Anayasa, Anayasam - Bilgi Üniversitesi

advertisement
Anayasa, Anayasam
Çocukların
Yeni Anayasa’ya Dair
Görüşleri
Gündem Çocuk Derneği
Yayınları: 3
ISBN:978-9944-0486-0-6
Anayasa, Anayasam
Çocukların Yeni Anayasa’ya Dair Görüşleri
2012, Ankara
Yayına hazırlayanlar
Anayasa, Anayasam Kolaylaştırıcı Ekibi (Alfabetik sıra)
Ayşe Beyazova, Emrah Kırımsoy, Esin Koman, Ezgi Koman, Gözde Durmuş,
Mehmet Onur Yılmaz, Melda Akbaş, Zeynep Kılıç
Katkı verenler
Dilek Kumcu, Tanju Gündüzalp, Sümeyra Ertürk
Grafik Tasarım
mahlas
Redaksiyon
Deniz Kırımsoy
Çizim
Sait Munzur
Basım
Ankamat Matbaacılık Sanayi Limited Şirketi
1. Baskı: Ankara- Mayıs 2012
İsteme Adresleri
Gündem Çocuk Derneği
Tunalı Hilmi Caddesi No: 54/8 Kavaklıdere/ Ankara
Tel/ Faks: 0312 437 76 41
E-posta: info@gundemcocuk.org
web: www.gundemcocuk.org
İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi
santralistanbul - KazimKarabekir Cad. No. 2/13 - 34060 Eyüp - İstanbul
Tel: 0212 311 7566 / 311 7567 Faks: 0212 627 69 95
info@cocukcalismalari.bilgi.edu.tr
web: http://cocukcalismalari.bilgi.edu.tr
Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin
5. Maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde Bandrol taşıması zorunlu değildir.
Bu yayın Gündem Çocuk Derneği ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları
Birimi ortaklığında yürütülen “Anayasa, Anayasam” çalışmasının ürünüdür. Alıntı
belirtmek koşulu ile kitapta geçen yazılardan yararlanılabilir. Bu yayının içeriği
sadece Gündem Çocuk Derneği’nin sorumluluğundadır ve hiçbir şekilde TACSO ve
Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.
İÇİNDEKİLER
Sunuş, 5
I. Çocukların Yeni Anayasaya Dair Görüşleri, 7
I.I. Anayasanın Amacı, Dili ve Hazırlık Sürecine Dair Görüşler , 7
Anayasanın Amacı ve Kapsamı, 9
Anayasanın Anlaşılır Olması, 9
Anayasa Hazırlık Sürecinde Çocuklardan Görüş Alınması, 10
I.II. Anayasada Yer Alması Önerilen Konular, 11
Adalet, Hukukun Üstünlüğü ve Cezasızlığın Önlenmesi, 11
Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması, 12
Barış Ortamı Sağlanması, 13
Barınma Hakkı, 14
Bilgiye Erişim Hakkı, 15
Boş Zaman ve Oyun Hakkı, 15
Çalışma Hakkı, İşçi Sağlığı ve Güvenliği, Sendikal Haklar, 15
Çocukların Yüksek Yararı, 16
Çocuklara Yönelik Özel Koruma Tedbirlerinin Alınması, 17
Demokratik Yönetim ve Katılım, 18
Devletin İnsan Hakları Sorumluluğu ve Hak Arama Yolları, 19
Din ve Vicdan Özgürlüğü, 19
Eğitim Hakkı, 20
Gelişme Hakkı, 22
İfade Özgürlüğü, 22
Mutlu Olma, 23
Özel Gereksinimlere Saygı ve Gerekli Özel Düzenlemeler, 23
Özel Hayatın Korunması, 23
Sağlık Hakkı, 23
Sosyal Güvenlik Hakkı, 24
Şiddetin Ortadan Kaldırılması, 25
Tüketici Hakları, 25
3
Tüm Canlıların, Doğanın ve Kültürel Varlıkların Korunması, 25
Yaşam Hakkı, 26
Yoksulluğun Ortadan Kaldırılması, 27
II. Anayasa, Anayasam Çalışması, 29
Yola Çıkış Hikayemiz, 31
Amaç ve Kapsam, 32
III. Modelin Uygulanması, 32
Çalışma Materyalleri ve Görselleri, 38
Ekler/, 43
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunu ziyareti, 45
Anayasa ve Çocuk Hakları İletişim Ağı Ortak Metni, 46
Anayasa, Anayasam” çalışmasında yer alan çocuklar, 50
4
Sunuş
E
linizdeki rapor, Türkiye’de anayasa
hazırlık sürecine tüm tarafların katılımının kilit olduğu ve her çocuğun “hak sahibi
bir birey” olarak bu sürecin temel parçası
olduğu bilinciyle oluşturulmuştur.
yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe
ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun
yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle
tanırlar.
Yeni Anayasa hazırlıkları, bir arada
yaşama dair ilkeleri gözden geçirme ve
dolayısıyla siyasal yapıyı değiştirme ve
dönüştürme çabaları; örgütlü ve örgütsüz
her bir bireyin, anayasa hazırlık sürecine
diyalog, müzakere ve ortaklık anlayışıyla
katılımının sağlanması ile mümkündür.
Anayasa hazırlık sürecine katılım, toplumda var olan bilgiye başvurularak, toplumun
gereksinimlerini karşılayan, uygulanabilir,
toplum tarafından benimsenen bir anayasa
oluşturulmasının ön koşuludur. Bunun yanı
sıra, katılımcı bir süreçle hazırlanan bir
anayasanın hem toplumsal meşruiyet zemini daha sağlam olur hem de son dönemde gittikçe artan bireyle devlet arasında
ki mesafe azalır. Yetişkinlerin olduğu gibi
çocukların da demokrasiyi içselleştirmesi
ve birarada yaşama anlayışı geliştirmesini
mümkün kılan tek süreç katılımdır. Çocuk
katılımı, çocukları etkileyen her konuda,
onların etkin biçimde katılmalarını sağlamak; görüşlerini ifade etmelerine olanak
yaratmak ve bu görüşleri karar alma
süreçlerinde dikkate almaktır. Çocukların
kendilerini ilgilendiren konularda, kararlarda, etkinliklerde ve süreçlerde etkin
bir şekilde yer almaları, Türkiye’nin taraf
olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına
dair Sözleşme’nin 12. Maddesinin getirdiği yükümlülükleri yerine getiren temel
yaklaşımdır.
Katılım hakkı, doğrudan çocukları temel
insan haklarına ve kendilerine özgü düşünce ve duygulara sahip bireyler olarak
tanımlar. Çocuk, hakların aktif öznesidir.
Dolayısıyla çocuklarla ilgili konularda “hayırseverlik mantığı ve ataerkil yaklaşımlar”
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi
tarafından baştan reddedilir. Bu noktada
sürekli göz önünde tutulması gereken
husus; çocukların kendine özgü gelişimsel
özellikleri, özel korunma gereksinimi ve
kendisi hakkında verilen kararlara katılımı
önündeki engellerin -yetişkinlere oranladaha fazla olması nedeniyle hak ihlallerine
daha açık olduklarıdır. Hak ihlali durumunda hukuki yola başvuramamaları, kendi
haklarını korumak için adli sistemden yararlanma konusunda önemli sorunlarla karşılaşmaları ve haklarını koruyan örgütlere
erişimlerinin genel olarak sınırlı olması,
onları dezavantajlı duruma sokar. Çocukların görüşlerinin nadiren dikkate alınması,
oy haklarının bulunmaması ve hükümetlerin insan hakları konusundaki tutumunu
belirleyen siyasal süreçte anlamlı bir rol
oynayamamaları da onları daha edilgen bir
konuma düşürür.
