CIV - TBMM

— 413 —
7 Şubat 1970 Tarihinde Bern'de İmzalanan Demiryoluyle Yolcu ve Bagaj Taşın­
masına İlişkin Uluslararası Antlaşma (CIV) ve Ekleri ile Demiryoluyle Eşya
Taşınmasına İlişkin Uluslararası Antlaşma (CİM) ve Eklerinin, Ek Protokolün
Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun
(Resmi Gazete ile yayımı : 12 . 7 . 1975 - Sayı : 15293)
No.
1924
Kaba! tarihi
3 . 7 . 1975
MADDE 1. — 7 Şubat 1970 tarihinde Bern'de imzalanan Demiryoluyle Yolcu ve Bagaj Taşınmasına
İlişkin Uluslararası Antlaşma (CIV) ve Ekleri ile Demiryoluyle Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Ant­
laşma (CİM) ve Eklerinin, Ek Protokolün onaylarfinası uygun bulunmuştur.
MADDE 2. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. — Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
1924
— 414 —
12 . 7 . 1975
DEMİRYOLU İLE YOLCU VE BAGAJ TAŞIMALARINA MÜTAALLİK ULUSLARARASI ANTLAŞMA
(CIV)
Aşağıda imzaları bulunan tam yetkiyi haiz Devlet temsilcileri,
Demiryolu ile yolcu ve bagaj taşıması hakkında, Bern'de 25 Şubat 1961 tarihinde imzalanmış bulunan
Uluslararası Antlaşmanın, 68 nci maddesine uygun bir surette, yeniden tetkiki lüzumuna kani olarak bu mak­
satla yeni bir Antlaşma akdi kararına varmışlar ve aşağıdaki maddeler üzerinde anlaşmışlardır.
BÖLÜM — I
- ANTLAŞMANIN MEVZUU VE ŞÜMULÜ ,
MADDE : 1
Paragraf 1. — İşbu antlaşma, aşağıdaki fıkralarda öngörülen istisnalar dışında en az iki Âkit Devletin
topraklarından geçen bir güzergâh için tanzim olunan uluslararası taşıma evrakı ile ve münhasıran 55 nci
maddeye göre hazırlanan listede kayıtlı hatlarda yapılan bütün yolcu ve bagaj taşımalarına uygulanır.
Paragraf 2. — Çıkış istasyonu (1) ile varış istasyonu aynı devletin toprakları üzerinde bulunan ve diğer dev­
letin topraklarından yalnız transit olarak geçen taşımalar işbu Antlaşma hükümlerine tabi değildir :
a) Üzerlerinden transit olarak geçilecek hatlar, münhasıran çıkış istasyonunun tabi olduğu devlete ait bir
demiryolu tarafından işletilecek olursa;
. b) Üzerinden transit olarak geçilecek hatlar, münhasıran çıkış istasyonunun tabi olduğu devlete ait bir
demiryolu tarafından işletilmese dahi, bu taşımaların uluslararası taşıma sayılmaması hakkında Devletler ve­
ya Demiryolları arasında anlaşmalar aktedilmiş bulunursa.
Paragraf 3. — Hem hudut iki devletin istasyonları arasında ve üçüncü bir devletin topraklarından transit
olarak geçen iki devletin istasyonları arasındaki taşımalar, bunların üzerinde yapıldıkları hatlar münhasıran
bu üç devletten birine ait demiryolları tarafından işletildiği ve bu devletlerden hiç birinin kanun ve nizam­
ları mani teşkil etmediği takdirde, hattı işleten Devletin mevzuatına tabi tutulur.
, Paragraf 4. — Uluslararası tarifeler, uluslararası taşıma belgelerinin tanzim olunacağı münasebetleri tespit
eder.
MADDE: 2
-
Karma Taşımalara Ait Hükümler
Paragraf 1. — Demiryolu hatlarına ilâveten, demiryolu güzergâhlarını tamamlayan, üzerlerinde Uluslara­
rası taşımalar yapılan muntazam otomobil veya su yolu hizmetlerine ait hatlar da, en az iki Âkit Devleti bağ­
ladığı ahvalde, bu Devletlerin muvafakati ile birinci maddede zikredilen listelere geçirilebilir.
Paragraf 2. — Bu hatların bağh bulunduğu teşebbüsler, muhtelif taşıma tarzlarının zarurî kıldığı aykırı­
lıklar müstesna olmak üzere, işbu Antlaşmanın demiryollarına yüklediği bütün mükellefiyetlere tâbi ve tanı­
dığı bütün haklara sahiptir. Ancak, işbu Antlaşma ile tesis edilmiş bulunan sorumluluk kaidelerinde istisnailik bahis konusu olamaz.
Paragraf 3. — Birinci fıkrada gösterilen hatlardan birini listeye kaydettirmek isteyen her Devlet ikinci
fıkrada öngörülen istisnaların, tarifelerin tabi olduğu aynı usuller dahilinde yayımlanması için gerekli tedbir­
leri alacaktır.
Paragraf 4. — Demiryollarından ve birinci fıkra ile tayin olunanlardan gayrı taşıma servislerinden aynı za­
manda geçen uluslararası taşımalar için, demiryolları, alâkalı taşıma teşebbüsleri ile müştereken ve her taşıma
tarzının hususiyetlerini nazarı itibare alabilmek maksadı ile işbu Antlaşmadakinden farklı hukukî bir rejim
tesis eden tarife hükümleri vazedebilirler. Bu takdirde, bu Antlaşma. ile tespit edilmiş bulunandan başka bir ta­
şıma evrakı kullanabilirler.
(1) İstasyon kelimesiyle, aynı zamanda tasıma sözleşmesinin icrası bakımından halka açılmış bulunan de­
nizcilik hizmetine mahsus limanlar ile her türlü otomobil hizmetlerine mahsus tesisler kastolunmaktadır.
1924
— 415 —
12 . 7 . 1975
MADDE:3
Demiryollarının Taşıma Mecburiyeti
Paragraf 1. — Demiryolu, işbu Antlaşma şartlarına uyarak her türlü yolcu ve bagaj taşımasını yapmakla
yükümlüdür, yeter k i :
a) Yolcular bu Antlaşma ve uluslararası tarifeler hükümlerine uysunlar,
b) Taşıma mutat vasıtalariyle yapılabilsin.
c) Demiryolunca önlenmesi mümkün olmayan veya çaresi demiryolunun elinde bulunmayan sebeplerle
taşımaya mani olunmasın.
Paragraf 2. — Yetkili makam tarafından hizmetin tamamen veya kısmen tatiline karar verildiği takdirde
bu tedbirler, derhal halka ve demiryollarına bildirilir. Bunların, yayınlanmak üzere diğer devletlerin demiryol­
larına ihbarı, tebliği alan demiryollarına aittir.
Paragraf 3. — Demiryolları tarafından işbu madde hükümlerine aykırı her hareket vaki olacak zarar ne-;
deni ile bir tazminat davasına yol açabilir.
BÖLÜM - II
TAŞIMA SÖZLEŞMESİ
KISIM - I
YOLCU TAŞIMALARI
MADDE : 4
Taşıma Hakkı
Uluslararası tarifelerde öngörülen istisnalar dışında, yolcu seyahatinin başlangıcından itibaren geçerli bir
taşıma belgesini hamil bulunmaya, bunu bütün seyahati süresince muhafaza etmeye, talep halinde kontroîla
görevli memurlara göstermeye ve seyahatinin sonunda iade etmiye mecburdur.
MADDE : 5
Biletler
Paragraf 1 — İşbu Antlaşmaya tabi bir uluslararası taşıma için verilen biletler «Ç» işaretini taşıyacaktır.
Paragraf 2 — Uluslararası tarifelerle gözetilen istisnalar dışında biletlerin üzerinde şu kayıtların bulunması
mecburidir :
a) Kalkış ve varış istasyonlarının adları;
b) Güzergâh; muhtelif güzergâh veya taşıma vasıtalarından faydalanmaya cevaz varsa, bu yetki kayde­
dilmelidir;
.
,
. ..
c) Trenin nev'i ve arabanın sınıfı;
d) Taşıma ücreti;
•
e) Yürürlüğün başladığı gün;
f) Yürürlük süresi.
Paragraf 3 — Uluslararası tarifeler veya demiryolları arasındaki anlaşmalar, biletlerin hangi dilde basılıp
doldurulacağını, şekliyle muhtevasını tayin eder.
1924
— 416 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 4 — Uluslararası bir tarifeye müsteniden verilen kupon karneleri işbu Antlaşmaya göre tek bir .
taşıma vesikası teşkil eder.
Paragraf 5 — Uluslararası tarifelerin öngördüğü istisnalar dışında bir bilet ancak isme yazılı olmadığı ve
seyahate başlanmadığı takdirde devredilebilir.
Paragraf 6 — Yolcu bileti aldığında bunun, talimatına uygun bulunduğuna kanaat getirmekle yükümlü­
dür.
MADDE : 6
Çocuklar için ücret tenzilâtı
Paragraf 1 — Kendileri için ayrı bir yer istenmediği takdirde çocuklar beş yaşını bitirinceye kadar biletsiz ola­
rak ücretsiz taşınırlar.
Paragraf 2. — Beş yaşından fazla ve on yaşını bithinceye kadar olan çocuklarla, kendileri için ayrıca bir
yer istenen daha küçük yaştaki çocuklar, bazı arabalar veya bazı trenler için alınan ilâve ücretler müstesna
olmak ve bileti veren idarenin usullerine göre ücretlerdeki kesirlerin tama iblâğı hakkım haleldar etmemek ve
büyükler için alınan bilet ücretlerinin yarısını geçmemek şartı ile tenzihi ücretlerle taşınırlar.
Bu tenzilâtın alelade biletin normal ücretine nazaran indirimli olan bilet ücretlerine tatbiki zorunlu değil­
dir.
Paragraf 3 — Uluslararası tarifeler 1 ve 2 nci paragraflarda zikredilen yaş hadlerinden farklı yaş hadleri
nazarı itibare alabilirler. Ancak, bu hadler ne 1 nci paragraftaki ücretsiz taşımalara mahsus
tamamlanmış
dört yaşından, ne de 2 nci paragraftaki indirimli ücret uygulamasındaki tamamlanmış on yaşından aşağı ola­
maz.
MADDE:7
Biletlerin Yürürlük Süresi. Ara İstasyonlarda duruş,"Yerlerden istifade.
Biletlerin yürürlük süresi ve yoldaki duruşlar uluslararası tarifelerle tanzim olunurlar.
Trenlerde yerlerin işgali, tahsis ve kiralanması tarifelerle veya demiryollarına ait hükümlerle tanzim olu­
nurlar.
MADDE: 8
Mevki veya Tren Değiştirme
Yolcu, uluslararası tarifelerde tesbit olunan şartlar dahilinde, biletinde gösterilen mevkiden daha yüksek
bir mevkide seyahat edebilir veya daha üstün vasıflı bir trene geçebilir veya güzergâh değiştirebilir.
MADDE:9
Geçerli bileti olmayan yolcular
Paragraf 1 — Geçerli bir bilet ibraz edemeyen yolcu seyahat ücretlerinden ayrı olarak ek bir ücret öde­
meye mecburdur; bu ek ücret hangi demiryolu üzerinde istenilmişse bunun nizamnamelerine göre hesapla­
nır.
Paragraf 2 — Mevzuatın menettiği değişikliklere uğramış olan biletler, gayri muteber sayılır ve vazifeli
personel tarafından gerî alınır.
Paragraf 3 — Seyahat ücretini veya ek ücreti derhal ödemekten kaçınan yolcu seyahatten menedilebilir.
Seyahatten menedilen yolcu, ancak bagajlarının varış istasyonundan başka bir istasyonda kendisine teslimini
istiyebilir.
1924
— 417
-
12 . 7 . 1975
MADDE : 10
Trenden çıkardan veya bazı şartlarla kabul olunan kimseler
Paragraf 1 — Trene kabul edilmeyecek veya yolda trenden çıkardabilecek kimseler şunlardır :
a) Sarhoş halde olanlar, uygunsuz harekette bulunanlar veya kanun ve nizamname hükümlerine riayet
etmiyenler; bu şahısların ne bilet bedelini ne de bagajlarının nakli için ödedikleri ücreti geri almaya hakları
olur.
b) Hastalık yüzünden veya diğer sebeplerle yanındakileri rahatsız edeceği anlaşılan kimseler; bu türlü yol­
cular, önceden tam bir kompartman kiraladıkları veya ücreti karşılığında kendilerine bir kompartman tahsis
edilebildiği takdirde seyahatlerine 'devam edebilirler; ancak yolculuk sırasında hastalanan kimseler, kendile­
rine icap eden tedavinin yapılması mümkün olan ilk istasyona kadar seyahate devam ettirileceklerdir. Seya­
hat ve bagajların taşıma ücreti, katedilen mesafeye ait kısım düşüldükten sonra, 23 ncü maddede tesbit olu­
nan şartlar içerisinde kendilerine iade edilir.
Paragraf 2 — Sâri hastalıklara yakalanmış kimselerin taşınması; uluslararası Antlaşmalar ve nizamname­
lere, veya bunların mevcut olmaması halinde her Devlette mer'i kanun ve nizamnamelere tabidir.
MADDE : 11
E! Eşyası ve Hayvanların Yolcu Vagonlarına Sokulması
Paragraf 1 — Yolcular taşınması kolay el eşyasını parasız olarak arabada yanlarına alabilirler. Her yol­
cu, bu el eşysı için yalnız işgal ettiği yerin üst ve altındaki yerlerden istifade edebilir.
Arabaların özel bir tipten olması, bilhassa bir ba^aj bölmesi ihtiva etmeleri halinde bu kaide kıyasen
tatbik olunur.
Paragraf 2 — Aşağıdaki maddeler yolcu arabalarına sokulamazlar :
a) Tarifelerdeki istisnalar hariç olmak üzere 15 nci maddenin (c) harfi gereğince, bagaj olarak taşıma
dışında tutulmuş olan maddeler ve cisimler; bununla beraber bir âmme hizmetinin ifası dolayısiyle veya ka­
nunî yahut idarî bir müsaadeye istinaden ateşli bir silâh taşıyanlar, geçilen ülkelerin mer'i nizamnamelerin­
de tesbit edilen en az miktarı geçmemek üzere yanlarında cephane bulundurmaya mezundurlar; mahpusla­
ra refakat eden ve bunlarla birlikte hususi araba veya kompartmanlarda seyahat eden muhafızların beraber­
lerinde dolu silâh taşımalarına müsaade olunur;
b) Yolculara sıkıntı veya rahatsızlık verir yahut zarar verir nev'iden olan maddeler;
c) Gümrük veya diğer idarî makamlar mevzuatının arabalara sokulmasına müsaade etmediği eşya;
d) Canlı hayvanlar. Bununla beraber köpekler, k u a k t a taşınmak veya çevrelerine zarar vermiyecek şe­
kilde ağızlık takılmış ve yolcu arabalarının döşemesine bağlanmış olarak, yolcu yanında bulunmak şartiyle
kabul edilirler. Bundan başka, diğer küçük hayvanlar, yolcuların yaralanmalarını veya kirlenmelerini ve yi­
ne yolcu vagonlarının ve yolcu vagonlarında bulunan el bagajlarının kirlenmesi veya hasara uğramasını ön­
leyecek şekilde kafes, sandık, sepet veya münasip diğer ambalajlar içinde kapalı olmak ve bu ambalajlar ku­
cakta taşınmak veya el bagajları gibi yerleştirilmiş ol ıak şartiyle kabul edilirler. Köpekler ve diğer küçük
hayvanlar, bunlardan başka yolcuları kokuları veya cürültüleriyle rahatsız etmemek, muhtelif devletlerin ka­
nun ve nizamları buna mani olmamak ve yolculardan h i ; biri tarafından itirazda bulunulmamak şartiyle kabul
edilirler. Tarifeler veya örerler bazı nev'i yolcu vagonlarına veya trenlere canlı hayvan kabulüne ce­
vaz verebilir veya mani olabilirler. Tarifeler hangi hayvanlar için taşıma ücreti ödenmesi icap edeceğini gös­
terirler.
Paragraf 3 — Bununla beraber
aykırı olarak yolcu vagonlarına i|hal
görülebilir.
Paragraf 4 — ikinci paragrafın
edildiği şüphesini uyandıracak ciddi
Uluslararası tarife] srde bir ve ikinci paragraflarla (b) bendi hükümlerine
edilen maddelerin hangi şartlarla el eşyası veya bagaj gibi taşınacağı ön­
(c) bendini ilgilen'irenler hariç, İkinci paragraftaki hükümlerin ihlâl
sebeplerin mevcu üyeti halinde demiryolu memurları yolcu vagonlarına
1924
— 418
-
12 . 7 . 1975
alınmış bulunan eşyanın mahiyetini yolcunun huzurunda tetkik etmeye yetkilidirler. Tetkik olunan eşyayı be­
raberinde getiren şahsın tesbitinin mümkün olmaması halinde demiryolları bu tetkikatı, demiryoluna yabancı
olan iki şahsın huzurunda yapar.
Paragraf 5 — Yolcunun beraberinde arabaya aldığı mevat ve canlı hayvanların nezareti, yolcuya tereddüp
eder, yalnız birinci paragrafta derpiş edilen hususi tipte bir arabada bulunması dolayısiyle yolcunun bu nezare­
ti sağlamaması hali hariçtir.
Demiryollarının bir hatasından ileri geldiğini ispat edemediği takdirde beraberinde arabaya aldığı mevat
ve canlı hayvanların sebebiyet verdikleri bütün ziyandan yolcu sorumludur.
MADDE : 12
Trenleı, Örerler
Paragraf 1 — Örerlerde derpiş olunan muntazam trenlerle ihtiyaca göre sefere konan trenler taşımaya
tahsis edilirler.
Paragraf 2 — Demiryolları trenlerin örerlerini uygun bir şekilde halkın bilgisine sunmaya mecburdur.
Paragraf 3 — Örerler ve tarifeler bazı tren ve mevkilerden istifade edilmesi hususundaki tahditleri göster­
meye mecburdurlar.
MADDE : 13
Tren irtibatının kaçırılması, trenlerin lağvı
Bir trenin gecikmesi yüzünden diğer trenle olan irtibat kaçırıldığı veya bir tren güzargâhınm bir kısmı ve­
ya tamamı üzerinde lâğvedildiği ve yolcu da seyahatine devam etmek istediği takdirde demiryolu bu yolcuyu
bagajları ile birlikte imkân nisbetinde ve munzam hiç bir ücret almaksızın aynı hattan veya ilk taşıma itinererine iştirak eden idarelere ait diğer bir yoldan mevridine en az bir gecikme ile varacak şekilde götürmeye
mecburdur. İstasyon şefi, lüzum halinde biletin üzerinde irtibatın kaçırıldığını veya trenin lâğvedildiğini tas­
dik edecek, biletin geçerli olduğu müddeti gereği kadar uzatacak ve bileti, yeni yolda, daha üst bir mevki ve­
ya daha üst ücretli bir tren için geçerli kılacaktır. Bununla beraber demiryolu bazı trenlerden faydalandırmayı, tarife ve örerlerde de yayınlamak şartı ile reddetmek hakkına sahiptir.
KISIM - II
Bagaj taşıması
MADDE : 14
Taşımaya kabul edilen maddeler
Paragraf 1 — Bavul, sepet, valiz, seyahat torbası, şapka kutusu ve bu cinsten diğer ambalajlar içinde bu­
lunan eşya ve ambalajların kendileri de bagaj olarak taşımaya kabul edilir.
Paragraf 2 — Uluslararası tarifeler, bazı şartlar altında diğer maddeler ve hayvanların bagaj gibi taşın­
masına yetki verebilirler.
Paragraf 3 — Demiryolu, bazı trenlerde veya bazı sınıftan trenlerde bagaj kabul etmemeye veya taşıma­
sının sınırlandırılmasına yetkilidir.
MADDE : 15
Taşıma dışı maddeler
Aşağıdaki maddeler bagaj olarak taşıma dışında tutulur :
a) Bagajların geçecekleri ülkelerin birinde bile olsa, taşınması posta idaresine hasredilmiş maddeler;
b) Bagajların geçecekleri ülkelerin birinde bile olsa, taşınması yasak edilmiş maddeler;
t
1924
— 419 —
12 . 7 . 1975
c) Tehlikeli madde ve eşya, bilhassa dolu silâhlar, infilâk edebilen, parlayabilen maddeler, yakıcı, zehir­
li, radyoaktif, aşındırıcı ve taksindiren veya çok pis bir koku hasıl etmeye müsait olan maddeler.
Uluslararası tarifeler (c) bendinde taşıma dışı tutulmuş olan bazı madde ve bazı eşyayı, belirli şartlar al­
tında, bagaj olarak taşımaya kabul edebilirler.
MADDE : 16
Yolcunun kendi bagajlarına müteallik sorumluluğu munzam ücreti
Paragraf 1 — Bagaj bülteni hamili, 14 ve 15 nci madde hükümlerine riayetten sorumlu olup, bu hüküm­
lere riayetsizlikten doğacak bütüro neticeleri kabul zorundadır.
Paragraf 2 — Vakanın topraklan üzerinde cereyan ettiği devletin kanun ve nizamları mâni teşkil etmedi­
ği takdirde demiryolu, mevzuata vahim derecede aykırılık karinesi halinde, bagajlar muhteviyatının talimata
uygun olup olmadığını muayeneye yetkilidir. Bagaj bülteni hamili muayenede hazır bulunmaya davet olunur;
gelmezse veya bulunmazsa ve muayenenin yapılmakta olduğu memlekette bu hususta mer'iyet mevkiinde başkaca
kanun ve nizamname mevcut değilse, bu iş demiryollarına yabancı iki şahit huzurunda yapılır. Mevzuata ay-^
kırı bir hal müşahede olunursa, muayeneden mütevellit masrafları bagaj bülteni hamili ödemek mecburiyetin­
dedir.
Paragraf 3 — 14 ve 15 nci maddeler hükümlerine aykırı hareket halinde, bagaj bülteni hamili, munzam
taşıma ücretine ve varsa, zararın tazminine halel gelmeksizin, Uluslararası tarifelerde öngörülecek munzam
bir ücret ödemeye mecburdur.
MADDE : 17
Bagajların haiz bulunmaları gereken şartlar, ambalajlanmaları ve markalanmaları
Paragraf 1 — Durumu veya haiz bulunması gereken şartlar bakımından arızalı olan veya ambalajı yetersiz
olan yahut belirli hasar izleri gösteren bagajlar demiryolu tarafından reddolunabilir. Buna rağmen kabul edi­
len bagajların bülteni üzerine duruma uygun düşen meşruhatı kayda demiryolu yetkilidir. Böyle bir meşru­
hatı taşıyan bagaj bülteninin yolcu tarafından kabulü, yolcunun, meşruhatın doğruluğunu tasdik ettiğini isbat eder.
Paragraf 2 — Yolcu, her parça üzerine gayet iyi görülebilir bir yerine ismini, adresin, varış garını ve va­
rış memleketini yeter derecede sabit olarak açık, silinmez ve hiç bir karışıklığa meydan vermeyecek bir şe­
kilde belirtmeye mecburdur. Bahsedilen kayıtları ihtiva etmeyen paraçaları demiryolunun kabul etmeme hakkı
vardır. Parça üzerinde bulunan evvelki yazılar yolcu tarafından kaldırılmalı veya okunmaz hale getirilmeli­
dir.
MADDE : 18
Bagajların kaydı ve nakli
Paragraf 1 — Bagajlar ancak, bunların en az mürettsp olduğu istasyona kadar muteber bilet ibrazı şartı
ile ve biletler üzerinde gösterilen güzergâh için kaydedilir.
Bilet müteaddit güzergâhlar için muteber ise veya varış mahallinde müteaddit istasyonlar varsa yolcu, baga­
jın takip edeceği güzergâhı veya hangi istasyon için kaydedileceğini açıkça belirtmeye mecburdur. Demiryolu,
yolcunun bu kayda riayet etmemesinden doğan sonuçtan sorumlu olmaz.
Tarifelerde öngörülmüş ise, yolcu, biletinin geçerli olduğu müddet zarfında ya doğrudan doğruya kalkış
garından varış istasyonuna kadar mesafenin tamamı veya bütün mesafenin muhtelif kısımları için bagajlarını
kaydettirebilir.
Bagajların ibraz olunan bilet üzerinde yazılı güzargâhtan gayri bir yol üzerinde taşınmak üzere veya bilet ib­
raz edilmeksizin kabul .edilip edilmiyeceğini ve kabulü halinde şartların nelerden ibaret olacağını tarifeler
tayin eder. Bagajların bilet ibraz, edilmeksizin taşımaya kabulü tarifelerde öngörülmüş ise işbu Antlaşmanın
bagajı beraberinde olan yolcunun hak ve vecibelerini tayin eden hükümleri, bilet göstermeksizin kaydedil­
miş bagajların göndericileri hakkında da tatbik olunur,
1924
— 420 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Bagajların taşıma ücreti kayıt sırasında ödenmelidir.
Paragraf 3 — Bundan fazla olarak bagajların kaydına ait formaliteler, hareket istasyonunda geçerli bulu­
nan kanun ve nizamnamelerle tayin olunur.
Paragraf 4 — Yolcu, çıkış istasyonunda yürürlükte bulunan şerait dahilinde bagajlarının, gönderileceği tre­
ni tayin edebilir. Yolcu bu selâhiyetini kullanmıyorsa bagajlar ilk münasip trenle yollanır. Eğer bir telâki
istasyonunda bagajların tren değiştirmeleri icap ediyorsa, taşıma millî nizamnamelerin tesbit ettiği şartlar da­
hilinde, mutad bagaj servisini sağlayan ilk trenle yapılır. Bagajların yukardaki şartlar dahilinde yollanması ancak hareket sırasında ve yolda gümrük ve diğer idari
makamlarca istenilen formalitelerin mani olmaması ile mümkündür.
MADDE : 19
Bagaj bülteni
Paragraf 1 — Bagajlar kaydedilince yolcuya bir bülten verilir.
Paragraf 2 — İşbu Antlaşmaya uygun olarak tanzim olunan Uluslararası taşımalar için verilecek bagaj
bültenleri «Ç» işaretini taşımaya ve uluslararası tarifelerde öngörülen istisnalar hariç, aşağıdaki kayıtları ih­
tiva etmelidir:
a) Çıkış ve varış garlarının gösterilmesi,
b) Güzergâh;
c) Teslim edildiği gün ve hangi tren için teslim edildiği;
d) Bagajın bilet ibraz edilmeksizin tevdi edilmiş olması hariç olmak üzere bilet sayısı;
e) Parçaların sayısı ve ağırlıkları;
f) Taşıma ücretinin ve diğer masrafların tutarı.
Paragraf 3 — Demiryolları arasındaki uluslararası tarifeler ve anlaşmalar bagaj bülteninin hangi dilde ya­
zılması gerekeceğini tayin eder.
Paragraf 4 —• Yolcu bülteni aldığı zaman bunun kendi beyanına uygun olarak tanzim edildiğine emniyet
getirmekle yükümlüdür.
MADDE : 20
Teslim
Paragraf 1 — Bagajların teslimi, bagaj bülteninin iadesi ve gereği halinde, irsalâta yüklenmiş bulunan mas­
rafların ödenmesi suretiyle vuku bulur. Demiryolu bülten hamilinin bagajı teslim almaya yetkili olup olmadı­
ğını tahkikle yükümlü değildir.
Yürürlükte bulunan hükümlere uygun olarak bagajjlann gümrük veya oktrua makamlarının, demiryolunun
muhafazası altında bulunmayan sevk mahallerine veya antrepolarına konulması ve yine canlı hayvanların bir
üçüncü şahsa emanet edilmeleri, bagajların bülten hamiline teslimi sayılır.
Paragraf 2 — Bagaj bülteni hamili, bagajların taşınması gereken tren geldikten sonra bunların emre
amade bulundurulması ve icap ediyorsa gümrük ve diğer idari makamlar tarafından lüzum gösterilen forma­
litelerin ifası için lüzumlu zamamn geçmesinden sonra bagajı varış istasyonundan istemek hakkım haizdir.
Paragraf 3 — Bagaj bülteni ibraz edilmediği takdirde demiryolu, bagajları, ancak almak isteyen hakkını
ispat edebilirse bunları teslimle mükelleftir. Bu ispat yeterli görülmezse, demiryolu teminat istiyebilir.
Paragraf 4 — Bagajlar hangi istasyon için kaydettirilmiş ise o istasyonda teslim edilir. Bununla beraber
bagaj bülteni hamilinin vaktinde yapacağı talep üzerine, durum müsait olmak ve gümrük ve diğer idari makam­
lar mevzuatında mâni hükümler bulunmamak şartiyle, bagajlar çıkış istasyonunda veya ara istasyonların bi­
rinde bültenin iadesi ve tarifeler icap ettiriyorsa, biletin de ibrazı suretiyle iade veya teslim olunabilir.
Paragraf 5 — Bagajlar ikinci fıkrada belirtilen şartlar dahilinde teslim edilmezse bülten hamili bagajın
teslimini talep ettiği gün ve saatin bagaj bültenine kaydedilmesini istiyebilir.
1924
12 . 7 . 1975
421 —
Paragraf 6 — İddia olunan bir hasarın tesbiti için, bagaj bülteni hamili tarafından talep olunduğu takdir» de ve kendisinin huzurunda, demiryolu bagajların muayenesini yapmaya mecburdur. Demiryolu bu talebini
kabul etmediği takdirde, bagaj bülteni hamilinin bagajı kabulden imtina etmeye hakkı vardır.
Paragraf 7 — Bundan fazla olarak teslim muamelesi teslimle yükümlü demiryolunda yürürlükte bulunan
kanun ve nizamlara tâbidir.
.......
•
-
'. . .
-
KISIM - III
t.
"
2
."
•- •- —
, Yolcu ve bagaj taşımalarına ait müşterek hükümler
MADDE : 21
Tarifeler, Özel anlaşmalar
Paragraf 1 — Demiryollarının tanzim ettiği uluslararası tarifeler, taşımada kaide teşkil eden bütün özel
şartlarla taşıma ücreti ve müteferri masrafların hesabı ile ilgili her türlü izahatı ihtiva etmeli ve gereği ha­
linde, kambiyonun hangi şartlar dahilinde dikkate alınacağını tasrih etmelidir.
Paragraf 2 — Uluslararası tarifelerin yayınlanması, yalnız bu tarifelere kalkış veya varış şebekesi olarak
iştirak eden demiryollarının bulunduğu devletlerde mecburidir. Bu tarifelerle bunların değişiklikleri, yayınlan­
maları sırasında bildirilen tarihlerde yürürlüğe girer. Tarifelerdeki ücret artışları ve bu taıifelerde öngörülen
taşıma şartlarının daha ağırlaştırılması sonucunu doğuran diğer hükümler, ilânlarını müteakip* en erken 6 gün
sonra yürürlüğe girer.
Kambiyo rayiçlerindeki dalgalanmaları ve keza açık hataların düzeltilmelerini hesaba katmak için uluslar­
arası tarifelerle kabul edilmiş olan ücret ve müteferri masraflarda yapılacak değişiklikler,
ilânlarının ertesi
günü yürürlüğe girerler.
Paragraf 3 — Uluslararası taşımaya açık bulunan her istasyonda, yolcu bu istasyonda satılan uluslararası
biletlerin fiyatlarını ve bagajlara tekabül eden ücretleri gösteren uluslararası tarife ve bunların
özetlerinden
bilgi edinebilmelidir.
Paragraf 4. — Tarifeler bütün ilgililere eşit olarak tatbik edilmelidir.
Demiryolları ücret indirimlerini veya diğer avantajları ihtiva eden özel anlaşmaları Hükümetlerinin mu­
vafakatten kaydı ile aktedebilirler. Şu şartla ki, benzer durumda olan yolcular için benzer şartlar kabul edil­
sin.
Gerek demiryolu, gerek amme idareleri servisleri ve gerekse hayır, eğitim öğretim teşekkülleri için ücret
tenzilâtına veya diğer avantajlara müsaade edebilir.
İkinci ve üçüncü fıkralar gereğince alınmış olan tedbirlerin ilânı mecburi değildir.
MADDE : 22
Gümrükler ve diğer idarî makamlar tarafından mecburî kılman formaliteler
Yolcu, gerek kendi şahsı için,
idarî makamların yayımladıkları
tiği istisnalar hariç olmak üzere,
yet etmediği takdirde, demiryolu
gerekse bagaj ve el eşyalarının muayeneleri hususunda, gümrüklerle diğer
hükümlere uymaya mecburdurlar. Yolcu, kanun Ve tüzüklerin kabul et­
bu muayenelerde hazır bulunmak zorundadır. Yolcu bu mecburiyetlere ria­
yolcuya karşı hiçbir sorumluluk deruhte etmez.
MADDE : 23
Geri verme ve munzam ödemeler
Paragraf 1. — Taşıma ücretleri aşağıdaki hallerin mevcudiyeti halinde kısmen veya tamamen geri veri­
lir :
a) Bilet tamamen kullanılmamış veya kısmen kullanılmış ise;
b) Yer olmaması nedeniyle bilet, verildiği mevki ve tren nev'inden daha alt bir mevki ve trende kulla­
nılmış ise;
— 422 —
1924
12 . 7 . 1975
c) Bagajlar çıkış garında veya bir ara garda geri aünırsa.
Uluslararası tarifeler, reddiyat talebine mesnet olmak üzere verilecek evrak ve tasdiknameleri, reddolunacak meblâğı ve iadeden hariç tutulacak miktarları tespit ederler.
Paragraf 2. — Bununla beraber bu tarifeler, muayyen hallerde taşıma ücretinin reddine müsaade etme­
yebilir veya bazı şartlarla bu reddiyatı sınırhyabilirler.
Paragraf 3. — îşbu madde ile onuncu maddenin b) harfi hükümleri gereğince yapılan bütün reddiyat
talepleri, biletler için geçerlik sürelerinin bitişinden itibaren, bagaj bültenleri için ise verildikleri tarihten iti­
baren altı aylık bir süre içinde demiryoluna yapılmamış ise kabul edilmezler.
Paragraf 4. — Tarifelerin usulsüz tatbiki veya taşıma ücretlerinin ve çeşitli masrafların hatalı olarak he­
sabı halinde, bilet veya bagaj bülteni başına iki frangı geçtiği takdirde, fazla alınan miktar demiryolu tarafın­
dan iade, noksan alınan miktar ise yolcu tarafından ödenmelidir.
Paragraf 5. — Fazla veya noksanlığın hesabında taşıma ücretinin tahsil edildiği günkü resmî kur tat­
bik edilir. Tahsil edilen paradan başka bir para ile ödeme yapılmış ise bu iki ödemenin yapıldığı gündeki kur
tatbik edilir.
Paragraf 6. — Bu maddede öngörülmeyen bütün haller için, demiryolları arasında anlaşma
olmadığı
takdirde, çıkış memleketinde geçerli bulunan kanun ve nizamnameler tatbik olunur.
MADDE : 24
«
.
.
.
Anlaşmazlıklar
Yolcular arasında veya yolcularla memurlar arasındaki anlaşmazlıklar istasyonlarda servis şefi yolda ise
tren şefi tarafından geçici olarak halledilir.
BÖLÜM - III
Sorumluluk, davalar
KISIM - I
Sorumluluk
MADDE : 25
Yolcu, el eşyası ve hayvanların taşınmasına müteallik mütevali sorumluluk
Paragraf 1. — Bir yolcunun ölümü, yaralanması ve vücut tamamiyetini haleldar eden diğer hallerle bir
trenin lağvı, gecikmesi veya telâkiye yetişememesi yüzünden husule gelen zarar ve ziyan hususunda demir­
yolunun sorumluluğu, hadisenin vuku bulduğu devletin kanun ve nizamlarına tabidir.
Paragraf 2. — 11 nci maddenin beşinci fıkrasına göre nezareti yolcuya ait olan el eşyası ile hayvanlar için
demiryolu idaresi ancak kendi hatasından ileri gelen zararlardan sorumludur.
Paragraf 3. — îşbu bölümün aşağıdaki maddeleri birinci ve ikinci paragraflardaki hallere tatbik edile­
mez.
MADDE : 26
Demiryollarının bagajlar hakkında müşterek sorumluluğu
Paragraf 1. — Uluslararası bir bagaj bülteni vermek suretiyle bagajları taşımaya kabul eden demiryolu,
teslime kadar bütün sefer mesafesi üzerinden taşımayı ifadan sorumludur.
Paragraf 2. — Bagajları teslim alan her müteakip demiryolu, varış demiryoluna taallûk eden 39 ncu mad­
denin ikinci fıkrası hükümlerine halel gelmeksizin, sadece teslim almış olmakla taşıma sözleşmesine iştirak
ve bundan doğan vecibeleri kabul etmiş olur.
İ924
— 4ââ —
12 . 7 . 1975
MADDE : 27
Sorumluluğun şümulü
Paragraf 1. — Demiryolu; teslimdeki gecikmeden, bagajların kısmen veya tamamen kayıp olmasından ve
taşımaya kabulden itibaren teslime kadar bagajların uğruyacağı hasardan doğacak zarardan sorumludur.
Paragraf 2. — Teslimdeki gecikme, kayıp veya hasar, yolcunun hatasından, demiryolunun hatasından doğmayıp yolcu tarafından verilen bir emirden, bagajlardaki bir kusurdan veya demiryolunun önüne geçemeye­
ceği ve neticelerine çare bulamayacağı olaylardan ileri gelmiş ise demiryolu bu sorumluluktan kurtulur.
Paragraf 3. — Hasar veya kayıp bagajın cins ve mahiyetine bağlı özel sebeplerden, ambalaj kusurundan
veya yokluğundan veya taşıma dışı tutulan eşyanın buna rağmen bagaj olarak şevkinden ileri geliyorsa, de­
miryolu bu sorumluluktan kurtulur.
