
L:
Bariyer tabakası
uzunluğu
d:
d<~ R ise dren
(m)
Dren orta noktasından bariyer
tabakasına
olan derinlik.
R: Dren ara mesafesi.
K:
393
Drene edilen toprak
tabakasının
hidrolik kondoktivite
katsayısı
(m/gün- 1)
1
H~: Komşu
iki dren
depolama
hattı arasında
sahası
orta
yer alan
noktasının
dren iç çeperinin üst kenanndan olan
yüksekliği
(m)
çapı
D:
Dren iç
(m)
L:
Dren
hattının
meyli.
C:
Hız katsayısı
(m/sn)
x, y: Drenin tipine, delik adedine vs.
bağlı
boyutsuz üsler.
aih
ve
air:
Yatay ve radyal drenaj akım
yönlerine göre seçilen boyutsuz
direnç parametreleri.
aip:
Dren geometrik karakteristiklerinin
tesiri, delikierin tertibi ve filtre
malzemesinin özelliklerine
olarak
değişen
ve boyutsuz olan,
suyun drenlere
80.
Vmin : ~.
h0.64
bağlı
giriş
sabitesi.
(KENNEDY)
V min: Kanallarda çökelmeye önleyen
minimum
hız
h:
Kanaldaki su
~:
Su içindeki
derinliği
asılı
bağlı katsayı.
394
(m/sn)
(m)
maddelerin cinsine
TOPRAK VE SU KORUNUMU
1.
h
Omax: A · 4.8 · Tp
Omax: Kurak ve yarı kurak bölgelerde her
bir teras kanalı kesit alanı 100 yıl
yinelemeli yağışların oluşturabileceği
en yüksek yüzey akış değeri (m /s)
3
A:
Su toplama alanı (km
h:
Yağışın yüzey akışa geçen miktarı
2
)
(mm)
Tp: Yüzey akışın pikeermezamanı (s)
2.
Q . (P-0.25)
2
. P+0.85
3.
Q: A.V
(SCS)
Q:
Akış
P:
Yağış
Q: Teras kanalına gelecek maksimum
yüzeysel akış. (m /sn)
3
4.
A : R.K.L.S.C.P
A:
Teras kanalı kesit alanı (m
V:
Erozyon oluşturmayan su hızı (m/sn)
2
)
(WISEHMEIER)
A:
Yüzey ve parmak erozyonundan
dolayı
birim alandan ortaya çıkan
toprak kaybı (tlha)
R:
Yağış
K:
Toprak erodibilite faktörü.
L:
Eğim uzunluğu
S:
Eğim
C:
Bitki amenajman faktörü.
P:
Erozyon kontrol uygulaması.
395
faktörü
faktörü.
derecesi faktörü.
5.
%S
!. . . b/2
b/2 .........1. . . . . . . . . . a ......................................... E
····+·······............................................. a .....................................................
w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .;,
.... .....................................................................................................................................
-ı
ÜÇGEN KESiTLi TARLA SEKiLERI
(b~a
d~p)
J
a·-. m-S
d
b:r;
J
B: 2
b
(a+2)
A:b.d
2
WP : 2'./ b +d
2
B:
Kazı-dolgu
A:
Akış
R:
kesit
A
WP
alanı.
(göllenme) kesit
alanı.
WP: Islak çevre.
R: Hidrolik yarıçap.
6.
%S
YAMUK KESiTLi TARLA SEKiLERi
396
L
(p~d
a~r)
b
h1: J+2S
b
h2: J2S
t
h3 : h-2S
t
h4: h+2S
h
a:-.!.!L
m-s
f'....bı_
__!:!&_
.__&_
g.n+S
e: Z-S
d
r··m
d:n(f+g)
B:
Kazı
A:
Dolgu kesit
kesit
· n+S
p:m.a
alanı.
alanı.
7.
%4-8
F ......................................................,........
~--·········
a .............,..
AKINTISIZ ZlNG SEKiSi
397
a 2a')
(p2d
J
m-s
1 :f.S
a:-
B:
a+b
a
e ._L
· 1-S
P-T-P·2
c:f- sedde taban gen.
A: [
f+e
.
·2
+sedde kesıt a1anı.
a' +d.1
F: (b+c+-2-).d
B:
Kazı
A:
Dolgu kesit
F:
Göllenme kesit
kesit
d
1:2
alanı.
alanı.
alanı.
8.
.........
SG (YA) ·"-..·-··-····"····"·······"···-""""...". . . ·-···"·····"-···"·····-···-·····~·-·····"
TOPRAK BASAMAKSEKILERi
398
a·_j_
·m-S
.. sG(m-S)(g+S)
2(m+g)
J.
.
b
B:~ (a+2)
g : 0.03-0.05
S:
0.12-0.30
m:1/1
a:
Kazı şevi
b:
Seki üst genişliği.
j:
Kazı derinliği.
iz düşümü.
Dönüme kazı (m 3 ):250 j
9.
F C L
F
ı
1
1
0.50 . --·ı---- .... a ....................J!r··-
.....................
i
b ....................................(...... 0.50 ..j .............._.....
1
...............1......................................................................... W=YA ................- .......................................J.............
TAŞ BASAMAK SEKiLER
k
b·. g+S
399
1:0.5 s
AB : 0.2+j+0.5 S
YA: a+b+0.5
DA: YA.S
B: 0.25 (AB+HC) + ~ a j
A:
1
. 2.B
k. b
2b k
D: ü+0.20)0.50 + C+~·
50
(k+1)
c:0.50-(k+1 )0.1 O
genişliği
YA: Seki
B:
Kazı
A:
Dolgu kesit
alanı.
D:
Duvar kesit
alanı.
S:
Arazi
eğimi
(m/m)
g:
Geri
kesit
eğim
alanı.
(0.05)
10.
SG ···-······-···············-······································+·
ARALIKLI BASAMAK-GRADONi SEKiLER
400
(d~a
c:d)
a·_j_
c:d m
·m-S
m:1/1
Akış kesit Alanı: d d;b
WP:~+~d 2 +b2
g: 0.10-0.20
S: 0.12-0.30
B:
Kazı
R:
Hidrolik yarı çap.
b:
Seki üst
SG: Seki
kesit
alanı.
genişliği.
genişliği.
DA: Dikey
aralık.
YA: Yatay
aralık.
11.
SULAMA SEKiLERI
(Seki üstü geri
401
. Akış k.al.
R·
WP
eğilimli)
J
c·j_
a·-·m-S
b'_L
. S+g
SG:a+b+c+e
B:(a+b) 2
A: 8.1,05
e·_j__
·m-S
. S+g
J
1
{: C(S+g)
B: Sedde kesit
sG: Seki
alanı
1
(c+e) ~
genişliği.
SÜG: Seki üst genişliği.
g:
Seki üstü geri
m:
Şev eğimi.
S:
Arazi
eğimi.
eğimi.
(0.03-0.15)
12.
SG . . ._. . . . ._. . . .-.. . . . . . _. . . . . . . . . . -.. . . . . . . . . . . . . . .!..........
HENDEK SEKiLERi
402
(d
sa)
h1:~
h2:
S+j
a·JJL
·m-S
j-~S
b : 06
. m.
. 1Jız.
c: m+S
. A . b . a h1 c h2
B . . j+ 2 + 4
A: d(b+c)
A
R: WP
WP: b+2{i(P
d:c m:c(m:1)
S:
Arazi eğimi (0.12-0.30)
B:
Kazı
A:
Dolgu kesit alanı.
kesit alanı.
R: Hidrolik yarı çap.
TOPRAK CEP SEKi
13.
h
h
b · - a·-. S+g
. m-S
YATAY PLAN
h:
Seki yüksekliği.
b:
Seki üst genişliği
a:
Şev izdüşümü
A:
Dolgu hacmi.
403
14.
............
........... ......····
A
D
TAŞ CEP SEKi
Temel
kazı
Duvar
Hacmı:
g:
hacmi: (t+0.35) 0.47 (b+u
0.6+C]
. ( 0.6 t+H(- ) 0.79 (b+u)
2
Seki geri
· Duvar ön
eğimi
şevi:
t: Duvar temel
(0-0.05)
5/1
a+c: 0.6 m
derinliği
(0.2 m)
H: Duvar yüksekliği.
H
a: n-S b:
H
-s0.6
u:b+0.6
DE: t+0.6 S
15.
DA:aS+b
C: 0.6-a
DA: Akıntılı tarla sekiiHri için dikey
a:
Bölgelere göre
S:
Arazinin
b:
Toprak ve örtü
değişen
404
değişen katsayı.
eğim değeri
bir
aralık.
(%)
koşullarına
sayı.
göre
16.