Bu nedenle çocuk katılımının temelinde,
çocukları bilgilendirmek ve onları sürece
dahil etmek, görüşlerine ve deneyimlerine
saygı duymak; çocukları hak sahibi, eşit
birer birey olarak ortak görmek bulunur.
Bu noktada çocuklara, idari bilgileri
Madde 12
1. Taraf Devletler, görüşlerini oluşturma
5
vermek, yapıları ve toplantıları onlara
açık tutmak yeterli değildir. Çocuklarla
birlikte çalışmak ve üretmek, önemli
ve sürekli gelişen bir değişimle mümkün olur. Bilginin dağıtımı, tartışma ve
danışma yapıları gibi biçim değişimlerinin yanı sıra gündem ve toplantılar gibi
düzenleme değişimlerini de beraberinde
getirir. Dolayısıyla çocukların kendilerini
ilgilendiren her konuda deneyimlerinin
ve görüşlerinin alınmasının onların
katılım hakkının bir gereği olduğu ve
çocukların kendi durumları hakkında
“uzman” olduklarının göz ününde tutulması önemlidir.
Bu rapor, çocukların Anayasa hakkında
görüş ve önerilerini karar vericilere
ulaştırmak amacıyla yapılan atölye
çalışmalarında çocuklar tarafından ifade
edilen görüşlerin bir kısmı ile yürütülen
çalışma hakkında bilgiler
sunmaktadır. Buna göre çocukların
görüşleri; (I) Anayasanın Amacı, Dili ve
Hazırlık Sürecine Dair Görüşler ile (II)
Anayasa’da Yer Alması Önerilen Konular
temel başlıkları altında sınıflandırılmıştır. Ayrımcılık yapmama ve eşitlik
ilkeleri gözetilerek ifadelerden örneklere
yer verilmiş ve İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi (İHEB), Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi (AİHS), Birleşmiş
Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel
Haklar Sözleşmesi (BM ESKHS), Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü
Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (CEDAW) ile Birleşmiş Milletler
Çocuk Haklarına dair Sözleşme (ÇHS)
ve Stockholm Çevre Bildirgesi’nden
ilgili temel maddelere yer verilmiştir.
Yapılan atölye çalışmalarında çocukların
sundukları görüş ve önerilerin tamamı
http://cocuklaranayasayapiyor.blogspot.
com adresinde yer almaktadır. Yürütülen çalışma ile ilgili bilgiler kapsamında
ise gerçekleştirilen atölyenin kurgusu,
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu
ziyareti ve bu çalışma kapsamında yakın
irtibatta bulunulan Anayasa ve Çocuk
Hakları İletişim Ağı’nın Anayasada çocuk
haklarına dair uzlaştığı ortak metin
sunulmuştur.
Raporun oluşmasına katkı veren başta
çocuklar olmak üzere, onlara ulaşmamıza destek veren Anadolu Kültür, Dikmen
Vadisi Barınma Hakkı Bürosu, Diyarbakır
Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler
Daire Başkanlığı Çocuk ve Kreş Hizmetleri Şube Müdürlüğü,Edirne Romanlar
Derneği, Elim Sende Derneği, Garo
Paylan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik ve Yeryüzü Şenliği Organizasyonu,
İzmir Büyükşehir Belediyesi Çocuk ve
Gençlik Merkezi, Mamak Halk Gazetesi,
Merkez Meriç İlköğretim Okulu, Özel
Yıldız Çocuk Rehabilitasyon ve Özel
Eğitim Merkezi, Özürlüler Vakfı, Tarlabaşı Toplum Merkezi,Türkiye Eğitim
Gönüllüleri Vakfı, Etimesgut Öğrenim
Birimi, Toplum Gönüllüleri Vakfı Pembe
Ev Gençlik Hizmet Merkezi ve Yırtık
Perde Kollektifi’ne, çalışmanın yürütülmesi konusunda finansal destek konusunda Friedrich Ebert Stiftung Derneği
Türkiye Temsilciliği ile raporun basımı
ve yaygınlaştırılması konusunda destek
veren TACSO “Sivil Toplum Kuruluşları
için Teknik Destek” projesine teşekkür
ederiz.
