Mesane kanseri (temel bilgiler) - EAU Patient Information

Hasta Bilgilendirme Formu
1
Türkçe
Mesane kanseri (temel bilgiler)
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
mesane
Mesanenin görevi nedir?
İdrar kesesi (‘mesane’ olarak anılacaktır) böbrekler
tarafından üretilen idrarı toplayan ve depolayan
organdır (Şekil 1). Pelvik taban kaslarına oturan
kas dokusundan yapılmış içi boş esnek bir torbadır.
Mesane, böbreklerden gelen idrarın toplanmasıyla
birlikte idrar üretradan vücut dışına atılıncaya kadar
genişler (Şekil 2).
rektum
pubik
kemik
meni keseleri
prostat
finkter
üretra
skrotum
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Mesane kanseri nedir?
Mesane kanseri, mesanedeki anormal doku (tümör)
büyümesidir. Mesane kanserinin birkaç aşaması
vardır. Sizin tedaviniz ve deneyiminiz, tümörün
kendine has özelliklerine (tümörün “evrelendirilmesi”
olarak adlandırılır) ve tıbbi ekibinizin uzmanlığına
bağlı olacaktır.
yumurtalık
üreter
fallop tüpü
uterus
mesane
rektum
pubik kemik
üretra
sfinkter
Bu serinin bölümlerinde, mesane kanseri, tanı ve
çeşitli tedavi seçenekleri hakkında genel bilgiler
verilmektedir. Kişisel durumunuzda en iyinin ne
olduğunu doktorunuzla tartışınız.
vajinal kanal
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 1.1 Erkeklerde (a) ve kadınlarda (b) alt idrar
yolları.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 1 / 32
periton
sağ üreter
sol üreter
mukoza
kas katmanları
sol üreterin açıklığı
mesanenin trigonu
üretra
Şekil. 1.2: Sağlıklı bir mesane.
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Mesane kanserine ne
sebep olur?
Birkaç biyolojik faktör ve zararlı madde, mesane
kanseri geliştirme riskini artırabilir. Daha yüksek
bir riskin olması birisinde mutlaka kanser olacağı
anlamına gelmez. Bazen bilinen herhangi bir sebep
olmadan da mesane kanseri oluşur.
Hastalığın evreleri
Mesanenin kas dokusunun içerisine doğru büyümeden
mesanenin içindeki boşluğu doğru büyüyen tümöre
kas invaziv olmayan adı verilir. Bu tümörler yüzeyseldir
ve erken evreyi temsil eder. Mesane kanserinin
en yaygın türü budur. Çoğu vakada, bu tümörler
saldırgan değildir ve nadiren diğer organlara yayılır,
bu nedenle genellikle ölümcül değildirler, ancak tekrar
ortaya çıkabilirler (= nüks) veya saldırgan özellikler
geliştirebilirler (= progresyon).
Kanser mesane kasının içerisine doğru büyüdükçe
ve çevreleyen kaslara yayıldıkça kas invaziv mesane
kanseri haline gelir. Bu kanser türünün vücudun
diğer bölgelerine yayılma olasılığı daha yüksektir
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
(metastatik hastalık) ve tedavisi daha zordur. Bazı
durumlarda ölümcül olabilir.
Mesane kanseri, lenf bezleri veya diğer organlar gibi
vücudun diğer bölgelerine yayılırsa, ya lokal olarak
ilerlemiş ya da metastatik mesane kanseri olarak
adlandırılır. Bu aşamada şifa bulması pek mümkün
değildir ve tedavi, hastalığın yayılmasını kontrol altına
almak ve belirtileri azaltmakla sınırlıdır.
Mesane kanseri için risk
faktörleri
Mesane kanseri yavaş gelişir ve yaşlı insanlarda (60
yaş ve üstü) daha sık görülür. Avrupa Üroloji Birliği’nin
mesane kanseri kılavuzuna göre, tütün birçok
zararlı madde içerir ve mesane kanseri olgularının
neredeyse yarısından sorumludur.
Bilinen diğer bir risk kaynağı boya, metal ve petrol
üretiminde kullanılan kimyasallara mesleki olarak
maruz kalma durumudur; bununla birlikte, işyerinde
uygulanan güvenlik talimatları bu riski azaltmaya
yardımcı olmuştur.
Sayfa 2 / 32
Bazı parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar ve
kronik idrar yolu enfeksiyonları, mesane kanseri
gelişimi riskini arttırır.
Mesane kanserinden
korunma
Daha yüksek riskinin olması bir kişinin mutlaka kanser
olacağı anlamına gelmez. Bazen mesane kanseri
bilinen bir neden olmaksızın gelişir.
Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek önemlidir. Eğer
sigara içiyorsanız, bırakmaya çalışın. İşyeri güvenlik
kurallarına uyun ve zararlı kimyasallara maruziyetten
kaçının. Bir takım kanıtlar, başta su olmak üzere çok
sıvı içilmesinin mesane kanseri riskini azaltabileceğini
öne sürmektedir. Çok miktarda meyve ve sebze
ile dengeli beslenmenin sağlık açısından yararları
vardır ve kansere karşı koruma sağlayabilir. Sağlıklı
bir yaşam tarzını sürdürmek için sorularınız veya
yardıma ihtiyacınız varsa, sağlık ekibinizden yardım
veya yönlendirme rica ediniz.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 3 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
2
Türkçe
Belirtiler, Tanı ve Sınıflandırma
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Tanı
Bulgular ve Belirtiler
İdrarda kan görülmesi, mesane kanseri varlığında
en sık rastlanan belirtidir. Mesanenin iç yüzeyinde
olan tümörler (kas-invaziv olmayan) mesane ağrısına
neden olmaz ve genellikle alt üriner sistem bulguları
(ani idrar yapma ihtiyacı, tahriş hissi) ile görülmezler.
Ağrılı idrar yapma veya daha sık idrara çıkma gibi
idrar yolu belirtileriniz varsa, özellikle de enfeksiyon
varlığı ekarte edilebiliyor veya tedavi edilmesine
rağmen belirtilerde azalma olmuyorsa, bir habis
tümörden şüphelenilebilir. Kas-invaziv mesane
kanseri, mesane kasının içine doğru büyüdükçe
ve çevresindeki kaslara doğru yayıldıkça belirtilere
neden olabilir.
Bazı vakalarda tümör daha ileri düzeydeyken pelvik
ağrı, yan ağrısı, kilo kaybı veya karnın alt kısmında
kitle hissi gibi bazı belirtiler görülebilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Doktorunuz ayrıntılı tıbbi öykü alacak ve belirtileriniz
hakkında sorular soracaktır. Görüşmeye hazırlanarak
doktorunuza yardım edebilirsiniz.
•
•
•
•
•
•
•
Önceki cerrahi işlemlerinizin bir listesini yapın.
Kullandığınız ilaçların bir listesini yapın.
Diğer hastalıklarınızdan ve alerjilerizden
bahsedin.
Egzersiz, sigara, alkol ve diyetin içinde olduğu
yaşam biçiminizi tanımlayın.
Mevcut belirtilerinizi açıklayın.
Mevcut belirtilerinizin ne zamandır sürdüğünüzü
belirtin.
Aile öykünüzden, özellikle de idrar yollu
tümörlerinden bahsedin.
İdrar tahlili
Mesane tümörü varlığında idrarda kan en yaygın
belirti olduğundan, doktorunuz idrarınızda kanser
hücrelerini aramak ve üriner sistem enfeksiyonları
gibi diğer olasılıkları dışlamak için idrarınızı test
edecektir. Doktorunuz bu testi ‘üriner sitoloji’ olarak
adlandırabilir.
Sayfa 4 / 32
Fiziksel muayene, kas invaziv olmayan mesane
kanserini gösteremez ve kanser kas invaziv evreye
ilerlediyse kitleyi nadiren gösterebilir. Kas invaziv
mesane kanseri şüphesi varsa, doktorunuz elle rektal
muayene uygulamalı ve kadınlar için de elle vajinal
muayene yapmalıdır (bimanual palpasyon).
Buna ek olarak, doktorunuz tanıyı koymak için bir
dizi test yapacaktır. Gelişmiş tanı araçları bir sonraki
bölümde açıklanmaktadır.
Sistoskopi
Sistoskopi, mesane kanseri teşhisi için kullanılan
temel testtir. Doktorunuzun sistoskop adı verilen ince,
ışıklı bir tüp kullanarak mesanenizin ve üretranızın
içene bakmasına imkan verir.
Üretra uyuşturulduktan sonra, esnek bir kamera
ve enstrüman olan sistoskop, üretra ve mesane
içine sokulur. Bu yapıldığında ani idrar yapma
isteği duyabilirsiniz. Bir tümör görülebiliyorsa veya
mesaneden alınan sıvının değerlendirilmesi (yıkama
sitolojisi) habis hücreler içeriyorsa, daha ileri tanı
testleri yapmak gereklidir.
Küçük biyopsiler sistoskop ile hemen alınabilir.Daha
büyük biyopsiler veya transüretral mesane tümörü
rezeksiyonu (TURBT) olarak adlandırılan tümör
çıkarılması işlemi, genel veya spinal anestezi altında
yapılmalıdır.
CIS tanısı sistoskopi, yıkama sitolojisi ve çoklu
mesane biyopsisi veya mor ötesi ışık kullanımı ile
güçlendirilmiş sistoskop (bkz. Fotodinamik tanı)
kombinasyonları kullanılarak konur.
İnceleme sonrası, idrarınızda bir kaç gün boyunca kan
olabilir. Fazladan günde 500 ml (örn. iki bardak ekstra
su) sıvı içmek idrarınızı daha seyreltir kanın yıkayarak
dışarı çıkmasını sağlar. Ayrıca idrar yaparken ağrı,
daha sık veya ani idrara çıkma ihtiyacınız olabilir. Bu
kısa etkiler geçecektir. Şayet bunlar 3-5 günden daha
fazla sürerse idrar yolu enfeksiyonunuz olabilir ve
doktorunuzla iletişime geçmeniz gerekir.
BT ürografi
Bilgisayarlı tomografi (BT taraması) ürografi,
doktorunuza böbrekte veya üreterlerde ve dahası
lenf nodları ve karın oganlarında bulunan muhtemel
tümörler hakkında bilgi verir. Tarama yaklaşık 10
dakika sürer ve x-ışınlarını kullanır. Bu görüntüleme
tekniği, üriner sistemdeki kanserlere tanı koymanın
en doğru yoludur.
BT ürografisi invaziv değildir, yani vücuda herhangi
bir alet girmez. BT taraması sırasında vücut içi
bazı bölgeleri ve yolları daha iyi görünebilir hale
getirebilmek için bir kontrast madde damardan
enjekte edilir. Bu muayene için böbrekleriniz normal
çalışmalıdır, bu nedenle böbrek fonksiyonlarını
kontrol etmek için BT taramasından önce bir kan
Doktorunuzun kullanabileceği terimler:
•
Karsinom in situ (CIS) CIS, kasa invaziv olmayan, yüzeysel bir mesane kanseri türüdür. Kanser hücreleri
mesanenin sadece astar tabakasında yer alır ancak mesane kas dokusunun daha derindeki katmanlarına
doğru büyüme ve diğer organlara ya da lenf düğümlerine yayılma (metastatik hastalık) riski yüksektir.
•
Üriner sitoloji Vücuttan atılan idrarın veya mesane yıkama numunelerinin içine dökülmüş kanser hücreleri
olup olmadığının incelenmesidir.
•
Sistoskopi Doktorunuzun sistoskop adı verilen ince, aydınlatılmış bir tüp kullanarak mesane ve
üretranızın içine bakmasına olanak sağlayan bir tetkiktir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 5 / 32
örneği alınır. Kontrast maddenin alerjik bir reaksiyona
neden olabileceğini unutmayın, bu yüzden lütfen
geçmişte herhangi bir alerjik reaksiyon geçirmişseniz
doktorunuza bildirin. Herhangi bir antidiyabetik
ilaç kullanıyorsanız, doktorunuz sizden birkaç gün
boyunca kesmenizi isteyebilir.