H3
s: 260 ± 10
(SUCCARDY)
H:
Kurak ve yarı kurak bölgelerde
hendek teraslar için teras dikey
aralığı
S:
(m)
Arazi eğimi (%)
(1 0): Fleksibilite
17.
4
H: s; o.305
H:
katsayısı.
Yıllık toplam yağışı
500 mm'den az:
olan bölgelerde hendek teras dik
aralığı.
405
YAPIFİZİGİ
1.
.1 . .9.
C:
C· K
Bir metrekare malzeme yüzeyinden
kalınlığından
ve malzeme
sıcaklık farkında
olarak iletilen
ısı
1
oc
bir saatte K.cal
ısı miktarı
(Kondüktans-
geçirme direnci)
d:
Malzemenin
kalınlığı
K:
Malzemenin
ısı
(m)
iletim
katsayısı
2
(K.calrC m saat)
2.
1
1
1
1
1
1
R: f.+c+a+c+
··· +c+i=
ı
1
2
n
d
R: Toplam termik rezistans.
Fi:
Duvar iç yüzü kondüktansı (k.cal/m
2
0
C .S)
C:
Duvarı oluşturan çeşitli
kondüktans
a:
3.
Uı: 1 d
1 d
-+~+-+~+
Fı C 1 u-- C2 ···
d
Cn
Hava
İs : ti -
Tu (ti-td)
değerleri.
boşluğu kondüktansı.
Fd: Duvar dış yüzü
kondüktansı.
Uı:
Duvarın
ısı
d:
Duvarı oluşturan çeşitli
1
fo
+...:::.ı:ı..+_
toplam
kalınlıkları
4.
malzemenin
iletim
katsayısı.
malzemenin
(m)
fo:
dış sıcaklık.
ts:
Dış yapı bileşeninin (çatı,
1
tavan, kapı,
pencere ve duvar) iç yüzünün
sıcaklığı
406
CC)
ti:
iç hava sıcaklığı
U:
Dış yapı bileşeninin toplamısı iletim
katsayısı.
fi:
Dış yapı bileşeninin iç yüzeyi
kondüktansı.
td:
5.
6.
U max: fi
t-t
tt'
i-
Umax: Dış yapı bileşenine verilecek en
d
q: U A (t)
Dış hava sıcaklığı CC)
büyük toplam ısı iletim katsayısı.
q:
Yapı elemanları
ısı kaybı
7.
Q: K. t
O~. 1.n. V ta
8.
ti : k m· F+
yolu ile ortaya çıkan
(K cal/s)
A:
Duvar alanı (m
t:
iç ve dış hava sıcaklığı farkı CC)
Q:
Isı akımı yoğunluğu (k callm 2 h)
ti:
Kapalı bir hacmin ısısı CC)
Q:
Isı miktarı (k cal/h)
2
)
km: Dı.şar!ya ya da iklim şartları değişik
diğer
hacimiere bakan yapı
bileşenlerinin ortalama ısı geçirme
katsayısı (k cal/m 2 .h.°C)
F:
Kapalı hacmi çevreleyen alan (m 2 )
n:
Bir saatte hava değişimi.
V: Kapalı hacmin miktarı (m 3)
9.
f .
Xi: Xa
+l
ta:
Dış hava sıcaklığı CC)
xi:
Kapalı bir hacmin rutubeti (gr/m
Xa: Dış havadaki su miktarı (gr/m
407
1
1
1
L
3
)
3
)
f:
Kapalı
hacimde
oluşan
rutubet
miktarı.
L:
10.
W. c.p.d 2
1\
Değişen hava miktarı (m 3/h)
W: Kerpiç
1\
ısı
A.:
duvarların
ve toprak
damların
tutma kapasitesi.
Aynı
malzemenin
ısı
iletme
kapasitesi.
11.
12.
qi : 0.244 Q.y.t
Q:..Y:!ı_
ısısı.
c:
Malzemenin spesifik
p:
Malzemenin
yoğunluğu.
d:
Malzemenin
kalınlığı.
qi:
lnfiltrasyonla içeri giren havanın bina
içi
sıcaklığına
ısı
(k cal/s)
getirilmesi için gerekli
Q:
Hava infiltrasyonu (m 3/s)
y:
Havanın özgül ağırlığı (kg/m 3 )
Q: Yapı içindeki fazla nemin atılması için
q-qd
gerekli en az hava miktan (m 3/s)
Wa:
Yapı
içine verilen toplam su buharı
(gr/s)
qi ve qd: Iç ve dış havanın mutlak nemi
(gr/m
13.
Q:A.V
Q:
Bir
3
)
havalandırma bacasındaki
hava
akımı. (m /dk)
3
A:
Havalandırma bacasının
kesit alanı
(m2)
V:
408
6.6 "h(ti-td) : Hava
akım hızı (m/dk)
14.
Q . 24 G.k
J.
h:
Baca etkili yüksekliği (m)
O(
Dış duvarların yıllık ısı kaybı
2
ll k
(k cal/m h)
G:
oc gün/yıl.
k:
Isı
rı k:
Isı tesisatının verimlilik değeri.
geçirme
katsayısı.
(0.60-0.80)
15.
Y:
y . .9i
. Hu
Qi 'yi karşılamak için kullanılması
2
gereken yakıt miktarı (kg/m /yıl)
Hu: Kullanılan yakıtın ısı değeri.(kcal/kg)
16.
M1 : k.v.G.F, 5 ,.1 o-
6
M 1 : Merkezi ısıtma sisteminde ısının
2
maliyeti (TL!m .yıl)
v:
Isıtma sisteminin günlük çalışma
süresi (h/gün)
F, 5 ,: Isı fiyatı ve yan masrafları.
17.
M . k.v.G.F{:takıt}
. 10- 3 +~YM
1.
Hu·'llk
M 1 : Aynı yapıda elde edilen ısının maliye1
(TL/m 2 /yıl)
F(yakıt): Yakıt fiyatı (TL/ton)
YM: Yıllık yan masraflar.
18.
19.
b: ~'A.y.c
Z. Wm.Po.d
. 100
b:
Isı
/..:
Malzemenin ısı iletkenliği.
y:
özgül ağırlık.
c:
Özgül
Z:
Malzemenin metre karesindeki
nüfuz kabiliyeti.
ısı
(k cal/kg
oc)
rutubetin ağırlıkça artış miktarı
(kg/m
409
2
)
wm:
Ağırlıkça
rutubet
oranı.
ağırlığı
P0 : Malzemenin kuru birim
(kg/m
3
)
Malzeme
~1 :
lsıtılan yapı bileşenindeki
değişme
21.
(m)
Yapı bileşeninin
~t}:
Isı farkı.
aı:
Isı genleşme katsayısı.
boyu (m)
km: Pencereli bir cephe
-
m X+C X : 0
(mm/m oc)
duvarının ısı
katsayısı.
payı
r:
Cephede duvar yüzey
f:
Cephede pencere yüzey
kr:
Duvar
kt:
Pencere
(Titreşim
m
boyu
(mm)
L:
geçirme
22.
kalınlığı
d:
ısı
geçirme
ısı
(%)
payı
(%)
katsayısı.
geçirme
katsayısı.
için dinamik temel denklem)
x: Kütle kuvveti (kütle.ivme)
c x: Yay kuvveti (yay sabitesi.mesafe)
23.
t}:
Sönümsüz
titreşimlerde
dinamik
katsayı.
ne: Temelin
titreşim sayısı.
nm: Tahrik sisteminin (makinenin)
titreşim
sayısı.
24.
L1 ve L2 : Birinci ve ikinci hacimdeki ses
seviyesi.
410
25.
p
R: 10 Log~
R:
Bölme duvarının ses yalıtım değeri.
S:
Bölme duvarının yüzeyi büyüklüğü
A:
ikinci hacmin ses emme yeteneği.
R:
Ses yalıtım değeri (dB)
p1: Bir yapı bileşeninin bir yüzeyine gelen
ses enerjisi.
p2: Diğer yüzeyle bitişik odaya iletilen ses
enerjisi.
26.
EL~B
fs:
Sınır
c:
Havada ses hızı.
m:
Yalıtırnda kullanılan plağın
frekans (Hz)
fs: 2n
alansal
ağırlığı.
