Dr. Evren ÖZDEMİR

ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR
BAKIŞI
Dr. Evren Özdemir
Hacettepe Üniversitesi
Kanser Enstitüsü
Ankara
05.04.2014
Akılcı İlaç Kullanımı İçin
Sorumluluk Sahibi Taraflar
•
•
•
•
•
•
•
•
Hekim
Eczacı
Hemşire
Diğer sağlık personeli
Hasta/ hasta yakını
Üretici
Düzenleyici Otorite
Diğer (Medya, Akademi vb.)
Hasta
Bakımı
İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar
•
•
•
•
•
•
Endikasyon:
Endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi
Endikasyon olmadan ilaç verilmesi
(gereksiz tedavi)
Etkinlik:
Endikasyona uygun ilaç seçilmemesi
(yanlış ilaç)
İlacın düşük dozda verilmesi (subtörepatik
doz)
İlacın uygun yoldan verilmemesi
İlacın monitorize edilmemesi
İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar
•
•
•
•
•
•
Güvenlik:
Advers ilaç reaksiyonları
Doz aşımı ve toksisite
İlaç etkileşimleri
İlacın uygun yoldan verilmemesi
İlacın monitorize edilmemesi
Uyum:
Hastanın ilacını hiç almaması veya uygun
doz ve sürede almaması
Advers İlaç Olayları (Advers Drug Events)
•
ABD’de hastanelere yatan her 100 hastanın 27’si, ayaktan hastanelere başvuran her 100
hastadan 3’ü advers ilaç etkisine (ADE) maruz
kalmaktadır.
•
Bunun sonucunda ABD’de her yıl 770.000
hastanın zarar gördüğü veya öldüğü tahmin
edilmektedir.
•
ABD’de Yoğun Bakım Ünitesi ekibine klinik
eczacı dahil edilmesinin, önlenebilir advers ilaç
olaylarını %66 oranında azalttığı gösterilmiştir.
İlaç tedavisinde sık görülen advers olaylar
• İlaca bağlı toksisiteler:
–
–
–
–
–
•
•
•
•
•
•
warfarin
anti-diyabetikler
NSAID
digoksin
anti-epileptikler
İlaç tedavi izlemindeki yetersizlikler
Uygun olmayan doz
Hasta uyumu
İlaç etkileşimleri
Kontrendikasyonlar
Allerji
Klinik Eczacılık
•
Yoğun Bakım Üniteleri
•
Onkoloji
•
Kök Hücre Nakli Üniteleri
•
Diğer dallar
– Yataklı servis
– Poliklinikler
– Ayaktan Tedavi Ünitesi
– KİT Ünitesi
– Poliklinik
– Ayaktan Tedavi Ünitesi
Klinik Eczacılık
Klinik Eczacılık
Klinik Eczacılık Uygulama Prensipleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Akılcı ilaç tedavisi
Hasta eğitimi ve tedaviye uyumu
İlaç danışmanlık hizmeti
İlaç tedavi izlemi
İlaç etkileşimlerinin izlemi
Advers olayların izlemi
Farmakovijilans
Farmakoekonomi
Multidisipliner yaklaşım
Klinik Eczacının Rolü
• Hasta ilaç öyküsünün alınması ve ilaç
listesinin gözden geçirilmesi
• İlaç isteminin gözden geçirilmesi
• İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının
hastaya anlatılması
• Hastanın ilacını uygun (tedavi edici) doz ve
sürede aldığının izlenmesi
Klinik Eczacının Rolü
• Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi
• İlaç etkileşimlerinin izlenmesi
• Günlük hekim vizitlerine katılım
• Servis ekibine hasta kabulü ve taburculuğu
esnasında tavsiyelerde bulunulması
Onkoloji-Klinik Eczacılık
• Eczacılık hizmetlerinde dönüşüm
– ilaç-odaklı
hasta-odaklı
• Onkoloji klinik eczacılığı gelişimi
– Sitotoksik karışımlar için merkezi servisler
– Standart istem formu oluşturulması
– Sitotoksik ilaç kullanımında güvenliğin artırılması
– Doz hatalarını azaltmak
Onkoloji-Klinik Eczacılık
•
•
•
•
•
•
•
•
Tedavi planının koordinasyonu
Direkt hasta bakımı
Eğitim aktiviteleri
Akılcı ilaç tedavisi
İlaç danışmanlık hizmeti
İlaç tedavi izlemi
Advers olayların izlemi
Multidisipliner yaklaşım
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
•
•
•
•
Hastaya ait bilgilerin değerlendirilmesi
Hastanın evde kullandığı ilaçların tespit edilmesi
Alternatif tıp uygulamalarının tespiti ve değerlendirilmesi
Hastanın mevcut ilaçlarının değerlendirilmesi:
– Allerji
– İlaç etkileşimi
– Duplikasyon
– Endikasyon olmaksızın ilaç kullanımı
– Yan etki/toksisite
– Terapötik ilaç izlemi
– Hasta uyumu
• Hastanın ilaç listesinin oluşturulması ve takibi
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
• Kemoterapi planının koordinasyonu
•
Kemoterapi istem formlarının oluşturulması ve
güncellenmesi
•
Kemoterapi isteminin gözden geçirilmesi
•
Kemoterapi öncesi hasta ve hasta yakınlarının kemoterapi,
diğer ilaçlar ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmesi,
tedavi için konsent alınması
•
İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hasta ve hasta
yakınlarına anlatılması
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
• Hastanın vücut yüzey alanının tespit edilmesi ve kemoterapi
doz uygunluğunun kontrolü
• Laboratuvar sonuçlarının gözden geçirilmesi, gerektiğinde
ilaç doz değişiklikleri
• Kemoterapinin hazırlanması ve güvenlik kontrolleri
• Uygun ilaç uygulama yolunun belirlenmesi
• Kemoterapiye bağlı yan etki ve toksisite açısından hastanın
izlenmesi
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
•
Toksisitelerin önlenmesi ve giderilmesi, gerektiğinde ilaç
törapötik düzey izlemi
•
Protokole göre uygun destekleyici tedavinin (beslenme, ağrı,
bulantı, kusma, mukozit gibi şikayetlere karşı) sağlanması
•
Hastanın ilacını uygun doz ve sürede aldığının izlenmesi
•
Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi
•
İlaç etkileşimlerinin izlenmesi
• Tedavi etkinliğinin izlenmesi
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
•
Tüm sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık
yapılması
•
Günlük hekim vizitlerine katılım
•
Servis ekibine hasta kabulü sonrası ve taburculuğu
esnasında tavsiyelerde bulunulması
•
Taburcu olan hastalara ilaçların kullanımı ve reçetesiz
kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmesi
• Hastanın tedaviye uyumunun arttırılması
Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü
•
Kanser veya kanser tedavisi nedeniyle ortaya
çıkan semptomlara yönelik destekleyici bakım
hizmeti
• Ağrı
• Nöropati
• Bulantı ve kusma
• Miyelosupresyon
• Allerji
• Spesifik ilaç toksisiteleri
• Diğer
İdeal Sağlık Ekibi
•
Akademisyen, Hekim
– Klinik Fellow
– Asistan doktor
– Doktor Asistanı (physician assistant)
•
Hemşire
– Pratisyen hemşire (advanced nurse practitioner)
•
•
•
•
•
•
Klinik eczacı
Diyetisyen
Psikolog
Sosyal Hizmetli
Fizyoterapist
Diğer sağlık personeli (sekreter, hizmetli)
Teşekkürler