BT ürografi, üriner sistemde bir tümör tespit
ederse doktorunuz, teşhisi doğrulamak için biyopsi
yapılmasını önerir. Biyopsi, daha ileri inceleme için
küçük bir doku parçasının çıkarıldığı cerrahi bir
prosedürdür. Mesane biyopsisi, hasta genel anestezi
altında (damar içi ilaçların ve solunum yoluyla alınan
gazların birleşimiyle ‘ uykuda ’) veya lokal / epidural
anestezi altında iken bir endoskop ile gerçekleştirilir.
BT ürografi, küçük veya yüzeyel tümörleri (CIS) tespit
edemez. Küçük veya yüzeyel tümörler olduğundan
şüpheleniliyorsa, ileri tetkikler gereklidir.
MRG
BT taramalarında olduğu gibi, MRG taramaları da
vücuttaki yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini
gösterir. Ancak MRG taramaları, x-ışını yerine radyo
dalgalarını ve güçlü mıknatısları kullanır.
MRG görüntüleri, kanserin mesane dışı yakın
dokulara veya lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını
göstermede özellikle yararlıdır. Damardan verilen
kontrast maddeyi iyi tolere edemeyen hastalarda
üriner sistemin üst kısmına bakmak için, MRG
ürogramı olarak bilinen böbrekler, üreterler ve
mesanenin özel bir MRG çekimi kullanılabilir.
Bu inceleme, metal implant, yapay eklem, vida ve
kalp pili olan hastalar için uygun değildir).
İntravenöz ürografi
İntravenöz ürografi (İVÜ), üriner sistemin incelenmesi
için bir başka görüntüleme tekniğidir. BT-ürografi
mevcut olmadığında İVÜ, üst idrar yollarının
değerlendirilmesi için kullanılabilir. Küçük veya
yüzeyel tümörleri (CIS) tespit edemez ve lenf
nodlarına veya komşu organlara yayılımın tespiti için
önerilmez.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
İVÜ’de bir kontrast madde (boya) damar yoluyla
vücuda enjekte edilir ve karnın x-ışını ile görüntüsü
alınır. Böbrekler, kontrast maddeyi üriner sisteme
salarlar ve bu da x-ışını altında üriner sistemin
görünürlüğünü artırır.
İntravenöz kontrast madde alerjik reaksiyona neden
olabildiğinden, doktorunuz herhangi bir alerji olup
olmadığını soracaktır. Böbrekleriniz bu muayene
için normal şekilde çalışmalıdır, bu nedenle böbrek
fonksiyonlarını kontrol etmek için BT taramasından
önce bir kan örneği alınır. Antidiyabetik ilaçlar
alıyorsanız, doktorunuz sizden birkaç gün boyunca
almayı kesmenizi isteyebilir.
Transabdominal ultrason
Ultrason, invaziv olmayan, dolu mesanede 5-10
mm’den büyük kitleleri görselleştirebilen bir tanı
aracıdır. Çok küçük veya yüzeyel tümörleri (CIS)
tespit edemez. Bu çalışma intravenöz kontrast
gerektirmez; bununla birlikte, ultrason BT ürografinin
veya sistoskopinin yerini alamaz.
Mesane tümörünün
transüretral rezeksiyonu
TURBT, mesane tümörlerinin cerrahi olarak
çıkarılmasıdır (rezeksiyon). Bu prosedür hem tanısal
hem de tedavi edicidir. Cerrah, mikroskopta muayene
(histolojik değerlendirme) için tümörü ve gerekli
tüm ek dokuları çıkardığı için tanısal bir işlemdir.
TURBT aynı zamanda tedavi edicidir çünkü tüm
görünür tümörlerin tamamen çıkarılması, bu kanserin
tedavisidir. Tam ve doğru TURBT, iyi prognoz için
gereklidir. Bazı durumlarda, birkaç hafta sonra ikinci
bir TURBT’ye ihtiyaç duyulur.
TURBT, genel veya spinal anestezi altında olan
hastanın üretrasından mesane içerisine sert bir
endoskop yerleştirilmesi ile uygulanır. TURBT
genellikle 1 saatten fazla sürmez ve hastanede kısa
yatış süresi gerektirir. Ameliyattan sonra, genellikle
bir idrar sondası konur ve bir veya iki gün kalır.
Sayfa 6 / 32
Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi cerrahi
sonrası kanama ve enfeksiyonlar meydana gelebilir.
Semptomatik enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi
edilir ve nadiren hastane yatış süreleri uzar. Ameliyat
sırasında mesanenin delinmesi çok yaygın değildir,
ancak oluşabilir ve genellikle birkaç gün kateter
takılmasıyla giderilir. Nadir durumlarda açık cerrahi ve
mesanenin dikilmesi gerekebilir.
Fotodinamik teşhis
Fotodinamik tanı (FDT) bazı merkezlerde mevcut
olan ek bir tanı yöntemidir. Bir mesane tümörünün
transüretral rezeksiyonu sırasında yapılır. Fotodinamik
teşhis, kanser hücrelerinin mor ışık altında görünür
olmasını sağlar ve tümörlerin daha iyi saptanması ve
çıkarılmasını sağlar ve tekrarlama riskini azaltır.
Ameliyattan kısa bir süre önce bir kateter
yerleştirilir ve mesane, 5-aminolaevülinik asit
veya heksaminolaevülinik asit çözeltisi ile yıkanır.
Yıkamadan hemen sonra kateter çıkarılır. Mesanedeki
kanser hücreleri, çözeltideki aktif bileşeni işler ve mor
ışık altında floresan hale gelirler. FDT için hiçbir yan
etki veya komplikasyon bildirilmemiştir.
Evre ve alt tip
Tümör evresi, kanserin mesane duvarına invaze
olup olmamasına göre belirlenir (Şekil 2.1). Bu bilgi
ek tedavi kararını verirken ve risk profilini belirlerken
önemlidir (hastalığın tekrar etme riski).
Ta, T1 ve CIS evreleri, kasa invaze olmamış mesane
kanserini gösterir (Şekil 2.1):
• Ta tümörler, mesane iç astar tabakasıyla
(‘mukoza’ olarak gösterilmiştir) sınırlıdır.
• T1 tümörler, mesane iç tabakasının altındaki bağ
dokusuna invaze olmuş ama mesane duvarına
kadar ilerlememiştir.
• CIS tümörler düz, kadifemsi, mesanenin iç
astarıyla (‘mukoza’ olarak gösterilmiştir) sınırlı
tümörlerdir .
Ta
CIS
Dar-bant görüntüleme
T1
Dar-bant görüntüleme (DBG), normal sistoskopi
sırasında mesanenin iç astar tabakasına belirli mavi
ve yeşil dalga boylarındaki ışığın uygulanmasıdır.
Bu, sağlıklı doku ve kanser dokusu arasındaki
görsel kontrastı arttırır ve mesanedeki tümörlerin
saptanmasını iyileştirir. Bu yöntem mesane içerisine
instillasyon gerektirmez.
Sınıflandırma
T2
mukoza
kas katmanları
yağ katmanı
T3
T4
Mesane tümörleri, tümör evresi, alt tipi ve
tümör hücrelerinin agrefislik derecesine göre
sınıflandırılırlar. Evreleme, kanser yayılımının
kapsamını tanımlayabilmek için standart bir yoldur.
Alacağınız tedavi çeşidi bu öğelere göre belirlenir.
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 2.1 Tümör evresi (T) ve alt tipleri.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 7 / 32
T2, T3 ve T4 evreleri, kasa invaziv mesane kanserini
gösterir, bu tümörler mesane duvarının içine mukozayı
aşarak büyümüşlerdir (Şekil 2.1). Bu tip mesane
kanserlerinin evrelemesi için mesane dışında tümör
yayılımını tespit etmek amacıyla karın ve göğüs
bölgelerinin ek görüntülemesi kullanılır.
İnvaziv mesane kanserinin
evrelemesi için
görüntüleme
BT ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG
taraması), invaziv mesane kanserinin evrelemesi için
kullanılan tekniklerdir. Pozitron emisyon tomografisi
(PET taraması; radyoaktif bir izleyici kullanır) ve BT’nin
kombinasyonu, Avrupa’da bir çok merkezde mesane
kanserinin lenf nodları ve diğer organlara yayılımını
tespit etmek için giderek daha fazla kullanılmaktadır.
İnvaziv mesane kanserinin evrelemesi için kullanılan
görüntüleme, hastalığın gidişatını belirlemek ve tedavi
seçimi hakkında bilgi sağlamak için kullanılır. Tümör
evrelemesi, doğru tedavi seçeneğini belirlemek için
hatasız yapılmalıdır.
Kasa invaziv mesane kanserinin evrelemesinde
görüntüleme şunları belirler:
• Tümör mesane duvarında ne kadar ilerlemiş
(lokal tümör invazyonunun kapsamı)
• Kanser, lenf nodlarına yayıldı mı
• Kanser, üst üriner sisteme veya diğer uzak
organlara yayıldı mı
Kasa invaziv olmayan
mesane tümörlerinin
risk gruplarının
sınıflandırılması
Kasa invaziv olmayan mesane tümörlerinde risk
sınıflandırması daha doğru tedavi önerilerinin
verilmesini sağlar. Doktorunuz hastalığın evresi,
derecesi, tümörle ilişkili bazı farklı etmenler ve
çalışma tabanlı risk tablolarına göre bunu yapar.
Hastalığınızın tekrarlama ve ilerleme riskine göre
şu 3 gruptan birine dahil edileceksiniz (düşük, orta
veya yüksek risk). Bu sınıflandırma, önerilebilecek
tedavi seçeneklerinin ve gerekli olan takip sürecinin
belirlenmesinde kullanılır.
•
•
•
Düşük risk: Ta evreli, küçük (<3 cm) ve tek,
büyümesi beklenmeyen tümörü olan hastalar.
Düşük riskli hastalarda, mesane kas dokusunun
derin katmanlarına doğru büyüme ve diğer
organlara ve lenf nodlarına yayılma riski yüksek
olan CIS olmaz.
Orta risk: Tam olarak düşük veya yüksek
riskli olup olmadığı net olmayan tümöre sahip
hastalar hastalığın tekrar etmesi ve ilerlemesi
açısından orta risklidir.
Yüksek risk: Eğer tümör, CIS veya T1 veya
saldırgan (yüksek dereceli) ise hastalar yüksek
risklidir. Birden fazla ve büyük (>3 cm) ve tekrar
eden Ta evreli tümörler de yüksek risklidir.
Derecelendirme
Mikroskop altında bir doku incelenirken (histopatolojik
inceleme), patolog, tümörleri büyüme (saldırganlık)
potansiyeline göre derecelendirecektir. Yüksek
dereceli tümörler daha saldırgandır ve doku görünüş
olarak çok farklılaşmıştır. Düşük dereceli tümörler
daha az saldırgandır ve doku görünüş olarak daha
az değişmiştir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 8 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
3
Türkçe
Kasa invaziv olmayan mesane kanseri
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Kasa invaziv olmayan
mesane kanseri nedir?
Kasa-invaziv-olmayan-mesane kanseri, diğer adıyla
yüzeyel mesane kanseri, mesane duvarının derin
katmanlarına kadar büyümemiş kanserdir.
Büyüme şekline göre üç alt tipi vardır:
• Ta evreli tümörler mesanenin iç astar
tabakasıyla sınırlıdır.
• T1 tümörler, mesane iç tabakasının altındaki bağ
dokusuna invaze olmuştur ama mesane duvarı
kasına kadar ilerlememiştir.