MADDE : 28
Isbat külfeti
Paragraf 1. — Teslimdeki gecikmenin, kayıp veya hasarın 27 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen
sebeplerin birinden ileri geldiğini ısbat, demiryolu idaresine düşer.
Paragraf 2. — Demiryolu, olayın sebeplerini dikkate alarak kayıp veya hasarın 27 nci maddenin üçüncü
fıkrasında öngörülen özel kusurların biri veya birkaçı yüzünden ileri geldiğini tespit ederse, bundan karine
doğar. Bununla beraber, hak sahibi, kaybın kısmen veya tamamen bu kusurlardan biri tahtında vukua gel­
mediğini ısbat hakkını muhafaza eder.
MADDE : 29
Bagajların kaybı karinesi, Yeniden bulma hali
Paragraf 1. — Bir parça 20 nci maddenin ikinci fıkrası gereğince yapılan teslim talebini takip eden 14
gün içinde teslim edilmez veya emrine verilmezse, hak sahibi başka delil göstermeye lüzum kalmaksızın nok­
san çıkan bu parçayı kaybolmuş telâkki edebilir.
Paragraf 2. — Kaybolmuş sayılan bir parça teslim talebini takip eden sene içinde bulunduğu takdirde,
Demiryolu idaresi yolcunun oturduğu yer belli ise veya bulunabilirse, durumu kendisine haber
vermeye
mecburdur.
Hak sahibi bu haberin alınışını takip eden 30 günlük süre içinde, eşyanın bulunduğu istasyondan tesli­
min yapıldığı istasyona kadar taşıma ile ilgili bulunan masrafların ödenmesi ve almış olduğu
tazminatın,
varsa bu tazminata dahil masrafların tenzilinden sonra, iade edilmesi karşılığında 32 nci maddede gecikme
için öngörülen her türlü tazminat hakları mahfuz kalmak üzere bahis konusu olan parçanın güzergâh istas­
yonlarından birinde kendisine teslimini talep edebilir.
Bulunan parça tayin edilen otuz günlük süre içinde istenmez ise veya parça teslim talebi tarihinden itiba­
ren bir sene geçtikten sonra bulunmuşsa demiryolu idaresi tabi olduğu devletin kanun ve nizamları gereğince
bunu tasarruf eder.
MADDE : 30
Bagajların kaybolması halinde tazminat tutan
îşbıı Antlaşmadaki hükümlere göre bagajların tamamen veya kısmen kaybolması halinde ödenecek tazmi­
nat demiryollarına ait olduğu zaman aşağıdaki tazminatlar istenebilir :
a) Zararın tutarı ısbat edilirse:
Noksan olan gayri safi ağırlığın beher kilogramı için 40 frangı geçmemek üzere tutara eşit bir miktar,
b) Zararın tutarı ısbat edilmezse :
1924
— 424 —
Noksan olan gayri safi ağırlığın beher kilogramı
12 . 7 . 1975
için 20 frank üzerinden hesaplanacak belirli bir mik­
tar,
Bundan başka, kaybolan bagajın taşınması sebebiyle sarf olunan ücret, gümrük resimleri ve diğer mas­
raflar dahi, başkaca zarar ziyan ve faiz bahis konusu olmaksızın iade olunur.
MADDE : 31
Bagajların hasan halinde tazminat tutarı
Hasar halinde, demiryolu, başkaca zarar, ziyan ve faiz bahis konusu olmaksızın bagajların uğradığı kıy­
met kaybı tutarını ödemeye mecburdur.
Bununla beraber tazminat aşağıdaki hadleri geçemez :
a) Bagajların tamamı hasar neticesi kıymetten düşmüşse tam kayıp halinde verilecek tazminat miktarını,
b) Bagajların yalnız bir kısmı hasar neticesi kıymetten düşmüşse kıymetten düşen kısmın kaybı halin­
de verilecek tazminat miktarını.
MADDE : 32
Bagajların teslimimi eki gecikme için tazminat miktarı
Paragraf 1. — Teslimde gecikme halinde eğer hak sahibi bu gecikmeden bir zarar meydana geldiğini ıs­
bat etmezse, demiryolu idaresi azamî 14 gün için geç teslim edilen bagajın gayri safi beher kilogramı ve
teslim talebinden itibaren gayri kabili taksim her 24 saatlik süre için yirmi santim olarak tespit edilen bir
tazminat ödemeye mecburdur.
Paragraf 2. — Eğer gecikmeden bir zarar doğduğu ısbat edilirse bu zarar için birinci fıkrada tayin olu­
nan maktu tazminatın dört mislini geçmiyecek tazminat verilir.
Paragraf 3. — Birinci ve ikinci fıkralarda öngörülen tazminat, bagajların tamamen kaybı halinde verilecek
tazminat ile birleştirilemez.
Kısmen kayıp halinde, gerekirse, kayıp olmayan kısım için de tazminat verilir.
Hasar halinde bu tazminat, gerekirse 31 nci madde ile öngörülen tazminat ile birleştirilir.
Her türlü durumda birinci ve ikinci fıkralarda öngörülen tazminatın 30 ve 31 nci maddelerde öngörü­
lenlerle birleştirilmesi, bagajların tamamen kaybı halinde verilecek tazminattan daha fazla olamaz.
Paragraf 4. — Bagaj olarak taşman otomobillerin, römorkların, oturma yeri bulunan motosikletlerin tes­
limlerinde gecikme halinde demiryolu, ancak bir zarar ısbat edilmiş ise, bir tazminat ödemekle mükelleftir;
taşıma ücreti azamî tazminatı teşkil eder.
MADDE : 33
Demiryoluna matuf hile veya ağır kusur halinde tazminat miktarı
Bagajın teslimindeki, gecikmenin tamamen veya kısmen kaybın veya hasarın, demiryoluna isnat olunabi­
lecek ağır kusurdan veya hileden ileri geldiği bütün hallerde, ısbat edilen zarar için demiryolu hak sahibini
tamamen tazmin etmelidir. Bununla beraber, ağır hata halinde sorumluluk, 30, 31 ve 32 nci maddelerde ön­
görülen azamî hadlerin iki katı ile sınırlandırılmıştır.
MADDE : 34
Tazminat faizleri, tazminat iadesi
Paragraf 1 — Hak sahibi tazminat için faiz istiyebiiir. Yılda yüzde beş üzerinden hesaplanan bu faizler,
tazminat her bagaj bülteni için 10 frangı aşarsa ödenebilir; faizler 37 nci maddede öngörülen idari mutalebe gününden veya idari mutalebe vuku bulmamış ise, mahkemeye müracaat gününden itibaren yürütülür.
Hak sahibi kendisine bildirilen uygun bir süre içinde idari mutaîebenin kat'i olarak tasfiyesi için gerekli
1924
12 . 7 . 1975
— 425 —
belgeleri demiryoluna tevdi edemezse, tesbit olunan sürenin bittiği andan belgelerin fiilen verildiği zaman
arasında faiz işlemez.
Paragraf 2 — Haksız olarak alınan her tazminat iade edilmelidir.
MADDE : 35
Demiryollarının
memurları dolayısıyle
sorumluluğu
Demiryolu hizmetindeki memurlar ve mükellef bulunduğu taşımanın ifası için kullandığı diğer şahıslar­
dan sorumludur.
Bununla beraber, demiryolu memurları yolcularm talebi üzerine demiryollarına tereddüp etmeyen hiz­
metler ifa ederlerse bu memurlar hizmet ettikleri yolcuların hesabına hareket etmiş sayılırlar.
MADDE : 36
.
Fevkalâde ahdi dâvaların ifası
İşbu Andlaşma ile tanzim olunan bütün hallerde demiryoluna karşı her türlü sorumluluk dâvası, ne nam­
la olursa olsun, ancak işbu Andlaşmada öngörülen şartlar ve hudutlar dahilinde açılabilir.
35 nci maddeye göre demiryolunun sorumlu bulunduğu kimselere karşı açılacak dâvalar için de durum
aynıdır.
KISIM — II
îdarî mufalebeler, Hukuki dâvalar, usul ve zaman aşımı
MADDE : 37
îdarî mufalebeler
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesi ile ilgili idari mutalebeler 39 ncu maddede sözü geçen demiryoluna yazı
ile gönderilecektir.
Paragraf 2 — Bir mutalebede bulunmak hakkı 38 nci madde gereğince demiryolu aleyhine dâva açmak
hakkını haiz kimselere aittir.
Paragraf 3 — Hak sahibinin mutalebesine eklemeyi gerekli göreceği bilet, bagaj bülteni ve diğer belge­
lerin ya asılları veya suretleri ibraz olunmalıdır. Suretler, demiryolunun talebi halinde, usulüne uygun şekilde
tasdik ettirilir.
Mutalebenin tesviyesi sırasında, demiryolu, biletlerin veya bagaj bültenlerinin iadesini istiyebilecektir.
v
MADDE : 38
Demiryolu aleyhine dâva açabilecek şahıslar
Demiryolu aleyhine taşıma sözleşmesinden dolayı dâva açmak hakkı, yerine göre, bileti veya bagaj bül­
tenini ibraz edene veya bunların yokluğu halinde, hakkını ispat edene aittir.
MADDE : 39
Aleyhine dâva açılabilecek demiryolları
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesi gereğince ödenmiş olan bir meblâğın iadesine ait dâvalar, ya bu meblâğı
almış bulunan, ya da bu meblâğ lehine tahsil edilmiş bulunan demiryolu aleyhine açılabilir.
Paragraf 2 — Taşıma sözleşmesinden doğan diğer dâvalar ancak çıkış demiryolu, varış demiryolu veya
dâvayı doğuran olayın üzerinde vuku bulduğu demiryolu aleyhine açdabilir.
1924
-
426
-
12 . 7 . 1975
Bununla beraber, varış demiryolu, bagajları almamış bulunsa dahi yine aleyhine dâva açılabilir.
Paragraf 3 — Eğer davacı birkaç demiryolundan birini seçmek durumunda ise bunlardan biri aleyhine
dâva açar açmaz seçme hakkı sukut eder.
Paragraf 4 — Dâva aynı taşıma sözleşmesine istinat eden bir esas talebe müteallik, murafaada, defi gibi
veya mukabil dâva gibi dermeyan edilecek olursa, birinci ve ikinci fıkralarda gösterilenlerden gayrı bir demir­
yolu aleyhine de açılabilir.
MADDE : 40
Yetki
îşbu Antlaşmaya dayanan adlî dâvalar, Devletlerarası anlaşmalarda veya imtiyaz şartnamelerinde başka
türlü kararlaştırılmamış ise ancak dâva edilen demiryolunun bağlı bulunduğu Devletin yetkili hakimi huzu­
runda açılabilir. Eğer bir teşebbüs muhtelif Devletlerde müstakil şebekeler işletiyorsa, işbu maddenin tatbikatı
bakımından bu şebekelerin her biri ayrı bir demiryolu olarak kabul edilir.
MADDE : 41
Bagajların uğradığı kısmî kaybın veya hasarın tesbiti
Paragraf 1 — Bir kısmî kayıp veya hasar demiryolu tarafından meydana çıkarılır veya demiryolu bunun
mevcudiyetinden şüphe ederse yahut hak sahibi bunun mevcudiyetini iddia ederse, demiryolu derhal ve müm­
künse mezkûr hak sahibinin huzurunda, zararın mahiyetine göre bagajın durumunu, ağırlığını ve imkân nisbetinde zararın önemini, sebebini, ve vuku bulduğu zamanı tesbit eden bir zabıt varakası tanzim ettirmekle
mükelleftir.
Bu zaptın bir sureti, hak sahibine ücretsiz olarak verilir.
Paragraf 2 — Hak sahibi zabıt varakası ile yapılan tesbitleri kabul etmediği takdirde bagajın durumu ile
ağırlığı ve zararın sebepleri ile tutarı hakkında adlî tesbit talebinde bulunabilir. Tatbik edilecek usul adlî tesbitin yapıldığı devletin kanun ve nizamlarına tabidir.
Paragraf 3 — Parçaların kaybı halinde, demiryolunun araştırmalarını
kolaylaştırmak üzere hak sahibi
kaybolan parçaların eşkâlini mümkün olduğu kadar doğru olarak bildirmeye mecburdur.
MADDE : 42
Bagaj taşıma sözleşmesinden demiryolu aleyhine doğan dâvamn sukutu
Paragraf 1 — Bagajların hak sahibi tarafından teslim alınması, teslimdeki gecikme, kısmî kayıp veya ha­
sar dolayısıyle taşıma sözleşmesinden demiryolu aleyhine doğmuş bulunan her dâvayı ıskat eder.
Paragraf 2 — Bununla beraber aşağıdaki hallerde dâva sukut etmez :
a) Hak sahibi zarara demiryoluna matuf bir hile veya ağır bir kusurun sebep olduğunu isbat ederse;
b) Gecikmeden doğan mutalebe halinde, bu mutalebe, 39 ncu maddenin ikinci fıkrasında bahsi geçen
demiryollarından birine, bagajların hak sahibi tarafından tesellüm edildiği gün hariç olmak üzere 21 günü
geçmeyen bir süre içinde yapıldığı takdirde;
c) Kısmı kayıp veya hasardan doğan mutalebe halinde :
1 — Kayıp veya hasar yolcu tarafından bagajın teslim alınmasından evvel 41 nci maddeye göre tesbit
edilmiş ise;
2 — 41 nci madde gereğince yapılmış olması gereken tesbit, ancak demiryolunun hatası yüzünden unu­
tulmuş ise;
d) Aşikâr olmayıp mevcudiyeti teslimden sonra tesbit edilen zararlar için mutalebe halinde, aşağıdaki
iki şart dahilinde :
1924
12 . 7 . 1975
427 —
1 — Zararın keşfinden hemen sonra ve en geç bagajın teslim alınmasını takip eden üç gün içinde hak
sahibi 41 nci maddeye uygun tesbit talebinde bulunursa, bu sürenin bir pazar veya kanuni bir bayram günü
bitmesi gerekiyorsa, sürenin bitişini müteakip ilk iş gününe götürülür.
2 — Hak sahibi, zararın bagajın taşımaya kabulü ile teslimi arasında vukua geldiğini isbat ederse;
MADDE : 43
Dâvada zaman aşımı
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesinden doğan dâvada zaman aşımı bir yıldır.
Bununla beraber, aşağıdaki hallerde zaman aşımı iki yıldır:
a) Sebebi hile olan bir zarardan doğan dâva;
b) Sebebi sahtecilik olan bir dâva.
Paragraf 2 — Zaman aşımının başlangıcı :
a) Teslimde gecikme,
kısmen kayıp veya hasar tazminatından doğan dâvalarda teslimin yapıldığı
günden;
b) Tamamen kayıp tazminatından doğan dâvalarda : 20 nci maddenin 2 nci fıkrasında öngörülen süre­
nin bitimini takip eden on dördüncü günden itibaren;
c) Taşıma ücretinin, müteferril masrafların ve ek ücretlerin ödenmesi veya geri verilmesinden doğan
dâvalarda veya hesap hatası yahut tarifenin usulsüz tatbiki halinde düzeltmeden doğan davalarda ödeme
gününden veya bir ödeme yoksa, ödemenin icabettiği günden;
d) Gümrük veya diğer idari makamlar tarafından talep olunan bir munzam resmin ödenmesinden do­
ğan dâvalarda gümrüğün veya bu idari makamların talebi gününden;
e) Yolcu taşımasına müteallik diğer dâvalarda biletin yürürlük süresinin sona erdiği günden.
Zaman aşımının başlangıcı olarak alınan gün bu sureye hiç bir zaman dahil değildir.
Paragraf 3 — 37 nci madde gereğince demiryoluna gönderilen idari
miryolunun bu mutalebeyi yazı ile red ve buna ekli belgeleri iade ettiği
kısmen kabulü halinde, zaman aşımının ancak mutalebenin ihtilaflı kalan
Mutalebenin veya cevabın alındığının ve belgelerin iadesinin isbatı bunu
Aynı konuya ait müteakip mutalebeler, zaman aşımını durdurmaz.
mutalebe halinde zaman aşımı, de­
güne kadar durur.
Mutalebenin
kısmı için tekrar yürümeye başlar.
dermeyan eden tarafa aittir.
Paragraf 4 — Zaman aşımına uğramış dâva mukabil dâva veya defi şeklinde dahi olsa açılamaz.
Paragraf 5 — Yukardaki hükümler mahfuz kalmak üzere, zaman aşımının durdurulması ve kesilmesi, dâ­
vanın açıldığı devletin kanun ve nizamları ile tanzim olunur.
KISIM — III
Hesap tasfiyesi, demiryolları nın aralarındaki rücu hakkı
MADDE : 44
Demiryolları arasında hesap tasfiyesi
Demiryolu, tahsil ettiği veya tahsil etmek zorunda bulunduğu taşıma ücretinden ilgili demiryolunun his­
sesine düşeni ödemeye mecburdur.
MADDE : 45
,
Kayıp veya hasar tazminatı halinde rücu hakkı
Paragraf 1 — Bagajların hasan, tamamen veya kısmen kaybı için işbu Antlaşma
hükümleri gereğince
bir tazminat ödemiş bulunan demiryolu aşağıdaki hükümlere uygun olarak taşımaya iştirak eden diğer de­
miryollarına karşı rücu hakkını kullanmaya yetkilidir:
1924
— 428 —
12 . 7 . 1975
a) Zararın vukuuna sebep olan demiryolu bunun tek sorumlusudur;
b) Zararın vukuuna müteaddit demiryolları sebep olduğu takdirde bunlardan her biri kendisinin sebebi­
yet verdiği zarardan sorumludur. Böyle bir halde tefrik imkânı yoksa tazminat külfeti (c) bendiyle tesbit
olunan esaslar dahilinde aralarında taksim olunur;
c) Bir zarara bir veya birkaç demiryolunun sebebiyet verdiği isbat edilemiyecek olursa* ödenecek tazmi­
nat külfeti, zararın kendi hatlarında vukua gelmediğini isbat edenler hariç olmak üzere, taşımaya iştirak eden
bütün demiryolları arasında taksim olunur. Taksim tarife tatbik mesafeleri kilometre uzunluğu ile mütena­
sip olarak yapılır.
Paragraf 2 — Demiryollarından birinin aczi halinde, buna isabet edip tediye olunmamış bulunan hisse,
taşımaya iştirak eden diğer demiryolları arasında tarife tatbik mesafesi kilometre uzunluğu ile mütenasip ola­
rak paylaşılır.
MADDE : 46
Teslimde gecikme tazminatı halinde rücu hakkı
45 nci madde ile tesbit olunan kaideler gecikme halinde ödenen tazminata da tatbik olunur. Gecikme mü­
teaddit demiryolları üzerinde tesbit edilen intizamsızlıklardan ileri gelmişse, tazminat külfeti bu demiryol­
ları üzerindeki gecikme süresi ile mütenasip olarak aralarında paylaşılır.
MADDE : 47
Rücu usulü
Paragraf 1 — Aleyhine 45 nci ve 46 nci maddelerle ' öngörülen rücu haklarından biri kullanılan demiryo­
lunun, kendisine usulüne uygun tebligat yapıldıktan ve dâvaya da müdahale imkânı verildikten sonra taz­
minat bir adlî makam tarafından tesbit edilmiş ise, aleyhine rücu hakkım kullanan demiryolu tarafından
yapılan tediyenin sıhhatine itiraza hiç bir zaman yetkili değildir. Asli dâva kendisine tevdi edilmiş bulunan
hâkim tebliğ ve müdahale için verilmesi gereken süreleri olayın icaplarına göre tesbit eder.
Paragraf 2 — Rücu hakkını kullanmak isteyen demiryolu kendilerine tebligat yapmamış bulunduklarına
karşı bu hakkım kaybetmemek için bu talebini uzlaşmamış bulunduğu bütün demiryollarının aleyhine bir
tek ve aym mercie tevdi edecektir.
Paragraf 3 — Hâkim, ikame edilmiş bütün rücu dâvalarını bir tek ve aynı kararla
hükme bağlaya­
caktır.
Paragraf 4 — Aleyhlerine dâva açılmış demiryolları hiçbir muahhar rücu hakkı kullanamaz.
Paragraf 5 — Teminat ile ilgili rücuların tazminata ait asli dâvaya ithaline müsaade olunmaz.
MADDE : 48
Rücularda yetki
Paragraf 1 — Aleyhine rücu hakkı kullandan demiryolunun merkezinin bulunduğu yerdeki hâkim rü­
cu dâvaları için münhasıran yetkilidir.
Paragraf 2 — Dâva müteaddit demiryolları aleyhine açılacak olursa, davacı demiryolu, birinci fıkra ge­
reğince yetkili hâkimler arasında dâvasını tevdi eyliyeceğini seçmeye yetkilidir,
MADDE : 49
RUcular hakkında özel anlaşmalar
Demiryolları aralarında
den ayrdabilirler.
yapacakları anlaşmalarla III ncü kısımda tayin olunan karşılıklı rücu kaidelerin­
1924
— 429 —
12 . 7 . 1975
BÖLÜM — IV
Muhtelif hükümler
MADDE : 50
Millî hukukun tatbiki
îşbu Antlaşmada, tamamlayıcı hükümlerde ve uluslararası tarifelerde, hüküm bulunmayan hallerde her
devletin taşımaya ait iç kanun ve nizamları hükümleri tatbik olunur.
MADDE : 51
Usıde ait genel kaideler
Antlaşmaya tâbi taşımaların yol açtığı bütün ihtilâflar için takip olunacak us.uk
münderiç hükümler mahfuz kalmak şartiyle yetkili hâkimin takip edeceği usuldür.
Antlaşmada hilâfına
MADDE : 52
Hükümlerin infazı Haciz ve teminat
Paragraf 1 — Yetkili hâkimler tarafından, işbu Antlaşma hükümleri gereğince, vicahta veya gıyapta
verilen kararlar bu hâkim tarafından tatbik olunan kanunlar gereğince katiyet kesbedince ve ilgili devletin
tayin eylediği formaliteler
tamamlanır tamamlanmaz diğer Âkit devletlerin her biri için infazı mecburi
olur. Dâvanın esasının yeniden tetkiki caiz değildir.
Bu hüküm ne muvakkaten infaz mecburiyeti bulunan mahkeme kararına, ne de dâvasının reddi dolayı­
sıyle bir davacı aleyhine mahkeme masraflarından fazla olarak hükmedilen zarar ve ziyan mahkûmiyetlerin­
de tatbik edilmez.
Paragraf 2 —> Bir demiryolunun uluslararası bir taşıma dolayısı ile aynı devlete tâbi bulunmayan bir di­
ğer demiryolundan tahakkuk eden alacakları üzerine, ancak bu alacakların sahibi bulunan demiryolunun
mensup bulunduğu devletin adlî makamlarınca verilen bir hükümle haciz konulabilir.
Paragraf 3 — Demiryolu müteharrik taşıtları ile konteyner yükleme cihazları, muşamba gibi taşımada
kullanılan ve demiryoluna ait bulunan her cinsten eşyaya bir başka devletin ülkesi üzerine ancak mal sahibi
demiryolunun mensup olduğu devletin adlî makamlarınca yerilen hükümle haciz konulabilir.
Şahıslara ait vagonların ve keza bu vagonlar içinde bulunup da vagon sahibine ait olan, taşımaya yara­
yan her nevi mevada vagon sahibinin ikametgâhının bulunduğu devletten gayrı bir devletin ülkesi üzerinde
ancak bu ikametgâhın bulunduğu devletin adlî makamlarınca verilecek bir kararla haciz konulabilir.
Paragraf 4 — Uluslararası taşıma sözleşmesine dayanan hukuki dâvalar dolayısıyle masrafların tediyesi­
ni karşılamak üzere teminat istenemez.
MADDE : 53
Para vahidi. Yabancı paraların kabul veya tahvil rayici
Paragraf 1 — îşbu Antlaşmada veya eklerinde frank olarak gösterilen meblâğlar gramın 10/31 ağırlı­
ğında ve 0,900 ayarında altın franga ait telâkki edilir.
Paragraf 2 — Demiryolu yabancı paralar vahitleri ile ifade olunup memleket parası ile ödenen meblâğ­
ların tahvilinde tatbik edeceği rayiçleri (tahvil rayici) yayınlamakla mükelleftir.
Paragraf 3 — Keza, tediyelerde yabancı para kabul eden bir demiryolu da, bunların kabulünde tatbik ede­
ceği rayiçleri (kabul rayici) yayınlamakla mükelleftir.
1924
_
430 —
12 . 7 . 1975
MADDE : 54
Demiryolu ile Uluslararası Taşıma Merkez Ofisi
Paragraf 1 — İşbu Antlaşmanın uygulanmasını kolaylaştırıp temin etmek maksadı ile ve aşağıdaki husus?
larla görevli bir demiryolu ile Uluslararası Taşıma Merkez Ofisi tesis edilmiştir:
a) Âkh Devletlerin her birinden ve alâkalı demiryollarının her birinden yapdacak tebliğleri alıp, diğer
devletlere ve demiryollarına tebliğ eylemek;
b) Uluslararası taşıma hizmetini ilgilendiren her cinsten malûmatı toplamak, koordine etmek ve yayın­
lamak;
c) Muhtelif demiryolları arasında uluslararası taşıma hizmetinin gerektirdiği malî münasebetleri ve mual­
lâkta kalmış alacakların tahsilini kolaylaştırmak ve bu bakımdan demiryolları arasındaki münasebetlerin em­
niyetini sağlamak;
d) Âkit Devletlerden birinin veya hatları 55 inci madde ile tespit edilen hatlar listesinde yazdı bulunan
taşıma teşebbüslerinden birinin talebi üzerine, mezkûr devletler veya teşebbüsler arasında sözleşmenin tefsir
veya tatbikî konusundaki ihtilâfları ya hizmetini arz ve veya doğrudan doğruya aracılık ederek veya diğer
bir suretle telif etmeye teşebbüs etmek;
e) İlgili tarafların — Devletler, taşıma teşebbüsler i veya müşteriler — talebi üzerine, konusu Andlaşmanın
tefsir veya tatbiki olan ihtilâflarında istişari mütalâa beyan eylemek;
f) Antlaşmanın tahkim yolu ile tefsir veya tatbikinden doğan ihtilâfların tesfiyesine iştirak etmek;
g) İşbu Antlaşmanın tâdiline ait talepleri incelemek ve lüzumu halinde 64 üncü madde ile öngörülen kon­
feransların toplanmasını teklif eylemek;
Paragraf 2 — îşbu Antlaşmanın I inci ekini teşkil eden özel nizamname bu Ofisin merkezini, kuruluşunu
ve organizasyonu ile icra vasıtalarım tayin ve bundan başka faaliyet ve nezaret şartlarım tespit eden
MADDE : 55
Antlaşmaya tâbi hatların listesi
Paragraf 1 — 54 üncü madde ile kurulan Merkez Ofisi işbu Antlaşmaya tâbi hatların listesini tanzim,
bu listeyi günü gününe işlenmiş olarak tutmak ve yayınlamakla mükelleftir. Bu maksatla, bu listeye ilâve
edilecek veya bundan çıkarılacak bir demiryoluna ait veya 2 inci maddede yazılı teşebbüslerden birine ait
hatlar hakkında Âkit Devletlerden tebliğler alır.
Paragraf 2 — Yeni bir hattın uluslararası taşıma hizmetine girmesi, Merkez Ofisinin bu hattın kaydeylediğini bildiren yazısının tarihinden, ancak bir ay sonra vaki olur.
Paragraf 3 — Bir hat, bunun listeye ithalini istemiş bulunan Âkit Devletler tarafından
üzerine, Merkez Ofisi tarafından derhal listeden çıkardır.
yapılacak tebliğ
Paragraf 4 — Merkez Ofisi tarafından yapdacak tebliğin alınması her demiryoluna, listeden çıkardan de­
miryolu ile uluslararası bütün taşıma münasebetlerini derhal kesmek hakkını verir; bundan, yolda bulunan
ve tamamlanması gereken uluslararası taşıma müstesnadır.
MADDE : 56
Mütemmim hükümler
îşbu Antlaşmanın tatbiki için bazı âkit devletlerin veya bazı iştirakçi demiryollarının yayınlayacakları
mütemmim hükümler bunlar tarafından Merkez Ofisine tebliğ olunur.
Bu mütemmim hükümler bunlara iştirak eden demiryolları üzerinde her devletin kanun ve nizamları­
nın tespit eylediği şekiller dahilinde yürürlüğe konabilir; Bu hükümler uluslararası Antlaşmaya aykırı hü­
küm tesis edemez.
Bunların yürürlüğe konması Merkez Ofisine tebliğ olunur.
1924
12 . 7 . 1975
— 431 —
M A D D E : 57
Anlaşmazlıkların tahkim yolu ile tesviyesi
Paragraf 1 — Millî kanun veya ahdi hukuk mahiyetinde mer'i bulunan Antlaşmanın ve bazı âkit Dev­
letler tarafından vazolunan mütemmim hükümlerin tefsir veya tatbikinden doğan ihtilâflar, taraflarca bizzat
halledilemedikçe bunların talebi üzerine, kuruluşu ve usulü işbu Antlaşmanın III ncü ekiyle derpiş olunan
hakem mahkemelerine tevdi edilebilir.
Paragraf 2 — Ancak, devletler arasındaki ihtilâflar halinde III üncü ek hükümleri, tarafları bağlamaz;
bunlar hakem mahkemesinin kuruluşunu ve tahkim usulünü serbestçe tayin edebilirler.
Paragraf 3 — Taraflarm talebi üzerine, hakem mahkemesine aşağıdaki hususlarda tahkim yoluna gidile­
bilir.
a) İhtilâfların diğer kanuni hükümler gereğince tesviyesine halel gelmeksizin;
1 — Akit Devletler arasındaki anlaşmazlıklar,
2 — Bir yandan Âkit Devletler diğer yandan akte dahil bulunmayan devletler arasındaki anlaşmazlıklar,
3 — Akte dahil bulunmayan devletler arasındaki anlaşmazlıklar,
Ancak son iki halde Antlaşmanın millî kanun veya ahdi hukuk olarak tatbiki şarttır;
b) Taşıma teşebbüsleri arasındaki anlaşmazlıklar,
c) Taşıma teşebbüsleri ile müşteriler arasındaki anlaşmazlıklar,
d) Müşteriler arasındaki anlaşmazlıklar,
Paragraf 4 — îşbu madde ile tesis olunan tahkim usulüne başvurmaya vesile olan ve uluslararası bir ta­
şıma sözleşmesinden doğan dâvalarda zaman aşımının durdurulma ve kesilme şartları, dâvanın açılacağı ale­
lade mahkemenin tâbi bulunduğu millî kanunlara göre tayin olunur.
Paragraf 5 — Hakem heyetleri tarafından, taşıma teşebbüslerine veya müşterilere karşı verilen hükümler,
infaz olunacakları devlette tespit edilmiş bulunan formaliteler yerine getirilir getirilmez Âkit Devletlerden
her birinde infazı mecburi olur.
BÖLÜM — V
İstisnai hükümler
MADDE : 58
Demir, denizyolu münakalesinde
sorumluluk
Paragraf 1 — 2 inci maddenin 1 inci fıkrası ile öngörülen hatlardan geçen demir, denizyolu taşımalarında
her Devlet Antlaşmaya tâbi hatlar listesinde gerekli kaydın yapılmasını istemek şartı ile aşağıda sayılan muafiyet
sebeplerinin hepsini 27 inci madde ile tespit edilmiş bulunanlara ilâve edebilir.
Taşımacı, ancak teslimdeki gecikmenin, hasarın veya kaybın bagajların gemiye yüklenmesinden gemiden
tahliyesine kadar olan deniz mesafesi üzerinde vukua geldiğini ısbat eylediği takdirde bunları iddia edebilir.
Bu muafiyet sebepleri aşağıda gösterilmiştir :
a) Kaptanın, tayfanın, kılavuzun veya taşımacının memurların geminin seferindeki veya idaresindeki ef'al,
ihmal veya kusurundan;
b) Geminin sefer edememesinden; sefer kabiliyetsiz liginden gemiyi sefer edebilecek duruma getirmek veya
uygun bir donatım, levazım ve tağdiye temin etmek veya geminin bagajlarının yüklenmiş bulunduğu kısım­
larını bagajların kabul, nakil ve muhafazasına elverişli bir duruma getirmek veya hazırlamak bakımlarından
kendisine matuf, mâkul bir ehliyet noksanından ileri gelmediğini taşımacının ısbatı şartı ile,
c) Yangın; bunun kendisinin, kaptanın, tayfanın, kılavuzun veya memurlarının fiil ve kusurlarından ileri
gelmediğini taşımacının ısbatı şartı ile;
d) Deniz veya sefere elverişli diğer su yollarındaki korkulu durum, tehlike veya kazalar;
e) Denizde canın veya malın tahlisi veya tahlis teş bbüsü.
1924
— 432
12 . 7 . 1975
Yukarıdaki muafiyet sebepleri, nakliyecinin genel mükellefiyetlerini ve bilhassa gemiyi sefer
edebilecek
duruma getirmek veya uygun bir donatım, levazım ve tağdiye temin eylemde veya geminin bagajların yük­
lenmiş bulunduğu bütün kısımlarını ve bagajların kabul nakil ve muhafazasına elverişli bir duruma getirmek
veya hazırlamak için mâkul bir ehliyet göstermek mecburiyetini hiç bir veçhile ne kaldırır, ne de azaltır.
Nakliyeci, yukarıdaki muafiyet sebeplerini ileri sürdüğü zaman, hak sahibi teslimdeki gecikmenin ziyan
veya hasarın nakliyecinin, kaptanın, tayfanın veya memurlarının, (a) bendinde yazılı olanlardan gayrı bir ha­
tadan ileri geldiğini ısbat eylemesi halinde dahi sorumludur.
Paragraf 2 — Eğer aym deniz hattı, birinci maddede bahsi geçen listeye kayıtlı müteaddit teşebbüsler ta­
rafından işletiliyorsa, bu hatta tatbik edilecek mesuliyet rejimi bütün bu teşebbüsler için aynı olacaktır.
Ayrıca, bu teşebbüsler müteaddit devletlerin talebi üzerine bu listeye kaydedilmiş bulunuyorsa, bu mesu­
liyet rejimi hakkında bu devletlerin önceden bir Antlaşma akdetmeleri gereklidir.
Paragraf 3 — îşbu madde gereğince alınmış olan tedbirler Merkez Ofisine bildirilecektir. Bunlar, en er­
ken, Merkez Ofisinin bu tedbirleri diğer devletlere tebliğini havi yazısı tarihinden itibaren otuz günlük bir
süre sonunda yürürlüğe girer.
Nakil halindeki bagajlara bu tedbirlerin tesiri olmayacaktır.'
MADDE : 59
Nükleer kaza halinde sorumluluk
Zarar nükleer bir kazadan mütevellit ise demiryolu îşbu Antlaşma gereğince kendisine
tereddüp eden
nükleer enerji alanındaki sorumluluğu tanzim eden özel talimat gereğince nükleer tesisatın işleticisi veya onun
yerine kaim olan kimse bu zarardan sorumlu olur.
BÖLÜM — VI
Nihai hükümler
MADDE : 60
İmza
Mütemmim cüzilerini teşkil eden ekleri ile birlikte işbu Antlaşmanın alelade revizyon konferansına davet
edilmiş bulunan devletlerin imzasına 30 Nisan 1970 tarihine kadar açık kalacaktır.
MADDE : 61
Tasdik - Mer'iyet
îşbu Antlaşma tasdik edilecek ve tasdike müteallik belgeler mümkün olan süratle İsviçre Hükümetine tevdi
olunacaktır.
Antlaşma on beş Devlet tarafından tasdik edildiği zaman veya en geç imzadan bir sene sonra İsviçre Hü­
kümeti, Antlaşmanın yürürlüğe konması imkânını tetkik eylemek maksadı ile ilgili Hükümetlerle temasa geçe­
cektir.
MADDE : 62
Antlaşmaya katılma
Paragraf 1 — İmza etmemiş bulunan ve işbu Antlaşmaya iltihak eylemek isteyen her devlet, talepnamesini
İsviçre Hükümetine gönderecek, mezkûr hükümet de bunu, Merkez Ofisinin talip Devlet demiryollarının ulus­
lararası taşıma bakımından durumu hakkındaki bir notu ile birlikte bütün Âkit Devletlere tebliğ eyleyecektir,
1924
— 433 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Bu ihbar tarihinden itibaren altı ay içinde en az iki devlet İsviçre Hükümetine muhalefetlerini
bildirmedikleri takdirde talep hukuken kabul edilmiş bulunacak ve talip devletle bütün Âkit Devletler durum­
dan İsviçre Hükümeti tarafından haberdar edilecektir.
Aksi halde, İsviçre Hükümeti bütün Âkit Devletlere ve talip devlete talebin tetkikinin talik edilmiş bulun­
duğunu ihbar eder.
Paragraf 3 — Her iltihak, İsviçre Hükümeti tarafından gönderilecek ihbar tarihinden bir ay sonra veya
bu sürenin bitiminden Antlaşma henüz yürürlükte bulunmuyorsa, bunun yürürlüğe giriş tarihinde katiyet kesbeder.
MADDE
:63
Âkit Devletlerin taahhütlerinin süresi
Paragraf 1 — İşbu Antlaşmanın süresi sınırlı değildir. Ancak, her Âkit Devlet aşağıdaki şartlar dahilinde
çekilebilir.
.
Antlaşma her Âkit Devlet için, yürürlüğe giriş tarihini takip eden beşinci senenin Aralık ayının 31 ine
kadar geçerli olacaktır. Bu sürenin bitiminde çekilmek isteyen her devlet bu isteğini asgari bir sene evvelin­
den İsviçre Hükümetine bildirecek, adı geçen Hükümet de durumdan bütün Âkit Devletleri haberdar edecek­
tir.