27.
fs : 6.4 10
5
d1~E
B:
Plağın eğilme rijitliği.
d:
Eğilme rijitliği kalınlığı
E:
2
Elastikiyet modülü (kg/cm )
P:
Plak malzemesinin birim ağırlığı
(kg/dm
28.
f . 600
R. {md
m.d
fR:
3
(plak
kalınlığı)
)
Çift kabuklu (ağır kabuk önünde hafif
ön kabuk) duvarlarda rezonans
frekansı
(Hz)
m: ön kabuk ya da münferit kabuğun
2
alan ağırlığı (kg/m )
d:
Kabuklar arası mesafe (cm)
(Kabuklar arasında ses yutucu
malzeme var)
411
29.
fR:?OO~
fR:
Aynı ağırlıkta
rezonans
s:
iki kabuklu duvarlarda
frekansı
(Hz)
Aradaki yalıtım malzemesi iki kabuk
arasını
tamamen
doldurmuş
yüzeye
yapışmışsa,
ve her iki
malzemenin
dinamik rijitliği. (kg/cm 3 )
30.
A
Ln: L+10 Log Aa
Ln: Döşemelerde standart darbe etkili ses
seviyesi (Hz)
L:
Her oktav için ölçülen ses seviyesi.
A:
Döşeme altındaki hacmin ses emme
alanı.
Aa: Birim emme alanı (1 O m2)
31.
~L:
La-L1
~L:
Standart darbe etkili ses seviyesinde
kaplama yardımı ile elde edilen
azalma.
La: Kaplamasız döşemenin standart
darbe etkili ses seviyesi.
L1: Kaplamalı döşemenin standart darbe
etkili ses seviyesi.
32.
f
~L: 40 Log fR
L:
Döşemelerde
yüzer şap
uygulamasında darbe etkili ses
yalıtımında elde edilecek düzelme
(dB)
f:
Frekans (Hz)
fR:
Yüzer şapın re;zonans frekansı.
fR:5QQ~
412
'
s:
Yumuşak
esnek
(şapın altında)
(kg/cm
33.
34.
y
a:y'
A: a.F
3
Ld: C-10 Log A
alansal dinamik
rijitliği
)
m':
Şapın alan ağırlığı (kg/m
cc
Bir yüzeyin ses absorbe derecesi.
Y:
Yansımayan
Y:
Yüzeye gelen ses enerjisi.
A:
Hacmin
F:
Hacmi çevreleyen
toplam
35.
yalıtım tabakasının
2
)
ses enerjisi.
eş değerli
ses absorbe
alanı.
yapı bileşenleri
alanı.
Ld:
Yansıyan
C:
Ses
sesin ses seviyesi.
kaynağının
gücüne
bağlı
bir
katsayı.
36.
37.
V
A:0.163f
F. 3500 d
.---or-
A:
Bir hacmin ses absorbe alanı (m
V:
Hacmin büyüklüğü (m
T:
Eko süresi (sn)
F:
Gözenekli absorbe malzemelerinde
kaplamanın
etkisinin
3
)
)
absorbasyonu
başladığı
2
düşürücü
frekans (Hz)
çapı
(cm)
d:
Kaplamadaki delik
D:
Delik merkezleri arasındaki mesafe
(cm)
413
%ilif'l
1
AKARSU KİRLENMESİ
1.
rR: Akarsuların havadan oksijen
kazanma
hızı.
k' : Atmosferden oksijen kazanma sabiti.
C5 : Çözünmüş oksijenin suda doygun
olduğu
halde bulunduğu zamanki
konsantrasyonu (mg/lt)
C:
Sudaki çözünmüş oksijen
konsantrasyonu (mg/lt)
2.
, . 294(0:1 .U)
K .
H 12
112
(O'CONNOR-OOBBiNS)
k' :
Atmosferden oksijen kazanma sabiti.
OL: Oksijenin moleküler difüzyon
katsayısı. (m /gün)
2
U:
Ortalama akarsu hızı (m/sn)
H: Akımın ortalama derinliği (m)
3.
oL :
(1. 760) (1
o- 4) 1.037T- 20
OL: T co için oksijenin moleküler difüzyon
katsayısı (m 2/gün)
(1.760) (1
o- 4) : Oksijenin 20 Co' deki
moleküler difüzyon katsayısı.
(m 2/gün)
4.
f :-k'.L
T:
Sıcaklık
f:
Organik maddelerin ayrışması
(Co)
sebebiyle akarsuların oksijen
kaybetme hızı.
414
k':
Birinci mertebereaksiyon hız sabiti
(gün- 1)
L:
5.
-2
5+160 w ./'4
Y m : 3.14 ( 1O Yo) CT W 1+
W -v t
160
Söz konusu noktada nihai BOi (mg/lt)
(FAl R-MOORE-THOMAS)
Y m: Akarsu
tabanındaki
çamur
birikintisinin günlük maksimum
oksijen ihtiyacı. (g/m 2 )
y 0 : Çökeltinin BOi değeri, gm/kg yanıcı
madde olarak (20
CT:
Sıcaklık
W:
Yanıcı
oc için)
düzeltme faktörü.
madde cinsinden çökeltinin
birikme hızı (kg/m2 )
t:
Çökelmenin meydana
geldiği
zaman
(gün)
6.
C0 : Akarsu
deşarj
başlangıçtaki
yerinde kirleticinin
konsantrasyonu (mg/lt)
On: Akarsuyun debisi (m 3/sn)
Cn: Akarsuyun pis su ile
karışmadan
önceki kirletici konsantrasyonu (mg/lt)
qk: Kullanılmış suyun debisi (m 3/sn)
Ck:
Kullanılmış
sudaki kirletici
konsantrasyonu (mg/lt)
7.
(STREETER-FHELPS)
F0 : Akarsuyun
doygunluğa
nazaran eksik
oksijen konsantrasyonu.
415
Co: Deşarj noktasında çözünmüş oksijen
konsantrasyonu.
C s: Çözünmüş oksijenin suda doygun
halde bulunduğu zamanki
konsantrasyonu.
8.
E : C.n.U.R
516
E:
Çalkantı difüzyon katsayısı.
C:
63.2 (metrik sistem)
n:
Manning prüzlülük katsayısı.
U:
Hız
(m/sn)
R: Hidrolik yarıçap (m)
9.
C : C 0 .eix
C:
Tuz konsantrasyonu (mg/lt)
Co: Mansapta tuz konsantrasyonu (mg/lt)
j:
Akarsuyun meyli.
x:
Tuzluluğun menbaya olan mesafesi.
416
1.
G: Öğütülen toprak numunesinin
G . .:!&
·M
elenmesinde elek gözenek açıklığı
(mm)
M:
2.
Tg
Meşlinç
a: Analitik terazilerde denge halinde
wl
a: W h
iken kefelerinden birine küçük bir
ağırlık ilave edildiğinde terazi kolunun
sapma
w:
açısı.
ilave edilen ağırlık.
W: Hareket eden kısımların kitlesi.
L:
Bir taraftaki yatay terazi kolunun
uzunluğu.
h:
Ağırlık merkezinin merkez istinat
noktasından açıklığı.
3.
H . .9.
·a
4.
t:n
Wk 2
+ 2PL2
Whg
H:
Terazide hassasiyet
g:
ilave edilen ağırlık.
a:
ibrenin sayması
t:
Terazide salınım süresi.
L:
Terazide bir kolun uzunluğu.
k:
ibre ve göstergenin dairevi
hareketindeki
P:
yarıçap.
Terazi ketesi ve katılan maddenin
ağırlığı.
g:
417
Yer çekimi ivmesi.
W: Hareket eden
5.
R. B.100
. c
kısımların kitlesi.
R: % rutubet.
B:
Kurutma sonunda toprağın kaybettiği
suyun
ağırlığı.
C: A-B
6.
Q: P.A
(S~L)
A:
Hava kurusu toprağın ağırlığı.
Q:
Bozulmuş numunelerde bir kum filitre
yatağı
içerisinden birim zamanda
geçen su
miktarı.
A: Alan
7.
WcWz
W: W2-Wc
L:
Kum tabakasının kalınlığı.
S:
Kurnun üzerindeki suyun yüksekliği.
P:
Kurnun permeabilitesi.
W:
Toprağın su muhtevası.
W 1:
Kap+ıslak toprak ağırlığı.
W2:
Kap+fırında kurutulmuş toprak
ağırlığı.
Wc: Kap
8.
. G.'fw.V
Ws - 1
e.
e:
darası.
Topraktaki boşluk yüzdesi.
G: Danelerin özgül
Yw: Suyun birim
ağırlığı.
ağırlığı.
V: Danelerin toplam hacmi.
W5 : Danelerin kuru
9.
n·1-~
.
n:
G.yw.V
418
Porozite
ağırlığı.
10.
s·~
S:
Doygunluk derecesi.
. Yw.Vv
Ww: Su
Vv:
11.
G.
Ws.G
s. W 5-W1+W2
ağırlığı.
Boşluk
hacmi.
Gs: Özgül ağırlık.
G: t oC' deki saf suyun özgül
ağırlığı.