Çoğulculuk anlayışıyla yapılandırılan,
toplumdaki her bireyi yakından ilgilendiren, hak temelli sivil bir anayasa
oluşturulmasında çocukların görüş ve
gereksinimlerinin de ifade bulmasına
katkı vermek ümidiyle…
Gündem:Çocuk!
Çocuk Hakları Merkezi
6
İstanbul Bilgi Üniversitesi
Çocuk Çalışmaları
Birimi
Çocukların Yeni
Anayasa’ya Dair
Görüşleri
7
8
“
Değişecek, değişecek, değişecek, değişecek
Anayasa, Derman söylüyor: Çok güzel, çok
güzel, çok güzel olacak
I.I. Anayasanın
Amacı, Dili ve
Hazırlık Sürecine Dair
Görüşler
Anayasanın Amacı ve Kapsamı
İHEB Madde 1: Bütün
insanlar özgür, onur ve haklar
bakımından eşit
doğarlar. Akıl ve vicdanla
donatılmışlardır, birbirlerine
kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
”
“Anayasada ne olmalı? 1. Anayasa’da
herkese iş olmalı. 2. Dil, din, cinsiyet ayrımı
yapılmasın istiyorum. 3. Çocuk haklarına
önem verilmesi.” (Pelin, 9)
“Düzenlenecek olan anayasanın hak ve
özgürlüklerimizi kısıtlamaması lazım. Yeni
anayasada hürriyet ve eşitlikle ilgili konulara daha çok değinilmeli! (Kimseye din,
dil, ırk, cinsiyet, mevkisi ve siyasi düşüncesinden dolayı farklı işlem yapılmamalı).”
(Arda, 14)
“Yeni Anayasamız kimse tarafından reddedilmeyen bir yasa olmalı. Herkesin sahip
çıkması gerekli ve herkesin bu yasaya
uyması gerekli” (İsimsiz, 14)
“Değişecek, değişecek, değişecek, değişecek
Anayasa, Derman söylüyor: Çok güzel, çok
güzel, çok güzel olacak” (Derman, 13)
“Barış içinde yaşamak” (Leyla, 12)
“Özgürlük” (M. Ali, 12)
“Anayasalar toplumdaki özgürlük, barış, hak
ve demokrasi kalkanını büyütür.”
(Rojbin, 13)
“Barış, birlik beraberlik, ayrımcılığın
olmaması, demokrasi, eşitlikçi bir Anayasa”
(Dilber, 12)
“Anayasanın hoşgörülü, eşit, kurallı olmasını
ve ayrımcılık yapılmamasını isterim.” (Şule,
13)
“Çocuk hakları, hoşgörü, önem ve anlayış,
saygı” (Edanur, 11)
“Eğitim hakkı” (Ayşe, 13)
“Bence anayasada herkesin hak ve sorumlulukları korunmalı.” (Tuğbanur, 11)
“Birbirimize sevgi ve saygı” (Ayfer, 12)
“İnsanların hakları ve özgürlükleri ellerinden alınmamalı.” (Seher, 12)
“Barış olması, insan hakları, mutluluk,
teknoloji” (Berkan, 11)
“Teknolojinin gelişmesi” (Beytullah, 11)
“
”
Türkiye’nin değişmesini istiyorum.
“Saygılı olma, sevgili olma” (Halil, 11)
“Daha saygılı ve dürüst olmak”
(Özgür, 12)
diktatörün sözüyle yasa yapılmaz. Eğer
yapılırsa ve geçerse sokağa çıkarız.
Çocuk, genç, yaşlı, işçi herkesin görüşü
alınmalı…” (Ceren, 9)
“Çocuk hakları, dünya hakları, insan
hakları” (Samet, 11)
“Türkiye’nin değişmesini istiyorum.”