Bu süre içinde ihbar yapüamıyacak olursa, taahhüt kendiliğinden üç sene için temdit edilecek ve üç yıllık
sürenin son senesinin 31 Aralık tarihinden en az bir yıl evvel yapılmış fesih ihbarı yokluğu halinde, böylece
üç yıldan üç yıla devam edecektir.
Paragraf 2 — Antlaşmaya katılmaları beş yıllık devre veya üç yıllık devrelerden biri esnasında kabul edil­
miş bulunan devletlerin bu devrenin sonuna kadar, ve bu devrelerden birinin bitiminden asgari bir sene evvel
fesih ihbarı yapmadıkları sürece, müteakip üç yıllık devrelerden her birinin sonuna kadar taahhütleri devam
eder.
MADDE : 64
Antlaşmanın revizyonu
Paragraf 1 — Âkit Devletlerin delegeleri işbu Antlaşmanın yürürlüğe giriş tarihinden en geç beş sene
soma, İsviçre Hükümetinin daveti üzerine bu Antlaşmanın yeniden gözden geçirilmesi için toplanırlar.
Âkit Devletlerden en az üçte biri tarafından lalen edildiği takdirde bu tarihten evvel bir konferans top­
lantıya davet olunur.
Âkit Devletlerin ekseriyetinin mutabakatını temin etmek suretiyle, İsviçre Hükümeti âkit olmayan devlet­
leri de davet eder.
Âkit Devletlerin ekseriyetinin mutabakatını temin etmek suretiyle, Merkez Ofisi aşağıdaki teşekküllerin
temsilcilerini de konferansta hazır bulunmayı davet eder.
a) Taşıma konusunda yetkili uluslararası hükümet teşekküllerini;
b) Taşıma ile uğraşan uluslararası özel teşekkülleri;
Âkit olmayan devletlerin temsilcileri ile dördüncü bentte bahsi geçen uluslararası teşekküllerin müzake­
relere iştiraki her konferans için müzakere nizamnamesi ile tanzim olunur.
Âkit Devletleri ekseriyetinin mutabakatım temin suretiyle Merkez Ofisi, alelade ve olağanüstü revizyon
konferanslarından evvel, revizyon tekliflerinin önceden incelenmesi için komisyonları toplantıya çağırabilir,
II nci ek hükümleri kıyas yolu ile bu komisyonlara da tatbik olunur.
Paragraf 2 — Bir revizyon konferansı neticesinde meydana gelen yeni Antlaşmanın yürürlüğe konulma­
sı, daha önceki Antlaşmanın ve eklerinin ilgasını gerektirir; yeni Antlaşmayı tasdik etmiyecek Âkit Dev­
letler için dahi daha önceki metin geçerli olamaz.
1924
— 434 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 3. — Revizyon konferansları arasında 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20, 22, 23,
24, 29, 37, 44, 45, 46, 49 cu maddelerle III cü ek bir revizyon komisyonu tarafından tadil edilebilir. Bu ko­
misyonun kuruluş ve işlemesi işbu Antlaşmanın II ci ekiyle tanzim olunmuştur.
Revizyon komisyonunun kararları, Merkez Ofisi aracılığı ile Âkit devletlerin hükümetlerine derhal teb­
liğ olunur. Ancak, tebliğ gününden itibaren üç ay içinde Âkit Devletler hükümetlerinin asgari beşi tarafından
itiraz dermeyan edilmediği takdirde bu kararlar kabul edilmiş sayılır. Bu kararların kabul edildikleri, Merkez
Ofisi tarafından Âkit Devletlerin hükümetlerinin malûmatına sunulduğu ayı takip eden sekizinci ayın birinci
gününde yürürlüğe girer. Merkez Ofisi kararların kabulünü tebliği sırasında bugünü tayin eder.
MADDE : 65
Antlaşma metinleri, resmi tercümeler
işbu Antlaşma müesses diplomatik usuller gereğince Fransız dirinde âkit ve imza edilmiştir.
Fransızca metne, resmi tercüme kıymetini haiz bulunan Alman dilinde bir metin, ingiliz dilinde bir me­
tin, İtalyan dilinde bir metin ve Arap dilinde bir metin eklenmiştir.
İhtilâf halinde Fransızca metin muteberdir.
Usulüne uygun bulunan selâhiyetnameleri hamil aşağıdaki tam yetkili temsilciler işbu Antlaşmayı mealini
tasdiken imzalamışlardır.
Bern'de bin dokuz yüz yetmiş yılı Şubat ayının yedinci günü tek nüsha olarak tanzim edilmiş olup is­
viçre Konfederasyonu arşivlerine tevdi edilecek ve aslına uygun tasdikli bir sureti taraflardan her birine tes­
lim edilecektir.
1924
DEMİRYOLU
— 435 —
İLE
ULUSLARARASI
TAŞIMALAR MERKEZ OFİSİNE
12 . 7 . 1975
DAİR
TÜZÜK
1 nci Ele
(Madde : 54)
MADDE : 1
Paragraf 1 — Demiryolu ile Uluslararası nakliyat Merkez Ofisinin merkezi Bern'de olup İsviçre Hükü­
metinin himayesi altındadır.
İdari alanda olduğu kadar malî alandaki faaliyetinin kontrolü, Antlaşmanın 54 ncü maddesi hükümle­
ri gereğince tespit olunan esas dahilinde cereyan eder ve bu kontrol bir İdarî Komiteye tevdi olunmuştur.
Bu maksatla İdarî Komite:
a) Antlaşmanın ve revizyon konferansları tarafından tespit edilen diğer metinlerin fam olarak uygulan­
malarına nezaret eder ve icabında, bu Antlaşma ve metinlerin tatbikini kolaylaştıracak tedbirleri tavsiye eder.
b) Merkez Ofisinin faaliyetini ilgilendirmekte olup bir Âkit Devlet veya Ofis Müdürü tarafından kendi­
sine sunulan meselelerde fikirlerini gerekçeli olarak beyan eder.
Paragraf 2 — a) İdari Komite Bern'de toplanır Âkit Devletler arasından seçilmiş on bir üyeden müte­
şekkildir.
b) İsviçre Konfederasyonu, başkanlığını yaptığı komitede daimi bir üyeliğe sahiptir. Diğer üye Devletler
beş yıl için tayin edilirler. Diplomatik bir konferans, görev başında bulunan İdari Komitenin teklifi üzerine
ve âdil bir coğrafi dağılışı dikkate almak suretiyle, her beş senelik devre için İdari Komitenin teşekkül tarzını
tâyin eder.
c) Üye devletler arasında bir inhilâl vuku bulduğu takdirde, İdari Komite, boşalan üyeliği işgal etmek üze­
re diğer bir Âkit Devleti kendiliğinden tâyin eder.
d) Her üye devlet, Uluslararası taşıma konularında tecrübe sahibi bir kişiyi, İdari Komiteye temsilci ola­
rak tâyin eder.
e) İdarî Komite kendi iç tüzüğünü tespit ve kendi kendisine teşekkül eder.
İdarî Komite yılda en az bir defa normal olarak toplantı yapar; bundan başka, en az üç üye devlet ta­
lep ettiği takdirde, olağan üstü toplantılar da yapar.
İdarî Komitenin büro memurları Merkez Ofisi tarafından temin edilir.
İdarî Komitenin toplantılarına ait tutanaklar bütün âkit devletlere gönderilir.
f) Üye bir devlet temsilcisinin hizmetleri için ücret ödenmez ve bu hizmetin gerektirdiği yer değiştirmele­
rinin masrafları bu devlete aittir.
Paragraf 3. — a) İdarî Komite, Merkez Ofisinin organizasyonuna, işleyişine ve personel statüsüne müteal­
lik tüzüğü tespit eder. Bu maksatla İsviçre hükümeti Ofise bir proje tevdi eder.
b) İdarî Komite Merkez Ofisinin Genel Müdürünü, Genel Müdür Yardımcısını, Müşavirlerini ve Mü­
şavir Yardımcılarını, tâyin eder; bu maksatla İsviçre Hükümeti Ofise Genel Müdür ve Genel Müdür Yar­
dımcısının tâyini için teklifatta bulunur. Bu tâyinler için İdarî Komite, daha ziyade adayların ihtisaslarım ve
âdil bir coğrafi dağılışı dikkate alır.
c) İdarî Komite, aşağıdaki 2 nci madde hükümleri ile yıllık idare raporunu dikkate almak suretiyle, se­
nelik bütçeyi tasdik eder.
Merkez Ofisi hesaplarının, bütçe dahilinde sadece kayıtların ve muhasebe ile ilgili belgelerin uygunluk­
larına inhisar eden kontrolü, İsviçre Hükümeti tarafından icra edilir, İsviçre Hükümeti bu hesapları, bir ra­
porla birlikte İdarî Komiteye intikal ettirir. İdarî Komite, Merkez Ofisinin idare raporu ve yıllık hesabat cet­
veli ile birlikte bunun teklif edeceği karar ve tavsiyeleri âkit devletlere tebliğ eder.
d) İdari Komite, bundan önceki konferanstan beri yaptığı çalışmaların tümüne ait bir raporu, bu İdarî Ko­
mitenin teşkilini tâyin etmekle yükümlü her Diplomatik Konferansa, bu Konferansın açılışından en az iki ay ev­
velden takdim eder.
1924
— 436 —
12 . 7 . 1975
MADDE:2
Paragraf 1 — Merkez Ofisinin masrafları, işbu Antlaşmanın uygulandığı demiryolu hatlarının veya par­
kurların uzunluğu ile mütenasip olmak üzere Âkit Devletler tarafından yüklenilir. Bununla beraber, su yolları
yalnız parkurlarının yarısı nispetinde olmak üzere masraflara katılırlar, Her Devlet için katılma hissesi, kilo­
metre başına tespit edilen bir miktarı geçemez. Hâlen görev başında bulunan îdarî Komitenin teklifi üzerine,
işbu Nizamnameninin birinci maddesinin ikinci paragrafının b) bendi hükümlerine göre bu aynı devre için
İdarî Komitenin teşkilini tâyin etmekle yükümlü Diplomatik Konferans tarafından her beş yıllık devre için
bu miktar tâyin ve tespit edilir.
îstisnaen ilgili Hükümetle Merkez Ofisi arasında anlaşma olduğu ve İdarî Komitenin
tasvibi alındığı
takdirde, iştirak hissesinde, özel şartlar içinde işletilen hatlar için en çok yüzde elliye kadar indirim yapıla­
bilir. Kilometre başına yıllık katılma payı, Merkez Ofisi ile mutabık kalınmak suretiyle, her sene için îdarî
Komite tarafından tespit olunur. Bu hisse, her zaman tüm olarak tahsil edilir. Merkez Ofisinin hakiki mas­
rafları, bu esasa göre hesaplanan hisseler tutarına çıkmadığı takdirde, sarf olunmayan bakiye, ihtiyat fonuna
yatırılır.
Paragraf 2 — İdare raporu ile yıllık hesabat cetvelinin Âkit Devletlere tevdii vesilesi ile Merkez Ofisi,
geçen yıla ait masraflara iştirak hisselerinin ödenmesini bu devletlerden talep eder, 1 Ekim tarihine kadar his­
sesini ödemeyen devlet, bunu ödemeye ikinci defa davet olunur. Bundan da bir sonuç alınamazsa, Merkez Ofi­
si, geçen yıla ait idare raporunun gönderilmesi vesilesiyle, müteakip yılın başında talebini tekrarlar. Eğer
müteakip 1 Temmuz tarihinde herhangi bir ödemede bulunulmamışsa, vadesi geçen iki taksidi tediyeye da­
vet etmek üzere, mütemerrit devlet nezdinde dördüncü bir teşebbüste bulunur. Bunda da başarı sağlanamazsa,
Merkez Ofisi, üç ay sonra bahis konusu devlete müracaatla, beklenen tediye yıl sonuna kadar yapılmadığı
takdirde, tediyeden imtinaının, Antlaşmadan çekilmek hususunda zımni arzusuna delâlet ettiği şekilde yo­
rumlandığını bildirir. Bu son teşebbüsün 31 Aralık tarihine kadar cevapsız kalması halinde, Merkez Ofisi, te
diyede bulunmayan devletin Antlaşmadan çekilmek hususunda zımni olarak izhar edilen arzusunu dikkate
alarak, bu devletin hatlarını uluslararası taşımaya kabul olunan hatlara ait listeden siler.
Paragraf 3 — Tahsil edilmeyen meblağlar, Merkez Ofisinin sahip olduğu âdi krediler vasıtasiyle müm­
kün mertebe karşılanmalıdır; bu meblâğlar dört hesap devresine dağıtılabilir. Açığın bu suretle kapatılama­
yan kısmı, özel bir hesapta, diğer Âkit Devletlerin zimmetine kayıt edilir. Ancak zimmete geçirme, bu işle­
min yapılması sırasında
Antlaşmaya tâbi hatların kilometre sayısı ile mütenasip olarak ve tediyeden im­
tina eden devletin çekilmesinden sonra hitama eren iki senelik devre içinde her devletin bu devletle Antlaş­
mada beraberce bulundukları müddet nispetinde yapılır.
Paragraf 4 — Yukardaki ikinci paragrafta gösterilen şartlar dahilinde hatları listeden çıkarılan devlet
ancak, ödemediği yıllara ait borçlarını evvelemirde ödediği ve bu tediyeyi, kendisine düşen hisselerin ödenme­
si hususunda Merkez Ofisi tarafından vaki davet gününden itibaren geçen 6 nci ayın sonundan hesaplanmak
üzere yüzde beş faizle yaptığı takdirde, hatlarını Uluslararası taşımaya yeniden dahil ettirebilir.
MADDE : 3
Paragraf 1 — Merkez Ofisi, Antlaşmanın uygulanmasında gerekli bilgiyi ve özellikle demiryolu ve diğer
teşebbüs hatlarına ait liste ile taşıma dışı bırakılan veya bazı şartlar altında kabul olunan eşya hakkındaki bil­
dirileri ve Ofis tarafından içine ilâvesi faydalı sayılan etüdleri kapsayan aylık bülten yayınlar.
Paragraf 2 — Bülten Fransızca ve Almanca olarak tertiplenir. Her âkit devlete ve ilgili her idareye bir
nüsha parasız olarak gönderilir. İstenilen diğer nüshalar, Merkez Ofisi tarafından tespit olunan bir ücrete
tâbidir.
MADDE : 4
Paragraf 1 — Uluslararası taşımadan mütevellit olup ödenmemiş bulunan bordrolar ve alacaklar alacaklı
teşebbüs tarafından, tahsillerini kolaylaştırması için Merkez Ofisine gönderilebilir. Bu maksatla Merkez Ofisi,
borçlu taşıma teşebbüsünü borcunu ödemeye veya ödemekten imtina sebeplerini bildirmeye davet eder.
1924
— 437 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Merkez Ofisi dermeyan olunan imtina sebeplerinin yeterli derecede inandırıcı bulundu­
ğuna kanaat getirirse, tarafları yetkili mahkemeye veya, taraflar talep ettikleri takdirde, Antlaşmanın 57 nci
maddesinde öngörülen (Ek III) hakem mahkemesine sevkeder.
Paragraf 3 — Merkez Ofisi, meblâğın tümünün veya bir kısmının hakikaten ödenmesi gerektiğine kanaat
getirirse, bir eksperin fikrini aldıktan sonra, borçlu taşıma teşebbüsünün Merkez Ofisine, alacağın tümünü
veya bir kısmım ödemeye mecbur olduğunu beyan edebilir; bu suretle yatırılan meblâğ, yetkili hâkimin veya
Antlaşmanın 57 nci maddesinde öngörülen (Ek III) hakem mahkemesinin esas hakkındaki kararına kadar
emanette kalır.
Paragraf 4 — Bir taşıma teşebbüsünün on beş gün içinde Merkez Ofisinin ihtarına cevap vermemesi halin­
de, borcunu ödemesi hususunda kendisine yeniden mektup yazılır, ve bunda, imtinaının sonuçları belirtilir.
Paragraf 5 — Bu yeni mektubun gönderilmesinden on gün sonra bir netice alınamazsa, Merkez Ofisi,
taşıma teşebbüsünün tâbi olduğu âkit devlete gerekçeli bir yazı gönderir ve bunda, mezkûr devleti, alınacak
tedbirleri bildirmeye ve özellikle, borçlu taşıma teşebbüsünün hatlarını listesinde muhafaza edip etmiyeceğini incelemeye davet eder.
Paragraf 6 — Eğer borçlu taşıma teşebbüsünün tâbi olduğu âkit devlet, tediyeden imtinaa rağmen, bu
teşebbüsü listeden sildirtmeye lüzum görmezse veya Merkez Ofisinin tebliğini altı hafta cevapsız bırakırsa,
uluslararsı taşımalardan doğan alacaklar hususunda, bahis konusu teşebbüsün ödeme kabiliyetine müteallik
garantiyi kabul etmiş sayılır.
MADDE : 5
Antlaşmanın 54 ncü maddesinin 1 nci paragrafının d) ilâ f) fıkralarında öngörülen faaliyet
dolayısiyie
husule gelen özel masrafları karşılamak üzere bir ücret tahsil olunur, Bu ücretin tutarı Merkez Ofisinin teklifi
üzerine, îdarî Komitece tespit edilir.
1924
— 433 —
12 . 7 . 1975
II nci Ek
(Madde 64 Parag. 3)
Revizyon Komisyonu Hakkına Statü
MADDE : 1
Âkit Devletlerin hükümetleri, komisyonun yetkisine giren konularla ilgili tekliflerini Demiryolu ile Ulus­
lararası Taşıma Merkez Ofisine bildirirler; Ofis bu teklifleri derhal diğer âkit devletlerin bilgilerine sunar.
MADDE:2
Merkez Ofisi, her lüzum görülen ahvalde veya en az beş âkit devletin talebi üzerine komisyonu toplan­
tıya çağırır.
Bütün âkit devletler, iki ay öncesinden komisyonun toplantısından haberdar edilirler. Bu husustaki ihbar
namede, gündeme ithali talep olunan konular kesinlikle belirtilmelidir.
MADDE : 3
Bütün âkit devletler komisyonun çalışmalarına katılabilirler.
Bir devlet diğer bir devlet tarafından kendisini temsil ettirebilir; bununla beraber bir devlet diğer iki dev­
letten fazlasını temsil edemez.
Her devlet kendi temsilcilerinin masraflarını yüklenir.
MADDE : 4
Merkez Ofisi görüşülecek konuları inceler ve komisyonların büro hizmetlerini deruhte eder.
Merkez" Ofisinin Genel Müdürü veya temsilcisi, komisyonun oturumlarına müşahit sıfatı ile katılırlar.
MADDE:5
Merkez Ofisi, âkit devletlerin çoğunluğu ile mutabık
lerini, müşahit sıfatı ile komisyonların toplantılarında
a) Âkit olmayan devletler,
b) Mütekabiliyet şartı ile, taşıma konusunda yetkili
c) Mütekabiliyet şartı ile, taşımayla iştigal eden ve
kalarak, aşağıdaki devlet veya teşekküllerin temsilci­
hazır bulunmaya davet eder:
Uluslararası devlet teşekkülleri,
devlete bağlı olmayan Uluslararası teşekküller.
MADDE:6
Revizyon komisyonu Âkit Devletlerin yarısı temsil edildiği takdirde fiili olarak teşekkül etmiş olur.
MADDE: 7
Komisyon her toplantı için bir başkan ve bir veya iki başkan yardımcısı seçer.
MADDE:8
Müzakereler Fransızca ve Almanca olarak cereyan eder, komisyon üyelerinin beyanları derhal yüksek ses­
le ve özet olarak tercüme edilir. Teklif metinleri ve başkanın tebliğleri aynen tercüme olunur.
MADDE:9
Oylama delegasyon itibariyle ve talep halinde, isim okunarak çağırılmak suretiyle yapılır; Oturumda tem­
sil olunan âkit devletin delegasyonunun bir oyu vardır.
1924
— 439 —
12 . 7 . 1975
Bir teklif, olumlu oy adedi, aşağıdaki şekilde ise kabul edilir:
a) Komisyonda temsil olunan delegasyonların
en az üçte biri oylamaya katılmış olmalıdır;
b) Olumlu oy adedi olumsuz oy adedinden fazla ise.
M A D D E : 10
Oturum tutanakları, müzakereleri her iki lisanda özetliyecektir. Teklifler ve kararlar, her iki lisanda da
tam metin halinde tutanaklarda yer alacaktır. Kararlar ile ilgili tutanağın Fransızca metni ile Almanca metni
arasında fark bulunması halinde, Fransızca metin muteber olacaktır.
Oturum esnasında tutanakların tasvibi mümkün olamazsa, üyeler, muhtemelen üzerinde değişiklik yaptık­
ları tutanakları, münasip bir müddet zarfında büroya tevdi edeceklerdir.
M A D D E : 11
Çalışmaları kolaylaştırmak maksadı ile komisyonlar alt komisyonlar teşkil edebilirler; komisyon, ileri ta
rihteki bir toplantı için belirli konuları hazırlamakla görevli alt komisyonları keza teşkil edebilir.
Her alt komisyon bir başkan, bir başkan yardımcısı ve lüzum hasıl olursa bir raportör seçer. Bundan
gayri hususlarda, 1 ilâ 5 ve 8 ilâ 10 ncu maddeler hükümleri, benzetme yolu ile alt komisyonlar hakkında
uygulanır.
1924
— 440 —
12 . 7 . 1975
III ncü ek
(Madde 57)
Tahkim Tüzüğü
MADDE : 1
Hakemlerin sayısı
Devletler arasındaki anlaşmazlıklardan gayri anlaşmazlıklara bakmak üzere kurulan hakem mahkemeleri,
tahkimname hükümlerine göre bir, üç veya beş hakemden teşekkül edecektir.
MADDE:2
Hakemlerin Seçimi
Paragraf 1 — Hakemlere ait bir liste önceden düzenlenir. Her âkit devlet, isviçre hükümeti tarafından
düzenlenen ve günü gününe işlenmiş olarak tutulan hakem listesine kayıt edilmek üzere, Uluslararası taşıma
hukukunda uzman bulunan ve kendi uyruğunda olan en çok iki kişiyi gösterebilir.
Paragraf 2 — Eğer tahkimname tek bir hakem öngörüyorsa, bu hakem, tarafların müştereken anlaşması
ile seçilir.
Şayet tahkimname üç veya beş hakem öngörüyorsa, taraflardan herbiri, duruma göre, bir veya iki hakem
seçer.
Bundan önceki fıkra uyarınca seçilen hakemler, müştereken anlaşmak suretiyle ve duruma göre, üçün­
cü veya beşinci hakemi seçerler; bu kişi hakem mahkemesine başkanlık eder.
Duruma göre, eğer taraflar tek hakemin seçimi hususunda anlaşamazlarsa, veya taraflarca seçilen hakem­
ler üçüncü veya beşinci hakemin tayini hususunda uyışamazlarsa Merkez Ofisinin müracaatı üzerine isviçre
Federal Mahkemesi Başkanı bir hakem tayin etmek suretiyle hakem mahkemesini tamamlar.
Hakem mahkemesi 1 nci paragrafta sözü geçen listede yazılı kişilerden teşekkül eder. Bununla beraber,
tahkimname beş hakem öngördüğü takdirde, taraflardan herbiri liste dışından bir hakem seçebilir.
Paragraf 3 — Tek hakem, üçüncü veya beşinci hakem tarafların milliyetinden gayri bir milliyette
caktır.
Bir üçüncü tarafın uyuşmazlığa müdahalesi hakem mahkemesinin teşekkülüne tesir etmez.
ola­
MADDE:3
Tahkimname
Arbitraja müracaat eden taraflar bir tahkimname aktederler; bunda özellikle şu hususlar yer alır:
a) Mümkün olduğu kadar kesinlikle ve açıkça tâyin edilmek suretiyle, anlaşmazlığın konusu;
b) Mahkemenin teşekkül tarzı ve hakem veya hakemlerin tâyini için gerekli mühletler;
c) Mahkeme yeri.
Tahkim usulünün işlemeye başlayabilmesi için tahkimname Merkez Ofisine gönderilecektir.
MADDE:4
Usul
Hakem mahkemesi, özellikle aşağıdaki hükümleri dikkate almak suretiyle, takip olunacak usulü kendisi
tâyin eder:
a) Hakem mahkemesi, hakikati tespit için, tarafların beyanları ile bağlı kalmaksızın, kendisine getirilen
dâvalarda ileri sürülen delilleri inceliyerek hükmünü verir;
1924
— 441 —
12 . 7 . 1975
b) Hakem mahkemesi, ne davacının taleplerinden fazlasına veya bunlardan gayri hususlarda, ne de dâvâ­
lının kabullendiğinden daha eksiğine karar veremez;
c) Gerekçeli olarak verilen hakem kararı, hakem mahkemesi tarafından kaleme alınır ve Merkez Ofisi
aracılığı ile taraflara tebliğ edilir;
d) Hakem mahkemesinin toplandığı yerde uygulanan âmir hükümlerin aykırı hüküm
kapsaması hali
müstesna, hakem mahkemesinin kararı, tashihi karar veya butlan hariç, istinafa tâbi tutulamaz.
MADDE:5
Mahkeme kalemi
Merkez Ofisi, hakem mahkemesinin kalem işlerini yürütür.
MADDE:6
Masraflar
Hakem kararında, hakemlerin ücretleri dahil, masraf ve harçlar tespit ve ödemenin hangi tarafa ait bu­
lunduğu veya ücret, masraf ve harçların taraflar arasında ne nisbette paylaşılacağı tâyin olunur.
Bern'de 7 Şubat 1970 tarihinde imzalanan demiryolu ile eşya (CİM) ve yolcu ve bagaj (CIV) taşınmasına
mahsus uluslararası Antlaşmalara.
EK PROTOKOL
Altta imzaları bulunan yetkili delegeler aşağıdaki hususlar hakkında anlaşmışlardır.
I
1 — Büyük Britanya ve Kuzey îrlanda Birleşik Krallığı hukukuna göre, 1970 Antlaşmalarının bunları
imzalamamış veya bunlara katılmamış olan Devlet Ülke parçaları hatları ile ilgili hükümlerini müşterilere
mecburi kılmak için Birleşik Krallık Hükümeti, bu Antlaşma hükümlerinden inhiraf ederek, menşei Birleşik
Krallık olan trafik için matbu hamule senedi (CİM) ve Uluslararası bilet ve bagaj bülteni formülünde olmak
üzere işbu ek protokole bir referans dercetmeye yetkilidir.
2 — Birleşik Krallıkta taşıma ile ilgili mevzuatta tarifeleri ilân ve bunları müşterilere yeknesak bir surette
tatbik etmek mükellefiyeti bulunmadığından:
a) Tarifeleri ilân ve bunların müşterilere yeknesak bir surette tatbik edilmesi mükellefiyetini ihtiva eden
CİM hükümlerinin Birleşik Krallıkta tatbik edilmemesi;
b) Birleşik Krallıkta demiryolunun tahsile yetkili olduğu taşıma ücreti ve müteferri masraflar bu memle­
kette CIM'e tâbi Uluslararası trafikte de kabili tatbiktir.
3 — Avrupa kıtası ile Birleşik Krallık arasında tehlikeli maddelerin
hükümleri ihtiva edecek ve CIM'in 1 nci ekine yapılacak bir ilâvenin
varış veya çıkışı Birleşik Krallık olan ve CİM rejimi altında taşınacak
kümlerine ve ayrıca da Birleşik Krallıkta tehlikeli maddelerin taşınması
mevzuatına da tâbi olmalıdır.
demir-deniz trafiği ile ilgili inhiraf i
akti ve yürürlüğe konmasına kadar,
olan tehlikeli maddeler 1 nci ekin hü­
ile ilgili bulunan demir ve deniz yolu
II
1 — îrlanda hukukuna göre, 1970 antlaşmalarının bunları imzalamamış veya bunlara katılmamış olan
Devlet Ülke parçaları hatları ile ilgili hükümlerini müşterilere mecburi kılmak için îrlanda Hükümeti, bu ant­
laşma hükümlerinden inhiraf ederek, menşei îrlanda olan trafik için matbu hamule senedi (CİM) ve Ulus­
lararası bilet ve bagaj bülteni formülünde olmak üzere işbu ek protokole bir referans dercetmeye yetkilidir.
1924
— 442 —
12 . 7 . 1975
2 — İrlanda'da taşıma ile ilgili mevzuatta tarifeleri ilân ve bunları müşterilere yeknesek bir surette tatbik
etmek mükellefiyeti bulunmadığından:
a) Tarifeleri ilân ve bunların müşterilere yeknesek bir surette tatbik edilmesi mükellefiyetini ihtiva eden
CİM hükümlerinin İrlanda'da tatbik edilmemesi,
b) İrlanda demiryolunun tahsile yetkili olduğu taşıma ücreti ve müteferri masraflar bu memlekette CİM
e tâbi Uluslararası trafikte de kabili tatbiktir.
3 — Avrupa kıtası ile İrlanda arasında tehlikeli maddelerin demir-deniz trafiği ile ilgili inhirafi hüküm­
leri ihtiva edecek ve CİM, I nci ekine yapılacak bir ilâvenin akti ve yürürlüğe konmasına kadar, varış veya çı­
kışı İrlanda olan ve CİM rejimi altında taşınacak olan tehlikeli maddeler, 1 nci ekin hükümlerine, ve ayrıca
da İrlanda'da tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili bulunan demir ve deniz yolu mevzuatına da tâbi olmalı­
dır.
III
Bazı Devletlerin, kendi aralarındaki trafikte tatbik edecekleri Avrupa Kömür ve Çelik Birliği ve Avrupa
Ekonomik Birliği ile ilgili Antlaşmalar gibi bazı Antlaşmalara karşı CİM ve CIV Antlaşmaları hükümleri da­
ha ön planda yer alır.
IV
1970 Antlaşmalarını tamamlayan bu protokol 30 Nisan 1970 tarihine kadar imzaya açıktır.
Bu protokol tasdik edilmelidir.
Bu tarihten evvel bu protokolü) imzalamayacak olan Devletlerle 1970 tarihli CİM'in 67 nci ve CIV'nin
62 nci maddelerinin uygulanması ile yukardaki Antlaşmalara iltihak etmiş olan Devletler işbu protokola bil­
diriler yolu ile katılabilirler.
Tasdik belgesi veya katılma ile ilgili bildiri İsviçre Hükümetine tevdi edilecektir.
Usulüne uygun bulunan tam yetkili delegeleri işbu protokolü imza etmişlerdir.
Bern'de yedi Şubat bin dokuzyüz yetmiş yılında bir tek nüsha olarak tanzim edilmiş ve bu nüsha İsviçre
Konfederasyonu arşivlerine tevdi edilmiş ve tarafların her birine aslına uygun bir nüshası verilmiştir.
DEMİRYOLU İLE EŞYA TAŞINMASINA MÜTAALLIK
ULUSLARARASI ANTLAŞMA
(CİM)
1924
-
445 —
12 . 7 . 1975
DEMİRYOLU İLE EŞYA TAŞINMASINA MÜTAALLİK ULUSLARARASI ANTLAŞMA
. (CİM)
Aşağıda imzaları bulunan tam yetkiyi haiz temsilciler, 25 Şubat 1961 tarihinde Bern'de imzalanmış bulu­
nan Demiryolu ile eşya taşınması ile ilgili Uluslararası Antlaşmanın yeniden incelenmesi gereğine kani ola­
rak ve sözü geçen Antlaşmanın 69 uncu maddesin* tevfikan, yeni bir Antlaşma akdi kararını almışlar ve
aşağıdaki maddeler üzerinde mutabakata varmışlardır:
KISIM — I
Antlaşmanın Konusu ve Şümulü
MADDE:1
Antlaşmanın uygulanacağı demiryolları ve taşımalar
Paragraf 1 — İşbu Antlaşma, aşağıdaki paragraflarda yazılı istisnalar hariç, en az iki âkit Devletin top­
raklarımdan geçen bir parkur için tanzim edilen bir hamile senedi ile taşımaya verilen ve münhasıran 59 uncu
maddeye göre düzenlenen listede kayıtlı hatlar üzerinde yapılan bütün eşya irsaîâtma uygulanır.
Paragraf 2 — Çıkış istasyonu ile (1) varış istasyonu aynı devletin toprakları üzerinde bulunan ve diğer
bir devletin toprakları üzerinden ancak transit olarak geçen eşya, aşağıdaki hallerde işbu Antlaşma hüküm­
lerine tâbi tutulamaz :
a) Üzerinden transit olarak geçilen hatlar, münhasıran çıkış Devletine ait bir demiryolu tarafından işletiliyorsa;
b) Üzerinden transit olarak geçilen hatlar, münhasıran çıkış Devletine ait bir demiryolu tarafından işletiimese dahi, bu taşımaların Uluslararası' taşımalar sayılmaması hakkında ilgili devletler veya ilgili demir
yollan arasında antlaşmalar aktedilmiş bulunuyorsa.
Paragraf 3 — Müşterek hudutlu iki devletin istasyonları arasındaki ve üçüncü bir devletin topraklarını tran­
sit geçmek suretiyle iki devletin istasyonları arasındaki irsalât, eğer taşımanın yapıldığı hatlar münhasıran, bu
üç devletten birinin demiryolları tarafından işletiliyor^-, göndericinin bu taşımaya uygun gelen hamule se­
nedini kullanmak suretiyle, bu demiryollarında tatbik edilen dahili mevzuat rejimini talep etmesi ve ilgili
devletlerden hiç birinin kanun ve nizamlarının buna aykırı düşmemesi halinde, hattı işleten devletin mevzuatı­
na tâbi tutulur.
MADDE:2
Karma taşımalara ait hükümler
Paragraf 1 — Birinci maddede öngörülen listeye, demiryolları hatlarından başka üzerlerinde uluslarara­
sı taşımalar yapılan ve demiryolu parkurlarını tamamlayan muntazam otomobil veya su yolları hatları dahil
edilebilir. Ancak bu hatların listeye dahil edilmeleri, en az iki âkit Devleti birbirine bağlamaları ve Devletlerin
müşterek muvafakatları şartı ile mümkün olabilir.
Paragraf 2 — Bu hatları işleten teşebbüsler, çeşitli taşıma nevilerinin zaruri kıldığı aykırılıklar müstesna
olmak üzere, işbu Antlaşmanın demiryollarına yüklediği bütün mükellefiyetlere tâbi ve tanıdığı bütün haklara
sahiptirler. Ancak, işbu Antlaşma ile tesis edilmiş bulunan sorumluluk kaidelerinde istisna söz konusu ola­
maz.
(7) İstasyon tabirinden, aynı zamanda, tasıma sözleşmesinin icrası için umuma açık su yolları
ile her türlü otomobil hizmetleri müessesesi anlaşılır.
limanları
1924
-
448
-
12 . 7 . 1975
Paragraf 3 — Birinci paragrafta gösterilen hatlardan birini listeye kaydettirmek isteyen her devlet, ikin­
ci paragrafta öngörülen istisnaların, tarifelerin tâbi bulunduğu aynı usuller dahilinde yayınlanması için gerek­
li tedbirleri alacaktır.
Paragraf 4 — Aynı zamanda hem demiryolları, hem de birinci paragrafta tayin olunanlardan gayri taşıma
servisleri üzerinden yapılan uluslararası taşımalar için demiryolları, ilgili taşıma teşebbüsleri ile müşterek olarak
ve her taşıma tarzının özelliklerini dikkat nazara alabilmek maksadı ile, işbu Antlaşmadan farklı hukuki
bir rejim uygulayan tarife hükümleri koyabilirler. Bu takdirde, işbu Antlaşmanın 6 nci maddesinin 1 inci
paragrafının tatbikatında tespit edilenden gayrı bir taşıma belgesi kullanılmasını mecburi kılabilirler.
MADDE:3
Taşımaya kabul edilmeyen eşya
Aşağıda yazılı bulunan eşya taşımaya kabul edilmez :
a) Geçilecek ülkelerden birinde dahi olsa, taşınması posta idaresinin tekelinde bulunan eşya;
b) Geçilecek demiryollarından birinde dahi olsa, ölçüleri, ağırlıkları veya ambalajları bakımından araç
ve tesislere uygun düşmediği cihetle taşımaya elverişli bulunmayan eşya;
c) Geçilecek ülkelerden birinde dahi olsa, taşınması yasak edilmiş eşya;
d) 4 üncü maddenin 2 inci paragrafında öngörülen 'istisnalar hariç işbu Antlaşmanın 1 inci eki gereğince
taşımaya kabul edilmeyen eşya ve maddeler.
MADDE:4
Bazı şartlar altında taşımaya kabul olunan eşya
Paragraf 1 — Bazı şartlar altında taşımaya kabul edilen eşya aşağıda gösterilmiştir :
a) İşbu Antlaşmanın I inci ekindeki şartlarla veya antlaşmalarla ve ikinci paragrafta öngörülen tarife hü­
kümleri ile taşımaya kabul edilen eşya ve maddeler.
b) Cenaze taşınması şu şartlar altında kabul edilir :
1 — Taşıma büyük hız olarak ifa edilir;
2 — Masrafların gönderici tarafından ödenmesi gereklidir;
3 — Rambursman ve debur kabul edilmez;
4 — Hamule senedine «garda (büro restan)» meşruhatı verilemez;
5 — Müteaddit devlet arasında bu konuda düzenlenmiş özel Antlaşmalar mevcut bulunmadıkça, taşıma,
her devletin kendi kanun ve nizamlarına tâbidir; eğer gönderici hamule senedine verdiği bir meşruhatla, ce­
sedi varış memleketinde kendi belirttiği bir sürede çekmeyi üstüne almış ise bir refakat gerekli değildir.
c) Kendi tekerlekleri üzerinde sevkedilen demiryolu taşıtları, demiryolu idarelerinden birinin bunları, se­
fere elverişli olmak bakımından muayene ve bu ciheti, ya taşıt üzerine yazması veyahut da özel bir belge ile
tasdik etmesi şartâyle taşımaya kabul olunur; lokomotiflere, tenderlere ve otomotrislere ayrıca, gönderici tara­
fından temin edilen ve bilhassa yağlamayı yapacak elıl'iyetli bir memur refakat etmelidir.