W 5 : Kuru toprak
W 2: Piknemetre +su
ağırlığı.
W 1: Piknometre+ su+ toprak
12.
EC 25 + .!5...:Jt
Rı
ağırlığı.
ağırlığı
EC 25 : Elektriksel iletkenlik aleti ile suyla
doygun çamurun 25 oC'deki
elektriksel iletkenliği (mhos-cm- 1)
katsayısı.
k:
Hücre
fı:
t derecedeki direnci 25 co 'ye
çevirme faktörü.
Rı:
13.
. Vı(b-e)273
Va · 760(273+t)
t derecedeki direnç.
Va: Normal
koşullara dönüştürülmüş
gaz
hacmi (cm 3 )
V ı: Kalsimetrede okunan gaz hacmi
(cm 3 )
14.
15.
K . Va.0.4464
.
A
T . EC 25 . 0.064.V
.
100
b:
Barometre basıncı (mm/Hg- 1)
e:
t derecedeki suyun buhar
K:
Kalsimetre
A:
Tartılan
T:
Topraktaki toplam tuz(%)
V:
Suya doygunluk (%)
419
cihazı
toprak
basıncı.
ile% kireç.
miktarı
(gr)
16
N . {T-B}N.14.100
T·
1000.A
NT: Modifiye
edilmiş
toprakta total azot
T:
B:
Şahit
(%)
miktarı
(ml)
için titrasyonda sarfedilen
standart asit
OM : (A-B.~)0.581
miktarı
Numune için titrasyonda sarfedilen
standart asit
17.
Kjeldahl metodu ile
miktarı
(ml)
N:
Standart asidin normalitesi.
A:
Toprak numunesi
Yaş
OM:
ağırlığı
yakma yöntemi ile toprakta
bulunan organik madde
A:
(gr)
miktarı
1.0 N potasyum dikromaUan
(%)
alınan
hacim (ml)
B:
Titrasyonda harcanan standart
demirsülfat çözeltisinin
miktarı
(ml)
Nk: Standart demirsülfat çözeltisinin kesin
normalitesi.
18.
·OK : (A-B.Nf}0.337
T:
Analize
OK:
Yaş
alınan
toprak
miktarı
yakma yöntemi ile toprakta
bulunan organik karbon
19.
RK . 51.6 (c-d} b
·
a. e
(gr)
miktarı
(%)
(RAUTERBERG-KREMKUS)
RK: 100 gr toprakta organik madde (mg)
alınan toprağın ağırlığı
a:
Analiz için
b:
Ölçü balonunun hacmi. (cm 3 )
c:
Esas analizde harcanan 0.1 N
(gr)
K2Cr207 çözeltisi (cm3)
d:
420
Kör
(topraksız)
analizde harcanan 0.1
N K2Cr20 7 çözeltisi (cm 3 )
e:
Titrasyon için
(cm
20.
N . 10.0
k. V
3
alınan
çözeltinin hacmi
)
Nk: Demir sülfat çözeltisinin kesin
normalites i.
V:
Yaklaşık
0.5 N demir sülfat
çözeltisinden titrasyonda harcanan
miktar (ml)
21.
N: F. Ny
N: Çözeltinin normalitesi (molaritesi-ppm
değeri)
Ny:
Yaklaşık
normalite ya da
standardın
normalitesi.
.
... A~arlı ~özeltiden kullanılan
F. Faktor · Hazırlanan çözeltiden alınan
22.
Q
L
P:T.A.H
(DARCY)
P:
Topraklarda su geçirme
Q:
Birim zaman içinde
hızı
sızan
su
(s/cm)
miktarı.
(ml)
23.
K._n_~
· dw.g A.H.T
T:
Zaman (s)
L:
Toprağın kalınlığı
A:
Permeabilite kabının kesiti (cm 2)
H:
Suyun
K:
Permeabilite
n:
Suyun ölçüm
yüksekliği
(cm)
(cm)
sırasındaki sıcaklığına
göre viskozitesi.
dw: Suyun ölçüm
421
sırasındaki sıcaklığına
göre özgül
24.
al
!1ı_
k : 2 ·3 A(tcto) Log h1
ağırlığı.
V:
Akan suyun hacmi (cm
k:
Değişen
3
)
seviyeli permeametre ile
permeabilite tayininde permeabilite
katsayısı.
a:
Şaküli
L:
Permeametredeki numune boyu.
A:
Permeametre kesit
ta:
Suyun ho seviyesindeki zaman.
t1:
Suyun h1 seviyesindeki zaman.
tüpün kesit
h0 , h1: Permeabilite
alanı.
alanı.
okumalarının yapıldığı
yükseklikler.
25.
Ka:
2.30 L.V.S.n
A.Pa
Ka:
Toprakların
(cm
2
hava geçirme
özelliği
)
örneğinin uzunluğu
L:
Toprak
V:
Hava tankının hacmi (cm
S:
Log Y'ye
n:
Tayinin yapıldığı sıcaklıkta havanın
karşı
zaman
3
(cm)
)
eğrisinin
meyli.
viskozitesi.
örneğin yatay kesit alanı (cm 2 )
A:
Pa: Atmosfer
26.
27.
Vaı
:nA
M
a:-,=-
Va Ekivalan
1:
basıncı.
ağırlık
ağırlığı
A:
Atom
n:
Değerlilik
a:
Disosyasyon
422
(gr)
(Ayrışma
derecesi)
M: Ayrışan moleküllerin sayısı.
28.
P: A. 4000
sayısı.
T:
Toplam moleküllerin
P:
Olsen ve arkadaşları yöntemi ile
toprakta ppm fosfor.
P2 0s : A.9160
P2 05 : Aynı yöntemle toprakta ppm P20s
Standart eğriden bulunan mg P
A:
miktarı.
29.
e
Day metodu ile toprak bünyesi
d:
d:T
tayininde toprağın zerre iriliği (ı.ı)
e:
1000
t:
30 sn
g(ps-PL)
Hidrometrede okumanın yapıldığı
zaman (dk)
e:
Düzeltilmemiş
okuma ile elde edilen
parametre.
g:
2
ivme (cm/sn )
Ps: Parçacıkların özgül ağırlığı.
PL: Sıvının özgül ağırlığı.
n:
30.
s: Ln -Lb
Süspansiyon viskozilesi (po ise)
(LEO)
S:
Strüktür stabilite indeksi.
n:
ikinci hidrometre okuma değerine
göre% (silt+kil)
b:
ilk hidrometre okuma değerine göre
% (silt+kil)
423
l.
1.
HK: %'de havada kuru madde.
K-D
HK: B-D. 100
D:
Kurutma
kabı darası.
K:
Kurutma
kabı
numune
ağırlığı.
Kurutma
kabı
B:
ile birlikte havada kuru
ile taze haldeki numune
ağırlığı.
2.
3.
4.
5.
A.B
TG: 100
TG: Tabii haldeki gübrede% N
K-D
T: B-D. 100
Numunedeki total azot(%)
B:
Havada kuru madde (%)
T:
%total kül.
D:
Kül
kabı darası.
K:
Kül
kabı
B:
Kül kabı ile bitki numunesinin ağı~lığı.
ile külün
ağırlığı.
SO:% Si0 2
S-D
so:B_ .1oo
0
% N : (T-B) n.
A:
ı;
S:
Kül
kabı
ile silisyumun
ağırlığı.
B:
Kül
kabı
ile bitki numunesinin
ağırlığı.
%N: Bitkide organik azot
T:
Numune destilasyonu
amonyumla
miktarı
B:
Blank destilasyonu
miktarı
standart asit
(ml)
amonyumla
424
birleşen
anında
(ml)
anında
birleşen
standart asit
6.
n:
Standart asidin normalitesi.
S:
Analiz edilen numune miktan (gr)
N:
Numunede N03-N (%)
N. P(ppm)
N:
Numunede total P (%)
N. K(ppm)
N:
Numunede total K(%)
U:
Gravimetrik metodla bitki
N . N03-N, ppm
.
7.
.
8.
10 000
. 10 000
. 10 000
9.
U. (K-D) 17.21
.
2
numunesinin K(%)
K:
Çökelek ile birlikte porselen filtre
kapsülünün
10.
Z. V.mg Ksıd 100
.
Vstd
. D
ağırlığı.
D:
Porselen filtre kapsülünün
Z:
Volumetrik metodla bitki
darası.
numunesinde K(%)
V:
Numune için
kullanılan
net potasyum
permanganat miktarı. (ml)
V std: Standart için kullanılan net potasyum
permanganat
11.