(Eylem, 14)
“ Eşitlik, kadın hakları, kişi haklarının
kısıtlanmaması” (Semanur, 13)
“Özgürlük, hukuk vb. anayasanın kitap
ve kuralları vardır. Bu kadar.”
(Gözde, 14)
“Sınırlar kalksın.” (Ayşe, 11)
“Herkes özgür yaşasın.” (Dina, 13)
“Birbirimize önem verme, insanlara
saygı göstermek, severek yaşamayı
öğrenmek” (Serenay, 11)
“Anayasada herkes özgür olsun.”
(İrem, 14)
“Özgürlük: Özgürlük kendi hakkını savunabilmektir.” (Ayşe, 13)
“Anayasa temel hak ve özgürlüklerimizi kapsar. Bence zengin, fakir, Türk,
Kürt v.s. ayrımı yapmadan tüm halkı
ilgilendiren bir anayasa yapılmalı. Tüm
halkın görüşleri, düşünüşleri ve istekleri
sorulmalı, bilgi alınmalı. Halk istemediği
yasalar ve kanunlar olursa ona uymaz
ve uymamalı bence. Fakat günümüzdeki
hükümet bunu sormak yerine çoğunluğuna güvenip halkı dikkate almadan
geçiriyor yasayı. Bizim milletimize
yararlı sanıyor ve yasa nedir yararı nedir
zararı nedir sormuyor ve sorgulamıyor.
Anayasa millete sorulmalı ve halka bilgi
verilmeli yasalarla ilgili. Boş boş yasalar
yerine halkın yararına olacak yasalar
geçirilmeli… Halkın hakları var. Tek bir
“Herkesin kendi ana dilini konuşması”
(Bülent, 15)
“Çocukların, insanların özgürce yaşamalarını istiyorum.” (İsimsiz, 13)
Anayasanın Anlaşılır Olması
“Anayasanın kısa ve öz olması üzerinde
durulmalı.” (Lena, 14)
“Anayasa kısa ve öz olsun. Çocukların
anlayabileceği şekilde çevrilmeli. Çünkü
içinde anlamadığımız birçok sözcük
var.” (Tamar, 12)
10
2. Bu madde, işlendiği zaman
uygar uluslar tarafından
tanınan genel hukuk ilkelerine göre suç sayılan bir
eylem veya ihmalden suçlu
bulunan bir kimsenin yargılanmasına ve cezalandırılmasına engel değildir.
Anayasa Hazırlık Sürecinde
Çocuklardan Görüş Alınması
“Bana göre anayasada değişen her şeyden bizim de haberimiz olsun, bize de
danışılsın.” (Barkın, 13)
“Bizim de fikrimiz alınsın.” (İrem, 12)
“Bu yazdıklarımın dikkate alınmasını
istiyorum.” (Berfin, 12)
İHEB Madde 8:
Herkesin anayasa ya da yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen eylemlere karşı
yetkili ulusal mahkemeler
eliyle etkin bir yargı yoluna
başvurma hakkı vardır.
“Küçük büyük herkesin söz hakkının
geçeceği bir anayasa olmasını isterdim.”
(Senanur, 12)
“Bence anayasa engelli engelsiz, çocuk
yetişkin olmaksızın herkese sorulmalı,
görüş alınmalı.” (Nara, 12)
Adalet
“Devlet insan tutmasın, her kişiye eşit
davransın ve torpil falan da olmasın.”
(Melih, 13)
“Anayasadaki yasaları hazırlarken
halkın görüşlerini almaları lazım. Onlara
sıkıntılarının ne olduklarını sormaları
ve onların sıkıntılarını önemsemeleri
lazım.” (Başak, 12)
“Adalet istiyoruz ailecek” (İsimsiz, 12)
“Anayasa devam etsin ama adaletli
olsun.” (İsimsiz, 12)
I.II. Anayasa’da Yer
Alması Önerilen
Konular
Hukukun Üstünlüğü
“Yargı, yasama ve yürütme daha çok
uygulanmalı, daha çok dikkate alınmalı.”