• Tis tümörler düz kadifemsi tümörlerdir, aynı
zamanda in situ kanser (CIS) olarak da bilinirler,
mesane duvarıyla sınırlıdır ancak mesanenin
daha derin tabakalarına yayılma açısından
potansiyel olarak yüksek risklidirler.
Ta ve T1 evre tümörler, genellikle üzüm salkımı şeklinde
(papiller diye de adlandırılır) ve mesanenin ortasına
doğru büyürler, daha derin mesane tabakalarına
doğru büyümezler. Cerrahınız bu büyüyen yapıları,
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
transüretral mesane tümörü rezeksiyonu (TURBT)
denilen bir yöntemle çıkartabilir.
Tedavi Seçenekleri
Mesane tümörünün transüretral
rezeksiyonu
TURBT mesane tümörlerinin cerrahi olarak
çıkarılmasıdır (rezeksiyon). Bu işlem hem tanısal
hem de tedavi edicidir. Tanısaldır çünkü cerrah
tümörü ve mikroskop altında incelenmesi gereken
ek dokuları çıkarır (histolojik değerlendirme). TURBT
aynı zamanda tedavi edicidir çünkü görülebilen
tüm tümörlerin tamamen çıkartılması bu kanser için
bir tedavidir. Tam ve doğru TURBT, hastalığın iyi
ilerlemesi için önemlidir. Bazı olgularda, birkaç hafta
sonra yeniden cerrahi gerekir.
TURBT, hasta genel anestezi (damar içerisine verilen
ilaçlarla solunan gazların kombinasyonudur, uyuyor
olursunuz) veya spinal anestezi (belden altınızı
uyuşturmak için belinizden bir enjeksiyon yapılır,
uyanık olursunuz) altındayken sert bir endoskopu
üretradan geçirip mesanenin içerisine yerleştirerek
yapılır. TURBT genellikle 1 saati geçmez ve kısa bir
süre hastanede kalmayı gerektirir. Ameliyattan sonra
birkaç gün için idrar sondası takılı kalır.
Sayfa 9 / 32
Tüm ameliyatlarda olduğu gibi, operasyon sonrası
kanama ve enfeksiyon olabilir. Semptomatik
enfeksiyonlar antibiyotik ile tedavi edilir ve hastanede
daha uzun kalmanıza nadiren gerek olur. Ameliyat
sırasında mesanenin delinmesi pek sık değildir
ancak tümör çıkarma işlemi çok derine giderse
gerçekleşebilir. Delinmeler, sondanın birkaç gün
kalması ile genellikle iyileşir, ama bazı olgularda açık
ameliyat ve mesanenin dikilmesi gerekebilir.
Her ne kadar TURBT, Ta ve T1 tümörleri tamamen yok
edebilse de bazı tümörler sıklıkla tekrar eder ve invaziv
kanser haline gelebilir. Kanser hücrelerinin büyümesi
ve yayılmasını engellemek amacıyla TURBT sonrası
mesanenin ilaçlarla yıkanması (mesane içi instilasyon)
tüm hastalar için düşünülmelidir. İnstilasyon tedavisi
bu kitapçıkta daha sonra açıklanacaktır.
TURBT nasıl yapılır?
Bu işlem, genellikler genel anestezi veya spinal
anestezi (belden altınızı uyuşturmak için belinizden
bir enjeksiyon yapılır, uyanık olursunuz) altında
yapılır.
İnce uzun ve ucunda kamera olan bir tüp üretradan
geçirilip mesaneye yerleştirilir. Görülebilen tüm
tümörler, inceleme (biyopsi) için gereken tüm ek
dokularla birlikte rezektoskop denen bir aletle çıkarılır.
Kanser dokusu kazınır, kalan kanser hücreleri ise
rezektoskoptan geçen elektrik akımı ile yakılır.
Bu işlem için nasıl hazırlanacağım?
Doktorunuz, bu işleme nasıl hazırlanmanız gerektiği
konusunda detaylı bilgi verecektir. Anesteziye hazırlık
için ameliyattan 6 saat öncesinden itibaren hiçbir şey
yememeli, içmemeli ve sigara içmemelisiniz. Eğer ilaç
kullanıyorsanız bunu doktorunuza sorun. Ameliyattan
birkaç gün önce ilaçları kesmeniz gerekebilir.
Bu işlemin riskleri nelerdir?
• Kanama
• Enfeksiyon
• Mesanenin delinmesi nadirdir ancak
tümör mesanenin derininden çıkarılıyorsa
gerçekleşebilir.
• İdrarda kan
• Kan pıhtıları nedeniyle üretranın tıkanması
• Skar dokusu ve darlık (dairesel skar) oluşumuna
neden olabilecek üretra ve mesane hasarı
İşlemden sonra ne olacak?
Ameliyattan sonra üretraya kanamayı durdurmak ve
üretranın tıkanmasını engellemek amacıyla sonda
takılır. Mesaneyi yıkamak ve sondanın içinde kan
pıhtısı oluşmasını engellemek amacıyla yıkama
sıvıları kullanılabilir. Kanama durunca sonda çekilir.
Eğer sonda çekildikten sonra sorunsuz bir şekilde
idrarınızı yapabilirseniz taburcu olursunuz. Bu,
genellikle işlemden 1-3 gün sonra olur. Unutmayın ki,
hastanede kalma süreniz ülkeden ülkeye değişebilir.
SSS- Tümör evresi nedir?
Tümör evresi (örn. Ta, T1, T2), tümörün ne kadar
ilerlediğini (mesane duvarının içine ve hatta dışına
doğru ne kadar büyüdüğü, anlamına gelir) ve lenf
nodlarına veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını
gösterir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 10 / 32
Doktorunuz ameliyattan 1-2 hafta sonra biyopsi
sonuçları değerlendirmek amacıyla sizi kontrole
çağıracaktır.
Ameliyat sonrası öneriler:
• Ameliyattan sonra 3 hafta kadar idrarınızda kan
veya kan pıhtısı olabilir. Bu normal ve geçicidir.
• İdrar yapmak için aniden sıkışmalar
yaşayabilirsiniz. Birkaç gün sonra geçecektir.
• İdrar yaparken yanma hissi olabilir. Birkaç gün
sonra geçecektir.
• İyileşmeye yardımcı olmak için, günde en az 2
litre sıvı, özellikle su, içmeniz önemlidir (alkolden
kaçının).
• Ameliyattan 2 hafta sonrasına kadar 2 kg’dan
ağır bir şey kaldırmayın.
• 2 haftaya kadar cinsel ilişkiye girmeyin.
• Tuvaletinizi yaparken ıkınmayın, gerekirse
müshil kullanın.
• Yoğun egzersiz ve bisiklet sürüşü yapmayın.
• Cam silme, süpürme, bahçe işleri gibi gündelik
işler yapmayın.
• Alkol kullanmayın.
Şu durumlarda doktorunuza gitmeli veya hastaneye
dönmelisiniz:
• İdrar yaparken yanma hissi devam ederse
• İdrarınızda çok miktarda kan pıhtısı varsa
• İdrar yapamıyorsanız
• Ateşiniz varsa (>37,8 derece selsius)
Tekrar TURBT, şu durumlarda
önerilir:
•
•
•
•
Tam olmayan ilk TURBT sonrası
İlk TURBT’de alınan dokuda hiç kas dokusu
bulunmaması (eğer tümörler düşük dereceli Ta
evreli veya primer CIS değilse).
Tüm T1 evreli tümörlerde
Tüm yüksek dereceli tümörlerde (primer CIS
hariç)
Tekrar TURBT, ilk TURBT’den 2-6 hafta sonra
yapılır.
İnstilasyon Tedavisi
Daha önce bahsedildiği gibi, TURBT ile Ta ve T1
evreli tümörler tamamen yok edilebilir ancak bazı
tümörler sıklıkla tekrar edebilirler ve invaziv kanser
haline gelebilirler. İntravezikal (mesane içine)
instilasyon tedavisi TURBT sonrası tüm hastalarda
düşünülmelidir.
SSS – İntravezikal tedavi nedir?
Mesane kanseri için yapılan intravezikal tedavide
ilaçlar bir sonda yardımıyla direkt mesanenin
içerisine verilir, damardan enjekte edilmez veya
yutulmaz. Hem immünoterapi hem de kemoterapi
ilaçları bu yolla verilebilir.
Tekrar TURBT
Ta ve T1 evreli tümörlerin çıkarılmasından sonra
bazen geride artık tümör dokusu kalabilir. Ayrıca,
çıkarıldıktan sonra bu tümörlerin evresinin olduğundan
çok düşük tespit edilme riski (düşük-evreleme)
mevcuttur çünkü tümörün asıl saldırgan kısmı çıkarma
işlemi esnasında atlanmış ve incelenmemiştir.
Bazı olgularda, ilk TURBT’den 4-6 hafta sonra
doktorunuz, tam tümör çıkarılması ve tümörün doğru
evresinin belirlenmesi için size tekrar TURBT önerebilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
İntravezikal kemoterapi
TURBT sonrası tek doz, hemen intravezikal
kemoterapi instilasyonu
Eğer yüzeyel bir tümör, TURBT ile tamamen ve güvenli
bir şekilde çıkarılabilirse ve derin invaziv bir büyüme
belirtisi yoksa hemen instilasyon işlemden sonra
yapılabilir. Tek instilasyon, birden fazla tümörünüz
varsa, mesane duvarının derininden çıkartma işlemi
gerektiyse, eğer mesane delinmiş olma ihtimali
varsa veya ameliyat sonrası kanama çok şiddetli ise
yapılmaz.
Sayfa 11 / 32
Hemen tek instilasyon, TURBT sonrası sıvının
içerisinde yüzen tümör hücrelerini yok eder ve
çıkartma işleminin yapıldığı yerde ve gözden kaçan
küçük tümörlerden kalan artık tümör hücrelerini
öldürür. Bu, hastalığın tekrarlama riskini azaltır.
Doktorunuz, instilasyonun mümkün olduğunca erken,
genellikle TURMT’den sonraki birkaç saat içerisinde
yapılmasını önerecektir.
İnstilasyon, mesanenizin içerisine TURBT sırasında
veya sonrasında takılan sondadan verilecektir.
İntravezikal kemoterapinin en önemli yan etkileri;
tahriş ve mesanede yanma hissidir ve birkaç gün
sonra bunlar kendiliğinden kaybolur.
TURBT sonrası ek intravezikal
kemoterapi
Ek intravezikal kemoterapi, cerrahi sonrası hastalığın
ilerleyişine bağlıdır. Hastalığın tekrar etmesi ve
ilerlemesi açısından düşük riskliyseniz hastalığın
tekrar etme riskini düşürmek için tek doz instilasyon
yeterli olacaktır ve bu standart tedavi şeklidir. Orta
riskli tümörünüz varsa, tek doz instilasyon yeterli
olmayabilir, ek kemoterapi instilasyonları gerekebilir.
En ideal kemoterapi instilasyonu sayısı ve sıklığı diye
bir şey tanımlanmamıştır.
İntravezikal BCG immünoterapisi
Bacillus Calmette-Guérin (BCG), tüberküloza neden
olan mikropla ilişkili zayıflatılmış (güçsüzleştirilmiş)
bakteridir. Bu nedenle, daha önce geçirmiş
olduğunuz tüberküloz hastalığınız varsa, bundan
sadece şüphelenildiyse bile, bunu doktora
söylemelisiniz. Geçmişte almış olabileceğiniz farklı
immünoterapilerden de bahsetmelisiniz.