V: (A-B) 0.01495.200
miktarı
(ml)
Ksıd:
Net K permanganat miktarı (ml)
V:
Gravimetrik metodla Na (%)
A:
ilk tartıda filtre kapsülü ile çökeleğin
ağırlığı.
B:
Su ile
yıkandıktan
sonra filtre
kapsülünün ağırlığı.
12.
V : (A-B) 0.00023.200
V:
Volümetrik metodla Na(%)
A:
Titrasyondakullanılan
sodyum hidroksit (ml)
425
standart
B:
Titrasyondakullanılan
standart
sülfürik asit (ml)
13.
Y:
Volümetrik metodla Ca (%)
K:
Kullanılan
0.05 N potasyum
permanganat (ml)
N:
14.
Numune miktarı (mgr)
M: N2 (C-D): N 1(A-B).2600.(0.01216)
IM: Volümetrik metodla Mg (%)
N1: Ca tayininde EDTA eriyiğioin hakiki
normalitesi.
A:
Ca tayininde numune titrasyonunda
kullanılan
B:
EDTA.
Ca tayininde blank titrasyonunda
kullanılan
EDTA.
EDTA: Etilen diamin tetra asetik asit.
N2 : Ca Mg tayininde EDTA'nın hakiki
normalitesi.
C: Ca Mg tayininde numunenin
titrasyondakullanılan
D:
Ca Mg tayininde blank titrasyonunda
kullanılan
15.
T:
(A-Bb~s1378. 100
EDTA.
EDTA.
A:
Kül kabı çökeltinin ağırlığı (mg)
B:
Kül kabı darası (mg)
T:
Gravimetrik metodla bitki
numunesinde total S(%)
A:
Kül kabı çökettinin ağırlığı.
B:
Kül kabı darası (mg)
426
su
1.
O 1
L
x:t·"E·s
X:
Bir cismin spesifik iletkenliği. (öz
iletkenlik) mho/cm.
O:
KI on
t:
Saniye
E:
V o lt
0/t: 1 (amper)
2.
R. A.50
. B
L:
iletkenin boyu (cm)
S:
iletkenin kesiti (cm
R:
Renk birimleri.
A:
Seyreltilmiş
2
)
numunedeki tahmini
renk.
B:
Seyreltilmek için alınan numunenin
mit' si.
3.
n:
4.
fu
av L
&.
As: N
n:
Viskozite (poise)
r:
Yarıçap
t:
Zaman
p:
Basınç.
V:
Hacim
L:
içinde akışın olacağı tüpün boyu.
As:
Gümüş
dieti!ditiyokarbomat metodu
ile suda arsenik tayini (mgr/lt)
As: !-!gr
N:
427
Numune (mit)
l
5.
As: &
N . 1000
As: Heterepoli mavisi kolorimetrik metodu
ile arsenik tayini (mgr/lt)
As: mgr
6.
7.
1000
As: -N- (As 20 3-Biank) 0.7574
As: Gutzeit volümetrik metodu ile arsenik
1000
Ba :-N-. Ba So4 .0.5884
Ba: Gravimetrik metodla baryum tayini
tayini (mgr/lt)
(mgr/lt)
8.
.1000
~
Ba . N . (S1- 0. 96 ) 1.37
Ba: Kompleksimetrik metodla baryum
tayini (mgr/lt)
S1: ilk titrasyondaki titrasyon çözeltisinin
mit. hacmi.
S2: Baryum çöktürüldükten sonra
titrasyon çözeltisinin mit. hacmi.
9.
B. A2.C
. A1.S
B:
Kolorimetrik curcumine metodu ile bor
tayini (mgr/lt)
A1:
Alınan standardın absorbansı.
A2: Bilinmeyen su numunesinin
absorbansı.
C:
Alınan
S:
Kullanılan
standarttakiborun
mikrogramı.
bilinmeyen su numunesinin
mit. si.
10.
B. B.1000
.
N
B:
Carmin kolorimetrik metodu ile Bor
tayini (mgr/lt)
B:
mgr
N:
Numune (mit)
428
11.
C . A.B.0.4008.1 000
a.
N
Ca: Kompelksimetrik metodla kalsiyum
tayini (mgr/lt)
12.
KS: CaCo 3 cinsinden kalsiyum
K .A.B.1000
s.
N
sertliği.
(mgr/lt)
A:
B:
Titrasyon çözeltisi (mit)
Son
noktasındaki
çözeltisine
CaCo 3
1.00 mit. EDTA
eşdeğer
mgr. cinsinden
miktarı.
EDTA: Etilendiamin tetra asetik asidin
sodyum tuzu.
13.
. (A-B)N.20.040
Ca.
N
Ca: Permanganat metodu ile Ca tayini
(mgr/lt)
A:
Numune için mit. permanganat
sarfiyatı.
14.
C +2 . Ca0.0.7147.1000
a .
N
sarfiyatı.
B:
Blank için mit. permanganat
N:
Permanganat çözeltisinin normalitesi.
Ca 2: Gravimetrik metodla kalsiyum tayini
(mgr/lt)
15.
e.p.m. sertlik:
+2
e.p.m. Ca
oso .titrasyon çözeltisi (mlt).0.01998
1
1000
. (titrasyon çöz.-Biank) 0.5 . 0.0499
+2
Ca numunesi
12 .16 (e.p.m.
p.p.m M+2
9 :
16.
M . Mg2Pz0z.218.5
9.
N
.
sertlık-e.p.m.
Ca+2)
Mg: Gravimetrik metodla magnezyum
tayini (mgr/lt)
17.
M . Mg.1000
g.
N
Mg: Fotometrik metodla magnezyum
tayini.
429
18.
Mn: Persülfat ve periyedat
M . Mn.1000
n.
N
metodlarıyla
mangan tayini (mgr/lt)
Mn: mgr
19.
20.
K:
K . mgr.K.1 000
.
N
Kolorimetrik metodla potasyum tayini.
(mgrllt)
K: Alınan miktardaki K. seyreltme oranı
K:
Flame fotometrik metodla potasyum
tayini. (mgr/lt)
Seyreltme oran ı :
21.
N
A:
22.
•
Feno lfta 1eın a
Damıtık
N
su
Na: Gravimetrik metodla sodyum tayini.
N . A.14.95
a.
N
lk . .
.
ahnıtesı
(mgr/lt CaC03) :
Üçlü tuz çökeltisinin ağırlığı (mgr)
A.N.50.1 000
N
(Titrasyon metodu ile alkalilik tayini)
A:
Numunenin fenolftaleinin son
noktasına erişinceye
kadar sarf
edilen titrasyon çözeltisinin mlt.si
23.
(Potansiyemetrik titrasyon metodu ile
alkalilik tayini)
TA: Toplam alkalinite
miktarı
(mgr/lt
CaC03)
x1: Standart asit (mit)
x2 : Sarfedilen toplam asit (mit)
N: Asidin normalitesi.
430
24.
A. "tl"k . A.N.50.1 000
sı ı .
N
Asitlik: Titrasyon metodu ile asitlik tayini
(mgr/lt CaC03)
A:
Numune için sarf edilen titrasyon
çözeltisinin mit. hacmi.
N:
25.
F
A.1000 ~
N
·C
NaOH'in normalitesi.
-
F : Fotometrik alizarin metodu ile Fluorür
tayini (mgr/lt)
Fotometrik olarak tayin edilen mgr.
A:
fluorür
B:
miktarı.
Destillenen numunenin hacmi.
C: Analiz için
alınan
numunenin hacmi.
3
P04 : Aminonaftal-sülfürik asit, kalay
klorür
metodlarıyla
fosfat tayini
(mgr/lt)
27.
-
1000
1 : ~. 21.15 (A-B).N
1:
Yükseltgeme metodu ile iyodür tayini
(mgr/lt)
A:
Numune için harcanan titrasyon
çözeltisinin mlt.si.
B:
Blank için harcanan titrasyon
çözeltisinin mlt.si.
N: Tiyosülfat çözeltisinin normalitesi.
28.
cı
: (A-B)NN35.450
Cl:
Gümüş
nitrat ve civa nitrat metodu ile
Klorür tayini (mgr/lt)
A:
Numune için sarfiyat (mit)
B:
Blank numune için sarfiyat (mit)
431
N: AgN0 3 ya da Hg(N0 3h çözeltilerinin
normalitesi.
29.
- 1000
Cl : ---r;J. AgCI(mgr).024737
Cl : Gravimetrik metodla klorür tayini
(mgr/lt)
30.
-. (A-B)1000
eN ·
N
_ışQ_
·Alınan
CN :Titrasyon metodu ile siyanür tayini
(mgr/lt)
Alınan
A:
mit.
kısım
için standart AgN03
çözeltisi (mit)
B:
31.