(Arda, 14)
Adalet, Hukukun Üstünlüğü ve
Cezasızlığın Önlenmesi
“Hukuka daha çok önem!” (Rojin, 14)
AİHS Madde 7:
Kanunsuz ceza olmaz.
1. Hiç kimse, işlendiği zaman
ulusal veya uluslararası
hukuka göre suç oluşturmayan bir eylem veya ihmalden
dolayı suçlu bulunamaz.
Aynı biçimde, suçun işlendiği
sırada uygulanabilirolan
cezadan daha ağır bir ceza
verilemez.
“Yürütme ve yargı kollarının güçlenmesi. Çıkarılan yasaları takibi çok sıkı bir
şekilde yapılmalıdır.” (Noyemi, 14)
Cezasızlığın Önlenmesi
“Kanuna aykırı işler
yapılırken bunlara göz
yummaları ve bunları
11
görmelerine rağmen bir
ceza verilmemesini
istemiyorum.”
(Rewşan, 13)
siyasi düşüncesinden dolayı farklı işlem
yapılmamalı” (Arda, 14)
“... Yaşlıları engellileri, eetnik kökeni ne
olursa olsun herkesi ilgilendirir. Onların
ve çocukların hakkı olduğunu biliyoruz.
Lütfen en uygun kararı alsın ve uygulansın.” (Esra, 11)
“Yürürlükte olup da tam olarak uygulanmayan yasalar sıkı bir şekilde uygulanmaya geçirilmeli.” (Lena, 14)
“Kentlilerin değil kör ya da fiziksel engelli
birinin de fikrinin alınması.” (Hakan, 11)
“Herkesin yasalara uymasının sağlanması.” (Tamar, 12)
“Yöneticiler ve halk eşit olmalı.”
(Tamar, 12)
“Yapılan cezai işlemlerin denetlenmesi.”
(Lavinya, 13)
“Hiç kimseyi hor görmemeliyiz.”
(Leyla, 12)
Ayrımcılığın Ortadan
Kaldırılması
“Sorumluluk sahibi olma, hiç kimseyi
küçük görmeme.” (Şeydanur, 11)
İHEB Madde 1:
Bütün insanlar özgür, onur
ve haklar bakımından eşit
doğarlar. Akıl ve vicdana
sahiptirler, birbirlerine karşı
kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
“Kimseyi
küçümsemeyen
bir ülkem.”
(Ayfer, 12)
ÇHS Madde 2:
Çocuk Hakları, bütün
çocuklar içindir. Doğum
yerleri, konuştukları dil ne
olursa olsun fark etmez.
Büyüklerinin inançları ya
da görüşleri nedeniyle hiçbir
çocuğa ayrım yapılmaz.
“İnsanlar dil, din, kültür, ülke ve kişisel
özellikleriyle alay etmemeli. İnsanların
kalbinin kırılmasını ve üzülmesini sağlar
bu gibi şeyler. Ama tek alay etmek değil,
küfür ve kavga gibi şeylerde insanları
kırar. Bence bu gibi şeyleri hoşuna gitmiyorsa yapmamalıyız. Buna ceza olarak
bir bölgenin bütün çöplerini (toplamalı) ve o kırdığı kişiden özür dilemeli.”
(Hakan, 12)
“Herkes eşit olmalı, eşit şekilde yasalara
tabi tutulmalı -Milletvekilleri dahil-“
(Noyemi, 14)
“Engellilerle sakat diye dalga geçmemeliyiz. Onlara yardımcı olmalıyız.”
(Özlem, 12)
“Yeni anayasada hürriyet ve eşitlikle
ilgili konulara daha çok değinilmeli!
Kimseye din, dil, ırk, cinsiyet, mevkisi ve
“Engellilerle dalga geçmemeli ve onlara
yardımcı olmalıyız.” (A. Zeynep)
12
“Anayasaların ayrımcılık yapmadan herkese (insanlara) eşit davranması güzel
olur.” (Rojbin, 13)
“Eğitim konusunda geri kalan şehirlerde
eğitimin üzerine gidilmeli.”