BCG, mesane yüzeyinde bir iltihaba neden olarak
bağışıklık sistemini aktive eder, kanser hücrelerini
öldürmek üzere bağışıklık sistemi hücrelerini uyarır
ve çeker. Genellikle TURBT’den birkaç hafta sonra
tedaviye başlanır 6 hafta boyunca haftada 1 kez
verilir. Uzun süreli ‘idame’ BCG tedavisi bazen tedavi
süresini 12-36 aya çıkararak uygulanır. Tüm farklı
kasa invaziv olmayan mesane tümörü tiplerinde,
BCG tedavisin hastalığın ilerleme riskini azalttığı,
çalışmalarla gösterilmiştir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Ayaktan uygulanan bir tedavidir, ilaç geçici bir sonda
ile verilir. İdrarınızı yapmadan önce ilaçlı sıvıyı ideal
olarak 2 saat boyunca tutmalısınız.
Birçok protokol test edilmiş ve etkinliği kanıtlanmıştır
ancak hastaların bu tedaviye tepkileri değişkendir.
Sonuç olarak, optimum indüksiyon instillasyon sayısı
ve optimum idame instillasyon süresi ve sıklığı
belirlenmemiştir.
BCG toksisitesi
BCG tedavisinin intravezikal kemoterapiden daha
fazla yan etkisinin olduğu bilinmektedir. BCG,
mesanede yanma hissi ve ateş, üşüme nöbetleri
ve yorgunluk gibi gribe benzer belirtilere neden
olabilir. Nadiren, BCG dolaşım sistemi tarafından
emilir ve vücudun geri kalanına girer ve ciddi bir
enfeksiyona (sepsis) yol açar. Bu durumda ağrı
kesici ile gerilemeyen yüksek ateş hissedebilirsiniz.
Bu gerçekleşirse hemen doktorunuzu görmelisiniz.
Doktorunuz tüberküloz tedavisinde kullanılan
antibiyotikleri reçete edecektir ve bunlar birkaç hafta
süreyle alınmalıdır.
İmmünoterapi ve kemoterapinin yan
etkileri ile başa çıkma
Kanser tedavisine ihtiyacınız varsa istenmeyen yan
etkilere maruz kalacaksınız. Yan etkilere ilişkin bilgiler,
kullanılan ilaçların prospektüsünde yer almaktadır ve
doktorunuzdan veya eczacınızdan temin edilebilir.
Bazı ülkeler hastaya bu bilgilerin verilmesini şart
koşarken bazı ülkelerde bu bilgilerin talep edilmesi
gerekir. Her hasta, ilaçlarının yan etkileri hakkında
bilgi isteme hakkına sahiptir.
Yan etkiler yaygın, çok yaygın veya nadir görülebilir
ve yönetimleri onları gidermek için olan tedavileri
içerir. Sizde görülen yan etkiler hakkında doktorunuza
bilgi vermeniz önemlidir. Belirtilerinizi her gün yazın
ve olabildiğince eksiksiz olarak açıklamaya çalışın.
Ne sıklıkta meydana geldiğini ve günlük hayatınızı
ne kadar etkilediğini kaydedin. Bazı durumlarda,
tedavinin geçici olarak kesilmesi, doz değişikliği veya
tedavinin durdurulması düşünülebilir.
Sayfa 12 / 32
Sık yan etkiler
Bazı sık yan etkiler yorgunluk, mide bulantısı, ishal,
yüksek tansiyon ve tat alma değişikliklerini içerir.
Bunlarla başa çıkmak için gerekli stratejiler aşağıda
listelenmiştir.
Normalden daha yorgun hissetmenize neden olan
düzeyde enerjinizin tükenmesi ve konsantre olmakta
güçlük çekmenize yol açan yorulma yaşayabilirsiniz
ve bu durum uykuyla daha iyi hale gelmez.
Yorgunluk yaşarsanız, bazı stratejiler yardımcı olabilir:
• Size enerji veren şeyleri yazın ve gün veya hafta
boyunca onlara öncelik verin.
• Çamaşır yıkama, temizlik veya bahçe bakımı
gibi ev işleri ile ilgili yardım alın.
• Gün boyunca birkaç kere kısa süre uyuyun.
• Olabildiğiniz kadar aktif olmaya çalışın. Her
gün kısa bir yürüyüş, haftada bir kez uzun bir
yürüyüşten daha iyidir.
• Gezi veya ziyaret gibi sosyal etkinlikler
planlarken, gün içerisinde dinlenmek için
zaman gerekebileceğini unutmayın. Önceden
planlayabilmek için bunu aileniz, arkadaşlarınız
veya bakıcınız ile görüşün. Ne zaman yorgun
hissettiğinizi onlara söylemeniz önemlidir.
• Ülke dışına seyahat etmeyi planlıyorsanız,
planınızı doktorunuzla tartışın. Doktorunuz, bazı
aşılar veya bazı ilaçlarda muhtemel kısıtlamalar
hakkında size bilgi verebilir. Seyahat sigortanızı
da kontrol etmeyi unutmayın.
Tedavi sırasında, tedavi nedenli mide bulantısı, tümör
büyümesi veya hastalığın seyri hakkında endişe
yaşayabilirsiniz. Doktorunuz bulantıyı azaltmak için
ilaç reçete edebilir. Aşağıdakileri yapmak da yardımcı
olabilir:
• Daha küçüköğünler yiyin, ancak yeterli miktarda
beslendiğinizden emin olmak için gün boyunca
daha sık yiyin.
• Atıştırmalıklar yiyin.
• Daha az miktarlarda sıvı alın, ancak hidrate
(sulu) kalabilmek için daha sık için.
• Sıcak yemekler midenizi bulandırırsa soğuk
yemekleri deneyin.
• Mümkünse birisinden sizin için yemek
pişirmesini rica edin.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Tedavinin diğer bir yan etkisi dehidratasyona (aşırı
sıvı kaybı) neden olabilen ishaldir. Şunlar önemlidir:
• Her zamankinden daha fazla su için.
• İshalinizi kötüleştirdiğini düşündüğünüz
yiyeceklerden kaçının.
• Tahrişi önlemek için anal bölgenizi temiz tutun.
• Anal iritasyonunuz varsa nemlendirici kullanın.
• İshali önlemek için doktorunuzdan ilaç reçete
etmesini isteyin.
Ayrıca, özellikle tedavinizin başlarında hafif veya orta
düzeyde tansiyon yükselmesi yaşayabilirsiniz. Bu
durum normaldir ve standart tedavi ile yönetilebilir.
Doktorunuz tansiyonunuzu takip etmenizin gerekip
gerekmediğini ve gerekirse ne sıklıkta olacağını size
bildirecektir. Baş dönmesi hissederseniz veya başınız
ağrıyorsa, mümkün olan en kısa sürede doktorunuza
bildirin.
Kemoterapi gıdalardan aldığınız tadı da değiştirebilir.
Daha önce sevdiğiniz bazı gıdalardan hoşlanmamaya
bile başlayabilirsiniz. Sevdiğiniz yiyecekleri bulmak
için en iyi yol, farklı şeyler denemektir:
• Tad hissinizi nötralize etmek için yemekten önce
su için.
• Kırmızı et tuhaf gelirse, beyaz et veya balık
deneyin veya tersini deneyin.
• Sıcak yiyeceğin tadı tuhafsa, soğuk deneyin
veya tersini deneyin.
• Daha fazla veya daha az baharat kullanmayı
deneyin.
• Gıdada metalik tat hissederseniz plastik çatal ve
bıçak kullanın.
Sayfa 13 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
4
Türkçe
Kasa-invaziv mesane kanseri
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Kasa invaziv mesane
kanseri nedir?
Mesane kanseri tanısı alan hastaların yaklaşık
dörtte birinde, mesane duvarının kas kısmına (T2T4 evreleri) sirayet etmiş bir kasa invaziv mesane
kanseri formu vardır. Bu kanser tipinin vücudun
diğer bölgelerine yayılma (metastatik) olasılığı daha
yüksektir ve daha farklı ve daha radikal bir tedaviyi
gerektirir. Kasa invaziv mesane kanseri tedavi
edilmezse ölümcül olur.
Tedaviye başlamadan önce, kanserin metastatik olup
olmadığı değerlendirilmelidir. BT taraması, kanserin
yumuşak (viseral) organlarınıza, kemiklerinize veya
lenf düğümlerine yayılmış olduğunu gösteriyorsa bu,
muhtemelen tedavi kararlarını değiştirecektir.
Ek teşhis araçları
Rutin olarak yapılmasa da, ilave manyetik rezonans
görüntüleme (MRG taramaları) veya kemik taramaları
yapılabilir. Kasa invaziv mesane kanseri tanısı
konduğu esnada, kemik ve beyin metastazı nadirdir.
Bu nedenle, doktorunuz ancak kemik veya beyin
metastazlarını düşündüren spesifik belirtileriniz varsa,
ilave bir kemik taraması veya beyin görüntülemesi
düşünecektir. Metastatik hastalığı doğrulamak için net
olmayan bulgular bir iğne biyopsisi ile de araştırılabilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT taraması), kasa invaziv
mesane kanserinde ileri araştırma için özellikle
önemlidir. Doktor, 10 dakikadan daha kısa bir sürede
yapılan tüm vücut BT taraması ile kanserin mesane
dışına veya çevredeki yağ dokusuna veya bitişik
organlara doğru büyüyüp büyümediğini ve diğer
organlara yayılma belirtileri (metastatik hastalık)
olup olmadığını söyleyebilir. Böbrekler tarafından
idrarla atılan intravenöz kontrast madde eklenerek,
mesanenin üzerindeki üriner sistem görüntülenebilir
ve tümör büyümesi tanımlanabilir.
Pozitron emisyon tomografisinin (PET taraması,
radyoaktif bir izleyici kullanmaktadır) ve BT
taramasının (PET / BT) bir kombinasyonu Avrupa’daki
merkezlerde giderek yaygınlaşmaktadır, ancak tüm
ülkelerde yaygın olarak bulunmamaktadır. PET /
BT, uzak metastazları bulma olasılığını artırabilir.
Mesane tümörlerinin evrelendirilmesi için tavsiye
edilmez, çünkü radyoaktif izleyicinin üriner atılımı
tümör evrelemesini oldukça zorlaştırır (bkz. Tanı ve
Sınıflama).
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 14 / 32
Prognoz ve risk sınıflaması
Kasa invaziv mesane kanseri olan hastaların uzun
vadeli seyri, tümör büyümesinin yaygınlığına göre
belirlenir (evre). Saldırganlık (derece) düzeyi patolog
tarafından belirlenen kasa invaziv olmayan mesane
kanseri daha az önemlidir zira neredeyse tüm
invaziv tümörler yüksek derecelidir. Evrelendirme
ve derecelendirme, Tanı bölümünde ayrıntılı olarak
anlatılmıştır.
Tedavi seçenekleri
İdrar kesesinin çıkartılması
(radikal sistektomi)
Kasa invaziv mesane kanserinin temel tedavisi idrar
kesesinin cerrahi olarak çıkartılmasıdır.
Doktorunuzun,
tüm
mesanenin
çıkarılmasını
önermesinin çeşitli nedenleri vardır:
• Kasa invaziv tümörü varlığı
• Çoklu kanserli alanları (çok odaklı) olan, agresif
olarak büyüyen (yüksek dereceli) veya yüzeysel
olan ancak kemoterapi veya immünoterapiden
sonra nükseden bir tümörün varlığı
• Mesane koruyucu bir yaklaşım (kemoradyasyon)
sonrası başarısızlık veya nüks olması veya ciddi
yan etkilerin ortaya çıkması
• Kesin tedavisi mümkün olmayan hastalarda
kanama veya ağrı gibi belirtiler olması
Bireysel
olarak
mesane
alınma
riskinizi
değerlendirmek ve belirlemek için doktorunuzla
birlikte çalışarak multidisipliner bir ekibe (örneğin,
ürolog, cerrah, anestezi uzmanı, hemşire, aile hekimi,
kardiyolog) danışın.