Lokomotif, tender ve otomotristen gayri kendi tekerlekleri üzerinde sevk olunan demiryol taşıtlarına bakıcı
refakat edebilir bu kişi bilhassa yağlamayı sağlayacaktır. Gönderici bu hakkını kullanmak istediği takdirde,
bu hususu hamule senedine yazacaktır;
d) Canlı hayvanlar aşağıdaki şartlar altında kabul olunur :
1 — Gönderici tarafından temin edilen bir bakıcının refakat etmesi gereklidir.
Bununla beraber aşağıdaki durumlarda bir refakatçi istenmez :
— Bir ambalaj içinde taşımaya verilmiş küçük baş hayvanlar bahis konusu olduğunda;
— Böyle bir durum uluslararası tarifelerde öngörüldüğünde veya
— Taşımaya iştirak eden demiryollarının göndericinin talebi üzerine bundan vazgeçmesi halinde; bu
durumda, aksine yapılmış bîr antlaşma hariç, bakıcının önüne geçebileceği bir tehlike hasıl eden bütün
kayıp, hasarla ilgili sorumluluktan demiryolu kurtulur
1924
— 447 —
12 . 7 . 1975
2 — Gönderici, çıkış, varış ve transit devletlerin veteriner mevzuatına uymak zorundadır.
3 — Hamule senedine garda (büro restant) meşruhatı verilemez.
e) Geçilecek demiryollarından birinde dahi olsa, mevcut tesisler ve araçlar muvacehesinde
ölçüleri,
ağırlıkları veya ambalajları bakımından taşınması özel güçlükler arz eden eşya, gönderici ile istişareden son­
ra demiryolu idaresi tarafından her defasında tayin o'unacak özel şartlar altında kabul edilir; bu şartlar,
işbu Antlaşma yolu ile konulmuş bulunan esaslara aykırı olabilir.
Paragraf 2 — Âkit Devletlerden ikisi veya daha fazlası, işbu Antlaşmanın I inci eki gereğince taşıma­
dan hariç tutulmuş bulunan bazı eşya ve maddelerin, kendi aralarındaki uluslararası taşımaya bazı şartlar
altında kabulü veya, I inci ekte gösterilen eşya ve maddelerin bu ekle öngörülenlerden daha hafif şartlar al­
tında kabulü hususunda antlaşmalar akdedebilirler.
Demiryolu idareleri, tarifelerine koyacakları hükümlerle, işbu Antlaşmanın I inci eki gereğince taşıma dışı
bırakılmış bulunan bazı eşya ve maddeleri kabul edebilecekleri gibi, I inci ekle şarta bağlı olarak kabul
olunan eşya ve maddeler için bu ekle öngörülenlerden daha hafif şartlar tesis edebilirler.
Bu nevi antlaşmalar ve hükümler, Demiryolu ile Uluslararası Nakliyat Merkez Ofisine bildirilecektir.
MADDE : 5
Demiryolunun taşıma mecburiyeti
Paragraf 1 — Demiryolu, işbu Antlaşma şartlarına uyduğu takdirde, her türlü eşya taşımasını yapmak­
la mükelleftir. Şu kadar ki :
a) Gönderici Antlaşma hükümlerine uysun;
b) Taşıma, trafiğin devamlı ihtiyaçlarını karşüamaya müsait normal taşıma araçları ile mümkün, olabil­
sin;
c) Taşıma, demiryolunun önleyemeyeceği ve çare bulunması elinde olmayan sebeplerle
imkânsız hale
gelmemiş bulunsun.
Paragraf 2 — Demiryolu, yüklenmesi, aiktarması veya boşaltılması özel vasıtalar kullanılmasını gerek­
tiren eşyayı, bu işlerin yapılacağı istasyonlarda bu vasıtalar mevcut bulunduğu takdirde kabul etmekle mü­
kelleftir.
Paragraf 3 — Demiryolu ancak taşınması derhal mümkün olan irsalâtı kabul ile mükelleftir; gönderme
istasyonunda yürürlükte bulunan ahkâm, bu şarta uygun olmayan irsalâtı bu istasyonun muvakkaten ve ema­
neten kabul etmekle mükellef tutulacağı halleri tayin eder.
Paragraf 4 — Yetkili malkam :
a) Hizmetin kaldırılmasına' veyahut tamamen veya kısmen durdurulmasına;
b) Bazı irsalâtın kabul edilmemesine veya ancak, bazı şartlar altında kabulüne;
Karar verdiği takdirde, bu hususta alınan tedbirler derhal halka ve demiryollarına duyurulur. Tedbirlerin,
yayınlanmak üzere diğer devletlerin demiryollarına bldirilmesi mükellefiyeti, tebliği alan demiryollarına ait­
tir.
Paragraf 5 — Demiryolları, aralarında anlaşmak suretiyle ve hükümetlerinin muvafakattennı almak şar­
tı ile eşya taşınmasını bazı münasebetlerde, muayyen hudut noktalarına ve transit memleketlere inhisar ettir­
meyi kararlaştırabilirler.
Bu tedbirler, Merkez Ofisinin bilgisine sunulur; Ofis de bunları âkit devletlere bildirir. İhbar tarihinden
başlamak üzere bir ay içinde âkit devletlerden hiç biri itirazda bulunmadığı takdirde, sözü geçen tedbirler ka­
bul edilmiş sayılır. İtiraz halinde, Ofis antlaşmazlıkları bertaraf edemezse, âkit devletlerin temsilcilerini top­
lantıya çağırır.
Söz konusu tedbirler kabul olunmuş sayılır sayı maz, Merkez Ofisi âkit devletleri durumdan haberdar
eder. Bu takdirde, tedbirler özel listelerde gösterilmek suretiyle uluslararası tarifeler için öngördüğü şekilde
yayınlanır.
Tedbirler, Ofis tarafından yapılan ve üçüncü fıkrada sözü edilen ihbardan bir ay sonra yürürlüğe girer.
Paragraf 6 — Demiryolu tarafından işbu maddede hükümlerine aykırı bir hareket, meydana gelecek zara­
rın tazminine müteallik bir davaya yol açabilir.
— 448 —
1924
12 . 7 . 1 9 7 5
KISIM — II
Taşıma Sözleşmesi
BİRİNCİ FASIL
faşıma sözleşmesinin şekil ve şartları
MADDE: 6
Hamule senedinin muhtevası ve şekli
Paragraf 1 — Gönderici işbu Antlaşmaya tâbi bütün irsalât için usulüne uygun olarak düzenlenmiş
bir hamule senedini tevdi etmekle mükelleftir.
Demiryolları, göndericiye verilecek bir ikinci nüshayı ihtiva eden, küçük hız ve büyük hız için hamule
senedi modelini tesbit eder.
Hamule senedi modeli konusunda demiryollarının kararı ile ilgili olmak üzere 5 inci maddenin 5 inci pa­
ragrafının 2 inci fıkrası ve 3 üncü fıkranın birinci cümlesi hükümleri kıyasen tatbik edilir.
Bazı önemli trafikler için veya müşterek hudutlu iki memleket arasındaki bazı trafikler için, tarifeler sade­
leştirilmiş ve bahis konusu trafiklerin özelliklerine uygulanmış bir hamule senedinin kullanılmasını öngöre­
bilir.
Paragraf 2 — Hamule senetleri iki veya muhtemelen üç dilde bastırılacaktır. Bu dillerden en az bir tanesi­
nin fransızca, almanca veya italyanca olması lâzımdır.
Gönderici tarafından tanzim edilecek hamule senedindeki beyanların hangi dilde yazılacağı, uluslararası
tarifelerle tayin edilir. Bu konuda bir hükmün bulunmaması halinde, beyanlar çıkış memleketinin
resmi
dillerinden biri ile yazılacak ve bu beyanların fransızca, almanca veya italyanca dillerinden biri ile olmaması
halinde bu üç dilden birinde yapılmış bir tercüme eklenecektir.
Demiryolu, gönderici tarafından hamule senedi ile ekleri üzerine kaydedilecek malûmat ve beyanların lâtin
harfleri ile yazılmasını istiyebilir.
Paragraf 3 — Hamule senedinin düz beyaz veya kırmızı çizgili olanının seçilmesi, eşyanın büyük hız veya
küçük hız ile taşınacağını gösterir. İlgili bütün demiryolları arasındaki anlaşma hali hariç olmak üzere, par­
kurun bir kısmında büyük hız ve diğer kısmında küçük hız taşıma isteği kabul olunmaz.
Paragraf 4 — Hamule senedi üzerine yapılan kayıtlar, silinmiyecek şekilde yazılmış veya basılmış olma­
lıdır. Düzeltme ve ilâveler veya kazıntılar yapılmış, üzerlerine kâğıt parçaları yapıştırılmış hamule senetleri
kabul edilmez. Çizilmek suretiyle yapılan düzeltmeler ancak, bunları göndericinin imzası ile tasdik etmesi ve
kolilerin sayı ve ağırlıklarının düzeltilmesi halinde de, düzeltilen miktarları yazı ile yazması şartı ile kabul
edilir.
Paragraf 5 — Hamule senedi mecburi olarak aşağıdaki kayıtları kapsıyacaktır :
a) Varış istasyonunun adı; gerek aynı yerde, gerekse aynı adı veya benzeri adı taşıyan yerlerde mevcut
muhtelif istasyonların birbirine karıştırılmasını önlemek üzere gereken bütün açıklamalar;
b) Alıcının adı ve adresi. Alıcı olarak bir tek özel veya tüzel kişi gösterilmelidir. Alıcı olarak varış istas­
yonu veya bu istasyonun bir memurunun gösterilmesi, ancak uygulanan tarifenin buna açıkça cevaz vermesi
şartı ile kabul edilir. «
emrine» veya «hamule senedinin ikinci nüshasının hamiline» gibi alıcının
ismini göstermeyen adresler kabul edilmez;
c) Eşyanın cinsi. Gönderici 4 üncü maddenin 1 inci paragrafının a) harfi ve 2 inci paragrafı gereğince
bazı şartlar altında taşımaya kabul edilen eşyaları, kendileri için verilmiş olan adla, diğer eşyaları, gönde­
rici belli bir tarifenin uygulanmasını istediği takdirde bu tarifede öngörülen isim altında; diğer bütün hal­
lerde ise çıkış memleketinin ticaret âleminde kullanılan ve eşyanın cinsine tekabül eden ad altında göstere­
cektir.
-
1924
-
449 —
12 . 7 . 1975
d) Ağırlık veya ağırlık olmadığı takdirde, çıkış demiryolunun mevzuatına uygun benzer bir beyan. Çıkış
memleketinin kanun ve nizamları göndericiye, ağırlık veya bunun yerini tutan bir başka beyanda bulunmak­
sızın eşyasını tevdie müsaade ediyorsa, bu ağırlık veya bu beyan çıkış demiryolu tarafından yazılır.
e) Perakende mersuleler için: Parçaların sayısı ve ambalajın tarifi. Bütün bu kayıtlar, demir - deniz yolu
trafiği ile gönderilen ve aktarma edilmesi gereken, bir veya bir çok parça kapsayan tam vagonlara ait hamu­
le senedine de yazılmış bulunacaktır.
Yükletilmesi göndericiye ait olan mersulelerde: Vagonun numarası ve bundan başka, sahibine ait vagon­
lar için, dara;
f) Gümrük ve diğer idari makamlar tarafından istenildiğinden dolayı, hamule senedine eklenen veya* belli
bir istasyonda veya gümrük bürosunda veyahut başka bir makamda demiryolunun emrine amade tutulacağı
keza hamule senedinde yazılı olan belgelerin tafsilâtlı dökümü;
g) Göndericinin adı ve adresi; gönderici lüzumlu görürse telgraf veya telefon adresini de ilâve eder. Ha­
mule senedi üzerinde gönderici olarak bir tek
özel veya tüzel kişi gösterilmelidir. Çıkış garında yürürlük­
te bulunan kanun ve nizamlar bunu gerekli gösteriyorsa, gönderici ismine ve adresine, el ile atılmış, matbu
veya bir mühür ile basılmış imzasını ilâve edecektir bu sebeple, kullanılan hamule senedi modelinde «imza»
hanesi bulunabilir.
Paragraf 6 — Bundan başka hamule senedi, gerekli görüldüğü takdirde, işbu Antlaşmada öngörülen diğer
bütün bilgileri ve özellikle aşağıdaki kayıtları kapsıyacaktır:
a) Varış istasyonunda bu çeşit teslim şekilleri kabul edilmiş olmak şartı ile, «istasyonda teslim (büro
restant)» veya «ikametgâhta teslim» kaydı, alıcıya ait bir hat üzerinde rnersuienin teslim edilmesini isteyen
gönderici, hamule senedi üzerinde, bununla ilgili meşruhatı, alıcının isim ve adresinden sonra göstermelidir;
b) Uygulanacak tarifeler, özellikle 11 inci maddenin 4 üncü paragrafının (c) fıkrası ile 35 inci maddede
öngörülen özel veya istisnai tarifeler;
c) 20 inci maddeye uygun olarak yapılan teslim mühleti ile ilgili tazminat beyanını gösteren ve rakam­
la yazılan para miktarı;
d) 17 inci madde hükmü gereğince göndericinin üzerine aldığı masraflar;
e) Rambursman ve deburların rakam ile miktarları (madde 19);
f) 10 uncu maddenin 1 inci paragrafı hükmü gereğince tayin olunan güzergâh ile gümrük ve diğer idari
makamlarca yapılacak işlemlerin hangi istasyonlarda yapılacağını gösteren beyan;
g) 15 inci maddenin 1 inci paragrafının 2 inci fıkrasına uygun olarak gümrük ve diğer idari makamlar
tarafından yerine getirilmesi mecburi kılınmış bulunan formalitelere ait bilgiler;
h) Alıcının taşıma sözleşmesinde değişiklik yapmaya haklı olmadığına dair kayıt; bu kayıt «alıcı sonra­
dan emir vermeye yetkili değildir» şeklinde yazılacaktır;
i) 4 üncü maddenin 1 inci paragrafının (d) fıkrası gereğince refakatçıların sayısı veya «refakatçi yoktur»
kaydı yazılacaktır.
Paragraf 7 — Hamule senedinde göndericinin yapacağı beyanlar için ayrılmış büulnan hane kâfi gelmediği
takdirde, ilâve sayfalar kullanılabilir ve bu sayfalar aynen hamule senedinin bir parçası gibi telâkki olunur.
Bu ilâve sayfalar hamule senedi büyüklüğünde olacak, aralarına karbon kâğıdı konulmak suretyile, hamule
senedinin ihtiva ettiği nüshalar kadar doldurulacak ve gönderici tarafından imza edilecektir. Hamule senedin­
de ilâve sayfaların mevcudiyetine dair kayıt bulunacaktır. Mersulenin toplam ağırlığı gösterilmiş ise, bu kayıt
hamule seendi üzerinde de gösterilmelidir.
Paragraf 8 — Hamule senedine diğer beyanların ilâvesine, ancak, bunların bir devletin kanun ve ni­
zamları ile veya tarifelerle şart koşulması veya kabul olunması ve işbu Andlaşmaya aykırı bulunmaması
kaydı ile müsaade edilir.
Hamule senedinin yerine başka belgeler kullanılması veya işjbu Antlaşma veyahut tarifelerle şart kı­
lınan veya kabul olunan belgelerden gayrisinin hamule senedine eklenmesi yasaktır.
Paragraf 9 — Her irsalât için bir hamule senedi düzenlenecektir. Ancak, aşağıda sayılan eşya, bir tek
hamule senedi ile taşımaya verilmez :
1924
— 450 —
12 . 7 . 1975
a) Mahiyeti itibariyle mahzur olmaksızın, diğerleri ile bir arada yüklenmesi mümkün olmayan eşya,
b) Yüklenmesi, kısmen demiryoluna, kısmen göndericiye ait bulunan eşya,
c) Bir arada yüklenmesi gümrük ve diğer idarî makamlar mevzuatına aykırı düşen eşya,
d) Birlikte veya diğer eşya ile beraber yüklenmesi işbu Andlaşmanın 1 nci eki veya 4 ncü maddenin
2 nci paragrafında öngörülen anlaşmalar ve tarife şartları gereğince yasak edilmiş eşya ve maddeler söz
konusu olduğu takdirde, bazı şartlar altında taşımaya kabul edilen eşya.
Paragraf 10 — Bir tek hamule senedi, ancak bir tek vagonun yükünü kapsıyacaktır. Bununla beraber,
aşağıda yazılı eşya bir tek hamule senedi ile taşımaya verilebilir :
a) Birden fazla vagona ihtiyaç gösteren bölünmez cisimler ve havaleli cisimler;
b) Söz konusu trafikteki özel hükümler, uluslararası tarifeler veya ilgili demiryolları arasındaki anlaş­
malar, güzergâhın tamamı için müsaade ettiği takdirde, bir çok vagona yüklenen eşya.
Paragraf 11 — Gönderici, alıcı için sadece ihbar mahiyetinde olmak ve bundan demiryoluna ne mecbu­
riyet ne de sorumluluk doğmamak üzere, mersule ile ilgili ve aşağıda gösterilen kayıtlan, hamule senedinin
bu maksat için ayrılmış hanesine ilâve etmeye yetkilidir :
« N
tarafından gönderilmiştir » :
« N
nın emri ile gönderilmiştir.» :
« N
-.. nın emrine gönderilmiştir.» :
« N
ye tekrar sevk edilmek üzere» :
« N
ye sigortalıdır» :
« N
su yolu için» veya « N
gemisi için» :
« N
su yolundan gelmiştir» veya « N
gemisi ile gelmiştir» :
« N
...
otomobil servis hattı için » :
« N
otomobil servis hattından gelmiştir» :
« N
hava hattı için» :
* .
« N
hava hattından gelmiştir » :
« N
ya gönderilmek üzere ihraç edilmek için» :
MADDE:7
Hamule senedindeki beyanlardan doğan sorumluluk. Yük fazlalığı halinde alınacak tedbirler, munzam
ücretler
Paragraf 1 — Gönderici, kendisi tarafından hamule senedine yazılan bilgilerin ve beyanların doğrulu
ğundan sorumludur; bu bilgilerin veya beyanların usule ve gerçeğe aykırılığından, noksanlığından veya
bunlardan her birine ayrılmış olandan gayri yere yazılmış bulunmasından doğan bütün sonuçlar gönderi­
ciye aittir; bu yer kâfi gelmezse, gönderici tarafından aynı yere verilecek bir şerh, kaydı tamamlayan kıs­
mın hamule senedinin neresinde bulunduğunu göstermelidir.
Paragraf 2. — Demiryolu, mersulenin, hamule senedindeki kayıtlara uygun olup olmadığını ve bazı şart­
lar altında taşımaya kabul edilen eşyanın taşınması ile ilgili hükümlere uyulup uyulmadığını incelemek hak­
kına her zaman sahiptir.
Mersulenin muhteviyatının muayenesi söz konusu olduğu takdirde, muayene çıkış veya varış istasyo­
nunda yapıldığına göre, gönderici veya alıcı bunda hazır bulunmaya davet edilir. İlgili hazır bulunmazsa
veya muayene yolda yapılacak olursa ve muayenenin yapıldığı memlekette yürürlükte bulunan kanun ve
nizamlarda başkaca bir hüküm mevcut değilse, bu muayene, demiryoluna yabancı iki şahidin huzurunda ya­
pılacaktır. Bununla beraber demiryolu, yol esnasında eşya muhteviyatının muayenesini, ancak işletme za­
ruretleri veya gümrük ve diğer idarî makamlar nizamları emrettiği takdirde yapabilir.
Hamule senedindeki kayıtlar dolayısiyle yapılacak muayenede elde olunacak sonuç, hamule senedine yazı­
lır. Eğer muayene çıkış istasyonunda yapılacak olursa ve hamule senedi ikinci nüshası demiryolunun elinde
bulunuyorsa, muayene sonucu ikinci nüshaya da yazılır. Eğer mersule, hamule senedindeki kayıtlara uymu-
1924
— 451 —
12 . 7 . 1975
yorsa veya bazı şartlar altında taşımaya kabul edilen eşyanın taşınması ile ilgili hükümlere riayet edilmemişse, muayene dolayısiyle meydana gelen masraflar, hemen orada ödenmedikleri takdirde, eşyaya yükle­
nir.
Paragraf 3 — Her devletin kanun ve nizamları, de niryolunun, eşyanın ağırlığını veya parçaların sayısını,
vagonların gerçek daralarını hangi şartlar altında kontrol etmekle mükellef tutulacağım tayin eder.
Demiryolu, ağırlık, parça sayısı ve vagonların gerçek daraları hakkında yapmış olduğu kontrolların so­
nuçlarını hamule senedinde göstermekle mükelleftir.
Paragraf 4 — Tartı, vagon kantarı üzerinde yapıldığı takdirde, yükün ağırlığı, vagonun boş olarak özel
surette tartılması sonucunda farklı bir dara elde edilmiş bulunmadıkça, yüklü vagonun tüm ağırlığından va­
gonun üzerinde yazılı dara düşülmek suretiyle bulunur.
Yetkili demiryolu tarafından bu konuda tespit olunan şartlara uyulduğu takdirde, özel kişilere ait vagon
kantarlarında yapılan tartılara, demiryoluna ait kantarlarda yapılmış gibi itibar olunur.
Paragraf 5 — Taşıma Sözleşmesinin aktinden sonra demiryolu tarafından yapılacak tartı, bir ağırlık far­
kını meydana koyarsa, çıkış istasyonu tarafından tespit edilmiş bulunan ağırlık, veya bunun yokluğu halin­
de göndericinin beyan eylemiş olduğu ağırlık, aşağıdaki hallerde taşıma ücretinin hesabı için esas teşkil eder:
a) Fark, aşikâr olarak eşyanın mahiyetinden veya hava etkilerinden ileri geliyorsa;
b) Taşıma sözleşmesinin akdinden sonra demiryolu tarafından yapılan tartı, vagon kantarı üzerinde ya­
pılmış bulunur ve çıkış istasyonu tarafından tespit olunan veya böyle bir tespit yoksa, gönderici tarafından be­
yan edilmiş olan ağırlığın yüzde ikisinden fazla bir fark meydana çıkarmayacak olursa.
Paragraf 6. — Mersulenin yüklenmesi kendisine ait bulunduğu hallerde gönderici yükleme haddine uymak­
la mükelleftir. Uyulması gerekli yükleme hadlerini gösteren hükümler, tarifelerin tabi oldukları şekilde ya­
yınlanır. Demiryolu, gönderici istediği takdirde uyulacak yükleme haddini bildirir.
Paragraf 7. — Taşıma ücreti farkının ve muhtemel zarar karşılığı bir tazminatın ödenmesine halel gel­
meksizin, demiryolu, aşağıda tespit olunan hal ve şartlar dâhilinde ek bir ücret alabilir :
a) Aşağıdaki durumlarda, alınacak ek ücret, parçanın tamamının brüt ağırlığı üzerinden kilogram başına
iki franga eşittir :
1 — 1 nci ek gereğince taşıma dışı bırakılmış madde ve eşyanın usule ve gerçeğe aykırı veya noksan be­
yanı halinde;
2 — Gerek 1 nci ek gereğince bazı şartlar altında taşımaya kabul . olunan madde ve eşyanın usule ve
gerçeğe aykırı veya noksan beyanı, gerekse aynı ekte emredilen güvenlik tedbirlerine uyulmaması halinde;
b) Gönderici tarafından yükletilmiş bir vagonun fazla yüklenmesi halinde alınacak ek ücret, yükleme
haddi üzerinden fazla yüklenmiş beher 100 kilogram için onbeş franga eşittir;
c) Alınacak ek ücret:
1 — a) Fıkrasında öngörülenlerden gayri eşyayı kapsayan bir irsalâtın cinsinin, usule ve gerçeğe aykırı
veya noksan bir şekilde gösterilmesi halinde, veya genellikle, mersuleye fiilen uygulanması gereken tarife­
den daha ucuz bir tarife ücretinden faydalandırabilecek bir beyanda bulunulması halinde, çıkış noktasından
varış noktasına kadar tahsil edilmesi gereken taşıma ücreti ile, daha önce hesaplanmış bulunan ücret arasın­
daki;
2 — Hakikî ağırlıktan daha düşük bir ağırlık beyanı halinde, beyan edilen ağırlığın taşıma ücretleri ara­
sındaki, farkın iki katına eşittir.
Bir mersule çeşitli fiyatlara göre ücrete tabi tutulmuş eşyalardan mürekkep olur ve bunlardan her birinin
ağırlığı kolaylıkla tayin edilebilirse, ek ücret, bu hesap şekli, daha düşük bir ek ücret vermek şartı ile, eş­
yadan her birine uygulanabilecek ücrete göre hesap olunur.
d) Aynı vagon için, gerçek ağırlıktan daha aşağı bir ağırlık beyan olunmuş ise ve yük fazlası mevcut­
sa, bu iki usulsüzlüğe taallûk eden ek ücretler birleştirilerek tahsil edilir.
Paragraf 8. — 7 nci paragraf gereğince tahsil olunacak ek ücret, bunun alınmasını gerektiren olay nerede
müşahade edilmiş olursa olsun, taşınan eşyaya yüklenir.
Paragraf 9 — Ek ücretlerin tutarı ile tahsil sebebi hamule senedine kaydedilecektir.
Paragraf 10. — Aşağıdaki hallerde ek ücret alınmaz:
;
1924
— 452
-
12 . 7 . 1975
a) Çıkış istasyonunda yürürlükte bulunan hükümler gereğince demiryolunun eşyayı tartmaya mecbur
olması halinde, ağırlığın gerçeğe aykırı beyan edilmiş olması;
b) Göndericinin, tartının demiryolu tarafından yapılmasını hamule senedine kaydetmek suretiyle iste­
mesi halinde, ağırlığın gerçeğe aykırı beyan edilmiş olması veya yük fazlalığı bulunması;
c) Çıkış istasyonunda taşımaya verilme esnasında vagondaki yükün yükleme haddini aşmadığı isbat edil­
mek şartı ile yük fazlalığının, taşıma sırasında hava etkileriyle meydana gelmiş olması;
d) Ağırlıktaki artışın hava etkileriyle meydana g idiği ispat edilmek şartı ile, yük fazlalığı olmasa da
taşıma sırasında ağırlığın artmış olması;
e) Hamule senedinde gösterilen ağırlık ile tespit edilen ağırlık arasındaki farkın, beyan olunan ağırlı­
ğın yüzde üçünü aşmaması şartı ile, yük fazlalığı olmasa da ağırlığın gerçeğe aykırı bildirilmiş olması.
f) Demiryolu, yükleme haddini, riayet etmesi gereken bir tarzda göndericiye bildirmediği ve bunu yayın­
lamadığı takdirde, bir vagonda yük fazlası bulunması halinde.
Paragraf 11. — Bir vagondaki yük fazlalığı, çıkış istasyonu veya bir ara istasyon tarafından görüldüğü
takdirde, ek ücret alınması icabetmese dâhi, fazla yük vagondan indirilebilir. Gerekiyorsa, vakit geçirilmeksizin
göndericiye müracaat olunarak, yükün fazla kısmını ne yapmayı tasarladığını bildirmesi istenilir.
Bununla beraber, 22 nci madde gereğince taşıma sözleşmesinde değişiklik yapmış bulunan alıcı, durum­
dan haberdar edilecek ve yükün fazla kısmı hakkındaki talimatını birdirmeye davet olunacaktır.
Yükün fazlası, katedilmiş bulunan mesafeye göre V Î esas yüke uygulanan taşıma ücreti üzerinden ücrete
tabi tutulur ve gerekiyorsa 7 nci paragrafta öngörülen ek ücret de tahsil olunur; boşaltma halinde, bu işin
gerektirdiği masraflar, boşaltmayı yapan demiryolunun ek masraflar tarifesine göre tahsil edilir.
Eğer hak sahibi, yükün fazla kısmının, ya esas yükün varış istasyonuna veya başka bir istasyona gönde­
rilmesini veyahut da çıkış istasyonuna geri çevrilmesini emrederse, fazla yük ayrı bir mersule gibi işlem
görür.
MADDE : 8
Taşıma sözleşmesinin akdi, hamule senedi ikinci nüshası
Paragraf 1, — Gönderici demiryolu, hamule senedi ile birlikte eşyayı taşımaya kabul ettiği anda taşıma
sözleşmesi aktedilmiş olur. Taşımaya kabul keyfiyeti, çıkış istasyonunun kabul tarihini gösteren damgası ha­
mule senedi üzerine basılmak suretiyle tevsik olunur.
Paragraf 2 — Hamule senedi üzerine ve, gereği halinde, her ek yaprak üzerine damganın basılması, ha­
mule senedinin konusunu teşkil eden eşyanın tamamının teslim edilmesinden ve - varış garında yürürlükte
bulunan mevzuatın bunu öngörmesi halinde - göndericinin üzerine aldığı masrafların veya 17 nci maddenin
7 nci pragrafma uygun olarak bir garanti depozitosunun ödenmesinden hemen sonra olmalıdır. Damganın
basılması, bunu istemesi halinde, göndericinin huzurun-da yapılmalıdır.
Paragraf 3 — Damganın basılmasını müteakip hamule senedi, taşıma sözleşmesinin beyyinesini teşkil
eder.
Paragraf 4 —- Ancak, tarife hükümleri veya, bu gibi sözleşmelerin akdi hususunda çıkış istasyonu yetkili
kılınmış ise, gönderici ile aktedilmiş sözleşmeler gereğince, yükletilmesi göndericiye ait bulunan eşya söz ko­
nusu olduğu hallerde, hamule senedindeki gerek eşyanın ağırlığına, gerekse parçaların sayısına ait kayıtlar,
bu ağırlık ve sayılar demiryolu tarafından kontrol edilmiş ve sonuç hamule senedine yazılmış bulunduğu tak­
dirde, demiryolu aleyhine beyyine teşkil eder. Gereği halinde, hamule, senedindeki bu kayıtlar, kontrol ve
hamule senedine yazılma şeklinden başka bir şekilde ve bizzat demiryolu tarafından ispat olunabilir.
Eşyanın ağırlığı ve parçaların adedi ile ilgili hiçbir aşikâr noksanlık bulunmadığı zaman, demiryolu, ha­
mule senedindeki beyanlarda bulunan ne eşyanın ağırlığından ne de parçaların adedinden
sorumlu değil­
dir.
Paragraf 5
Demiryolu, hamule senedi ikinci nüshasını göndericiye geri vermeden önce, bunun üzerine
tarihli damgayı basmak suretiyle, eşyanın teslim alındığını ve taşımaya kabul tarihini tasdik etmek mecbu­
riyetindedir.
Bu ikinci nüsha ne mersuleye refakat eden hamule senedi, ne de konşimento kıymetini haizdir.
1924
— 453
-
12 . 7 . 1975
MADDE:9
Tarifeler. Özel anlaşmalar
Paragraf 1. — Taşıma ücreti ile ek masraflar, taşıma ücreti parkurun muhtelif kısımlarında ayrı ayrı
hesap edilse dahi, her devlette kanuna uygun olarak yürürlüğe konmuş ve usulü dairesinde yayınlanmış bulu­
nan vc taşıma sözleşmesinin akdi sırasında geçerli olan tarifelere göre hesaplanır.
Bununla beraber, uluslararası tarifelerin yayınlanması, ancak bunlara çıkış veya varış şebeke sıfatiyle
iştirak eden demiryollarının tabi bulundukları devletlerde mecburidir.
Uluslararası tarifelere yapılan zamlar ve bu tarifelerle öngörülen taşıma şartlarını daha da ağırlaştır­
maya müncer olacak diğer hükümler, yayınlanmalarından en az onbeş gün sonra yürürlüğe girerler. Bununla
beraber :
a) Uluslararası bir tarife bir dahili tarifenin büt ün parkura teşmilini öngörüyorsa, bu iç tarifenin yayın­
lama süreleri uygulanır;
b) Ululararası bir tarifeye iştirak eden bir demiryolunun iç tarife ücretlerinin genel olarak artırılması so­
nucunda uluslararası tarifede yapılan artırmalar, bu yükselmenin uluslararası tarifenin ücretlerinde zarurî kı­
lacağı ayarlama en az onbeş gün önceden bildirilmiş olmak şartı ile . yayınlandıkları tarihin ertesi günü yü­
rürlüğe girerler. Bununla beraber bu bildirme, söz konusu iç tarifelerin ücret artışlarının yayınlama tarihin­
den önce olamaz;
c) Uluslararası tarifelerde öngörülen taşıma ücretleri ile ek masraflarda, kambiyo temevvüçleri dikkat na­
zara alınmak maksadiyie, değişiklik yapılacaksa veya aşikâr yanlışlıklar düzeltilecekse, bü değiştirme ve dü­
zeltmeler, yayınlandıkları tarihin ertesi günü yürürlüğe girerler.
Tarifeler, taşıma ücreti ile ek masrafların hesabı için gerekli olan bütün bilgiyi kapsayacak ve icabında,
kambiyonun dikkate alınacağı şartları açıklayacaktır.
Tarifeler ve tarife değişiklikleri, demiryolunun bunları bütün açıklamaları ile birlikte müşterilerin em­
rine verdiği andan itibaren, usulü üzere yayınlanmış olarak kabul edilir.
Paragraf 2 — Tarifeler, çeşitli taşımalara ait bütün özel şartlan kapsayacak ve bilhassa hangi sürat
rejimine uygulanacaklarını belirteceklerdir. Eğer demiryolu, bütün eşyalar veya bunlardan bazıları yahut bazı
parkurlar için tek sürat rejimini kapsayan bir tarife sistemine sahip bulunuyorsa, bu tarife sistemi hem küçük
hız hamule senedi ile yapılan taşımalara hem de büyük hız hamule senedi ile yapılan taşımalara, 6 nci mad
denin 3 ncü paragrafı ile 11 nci madde hükümlerinin, bu hamule senetlerinin her biri için tayin eylediği taşı­
ma süresi şartları altında uygulanabilir.
Tarife şartları, işbu Andlaşmaya aykırı bulunmamak kaydı ile geçerli ve muteber olup, aksi halde bâtıJ
ve keenlemyekûn addedilir.
Ortalama olarak, iç tarife ücretlerinin birleştirilmesinden meydana gelecek ücretlerden hissedilir derece'
de yüksek ücretlere müncer olmamak şartı ile, uluslararası tarifelerin, iç tarifeler hariç, uluslararası taşıma­
larda uygulanması mecburi kılmabilir.
Uluslararası bir tarifenin uygulanması, hamule senedine yapılacak bir kayıtla bu hususun açıkça istenil­
mesi şartına bağh kılmabilir.
Paragraf 3. — Tarifeler, herkese aynı şartlarla uygulanır.
Benzeri şartlar mümasil durumlarda olan müşterilere uygulanmak kaydiyle ve hükümetlerin muvafakatlarmı almak şartiyle, demiryolları, ücret indirimi veya başka avantaj sağlayan özel anlaşmalar akt edebilirler.
Demiryolu hizmeti, âmme idaraleri hizmeti veya hayır işleri için ücret indirimi bahşolunabilir.
İkinci ve üçüncü fıkralara dayanılarak alınmış bulunan tedbirlerin yayınlanması mecburi değildir.
Paragraf 4. — Tarifelerde öngörülmüş olan taşıma ücreti ve ek masraflara ilâveten, gümrük,oktrua, za­
bıta resimleri, bir istasyondan diğerine kamyonla yapılan ve tarifelerde gösterilmemiş bulunan taşıma mas­
rafı, eşyanın korunmasını sağlamak maksadı ile yapılan dış ve iç ambalaj onarma masrafları ve buna ben­
zer diğer masraflar gibi demiryollarınca yapılmış olan sarfiyat dışında demiryolları lehine hiçbir para tahsil
edilemez. Bu masraflar hamule senedinde usulü dairesinde tasdik ve bunun ayrı bir yerinde hesaba geçirile­
cek, tevsike yarayan belgeler de hamule senedine eklenecektir. Hamule senedine eklenen yapraklarla bu tevsik
1924
_
454 —
12 . 7 . 1975
belgeleri temin edildiği ve bununla ilgili masraflar göndericiye ait olduğu zaman, bu tevsik belgeleri hamule
senedi ile birlikte alıcıya teslim edilmeyecek, fakat bunlar, 17 nci maddenin 7 nci paragrafında zikrolunan
masraf puslası ile beraber göndericiye verilecektir.
MADDE : 10
Takip olunacak yol (ttinerer) ve uygulanacak tarifeler
Paragraf 1. — Gönderici, hudut noktalarını veya hudut istasyonlarını ve icabında, demiryolları arasındaki
transit istasyonlarını sıralamak suretiyle, takip olunacak yolu hamule senedinde gösterebilir; gönderici, ancak,
söz konusu münasebette trafiğe açık hudut noktaların! ve hudut istasyonlarını gösterebilir.
Paragraf 2. — Şu hususlar, takip olunacak yol hale kında talimat addedilir:
a) Gümrük ve diğer idarî makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin yapılacağı
istasyonların
isimleri ile mersulenin özel itinaya (Hayvanların bakımı, buz ikmali, ve saire
) tabi tutulması gere­
ken istasyonların isimlerinin tayin ve gösterilmiş olması;
b) Talep edilen tarifelerin hangi istasyonlar arasında uygulanacağını tayine kifayet eylediği takdirde,
uygulanacak tarifelerin tayinine müteallik beyan;
c) x noktasına kadar olan masrafların tamamının veya bir kısmının ödenmesi ile ilgili beyan (X, müşte­
rek hudutlu devletlerin tarife eklenmelerinin yapıldığı noktayı ismen gösterir.)