(Lena, 14)
“Kürtler ve Türklerin arasında ayrımcılık
yapılmamasını istiyorum ve bunların
kaldırılmasını istiyorum.”
(Rewşan, 13)
“Doğuda eğitimin çoğalması.” (Aras, 12)
“Engellilere şans tanınmalı, çünkü ayrımcılık olmamalı.” (Şeydanur, 11)
“Girdiğimiz ortamlarda aynı muamele
yapılsın ve güvenliğimiz sağlansın.”
(Ayşe, 12)
Barış Ortamı Sağlanması
ÇHS Madde 38:
Her çocuğun barış ortamında yaşama ve savaşlardan
korunma hakkı vardır. Çocukların askere alınmaması
gerekir. Devlet, çocukları
silahlı çatışmalardan ve
sonuçlarından korumakla
sorumludur.
“Herkese aynı davranışlar sağlanmalı
(iyilik, sevgi, saygı). Tüm herkese eşit
davranılmalı. İnsan hakları kanunu tüm
insanlara uygulanmalı”
(Umutcan, 14)
“Anayasa tüm milleti ilgilendirir. Her
insan eşit olmalı. Eğitimde yıkımlar
durdurulsun. Herkesin sendikal hakları olsun. Herkese eşit gelecek olsun.”
(Emre, 13)
İHEB Madde 29:
1- Herkesin, kişiliğinin özgürce ve tam gelişmesine
olanak sağlayan topluluğa
karşı ödevleri vardır.
“Kadınlara eşitlik sağlanmalı ve kocalarından veya başkasından şiddet gören
insanlara daha çok yardım edilmeli
ve şiddet uygulayanlara hapis ve para
cezası verilmeli.” (Norda, 13)
“Madde 42 Fıkra 4:
Kilise, havra vb. yerler
yapılsın. Çünkü ırk ve
din ayrımı yapılmaz.”
(Mert, 11)
“Doğudaki kız ve erkek ayrımının değişmesini ve kızların okula gitmesini.”
(Yunus, 12)
13
2- Herkes, haklarını kullanmak ya da özgürlüklerinden
yararlanmak konusunda,
salt başkalarının hak ve
özgürlüklerinin tanınmasını ve bunlara saygı gösterilmesini sağlamak amacıyla
ve demokratik bir toplumda
törenin, düzenin ve genel
esenliğin haklı gereklerini karşılamak için yasa ile
saptanmış olan sınırlamalara bağlıdır.(3) Bu hak ve
özgürlükler, hiçbir biçimde,
Birleşmiş Milletler’in amaç
ve ilkelerine aykırı olarak
kullanılamaz.
“Barış olması lazım, birbirimize iyi
davranmalıyız.” (Doğuş, 12)
“Birbirimize önem vermeliyiz.”
(Gülzade, 11)
“Bütün insanlara saygı duymalıyız. Kendimize yapılmasını istemediğimiz bir şeyi bir
başkasına yapmamalıyız.” (Özlem , 12)
“Birbirlerine herkes birbirine önem
vermeli.” (Özlem, 11)
“Savaş olmamalı. Herkes birbirini hoşgörü
ile karşılamalı ve birbirine saygılı olmalı.
Tüm dünya! Herkes barış içinde yaşamalı.
Tüm dünya çocukları kardeştir, bunu herkes bilmeli.” (Seher, 12)
“Barışın daha fazla olduğu bir Türkiye’de
yaşamak isterdim.”
(Senanur, 12)
“Türkiye’de beraber yaşama için anlaşmalıyız.” (Abdullah, 12)
“İnsanların birlik ve
beraberlik içerisinde
yaşaması için meclisin
daha çok çalışmasını
istiyorum.”