Biyolojik yaşınız (performans durumu veya ömür
beklentisi olarak ölçülen vücudunuzun yaşlanmayla
gösterdiği performans) ve sahip olduğunuz
diğer hastalıklar (şeker hastalığı, kalp hastalığı,
yüksek tansiyon) gibi faktörler de önemlidir. 80
yaşın üzerindeki hastalar böyle bir ameliyattan
sonra iyileşme sürecinde daha fazla problem
yaşamaktadırlar. Doktorlar, bu stresli operasyonu
geçiren hastaların riskini değerlendirmek için özel
indeksli skorlar kullanmaktadır.
Geçirilmiş karın cerrahisi veya radyoterapi ameliyatı
zorlaştırır, ancak nadiren ameliyat olamamasının
bir nedenidir. Aşırı kilolu olmak, ameliyat sonrası
sağkalımı etkilemez ancak yara iyileşmesinden
kaynaklanan komplikasyon riskini etkiler.
İdrar kesesinin çıkarılması, mesanenin, üreterlerin
uç kısımlarının ve pelvik lenf bezlerinin çıkarılmasını
içerir. Tümör yerleşimi ve üriner diversiyon tipi
gibi faktörlere bağlı olarak cinsiyete özgü bitişik
organların bir kısmı (erkeklerde prostat ve meni
keseleri, kadınlarda üretranın tümü, bitişik vajina ve
uterus) çıkarılır. Erkekler, bazen çıkarılan prostatta
Doktorunuzun kullanabileceği terimler:
•
Ürotelyal karsinom: Bu terim tipik olarak idrar yolunda (böbrek, mesane, üreterler, üretra) ortaya çıkan
ve idrar yolundaki diğer hücrelerin aksine ürotelyal hücreleri etkileyen kanser türünü belirtir. Mesane
kanserlerinin çoğu ürotelyal karsinomdur (transizyonel hücreli karsinom olarak da adlandırılır).
•
Yüksek dereceli: Dokunun görünümü, agresif tümör büyümesini işaret edecek şekilde büyük oranda
değişmiştir.
•
Düşük dereceli: Dokunun görünümü, daha az agresif tümör büyümesini işaret edecek şekilde hafif
değişikliğe uğramıştır.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 15 / 32
prostat kanserinin bulunduğunun ancak genellikle
uzun süreli sağkalımı veya tedaviyi etkilemediğinin
bilincinde olmalıdır.
Mesane çıkarma işlemi nasıl yapılır?
İdrar torbasının çıkartılması, genel anestezi altındaki
hastaya karından yapılan bir kesiyle (açık) yapılır
(intravenöz ilaçların ve solunan gazların kombinasyonu
ile gerçekleştirilir; siz de ‘uykuda’ olursunuz). Mesane,
üreterlerin mesaneye yakın uçları, pelvik lenf nodları
ve cinsiyete özgü komşu organların (bir kısmı) çıkarılır.
Bundan sonra idrarı depolamak ve boşaltmak için
başka bir yol oluşturulmalıdır (üriner diversiyon).
Şu anki standart prosedür açık ameliyattır. Bununla
birlikte, birçok hastayı tedavi eden ve deneyimli ve
uzmanlaşmış cerrahlara sahip olan merkezlerde
minimal invaziv bir işlem (laparoskopik veya robotik
yardımla) yapılabilir. Günümüzde minimal invaziv
bir yaklaşım, mesane çıkarımı için deneysel olarak
düşünülmektedir.
İşlem için nasıl hazırlanırım?
Ameliyattan 1 gün önce üroloji servisine kabul
edilirsiniz. Bir doktor veya hemşire ameliyat hakkında
sizinle konuşur ve ameliyattan önce ve özellikle
ameliyat sonrası neler olacağını açıklar.
Bağırsaklarınızın bir kısmı üriner diversiyonu
oluşturmak için kullanılacaktır. Doktorunuz işleme
nasıl hazırlanacağınız konusunda size ayrıntılı bilgi
verecektir.
Ameliyattan önce, doktorunuz size anestezi için
nasıl hazırlanacağını ayrıntılı olarak anlatacaktır.
Kullandığınız herhangi bir ilaç varsa, bunları
doktorunuzla görüşün. Ameliyattan birkaç gün önce
ilaç almayı bırakmanız gerekebilir.
İşlemden sonra ne olur?
İlk birkaç gün boyunca yakından izleneceksiniz.
Doktorunuz sizi post-operatif rutinle ilgili ayrıntılı
olarak bilgilendirecektir.
Hastanede kaldığınız süre boyunca ürostomiyi veya
yeni mesaneyi nasıl yöneteceğinizi öğreneceksiniz.
Ürostomi veya iç idrar torbasını nasıl kullanacağınızı
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
ve boşaltacağınızı öğrendikten sonra taburculuk
tarihiniz ayarlanır.
Mesane çıkarılmasından önce
kemoterapi
Mesane çıkarılmasından önce kemoterapi, potansiyel
olarak tümörü küçültmek ve daha önce kan veya
lenf düğümlerine girmiş hücreleri öldürmek üzere
uygulanır.
Kasa invaziv hastalığı olan hastalarda ameliyat
öncesi kemoterapi önerilebilir. Tümörler büyükse
(> 3 cm) veya kanserin lenf nodlarına yayılım
gösterdiğine (metastatik hastalık) dair işaretler varsa
ve hedef, hastalığın tamamen tedavisiyse, gereklidir.
Kemoterapi uygulama kararı, multidisipliner bir ekip
tarafından (bir onkolog, bir ürolog ve bir radyolog
içeren) yapılır.
Yeterli böbrek fonksiyonu gereklidir. Olası yan etkiler
genellikle bir onkolog tarafından izlenir ve yönetilir.
Kemoterapiye iyi bir yanıt sağkalımı artırır ancak
ameliyat
ihtiyacını
değiştirmez.
Neoadjuvan
kemoterapi
şu
anda
önerilmekle
birlikte,
doktorlar,
mesanenin
çıkartılmasından
önce
kemoterapiden kimlerin kesin fayda sağlayacaklarını
belirleyememektedir.
Mesane çıkarıldıktan sonra kemoterapir
Bir tümör büyükse (> 3 cm) veya tamamen
rezekte edilemiyorsa veya kanser lenf nodlarına
yayılmışsa (patolog tarafından belirlenir), mesanenin
çıkartılmasından sonra kemoterapi bir seçenektir.
Lenf nodlarına yayılmış kanser sistemik hastalığa
işaret eder ve bazı vakalarda sistemik tedavi
(kemoterapi ile) gerektirebilir.
Üriner diversiyon: inkontinan veya
kontinan
Mesane çıkarılmasına yönelik iki aşamalı yaklaşımın
anlaşılması önemlidir. İlk olarak idrar kesesi ve
lenf bezleri çıkarılır. İkinci olarak, idrarın yeniden
yönlendirilmesi (diversiyonu) gerekir. Bu, çeşitli
tekniklerle gerçekleştirilebilir.
Sayfa 16 / 32
Genel olarak inkontinan (vücudun dışında toplanan
idrarla kesintisiz akış) ve kontinan (idrar vücutta
depolanır ve gerektiğinde boşaltılır) diversiyonlar
birbirinden farklıdır. Mesane yerine koymaya veya
diversiyona karar verirken, biyolojik yaşa ek olarak,
böbrek fonksiyonları ve diğer hastalıklar, yaşam
kalitesi ve hasta uyumluluğu (belirli düzenlemeler
yapmanız gerekecektir) önemlidir.
operasyonlar, çoklu sağlık sorunları, palyatif bakım)
sahip olan veya ameliyattan sonra öz bakım
yapamayan hastalar için güvenli ve uygulanabilirdir.
Majör komplikasyonlar nadirdir, ancak tekrarlayan
enfeksiyonlar ve orifis daralması (stenoz) yaygındır
ve tedavi gerektirebilir. Hastalar genellikle üreterde
düzenli olarak değiştirilmesi gereken bir stente ihtiyaç
duyarlar.
Sizin için en uygun seçeneği belirlemek için,
her seçeneğin kısıtlamalarını ve yan etkilerini iyi
anlamalısınız. Kişisel tercihinize ek olarak, fiziksel
ve zihinsel olarak diversiyonu yönetme beceriniz de
sosyal ve ailesel desteğiniz de önemlidir.
Üreterler ve cilt arasına küçük bir bağırsak
parçası yerleştirme (ileal kanal)
Bir ileal kanal üreterler ve cilt arasına ince bir bağırsak
parçası yerleştirerek oluşturulabilir (Şekil 4.2). Bu
‘enterik stoma’, böbrekler ve cilt arasında daha fazla
mesafe oluşturur ve genellikle vücuda dışarıdan
giren enfeksiyon riskini azaltır. Hastalar için bir başka
avantaj da, bu stomanın daha kolay yönetilebilmesi
ve daha küçük stomalara göre daha az daralması
(stenoz) olmasıdır. Tekrarlayan enfeksiyonlar yanında
ağızın daralması/skar oluşumu (stenoz), kaçak ve
üriner sistemde taş oluşumu (ürolitiyazis) gibi uzun
vadeli komplikasyonlar meydana gelebilir.
İnkontinan diversiyon
Üreterlerin deri içerisinden yeniden
yönlendirilmesi (üreterokutanostomi)
Üreterlerin birlikte veya tek tek, karnın kenarındaki
deriden yeni bir açıklık (stoma) vasıtasıyla taşınarak
idrar basitçe bir stoma torbasına boşaltılabilir (Şekil
4.1). Bu, en basit diversiyon yoludur. Nadiren
kullanılsa da, karmaşık tıbbi durumlara (geçirilmiş
böbrek
üreter
stoma
mesane çıkarılmıştır
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 4.1 Üreterokütanostomi.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 17 / 32
böbrek
üreter
ince bağırsak
kesiti
i̇nce barsak tekrar
birleştirilmiştir
stoma
mesane çıkarılmıştır
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 4.2 İleal kanal.
Bu prosedür teknik olarak nispeten basit ve güvenilirdir
ve bu nedenle en çok kullanılan diversiyon biçimidir.
Bu tip üriner diversiyon seçilirken stoma ile yaşamaya
uyum sağlamak için zaman ve çaba harcayacağınızın
farkında olmalısınız. Sağlık ekibiniz, yaşam biçiminizi
ayarlamanıza ve duruma alışabilmenize yardımcı
olacaktır (farklı vücut görünümü, spor ve hobiler,
seyahat vb.).
Kontinen kutanöz diversiyon
(Heterotopik diversiyon)
Vücut içinde bir rezarvuar yaparak (kutanöz
üriner diversiyon)
Karın boşluğu içine bir rezarvuar, ince barsak ve ya
kalın barsak bazen de apendiks kullanarak yapılmakta
ve bir valf mekanizmasıyla cilde bağlanmaktadır
(Şekil 4.2). Düşük basınçlı poş sayesinde idrar
vücutta saklanabilmektedir. Bu teknikteki amaç,
boşaltmayı (kontinans) sağlamak ve böbreklere geri
akımı (reflü) kontrol altına almaktır. Rezarvuar, küçük
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
plastik bir kateterle 2- 6 saatte bir aralıklı katerizasyon
ile boşaltılabilir. Ağız kısmı alt karında herhangi bir
yerde veya göbek deliğinde (umblikus) açılabilir.
Eğer bu yöntem seçilecekse, poşu kendi başınıza
boşaltabilmek ve kateter takmak için göz-el
kordinasyonunuz iyi olmalıdır. Poşta kullanılan barsak
tarafından, idrar bilşenlerinin (tuz, ürik asit, su) geri
emilebilmesi ve bu durumun organlarda ekstra
stres oluşturabilmesi nedeniyle karaciğer ve böbrek
fonksiyonları yeterli olmalıdır.
Komplikasyonlar arasında kısa barsak sendromu
ve metabolik ve elektrolit dengesizliğinin yanı sıra
enfeksiyon, idrar kaçırma, fıtık, reflü, ağızda daralma
(stenoz) ve idrar kaçağı sayılabilir.