Paragraf 3. — Demiryolu, 5 nci maddenin 4 ve 5 nci paragrafları ile 24 ncü maddenin 1 nci paragrafında
yazılı haller dışında, göndericinin tayin ettiğinden gayn bir yoldan, ancak aşağıdaki çifte şartın tahakkuku
halinde taşımayı yapabilir :
.
a) Gümrük ve diğer idarî makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerle, mersulenin tabi tutu­
lacağı özel itinanın (Hayvanların bakımı, buz ikmali, ilâh
) daima gönderici tarafından tayin edil­
miş bulunan istasyonlarda yapılması;
b) Mersulenin, gönderici tarafından tayin olunan yola göre hesaplanacak masraf ve teslim sürelerinden
daha üstün masraf ve teslim sürelerine maruz kalmaması.
Paragraf 4, — 3 ncü paragraf hükümleri mahfuz kalmak üzere,- masraflar ve teslim süreleri, gönderici ta­
rafından tayin olunan itinererden veya, bu yol tayin edilmiş ise, demiryolu tarafından seçilen itinererden hesap­
lanır.
Paragraf 5 — Gönderici, hamule senedinde, uygulanacak tarifeler hakkında talimat verebilir. Demiryolu,
uygulanmaları için gerekli şartlara riayet edilmiş olmak kaydiyle, bu tarifeleri uygulamakla mükelleftir.
Paragraf 6. — Gönderici tarafından verilmiş bulunan bilgiler takip olunacak yolu veya uygulanacak ta­
rifeleri tayine kâfi gelmezse veyahut bu beyanlardan bazılarının bağdaştırılması mümkün olmazsa, demir­
yolu, göndericinin en fazla yararına addettiği yolu ve tarifeleri seçecektir.
Demiryolu, bu seçiminden hâsıl olacak zarardan, ancak hile veya ağır kusur halinde sorumludur.
Paragraf 7 — Çıkış istasyonundan varış istasyonuna kadar uluslarası bir tarife mevcutsa ve demiryolu,
göndericinin yeteri kadar bilgi vermemiş olması sebebiyle bu tarifeyi uygulamış ise, böylece uygulanan taşı­
ma ücreti ile, aynı mesafe üzerinde, diğer tarifelerin eklenmesi suretiyle bulunacak taşıma ücreti arasındaki
muhtemel farkı demiryolu, bu fark hamule senedi başına on frangı geçtiği takdirde ve talebi üzerine hak sa­
hibine vermeye mecburdur.
Göndericinin yeterli talimatı
bulunmaması halinde, diğer şartları aynı olmakla beraber ücret yönünden
daha avantajlı bir uluslararası tarife varsa ve eğer demiryolu bu tarifeyi ekleme suretiyle tatbik etmiş ise,
burada da durum aynıdır.
MADDE : 11
Teslim süreleri
Paragraf 1. — Teslim süreleri, taşımaya katdan demiryolları arasında yürürlükte bulunan mevzuat veya
çıkış istasyonundan varış istasyonuna kadar uygulanan uluslararası tarifelerle tesbit olunur. Bu suretle tes­
bit edilecek süreler, aşağıdaki fıkralar hükümlerine göre bulunacak olanlardan daha yüksek olmıyacaktır.
1924
— 455 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Aşağıdaki teslim süreleri, 1 nci paragrafta öngörülen mevzuat ve uluslararası tarifelerde
bunların tayin edilmemiş bulunmaları halinde ve aşağıdaki paragraflar hükümleri mahfuz kalmak üzere,
uygulanır :
a) Tam vagonlar için:
1. — Büyük hız taşımada:
Gönderme süresi
Taşıma süresi :
— îlk 300 kilometre için
— Ve sonraki 400 kilometrelik bölünmez kesir babına
2. — Küçük hız taşımada :
Gönderme süresi
12 saat
24 saat
24saat
24 saat
Taşıma süresi:
— îlk 200 kilometre için
24 saat
— Ve sonraki 300 kilometrelik bölünmez kesir başına
24 saat
b) Parça eşya için :
1. — Büyük hız taşımada :
Gönderme süresi
12 saat
Taşıma süresi, 300 kilometrelik bölünmez kesir başına
24 saat
2. — Küçük hız taşımada :
Gönderme süresi
_
.
24 saat
Taşıma süresi, 200 kilometrelik bölünmez kesir başına
24 saat
Paragraf 3 — Taşıma süresi, çıkış istasyonu ile varış istasyonu arasındaki mesafenin tamamı üzerinden he­
saplanır; gönderme süresi, geçilecek şebekelerin sayısı ne olursa olsun, yalnız bir defa hesap edilir.
Paragraf 4. — Her devletin kanun ve nizamları, aşa ğıdaki hallerde ek süre tesbitinde demiryollarının ne
derece ihtiyarı olduğunu tayin eder:
a) Taşınmak üzere istasyonlar dışında teslim alınan veya istasyonlar dışında teslim edilen mersuleler
için;
b) Aşağıdaki yollardan sevk olunan mersuleler için:
— Hatları süratli taşıma için teçhiz edilmemiş bir hat veya bir şebekeden,
— Şat veya gemi ile deniz veya iç su yollarından,
— Demiryolu ihtiva etmeyen bir yoldan,
— Aynı şebekenin veya çeşitli şebekelerin iki hattını birbirine bağlayan bazı iltisak hatlarından,
— ikinci derecede bir hattan,
— Normal açıklıkta olmayan bir hattan;
c) Tenzilât ihtiva eden özel ve istisnaî iç tarifeler ücretlerine tabi tutulan taşımalar için;
d) Tayin edilebilecek mahiyette olağanüstü haller dolayısıyle;
Trafiğin anormal gelişmesi;
işletme bakımından anormal güçlükler.
Paragraf 5 — 4 ncü paragrafın a), b) ve c) fıkralarında öngörülen ek sürelerin tarifelerde gösterilmesi
lâzımdır.
4 ncü paragrafın d) fıkrasında öngörülen ek sürelerin yayınlanması mecburi olup, bunlar yayınlanmadan
evvel yürürlüğe giremez.
Paragraf 6 — Teslim süresi, eşyanın 8 nci madde nin 1 nci paragrafında öngörülen taşımaya kabulünü
müteakip gece yarısından itibaren işlemeye başlar. Ancak, büyük hız imalâtta, taşımaya kabulü takibeden
gün bir pazar veya kanunî bir tatil günü ise ve çıkış istasyonu bu pazar veya tatil günü büyük hız irsalâta açık değilse, süre 24 saat sonra işlemeye başlar.
Paragraf 7 —Demiryoluna atfolunacak kusur müstesna, bekleme süresini gerektiren ve aşağıda belirtilen
hallerde, bütün irsalât için teslim süresi uzatılır :
1924
— 456 —
12 . 7 . 1975
a) 7 nci maddenin 2 nci ye 3 ncü paragraflarına uygun olarak yapılan muayenenin, hamule senedindeki
kayıtlara nazaran farklar çıkarması;
b) Gümrük ve diğer idarî makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin yapılması;
c) Taşıma sözleşmesinde, 21 nci veya 22 nci maddeye göre yapılması emrolunan değişiklik;
d) Mersuleye gösterilecek özel itina
(Hayvani:, rın bakımı, buz ikmali, ilâh
);
e) Gönderici tarafından ifa edilen kusurlu bir yüklemede, aktarma veya düzeltme;
f) Taşımaya başlamaya veya devama muvakkaten engel olan her türlü trafik kesilmesi;
Paragraf 8 — Teslim süresi aşağıdaki hallerde durur :
a) Küçük hız için, pazarları ve kanunî tatil günleri;
b) Büyük hız için pazarları ve bir devletin kanun ve nizamlarında dahilî demiryolu trafiğinde bu gün­
lerde teslim süresinin durmasına dair bir kayıt mevcut ise, bazı kanunî tatil günleri;
c) Büyük hız ve küçük hız için bir devletin kanun ve nizamlarında, dahilî demiryolu trafiğinde bugün­
lerde teslim süresinin durmasına dair bir kayıt mevcut ise, cumartesiler;
Paragraf 9. — 7 nci ve 8 nci paragraflarda öngörülen teslim sürelerinin uzatılması ve durdurulması sebe­
bi ile süresi, hamule senedinde gösterilecektir. Gereği halinde, bu uzatma ve durmalar hamule senedine ya
pılmış bulunan kayıtlardan gayri vasıtalarla ispat edilebilir.
Paragraf 10 — Teslim süresi, varış istasyonunun kapanış saatinden sonra nihayete erecek olursa, sürenin
bitimi, istasyonun müteakip açılış saatinden 2 saat sonraya alınır.
Bundan başka, büyük hız irsalâtta, teslim süresi, 8 nci paragrafın b) fıkrasında tarif olunan bir pazar
veya tatil günü sona erecek olursa, sürenin bitimi, istasyonun açık olduğu müteakip ilk günün aynı saatine
kadar uzatılır.
Paragraf 11 — Teslim süresinin bitiminden önce aşağıdaki hallerden biri tahakkuk ettiği takdirde, süre­
ye riayet olunmuş sayılır :
a) İstasyonda teslim edilecek eşya bahis konusu olduğu ve varışta ihbar kaydına tabi bulunduğu tak­
dirde, eşyanın varışı ihbar edilmişse ve eşya alıcının emrine amade tutulmuşsa;
b) İstasyonda teslim edilecek eşya bahis konusu olduğu ve varışta ihbar kaydına tabi bulunmadığı tak­
dirde, eşya alıcının emrine amade tutulmuşsa;
c) İstasyon dışında teslim edilecek eşya bahis konusu olduğu takdirde, eşya alıcının emrine verilmşise.
MADDE : 12
Eşyanın durumu, ambalaj ve markalanması
Paragraf 1 — Demiryolu, aşikâr hasar alâmetleri gösteren bir eşyayı taşımaya kabul ettiği takdirde, eşya­
nın bu durumunu belirten özel bir şerhin hamule senedine verilmesini isteyebilir.
Paragraf 2. — Eşyanın mahiyeti bir ambalajı gerektiriyorsa, gönderici bunu, tamamen veya kısmen kayıp
olmaktan ve taşıma esnasında hasardan koruyacak ve şahıslara, malzemeye veya diğer eşyaya zarar vermeye­
cek şekilde ambalâjlayacaktır.
Bundan başka ambalaj, çıkış demiryolunun tarife ve mevzuatı hükümlerine uygun olacaktır.
Paragraf 3 — Eğer gönderici 2 nci paragraf hükümlerine uymazsa, demiryolu, ya eşyayı kabul etmeyebi­
lir, yahut da göndericinin, ambalajın yokluğunu veya kusurlu durumunu hamule senedi üzerinde tam olarak
belirtmek suretiyle bu hali tasdik eylemesini mecburi kılabilir.
Paragraf 4 — Gönderici, ambalajın yokluğundan veya kusurlu olmasından meydana gelecek sonuçlar­
dan sorumludur. Bilhassa, gönderici, bu yüzden demiryolunun duçar olacağı zararı ödemekle mükelleftir.
Eğer hamule senedi, ambalajın yokluğuna veya kusurlu oluşuna dair bir kaydı kapsamıyorsa, bunların mev­
cudiyetinin ispatı demiryoluna düşer.
Paragraf 5 — Eğer bir gönderici, aynı istasyondan, esasında ambalajı gerektiren aynı cinsteki eşyaları
göndermek ve bunları ya ambalajsız, yahut da aynı kusurlu ambalajla taşımaya vermek alışkanlığında ise,
demiryolu tarafından tespit edilen ve yayınlanan modele uygun bir genel beyannameyi bu istasyona tes­
lim etmek suretiyle, her bir irsalât için 3 ncü paragraf hükümlerini yerine getirmek külfetinden kurtulabilir.
1924
— 457 —
12 . 7 . 1975
Bu takdirde hamule senedi, genel beyannamenin çıkış istasyonuna verilmiş bulunduğuna dair bir kaydı kap­
sayacaktır.
Paragraf 6 — Tarifelerde öngörülen istisnalar hariç, gönderici, perakende irsalâtm her parçası, üzerine
açık olarak ve silinmeyecek ve hiçbir karışıklığa meydan vermeyecek şekilde ve hamule senedindeki kayıt­
lara tamamen uygun surette:
a) Parçanın kendisinin üstünde veya demiryolu tarafından kabul edilen bir etiket üstünde alıcının ad­
resini;
b) Varış istasyonunu;
Yazmakla mükelleftir.
Çıkış demiryolunda uygulanan mevzuatta öngörüldüğü takdirde, alıcının isim ve adresi ya açıkta bir yere,
yahut da, ancak hamule senedinin yokluğu halinde açılabilmek üzere, katlanmış bir etiket üzerine yazılacaktır.
a) ve b) fıkralarında yazılı malûmat, demiryolu - denizyolu trafiğinde sevkedilen ve aktarması gereken
tamvagon halindeki eşyanın her parçası üzerinde de bulunacaktır.
Eski kayıtlar veya etiketler, gönderici tarafından iptal olunacak veya kaldırılacaktır.
Paragraf 7 — Tarifelerde bilhassa öngörülmüş olan istisnalar hariç, çabuk kırılacak eşya (Porselen, ça­
nak çömlek, cam gibi), vagonlar içinde dağılıp saçılabilecek eşya (Meyve, ceviz, kuru ot, saman, taşlar gibi),
diğer parçaları kirletecek veya bozabilecek eşyalar (Kömür, kireç, kül, âdi topraklar, boya yapraklan gibi),
kırılmayacak, kaybolmayacak, diğer parçaları kirletmeyecek veya bozmayacak tarzda ambalajlanmış veya bir
araya getirilmiş bulunmadıkça tam vagon halinde başka türlü taşınamaz.
MADDE : 13
Gümrük ve diğer makamlar tarafından mecburî kılman formalitelerin yapılması için verilecek belgeler, güm. rükçe kapatılış
Paragraf 1, — Gönderici, eşyanın alıcıya tesliminden evvel gümrükler tarafından veya diğer idari ma­
kamlar tarafından mecburi kılınmış bulunan formalitelerin yerine getirilmesi için gereken belgeleri hamule
senedine eklemekle mükelleftir. İdari mevzuat veya tarifelerde başka türlü bir hüküm bulunmadıkça, bu bel­
geler, yalnız aynı hamule senedine konu teşkil eden eşyaya ait bulunacaktır.
Belgelerin hamule senedine eklenmemiş olması halinde (15 nci maddenin 1 nci paragrafına bakılması)
veya eğer bu belgeler alıcı tarafından temin edilecekler ise, gönderici, bu ilgili belgelerin demiryolunun eline
verileceği ve gümrük formalitelerinin icra edileceği garı, gümrük bürosunu veya bütün diğer makamları ha­
mule senedinde göstermek zorundadır. Eğer gönderici, gümrükler veya diğer idari makamlar tarafından iste­
nen işlemlerin yapılmasında kendisi hazır bulunursa veya kendisini bir vekil vasıtasıyle temsil ettirirse, bu
belgelerin, bahsi geçen işlemlerin ifası sırasında teslim edilmesi yeterlidir.
Paragraf 2. — Demiryolu ibraz olunan belgelerin yeterli ve doğru olduğunu araştırmakla mükellef de­
ğildir.
Gönderici, demiryoluna
yüklenebilecek kusur hali müstesna bu belgelerin yokluğundan, yetersizliğin­
den veya usulsüzlüğünden doğabilecek bütün zararlar elan demiryoluna karşı sorumludur.
Demiryolu, kusuru halinde, hamule senedinde kay itli ve buna ekli veya kendisine teslim edilmiş bulunan
belgelerin kayıp olmasından, kullanılmamasından usulsüz kullanılmasından sorumludur; ancak, ödeyeceği taz­
minat, eşyanın kayıp olması halinde ödenmesi gereken tazminattan hiçbir zaman fazla olamaz.
Paragraf 3 — Gönderici, eşyanın ambalajı ve muşambalanması konusunda gümrük makamlarının ve­
ya diğer idari makamların mevzuatına uymakla mükellef tir. Eğer gönderici eşyayı bu mevzuata uygun olarak
ambalajlamamış veya muşambalamamış ise, demiryolunun, masraflarını eşyaya yüklemek suretiyle, bunu ıslah
etmeye hakkı vardır.
Demiryolu, gümrükler veya diğer idari makamlar tarafından konulmuş olan kurşunların hasarlı veya ku­
surlu olması halinde, eşyayı kabul etmeyebilir.
1924
12 . 7 . 1 9 7 5
— 458 —
:
FASIL - II
Taşıma sözleşmesinin ifası
MADDE : 14
Eşyanın taşımaya verilmesi ve yüklenmesi
Paragraf 1 — Eşyanın taşımaya verilmesi işlemleri, çıkış istasyonunda yürürlükte bulunan kanun ve ni­
zamlarla yerine getirilir.
Paragraf 2 — tşbu Antlaşmada başkaca hüküm bulunmamak veya hamule senedi, gönderici ile demiryo­
lu arasında aktedilmiş özel bir anlaşmanın mevcudiyetine dair kayıt ihtiva etmemek şartı ile, yükleme, çıkış is­
tasyonunda yürürlükte bulunan hükümlere göre ya demiryoluna yahutta göndericiye tereddüp eder.
Yükleme kendisi tarafından yapılmışsa, gönderici, kusurlu bir yüklemenin bütün sonuçlarından sorum­
ludur. Bilhassa, bu yüzden demiryolunun maruz kalacağı zararı ödemekle mükelleftir. Yüklemenin kusur­
lu olduğunun isbatı demiryoluna düşer.
Paragraf 3 — îşbu Antlaşmada, bu hususta konulmuş başkaca hükümler mevcut bulunmadığı takdirde,
eşya, uluslararası tarifeler hükümlerine göre* ya kapalı vagonlarla, ya açık vagonlarla, ya özel tertibatlı vagon­
larla, ya muşamba örtülmüş açık vagonlarla taşınacaktır. Uluslararası tarife mevcut bulunmadığı veya tarife
bu konuda hükümler kapsamadığı takdirde çıkış istasyonunda yürürlükte olan hükümler bütün parkur için
geçerlidir.
MADDE : 15
Gümrük ve diğer idari makamlar tara tından mecburi kılman formaliteler
Paragraf 1 — Taşıma sırasında, gümrük ve diğer idari makamlar tarafından mecburi kılınan formaliteler,
demiryolu tarafından yerine getirilir. Demiryolu, kendi sorumluluğu altında, bu hizmeti bir vekile tevdi et­
mekte veya üstüne almakta serbesttir.
Demiryolu, her iki halde de bir komisyoncunun vecibelerini deruhte eder.
Bununla beraber gönderici, hamule senedine vereceği şerhle, veya alıcı, 22 nci madde gereğince vereceği
emirle, şu hususları isteyebilir:
a) Her türlü izahatı vermek ve gerekli itirazları dermeyan etmek üzere, yukardaki
fıkrada öngörülen
işlemlerde bizzat hazır bulunmak veya tayin edeceği bir vekil marifetiyle kendini temsil ettirmek;
b) Gümrük makamları tarafından veya diğer idari makamlar tarafından mecburi kdınan
formalitelerin
yapılacağı memleketin kanun ve nizamları müsaade ettiği takdirde, bu müsaade çerçevesi içinde kalmak su­
retiyle, bu formaliteleri bizzat veya bir vekili marifetiyle yerine getirmek,
c) Kendisi veya vekilinin yukarda sözü edilen işlemlerin yapılmasında, hazır bulunması veya bunları ifa
etmesi halinde, eğer bahis konusu işlemlerin ifa edildiği memleketin kanun ve nizamları buna müsaade edi­
yorsa, gümrük resimlerini ve diğer masrafları ödemek.
Ne göndericinin, ne emir vermeye yetkili alıcının, ne de vekillerinin eşyaya tasarrufa hakları yoktur. Şayet gönderici, gümrük ve diğer idari makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin
yapılması
için, yürürlükte bulunan mevzuatın bu formalitelerin yapılmasına müsaade etmediği bir istasyonu tayin eyle­
miş ise veyahut da, bu işlemler için yerine getirilmesimümkün olmayan diğer herhangi bir hareket tarzı em­
retmiş ise, demiryolu, hak sahibinin menfaatine en uygun göreceği şekilde hareket eder ve alınan tedbirleri
göndericiye bildirir.
Eğer gönderici, gümrük resimlerini içine alan bir muafiyet şerhini hamule senedine vermişse, demir­
yolunun, gümrük formalitelerini, ihtiyarına göre ya yolda yahut da varış istasyonunda yerine getirmeye hakkı
vardır.
Paragraf 2 — 1 inci paragrafın son fıkrasında öngörülen istisna hariç, hamule senedinde gümrüklemenin
varışta yapılacağına dair bir kayıt mevcut ise veya böyle bir kaydın yokluğu halinde eşya gümrük rejimine
tâbi olarak gelmiş ise, alıcının gümrük formalitelerini, bir gümrük bürosu bulunan varış istasyonunda yap-
1924
— 459
_
12 . 7 . 1975
maya hakkı vardır. Eğer, millî kanun veya nizamlar buna müsaade ediyorsa veya demiryolundan ve güm­
rükten daha önceden alınmış bir müsaade mevcut ise, bahsi geçen gümrük formalitelerini, alıcının, bir güm­
rük bürosu bulunmayan varış istasyonunda da aynı şekilde yapmaya hakkı vardır. Alıcı işbu fıkra ile ken­
disine tanınmış bulunan haklardan birini kullandığı takdirde, mersuleye yüklenen masrafları peşinen ödiyecektir.
Demiryolu, varış istasyonunda yürürlükte bulunan mevzuatta öngörülen zaman içinde ahcımn hamule se­
nedini çekmemesi halinde 1 nci paragrafta açıklanan şekilde hareket edebilir.
MADDE : 16
Teslim
Paragraf 1 — Demiryolu, kendisinin ibra edilmesi ve alıcıya yüklenmiş olup demiryolunun alacağını teşkil
eden ücretlerin ödenmesi mukabilinde, hamule senedini ve eşyayı, varış istasyonunda alıcıya teslim etmekle
mükelleftir.
Hamule senedinin kabulü, alıcıya, kendisine yüklenmiş bulunan alacakların tutarını demiryoluna ödemeye
mecbur kılar.
Paragraf 2 — Yürürlükte bulunan hükümlere uygun olarak aşağıda belirtilen durumlar yerine getirilmiş
ise, eşya alıcıya teslim edilmiş sayılır:
a) Gümrük veya oktrua makamlarının sevk mahallerine veya demiryolunun muhafazası altında bulunma­
yan antrepolarına konulması,
b) Demiryolunun antrepolarında muhafazaya ahnması veyahutta komisyonculuk yapan bir göndericiye
veya genel bir antrepoya emaneten bırakılması.
Paragraf 3 — Varış istasyonunda yürürlükte bulunan kanun ve nizamlar veya alıcı ile aktedilmiş olan mu­
kaveleler, demiryolunun eşyayı, alıcıya varış garından başka yerde, ister özel bir hat üzerinde, ister ikamet­
gâhında isterse demiryolunun bir deposunda teslim ha una haiz veya mecburiyetinde olup olmadığını tayin
eder. Eğer demiryolu, eşyayı özel bir hat üzerinde ikametgâhta veya bir depoda teslim eder veya ettirirse,
teslim ancak bu tevdi anında yapılmış sayılır. Demiryolu ile ayrı bir hat arasında aksine bir sözleşmenin bu­
lunmaması şartı ile, demiryolunca bu özel hat hesabına veya bu özel hat yönüne ifa edilen işlemler, taşıma
sözleşmesi ile yapılamaz.
Paragraf 4 — Eşyamn varış istasyonuna gelişinden sonra alıcının, hamule senedinin kendisine verilmesini
ve eşyanın kendisine teslim edilmesini demiryolundan istemeye hakkı vardır. Eşyamn kayıp olduğu tespit
edilirse veya 30 ncu maddenin 1 inci paragrafında öngörülen sürenin bitiminde eşya gelmemiş
bulunursa,
alıcı, taşıma sözleşmesinden doğan haklarını, demiryoluna karşı bizzat kendi adına kullanmaya yetkilidir.
Paragraf 5 — Hak sahibi, hamule senedini aldıktan ve masrafları ödedikten sonra dahi, iddia olunan bir
hasarm tespiti maksadı ile kendisi tarafından istenen muayene yapdmadıkça, eşyayı teslim almayı reddede­
bilir.
Paragraf 6 — Yukarıdaki hükümlerin dışında kalan hususlarda, eşyamn teslimi, varış memleketin kanun
ve nizamlarına uygun olarak yapdır.
MADDE : 17
Masrafların ödenmesi
Paragraf 1 — Masraflar (taşıma ücreti, ek masraflar, gümrük resmi ve taşımaya kabulden teslime kadar
husule gelen diğer masraflar) aşağıdaki hükümlere uygun olarak, ya gönderici yahut da alıcı tarafından öde­
nir.
Baremlerden elde edilen ücretlere veya taşıma ücretinin hesabı sırasındaki istisnai ücretlere, uygulanan ta­
rife gereğince ilâve olunacak resimler, bu hükümlerin uygulanması için, taşıma ücreti sayılır.
Paragraf 2 — Masrafların tamamını veya bir kısmını üzerine alan gönderici, hamule senedine aşağıdaki
kayıtlardan birisini yazmak suretiyle, bunu göstermeye mecburdur:
a) 1 — Gönderici, sadece taşıma ücretini üzerine alıyorsa «franko taşıma ücreti»
1924
— 460 —
İ 2 . 7 . 1975
2 — Gönderici eğer, taşıma ücretinden başka masrafları da üzerine alıyorsa « . . .
dahil franko taşı­
ma ücreti». Gönderici bu masrafları tam olarak göstermeye mecburdur; eşyamn taşımaya kabulünden tes­
lime kadar meydana gelen, müteferri masraflar veya diğer masrafları, ilgilendirebilen ilâveler ile gerek güm­
rükler ve gerekse diğer idari makamlar tarafından tahsil edilen meblâğlar, aynı kategoriden masrafların yekû­
nuna tekabül eden meblâğın bölünmesi sonucu doğurmaz. (Meselâ : Gümrük resimlerinin tamamına tekabül
eden miktar ve gümrüğe ödenecek diğer meblâğlar, ayrı bir kategori olarak mülâhaza edilen değer üzerine
ilâve edilmiş ücret);
3 — Gönderici eğer taşıma masraflarım X noktasına kadar üzerine alıyorsa «X noktasına kadar franko
taşıma ücreti» (X burada, müşterek hudutlu memleketlerin tarife bağlantılarının yapıldığı noktanın ismini
belirtir);
4 — Gönderici eğer müteakip memleket veya demiryolları ile ilgili bütün masraflar hariç olmak üzere,
taşıma ücretinden başka masrafları da x noktasına kadar üzerine alıyorsa «x noktasına kadar
dahil
franko taşıma ücreti» (x burada müşterek hudutlu memleketlerin tarife bağlantılarının yapıldığı noktanın ismi­
ni belirtir). Gönderici bu masrafları tam olarak belirtmeye mecburdur; eşyanın taşımaya kabulünden, x nokta­
sına kadar meydana gelen, müteferriı* masraflar veya diğer masrafları ilgilendirebilen ilâveler ile, gerek güm­
rükler ve gerekse diğer idari makamlar tarafından tahsil edilen meblâğlar, aynı kategoriden masrafların yekû­
nuna tekabül eden meblâğın bölünmesi sonucunu doğurmaz. (Meselâ : Gümrük resimlerinin tamamına teka­
bül eden miktar ve gümrüğe ödenecek diğer meblâğlar, ayrı bir kategori olarak mülâhaza edilen değer üzerine
ilâve edilmiş ücret.)
b) Gönderici bütün masrafları (taşıma ücreti, ek masraflar, gümrük resmi ve diğer masraflar) üzerine
alıyorsa «franko bütün masraflar»;
c) Gönderici muayyen bir meblâğı üzerine alıyorsa «
için franko». Tarifelerde aksine bir hü­
küm bulunmadığı takdirde, bu meblâğ, çıkış memleketinin parası ile ifade olunacaktır.
Çıkış memleketinin iç mevzuatı ve tarifeleri veya, gereği halinde, uygulanan uluslararası tarife gereğin­
ce, ilgili bütün parkur için hesaplanacak »olan ek ücretler ve müteferri; masraflarla 20 nci maddenin 2 nci pa­
ragrafında öngörülen, teslim süresinin aşılması halinde tazminat alınabilmesi için ödenmesi gerekli ücret a) ben­
dinin 4 ncü fıkrasındaki masrafların ödenmesi halinde, daima gönderici tarafından tediye olunur.
Paragraf 3 — Uluslararası tarifeler, masrafların ödenmesi hakkında, 2 nci paragrafta gösterilen meşruhattan
yalnız bazılarının kullanılacağına veya başka meşruhat kullanılacağına dair hüküm ihtiva edebilir.
Paragraf 4. — Göndericinin üzerine almadığı masraflar, alıcıya yüklenmiş sayılır. Ancak, alıcı, hamule se­
nedini çekmediği, 16 nci maddenin 4 ncü paragrafına uygun olarak haklarını kullanmadığı, 22 nci maddeye
uygun olarak taşıma sözleşmesinde değişiklik yapmadığı takdirde, masraflar daima göndericiye aittir.
Paragraf 5. — Alıcıya ait bir sebep sonucunda veya kendisi tarafından yapılan bir istekten ötürü tahsili ge­
reken bekleme, ardiye tartı ücretleri gibi ek ücretler daima alıcı tarafından ödenir.
Paragraf 6 — Çıkış demiryolunun takdirine göre, çabuk bozulabilecek veya kıymetinin az oluşu veya ma­
hiyeti bakımından masrafları yeter derecede karşılamayacak durumda bulunan eşya bahis konusu olduğu tak­
dirde, bu demiryolu, masrafların avansı olarak ödenmesini göndericiden istiyebilir.
Paragraf 7 — Şayet göndericinin üzerine aldığı masrafların tutarı eşyanın taşımaya teslimi esnasında kesin
olarak tespit olunamazsa, teslim süresinin .bitiminden en geç otuz gün sonra, gönderici ile hesap tesviyesine ko­
nu teşkil edecek olan bir muafiyet bülteni üzerinde bu masraflar gösterilir. Demiryolu, bu masraflara takri­
ben tekabül eden bir meblâğın garanti mahiyetinde ve makbuz karşılığı depozito olarak yatırılmasını istiyebi­
lir. Makbuzun iadesi karşılığında, göndericiye, muafiyet bültenindeki kayıtlara göre düzenlenmiş teferruatlı bir
masraf pusulası verilir.
Paragraf 8 — Çıkış istasyonunda yürürlükte bulunan mevzuat veya tarifelerde, peşin olarak tahsil edilen
masrafların yalnız hamule senedi ikinci nüshasında gösterileceğine dâir hüküm bulunması hali müstesna, çıkış
istasyonu, peşin tahsil olunan masrafları, hem hamule senedinde, hem de ikinci nüshada göstermeye mecbur­
dur. 7 nci paragrafta öngörülen hallerde bu masraflar, gerek hamule senedinde gerekse ikinci nüshada gösteril­
meyecektir.
1924
— 461
-
12 . 7 . 1975
MADDE : 18
Tahsilatta Düzeltmeler
Paragraf 1 — Bir tarifenin yanlış uygulanması vey.. masrafların tayin veya tahsilinde hataya düşülmesi ha­
linde, noksan veya fazladan mütevellit fark hamule senedi başına on frangı geçtiği takdirde, fazla alınmış olan
miktar demiryolu tarafından geri verilir, eksik alınan miktar ise demiryoluna ödenir.
Paragraf 2 — Hamule senedi çekilmemiş bulunduğu takdirde, noksan tahsilatın demiryoluna ödenmesi
göndericiye aittir. Hamule senedi alıcı tarafından kabul edilmiş veya taşıma sözleşmesinde, 22 nci madde gere­
ğince değişiklik yapılmış bulunulduğu takdirde, gönderici, noksan tahsilatın, ancak kendisi tarafından hamule
senedine verilmiş muafiyet şerhi gereğince üzerine aldığı masraflara şamil bulunan nispete tekabül edenini öde­
mekle mükelleftir; noksan tahsilatın geri kalanı alıcıya aittir.
Paragraf 3 — İşbu madde gereğince borçlanılacak meblâğlar, hamule senedi başına on frangı geçtiği takdir­
de, yıllık yüzde beş faize tâbidir.
Bu faizler, ödeme ihtarının yapıldığı günden veya 41 nci maddede öngörülen idarî mutalebe gününden veya
ne ihtar, ne de mutalebede bulunulmarmşsa, dâvanın açıldığı günden itibaren işlemeye başlar.
Eğer hak sahibi mutalebenin kati tasfiyesi için gerekli bulunan doğrulayıcı belgeleri, kendisi için tespit edi­
len münasip bir süre içinde demiryollarına göndermezse, tespit edilen süre ile ilgili belgelerin gönderildiği süre
arasında faiz işlemez.
MADDE : 19
Rambursman ve Dcbur
Paragraf 1 — Gönderici, eşyanın değerine kadar yükselebilen bir raşşbursmanı mersuleye yükleyebilir.
Rambursman tutarı, çıkış memleketinin parası ile ifade olunur; tarifelerde istisnalar öngörülebilir.
Paragraf 2 — Demiryolu, ancak rambursman tutarı alıcı tarafından ödenmiş olduğu takdirde bunu tediye
ile mükelleftir. Rambursman tutarı, ödemenin demiryoluna yapılmasından itibaren otuz gün içinde emre ama­
de tutulmalıdır; gecikme halinde, bu sürenin bitimi tarihinden itibaren yıllık yüzde beş faiz işler.
Paragraf 3 — Rambursman tutarının tahsilinden evvel eşya tamamen veya kısmen teslim edilmiş bulunur­
sa, demiryolu, alıcıya karşı rücu hakkı mahfuz kalmak üzere, rambursman tutarına kadar olan zarar yekûnunu
göndericiye ödemekle mükelleftir.
Parargaf 4 — Rambursman karşılığı irsalât, tarifelerle tayin edilecek bir ücretin tahsiline yol açan; taşıma
sözleşmesinde yapılan bir değişiklikle (madde 21, paragraf 1) rambursman iptal olunsa veya, azaltılsa dahi bu
ücret yine ödenir.
Paragraf 5 — Debur, ancak çıkış istasyonunda yürürlükte bulunan mevzuata göre kabul olunur.
MADDE : 20
Teslim süresine müteallik tazminat beyanı
Paragraf 1 — Her irsalât, 6 nci maddenin 6 nci paragrafının c) fıkrasında gösterildiği üzere hamule sene­
dine kayıt edilmiş bir teslim süresine müteallik tazminat beyanını kapsıyabilir.
Beyan olunan tazminat kıymeti, çıkış memleket parası, altın frank veya tarifelerle tespit edilecek diğer
her türlü para ile gösterilecektir.
Paragraf 2 — Teslim süresinin aşılması halinde, tazminat alınabilmesi için ödenmesi gerekli ücret, çıkış de­
miryolunun tarifelerine göre, ilgili bütün parkur için hesaplanır.
1924
«
_
462 —
12 . 7 . 1975
FASIL - III
Taşıma Sözleşmesinde Değişiklik Yapılması
MADDE : 21
Göndericinin taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma
Paragraf 1
hakkı vardır :
a) Eşyanın
b) Eşyanın
c) Eşyanın
d) Eşyanın
hakkı
— Göndericinin, aşağıdaki emirleri vermek suretiyle, taşıma sözleşmesinde değişiklik
yapma
çıkış istasyonunda geri çekilmesi;
yolda durdurulması;
tesliminin geciktirilmesi;
~
hamule senedinde gösterilen alıcıdan gayri bir kişiye teslimi;
e) Eşyanın hamule senedinde gösterilen varış istasyonundan gayrı bir istasyonda teslimi veya çıkış istasyo­
nuna geri gönderilmesi; bu takdirde, gönderici, taşımanın durdurulduğu istasyon, her iki şekil hizmete açık
bulunmak şartıyle, küçük hız olarak sevkedilen bir mersulenin büyük hız olarak devamını veya aksini emredebi­
lir; keza uygulanacak tarife ile takip olunacak yolu tayin edebilir. 17 inci maddenin 2 inci paragrafındaki
şarta göre şayet tarife bağlantısının yapıldığı noktaya kadar, masrafları üzerine almışsa ve eğer taşıma sözleş­
mesinde değişiklik yapılması sonucu, eşya bu noktadan daha ileriye gidemiyorsa, gönderici aynı şekilde, yeni
bir muafiyet talimatı verebilir. Bununla beraber, yeni muafiyet talimatı h) fıkrası metinlerinde müsaade edilen
değişiklik hariç olmak üzere, henüz üzerinden geçilmiş memleketler için, ilk önce verilmiş bulunan talimatın de­
ğiştirilmesini icap ettirmez.
Çıkış demiryolunun tarifelerinde aksine hüküm bulunmadığı takdirde, taşıma sözleşmesinde yapılması iste­
nilen aşağıdaki değişiklikler de kabu^olunur;
f) Bir rambursman tesisi;
>
g) Rambursmanın artırılması, azaltılması veya geri alınması;
h) 17 nci maddenin 2 nci paragrafında öngörülen usullere göre, muafiyete tâbi tutulmamış bir mersule­
nin masraflarını üzerine alması veya üzerine almış bulunduğu masrafların artırılması.
Yukarıda sayılanlardan gayri emirler kabul olunmaz. Bununla beraber uluslararası tarifeler, yukarıda göste­
rilen değişikliklere ilâveten, daha başka değişiklikler yapmak hususunda göndericiye hak tanıyabilirler.
Emirlerin hiç bir zaman, mersuleyi bölmek gibi bir sonucu olmamalıdır.
Paragraf 2 — Yukarda bahsi geçen sonradan verilen emirler, demiryolu tarafından tespit edilen ve yayın­
lanan modele uygun şekilde yazılmış bir beyanname ile verilmelidir.
