198-200 –zofagus

Türkiye Tıp Dergisi 2000; 7(4): 198-200
K›sa Rapor/Short Report
Özefagus ve Mide Kanserli Hastalarda Serum
Cu, Zn ve Mn Düzeyleri
İlyas TUNCER*, Hanefi ÖZBEK**, İsmail UYGAN*, Kürşad TÜRKDOĞAN*
* Yüzüncü Y›l Üniversitesi T›p Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dal›,
** Yüzüncü Y›l Üniversitesi T›p Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dal›, VAN
Özefagus ve mide kanserlerinin görülme s›kl›ğ›
önemli coğrafik farkl›l›k göstermesi nedeniyle, bu
kanserlerin etyolojisinde çevresel risk faktörlerinin
önemli rolünün olabileceğini akla getirmektedir.
Kimyasal mutagenezis gastrointestinal (GİS) sistem
kanserlerinin gelişiminde önemlidir. İntestinal kanserler ile diyetle al›nan baz› mineraller aras›ndaki ilişki farkl› çal›şmalarda gösterilmiştir. Özefagus
skuamöz hücreli kanserin vitamin ve mineralden k›s›tl› diyetler ile yak›n ilişkisi bilinmektedir (1).
Özefagus ve kardia adeno Ca’n›n insidans›n›n azalmas›; yüksek fiberli diyet, lutein, niasin, B6 vitamini,
Fe ve Zn düzeyleri ile anlaml› birliktelik göstermektedir. Benzer şekilde vitamin A, beta-karoten, vitamin
E, folate, fosfor ve potasyumdan zengin diyetle beslenen bireylerde özefagus ve kardia adeno Ca’lar›n s›kl›ğ›n›n azald›ğ› bildirilmektedir (2). Özellikle çinko,
demir, selenyum ve molibden gibi elementlerin kanser gelişimi ile ilişkilerinin olabileceği tahmin edilmektedir (3).
Çal›şman›n amac›; bölgemizde s›k görülen özefagus
ve mide kanserlerinde serum bak›r (Cu), çinko (Zn) ve
mangan (Mn) elementlerinin düzeylerini belirlemek,
böylece özefagus ve mide kanserlerinin etyolojisinde
Cu, Zn ve Mn elementlerinin rolünü araşt›rmakt›r.
The Levels of Serum Cu, Zn and Mn in
Esophagus and Gastric Cancer Patients
Anahtar Kelimeler: Mide kanseri, özefagus
kanseri, eser element.
Key Words: Gastric cancer, esophageal cancer, T
trace element.
198
Çal›şmaya endoskopik ve histopatolojik olarak
özefagus ve mide kanseri tan›s› alm›ş 65 hasta, kontrol grubu olarak da dispeptik yak›nmalar› nedeniyle
endoskopi uygulanan ve bulgular› normal olan 20
sağl›kl› birey al›nd›. Olgular üç gruba ayr›ld›. Grup
1: Özefagus Ca’l› 32 hasta (30 skuamöz hücreli Ca,
2 adeno Ca), grup 2: Mide Ca’l› 33 hasta (30 adeno
Ca, 2 taşl› yüzük hücreli Ca, 1 undiferansiye Ca)’dan
oluşuyordu. Grup 3: Kontrol grubu da 20 sağl›kl› bireyden oluşuyordu. Serumlar eş zamanl› ölçümler
yap›lmak üzere -32°C’de muhafaza edildi. Serum
Mn, Zn ve Cu konsantrasyonlar› için s›ras›yla dalga
boyu 279.5 nm, 213.9 nm ve 324.8 nm olan lambalar
kullan›larak, unicam 929 model atomik absorbsiyon
spektrofotometresi ile tayin edildi. Sonuçlar ortalama
± standart sapma (X ± SD) olarak ifade edildi. Hasta
ve kontrol gruplar›nda Cu, Zn ve Mn düzeylerinin
farkl›l›ğ› tek yönlü varyans analizi yöntemi ile yap›ld›. Posthoc değerlendirmelerde “Tukey Honestly
Significant Difference (Tukey HSD)” testi kullan›ld›.
p< 0.05 düzeyindeki değerler istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi. İstatistik paket program› olarak
SPSS for Windows 10.0 kullan›lm›şt›r.
Gruplar aras›nda yaş dağ›l›mlar› aç›s›ndan istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k saptanmad› (p> 0.05).
Kanserli olgular›n ve kontrol grubunun ortalama serum Mn, Zn ve Cu konsantrasyonlar› Tablo 1’de görülmektedir. Ortalama serum Zn değerleri kontrol
grubuna oranla, her iki kanser grubunda düşük düzeylerde tespit edildi.