Bu işlem teknik bakımdan zorlayıcı olduğundan
özellikle de valf mekanizmasının oluşturulması her
zaman başarılı olmayabileceğinden bu teknik çok sık
kullanılmamaktadır.
Sayfa 18 / 32
Kısa barsak sendromu nedir?
Fonksiyonel ince barsak eksikliğine bağlı olarak oluşabilen bir emilim ytersizliği bozukluğudur (kısaca kısa barsak).
Başlıca belirtisi ishaldir ve su kaybı, beslenme yetersizliği ve kilo kaybına neden olabilir. Çoğu hastada oluşma nedeni
ince barsaklardan cerrahi olarak geniş bir rezeksiyon yapılmasıdır.
böbrek
ince bağırsaktan
yapılan kese
üreter
ince bağırsak
kesiti
stoma
ince barsak tekrar
birleştirilmiştir
kateter
mesane çıkarılmıştır
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 4.3 Kutanöz üriner diversiyon.
Üreterlerin rektuma yerleştirilmesi
(üreterokolonik diversiyon)
Üreterler rektuma yerleştirildiğinde, idrar rektal
poşta birikir. (Şekil 4.4). Anüs ve pelvik duvar, idrar
tutucu (kontinan) organ halini alacağından düzgün
çalışmalıdır. Bu diversiyon şeklinde, fekal içerik
ile idrar karışacağından, işeme ve defekasyon eş
zamanlı olmaktadır. Bu teknikte enfeksiyon sıklığı
oldukça fazladır bu nedenle bu teknik sadece belirli
durumlarda kullanılır ve çok sık uygulanmamaktadır.
Kısa dönem komplikasyonları arasında, tekrarlayan
enfeksiyonlar (karın duvarı ve böbreklerde
inflamasyon), rektuma açılan ağızda daralma ve
idrar kaçağı yer alır. Uzun dönem komplikasyonları
arasında aniden idrar yapma ihtiyacı duymaya bağlı
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
idrar tutamama, barsak irritasyonu ve kolon kanseri
ilişkisi gösterilebilir.
İnce barsaktan yeni bir mesane oluşturulması
(ortotopik yeni mesane)
Bu teknikte sindirim sisteminden ayırılan ince
barsaktan yeni bir mesane yapılabilir (Şekil 4.5)
İnce barsaktan şekillendirilmiş bir rezervuar (yeni
mesane) mesanenin yerini almak üzere küçük
pelvise yerleştirilir. Kullanılan tekniğe bağlı olarak
bu rezarvuar, yuvarlak ya da “W” veya “V” şekillidir.
Üreterler iki yandan tutturulup, alt uç ise üretraya
bağlanır. Üriner sfinkter korunur. Bu teknikle, sağlıklı
insan mesanesiyle kıyaslanabilir bir hacmi tutan
kontinan bir rezarvuar yapılır.
Sayfa 19 / 32
böbrek
üreter
kalın bağırsak
rektum
mesane çıkarılmıştır
anal sfinkter
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 4.4 Üreterokolonik diversiyon.
böbrek
üreter
ince bağırsaktan
yapılan kese
mesane çıkarılmıştır
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 4.5 Ortotopik yeni mesane.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 20 / 32
Ortotopik yeni mesane ile mesanenin dolduğu veya
işeme ihtiyacı hissetmeyeceğiniz için her 2-4 saatte
bir idrar boşaltılmalıdır. Yeni mesane, karın kaslarının
kasılması ve pelvik taban kaslarının gevşetilmesi
(Valsalva manevrası) yoluyla boşaltılır. Karna
her iki elle bastırmak, yeni mesanenin tamamen
boşaltılmasına yardım eder. Tamamen boşaltmak için
aralıklı katererizasyona kadınların %20 sinde ihtiyaç
varken erkeklerde genellikle gerek kalmamaktadır.
Bu diversiyon, işlemin gereksinimlerini, onlara
uyumlu olmak için, iyi anlamanızı gerektirir. Bu
diversiyon için; kabul edilebilir karaciğer ve böbrek
fonksiyonları, görece uzun ömür beklentisi, iyi mental
durum, fonksiyonel pelvik taban (öncesinde idrar
tutamama olmaması) gibi faktörler gerekir. Öncesinde
geniş cerrahi operasyon geçmişi veya radyoterapi
durumunda bu teknik uygun değildir.
Kısa dönem komplikasyonları arasında tekrarlayan
enfeksiyonlar (karın duvarı ve böbreklerde inflamasyon
dahil) ve idrar kaçağı; uzun dönem komplikasyonlar
içinde yeni mesanenin ağzında daralma, üst üriner
sistemde değişiklikler, idra tutamama, kısa barsak
sendromu, fıtık, metabolik ve elektrolit dengesizliği
yer almaktadır.
Yakın takip ve rehberlik, bu üriner diversiyonun ilk
aylarında önemlidir. Yeni duruma alışmada sağlık
hizmeti ekibinin önemi büyüktür. Hayat tarzı değişikliği
ve günlük rutinlere (belirli bir zaman takvimiyle idrara
çıkma) alışmak önemlidir.
Rutin kan testi, kullanılan barsak tarafından çok
fazla ürik asit emilmesinin, genellikle ağızdan alınan
ilaçlarla (sodyum bikarbonat = kabartma tozu) tedavi
gerektiren pH dengesizliklerine neden olup olmadığını
değerlendirmeye yardımcı olacaktır.
Yeni oluşturulan rezervuarın yerleşmesi ve çalışmaya
başlaması için zamana ihtiyacı vardır. Kapasitesini
arttırmak için mesanenizi eğitmeniz gerekecektir
ve sağlık ekibiniz size mesane eğitimi talimatlarını
verecektir. Yeni mesanenin kapasitesini arttırmak için
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
egzersiz gerekir (mesane egzersizi).Başlangıçta idrar
kaçırma, pelvik tabana yakın post-operatif şişkinlik
ve/veya başlangıçta yeni mesanenin hakim eksikliği
nedeniyle ortaya çıkabilir.
Mesane Koruyucu Tedaviler
Mesane koruyucu yaklaşım, halen tüm dünyadaki
vakaların az bir kısmında kullanılmaktadır fakat
dikkate alınmayı hak etmektedir. Mesanenin
korunması, birden çok terapi ve bunların yan
etkisi pahasına başarılabilir. Mesane tümörünün
transüretral rezeksiyonu (TURBT) ve radyasyon,
tümörü lokal olarak tedavi etmek veya kontol sağlamak
için kullanılır. Kemoterapi, vücutta zaten yayılmış
olabilecek kanser hücrelerini (sistemik hastalık)
tedavi etmek için kullanılır. Amaç kanser tedavisinden
ödün vermeksizin mesane ve fonksiyonunu koruyarak
yaşam kalitesini korumaktır.
Seçilen hasta gruplarındaki çalışmalar, mesane
koruyucu yaklaşımlar için iyi sonuçlar vermiştir;
mesane koruyucu tedavinin başarısız olmasından
sonra hastaların yaklaşık üçte birine yine de sistektomi
uygulanmaktadır.
Mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu
Genişletilmiş
cerrahiyi
uygulayamadığınız
durumlarda, tümör sadece mesanenin iç kas
tabakasına invaze etmiş ise TURBT mümkündür.
Yüksek nüks ve progresyon hallerinde bu tedavi
tek başına hastalığın uzun süre kontrolü için iyi bir
seçenek olarak görülemez.
Kemoradyasyon
Duyarlılaştırıcı kemoterapiyle kombine radyoterapi,
sistektomi için aday olmayan veya cerrahiyi
reddeden hastalar için makul bir alternatiftir. Bu
yaklaşımın değerlendirilmesi için genel durumun
(yaşam beklentisi), böbrek fonksiyonunun, önceki
radyasyonun, daha önce abdominal operasyonların
ve diğer kanser öykülerinin göz önüne alınması
gerekmektedir. Bu tedaviye karar vermeden önce bir
radyasyon onkolojistine danışılması önerilir.
Sayfa 21 / 32
Radyoterapi
Radyasyon tedavisi, ameliyat için aday olmayan veya
cerrahi istemeyen hastalarda mesanenin korunması
için bir seçenektir. Tek başına radyoterapi sonuçları,
mesanenin tamamen çıkarılmasından daha kötüdür,
ancak kemoterapiyle (kemoradyoterapi) kombine
ediliyorsa, kabul edilebilir sonuçlar elde edilebilir. Yan
etkiler; mesane ve sindirim sisteminin hafif ila güçlü
tahrişinin yanı sıra idrar kaçırma, enfeksiyon riskinde
artış ve fistülleri de (organlar arasında anormal
geçişler oluşması) içerir.
Kemoterapi
Tek başına kemoterapinin sonuçları sınırlıdır ve tek
başına bir tedavi olarak önerilmemektedir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 22 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
5
Türkçe
Metastatik Hastalık
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Prognostik faktörler ve
tedavi kararları
Eğer mesane kanseriniz diğer vücut organlarına
yayıldı ise (Şekil 5.1), tedavi ile kür sağlamanız
pek olası değildir. Tedavi seçenekleri sınırlıdır ve
hastalık yayılımını (metastaz) kontrol altına almak ve
semptomları azaltmaktır.
Tedavi Seçenekleriı
Kemoterapi
Mesane kanseri vakalarının % 90-95’inde histolojik
tip, ürotelyal karsinomdur. Platin içeren kemoterapi,
bu tür kansere karşı en etkili tedavidir.
MVAC
(metotreksat,
vinblastin,
Adriamisin
[doksorubisin] ve sisplatin ilaçlarını kullanan)
veya gemsitabin ve sisplatin gibi kemoterapi
kombinasyonları sıklıkla reçete edilir. Hastalığınız tam
olarak iyileşmiyorsa ve esas hedef yaşam kalitinezi
yükseltmekse, tedaviler yan etkileri olması nedeniyle
dikkatli ele alınmalıdır. Günlük aktiviteleri yerine
getirmekte kısıtlılık (düşük performans durumu), diğer
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
hastalıklar veya böbrek fonksiyonlarında azalma sizi
bu kemoterapi tedavileri için uygunsuz hale getirebilir.
Eğer böbrek fonksiyonlarınız düşükse ve sisplatin
ilacını alamıyorsanız, gemsitabin ve karboplatin
kombinasyonu veya M-CAVI (metotreksat, karboplatin
ve vinblastin ilaçlarının kullanıldığı kombinasyon)
mesane kanserin tedavisinde kullanılabilecek daha
az etkili seçeneklerdir.
Bu terapileri alırken hastalığınız tekrarlarsa veya
ilerlerse tedavi başka bir çeşit kemoterapi ile
değiştirilebilir ancak bu durumda bir standart
olmamakla beraber tercih tedaviyi uygulayan
doktorunuza bağlıdır. Metastatik veya tekrarlayan
tümör dokusunun ek cerrahiyle çıkartılması hastalığı
tedavi etmemekle beraber sadece ağrıyı veya
tıkanıklığı ortadan kaldırmak amacıyla uygulanabilir.
Ağrı veya tekrarlayan kanama (hematüri) gibi
şikayetleri tedavi etmek amacıyla da radyoterapi
kullanılabilir.
Kemoterapinin bazı tipleri oldukça yoğun tedaviler
olup ve çokça yan etkilere neden olabilir. Eğer tam
sağlıklı değilseniz veya kanser nedeniyle kendinizi
iyi hissetmiyorsanız bu yan etkiler daha da ağır
olabilir. Yaşlı hastalar daha az yoğun olan kemoterapi
tiplerinden fayda görebilmektedir.
Sayfa 23 / 32
akciğer
karaciğer
böbrek
kemik
lenf bezleri
mesane
©2017 patients.uroweb ALL RIGHTS RESERVED
Şekil. 5.1 Metastatik hastalık.