Beyanname muhteviyatı, demiryoluna aynı zamanda ibraz edilecek olan hamule senedi ikinci nüshası üzerine
gönderici tarafından aynen yazılıp imzalanacaktır. Çıkış istasyonu, göndericinin ikinci nüsha üzerindeki beyanı­
nın altına tarihli damgasını basmak suretiyle, sonradan verilen emrin alındığını tasdik edecek ve ikinci nüs­
hayı, bundan sonra göndericiye geri verecektir. İkinci nüshanın ibrazını talep etmeksizin göndericinin emirleri­
ne uymuş bulunan demiryolu bu yüzden vukua gelecek zarardan gönderici tarafından kendisine ikinci nüshanın
verilmiş olabileceği alıcıya karşı sorumludur.
Gönderici, rambursmanın artırılmasını, azaltılmasını veya geri alınmasını isterse, kendisine daha evvel verilmiş
bulunan makbuzu ibraz ile mükelleftir. Rambursmanın artırılması veya azaltılması halinde, söz konusu mak­
buz düzeltildikten sonra ilgiliye geri verilir; rambursmanın geri alınması takdirinde, makbuz ilgiliden geri alınır.
Göndericinin, yukarda tayin edilenlerden gayri bir şekilde sonradan vereceği her emir hükümsüzdür.
Paragraf 3 — Demiryolu, gönderici tarafından sonradan verilen emirleri, ancak bunlar çıkış istasyonu vasıtasıyle tebliğ edildiği takdirde yerine getirir.
Çıkış istasyonu gönderici istediği takdirde ve masraflar buna ait olmak üzere, yazı ile teyit edilecek bir
telgraf veya telefon ihbariyle yahut da teleskriptör ile varış istasyonunun veya mersulenin durdurulduğu istas
yonu durumdan haberdar eder. Uuluslararası tarifede veya ilgili demiryolları arasındaki diğer anlaşmalarda aksi­
ne bir hüküm bulunmadıkça, telgraf veya telefon ihbarı çıkış istasyonundan geldiği takdirde, ki şüphe halin:
1924
— 463 —
12 . 7 . 1975
ac bu cihet soruşturulmalıdır, varış istasyonu veya mersulenin durdurulduğu istasyon teyidi beklemeden sonra­
dan verilen emri yerine getirecektir.
Paragraf 4 — Taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma hakkı, göndericinin elinde hamule senedi ikinci nüs­
hası bulunsa dahi, aşağıdaki hallerde düşer:
,
a) Hamule senedi alıcı tarafından çekilmiş bulunursa;
b) Alıcı eşyayı teslim almış bulunursa;
c) Alıcı, 16 nci maddenin 4 ncü paragrafı gereğince taşıma sözleşmesinden kendi lehine doğan hakkı kulla­
nırsa;
d) Mersulenin, varış memleketinin gümrük hudutlarına girer girmez, alıcı, 22 nci madde uyarınca emirler
vermeye mezun kıhnmışsa.
Bu andan itibaren demiryolu, alıcının emirlerine uymak zorundadır.
MADDE : 22
Alıcının taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma hakkı
Paragraf 1 — Gönderici, varış memleketindeki taşımaya ait masrafları üzerine almadığı ve 6 nci mad­
denin 7 inci paragrafının h) fıkrasında öngörülen şerhi hamule senedine kayıt etmemiş bulunduğu takdirde,
alıcı, taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma hakkını haizdir.
Alıcının vereceği emirler, ancak mersule varış memleketinin gümrük hudutları içine girdiği zaman hüküm
ifade eder.
Alıcı, aşağıdaki emirleri verebilir :
a) Eşyanın yolda durdurulması;
b) Eşyanın tesliminin geciktirilmesi;
c) Eşyanın, varış memleketinde, hamule senedinde gösterilen alıcıdan gayri bir kişiye teslim;
d) Gümrük ve diğer idari makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin, 15 inci maddenin 1 inci
paragrafının 2 inci fıkrasında öngörülen şekillerden birine uygun olarak yapılması;
Bundan başka, uluslararası tarifelerde aksine hükür.ı bulunmamak kaydı ile, alıcı aşağıdaki emirleri de
verebilir:
e) Eşyanın, varış memlekette, hamule senedinde gösterilen varış istasyonundan gayrı bir istasyonda tes­
limi. Bu takdirde, alıcı, taşımanın durdurulduğu istasyon her iki şekil hizmete açık bulunmak şartiyle, küçük
hız olarak sevkedilen bir mersulenin büyük hız olarak devamını veya aksini emredebilir; keza, uygulanacak
tarife ile takip olunacak yolu tayin edebilir.
Yukarda sayılanlardan gayri emirler kabul
olunmaz. Bununla beraber uluslararası tarifeler,
yukarda
gösterilen değişikliklere ilâveten daha başka değişiklikler yapmak hususunda alıcıya hak tanıyabilirler.
Emirlerin hiç bir zaman, mersuleyi bölmek gibi bir sonucu olmamalıdır.
Paragraf 2 — Yukarda zikrolunan emirler, demiryolu tarafından tesbit edilen ve yayınlanan modele
uygun şekilde yazılmış bir beyanname ile ya varış istasyonuna, yahut da bir varış memleketinin giriş istasyo­
nuna verilmelidir.
Alıcının, yukarda tayin edilenden gayri bir şekilde vereceği her emir, hükümsüzdür.
Alıcı, taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma hakkını kullanmak için, hamule senedinin ikinci nüshasını
ibraza mecbur değildir.
Paragraf 3 — Emri alan istasyon, alıcı istediği takdirde ve masraflar buna ait olmak üzere, yazı ile veya
teleskriptör ile teyit edilecek bir telgraf veya telefon ihbariyle, emri yerine getirecek istasyona bunu tebliğ
eder; telgraf
veya telefon ihbarı yetkili istasyondan geldiği takdirde, ki şüphe halinde bu cihet soruştu­
rulmalıdır, emri alan istasyon teyidi beklemeden bunu yerine getirecektir.
Paragraf 4 — Alıcının taşıma sözleşmesinde değişiklik yapma hakkı, aşağıdaki hallerde düşer:
a) Hamule senedini çekmiş ise;
b) Eşyayı teslim almış ise;
c) 16 ıncı maddenin 4 üncü paragrafı gereğince taşıma sözleşmesinden kendi lehine doğan hakkı kul
lanırsa;
1924
— 464 —
12 . 7 . 1975
d) 1 inci paragrafın c) fıkrası uyarınca kendisi tarafından tayin edilen kişi, hamule senedini çekerse veya
16 ıncı maddenin 4 üncü paragrafı gereğince haklarını kullanırsa.
Paragraf 5 — Şayet alıcı eşyanın başka bir kişiye teslimini emrederse, bu kişi taşıma sözleşmesinde deği­
şiklik yapmaya yetkili değildir.
MADDE : 23
Sonradan verilen emirlerin ifası
Paragraf 1 — Demiryolu, aşağıda yazılı haller dışmda, 21 veya 22 inci madde gereğince kendisine verilmiş
bulunan emirleri yerine getirmekten imtina edemiyeceği gibi, ifasını da geciktiremez:
a) Emirleri yapmakla mükellef olan istasyona bunlar ulaştığı anda, emirlerin yerine getirilmesinin artık
mümkün olamaması;
b) Emrin ifasının, işletmenin muntazam hizmetlerini karıştıracak mahiyette olması;
c) Varış istasyonunun değiştirilmesi bahis
konusu olan hallerde, emrin yerine getirilmesinin, geçilecek
memleketlerden birinde, bilhassa gümrük ve diğer idari makamlar mevzuatı bakımından, yürürlükte bulunan
kanun ve nizamlara aykırı düşmesi;
d) Varış istasyonunun değiştirilmesi bahis konusu olan hallerde, yapılan tahmine göre, eşya değerinin, eş­
yanın yeni alıcı istasyona varışına kadar eklenecek bütün masrafları karşılıyamaması; bu masraflar tutarının
derhal. ödenmesi veya garanti edilmesi bu hükümden müstesnadır.
Yukarda bahis konusu olan hallerde, muahhar emri veren kişi, emirlerinin yerine getirilmesine mani teşkil
eden engellerden kabil olduğu kadar erken haberdar edilmelidir.
Demiryolunun bu engelleri öngörmesi mümkün değilse, muahhar emri veren kişi, emirlerinin yerine geti­
rilmesine başlanmasından doğan bütün sonuçlara katlanır.
Paragraf 2 — Eğer sonradan verilen emir, eşyanın ara istasyonda teslimini amir bulunuyorsa, taşıma
ücreti, çıkış istasyonundan bu ara istasyona kadar hesap edilir. Ancak, eşya bu ara istasyondan daha ileriye
taşınmış bulunuyorsa, taşıma ücreti, çıkış istasyonundan eşyanın durdurulduğu istasyona ve bu istasyondan
ara istasyona kadar hesap olunur.
Şayet sonradan verilen emir, eşyanın bir başka varış istasyonuna şevkini veya çıkış istasyonuna geri çevril­
mesini amir bulunuyorsa, taşıma ücreti, çıkış istasyonundan eşyanın durdurulduğu istasyona ve bu istasyondan
yeni varış istasyonuna veya çıkış istasyonuna kadar hesap edilir.
Uygulanacak tarifeler, taşıma sözleşmesinin akdi tarihinde bu parkurlardan her biri üzerinde yürürlükte
bulunan tarifelerdir.
Yukardaki hükümler, benzetme yolu ile ,ek masraflara ve diğer masraflara uygulanır.
Paragraf 3 — Göndericinin veya alıcının bir emrinin yerine getirilmesinden doğan masraflar, demiryolu­
nun kusurundan ileri gelenler müstesna, eşyaya yüklenir.
Paragraf 4 — 1 nci paragraf hükümleri hariç, demiryolu, 21 nci veya 22 nci madde gereğince verilen bir
emrin yerine getirilmemesinden veya yanlış yapılmasından doğan sonuçlardan, kusurlu bulunduğu takdir­
de sorumludur. Ancak, ödiyeceği tazminat, eşyanın kayıp olması halinde ödemekle mükellef bulunduğun­
dan hiç bir suretle fazla olamaz.
MADDE : 24
Taşımaya engel haller
Paragraf 1 — Taşımaya engel çıkması hallerinde, göndericinin yararına olmak ve demiryolunun hazırla­
dığı gerekli bilgiler kendisine verilmek üzere, itinereri değiştirmek suretiyle eşyamn resen taşınmasının daha
uygun olup olmayacağı veya kendisinden talimat istenmesinin uygun olacağı hususunda karar vermek demir­
yoluna düşer. Demiryolu, kusurlu olması hali müstesna, takip edilen yolda uygulanan taşıma ücretini iste­
meye mezun olup, ilk itinererdeki sürelerden uzun olsalar dahi, takip edilen itinerere tekabül eden süreler­
den faydalanmak hakkını haizdir.
1924
— 465 —
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Başka taşıma yolu bulunmazsa veya diğer sebeplerden ötürü taşımanın devamı mümkün
değilse, demiryolu, göndericiden talimat ister; ancak bu talep, 5 nci maddenin 4 ncü paragrafında öngörü­
len hallerden doğan geçici engelde, demiryolu için mecburi değildir.
Paragraf 3 — Gönderici, taşımaya engel çıkması halinde yapılacak işlem hakkında
hamule senedinde
talimat verebilir.
Demiryolunun takdirine göre bu talimat uygulanarnıyacaksa, demiryolu göndericiden yeni talimat ister.
Paragraf 4 — Taşımaya engel çıkmasından haberdar edilen gönderici, talimatını ya çıkış istasyonuna,
yahut da eşyanın bulunduğu istasyona verebilir. Gönderici, tayin olunan alıcıyı veya varış istasyonunu de­
ğiştirirse veyahut da talimatım, çıkış istasyonundan başka bir istasyona verirse, bu talimatını, ibraz edilme­
si gereken hamule senedi ikinci nüshasına yazacaktır.
Demiryolu, hamule senedi ikinci nüshasının ibrazını istemeden göndericinin talimatını yerine getirirse ve
bu ikinci nüsha alıcıya gönderilmiş bulunursa, demiryolu, bundan doğabilecek zarardan alıcıya karşı sorum­
ludur.
Paragraf 5 — Taşımaya engel çıkmasından haberdar edilen gönderici, makul bir süre içinde, icrası ka­
bil olan bir talimat vermezse, eşyanın alıkonulduğu demiryolunda yürürlükte bulunan ve teslime engel çık­
ması hallerinde uygulanan mevzuat gereğince işlem yapılır.
Şayet eşya satılmış ise, mala yüklenen masraflar düşülmek suretiyle, satış hasılatı, göndericinin emrine
amade tutulur. Eğer bu hasılat, eşyaya yüklenen masraflardan aşağı ise, gönderici farkı ödemeye mecbur­
dur.
Paragraf 6 — Taşımaya engel teşkil eden hal, göndericinin talimatı gelmeden önce ortadan kalkarsa, eş­
ya, bu talimat beklenmeksizin varacağı yere sevkedilir ve gönderici, mümkün olan en kısa zaman içinde
durumdan haberdar edilir.
Paragraf 7 — Taşımaya engel teşkil eden hal, alıcının taşıma
sözleşmesinde 22 nci madde gereğince
değişiklik yapmasından sonra vukua gelirse, demiryolu, benzetme yolu ile hakkında 1, 2, 5 ve 6 nci paragraf
hükümleri uygulanacak olan alıcıyı haberdar etmekle mükelleftir. Alıcı hamule senedi ikinci nüshasını ib­
razla mükellef değildir.
Paragraf 8 — 23 ncü madde hükümleri, 24 ncü madde gereğince yapılan taşımalara da uygulanır.
MADDE : 25
Teslime engel haller
Paragraf 1 — Eşyanın teslimine engel çıkması hallerinde, varış istasyonu, çıkış istasyonu vasıtası ile gön­
dericiyi gecikmeksizin durumdan haberdar etmeli ve talimatını istemelidir.
Gönderici, hamule senedinde
talep etmiş bulunduğu takdirde, çıkış istasyonunun tavassutu olmaksızın, ya yazı ile, ya telgrafla veyahut da
teleskriptörîe haberdar edilmelidir. Bu ihbara ait masraflar eşyaya yüklenir.
Eşyanın teslimine engel teşkil eden hal, göndericinin talimatı varış istasyonuna gelmeden önce ortadan
kalkarsa, eşya alıcıya teslim olunur. Gönderici, bu teslimden, taahhütlü bir mektupla derhal haberdar edilir;
bu ihbara ait masraflar eşyaya yüklenir.
Alıcı eşyayı reddedecek olursa, gönderici hamule senedinin ikinci nüshasını ibraz edemese dahi, talimat
vermek hakkını haizdir.
Gönderici, teslime engel çıkması halinde, eşyanın kendisine resen geri gönderilmesi hususunu, hamule
senedine yazmak suretiyle keza isteyebilir. Bu halin dışında, açık muvafakati
olmadıkça eşya göndeciye
iade edilemez.
Tarifelerde aksine hüküm bulunmadıkça, göndericinin talimatı çıkış istasyonu vasıtasiyle verilmelidir.
Paragraf 2 — 1 nci paragrafta öngörülmemiş bulunan bütün hallerde ve 45 nci madde hükümleri mahfuz
kalmak üzere, teslime engel çıktığı takdirde yapılacak işlem, eşyayı teslimle mükellef demiryolunda yürür­
lükte bulunan kanun ve nizamlarla tayin olunur.
1924
— 466 —
12 . 7 . 1975
Şayet eşya satılmış ise, mala yüklenen masraflar düşülmek suretiyle, satış hasılatı, göndericinin emrine
amade tutulur. Eğer bu hasılat, eşyaya yüklenen masraflardan aşağı ise, gönderici farkı ödemeye mecbur­
dur.
Paragraf 3. — Teslime engel teşkil eden hal, alıcının taşıma sözleşmesinde 22 nci madde gereğince de­
ğişiklik yapmasından sonra vukua gelirse, demiryolu, benzetme yolu ile hakkında ikinci paragraf hükmü
uygulanacak olan alıcıyı haberdar etmekle mükelleftir.
Paragraf 4 — 23 ncü madde hükümleri, 25 nci madde gereğince yapılan taşımalara da uygulanır.
III KISIM
SORUMLULUK DAVALAR
Fasıl — I
Sorumluluk
MADDE : 26
Demiryollarının müşterek sorumluluğu
Paragraf 1 — Eşyayı bir hamule senedi ile taşımaya kabul eden demiryolu, teslime kadar, mesafenin ta­
mamı üzerinde taşımanın yapılmasından sorumludur.
Paragraf 2 — Birbirini takip eden her demiryolu, eşyayı ilk hamule senedi ile birlikte teslim almış olmak
dolayısıyle, hamule senedindeki hükümler uyarınca taşıma sözleşmesine iştirak eder ve 43 ncü maddenin
3 ncü paragrafının varış demiryoluna müteallik hükümlerine halel gelmeksizin, sözleşmeden doğan vecibeleri
yüklenir.
MADDE : 27
Sorumluluğun şümulü
Paragraf 1 — Demiryolu, teslim süresinin aşılmasından, eşyanın tamamen veya kısmen kayıp olmasından
doğan zarardan ve taşımaya kabulden teslime kadar uğradığı hasardan sorumludur.
Paragraf 2 — Teslim süresinin aşılması, kayıp olma veya hasar hak sahibinin bir kusurundan, onun ta­
rafından verilmiş ve fakat demiryolunun hatasından ileri gelmeyen bir emirden, eşyaya has bir kusurdan (için­
den bozulma, fire, ilâh...) veya demiryolunun engel oîamıyacağı veya sonuçlarına çare bulamıyacağı bir du­
rumdan ileri geliyorsa, demiryolu bu sorumluluktan kurtulur.
Paragraf 3 — Kayıp olma veya hasar, aşağıda yazılı hallerden bir veya bir kaçına müteallik özel riziko­
lardan ileri geliyorsa, demiryolu bu sorumluluktan kurtulur:
a) Uygulanan hükümler veya gönderici ile aktedilmiş olup hamule senedinde zikrolunan anlaşmalar ge­
reğince açık vagonla yapılan taşıma;
b) Ambalajsız veya fena ambalajlanmış olduğu takdirde tabiatı itibariyle fire veya hasara maruz eşya­
da, ambalaj yokluğu veya bozukluğu;
c) Uygulanan hükümler veya gönderici ile aktedilmiş olup hamule senedinde zikrolunan anlaşmalar, ve­
ya alıcı ile aktedilen anlaşmalar gereğince yüklemenin gönderici, boşaltmanın alıcı tarafından yapılması;
Uygulanan hükümler veya gönderici ile aktedilmiş olup hamule senedinde zikrolunan anlaşmalar gere­
ğince yüklemenin gönderici tarafından yapılması halinde, gönderici için görünür bir kusuru bulunan vagona
yükleme veya hatalı yükleme;
d) Gümrük ve diğer idari makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin
gönderici, alıcı veya
bunlardan birinin vekili tarafından yapılması;
e) Eşyanın bizatihi tabiatına
müteallik sebepler yüzünden ve bilhassa kırılma, paslanma, ani olarak
içinden bozulma, kuruma, eksilmeden dolayı ya tamamen veya kısmen kayıp olmaya, yahut da hasara maruz
bulunan bazı eşyanın tabiatı;
1924
— 467 —
12 . 7 • 1975
f) Taşımadan hariç tutulan eşyanın usule aykırı, yanlış veya" noksan bir isim altında şevki; bazı şartlar
altında kabul olunan eşyanın usule aykırı, yanlış veya noksan bir isim altında şevki veya bunlar için konul­
muş ihtiyat tedbirlerine göndericinin uymaması;
g) Canlı hayvan taşıması;
h) Refakatin gayesinin kayıp veya hasardan hasıl olan bir rizikoyu bertaraf etmek olması şartı ile, işbu
Antlaşma veya uygulanan hükümler veya gönderici ile aktedilmiş olup hamule senedinde zikrolunan anlaş­
malar gereğince, refakat altında şevki gereken mersulelerin taşınması.
MADDE : 28
Isbat külfeti
Paragraf 1 — Teslim süresinin aşılmasına, kayıp olma veya hasarın vukua gelmesine, 27 nci maddenin
2 nci paragrafında öngörülen hallerden birisinin sebep olduğunun isbatı demiryoluna düşer.
Paragraf 2 — Demiryolu, olayın şartlarına göre, kayıp olma veya hasarın, 27 nci maddenin 3 ncü pa­
ragrafında yazılı özel rizikolardan biri veya bir kaçı sebebiyle vukua gelmiş olabileceğini isbat ederse, bu
kayıp olma veya hasarın rizikolardan ileri geldiğine dair karine var demektir. Bununla beraber hak sahibi,
zarara, bu rizikolardan birinin tamamen veya kısmen sebep olmadığını isbat etmek hakkını muhafaza eder.
Anormal derecede bir eksiklik veya parça kaybı bahis konusu ise, 27 nci maddenin 3 ncü parag­
rafının (a) fıkrasında öngörülen hallerde bu karine uygulanamaz.
MADDE : 29
Tekrar sevk halinde karine
Paragraf 1 — İşbu Antlaşma şartlarına göre sevkedilmiş bir mersule, aynı Antlaşma şartlan içinde tekrar
sevk edilecek ve tekrar şevkinden sonra bir kısmi kayıp olma veya bir hasar müşahade edilecek olursa, aşağı­
daki şartlar yerine getirilmiş bulunduğu takdirde, kısmi kayıp olma veya hasarın son taşıma sözleşmesi sırasın­
da vukua geldiğine dair karine mevcuttur:
a) Mersulenin devamlı olarak demiryolunun muhafazası altında kalması;
b) Mersulenin tekrar sevk istasyonuna vardığı zamanki hali ile tekrar sevk edilmesi.
Paragraf 2 — Tekrar şevkten önceki taşıma sözleşmesi işbu Antlaşmaya tabi bulunmasa dahi aynı karine
uygulanır; şu şartla ki, ilk çıkış istasyonu ile son varış istasyonu arasında doğru sevk halinde işbu Antlaşma
kabili tatbik olsun.
MADDE : 30
Eşyamn kayıp olduğuna dair karine. Eşyanın tekrar bulunması hali
Paragraf 1 — Hak sahibi, sair deliller ibrazına mahal kalmaksızın, teslim sürelerinin bitimini takip eden
otuz gün içinde eşya alıcıya teslim edilmeyecek veya emrine amade tutulmayacak olursa, bunu kayıp olmuş
addedebilir.
Paragraf 2 — Hak sahibi, kayıp olan eşyaya müteallik tazminatı tahsil ederken, bunun ödenmesini takip
eden sene içinde eşyanın bulunması halinde kendisinin derhal haberdar
edilmesini yazılı olarak istiyebilir.
Bu istekten bilgi alındığına dair kendisine yazı ile cevap verilir.
Paragraf 3 — Bu ihbarın alınmasını takip eden otuz gün içinde, hak sahibi, çıkış istasyonundan teslimin
yapıldığı istasyona kadar olan taşımaya ait masrafları ödemek ve aldığı tazminatı, muhtemelen bü tazmina­
ta dahil edilmiş bulunan masraflar düşüldükten sonra geri vermek, 34 ncü madde ve icabında 36 nci madde
ile öngörülen teslim süresinin aşılmasından doğan bütün tazminat hakları mahfuz kalmak şartı ile, parkur
üzerinde bulunan istasyonlardan birinde eşyanın keniisine teslimini istiyebilir.
Paragraf 4 — Gerek 2 nci paragrafta öngörülen istejin, gerekse 3 ncü paragrafta yazılı otuz gün içinde ve­
rilmesi lâzım gelen talimatın mevcut olmaması veya eşyanın tazminatın ödenmesinden bir seneden fazla
1924
— 468 —
12 . 7 . 1975
bir zaman içinde bulunması halinde, demiryolu, tâbi olduğu devletin kanun ve nizamlarına göre bu eşyaya
tasarruf eder.
MADDE : 31
Eşyanın kayıp olması halinde tazminat miktarı
Paragraf 1 — Eşyanın tamamen veya kısmen kayıp olması dolayısıyle işbu Antlaşma hükümleri uyarınca
demiryoluna bir tazminat yüklendiği takdirde bu tazminat şu esasa göre hesap edilir :'
Borsa rayicine,
Rayiç yoksa, piyasadaki cari fiatına,
Bunlardan her ikisinin de yokluğu halinde mutat değerine.
Bu hesap şekli, eşyanın taşımaya kabul edildiği yer ve tarihte, aynı cins ve vasıftaki eşyaya uygulanır.
Ancak, tazminat, 35 nci maddede öngörülen tahditler mahfuz kalmak şartiyle, eksik kısmın gayri safi
ağırlığının kilogramı başına 50 frangı geçemez.
Başkaca bir zarar ve ziyan bahis konusu olmaksızın, taşıma ücreti, gümrük resimleri ve kayıp olan eş­
yanın taşınması dolayısıyle sarfedilen sair paralar geri verilir.
'
Paragraf 2 — Tazminat hesabına esası teşkil eden unsurlar, tediyenin istendiği devletin parası ile ifade
olunmadığı takdirde, parça çevrilmesi, tazminatın ödendiği yerin ve günün rayicine göre yapılır.
MADDE : 32
Yolda fire verme halinde sorumluluğun sınırlandırılması
Paragraf 1 — Tabiatları dolayısıyle, sırf taşınma sebebiyle yolda genellikle fire veren eşyadan ötürü
demiryolu, katedilen mesafe ne olursa olsun, yoldaki firenin, aşağıda tesbit edilen hadleri aşan kısmından
sorumludur
a) Akar halde bulunan veya rutubetli olarak taş maya teslim edilenlerle aşağıda yazılı eşyalar için ağır­
lığın yüzde ikisi :
Meyan kökü ağacı
Rendelenmiş veya öğütülmüş boya ağaçları,
Taze mantar,
Kömür ve koklar,
Boynuz ve tırnaklar,
Kıllar,
Köseleler,
Deri döküntüleri,
Kabuklar,
Taze tütün yaprakları
Kürkler,
Yaş, kuru veya pişmiş meyvalar,
Yağlar,
Şerbetçi otu,
Yün,
Taze sebzeler,
Taze sakız,
Bütün veya öğütülmüş kemikler.
Deriler,
Kurutulmuş balıklar,
Kökler,
Sabunlar ve teksif edilmiş yağlar,
'
469 —
1924
12 . 7 . 1975
Tuz,
Domuz kılı,
Kıyılmış tütün,
Hayvan kıkırdakları,
Turb (kömür),
b) Keza yolda fire vermeye müsait diğer bütün kuru eşya için yüzde bir.
Paragraf 2 — Kayıp olmanın, fireyi haklı gösterecek sebeplerden ileri gelmediği, olayın şartlarına göre
isbat edilirse, 1 nci paragrafta öngörülen sorumluluk sınırlandırılması ileri sürülmez.
Paragraf 3 — Bir çok parçaların bir tek hamule senedi ile taşınması halinde, her parçanın çıkış istasyo­
nundaki ağırlığı hamule senedi üzerinde ayrı ayrı gösterilmiş bulunuyorsa veya diğer bir suretle tesbit edilebiliyorsa, yol firesi her parça için ayrı olarak hesap olunur.
Paragraf 4 — Eşyanın tamamen kayıp olması halinde, tazminatın hesabı için yol firesinden ileri gelen hiç
bir indirim yapılmaz.
Paragraf 5 — tşbu madde hükümleri hiçbir suretle 27 ve 28 nci maddeler hükümlerini ihlâl edemez.
MADDE : 33
Eşyanın hasan halinde tazminat miktarı
Hasar halinde, demiryolu, başkaca zarar ve ziyan bahis konusu olmaksızın, eşyanın uğradığı değer kay­
bına tekabül eden meblâğı ödemekle mükelleftir. Bu meblâğ, 31 nci maddede tarif edilmiş bulunan eşya
değerine, varış istasyonunda tesbit olunan değer kaybı yüzdesi uygulanmak suretiyle hesap edilir.
Bununla beraber bu tazminat, aşağıdaki hadleri aşamaz :
a) Mersulenin tamamı hasar dolayısıyle değer kaybına uğramışsa, mersulenin tamamının kayıp edilmesi
halinde tazminatın
olacağı miktarı;
b) Mersulenin bir kısmı hasar dolayısıyle değer kaybına uğramışsa, mersulenin değerini kayıp eden
kısmının yitirilmesi halinde tazminatın
olacağı miktarı.
baliğ
baliğ
MADDE : 34
Teslim süresinin aşılması halinde tazminat miktarı
Paragraf 1 — Teslim süresinin 48 saatten fazla aşılması halinde ve hak sahibi bu yüzden bir zarar mey­
dana geldiğini isbat etmezse demiryolu, taşıma ücretinin onda birine tekabül eden fakat her halû kâr-da
mersule başına en çok 50 frank tutan meblâğı ödemekle yükümlüdür.
Paragraf 2 — Teslim süresinin aşılmasından ötürü bir zararın meydana geldiği isbat edilirse, bu zarar
için, taşıma ücretinin iki katını geçmeyen bir tazminat ödenir.
Paragraf 3 — 1 ve 2 nci paragraflarda öngörülen tazminatlar, eşyanın tamamen kayıp olması halinde
ödenmesi gereken tazminatla birleşemez.
Eşyanın kısmen kayıp olması halinde ve icap ettiği takdirde, mersulenin kayıp olmamış kısmı için de
mezkûr paragraflardaki tazminat ödenir.
Hasar halinde ve icap ettiği takdirde, mezkûr paragraflardaki tazminat, 33 ncü maddede öngörülen tazmi­
natla birleşir.
Bütün hallerde, 1 ve 2 nci paragraflarda öngörülen tazminatların 31 ve 33 ncü maddede yazılı olan tazmi­
natlarla birleştirilmesi, eşyanın tamamen kayıp olması halinde ödenmesi icap eden tazminattan ziyade bir
tazminatın ödenmesini gerektirmez.
MADDE : 35
Bazı tarifeler gereğince tazminatın sınırlandırılması
Demiryolu, alelade taşıma şartlanna (genel tarifeler) göre hesaplanan taşıma ücreti üzerinden bir indi­
rim kapsayan özel taşıma şartlan (özel veya istisnai tarifeler) uyguladığı takdirde, teslim süresinin aşılma
1924
— 470 —
12 . 7 . 1975
sı, kayıp olma veya hasar halinde hak sahibine ödenmesi gereken tazminatı smırlandırabilir. Şu şartla ki,
böyle bir had tarifede gösterilmiş olsun. Bu suretle tesbit olunan tazminat haddi, parkurun yalnız bir kısmın­
da uygulanan bir tarifeden ileri geliyorsa, bu tazminat, ancak bunu doğuran olay parkurun bu kısmı üzerin­
de vukua geldiği takdirde uygulanabilir.
MADDE : 36
Teslim süresi ile ilgili tazminat beyanı halinde verilecek tazminat miktarı
Teslim süresi ile ilgili tazminat beyanında bulunulmuş olduğu takdirde, 31 ve 33, 34 ve icabında 35 nci
maddelerde öngörülen tazminattan başka, beyan edilen tazminat miktarına kadar olmak üzere, isbat edi­
len munzam zararın tazmini istenebilir.
MADDE : 37
Demiryoluna raci hile veya ağır kusur halinde tazminat miktarı
Teslim süresinin aşılması, tamamen veya kısmen kayıp olma veya eşyanın ağır hasara uğraması halleri
demiryoluna raci hile veya ağır kusurdan ileri geliyorsa, demiryolu, isbat olunan zararı hak sahibine tamamiyle tazmin etmek mecburiyetindedir. Ağır kusur halinde, sorumluluk, 31, 33, 34, 3 5 ve 36 nci maddelerde
öngörülen en yüksek hadlerin iki katı olarak sınırlandırılmıştır.
MADDE : 38
Tazminat faizleri. Tazminatın geri verilmesi
Paragraf 1 — Hak sahibi, tazminatın faizini istiyebilir. Yıllık yüzde beşten hesap edilecek bu faizler, taz­
minat, hamule senedi başına on frangı geçtiği takdirde yürütülür; bu faizler, 41 nci maddede öngörülen idari
mutalebe gününden veya, mutalebede bulunulmamışsa, dâvanın açıldığı günden başlar.
Eğer, hak sahibi mutalebenin kati tasfiyesi için gerekli bulunan doğrulayıcı, belgeleri, kendisi için tesbit
edilen münasip bir süre içinde demiryollarına göndermezse, tesbit edilen süre ile ilgili belgelerin gönderildiği
süre arasında, faiz işlemez.
Paragraf 2 — Haksız olarak alınmış her tazminat geri verilecektir.
MADDE : 39
Demiryolunun
memurlar; dolayısıyle sorumluluğu
Demiryolu, hizmetindeki memurlardan ve mükellef bulunduğu bir taşımanın yapılması için kullandığı di­
ğer kişilerden sorumludur.
Bununla beraber demiryolu memurları, ilgili bir şahsın isteği üzerine hamule senetleri tanzim ederler,
tercümeler yaparlar veya demiryoluna ait bulunmayan diğer hizmetler görürlerse, bu
hizmetleri yaptıkları
kişinin hesabına hareket etmiş sayılırlar.
MADDE : 40
Antlaşma dışı dâva açılması
İşbu Antlaşma ile tanzim edilen bütün hallerde ne sıfatla olursa olsun sorumluluğa ait her dâva, ancak
öngörülmüş bulunan şartlar ve sınırlar içinde demiryolu aleyhine açılabilir.
39 ncu madde gereğince demiryolunun sorumlu bulunduğu kişiler aleyhine açılacak her dâva için de du­
rum aynıdır.
1924
— 471 —
12 . 7 . 1975
Fasıl — II
idari mutalebeler. Dâvalar. Usul ve zaman aşımı
MADDE : 41
İdari mutalebeler
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesi ile ilgili idari mutalebeler, 43 ncü maddede gösterilen demiryoluna ya­
zılı olarak gönderilecektir.
Paragraf 2. — Bir mutalebede bulunmak hakkı, 42 nci madde gereğince demiryolu aleyhine dava açmak
hakkını haiz olan kişilere aittir.
Paragraf 3 — Gönderici bir mutalebede bulunduğu takdirde, hamule senedi ikinci nüshası ibraz oluna­
caktır. Bunun bulunmaması halinde gönderici ancak, alıcının müsaadesi ile veya alıcının mersuleyi kabul
etmediğine dair bir delili ibraz etmek suretiyle, demiryoluna bir mutalebede bulunabilir.
Alıcı bir mutalebede bulunduğu takdirde, hamule senedi kendisine teslim edilmişse, alıcı bunu ibraz ile
mükelleftir.
Paragraf 4 — Hak sahibinin mutalebesine eklemeyi lüzumlu göreceği hamule senedi, ikinci nüsha ve di­
ğer belgelerin ya asılları, yahut da suretleri ibraz olunmalıdır; demiryolunun isteği halinde, suretler usulü
dairesinde tasdik ettirilir.
Mutalebenin tesviyesi sırasında, demiryolu, tesviye hakkındaki şerhi vermek üzere,
hamule senedinin,
ikinci nüshasının veya rambursman bülteninin asıllarının ibraz edilmesini istiyebilir.
MADDE : 42
Demiryolu aleyhine dâva açabilecek kişiler
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesi gereğince ödenmiş bir meblâğın geri verilmesini dâva eylemek hakkı,
yalnız ödemeyi yapmış olana aittir.
Paragraf 2 — 19 ncu maddede öngörülen rambursmanla ilgili dâva hakkı, yalnız göndericiye aittir.
Paragraf 3 — Demiryolu aleyhine taşıma sözleşmesinden doğan diğer dâvaların açılması aşağıda gösteri­
len kişilere aittir:
a) Alıcı hamule senedini çekinciye, eşyayı kabul edinciye veya 16 nci maddenin 4 ncü paragrafı veya
22 nci madde gereğince kendisine ait bulunan haklan kullanıncıya kadar, göndericiye;
b) Şu hallerde alıcıya aittir :
1 — Hamule senedini çektiği andan itibaren, veya
2 — Eşyayı kabul ettiği andan itibaren veya
3 — 16 nci maddenin 4 ncü paragrafı gereğince kendisine ait bulunan hakları kullandığı andan itiba­
ren, veya
:
4 — 22 nci madde gereğince kendisine ait bulunan haklarını kullandığı andan itibaren. Bununla beraber
22 nci maddenin 1 nci paragrafının (c) fıkrasına uygun olarak alıcı tarafından tayin olunan kişi hamule sene­
dini çektiği, eşyayı kabul ettiği ve 16 nci maddenin 4 ncü paragrafı gereğince kendisine ait hakları kullan­
dığı andan itibaren alıcının dâva hakkı düşer.
Paragraf 4 — Bu dâvaları açmak için gönderici, hamule senedi ikinci nüshasını ibraz etmek mecburiye­
tindedir. Bununla beraber, bunun bulunmaması halinde, alıcı müsaade ettiği veya alıcının eşyayı almaktan
imtina ettiğini isbat edebildiği takdirde 3 ncü paragrafın (a) fıkrası gereğince kendisine ait bulunan kanuni
takibatı yerine getirebilir.
Bu kanuni takibatlarını yerine getirebilmek için alıcı eğer hamule senedi kendisine verilmiş ise bunu
ibraz etmeye mecburdur.
1924
— 472 —
12 . 7 . 1 9 7 5
MADDE : 43
Aleyhine dâva açılabilecek demiryolları
Paragraf 1 — Taşıma sözleşmesi gereğince ödenmiş bir meblâğın geri verilmesine ait dâva, ya bu meblâğı
tahsil eden demiryolu aleyhine, yahut da lehine bu meblâğı fazladan tahsil edilen demiryolu aleyhine açı­
labilir.