T
Blank için standart AgN0 3 çözeltisi.
.. f.. . (iyot çözeltisi)-(Sodyum tiyosülfat çöz.)
op 1am 5 u1ur.
N
. 400
Toplam sülfür: Titrasyon metodu ile
toplam sülfürün tayini (mgr/lt)
32.
A B
Amonyak N : N . C
Amonyak N: Nesslerizasyon metodu ile
amonyak azotu tayini (mgr/lt)
Numunede kolorimetrik olarak
A:
okunan u gr. N
B:
Asit
absorblayıcı
içerisinde toplanan
destilat toplamı.
C:
Nesslerizasyon için
alınan destilatın
mit. si
33.
Amonyak azotu (N) :
1000
----r;r.
0.5 (S 2-S
1)
Amonyak azotu (N): Titrasyon metodu ile
amonyak azotu tayini (mgr/lt)
S2: Numune için harcanan titrasyon
432
çözeltisi (mit)
S1 : Damıtık su (Biank) için harcanan
titrasyon çözeltisi (mit)
34.
A. B D
Amonyak N : C . S . E
Amonyak N: Fhnate metodu ile amonyak
azotu tayini (mgr/lt)
A:
Numunenin absorbansı.
8:
Alınan standarttaki uğr. amonyak
azotu.
C:
Standardın absorbansı.
S:
Numunenin alınan mlt.si
D: Toplanan toplam destilat, asit
absorba nı.
E:
Renk gelişmesi içinkullanılan
destilatın
mlt.si
~ : Sadece destile edilmiş numunelere
uygulanır.
35.
. (B.C)-(D.E).7
A.
F
A:
Stok Nitrit çözeltisindeki nitrit azotu
(mgr/lt)
B:
Kullanılan standart Kmn04
çözeltisinin toplam hacmi (mit)
C:
Kmn0 4 çözeltisinin normalitesi.
D:
ilave edilen toplam standart
indirgeyicinin mlt.si
E:
indirgeyicinin normalitesi.
F:
Titrasyon için alınan stok nitrit
433
çözeltisinin mit.
36.
.
Organık
azot :
(D-E)280
N
(Organik azot miktar tayini)
D:
Numune için sarf edilen standart
H2S0 4
E:
B.O.D:
DcD2
p
miktarı
(mit)
Blank için sarf edilen standart H2S04
miktarı
37.
değeri
B.O.D:
(mit)
Aşılama
arzu
edilmediğinde
Biyokimyasal oksijen
D1:
Seyreltilmiş
D2:
15 dakika sonraki
oksijen (0.0.)
Seyreltilmiş
(mgr/lt)
numunenin
hazırlandıktan
çözünmüş
ihtiyacı
miktarı.
numunenin
inkübasyondan sonraki (D.O)
miktarı.
Numunenin mlt.si
P: B.O.D. şişe hacmi : Kullanılan
38.
B O D . {Dl-Dz}-{Bl-Bz}f
. . .
p
seyreltme suyunun
ondalık
belirtilen seyreltme
oranı.
B.O.D: Seyreltme suyunda
kullanıldığı
kesriyle
aşılama
zaman B.O.D
B1: inkübasyondan önce aşı kontrolunun
seyreltme D.O.
miktarı.
B2: inkübasyondan sonra aşı kontrolunun
seyreltme D.O
miktarı.
. D1 deki % aşı miktarı . Numune.aşı
f. B1 deki % aşı miktarı · KontroLaşı
39.
B.O.D DcpDz
B.O.D: Ortamdaki iDOD (Toplam çabuk
çözünmüş
434
oksijen
ihtiyacı)
çok küçük
ya da tayin
De:
Sıfır
edilmemiş
ise. (mgr/lt)
zamanda seyreltmedeki D. O
miktarı.
40.
De: Do p+S Pi
Do: Orijinal seyreltme suyunun D.O
miktarı.
Pi:
Kullanılan
numunenin
ondalık
kesirleriyle belirtilen seyreltme
S:
Seyreltilmemiş
D.O
41.
50
T: N. (OT-82)
T:
oranı.
numunenin orijinal
miktarı
Ortotolidin arsenit metodu ile toplam
serbest klor
artığı
tayini.
OT: Toplam klor
artığı
5 dak. içerisinde
reaksiyon veren
safsızlık.
82: Toplam klor için düzeltme (blank)
çözeltisi.
42.
50
s :N(A-81)
S:
Ortotolidin arsenit metodu ile serbest
klor tayini (mgr/lt)
A:
Serbest klor
engelleyici
hızlı
reaksiyon veren
safsızlı k.
81: Serbest klor
artığı
için düzeltme
(blank) çözeltisi.
43.
100
TO: N. 0.1(T-A)
TO: Permanganat metodu ile toplam
organik madde (suda minimum
miktarda bulunan indirgeyici
maddeler) tayini (mgr/lt)
T:
435
Titrasyon çözeltisi (mit)
A:
Blank için sarf edilen titrasyon
çözeltisi.
44.
PH : -Log IHl
PH: Çözeltideki hidrojen iyonu
konsantrasyonunun negatif
logaritması.
45.
1 FS : 0.56 AS : 0.7 IS: 1o p.p.m
(Su sertlikleri arasındaki bağıntı)
FS: Litrede 1O mgr. kalsiyum karbonat
kapsayan su
(Fransız sertliği)
AS: Litrede 1O mgr kalsiyum oksit (Ca O)
kapsayan su (Alman sertliği)
iS: O. 7 litre (bir galon) suda 1O m gr.
karbonat kapsayan su (ingiliz sertliği)
p.p.m: Bir litre suyun
buharlaştırılmasından
kuru
kalıntının
elde edilen
miligram cinsinden
değeri.
46.
S . A.B.1 000
.
N
S:
CaC0 3 cinsinden sertlik (mgr/lt)
A:
E.D.T.A (Etilen diamin tetra asetik
asit ve bunun sodyum
tuzları)
sarfiyatı.
B:
Bir mit. E.D.T.A. çözeltisine ekivalent
CaC0 3
47.
Kc: Atom
ın
mgr. cinsinden
gruplarının ayrışma
değeri.
sabitesi.
K+: Bir değerli katyonun yoğunluğu.
A: Bir
KA:
436
değerli
Ayrışım
anyonun
yoğunluğu
olmayan moleküllerin
yoğunluğu.
48.
PAR:
K+
"(Ca++ Mg++)/2
PAR: Potasyum adsorbsiyon
(Suların
elektriksel
oranı.
iletkenliğinin
(kondüktivitesinin) tayini)
ECt:Okunan mikromhas
ft: 25
K:
50.
++ C ++ M ++.(A-B) N.1000
Ca, a + g .
a
değer.
co ye çevirme faktörü.
Hücre sabiti.
(EDTA ile titrasyon metoduyla kalsiyum
ve magnezyum tayini)
A:
Su
örneğinde
EDTA
B:
miktarı
Şahit'te
N:
EDTA'nın
a:
Alınan
3·
a
örneğinde
miktarı
sarf
(ml)
normalitesi.
örnek
EDTA : Etilen
CO . 2 Y.H 2 S0 4 N.1 000
(ml)
titrasyon
edilen EDTA
51.
titrasyonda sarf edilen
miktarı
diamın
(ml)
tetra asetat.
C0 3: Karbonat (me/1)
HC03: Bikarbonat (me/1)
HCO . Z-2Y.H 2 S0 4 N.1 000
3·
52.
Cl : S.N.~ 000
a
Y ve Z: Harcanan asit
miktarı.
Cl: Klorür tayini (me/1)
S:
Sarf edilen
gümüş
nitrat
miktarı
(ml)
N: AgN0 3 ün normalitesi.