Kemik metastazının tedavisi
Mesane kanseri kemiğe yayılım yaptığında, kemik
yapıda zayıflama veya günlük aktiviteler ya da ufak
travmalardan kaynaklanabilen patolojik kırıklar
gibi iskelet sistemi ilişkili komplikasyonlar ortaya
çıkabilir. Bu durumlar ağrıya ve yaşam kalitenizde
yıkıcı azalmaya yol açabilir. Doktorunuz kemikleriniz
güçlendirmek ve ağrıyı kontrol etmek adına
radyoterapi ve ilaç tedavisi önerebilir.
Tedaviye karar vermek
Eğer tedavide kanseri yavaşlatmak veya şikayetleri
kontrol altına almak planlanıyorsa, hangi tedavinin
sizin için en iyisi olduğuna veya tedavi alıp almamaya
karar vermek zor olabilir.
Bu evrede hangi ilaç tedavisinin neler yapabileceği
ve bunun hayat kalitenizi nasıl etkileyeceğini açık bir
şekilde anlamanız gerekmektedir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Ailenizle, arkadaşlarınızla veya size yakın olan
insanlarla konuşun. Yakın çevreniz dışındaki
insanlarla bu konuları tartışmak da faydalı
olabilecektir. Doktorunuz size danışman veya uzman
bir hemşire önerebilir. Mesane kanserine yönelik
hasta dayanışmasını desteklemek amacıyla çaba
gösterilmektedir. Onkoloğunuza yakınınızda mesane
kanseri hasta temsilcisi olup olmadığını sorabilirsiniz.
Klinik çalışmalara erişim
Nüks eden veya metastatik mesane kanseri tanılı tüm
hastalar ve bilhassa önceki kemoterapisi başarısız
olmuş olanlar, klinik çalışmaların yapıldığı merkezler
tarafından değerlendirilmelidir.
Hiç kemoterapi almamış veya önceden tedavi
yapılmış olan hastalar için çeşitli seçeneklerin olduğu
çalışmaların sayısı sınırlı olmakla beraber artış
göstermektedir. Ek olarak, ‘immün kontrol noktası
Sayfa 24 / 32
inhibitörleri’ adı verilen ilaçların ilerlemiş mesane
kanserinde mevcut deneysel kullanımının bu hastalığı
taşıyan bazı hasta gruplarında etkili olduğu ortaya
çıkmaktadır.
Doktorunuzla klinik araştırmalara erişimi ilk tercih
olarak görüşün. Tedaviye yönelik karar, her seçeneğin
artı ve eksileri hakkında ayrıntılı bilgiler gözden
geçirildikten sonra ve her hastanın ve her hastalığın
kendi özelliklerine bağlı olarak yapılır.
Tedaviye karar vermek
Eğer tedavide kanseri yavaşlatmak veya şikayetleri
kontrol altına almak planlanıyorsa, hangi tedavinin
sizin için en iyisi olduğuna veya tedavi alıp almamaya
karar vermek zor olabilir.
Bu evrede hangi ilaç tedavisinin neler yapabileceği
ve bunun hayat kalitenizi nasıl etkileyeceğini açık bir
şekilde anlamanız gerekmektedir.
Ailenizle, arkadaşlarınızla veya size yakın olan
insanlarla konuşun. Yakın çevreniz dışındaki
insanlarla bu konuları tartışmak da faydalı
olabilecektir. Doktorunuz size danışman veya uzman
bir hemşire önerebilir.
Mesane kanserine yönelik hasta dayanışmasını
desteklemek amacıyla çaba gösterilmektedir.
Onkoloğunuza yakınınızda mesane kanseri hasta
temsilcisi olup olmadığını sorabilirsiniz.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 25 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
6
Türkçe
Nüksün tedavisi (tümör geri döndüğünde)
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Uzak rekürrens sadece kemoterapi ile tedavi edilebilir.
Tek veya az sayıda metastazlar, sistemik tedaviye
(kemoterapi) ek olarak cerrahiyle çıkarılabilir.
Lokal
Lokal nüks, eğer daha önce mesane çıkartıldıysa
mesanenin eskiden olduğu yerdeki veya çıkartılan
lenf nodlarının olduğu yerdeki yumuşak dokuda ortaya
çıkar. Bu durum, lokal pelvik lenf nodları çıkartılmış
olsa bile bazı lenf nodlarının o bölgede bırakılmış
olmasından kaynaklanır. Çoğu lokal nüksler, ilk 2
yılda ortaya çıkar. Mesanenin tamamen çıkartılması
sonrası lokal nüks görülmesi kötü bir prognozla ilişkili
olsa da bazen tedavi edilebilir (cerrahi, kemoterapi,
hedefe yönelik radyasyon terapisi).
Uzak nüks
Eğer kanser pelvis dışında nüksederse buna uzak
nüks denir. Bu nüks tipi, mesanesi çıkartılmış, yüksek
nüks riski olan hastalarda (büyük tümörler, cerrahi
sınır pozitifliği, çıkartılan lenf nodlarında tutulum
olması) oldukça yaygındır. Uzak rekürrens sıklıkla
mesanenin alınmasından sonraki ilk 2 yılda ortaya
çıkmaktadır. Uzak nüks yerleri lenf nodları, akciğerler,
karaciğer ve kemiklerdir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Medikal çalışmalar sizin durumunuz için uygun
olabilir. Bu seçenekleri doktorunuza sorunuz.
SSS – Cerrahi sınır pozitifliği nedir?
Çevre doku; cerrahi sınır ya da rezeksiyon
sınırı olarak tanımlanır
Ameliyat sırasında cerrahın amacı kanserli
doku ile birlikte bir miktar normal çevre doku da
çıkarmaktır. Bu yöntem ile tüm kanserli dokunun
temizlenmesi amaçlanır.
Cerrahi sınır (çevre doku) operasyon sırasında
ya da sonrasında bir patolog tarafından
herhangi bir kanserli hücre içermediğinden emin
olunmak için incelenir. Eğer kanser hücreleri
mevcutsa bu cerrahi ya da radyoterapi gibi ek
tedavi seçeneklerinin seçilimini etkileyecektir.
Sayfa 26 / 32
Ürotelyal alanda nüks
(üretra ve üreterler)
Mesanenin tamamen çıkarılmasından sonra üretra,
üreter ve pyelum denen ürotelyal alanda kanser
tekrar ortaya çıkabilir. Ürotelyal alandaki nüksler en
sık operasyondan sonraki ilk 3 yılda ortaya çıkar. Bu
tip nüksler görece daha nadirdir.
Sistemik bir hastalık şüphesi yoksa kanseri
elemine etmek için mümkünse lokal bir tedavi
şeması seçilmelidir. Aksi takdirde sistemik hastalık
şüphesinde ise kemoterapi ya da palyatif tedavi tercih
edilmelidir.
Mesane koruyucu tedavi ve yüzeyel (kasa invaze
olmayan) nüks durumunda, mesaneyi tümör
hücrelerinin büyüme ve yayılımını engellemek amacı
ile ilaçla yıkama tedavisi tavsiye edilir (instilasyon
terapisi).
Mesanenin alınmasının ardından üretra nüksü için
risk faktörleri:
• Önceden yüzeyel (kasa invaze olmayan)
mesane kanseri
• Mesanede çok sayıda tümör olması
• Tümörün mesane boynu tutulumu (erkek için ve/
veya prostat tutulumu)
• İnkontinan üriner diversiyondan kalan işlevsiz/
artık üretra varlığı
• Aşağı pelvik alanda lokal nüks
Rutin olarak yapılacak olan üretrektomi (üretranın
çıkarılması) aşırı tedavi seçeneği olarak görülse de,
erkeklerde üretranın monitörize edilmesi gerekliliği
vardır.
Mesanenin alınmasından ardından üreter nüksü için
risk faktörleri:
• Önceden yüzeyel (kasa invaze olmayan)
mesane kanseri
• Mesanede çok sayıda tümör olması
• Üreter ağzında (orifis) tümör bulunması
• Pelvik alanda lokal nüks
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Ürotelyal nüks açısından risk faktörü olan hastalar
için, sıkı veya duruma uyarlanmış takip gerekliliği
vardır.
İzlem
İzlem her türlü kanser tedavisinden sonra,
komplikasyonları en aza indirgemek ve nüksleri
erken saptayıp tedavi etmek için gereklidir.
Mesanenin tamamen çıkartılması ya da uygulanan
diğer tedavilerden sonra belli zaman aralıklarında
tetkik ve değerlendirme için aile hekimi, ürolog,
onkolog, radyolog ya da hemşireniz ile görüşmeniz
gerekmektedir.
İzlem muayenelerindeki tüm sonuçların koordinasyonu
ve yorumlanması bir uzman hekim önderliğinde
yapılmalıdır. Bu uzman hekim-çoğu ülkede üroloji
uzmanı- hastalığınızla ilgili tüm sorularınız ya da
hastalıkla ilişkili tüm sorunlarda bağlantıya geçilecek
esas kişi olmalıdır.
Komplikasyonların
Belirtileri
Kanser izleminin ardından, işlevsel sonuçlar
gözlenmeli ve kontrol altında olmalıdır. B12 vitamini
eksikliği, metabolik asidoz (kanda artan asid
miktarı), böbrek fonksiyolarında kötüye gidiş, üriner
enfeksiyonlar, üriner taş oluşumu, stoma ağzının
gerilmesi (striktür) ya da ileal kanal diversiyonu yapılan
hastalardaki stomaya ait diğer komplikasyonlar
(sızdırma, ters dönme, ciltte tahriş), yeni mesanenin
idrar tutma problemleri ve idrar boşaltma sorunları,
mesanenin çıkarılmasından sonra gelişen işlevsel
komplikasyonlardır. Bu komplikasyonların başlıca
belirtileri ve gelişiminin önlenmesi hakkında bilgi
almak için doktorunuza danışınız.
Sayfa 27 / 32
Hasta Bilgilendirme Formu
Türkçe
Mesane Kanseri Terimcesi
Anestezi (genel, spinal veya lokal)
Bir işlemden önce, acı hissetmemenizi sağlamak için size ilaç verilecektir.
Genel anestezi altına iken bilinciniz yerinde değildir ve size neler olduğunun
farkında olmazsınız. Spinal veya lokal anestezi altına iken işlemin yapıldığı
vücut bölgenizde acı hissetmezsiniz. Anestezi, işlemden sonra yavaş
yavaş yok olur.
Açık ameliyat
Cerrahın yapı veya organlara doğrudan erişim sağlamak üzere deri ve
dokuları kestiği cerrahi bir işlemdir.
BCG tedavisi
BCG, basili bakteri Calmette-Guérin’in kısaltmasıdır. BCG, bağışıklık
hücrelerini etkinleştiren yüzeysel bir enflamasyona yol açar, bu da
bağışıklık hücrelerini kanser hücrelerini öldürmesi için çeker ve uyarır.
Biyopsi
İnceleme yapmak amacıyla vücuttan küçük bir parça dokunun alındığı
tıbbi bir işlemdir. Bu işlem, teşhis, takip ve tedaviye yönelik bilgi edinmek
amacıyla yapılır.
BT taraması
BT bilgisayarlı tomografi anlamına gelir. Vücudun bir dizi röntgenini çeken
bir görüntüleme tekniğidir.
BT ürografi
BT bilgisayarlı tomografi anlamında standart olarak kullanılır. BT ürografi
ise BT taraması sırasında lenf düğümlerinin ve karın içindeki organların
görünürlüğünü artırmak amacıyla kontrast madde kullanan bir görüntüleme
tekniğidir.
Derecesi (tümör)
Bir tümörün agresif biçimde büyüme potansiyelidir.
Endoskop
Vücudun içini incelemek maksadıyla tüpe benzeyen bir gereçtir. Esnek
veya katı olabilir.
Geçici sonda
İdrar yapmanıza yardımcı olmak amacıyla üretra ve mesane içine
yerleştirilen bir tüptür. Geçici sonda, elle yerleştirilip mesaneyi tamamen
boşaltmak için günde birkaç defa çıkarılır.