Paragraf 2 — 19 ncu maddede öngörülen rambursmanlar ile ilgili dâvalar, ancak gönderici demiryolu
aleyhine açılabilir.
Paragraf 3 — Taşıma sözleşmesinden doğan diğer dâvalar münhasıran gönderici demiryolu, alıcı demir­
yolu veya dâvayı doğuran olayın vuku bulduğu demiryolu aleyhine açılabilir.
Bununla beraber, ne eşyayı ne de hamule senedini almamış olsa dahi, alıcı demiryolu aleyhine dâva açı­
labilir.
Paragraf 4. — Eğer davacı bir kaç demiryolundan birini seçmek durumunda ise, bu demiryollarından biri
aleyhine dâva açtığı andan itibaren seçme hakkı düşer.
Paragraf 5 — Dâva, mukabil dâva veya aynı taşıma sözleşmesine dayanan bir esas talebe müteallik mu­
rafaada defi gibi dermeyan edilecek olursa, 1, 2 ve 3 ncü paragraflarda gösterilenlerden gayri bir demiryo­
lu aleyhine de açılabilir.
MADDE : 44
Yetki
îşbu Antlaşmaya dayanan dâvalar, devletlerarası anlaşmalarda veya imtiyaznamelerde aksine bir hüküm
bulunmadıkça, ancak dâva edilecek demiryolunun mensup bulunduğu devletin yetkili mahkemesinde açıla­
bilir.
Şayet bir teşebbüs, muhtelif devletlerde muhtar şebekeler işletiyorsa, bu şebekelerden her biri, işbu pa­
ragraf hükmünün uygulanması bakımından, müstakil bir demiryolu sayılır.
MADDE : 45
Bir eşyanın uğradığı kısmi kayıp olmanın veya hasarın tesbiti
Paragraf 1 — Bir kısmi kayıp olma veya hasar demiryolu tarafından meydana çıkarılır veya bunun vu­
kuundan şüphe edilirse veyahut da hak sahibi bunun mevcudiyetini ileri sürerse, demiryolu derhal ve müm­
künse bu hak sahibinin huzurunda, zararın mahiyetine göre, eşyanın durumunu, ağırlığını ve imkân nisbetinde, zararın önemini, sebebini ve vuku bulduğu zamanı tesbit eden bir tutanak düzenlemekle mükelleftir.
Bu tutanağın bir sureti, hak sahibine ücretsiz olarak verilir.
Paragraf 2 — Hak sahibi, tutanakta tesbit edilen hususları kabul etmediği takdirde, eşyanın durumu ile
ağırlığı ve zararın sebepleri ile tutarı hakkında adlî tesbit talebinde bulunabilir; uygulanacak usul, adlî tesbitin yapıldığı devletin kanun ve nizamlarına tâbidir.
MADDE : 46
Demiryolu aleyhinde taşıma sözleşmesinden doğan dâvanın düşmesi
Paragraf 1 — Eşyanın hak sahibi tarafından kabul olunması halinde, teslim süresinin aşılması, kısmi ka­
yıp olma ve hasar için taşıma sözleşmesinden, demiryolu aleyhine, doğmuş bulunan her dâva düşer.
Paragraf 2 — Ancak, aşağıdaki hallerde dâva düşmez :
a) Hak sahibi, zararın demiryoluna raci bir hileden veya ağır kusurdan ileri geldiğini isbat ederse;
b) Teslim süresinin aşılmasından doğan mutalebe halinde bu mutalebe, 43 ncü maddenin 3 ncü parag­
rafında gösterilen
demiryollarından birine, eşyanın hak sahibi tarafından kabul edildiği gün hariç altmış
günü geçmeyen bir süre içinde yapıldığı takdirde;
1924
_
473 —
12 . 7 . 1975
c) Kısmi kayıp olma veya hasardan doğan mutalebe halinde :
1 — Kayıp olma veya hasar, eşyanın hak sahibi tarafından kabulünden evvel, 45 nci madde uyarınca tes­
bit edilmiş ise;
2 — 45 nci maddeye uygun olarak yapılmış bulunması gereken tesbit demiryolunun kusuru yüzünden
unutulmuş ise;
d) Aşikâr olmayıp, mevcudiyeti, eşyanın hak sahibi tarafından kabulünden sonra tesbit edilen zararlar
ile ilgili mutalebe halinde, aşağıdaki iki şart altında :
1 — Zararın meydana çıkarılmasından hemen sonra ve en geç eşyanın kabulünü takip eden yedi gün
içinde, hak sahibi tarafından, 45 nci maddeye uygun tesbit isteğinde bulunulursa; bu süre, bir pazar veya
kanuni bir tatil günü son buluyorsa, sürenin bitimi, istasyonun açık olduğu müteakip ilk güne kadar uzatılır;
2 — Hak sahibi, zararın, taşımaya kabul ile teslim arasında vukua geldiğini isbat ederse.
Paragraf 3 — Şayet eşya 29 ncu maddenin 1 nci paragrafında öngörülen şartlar altında tekrar sevk
edilmiş ise, önceki taşıma sözleşmelerinin birisinden doğan kısmi kayıp olma veya hasar tazminatı dâva­
ları, bir tek taşıma sözleşmesi bahis konusu imiş gibi düşer.
MADDE : 47
Dâvada zaman aşımı
Paragraf 1 — Taşıma Sözleşmesinden doğan dâvada zaman aşımı bir yıldır.
Bununla beraber, aşağıdaki hallerde zaman aşımı üç yıldır :
a) Demiryolunun alıcıdan tahsil eylediği rambursmanm tediyesinden doğan dâvada;
b) Demiryolu tarafından yapılan bir satışta bakiyenin tediyesinden doğan dâvada;
c) Sebebi hile olan bir zarardan doğan dâvada;
d) Bir sahtekârlık halinden doğan dâvada;
e) 29 ncu maddenin 1 nci paragrafında öngörülen halde, tekrar şevkten önceki taşıma sözleşmelerinin
birisinden doğan dâvada.
Paragraf 2 — Zaman aşımının işlemeye başlaması :
a) Kısmi kayıp olma, hasar veya teslim süresinin aşılmasından doğan tazminat davalarında : Teslimin
yapıldığı günden;
b) Tam kayıp olmadan doğan tazminat davalarında : Teslim süresinin bitimini takip eden otuzuncu
günden;
c) Taşıma ücretinin, ek masrafların, diğer masrafların veya munzam ücretlerin tediye veya geri verilme­
sinden doğan davalarda, veya tarifenin yanlış uygulanması veyahut hesap hatası halinde düzeltmeden doğan
dâvalarda :
1 — Ödeme yapılmış ise : Ödeme gününden;
2 — Ödeme yapılmamış ise : Tediye göndericiye tereddüp ediyorsa, eşyanın taşımaya kabulü gününden,
veya tediye alıcıya tereddüp ediyorsa, alıcının hamule senedini çektiği günden;
3 — Muafiyet bülteni ile muafiyete tâbi tutulmuş bulunan meblâğlar bahis konusu olduğu takdirde :
17 nci maddenin 7 nci paragrafında öngörülen masraf hesabını demiryolunun göndericiye tevdi ettiği gün­
den; bu tevdi yapılmamış ise, demiryolu alacakları için cüre, teslim süresinin bitimini takip eden otuzuncu
günden itibaren işlemeye başlar;
d) Gönderici yerine alıcı tarafından veya alıcı yerine gönderici tarafından tediye edilmiş olup, demir­
yolunun hak sahibine geri vermekle mükellef bulunduğu bir meblâğın iadesi için demiryolu tarafından açılan
dâvalarda : iade talebinin yapıldığı günden;
e) 19 ncu maddede öngörülen rambursmanlar ile ilgili dâvalarda: Teslim süresinin bitimini takip eden
otuzuncu günden;
f) Bir satış bakiyesinin tediyesinden doğan dâvalarda : Satış gününden;
g) Gümrük veya diğer idari makamlar tarafından istenen bir munzam resmin tediyesinden doğan dâvalar­
da : Gümrüğün veya bu idari makamların talebi gününden;
1924
— 474 —
12 . 7 . 1975
h) Diğer bütün hallerde : Hakkın kullanılabileceği günden.
Zaman aşımının başlangıcı olarak gösterilen gün, hiç bir zaman müddete dahil değildir.
Paragraf 3 — 41 nci madde uyarınca demiryoluna gönderilen idari mutalebe halinde zaman aşımı, demir
yolunun bu mutalebeyi yazılı olarak ret ve buna ilişik belgeleri iade ettiği güne kadar durur. Mutalebenin
kısmen kabulü halinde, zaman aşımı, ancak mutalebe ~ıin ihtilaflı kalan kısmı için tekrar işlemeye başlar.
Mutalebenin veya cevabın alındığının ve belgelerin geri verildiğinin ısbatı, bunu dermeyan eden tarafa düşer.
Aynı konu ile ilgili muahhar mutalebeler zaman aşımını durdurmaz.
Paragraf 4. — Zaman aşımına uğramış dâva mukabil dâva veya defi şeklinde dahi olsa tekrar açılamaz.
Paragraf 5 — Yukardaki hükümler mahfuz kalmak üzere, zaman aşımının durması veya kesilmesi, dâvanın
açıldığı devletin kanun ve nizamları ile tanzim olunur.
Fasıl - III
Hesapların tesviyesi. Demiryollarının birbirine karşı rücu haklan
MADDE : 48
Demiryolları arasında hesapların tesviyesi
Paragraf 1 — Taşıma Sözleşmesinden doğan masraflarla diğer alacakları, ya çıkışta yahut da varışta tah­
sil etmiş bulunan her demiryolu, bu masraf ve alacaklardan ilgili demiryollarına isabet eden hisseyi ödemekle
mükelleftir.
Tediye şekilleri, demiryolları arasında aktedilmiş anlaşmalarla tespit olunur.
Paragraf 2 — Göndericiye karşı olan hakları mahfuz kalmak şartiyle, çıkış demiryolu, hamule senedi
gereğince göndericinin üzerine almış olmasına rağmen kendisinden tahsil eylememiş bulunduğu taşıma ücreti
ile diğer masraflardan sorumludur.
Paragraf 3 — Varış demiryolu, Taşıma Sözleşmesinden doğan masraflarla diğer alacakları tahsil etmek­
sizin eşyayı teslim ederse, kendisinden evvelki demiryolları ile diğer ilgililere karşı sorumludur.
Paragraf 4 — Demiryollarından birinin tediyeden imtinaı ile bu durumun alacaklı demiryollarından biri­
nin talebi üzerine Demiryolu ile Uluslararası Nakliyat Merkez Ofisi tarafından tespiti halinde, bu imtinanın
sonucu, taşımaya iştirak eden diğer bütün demiryolları arasında ve taşıma ücretindeki hisseleri ile mütenasip
olarak tekabbül edilir.
Tediyeden imtinaı tespit olunan demiryoluna karşı rücu hakkı mahfuzdur.
MADDE : 49
Kayıp olma veya hasar tazminatı halinde rücu hakkı
Paragraf 1 — Tamamen veya kısmen kayıp olma veya hasar dolayısiyle işbu Antlaşma hükümleri gere­
ğince bir tazminat ödemiş bulunan demiryolu, aşağıdaki hükümler uyarınca, taşımaya iştirak eden diğer demir­
yollarına karşı rücu hakkını kullanabilir :
a) Demiryolunun sebep olduğu zarardan yalnız kendisi sorumludur;
b) Zararın vukuunda müteaddit demiryolları sebep olduğu takdirde, bunlardan her biri kendisinin sebe­
biyet verdiği zarardan sorumludur. Böyle bir halde tefrik imkânı yoksa, tazminatın sebep olduğu külfet,
(c) fıkrasında tespit olunan esas dahilinde aralarında paylaşılır.
c) Zarara, bir veya müteaddit demiryolunun sebebiyet verdiği ispat edilemiyecek olursa, tazminatın sebep
olduğu külfet, zararın hatlarında vuku bulmadığını ispat edenler müstesna olmak üzere, taşımaya iştirak eden
bütün demiryolları arasında paylaşılır. Bu taksim, tarife uygulama mesafeleri kilometre uzunluğu ile müte­
nasip olarak yapılır.
Paragraf 2 — Demiryollarından birinin aczi halinde, buna isabet edip de ödenmemiş bulunan hisse, taşı­
maya iştirak eden diğer bütün demiryolları arasında, tarife uygulama mesafeleri kilometre uzunluğu ile mü­
tenasip olarak bölünür.
1924
475
-
1 2 . 7 . 1975
MADDE : 50
Teslim süresinin aşılmasından doğan
tazminat halinde rücu hakkı
Paragraf 1 — 49 ncu maddede bildirilen esaslar, teslim süresinin aşdması halinde ödenen tazminata da
uygulanır. Teslim süresinin aşdması sebebi, müteaddit demiryollar üzerinde tespit edilen
düzensizliklerden
ileri geliyorsa, tazminatın bâis olduğu külfet, her birinin şebekesi üzerindeki gecikme süresi ile mütenasip ola­
rak aralarında paylaşılır.
Paragraf 2 — 11 nci madde ile tayin olunan teslim süreleri, taşımaya iştirak eden muhtelif demiryolları
arasında aşağıdaki şekilde bölünür :
a) Komşu iki demiryolu arasında :
1 — Gönderme süresi yarı yarıya bölünür;
2 — Taşıma süresi, her iki demiryolunda tarife uygulama mesafeleri kilometre uzunluğu ile mütenasip
olarak bölünür;
b) Üç veya daha fazla demiryolu arasında :
1 — Gönderme süresi, çıkış demiryolu ile varış demiryolu arasında yarı yarıya bölünür;
2 — Taşıma süresinin üçte biri, iştirak eden bütün demiryolları arasında eşit hisseler halinde bölünür;
3 — Taşıma süresinin diğer üçte ikisi, bu demiryolları arasında, tarife uygulama mesafeleri
kilometre
uzunluğu ile mütenasip olarak bölünür.
Paragraf 3 — Bir demiryolunun hakkı bulunan munzam süreler bu demiryoluna tahsis olunur.
Paragraf 4 — Eşyanın demiryoluna teslimi ile gönderme süresinin başlangıcı arasındaki zaman, münhası­
ran gönderici demiryoluna tahsis olunur.
Paragraf 5 — Yukarda bahis konusu olan bölüşme, ancak, teslim suresinin tamamına riayet edilmemiş
bulunulduğu takdirde dikkate alınır.
MADDE : 51
Rücû usulü
Paragraf 1 — Aleyhine, 49 ve 50 nci maddelerde öngörülen rücu haklarından biri kullanılan demiryolu,
usulüne uygun şekilde davetname kendisine tebliğ edildikten ve dâvaya da müdahale imkânı verildikten
sonra tazminat bir adli makam tarafından tespit edilmiş bulunduğu takdirde, aleyhine rücû hakkını kullanan
demiryolunun yaptığı tediyenin sıhhatine itiraza asla yetkili değildir. Aslî dâvaya bakan hâkim, tebligat ve
müdahale için verilmesi gereken süreleri, olayın icaplarına göre tespit eder.
Paragraf 2 — Rücû hakkını kullanmak isteyen demiryolu, kendilerine tebligat yapmamış bulunduklarına
karşı bu hakkını kayıp etmemek için, rücû talebini, udaşmamış bulunduğu ilgili bütün demiryolları aleyhine
bîr tek ve aynı dilekçede yapacaktır.
Paragraf 3 — Hâkim, baktığı bütün rücû dâvalarını bir tek ve aynı kararla hükme bağlayacaktır.
Paragraf 4 — Aleyhlerine dâva açılmış bulunan demiryolları, hiç bir muahhar rücû hakkını kullanamazlar.
Paragraf 5 — Teminatla ilgili rücûlann, tazminata ait aslî dâvaya ithaline müsaade olunmaz.
MADDE : 52
Rücûlarda yetki
Paragraf 1 — Aleyhine rücû hakkı kullanılan demiryolunun merkezinin bulunduğu yerdeki hâkim bütün
rücû dâvaları için münhasıran yetkilidir.
Paragraf 2 — Dâva müteaddit demiryolları aleyhine açılacak olursa; davacı demiryolu, 1 nci paragraf
gereğince salahiyetli hâkimler arasından dâvasını tevdi eyleyeceğini seçmeye yetkilidir.
1924
-
476 —
12 . 7 . 1975
MADDE : 53
Rücûlar hakkında anlaşmalar
Demiryolları, aralarında yapacakları anlaşmalarla, III ncü fasılda tayin olunan karşılıklı rücû kaidelerinden
inhiraf edebilirler.
Kısım - IV
Müteferrik hükümler
MADDE : 54
Ulusal' Kanunun uygulanması
işbu Antlaşmadaki hükümlerde, 60 nci maddenin 4 ncü paragrafında belirtilen özel hükümlerde, 60 nci
maddenin 5 nci paragrafında belirtilen tamamlayıcı hükümlerde ve Uluslararası tarifelerde kayıt bulunmayan
hallerde, her devlette taşıma ile ilgili ulusal kanun ve nizamnameler hükümleri uygulanır.
MADDE : 55
Usul ile ilgili genel kaideler
îşbu Antlaşmaya tabi taşımaların sebep olduğu bütün ihtilâflarda takip edilecek usul, Antlaşmada mev­
cut muhalif hükümler mahfuz kalmak şartı ile, yetkili mahkemede cari olan usuldür.
MADDE : 56
Hükümlerin infazı. Haciz ve teminat
Paragraf 1 — îşbu Antlaşma hükümleri gereğince yetkili hâkim tarafından vicahen veya gıyaben ve­
rilen hükümler, bu hâkim tarafından uygulanan kanunlar gereğince katiyet kesbedince, ilgili devlette mecbu­
ri kılınan formaliteler tamamlanır tamamlanmaz, diğer Âkit Devletlerin her birinde infazı mecburi olur.
Dâva esasının yeniden incelenmesi talebi kabul edilmez.
Bu hüküm, ne muvakkaten infaz mecburiyeti bulunan mahkeme kararlarına, ne de dâvasının reddi dolayısiyle bir davacı aleyhine, mahkeme masraflarından fazla olarak hükmedilen zarar ve Ziyan mahkûmi­
yetlerine uygulanmaz.
Paragraf 2 — Bir demiryolunun, uluslararası bir taşıma dolayısiyle aynı devlete tabi bulunmayan bir
diğer demiryolundan tahakkuk edecek alacaklarına, ancak bu alacakların sahibi bulunan
demiryolunun
tabi olduğu devletin adlî makamlarınca verilen hükümle haciz konulabilir.
Paragraf 3 — Demiryolu müteharrik edevatı ile konteyner, yükleme cihazları, muşamba, ilâh... gibi
taşımada kullanılan ve demiryoluna ait bulunan her cins eşyaya, bir başka devletin ülkesi üzerinde, ancak
mal sahibi demiryolunun tabi olduğu devletin adlî makamlarınca verilen hükümle haciz konulabilir.
Şahıslara ait vagonlarla bunların içinde mevcut olup da vagon sahibine ait bulunan ve taşımada kul­
lanılan her cins eşyaya, vagon sahibinin ikametgâhının bulunduğu devletin ülkesinden gayri bir ülkede, ancak
vagon sahibinin ikametgâhının bulunduğu devletin adlî makamlarınca verilen hükümle haciz konulabilir.
Paragraf 4 — Uluslararası Taşıma Sözleşmesine dayanan dâvalar dolayısiyle, harç ve masrafların tediye­
sini karşılamak üzere teminat istenemez.
MADDE : 57
Para birimi, yabancı paraların tahvil veya kabul rayiçleri
Paragraf 1 — îşbu Antlaşmada veya eklerinde frank olarak gösterilen meblâğlar, gramın
lığında ve 0,900 ayarındaki altın franga ait telâkki olunacaktır.
10,31 'i ağır­
1924
-
477
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Demiryolu, yabancı paralar birimleri ile ifade edilmiş olup memleket parası ile ödenen
taşıma ücretlerinin, diğer masrafların ve rambursmanların tahvilinde uygulandığı rayiçleri (tahvil rayici)
yayınlamakla mükelleftir.
Paragraf 3 — Keza, ödemelerde yabancı paralar kabul eden bir demiryolu, bunların kabulünde uygula­
yacağı rayiçleri (kabul rayici) yayınlamakla mükelleftir.
MADDE : 58
Demiryolu ile Uluslararası Nakliyat Merkez Ofisi
Paragraf 1 — İşbu Andlaşmanın uygulanmasını kolaylaştırıp sağlamak maksadıyla ve aşağıdaki husus­
larla görevli bir (Demiryolu ile Uluslararası Nakliyat Merkez Ofisi) kurulmuştur :
a) Âkit Devletlerin her birinden ve ilgili demiryollarının her birinden yapılacak tebligatı alıp diğer
devletlere ve demiryollarına tebliğ eylemek;
b) Uluslararası taşımalar hizmetini ilgilendiren her çeşit bilgiyi toplamak, koordine etmek ve yayın­
lamak;
c) Muhtelif demiryolları arasında, uluslararası nimetin gerektirdiği malî münasebetleri ve muallâkta
kalmış alacakların tahsilini kolaylaştırmak ve bu bakım lan, demiryolları arasındaki münasebeterin güvenini
sağlamak;
d) Âkit Devletlerden her birinin veya hatları 59 ncu madde ile öngörülen hatlar listesinde yazılı bulu­
nan taşıma teşebbüslerinden birinin talebi üzerine, mezkûr devletler veya teşebbüsler arasında Antlaşmanın
tefsir veya uygulanması konusundaki anlaşmazlıkları halletmek için ya hizmetini arz veya aracılık ederek, ya­
hut da başka her hangi bir suretle uzlaştırma teşebbüsünde bulunmak;
e) İlgili tarafların - devletler, nakliyat teşebbüsleri veya müşteriler - talebi üzerine, konusu Antlaşmanın
tefsir veya uygulanması olan anlaşmazlıklarda iştişari mütalâa beyan eylemek;
f) Antlaşmanın tamkim yolu ile tefsir veya uygulanması konusu ile ilgili anlaşmazlıkların tesviyesinde
işbirliği yapmak:
g) İşbu Antlaşmada değişiklik yapılması ile ilgili talepleri incelemek ve lüzumu halinde 69 ncu madde ile
öngörülen konferansların toplanmasını teklif eylemek.
Paragraf 2 — İşbu Antlaşmanın ikinci ekini teşkil eden özel nizamname bu ofisin merkezini, kuruluşunu,
organizasyonunu ve icra vasıtalarını tayin eder. Bundan başka mezkûr nizamname faaliyet ve nezaret şartları­
nı tespit eder.
MADDE : 59
Antlaşmaya tabi batların listesi
Paragraf 1 — 58 nci maddede öngörülen Merkez Ofisi, işbu Antlaşmaya tâbi hatların listesini tanzim ve
bu listeyi günü gününe işlenmiş olarak tutmakla ve uygulamakla mükelleftir. Bu maksatla, bu listeye ilâve edi­
lecek veya bundan çıkarılacak demiryolu veya 2 ncimaddede zikrolunan teşebbüsler hakkında Âkit Devlet­
lerden tebliğler alır.
Paragraf 2 — Yeni bir hattın uluslararası taşıma hizmetine girmesi, Merkez Ofisinin, bu hattm kayıt
edildiğini diğer devletlere bildiren mektubunun tarihinden ancak bir ay sonra vâki olur.
Paragraf 3 — Hattın silinmesinin gerektiğine dair olmak üzere, bu hattın listeye ithalini istemiş bulunan
Âkit Devlet tarafından yapılacak tebliğ üzerine, bu hatMerkez Ofisi tarafından derhal listeden çıkarılır.
Paragraf 4 — Merkez Ofisi tarafından yapılacak tebliğin sadece alınmış olması,
Her demiryoluna, listeden çıkarılan demiryolu ile bütün uluslararası taşıma münasebetlerini derhal kes­
mek hakkını verir;' bu hükümden, yolda bulunan ve tamamlanması gereken uluslararası taşımalar müstesna­
dır.
1924
— 478 —
12 . 7 . 1975
MADDE : 60
Bazı taşımalara ait özel hükümler. Tamamlayıcı hükümler
Paragraf 1 — Şahıslara ait vagon nakliyatı için IV ncü ekte özel hükümler öngörülmüştür.
Paragraf 2 — Konteyner nakliyatı için V nci ekte özel hükümler öngörülmüştür.
Paragraf 3 — Koli ekspres taşımasında, demiryolları, tarifelerindeki hükümlere tevfikan, VI nci eke uy­
gun bazı özel hükümler üzerinde anlaşabilirler.
Paragraf 4 — Aşağıda sayılan nakliyat hakkında iki veya daha fazla Âkit Devlet özel anlaşmalarla veya
demiryolları, tarifelerindeki hükümlere tevfikan, bu taşımaya intibak ettirilmiş ve fakat işbu Antlaşmaya ay­
kırı bazı şartlar üzerinde uzlaşabilirler;
a) Kabili tedavül taşıma belgesi ile taşıma;
b) Hamule senedinin ikinci nüshasının tevdii karşılığında teslim edilecek taşıma;
c) Gazete taşınması;
d) Fuarlara ve sergilere mahsus eşya taşınması;
e) Yükleme cihazları ve taşınan eşyayı sıcak ve soğuğa karşı koruma vasıtaları taşıması;
f) Ücret ve fatura dokümanı olarak kullanılmayan hamule senedi ile ifa edilen taşıma.
Paragraf 5 — Andlaşmanm uygulanması için bazı Âkit Devletlerin veya bazı iştirakçi demiryollarının ya­
yınlayacakları tamamlayıcı hükümler, bunlar tarafından Merkez Ofisine tebliğ olunur.
Bu tamamlayıcı hükümler, bunlara iştirak eden demiryolları üzerinde ve her devletin kanun ve nizamlarının
tespit eylediği şekiller dahilinde yürürlüğe konabilir; ancak bu hükümler işbu Antlaşmaya aykırılık teşkil ede­
mez. Tamamlayıcı hükümlerin yürürlüğe konması Merkez Ofisine tebliğ olunur.
MADDE : 61
Anlaşmazlıkların tahkim yolu ile tesviyesi
Paragraf 1 — Bir yandan, millî kanun veya ahdi hukuk mahiyetinde geçerli bulunan Antlaşmanın ve bazı
Âkit Devletler tarafından vazolunan tamamlayıcı hükümlerin ve diğer yandan, 60 nci maddenin 4 ncü parag­
rafında öngörülen özel anlaşmaların tefsir veya uygulanmasından doğan ve bizzat taraflarca hal olunamayan
anlaşmazlıklar, bunların talebi üzerine, kuruluşu ve usulü işbu Antlaşmanın VII nci ekinde yazılı hakem mah­
kemelerine arz olunabilir.
Paragraf 2 — Bununla beraber, devletler arasındaki anlaşmazlıklar halinde de, VII nci ek hükümleri taraf­
ları bağlamaz; bunlar hakem mahkemesinin kuruluşunu ve tahkim usulünü serbestçe tayin edebilirler.
Paragraf 3 — Tarafların talebi üzerine, aşağıdaki hususlarda hakem mahkemesine müracaat olunabilir:
a) Anlaşmazlıkların, diğer kanunî hükümleı ı gereğince tesviyesine halel gelmeksizin :
1 — Âkit Devletler arasındaki anlaşmazlıklar;
2 — Bir yandan Âkit Devletler, diğer yandan Antlaşmaya dahil olmayan devletler arasındaki anlaşmazlıklar,
3 — Antlaşmaya dahil olmayan devletler arasındaki anlaşmazlıklar,
Şu şartla ki, son iki halde, Antlaşma millî kanun veya ahdi hukuk olarak uygulanabilsin :
b) Taşıma, teşebbüsleri arasındaki anlaşmazlıklar,
c) Taşıma teşebbüsleri ile müşteriler arasındaki anlaşmazlıklar;
d) Müşteriler arasındaki anlaşmazlıklar.
Paragraf 4 — İhtilaflı alacağın zaman aşımının durması, ve kesilmesi konusunda tahkim usulüne başvurul­
ması, dâvanın âdi mahkemede açılması sonucunun aynını doğurur.
Paragraf 5 — Hakem mahkemeleri tarafından taşıma teşebbüsleri veya müşteriler hakkında verilen hü­
kümler, infaz olunacakları devlette tespit edilmiş bulunan formaliteler tamamlanır tamamlanmaz, Âkit Dev­
letlerden her birinde infazı mecburi olur.
1924
— 479 —
12 . 7 . 1975
KISIM — V
İstisnai hükümler
MADDE : 62
Geçici aykırılıklar
Paragraf 1 — Eğer bir devletin iktisadî ve malî durumu Antlaşmanın III ncü kısım III ncü fasıl hüküm­
lerinin uygulanması için mühim güçlükler yaratacak mahiyette ise, her devlet, gerek tarifelere ilâve olunan
hükümlerle, gerekse demiryolu idarelerine verilen genel veya özel müsaadeler gibi âmme hâkimiyeti ile ilgili
salâhiyetnamelerle, bazı trafikler hakkında aşağıdaki kararları alarak Antlaşmanın 17, 19 ve 21 nci madde­
leri hükümlerine aykırı hareket edebilirler :
a) Bahis konusu devletten başlamak suretiyle yapılan irsalâtın ücretinin :
1. — Ya kendi sınırlarına kadar ödenmesi;
2. — Yahut en az kendi sınırlarına kadar ödenmesi;
b) Bu devlete mürettep irsalâtın ücretinin çıkışta :
1 — Eşyayı gönderen devlet a) fıkrasının ! nci bendinde yazılı takyide başvurmadıkça, ya en az kendi sı­
nırlarına kadar ödenmesi,
2. — Yahut en çok kendi sınırlarına kadar ödenmedi;
c) Bu devletten gelen veya bu devlete mürettep olan irsalâta hiç bir rambursman yüklenemeyeceği ve
debur kabul edilmeyeceği veya rambursman ve deburun ancak bazı hadler dahilinde kabul edileceği :
d) Göndericiye, varış memleket, muafiyet ve rambursman konusunda taşıma sözleşmesinde değişiklik
yapmak müsâadesi verilmeyeceği.
Paragraf 2 — Aynı şartlar altında devletler, demiryolu idarelerine verilen genel ve özel müsaadelerle kar­
şılıklı münasebetleri ile ilgili olarak aşağıdaki kararlan almak suretiyle Antlaşmanın 17, 19, 21 ve 22 nci mad­
de hükümlerine aykırı hareket edebilirler :
a) Masrafların ödenmesi ile ilgili kaidelerin, bu kaidelerle ilgili demiryolları arasında anlaşma yapılmasını
müteakip mahsusen tespit olunması. .
Bu kaideler, 17 nci maddede öngörülmeyen şekilleri kapsayamaz;
b) Taşıma sözleşmesinde bazı değişiklikler yapılması taleplerinin kabul olunmaması.
Paragraf 3 — 1 ve 2 inci paragraflara uygun olacak alınan tedbirler Merkez Ofisine bildirilir.
1 inci paragrafta sayılan tedbirler, en erken, Merkez Ofisinin bu tedbiri diğer devletlere tebliğ eden yazısı
tarihinden itibaren sekiz günlük bir sürenin geçmesinden sonra yürürlüğe girer.
2 inci paragrafta sayılan tedbirler, en erken, ilgili devletlerde yayınlandıkları tarihten itibaren iki günlük
bir sürenin geçmesinden sonra yürürlüğe girer.
Paragraf 4 — Yolda bulunan irsalâta sözü edilen tedbirlerin tesiri olmaz.
MADDE : 63
Demir-Denizyolu trafiğinde sorumluluk
Paragraf 1 — 2 inci maddenin 1 inci paragrafında öngörülen hatlardan geçen demir-denizyolu taşımala­
rında, her devlet, Antlaşmaya tâbi hatlar listesinde geıskli kaydın yapılmasını istemek suretiyle aşağıda sayı­
lan muafiyet sebeplerinin hepsini 27 nci madde ile tesbit edilmiş bulunanlara ilâve edebilir.
Nakliyeci, ancak kayıp olma, hasar veya teslim sü esinin aşılmasının, eşyanın gemiye yüklenmesinden ge­
miden boşaltılmasına kadar olan deniz parkurunda vukua geldiğini ısbat ederse bunlardan faydalanabilir.
Bu muafiyet sebepleri şunlardır :
a) Kaptan, tayfa, kılavuz veya nakliyecinin adamlarının geminin sefer veya idaresindeki ef'al, ihmal veya
kusurları;
b) Geminin sefer edememesi; şu şartla ki, sefere elverişli olmamanın, gemiyi sefer edebilecek duruma
getirmek veya uygun bir donatım, levazım ve tağdiye sağlamak veya geminin, eşyanın yüklenmiş bulunduğu
1924
— 480 —
12 . 7 . 1975
Kısımlarını, eşyanın kabul, taşıma ve korunmasına elverişli ve iyi bir hale getirmek bakımlarından kendisi­
ne düşen makul bir mesai ve gayret noksanından ileri gelmediğini nakliyeci ısbat etsin;
c) Yangın; şu şartla ki; yangının kendisinin, kaptan, tayfa, kılavuz veya adamlarının efal ve kusurla­
rından ileri gelmediğini nakliyeci ısbat etsin;
d) Deniz veya sefere elverişli diğer su yollarındaki tehlike veya kazalar;
e) Denizde can ve mal kurtarması veya kurtarma teşebbüsü;
f) Eşyanın gemi güvertesine yüklenmesi; şu şartla ki, eşya, göndericinin hamule senedinde bildireceği
muvafakati üzerine güverteye yüklenmiş olsun ve vagon üzerinde bulunmasın.
Yukardaki muafiyet sebepleri, nakliyecinin
genel mükellefiyetlerini ve bilhassa gemiyi sefer edebilecek
duruma getirmek veya uygun bir donatım, levazım ve tağdiye sağlamak veya geminin, eşyanın yüklenmiş bu­
lunduğu kısımlarını, eşyanın kabul, taşıma ve korunmasına elverişli ve iyi bir hale getirmek
bakımlarından
kendisine düşen makul bir sai ve gayrette bulunmak mecburiyetini ne kaldırır ne de azaltır.
Nakliyeci, yukardaki muafiyet sebeplerini dermeyan ettiği zaman hak sahibi, teslim süresinin aşılmasının,
kayıp olma veya hasarın nakliyecinin, kaptan, tayfa, kılavuz veya adamlarının, a) fıkrasında yazılı olandan
gayri bir kusurundan ileri geldiğini ısbat ederse, nakliyeci yine sorumludur.
Paragraf 2 — Eğer aynı deniz hattı, birinci maddede sözü geçen listeye kayıtlı müteaddit teşebbüsler tara­
fından işletiliyorsa, bu hatta uygulanacak sorumluluk rejimi, bütün bu teşebbüsler için aynı olacaktır.
Ayrıca, bu teşebbüsler müteaddit devletlerin talebi üzerine listeye kayıt edilmiş bulunuyorlarsa, bu reji­
min kabulü, bu devletler arasında evvelâ bir anlaşma konusu olmalıdır.
Paragraf 3 — İşbu madde gereğince alınmış olan tedbirler Merkez Ofisine bildirilecektir. Bunlar en erken,
Merkez Ofisinin bu tedbirleri diğer devletlere tebliğ eden yazısı tarihinden itibaren otuz günlük bir sürenin
geçmesinden sonra yürürlüğe girer.
Yolda bulunan irsalâta bu tedbirlerin tesiri olmaz.
MADDE : 64
Nükleer kaza halinde sorumluluk
Zarar bir nükleer kazadan ileri gelmişse ve âkit bir devlette yürürlükte bulunan ve nükleer enerji sahasın­
da sorumluluğu düzenleyen özel hükümler gereğince, nükleer bir tesisin işleticisi veya yerine kaim olan baş­
ka bir kişi bu zarardan sorumlu ise, demiryolu, işbu Antlaşma gereğince kendisine tereddüp eden sorum­
luluktan kurtulur.
KISIM — VI
Nihai hükümler
MADDE : 65
İmza
Mütemmin cüzileri teşkil eden ekleri ile birlikte işbu Antlaşma, daha önceki iştirak eden devletler ile,
alelade revizyon konferansına davet edilmiş bulunan devletlerin imzasına, 30 Nisan 1970 tarihine kadar açık
kalacaktır.
MADDE : 66
Tasdik. Yürürlüğe giriş
İşbu Antlaşma tasdik edilecek ve tasdike müteallik belgeler mümkün olduğu kadar erken İsviçre Hükü­
metine tevdi edilecektir.
Antlaşma on beş devlet tarafından tasdik edildiği zaman veya imzadan en geç bir yıl sonra, İsviçre Hü
kümeti, Antlaşmanın yürürlüğe konması imkânını tetkik eylemek maksadı ile ilgili hükümetlerle temasa ge­
çecektir.
im
— 431 —
12 . 7 . 1975
MADDE : 67
Antlaşmaya iltihak
Paragraf 1 — Antlaşmayı imzalamamış olup da bura iltihak eylemek isteyen her devlet,
talepnamesini
tsviçre Hükümetine gönderecek mezkûr Hükümet de bunu, Merkez Ofisinin talip devlet demiryollarının
uluslararası taşımalar bakımından durumu hakkındaki bir notu ile birlikte bütün âkit devletlere tebliğ eyliyecektir.
Paragraf 2 — Bu ihbar tarihinden itibaren altı ay içinde en az iki devlet isviçre Hükümetine muhalefet­
lerini bildirmeyecek olurlarsa, talep hukuken kabul edilmiş bulunacak ve İsviçre Hükümeti,
devletle bü­
tün âkit devletleri durumdan haberdar edecektir.
Aksi halde, isviçre Hükümeti bütün âkit devletlere ve talip devlete, talebin incelenmesinin talik edilmiş
bulunduğunu ihbar eder.