Ortalama serum Mn konsantrasyonu aç›s›ndan grup 1
ile grup 2 (p< 0.001), grup 1 ile grup 3 (p< 0.01) ara-
Türkiye Tıp Dergisi 2000; 7(4): 198-200
Tablo 1. Gruplar›n yaş, cins ve ortalama serum Cu, Zn ve Mn düzeyleri (ortalama ± standart sapma).
Grup
n
K/E
Yaş (yıl)
Cu (mg/L)
Zn (mg/L)
Mn (mg/L)
Grup 1 (özef. Ca)
32
12/20
57.4 ± 10.3
0.7 ± 0.72
0.85 ± 0.50
1.23 ± 1.06
Grup 2 (mide Ca)
33
11/22
56.6 ± 10.1
2.7 ± 1.1
1.3 ± 0.57
0.30 ± 0.06
Grup 3 (kontrol)
20
8/12
55 ± 9.2
1.68 ± 0.37
1.80 ± 0.54
0.30 ± 0.68
s›nda istatistiksel olarak anlaml› farklar gözlenirken,
grup 2 ile grup 3 aras›nda fark saptanmad› (p> 0.05).
Ortalama serum Zn konsantrasyonu yönünden s›ras›yla grup 1 ile grup 2 (p< 0.05), grup 1 ile grup 3
(p< 0.001) aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farklar
tespit edilirken, grup 2 ile grup 3 (p> 0.05) aras›nda
istatistiksel olarak anlaml› fark gözlenmedi. Ortalama
serum Cu konsantrasyonu aç›s›ndan grup 1 ile grup 2
(p< 0.001), grup 1 ile grup 3 (p< 0.01) ve grup 2 ile
grup 3 (p< 0.01) aras›nda istatistiksel olarak anlaml›
farklar bulundu. Gruplar›n istatistiksel yönden karş›laşt›r›lmas› Tablo 2’de görülmektedir.
lerini ve Cu/Zn oranlar›n› yüksek, Zn düzeylerini düşük tespit etmiştir (10). Aksi görüşte olan çal›şmalar
da mevcuttur. Wu ve arkadaşlar›, histolojik olarak
mide Ca tan›s› alm›ş 39 hastan›n kanserli mide doku
biyopsilerinde Fe, K, Mg, Se ve Zn düzeylerini, mide mukozas› normal bireylere oranla, oldukça yüksek konsantrasyonlarda saptam›şlard›r (11).
Gastrointestinal kanserlerin gelişiminde diyet faktörleri kadar kimyasal karsinojenlerin de rolünün olduğu bilinmektedir (4). Karotenoidler, askorbik asit, tokoferol, Zn ve selenyumdan zengin diyetin gastrointestinal kanserlerin gelişimini engellediği hayvanlar
üzerinde yap›lm›ş deneysel çal›şmalarda gösterilmiştir (5). GİS kanserlerinde Ca, Zn, selenyum, iyot,
kadmiyum ve Cu gibi elementlerin etyopatogenezde
önemli rollerinin olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle GİS kanserlerinde serum ve doku Cu düzeylerinin, sağl›kl› bireylere göre yükselmiş olduğu, serum
Zn değerlerinin belirgin derecede düşük olduğu yap›lm›ş değişik çal›şmalarda gösterilmiştir (6). Tah›l
ürünlerinde düşük düzeylerde Zn, Ca ve Fe, yüksek
düzeyde Cu’nun varl›ğ›, nitrit ve nitratlarda olduğu
gibi, özefagus kanserinin oluşumuna katk›da bulunabileceği savunulmaktad›r (7).
Kanserli hastalarda eser element düzeylerindeki değişikliklerden sorumlu mekanizma tam olarak bilinmemektedir. Ancak Zn eksikliğinde potent bir karsinojen olan “methylbenzylnitrosamine”in özefagus
kanserlerinde, normal bireylere oranla iki kat artt›ğ›
gösterilmiştir (4).
Çal›şmam›zda; ortalama serum Cu konsantrasyonu
özefagus Ca’l› hastalarda en düşük, mide Ca’l› hastalarda en yüksek düzeyde bulundu. Witkowski ve
arkadaşlar›, özefagus ve kal›n bağ›rsak kanserlerinde
doku Cu düzeylerinin azald›ğ›n›, ayn› hastalar›n serum Cu düzeylerinin kontrol grubuna göre değişmediğini tespit ettiler (8). Oysa Kobayashi, doku Cu düzeyleri yönünden, mide kanserli hastalar ile sağl›kl›
bireyler aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark›n
olmad›ğ›n› göstermiştir (9).