RSC: Bakiye sodyum karbonat (Me/1)
437
11111 il-11·11 Bl 1111111111111 IIIÜSjiiWIWIIgll 11g11g111
llliBI lllilli
KATSAYilAR
~nk m~
Kabarına
!5
eg
ek
(%)
(%)
Kum
10-15
1-1.5
8-12
Çakıl
15-20
1.5-2
12-15
20-25
2-4
15-17
Killi toprak
25-30
4-6
17-19
Kil
30-35
6-7
19-22
M arn
35-40
7-8
22-25
Kil ve kompakt marn
40-15
8-15
25-30
Yumuşak
30-40
8-15
17-19
40-65
25-40
12-15
SINIFLARI
Yağlı
toprak
kaya
Sert kaya
T
DUVAR KAYMA TAHKiKi
Sağlam
kaya
Yumuşak
0.75
kaya
0.65
iri kum-çakıl
Kum
0.55
(kuru-ıslak)
0.50
Killi kum
0.45
Ince kum (ıslak)
0.40
Kil (kuru-sert)
0.35
438
zeminlerde düşey duvar arkasa (a:90°) ve
dolgu «3 :0°) halinde KA değerleri
(COULOMB)
0.44
0.41
0.37
0.34
Kohezyonsuz zeminlerde düşey duvar arkasi (a:90°) ve yatay
dolgu «3 :0°) halinde Kp değerleri
2.0
2.6
10
20
30
2.5
3.2
3.5
3.0
4.1
5.2
5.3
7.0
8.4
Çok hassas killer
1.0-1.2
Normal konsolide killer
0.7-1.0
Aşırı konsolide killer
0.5-0.7
Fazla
aşırı
konsolide killer
0.2-0.5
439
7.0
9.7
12.6
Temellerde müsaade edilen oturmalar
Killer
12.5 cm
4.5cm
Kumlar
7.5cm
3.2 cm
p: Toplam oturmalar
8:
Farklı
oturmalar
Temel taban• altindaki zeminin kayma mukavemeti aç1s1na
bağh taş1ma gücü katsayalan
i',, .. ·
>.
·· .
0
.'
..
Ne
Nq
·,
Ny.,·''· ·. ,·
.
o
5.7
1.0
0.0
5
7.3
1.6
0.5
10
9.6
2.7
1.2
15
12.9
4.4
2.5
20
17.7
7.4
' 5.0
25
25.1
12.7
9.7
30
37.2
22.5
19.7
35
57.8
41.4
42.4
40
95.7
81.3
100.4
45
172.3
173.3
297.5
50
347.5
415.1
1153.2
440
i
içinde gerilme
ya da
şeklinde olmasa halinde U-Tv bağsntnsa
Tv
0.008
0.031
0.071
0.126
0.197
0.287
0.408
0.567
0.848
U: Konsolidasyon yüzdesi Tv: Zaman Faktörü.
Temel tabanı şekline bağlı katsayılar (TERZAGHi)
B
1+0.2L
0.5
B
0.5-0.1 L
Ani oturmaya ait Ip
:•
:.
.•.·.
...
:
0.3
·
. L/B
:.
.
0.4
...
.......·..
..
1.2
değerleri
·
Z/8
1.2
.·
'
2
.
.,
:
5
10
ooşerit
0.25
0.02
0.02
0.02
0.02
0.02
0.50
0.03
0.03
0.05
0.05
0.05
1.00
0.14
0.14
0.13
0.13
0.13
2.0
0.29
0.29
0.26
0.26
0.26
3.0
0.36
0.40
0.39
0.37
0.37
5.00
0.44
0.55
0.56
0.53
0.52
10.00
0.48
0.64
0.76
0.77
0.73
00
0.56
0.78
1.05
1.27
00
441
ve
say• (a
Şerit
temel
Daire temel
değerleri)
0.8
0.63
0.53
0.45
0.4
0.36
0.85
0.67
0.50
0.38
0.30
0.28
0.26
0.25
Muhtelif zemin cinslerinin sak1hk s1n1rlan
.<'.
SlK.ILIKSINIRl.ARI:·. · ·. ..
Çok
•· ~ .
-.
-··
-
.
.
.
Dr .·. >
.. -
..
gevşek
0.15-0.35
Orta
0.35-0.65
Sıkı
0.65-0.85
Çoksıkı
0.85-1.00
Kil zeminin aktivite oranlan
·.
_:
.·,
........
·,,
..
:•
··..
0.00-0.15
Gevşek
1
.
AKTiViTEORANI ·.-
.
·:·-_
A<0.75
Aktif olmayan kil
0.75<A<1.25
Normal kil
A>1.25
Aktif kil
. 442
..
<0.25
N darbe
0.5G-0.25
2
0.5G-1.00
1.0G-2.00
15
8
4
2.0G-4.00
sayısı
Çok yumuşak
Yumruk kolayca girer
Yumuşak
Baş
Orta
Az bir kuvvet ile
Katı
Baş
parmak fazla kuvvetle girer
Çok katı
Baş
parmak
Sert
Baş
parmak tırnağı ile zorlukla çizebilir
parmak kolayca girer
15.5 co 'de baza kayaçiann
baş
tırnağı
ile çizilebilir
yaklaşak
Kil
. Silt
Ince kum
Kaba kum
Ince çakıl
443
parmak girer
>4.00
30
'i'inn-sl
YÜKSELME (mm)
Saf kum
128
4.2
256
39.2
500
52.1
833
55.0
500
64.2
74
68.0
27
Yanal toprak
K
için m ve n
"-----·"--
'""-
değerleri
'
0.4
1.0
1.2
0.1
0.71
0.13
0.09
0.2
1.02
0.23
0.17
0.3
0.98
0.32
0.24
0.4
0.80
0.38
0.29
0.41
0.32
0.41
0.34
--
0.5
0.61
0.6
0.45
-"
"""
---~-·-
~-------·-
0.7
0.34
0.40
0.35
0.8
0.26
0.38
0.34
0.9
0.20
0.30
0.32
0.31
1.0
0.15
0.25
0.32
0.31
444
0.1
0.58
0.13
0.04
0.02
0.01
0.2
1.42
0.40
0.14
0.06
0.03
0.3
1.63
0.63
0.26
0.12
0.06
0.4
1.38
0.72
0.35
0.18
0.10
0.5
1.03
0.70
0.40
0.23
0.13
0.6
0.72
0.62
0.41
0.25
0.16
0.7
0.51
0.51
0.39
0.26
0.17
0.8
0.35
0.41
0.35
0.26
0.18
0.9
0.25
0.32
0.30
0.24
0.18
1.0
0.18
0.25
0.26
0.22
0.18
1 m 3 beton için gerekli su miktan tayininde y'nan (0:32 mm)
için yaklaşak değerleri
'
işlenebilme
.özelliği
-
Agrega Türü
Maksimum.
Çökme(cm}
ve ksvam
ı
'
'
..·.
...·
Dere kumu ve
çak1h
Dere kumu ve
kirmataş
Çok zayıf (çok sıkı)
3
28
34
Zayıf sıkı
6
29
36
Orta plastik
10
31
39
Yüksek çok plastik
15
34
44
445
K'nm
değerleri
3
1 m betonda
boşluk (m3 )
0.27 ve daha
küçük
0.29
0.32
0.38 ve daha
büyük
0.135
0.145
0.160
0.190
iri agreganın kırma taş olması halidir. Çakıl kullanıldığında tablodaki değerler% 1O
azaltılmalıdır.
DiESEL motorlannda silindir sayasa na bağ h A-B katsayilan
1, 2, 3
0.086
0.038
0.089
0.037
2
4
0.093
0.037
0.099
0.036
3
5,6
0.103
0.035
0.111
0.035
4
8
0.120
0.034
0.131
0.033
DiESEL motorlannda fazla hava katsaymsi
biESEL.JVIAKiNE TORÖ
Hava ile püskürtmeli
1.70-2.00
Karbüratörlü
0.85-1.05
Kızma kafalı
2.00-2.40
Mekanik püskürtmeli
1.30-2.20
446
0.2
15
15
15
15
0.5
25
25
25
17
1.0
28
28
28
18
1.5
30
30
30
20
2.0
45
45
45
25
4.0
50
50
50
30
5.0
55
55
55
35
7.5
60
60
60
40
10
62
62
62
45
15
65
65
65
46
20
67
67
67
47
25
69
69
69
48
30
70
70
70
49
40
71
71
71
50
50
72
70
73
100
74
447
.·
Motor gücü
Elektrik motoru
marş
Diesel ve Benzin motoru
Marş değeri
değeri (rı)
(Np)ps
·..
.
:
20'den büyük
0.10
0.25
2 ps'ye kadar
0.50
0.50
2-5
0.30
0.40
0.20
0.35
0.15
0.25
arası
5-10
arası
10-20 arası
YOL'da L:a+bv formülündaki a ve b katsayilan
YOL
Yüzeyi
.
boşluksuz
a ve. b katsayiiara .· ·.