Paragraf 3 — Her iltihak, isviçre Hükümeti tarafından gönderilecek ihbarın tarihinden bir ay sonra veya
bu sürenin bitiminde Antlaşma henüz yürürlükte bulunmuyorsa, bunun yürürlüğe giriş tarihinde kat'iyet kesbeder.
talip
MADDE : 68
Âkit Devletlerin taahhütlerinin süresi
Paragraf 1 — îşbu Antlaşmanın müddeti mahdut değildir. Bununla beraber, her âkit devlet aşağıdaki şart­
lar dahilinde çekilebilir:
Antlaşma, her âkit devlet için, yürürlüğe giriş tarihini takip eden beşinci senenin Aralık ayının 31'ine kadar
geçerli olacaktır. Bu müddetin bitiminde çekilmek isteyen her devlet, bu arzusunu en az bir sene evvelinden
îsviçre Hükümetine bildirecek, mezkûr
Hükümet de bütün âkit devletleri durumdan haberdar edecektir.
işaret olunan süre içinde ihbar yapılmıyacak olursa,taahhüt hukuken üç yıl için uzatılacak ve üç yıllık dev­
relerden birinin son senesinin 31 Aralık tarihinden en az bir yıl evvel fesih ihbarında bulunmadığı takdirde
taahhüt, üç yıl için daha uzatılmış olacaktır.
Paragraf 2 — Beş yıllık devre veya üç yıllık devrelerden biri esnasında Antlaşmaya iltihakları kabul edil­
miş bulunan devletin taahhütleri bu devrenin sonuna kaçar devam eder; devrelerden birinin bitiminden en az
bir yıl evvel" fesih ihbarında bulunmadıkları takdirde, müteakip devrelerin sonuna kadar bunların taahhütleri
devam eder.
MADDE : 69
Antlaşmanın gözden geçirilmesi
Paragraf 1 — Âkit devletlerin temsilcileri, işbu Antlaşmanın yürürlüğe girişinden en geç beş sene sonra,
îsviçre Hükümetinin daveti üzerine, Antlaşmanın gözden geçirilmesi için toplanırlar.
Âkit davetlerden en az üçte biri tarafından talep edildiği takdirde, bu müddetten önce bir Konferans top­
lantıya davet olunur.
îsviçre Hükümeti, âkit devletlerin
çoğunluğunun mutabakatını sağlamak suretiyle, âkit olmayan devletleri
de davet eder.
Merkez Ofisi, âkit devletlerin çoğunluğunun mutabakatını sağlamak suretiyle, aşağıdaki teşekküllerin tem­
silcilerini konferansta hazır bulunmağa davet eder:
a) Taşıma konusunda yetkili uluslararası devlet tenskkülleri;
b) Taşıma ile uğraşan ve devlete bağh olmayan uluslararası teşekküller Âkit olmayan
devletlerin ve
dördüncü bentte sayılı uluslararası teşekküllerin temsilcilerinin müzakerelere iştirakleri, her konferans
için
müzakere tüzüğü ile tanzim olunur.
Merkez Ofisi, âkit devletlerin çoğunluğunun muvakkatini sağlamak suretiyle, revizyon tekliflerinin önce­
den incelenmesi için, alelade ve olağanüstü revizyon Konferanslarından evvel Komisyonları toplantıya da­
vet edebilir. VI ıneı ek hükümleri, kıyâs yolu ile, bu' komisyonlara uygulanır.
1924
— 482
-
12 . 7 . 1975
Paragraf 2 — Bir revizyon konferansı sonucundan meydana gelen yeni Antlaşmanın yürürlüğe konulması,
yeni Antlaşmayı tasdik etmeyecek âkit devletler için dahi,eski Andlaşmanın ilgası neticesini doğurur.
Paragraf 3 — Revizyon konferansları arasında, 3, 4, 5, paragraf 5, 6, 7 (1 nci paragraf hariç), 8 (1 nci pa­
ragraf hariç), 10 (6 ıncı paragraf, ikinci fıkra hariç), 11, 12 (4 üncü paragraf hariç) 13, 14 (2 inci paragraf,
ikinci fıkra hariç) 15 (1 inci paragraf birinci fıkra hariç) 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 30,35, 36, 41, 48,
49, 50., 53, 60 (5 inci paragraf hariç) maddelerle VI ve VII inci ekler bir revizyon Komisyonu tarafından de­
ğişikliğe tâbi tutulabilir. Bu komisyonun kuruluş ve işleyişi işbu Andlaşmanın III üncü ekinde gösterilmiştir.
Revizyon Komisyonunun kararları, Merkez Ofisi vasıtası ile âkit devletlerin hükümetlerine derhal tebliğ
olunur. Tebliğ gününden itibaren dört ay içinde en az beş hükümet tarafından itiraz dermeyan
edilmediği
takdirde, bu kararlar kabul olunmuş sayılır. Bahis konusu kararların kabulü, Merkez Ofisi tarafından âkit
devletler hükümetlerinin ıttılaına sunuldukları ayı takip eden sekizinci ayın birinci günü yürürlüğe
girerler.
Merkez Ofisi, kararların kabulünü tebliğ sırasında mezkûr günü tayin eder.
Paragraf 4 — Aşağıdaki tüzüklerde değişiklik yapmak maksadı ile, kuruluş ve işleyişi işbu Andlaşmanın
III üncü ekini teşkil eden statüde gösterilen eksperler komisyonları teşkil edilmiştir:
a) Demiryolu ile tehlikeli maddeler taşıması ile ilgili uluslararası tüzük (Ek : I).
b) Şahıslara ait vagonların taşınması ile ilgili uluslararası tüzük (Ek: IV)
c) Konteyner taşınması ile ilgili uluslararası tüzük (Ek: V.)
Eksperler Komisyonlarının kararları, Merkez Ofisi vasıtasiyle âkit devletlerin hükümetlerine derhal tebliğ
olunur. Tebliğ gününden itibaren dört ay içinde en az beş hükümet tarafından itiraz dermeyan edilmediği
takdirde, bu kararlar kabul olunmuş sayılır. Bahis konusu kararların kabul edildiği, Merkez Ofisi tarafından
âkit devletler hükümetlerinin ıttılaına sunuldukları ayı takip eden sekizinci ayın birinci günü yürürlüğe gi­
rerler. Merkez Ofisi, kararların kabul edildiğinin tebliği sırasında mezkûr günü tayin eder.
MADDE : 70
Antlaşma metinleri. Resmi tercümeler
İşbu Antlaşma, müesses diplomatik âdet gereğince fransız dilinde âkit ve imza edilmiştir.
Fransızca metne, resmi tecrüme kıymetini haiz bulunan Alman dilinde bir metin, İngiliz dilinde bir metin,
İtalyan dilinde bir metin ve Arap dilinde bir metin eklenmiştir.
İhtilâf halinde fransızca metin muteberdir.
Usulüne uygun bulunan salâhiyetnameleri hâmil aşağıdaki tam yetkili temsilciler işbu Antlaşmayı mealini
tasdikan imzalamışlardır.
Bern'de bin dokuz yüz yetmiş yılı Şubat ayının yedinci günü tek nüsha olarak düzenlenmiş olup İsviçre
Konfederasyonu Arşivlerine tfvdi edilecek ve aslına uygun tasdikli bir sureti taraflardan her birine verile­
cektir.
1924
— 483 —
12 . 7 . 1975
EK : I
(Madde 3 ve 4)
Demiryolu ile tehlikeli maddelerin taşınması üt ilgili uluslararası tüzük
(Metin özel bir revizyon usulüne tâbi tutulmuştur)
EK : II
(Madde 58)
DEMİRYOLU İLE ULUSLARARASI NAKLİYAT MERKEZ OFİSİ İLE İLGİLİ TÜZÜK
MADDE : 1
Paragraf 1 — Demiryolu ile Uluslararası Nakliyat Merkez Ofisinin merkezi Bern'de olup İsviçre Hükü­
metinin himayesi altındadır.
İdari alanda olduğu kadar malî alandaki faaliyetinin kontrolü, Antlaşmanın 58 nci maddesi hükümleri
gereğince tespit olunan esas dahilinde cereyan eder ve bu kontrol bir İdari Komiteye tevdi olunmuştur.
Bu maksatla İdari Komite:
a) Antlaşmanın ve revizyon konferansları tarafından tespit edilen diğer metinlerin tam olarak uygulan­
malarına nezaret eder ve icabında, bu Antlaşma ve metinlerin tatbikini kolaylaştıracak tedbirleri tavsiye eder.
b) Merkez Ofisinin faaliyetini ilgilendirmekte olup bir âkit devlet veya ofis müdürü tarafından kendisine
sunulan meselelerde fikirlerini gerekçeli olarak beyaneder.
Paragraf 2 — a) İdari Komite Bern'de toplanır. Âkit Devletler arasından seçilmiş onbir üyeden mü­
teşekkildir.
b) İsviçre Konfederasyonu,
başkanlığını yaptığı komitede daimi bir üyeliğe sahiptir. Diğer üye dev­
letler beş yıl için tayin edilirler. Diplomatik bir Konferans, görev başında bulunan İdari Komitenin teklifi
üzerine ve adil bir coğrafi dağılışı dikkate almak suretiyle, her beş senelik devre için İdari Komitenin teşek­
kül tarzını tayin eder.
c) Üye devletler arasında bir inhilâl vuku bulduğu takdirde, İdari Komite, boşalan üyeliği işgal etmek
üzere diğer bir âkit devleti kendiliğinden tayin eder.
d) Her üye devlet, uluslararası taşıma konularında tecrübe sahibi bir kişiyi, İdari Komiteye temsilci ola­
rak tayin eder.
e) İdari Komite kendi içtüzüğünü tespit ve kendi kendisine teşekkül eder.
İdari Komite yılda en az bir defa normal olarak toplanır; bundan başka, en az üye üç devlet talep ettiği
takdirde, olağan üstü toplantılar da yapar.
İdari Komitenin büro memurları Merkez Ofis tarafından temin edilir. İdari Komitenin toplantılarına
ait tutanaklar bütün âkit devletlere gönderilir.
f) Üye bir devlet temsilcisinin hizmetleri için ücret ödenmez ve bu hizmetin gerektirdiği yer değiştirmele­
rin masrafları bu devlete aittir.
Paragraf 3 — a) İdari Komite, Merkez Ofisinin organizasyonu, işleyişi ve personel statüsü ile ilgili tüzü­
ğü tespit eder. Bu maksatla İsviçre Hükümeti Ofise bir proje tevdi eder.
b) İdari Komite Merkez Ofisinin Genel Müdürünü, Genel Müdür Yardımcısını, Müşavirlerini ve Müşa­
vir Yardımcılarını tayin eder; bu maksatla İsviçre Hükümeti Ofise Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcı­
sının tayini için teklif atta bulunur. Bu tayinler için İdari Komite, daha ziyade adayların ihtisaslarını ve âdil
bir coğrafi dağılışı dikkate alır.
c) İdari Komite, aşağıdaki 2 nci madde hükümleri ile yıllık idare raporunu dikkate almak suretiyle, se­
nelik bütçeyi tasdik eder.
Merkez Ofisi hesaplarının, bütçe dahilinde sadece kayıtların ve muhasebe ile ilgili belgelerin uygunlukla­
rına inhisar eden kontrolü, İsviçre Hükümeti tarafından icra edilir. İsviçre Hükümeti bu hesapları, bir ra-
1924
— 484 —
12 . 7 . 1975
porla birlikte İdari Komiteye intikal ettirir. İdari Komite, Merkez Ofisinin idare raporu ve yıllık hesabat cetveli ile birlikte bunun teklif edeceği karar ve tavsiyeleri âkit devletlere tebliğ eder.
d) İdari Komite, bundan önceki konferanstan beri yaptığı çalışmaların tümüne ait bir raporu, bu İdari
Komitenin teşkilini tayin etmekle yükümlü her diplomatik konferansa bu konferansın açılışından en az iki
ay evvelden takdim eder.
MADDE:2
Paragraf 1 — Merkez Ofisinin masrafları, işbu Antlaşmanın uygulandığı demiryolu hatlarının veya par­
kurların uzunluğu ile mütenasip olmak üzere, âkit devletler tarafından yüklenilir. Bununla beraber, su yolları,
yalnız parkurlarının yarısı nispetinde olmak üzere masraflara katılırlar. Her devlet için iştirak hissesi, kilo­
metre başına tesbit edilen bir miktarı geçemez. Hâlen iş başında bulunan İdari Komitenin teklifi üzerine,
işbu nizamnamenin 1 inci maddesinin 2 inci paragrafının (b) bendi hükümlerine göre, bu aynı devre için
İdari Komitenin teşkilini tayin etmekle yükümlü Diplomatik Konferans tarafından her beş yUhk devre için
bir miktar tayin ve tespit edilir.
Istisnaen ilgili hükümetle Merkez Ofisi arasında anlaşma olduğu ve İdari Komitenin tasvibi alındığı tak­
dirde, iştirak hissesinde, özel şartlar içinde işletilen hatlar için en çok yüzde elliye kadar indirim yapılabilir.
Kilometre başına yıllık katılma payı, Merkez Ofisi ile mutabık kalınmak suretiyle, her sene için İdari Komi­
te tarafından tespit olunur. Bu hisse, her zaman tüm olarak tahsil edilir. Merkez Ofisinin hakiki masraf­
ları, bu esasa göre hesaplanan hisseler tutarına çıkmadığı takdirde, sarf olunmayan bakiye, ihtiyat fonuna
yatırılır.
Paragraf 2 — İdare raporu ile yıllık hesabat cetvelinin âkit" devletlere tevdii vesilesiyle Merkez Ofisi,
geçen yıla ait masraflara iştirak hisselerinin ödenmesini bu devletlerden talep eder, 1 Ekim tarihine kadar
hissesini ödemeyen devlet, bunu ödemeye ikinci defa davet olunur. Bundan da bir sonuç alınamazsa, Mer­
kez Ofisi, geçen yıla ait idare raporunun gönderilmesivesilesiyle, müteakip yılın başında talebini tekrarlar.
Eğer müteakip 1 Temmuz tarihinde her hangi bir ödemede bulunulmamışsa, vadesi geçen iki taksidi tediyeye
davet etmek üzere, mütemerrit devlet nezdinde dördüncü bir teşebbüste bulunur. Bunda da başarı sağlana­
mazsa, Merkez Ofisi, üç ay sonra bahis konusu devlete müracaatla, beklenen tediye yıl sonuna kadar yapıl­
madığı takdirde, tediyeden imtinanın, Antlaşmadan çekilmek hususunda zımni arzusuna delâlet ettiği şe­
kilde yorumlandığını bildirir. Bu son teşebbüsün 31 Aralık tarihine kadar cevapsız kalması halinde, Mer­
kez Ofisi, tediyede bulunmayan devletin Antlaşmadan çekilmek hususunda zımnî olarak izhar edilen arzu­
sunu dikkate alarak, bu devletin hatlarını, uluslararası nakliyata kabul olunan hatlara ait listeden siler.
Paragraf 3 — Tahsil edilemeyen meblâğlar,. Merkez Ofisinin sahip olduğu âdi krediler vasıtası ile müm­
kün mertebe karşılanmalıdır; bu meblâğlar dört hesap devresine dağıtılabilir. Açığın bu suretle kapatılama­
yan kısmı, özel bir hesapta, diğer âkit devletlerin zimmetine kayıt edilir. Ancak zimmete geçirme, bu işlemin
yapılması sırasında Antlaşmaya tâbi hatların kilometre sayısiyle mütenasip olarak ve tediyeden imtina eden
devletin çekilmesinden sonra hitama eren iki senelik devre içinde her devletin bu devletle Antlaşmada bera­
berce bulundukları müddet nispetinde yapılır.
Paragraf 4 — Yukardaki 2 nci paragrafta gösterilen şartlar dahilinde hatları listeden çıkarılan devlet an­
cak, ödemediği yıllara ait borçlarını evvelemirde ödediği ve bu tediyeyi, kendisine düşen hisselerin ödenmesi
hususunda Merkez Ofisi tarafından vaki davet gününden itibaren geçen altıncı ayın sonundan hesaplanmak
üzere yüzde beş faizle yaptığı takdirde, hatlarını uluslararası nakliyata yeniden dahil ettirebilir.
MADDE : 3
Paragraf 1 — Merkez Ofisi, Antlaşmanın uygulanmasında lüzumlu bilgiyi ve özellikle demiryolu ve di­
ğer teşebbüs hatlarına ait liste ile taşıma dışı bırakılan veya bazı şartlar altında kabul olunan eşya hakkın­
daki bildirileri ve Ofis tarafından içine ilâvesi faydalı sayılan etütleri kapsayan aylık bülten yayınlar.
Paragraf 2 — Bülten Fransızca ve Almanca olarak tertiplenir. Her âkit devlete ve ilgili her idareye bir
nüsha parasız olarak gönderilir. İstenilen diğer nüshalar, Merkez Ofisi tarafından tespit olunan bir ücrete
tâbidir.
1924
— 485 —
12 . 7 . 1975
MADDE:4
Paragraf 1 — Uluslararası nakliyattan mütevellit olup ödenmemiş bulunan bordrolar ve alacaklar, ala­
caklı teşebbüs tarafından, tahsillerini kolaylaştırması için Merkez Ofisine gönderebilir. Bu maksatla Mer­
kez Ofisi, borçlu nakliyat teşebbüsünü borcunu ödemeye veya ödemekten imtina sebeplerini bildirmeye davet
eder.
Paragraf 2 — Merkez Ofisi dermeyan olunan imtina sebeplerinin kâfi derecede muhik bulunduğuna
kanaat getirirse, taraflar yetkili mahkemeye veya, taraflar talep ettikleri takdirde, Antlaşmanın 61 inci mad­
desinde öngörülen, (Ek VII) hakem mahkemesine sevk eder.
Paragraf 3 — Merkez Ofisi, meblâğın tümünün veya bir kısmının hakikaten ödenmesi gerektiğine kanaat
getirirse, bir eksperin fikrini aldıktan soma, borçlu nakliyat teşebbüsünün Merkez Ofisine alacağın tümünü
veya bir kısmını ödemeye mecbur olduğunu beyan edebilir; bu suretle yatırılan meblâğ, yetkili hâkimin veya
Antlaşmanın 61 nci maddesinde öngörülen (Ek VII) hakem mahkemesinin esas hakkındaki kararma kadar
emanette kalır,
Paragraf 4 — Bir nakliyat teşebbüsünün on beş gün içinde Merkez Ofisinin ihtarına cevap vermemesi ha­
linde, borcunu ödemesi hususunda kendisine yeniden mektup yazılır ve bunda, imtinanm sonuçları be­
lirtilir.
Paragraf 5. — Bu yeni mektubun gönderilmesinden on gün sonra bir netice alınamazsa, Merkez Ofisi, nak­
liyat teşebbüsünün tâbi olduğu devlete gerekçeli bir yazı gönderir ve bunda, mezkûr devleti, alınacak tedbirleri
bildirmeğe ve özellikle, borçlu nakliyat teşebbüsünün hatlarını listesinde muhafaza edip etmiyeceğini incele­
meğe davet eder.
Paragraf 6 — Eğer borçlu nakliyat teşebbüsünün tâbi olduğu akit devlet, tediyeden imtinaa rağmen, bu
teşebbüsü listeden sildirtmeğe lüzum görmezse veya Merkez Ofisinin tebliğini altı hafta cevapsız bırakırsa,
uluslararası taşımalardan doğan alacaklar hususunda, bahis konusu teşebbüsün ödeme kabiliyeti ile ilgili ga­
rantiyi kabul etmiş sayılır.
.
MADDE : 5
Antlaşmanın 58 nci maddesinin 1 inci paragrafının d) ilâ f) fıkralarında öngörülen faaliyet
dolayısiyle
husule gelen özel masrafları karşılamak üzere bir ücnt tahsil olunur. Bu ücretin miktarı, Merkez Ofisinin
teklifi üzerine, idari Komite tarafından tesbit edilir.
1924
- .
A
— 486 —
12 . 7 . 1975
Ek : IH
(Madde 69 paragraf 3 ve 4)
Revizyon Komisyonu ve Eksper Komisyonları halikında statü
MADDE : 1
Âkit Devletlerin hükümetleri, komisyonların yetkisine giren konularla ilgili tekliflerini
Demiryolu
ile
uluslararası Nakliyat Merkez Ofisine bildirirler; Ofis, bu teklifleri derhal diğer âkit devletlerin
bilgilerine
sunar. .
MADDE:2
Merkez Ofisi, her lüzum görülen ahvalde veya en az beş âkit devletin talebi üzerine komisyonları toplantıya
çağırır.
Bütün âkit devletler, iki ay evvelinden komisyonların toplantılarından haberdar edilirler.
Bu husustaki
ihbarnamede gündeme ithali talep olunan konular kesinlikle belirtilmelidir.
MADDE : 3
Bütün âkit devletler komisyonların çalışmalarına katılabilirler.
Bir devlet diğer bir devlet tarafından kendisini temsil ettirebilir; bununla beraber bir devlet diğer iki dev­
letten fazlasını temsil edemez.
Her devlet kendi temsilcilerinin masraflarını yüklenir.
MADDE:4
Merkez Ofisi görüşülecek konulan inceler ve komisyonların büro hizmetlerini deruhte eder.
Merkez Ofisinin Genel Müdürü veya temsilcisi, k misyonlar m oturumlarına müşahit sıfatı ile katılırlar.
MADDE:5
Merkez Ofisi, âkit devletlerin çoğunluğu ile mutabık kalarak, aşağıdaki devlet veya teşekküllerin temsil­
cilerini, müşahit sıfatiyle komisyonların toplantılarında hazır bulunmaya davet eder:
a) Âkit olmayan devletier,
b) Mütekabiliyet şartı ile, nakliyat konusunda yetkili uluslararası devlet teşekkülleri,
c) Mütekabiliyet şartı ile, nakliyatla iştigal eden ve devlete bağlı olmayan uluslararası teşekküller.
MADDE : 6
Revizyon komisyonu, âkit devletlerin yarısı tems'l edildikleri takdirde fiilî olarak teşekkül etmiş olur;
âkit devletlerin üçte biri temsil edildikleri takdirde, eksperler komisyonu, fiilî olarak teşekkül etmiş olur.
MADDE : 7
Komisyonlar, her toplantı için bir başkan ve bir vsya iki başkan yardımcısı seçerler.
MADDE:8
Müzakereler fransızca ve almanca cereyan eder, k)misyon üyelerinin beyanları derhal yüksek sesle ve özet
olarak tercüme edilir. Teklif metinleri ve başkanın tc viğleri aynen tercüme olunur.
MADDE:9
Oylama delegasyon itibariyle ve talep halinde, isim okunarak çağrılmak suretiyle yapılır; Oturumda tem­
sil olunan âkit devletin delegasyonunun bir oyu vardır.
Bir teklif, olumlu oy adedi aşağıdaki şekilde ise kabul edilir:
1924
a)
b)
— 437 —
12 , 7 . 1975
Komisyonda temsil olunan delegasyonların en az üçte biri oylamaya katılmış olmalıdır;
Olumlu oy adedi olumsuz oy adedinden fazla olmalıdır.
MADDE : 10
Oturum tutanakları, müzakereleri her iki lisanda özetliyecektir. Teklifler ve kararlar, her
iki lisanda
da tam metin halinde tutanaklarda yer alacaktır. Kararlarla ilgili tutanağın Fransızca metni ile Almanca metni
arasında fark bulunması halinde, Fransızca metin muteber olacaktır.
Oturum esnasında tutanakların tasvibi mümkün olamazsa, üyeler, muhtemelen üzerinde değişiklik yaptık­
ları tutanakları, münasip bir müddet zarfında büroya tevdi edeceklerdir.
MADDE : 11
Çalışmaları kolaylaştırmak maksadı ile komisyonlar alt komisyonlar teşkil edebilirler;
komisyonlar, ileri
tarihteki bir toplantı için muayyen konulan hazırlamakla görevli alt komisyonları keza teşkil edebilirler.
Her alt komisyon bir başkan, bir başkan yardımcısı ve lüzum hasıl olursa bir raportör seçer.
Bundan
gayri hususlarda T ilâ 5 ve 8 ilâ 10 uncu maddeler hükümleri, benzetme yolu ile alt komisyonlar hakkında
uygulanır.
EK : IV
(Madde 60, paragraf 1)
Şahıslara ait vagonların nakli ile ilgili uluslararası
Tüzük (RIP)
(Metin özel bir revizyon usulüne tâbi tutulmuştur)
EK : V
(Madde 60, paragraf 2)
Konteyner nakliyatı ile ilgili uluslararası
TÜZÜK (RICO)
(Metin özel bir revizyon usulüne tâbi tutulmuştur.)
1924
— 438 —
12 . 7 , 1975
Ek VI
Koli ekspres nakli ile ilgili Uluslararası Tüzük
(Madde 60, paragraf 3)
(RIEX)
Paragraf 1 — Uluslararsı bir tarife şartları içinde bilhassa süratli bir tarzda taşınan eşya koli ekspres ad­
dolunur.
Ancak yolcu trenleri furgonuna normal şartlar içinde yüklenebilen eşya koli ekspres olarak kabul edilir.
Bununla beraber tarifelerde, bu kaideye aykırı hükümler öngörülebilir.
Paragraf 2 — işbu Antlaşmanın 3 ncü maddesinde gösterilen eşya taşımadan hariç tutulmuştur. Antlaşma­
nın 1 nci ekinde sayılan eşya ve maddeler veya Antlaşmanın 4 ncü maddesinin 2 nci paragrafı hükümleri
gereğince akt olunan özel antlaşmalarda yer alan eşya ve maddeler, ancak bahis konusu ek veya Antlaşma­
larda bu tarz taşıma bilhassa öngörülmüş ise koli ekspres olarak nakle kabul edilir. Diğer eşyamn da taşıma
dışı bırakılacağı veya bazı şartlar altında kabul olunacağı hususu tarifelerle tayin edilir.
Paragraf 3 — Ekspres kolileri, işbu Antlaşmanın 6 nci maddesinin 1 nci paragrafında öngörülen hamule
senedinden gayri bir belge ile taşımaya verilebilir. KullanUacak model ve bunun üzerinde yapdacak veya ya­
pılabilecek kayıtlar tarifede tayin olunur. Her halde bu belge aşağıdaki bilgileri kapsayacaktır :
a) Çıkış ve varış istasyonlarının adlan;
b) Gönderici ve alıcının isim ve adresi;
c) Kolüerin sayısı, ambalajın tarifi ve eşya cinsinin beyanı;
d) Gümrük ve diğer idarî makamlar tarafından mecburi kılınan formalitelerin yerine getirilmesi için
lüzumlu olup taşıma kâğıdına ekli bulunan belgelerin beyanı.
Paragraf 4 — Gönderici, ya kendisi, yahut da verdiği bilgiye göre demiryolu tarafından taşıma belgesine
yazılan bilgilerin ve beyanların doğruluğundan sorumludur; bu kayıtların veya beyanların usule ve gerçeğe
aykırılığından veya noksanlığından doğan bütün sonuçlar göndericiye aittir.
Paragraf 5 — Ekspres kolileri, süratli araçlarla ve tarifelerle öngörülen süreler içinde taşınacaktır. Tes­
lim süreleri, büyük hız irsalâta uygulanan sürelerden her halükârda daha kısa olacaktır.
Paragraf 6 — Tarifeler, yukarda açıklananlardan ayrı olmak üzere, işbu Antlaşma hükümlerine aykırı
hükümleri de öngörebilir; ancak, bahis konusu Antlaşmanın 26, 27, 28, 29, 31, 32, 33 ve 37 ilâ 47 dahil mad­
deleri hükümlerine aykırı hükümler konulamaz.
Yukarda yazdı hükümlerle tarife hükümleri aykırı düşmedikçe, işbu Antlaşma hükümleri koli
ekspres
taşımasına uygulanır.
Ek VII
(Madde 61)
Tahkim Tüzüğü
MADDE : 1
Hakemlerin sayısı
Devletler arasındaki anlaşmazlıklardan gayri anlaşmazlıklara bakmak üzere kurulan hakem mahkeme­
leri, tahkimname hükümlerine göre bir, üç veya beş hakemden teşekkül edecektir.
MADDE:2
Hakemlerin seçimi
Paragraf 1 — Hakemlere ait bir liste önceden düzenlenir. Her âkit devlet, isviçre Hükümeti tarafın­
dan düzenlenen ve günü gününe işlenmiş olarak tutulan hakem listesine kayıt edilmek üzere, Uluslararası taşı­
ma hukukunda uzman bulunan ve kendi uyruğunda olan en çok iki kişiyi gösterebilir.
Paragraf 2 — Eğer tahkimname tek bir hakem öng5rüyorsa, bu hakem, tarafların müştereken anlaşması üe
seçilir.
1924
— 439 —
12 . 7 . 1975
Şayet tahkimname üç veya beş hakem öngörüyorsa,taraflardan her biri, duruma göre, bir veya iki hakem
seçer.
Bundan önceki fıkra uyarınca seçilen hakemler, müştereken anlaşmak suretiyle ve duruma göre, üçüncü
veya beşinci hakemi seçerler; bu kişi hakem mahkemesine başkanlık eder.
Duruma göre, eğer taraflar tek hakemin seçimi hususunda anlaşamazlarsa, veya taraflarca seçilen hakem­
ler üçüncü veya beşinci hakemin tayini hususunda uyuşamazlarsa, Merkez Ofisinin müracaatı üzerine isviçre
Federal Mahkemesi Başkanı bir hakem tâyin etmek suretiyle hakem mahkemesini tamamlar.
Hakem mahkemesi 1 nci paragrafta sözü geçen listede yazılı kişilerden teşekkül eder. Bununla beraber,
tahkimname beş hakem öngördüğü takdirde, taraflardan her biri liste dışından bir hakem seçebilir.
Paragraf 3 — Tek hakem, üçüncü veya beşinci hakem tarafların milliyetinden gayrı bir milliyette olacaktir.
Bir üçüncü tarafın uyuşmazlığa müdahalesi hakem mahkemesinin teşekkülüne tesir etmez.
MADDE:3
Tahkimname
Arbiraja müracaat eden taraflar bir tahkimaname
aktederler; bunda özellikle şu hususlar yer alır:
a) Mümkün olduğu kadar kesinlikle ve açıkça tâyin edilmek suretiyle, anlaşmazlığın konusu;
b) Mahkemenin teşekkül tarzı ve hakem veya hakemlerin tayini için gerekli süreler;
c) Mahkeme yeri;
Tahkim usulünün işlemeye başlayabilmesi için tahkimname Merkez Ofisine gönderilecektir.
MADDE : 4
Usul
Hakem mahkemesi, özellikle aşağıdaki hükümleri dikkate almak suretiyle, takip olunacak usulü kendisi
tayin eder:
a) Hakem mahkemesi, hakikati tespit için, tarafların beyanları ile bağh kalmaksızın, kendisine getirilen
dâvalarda ileri sürülen delilleri inceleyerek hükmünü verir;
b) Hakem mahkemesi, ne davacının taleplerinden fazlasına veya bunlardan gayri hususlarda, ne de dâ­
vâlının kabullendiğinden daha eksiğine karar veremez;
c) Gerekçeli olarak verilen hakem kararı, hakem mahkemesi tarafından kaleme alınır ve Merkez Ofisi
aracılığı ile taraflara tebliğ edilir;
d) Hakem mahkemesinin toplandığı yerde uygulanan âmir hükümlerin ayknı hüküm kapsaması hali
müstesna, hakem mahkemesinin kararı, tashihi karar veya butlan hariç, istinafa tâbi tutulamaz.
MADDE :-5
Mahkeme kalemi
Merkez Ofisi, hakem mahkemesinin kalem işlerini yürütür.
MADDE : 6
Masraflar
Hakem kararında, hakemlerin ücretleri dâhil, masraf ve harçlar tespit ve ödemenin hangi tarafa ait bulun­
duğu veya ücret, masraf ve harçların taraflar arasında ne nispette paylaşılacağı tayin olunur.
Bern'de 7 Şubat 1970 tarihinde imzalanan demiryolu ile eşya (CİM) ve yolcu ve bagaj (CIV) taşınmasına
mahsus uluslararası Andlaşmalara,
1924
12 . 7 . 1975
— 490 —
EK PROTOKOL
Altta imzalan bulunan yetkili delegeler aşağıdaki hususlar hakkında anlaşmışlardır.
I
1 — Büyük Britanya ve Kuzey irlanda Birleşik Krallığı hukukuna göre, 1970 Antlaşmalarının bunları im­
zalamamış veya bunlara katılmamış olan Devlet Ülke parçalan hatları ile ilgili hükümlerini müşterilere mec­
buri kılmak için Birleşik Krallık Hükümeti, bu Antlaşma hükümlerinden inhiraf ederek, menşei Birleşik Kral­
lık olan trafik için matbu hamule senedi (CİM) ve uluslararası bilet ve bagaj bülteni formülünde olmak
üzere işbu ek protokole bir referans dercetmeye yetkilidir.
2 — Birleşik Krallıkta taşıma ile ilgili mevzuatta tarifeleri ilân ve bunları müşterilere yeknesak bir surette
tatbik etmek mükellefiyeti bulunmadığından :
a) Tarifeleri ilân ve bunların müşterilere yeksenak bir surette tatbik edilmesi mükellefiyetini ihtiva eden
CİM hükümlerinin Birleşik Krallıkta tatbik edilmemesi;
b) Birleşik Krallıkta demiryolunun tahsile yetkili olduğu taşıma ücreti ve müteferri masraflar bu mem­
lekette CIM'e tâbi uluslararası trafikte de kabili tatbikthy
3 — Avrupa Kıtası ile Birleşik Krallık arasında tehlikeli maddelerin demir - deniz trafiği ile ilgili
inhirafi hükümleri ihtiva edecek ve CIM'in I nci ekine yapılacak bir ilâvenin aktı ve yürürlüğe konmasına
kadar, varış veya çıkışı Birleşik Krallık olan ve CİM rejimi altında taşınacak olan tehlikeli maddeler I nci
ekin hükümlerine ve ayrıca da Birleşik Krallıkta tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili bulunan demir ve deniz
yolu mevzuatına da tâbi olmalıdır.
II
1 — İrlanda hukukuna göre, 1970 andlaşmalarının bunları imzalamamış veya bunlara katılmamış olan
Devlet Ülke parçaları hatları ile ilgili hükümlerini müşterilere mecburi kılmak için İrlanda Hükümeti, bu Antlaş­
ma hükümlerinden inhiraf ederek menşei İrlanda olan trafik için matbu hamule senedi (CİM) ve uluslararası
bilet ve bagaj bülteni formülünde olmak üzere işbu ek protokole bir referans dercetmeye yetkilidir.
2 — İrlanda'da taşıma ile ilgili mevzuatta tarifeleri ilân ve bunları müşterilere yeknesak bir surette tatbik
etmek mükellefiyeti bulunmadığından :
a) Tarifeleri ilân ve bunların müşterilere yeksenak bir surette tatbik edilmesi mükellefiyetini ihtiva eden
CİM hükümlerinin İrlanda'da tatbik edilmemesi,
•
b) İrlanda demiryolunun tahsile yetkili olduğu taşıma ücreti ve müteferri masraflar bu memlekette
CIM'e tâbi uluslararası trafikte de kabili tatbiktir.
3 — Avrupa Kıtası ile İrlanda arasında tehlikeli maddelerin demir - deniz trafiği ile ilgili inhirafi hü­
kümleri ihtiva edecek ve CIM'in I nci ekine yapılacak bir ilâvenin akti ve yürürlüğe konmasına kadar, varış
veya çıkışı İrlanda olan ve CİM rejimi altında taşınacak olan tehlikeli maddeler I nci ekin hükümlerine, ve
ayrıca da İrlanda'da tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili bulunan demir ve deniz yolu mevzuatına da tâbi
olmalıdır.
v
III
Bazı devletlerin, kendi aralarındaki trafikte tatbik edecekleri Avrupa Kömür ve Çelik Birliği ve Avrupa
Ekonomik Birliği ile ilgili Andlaşmalar gibi bazı Andlaşmalara karşı CİM ve CIV Andlaşmaları hükümleri
daha önplânda yer alamaz.
1924
-
12 , 7 . 1975
491 —
1970 Andlaşmalannı tamamlayan bu protokol 30 Nisan 1970 tarihine kadar imzaya açıktır.
Bu protokol tasdik edilmelidir.
Bu tarihten evvel bu protokolü imzalamayacak olan devletlerle 1970 tarihli CIM'in 67 nci ve CIV'nin
62 nci maddelerinin uygulanması ile ilgili yukardaki Andlaşmalara iltihak etmiş olan Devletler işbu proto­
kole bildiriler yolu ile katılabilirler.
Tasdik begesi veya katılma ile ilgili bildiri İsviçre Hükümetine tevdi edilecektir.
Usulüne uygun bulunan tam yetkili delegeler işbu protokolü imza etmişlerdir.
Bern'de yedi Şubat bin dokuz yüz yetmiş yılında bir tek nüsha olarak tanzim edilmiş ve bu nüsha İsviçre
Konfederasyonu arşivlerine tevdi edilmiş ve tarafların her birine aslına uygun bir nüshası verilmiştir.
BU KANUNA AİT TUTANAKLAR
Cilı
7
12
13
Millet Meclisi
Birleşim
Sayfa
1
85
89
91
6
447
26:27,38,67:70
93,113,152:155
Cilt
22
23
Cumhuriyet Senatosu
Birleşim
Sayfa
68
72
498
51,80:81,82:83,
90,98:99
I - Gerekçeli 167 S. Sayılı basmayazı Millet Meclisinin 89 ncu Birleşimine, 511 S. Saydı basmayazı
Cumhuriyet Senatosunun 72 nci Birleşim tutanağına bağlıdır.
II - Bu kanunu; Millet Meclisi Bayındırlık, İmar, Ulaştırma, Turizm, Dışişleri, Cumhuriyet
Bayındırlık, Ulaştırma, İmar ve İskân, Dışişleri, Turizm ve Tanıtma komisyonları görüşmüştür.
III - Esas No. : 1/208.
Senatosu