Olgular›m›z›n serum Zn düzeyleri sağl›kl› bireylere
göre, her iki kanser grubunda azalm›şt›. Bulgular›m›z
literatür verileri ile uyumlu idi. Wang kontrol grubuna göre, gastrik kanserli hastalarda serum Cu düzey-
GİS kanserleri ile serum Mn düzeyleri aras›ndaki
ilişkiye dair literatürde yeterli veri mevcut değildir.
Olgular›m›z›n ortalama serum Mn değerleri özefagus
Ca’da en yüksek, mide Ca’da en düşük düzeyde bulundu.
Bu çal›şmada, normal sağl›kl› bireylere oranla,
özefagus ve mide kanserlerinde serum Zn konsantrasyonunun azald›ğ›, oysa serum Mn değerlerinin
özefagus kanserlerinde, Cu değerlerinin de mide
kanserlerinde yüksek düzeylerde olduğu gösterildi.
Sonuçlar, serum eser element düzeylerinin değişik
malign hastal›klarda farkl›l›klar arzedebileceğini, bu
nedenle değişik lokalizasyonlu kanserler ile element
Tablo 2. Ortalama serum Cu, Zn ve Mn düzeyleri yönünden gruplar›n karş›laşt›r›lmas›.
Mn
Zn
Cu
Grup
p değeri
Grup 1-Grup 2
< 0.001
Grup 1-Grup 3
< 0.01
Grup 2-Grup 3
> 0.05
Grup 1-Grup 2
< 0.05
Grup 1-Grup 3
< 0.001
Grup 2-Grup 3
> 0.05
Grup 1-Grup 2
< 0.001
Grup 1-Grup 3
< 0.01
Grup 2-Grup 3
< 0.01
199
Tuncer İ, Özbek H, Uygan İ, Türkdoğan K
düzeyleri aras›nda kesin ilişkinin varl›ğ›n› saptayabilmek için daha kapsaml› çal›şmalara gereksinim olduğunu gösterdi.
KAYNAKLAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
200
Axelrad AM, Fleicher DE. Esophageal tumors. In:
Feldman M, Scharschmidt BF, Slisenger MH (eds).
Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver
Disease. 6th ed. Philadelphia: WB Saunders 1998:
540-54.
Zhang ZF, Kurtz RC, Yu Gp, et al. Adenocarcinomas
of the esophagus and gastric cardia: The role of diet.
Nutr Cancer 1997; 27: 298-309.
Moses FM. Squamous cell carcinoma of the esophagus, natural history, incidence, etiology and complications. Gastroenterol Clin North Am 1991; 20: 70314.
Boland CR. Neoplasia of the gastrointestinal tract.
In: Yamada T, Alpers DH, Powell DW, Owyang C
(eds). Textbook of Gastroenterology. 2nd ed. Philadelphia: JB Lipincott 1995: 578-95.
Shwartz J, Shklar G. The selective cytotoxic effect of
carotenoids and alpha tocopherol on human cancer
cell lines in vitro. J Virol Met 1992; 50: 367-73.
Poo JL, Romero RR, Robles JA. Diagnostic value of
the copper/zinc ratio in digestive cancer: A case
control study. Arch Med Res 1997; 28: 259-63.
7.
Li W, Lu W, Zhu M, Shi B. Determination of copper,
zinc, iron and calcium in wheat and maize and three
nitrogen compounds in high and low risk areas of
esophageal cancer. Wei Sheng Yen Chiu 1998; 27:
69-71.
8. Witkowski K, Kozlowski A, Pardela M, et al. Level of
copper in plasma and tissue of patients with esophageal and large bowel cancer. Wiad Lek 1993; 46:
586-8.
9. Kobayash› M. Studies on trace elements in cancerous stomach tissue of the patients with stomach cancer. Hokkaido Igaku Zasshi 1990; 65: 320-5.
10. Wang CS. The determination of Cu and Zn levels in the
serum and gastric juice of patients with gastric cancer.
Chung Hua Wai Ko Tsa Chih 1989; 27: 401-3.
11. Wu CW, Wei YY, Chi CW, et al. Tissue potassium, selenium, and iron levels associated with gastric cancer progression. Dig Dis Sci 1996; 41: 119-25.
YAZIŞMA ADRESİ:
Dr. İlyas TUNCER
Yüzüncü Y›l Üniversitesi T›p Fakültesi
Gastroenteroloji Bilim Dal›
65300, VAN