Görüntüleme
Ultrason, röntgen veya diğer tarama yöntemleri ile vücudun görüntülerinin
çekilmesidir.
Habis tümör
Sürekli olarak veya arada patlamalar halinde büyüyen kanserli bir
büyümedir. Habis tümörler sıçrayabilir, yani tüm vücuda yayılabilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 28 / 32
Hedefe yönelik tedavi
Kanser hücrelerinin büyümek amacıyla kullandıkları mekanizmaları hedef
alan ilaçlardır.
Histolojik değerlendirme
Dokunun mikroskop altında incelenmesidir.
İdrar yolu
İdrarı üreterek vücut içinde ve vücuttan dışarı nakleden organ sistemidir. İki
böbrek, iki üreter, mesane ve üretrayı içerir.İdrar yolu erkek ve kadınlarda
benzer olup sadece erkeklerin üretrası daha uzundur.
İmmünoterapi
Bağışıklık sistemini tümör hücreleriyle savaşmak için teşvik eden bir tür
kanser tedavisidir.
İnstilasyon
Bir sıvının (ilaç) dökme veya enjekte etme yoluyla damla damla verilmesidir.
İntravenöz
Bir damar içine, genellikle kola yapılan enjeksiyondur.
İntravenöz ürografi (IVU)
Röntgen kontrast maddesinin damar içine, genellikle de kola enjekte
edildiği bir görüntüleme tekniğidir.
İntravezikal
Mesane içine.
Kardiyolog
Kalp damar hastalıklarında uzmanlaşmış doktordur.
Karsinoma in situ (CIS)
CIS erken evredeki bir kanser türü olup bulunduğu yerde yayılma ve diğer
organ veya lenf düğümlerine sıçrama riski yüksektir.
Kasa invaziv mesane kanseri
Mesane duvarının içindeki kasa doğru büyümüş bir tümördür.
Kasa invaziv olmayan mesane kanseriMesane astar tabakasında, yüzeysel, erken evrede, mesane duvarına
geçmemiş olan tümördür.
Kateter/sonda
Vücuda sıvı vermek veya vücuttan sıvıları çekmek için içi boş, esnek
bir tüptür. Ürolojide sondalar çoğunlukla mesaneden idrarı boşaltmak
amacıyla kullanılır.
Kemik taraması
Kemik metastazlarını bulmak için kullanılabilecek bir tam vücut taramasıdır.
Kemoterapi
Hücreler için zehirli olan ilaçlarla yapılan kanser tedavisidir. Bu ilaçlardan
bazıları, normalden daha hızlı büyüyen, mesela kanser hücreleri gibi
hücreler için zehirlidir.
Klinik araştırma
Tedaviler veya ilaçlar hakkındaki belirli soruların cevaplanması için
tasarlanmış deneysel araştırma çalışmalarıdır. Genellikle, belirli özelliklere
sahip hastalarda bir tedavinin nasıl işlev gösterdiğini sınarlar.
Kontrast madde
Vücuttaki yapı veya sıvıların kontrastını artıran bir maddedir. Mesane
Kanserinin tıbbi görüntülemesinde (ayrıca bkz. Görüntüleme) kullanılır
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 29 / 32
Lenf düğümleri
Bağışıklık sisteminin verdiği yanıtın düzenlenmesinde rol oynayan oval
biçimli küçük organlardır.
Lokal hastalık
Tümör, başladığı organla sınırlı olup yayılmamıştır.
Lokal ilerlemiş hastalık
Tümör, başladığı organdan dışarı doğru çevre dokulara veya lenf
düğümlerine büyümüştür.
Mesane
Böbreklerden idrarı toplayan organdır.
Mesane boynu
Mesaneye üretraya bağlayan bir grup kastır. Bu kaslar, idrarı mesanede
tutmak için kasılır ve idrarın üretradan geçişini sağlamak için gevşer.
Mesane duvarı
Mesaneye şeklini veren farklı doku katmanlarıdır.
Metastatik hastalık
Bir tümörün diğer organ veya lenf düğümlerine yayılması durumudur.
MRG taraması
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), vücudun görüntülerinin çekilmesi
için güçlü manyetik alanlar ve radyo dalgalarının kullanıldığı bir görüntüleme
tekniğidir.
Mukosa
Mukus salgılayan bir doku tabakasıdır.
Onkolog
Herhangi bir çeşit kanseri olan kişilerin teşhis, tedavi, takip ve genel
bakımından mesul olan tıp çalışanıdır.
Palyatif bakım
Hastalığın iyileşmesi mümkün değilse yaşam kalitesini en üst düzeye
çıkarmak amacını güden bir bakım konseptidir. Fiziksel, psikolojik, sosyal
ve manevi konuları içerir.
Patolog
Hastalıkların kendilerine özgü niteliklerini anlamak üzere doku, kan veya
idrar üzerinde incelemeler yapan bir tıp çalışanıdır. Kanser tedavisinde
patolog, tümörlerin teşhisine ve sınıflandırmasına yardım eder.
Pelvik taban kasları
Mesane ve rektum dahil pelvik organları destekleyen kaslardır.
PET taraması
Pozitron emisyon tomografi (PET) taraması, vücutta hastalık aramak
amacıyla izleyici denilen radyoaktif bir maddenin kullanıldığı bir görüntüleme
tetkikidir. PET taraması, organ ve dokuların nasıl çalıştığını gösterir.
Prognoz
Tedaviden sonraki olası sağlık neticesi öngörüsü anlamına gelen tıbbi bir
terimdir.
Prostat
Meniyi taşıyan sıvıyı üreten salgı bezidir. Erkeklerin alt idrar yolunda,
mesanenin altında ve üretranın etrafında yer alır.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 30 / 32
Radikal sistektomi
Kasa invaziv mesane kanserini tedavi etmek maksadıyla mesane,
üreterlerin uçları, pelvik lenf düğümleri, yakınındaki cinsiyete özgü
organların (erkeklerde prostat ve meni keseleri; kadınlarda tüm üretra,
yakınındaki vajina ve rahim) cerrahi yolla tümüyle çıkarılmasıdır. Radikal
sistektomi, üriner diversiyonla birlikte gerçekleştirilir.
Rekürrens/nüks
Tedaviden ve kanserin tespit edilemediği bir süre geçtikten sonra
kanserin geri dönmesidir. Kanserin ilk kez tespit edildiği yerde olabileceği
gibi vücudun herhangi bir başka yerinde de olabilir.Standart bir süresi
olmamakla birlikte doktorların çoğu, en az bir yıl boyunca kanser tespit
edilmedikten sonra nüksetmesini rekürrens olarak kabul edecektir.
Rezeksiyon
Bir organdan tümörlerin çıkarılmasıdır.
Rezektoskop
Tümör dokusunun çıkarılması için kullanılan endoskopik bir araçtır.
Risk sınıflandırma
Bir tedavi yolunun belirlenmesi yönelik bir araçtır. Hastalığın özellikleriyle
birlikte kişinin tıbbi ve ailesel öyküsü veya genel sağlık durumu gibi
özelliklerine dayanmaktadır.
Sistemik hastalık
Tüm vücudu etkileyen hastalıktır.
Sistoskop
Üretra içinde kullanılan bir tür endoskoptur (ayrıca bkz. Endoskop, Üretra).
Sistoskopi
Doktorun üretradan sokulan bir sistoskop ile vücudunuzun içine baktığı bir
işlemdir.
Teşhis
Doktor ve hemşireler, sizde görülen belirtilere neyin yol açtığını anlamak
amacıyla bir dizi tetkik yaparlar.
TNM sınıflandırması
Tümör Düğüm Metastaz (TNM) sınıflandırması, tümörleri, tümörün büyüklük
ve yayılmacılığı (T), herhangi bir lenf düğümünün etkilenip etkilenmediği
(N) ve kanserin vücudun başka kesimlerine yayılmış olup olmadığına (M)
göre sınıflandırmakta kullanılan uluslararası bir sınıflandırmadır.
Tümör evresi
Kanserin vücut içinde ne denli kapsamlı olduğu manasına gelir. Genellikle
tümörün boyutuna ve lenf düğümlerine veya başka organlara yayılmış olup
olmadığına bağlıdır.
TURBT
TURBT mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu anlamına gelir.
Yüzeysel tümörler, mesanenin astar tabakasından karnınızın alt kısmında
bir kesi yapmaksızın çıkarılır. Bu ameliyat türü asgari düzeyde (minimal)
girişimsel tedavi olarak bilinir.
Üreter
Kendileri kanalıyla idrarın böbreklerden mesaneye aktığı iki tüpten birisidir.
Üretra (idrar kanalı)
İdrarı böbrekten vücut dışına taşıyan tüptür.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 31 / 32
Üriner diversiyon İdrarın depolanması ve atılması amacıyla alternatif bir yol oluşturmak için
yapılan cerrahi bir işlemdir.
Üriner sitoloji
Vücuttan atılan idrarın veya mesane yıkama numunelerinin içine dökülmüş
kanser hücreleri olup olmadığının incelenmesidir.
Üriner sfinkter
İdrarın mesaneden, üretra kanalıyla çıkışını kontrol etmek amacıyla
kullanılan kaslardır. Bu kaslardan birisi kasıldığında üretra kapanarak
geçirmez hale gelir.
Ürolog
İdrar yolu ve genital organların sağlığı ve hastalıklarında uzmanlaşmış bir
doktordur.
Üroteliyal karsinom
Tipik olarak boşaltım sisteminde (böbrek, idrar kesesi, idrar yolu) meydana
gelen kanser olup üroteliyal kanaldaki diğer hücre tiplerinin aksine ürotelyal
hücreleri etkileyen kanser türünü belirtir. Mesane kanserlerinin çoğunluğu
üroteliyal karsinomdur (transizyonel hücreli karsinom olarak da bilinir).
Uzak metastaz
Başlangıç yerinden başka organlara veya kemiğe yayılmış tümörlerdir.
Vajina
Kadınlarda, dış genital organlardan rahim ağzına kadar uzanan kaslı
yapıda bir tüptür.
Buradaki bilgiler en son Ocak 2017’de
güncellenmiştir.
Bu kitapçık, mesane kanseri hakkında genel bilgiler içermektedir.
Kişisel tıbbi durumunuz hakkında kendinize mahsus herhangi
bir sorunuz varsa doktorunuza veya profesyonel sağlık hizmeti
sağlayıcınıza danışmalısınız.
Buradaki bilgiler, Avrupa Üroloji Birliği (EAU) tarafından EUA’nın
Onkolojik Üroloji Bölümü (ESOU), Genç Akademisyen Ürologlar
(YAU), Avrupa Üroloji Asistan Doktorları Cemiyeti (ESRU) ve Avrupa
Üroloji Hemşireleri Birliğinin (EAUN) işbirliği ile hazırlanmıştır.
Bu kitapçığın içeriği, EAU Kılavuzları ile uyumludur.
Katkıda Bulunanlar:
Dr. Mark Behrendt, Basel, İsviçre
Dr. Juan Luís Vasquez, Herlev, Danimarka
Ms. Sharon Holroyd, Halifax, Birleşik Krallık
Dr. Andrea Necchi, Milano, İtalya
Dr. Evanguelos Xylinas, Paris, Fransa
Görseller: Mark Miller Art
Missouri, Amerika Birleşik Devletleri
Türkçeye çevirisini yapanlar:
Dr. Yılören Tanıdır, İstanbul (TR)
Dr. İyimser Üre, Eskişehir (TR)
Dr. Fuat Kızılay, İzmir (TR)
Dr. Oktay Üçer, Manisa (TR)
Türkiye Ürolojik Cerrahi Derneğinin (TÜCD) himayesi altında
gerçekleştirilmiştir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Mesane kaseri
Sayfa 32 / 32