·
yol
a:O
Yüzeyi normal yol
Yüzeyi
çatiakiı
a:0.2-0.3
ve gözenekli yol
Agrega taneleri konkosörden
geçirilmiş,
a: 0.59
çok
köşeli
Agrega taneleri yuvarlak
b: 0.07
b: 0.09
Betonarme köprülerde DEPREM katsayasi
BETONARME KÖPRÜ TÜRÜ
Katsayi
Taşıma gücü 4-5 kg/cm ve daha yüksek olarak
bilinen zeminlere normal temellerle oturan
0.020
2
yapılarda
Taşıma gücü 4-5 kg/cm 'den daha az olarak
bilinen zeminlere normal temellerle oturan
2
0.04
yapılarda
Temelleri
kazıklı
olan
yapılarda
0.06
448
;
Alçak
Alçak-Orta
Orta
Yüksek
Çok yüksek
0.08
0.08
0.04
Çok iyi örtülü
Kumlu
Düz
0.12
0.12
0.06
iyi örtülü
Hafif
Hafif eğimli
0.16
0.16
0.08
Oldukça örtülü
Orta
Tepelik
0.22
0.22
0.11
Seyrek örtülü
Ağır
Tepelik-dik
0.30
0.30
0.15
Çıplak
Kaya
Dik
Su içinde as;h maddelerin cinsine
bağh
katsaya
Hafif silt ve çok ince kum
0.40
ince kum
0.55
Orta kum
0.67
iri kum
0.90
449
--ı
1
Frevert..Kirkhan'•n tüp metodu ile permeabilite katsay1s1
tayininde (E) katsayasi
.... ...,.
·u /;/" /:;.
· ' .• ......
•.. '-'iı);>i
:cu ~•...ı:::ıuı_· · c···
••··
·t·r~ ,..· y;;;;
, .·~"-'...:· , . ,t\
>:'P'
, .~:,, , .••.
··-~·-·:~i>i;d~.>~>";i?'\ J(:~:c)::,;;;'tf;' -~; '}}~~.·;~·· '-s:f":)JJ···(;:;·
,,
;\
;,
;;
V
ii 1•:
;:
•"'!'
ti{';;:·::,:c~;
15.6
20.9
13.1
15.5
20.8
10.3
13.0
15.5
20.7
1
2
3
f;;~~ c~::;;•:
4
7.7
10.3
12.9
15.4
20.5
5
7.7
10.2
12.9
15.3
20.4
6
5.1
7.6
10.2
12.8
15.2
20.3
7
5.1
7.6
10.1
12.7
15.2
20.2
8
5.1
7.5
10.1
12.7
15.1
20.1
10
5.0
7.5
9.9
12.5
14.9
12.4
12
2.5
5.0
7.4
9.8
15
2.4
4.9
7.2
9.7
25
2.3
4.6
6.8
40
2.1
60
1.9
100
1.5
-
4.0
Çok geçirimli hafif bünyeli kumlu topraklar
K>1.10- 3
Orta bünyeli topraklar
Ağır
K<1.10- 4
bünyeli killi topraklar
450
..... ,._
'-• · ·.. ·.
satha
~~1.>
11a~p·~···.·
·. .··
Tarım
in~J
..
·.•. . . .
><
·
.
·. ·
. . .. >: ,:,·.... •:. .·.··.:
.
:·
...
·Al RB=nn ...
arazilerinde
0.25
Çeltik arazilerinde
0.10
Sık
0.08
orman sahalarda
Serbest su
Adi kumlu
satıhlarında
satıhlarda
0.37
0.42-0.70
Yeni kar yüzeylerinde
0.81-0.89
kanalı kaybı
Yüzeysel
Derine
akış kaybı
sızma kaybı
X
0.30
Eski kar yüzeylerinde
Çiftlik
...
0.05
satıhlarda
Parlak ince kumlu
y.; ••• !
.,.,. --:;ı:ıı-:·"1
%10
%10
%5
%5
%10
%25
%35
%15
%10
Tarla sulama
randımanı
%60
%75
%65
Çiftlik sulama
randımanı
%50
%65
%60
Toprak kanallarda erozyon
oluşturmayan
ince kum
Siltli
0.30
tın
0.60
Siltli killi
Alüviyal killi
Sıkı
su h1z1 (rn/sn)
0.75
tın
1.83
kil
1.13
Kumlu tin
0.45
451
ZEMiN.CiNSi .
·çAPI (mm)
· . . ·.
MAX
0.005-0.05
0.15
ince kum
0.05-0.25
0.20
Orta kum
0.25-1.00
0.30
Kaba kum
1.00-2.50
0.55
ince çakıl
2.50-5.00
0.65
çakıl
5.00-10.00
0.80
10.00-15.00
1.00
15.00-25.00
1.20
25.00-40.00
1.40
40.00-75.00
1.80
Silt
Orta
Kaba
çakıl
Küçük kaya
Orta kaya
parçaları
parçaları
Büyük kaya
parçaları
Çok büyük kaya
parçaları
75.00-100.00
2.40
Çok büyük kaya
parçaları
100.00-150.00
2.70
Çok büyük kaya
parçaları
150.00-200.00
3.25
Drenaj kanallannda
ZEMiN CiNSi
.·
ŞEV
Cotga:m/1
..
Kaya
1/5
Gevşek
kaya
1/2
Sert kil
1/1
Kil
1.5/1
Tın
2/1
r--~
Kumlu lem
2/1
Kum
2.5/1
Çok kumlu
3/1
Mil(silt) ve turbluzemin
Beton
kaplamalı
4/1
kanallar
1.5/1
452
,
'
.
'
m
0.50 m
1.00 m
0.00
m
1.00 m
1.50 m
0.75
0.00-0.30
0.30-1.50
1.50-6.00
a ve b
Ak1nt1h tarla SEKi'lerinde
katsayslara
Bölge
a
'
l
Akdeniz kıyı şeridi için
0.1
0.15
Ege-Karadeniz
Kıyı-iç geçiş bölgeleri
0.2
iç Anadolu
0.24
1·~·-·_,·','
':,
,i/
Toprak
yağışlı
-
·-··
'
Akantah seki
sızdırma ve geçirgenliği düşük
mevsimde, yüzey çıplak.
Sızdırma
orta ve yüksek, yüzey örtülü
Sızdırma düşük,
Sızdırma
yüzey örtülü
orta ve yüksek, yüzey çıplak
453
Akmt1s1z seki
0.3
-
0.6
0.5
0.4
-
0.5
0.4
L: Birbirini takip eden iki istasyon arasındaki sevk borulan
(Lateraller arası)
R: Jet
%99.
%99
1.10
%96
%99
1.20
%93
%98
1.30
%89
%98
1.40
%86
%98
1.50
%82
%96
arası
uzunluğu
U: istenen çahşma niteliğini belirleyen katsayi (normal
çahşma olasshğ1)
Çahşmanm niteliği
U değeri
(%)
·.·
.
70 ·.
~o··.,
90
0.525
0.842
1.282
6 m'lik ticari borulara göre
...
R
·. e.. ·.· . .
·.·
.
95 ..
~9 .... '
99.9
1.64
2.324
3.09
yağmurlaylCI yerleşim
·.·.
1
..
:·
··
.
. c.
durumu
:.
·.
14
12
18
1.5
18
18
24
1.33
23
24
30
1.33
28
.24
36
1.5
,.
4~4
-1
1
..
Sakin
0-0.270
0-1
0-3.6
Hafif
0.270-2.800
1-4
3.6-14.4
Orta
2.800-8.650
4-8
14.4-28.8
8.650-19.500
8-12
28.8-43.2
Çok kuvvetli
19.500-35.000
12-16
43.2--57.6
Fırtına
35.000-80.000
16-25
57.6-90.0
-80.000
25
90
Kuvvetli
Kasırga
Çeşitli
malzemelerin asa
Betonarme (en az B 300)
Betonarme (B 300'den
genleşme
katsayilan
0.015
aşağı)
0.012
Beton
0.012-0.015
Cam
0.003-0.008
Kireç
taşı
0.007
Harç,
sıva
0.009
Tuğla
0.005
Kurşun
0.029
PVC
0.080
Çelik saç levha
0.012
Şaplar
0.010
455
N.q
formülUndeki N katsay1su
1d1.d2
;:•
Beton k1vam1
Çok
_' . Yuvarlak taneler
.. ··
sıkı
> ··
.
Köşe ntaneler
0.075
0.08-0.09
Sıkı
0.075-0.085
0.09-0.10
Plastik
0.085-0.095
0.10-0.11
Çok plastik
0.095-1.105
0.11-0.12
SERTLiK DERECESi
.·
•·
1 Alman sertlik derecesi
1O mg Ca O/lt
1 Fransız sertlik derecesi
1O mg CaC0 3/It
1 ingiliz sertlik derecesi
14.26 mg CaC0 3/It
0-75 mg CaC0 3/It
Yumuşak
75-100 mg CaCOilt
Orta sert
100-300 mg CaCOilt
Sert
-----------------------+----~--------------~
> 300 mg CaC0 3 /It
Çok sert
KALICI·SQDYUM KARBONAT (RSC)
RSC > 2.5
Sulamaya uygun
RSC: 1.25-2.5
Sulamada
RSC < 1.25
Bütün bitkilere uygun
456
değil.
kullanılabilir