(Eren, 12)
“Herkes sadece kendilerini değil bizi de
düşünsünler.” (Aslıhan, 11)
“Destek olunması, yani yardımlaşmak”
(Eylem, 14)
“Bütün insanlar birbirlerine saygılı
davranmalılar.”(Bahar, 12)
“Toplumdaki tüm insanları sevip saymalıyız.” (A. Zeynep)
Barınma Hakkı
BM ESKHS Madde 11:
Yaşama Standardı Hakkı
1. Bu Sözleşme’ye Taraf
Devletler, herkesin, yeterli
beslenme, giyim ve konut da
dahil olmak üzere, kendisi
ve ailesi için yeterli bir
yaşam düzeyine sahip olma
ve yaşam koşullarını sürekli
geliştirme hakkına sahip
olduğunu kabul ederler.
Taraf Devletler bu
hususta hür rızaya dayalı
uluslararası işbirliğinin
temel önemini kabul ederek,
bu hakkın gerçekleşmesini
güvence altına almak
için uygun tedbirler
alacaklardır.
“Barınma haklarının savunulması.”
(Bülent, 15)
“Evsiz olanlara ev yapmak.” (Seyran, 8)
“İnsanca bir yaşam yerinde konut, iş
istiyoruz.” (Özge, 19)
“Evsiz olanlara ev alınması lazım.”
(Selin, 13)
“Evlerin depreme dayanıklı olmasını
istiyorum.” (Şirin, 11)
“
Ev: Türkiye’deki bütün evlerin sağlam
olmasını isterim, çünkü doğal afetlerde
dayanıklı olmadığında insanlar
yaralanabilirler.
”
“Ev: Türkiye’deki bütün evlerin sağlam
olmasını isterim, çünkü doğal afetlerde
dayanıklı olmadığında insanlar yaralanabilirler.” (İsimsiz, 11)
Avrupalılaşma zamanında bunun olmamasının büyük bir eksiklik olduğunu
düşünüyorum. Bilgiye ulaşım açısından
önemli olduğunu düşünüyorum.”
(Sedat, 15)
“Çıkma katlar binanın inşaatından
sonra eklendiği için sağlıklı olduğunu
düşünmüyorum. Bu binaların deprem
gibi doğal afetlerde yıkılma ve etrafındaki evlere zarar verme ihtimal artar.”
(Sirunik, 14)
“Kütüphanelerde hikâyelerin yeri değişsin. Aynı hikâyeler bir yere, aynı hikayeler bir yere koyulsun.”(Zuhal, 10)
Boş Zaman ve Oyun Hakkı
“Herkesin evi depreme dayanıklı yapılabilir.” (Sarin, 13)
ÇHS Madde 31:
Çocukların boş zamanlarını
değerlendirebilmeleri,
kendilerini geliştirebilmeleri
için oyun bahçeleri, çocuk
kulüpleri, kütüphaneler,
spor ve kültür merkezleri
açılmalıdır. Her çocuğun
bu tür etkinliklere katılma
hakkı vardır.
Bilgiye Erişim Hakkı
ÇHS Madde 17:
Devlet, kitle iletişim
araçlarının, çocuğun
gelişimi açısından önemini
kabul eder. Çocuğun
bunlarla çeşitli bilgi ve
belgelere ulaşmasını sağlar,
kendi kültürü ve dili
bakımından bu araçlarla
alabileceği gereksinimleri
karşılar. Ayrıca kitle iletişim
araçlarının verebileceği her
türlü zarardan çocukları
korur.
“Avrupa’da birçok ülkede internet kullanımı hak olarak tanınmış, ülkemizde
“Çocukların eğlenme hakkının olduğu
bir Türkiye’de yaşamak isterdim.”
(Tolga, 12)
“Her mahallede ya da ilçede spor tesisleri yapılabilir (Basket sahaları, tenis
sahası/kortu, masa tenisi,futbol sahası
vb.)” (İsimsiz, 13)
15
“Eski binaların yıkıldığı
yerlere yeni binalar
değil, parklar ve oyun
alanları istiyorum.”
(E. Mayra)
için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.
“Ben başkan olsam belirli bir zamanda 23
Nisan hariç başka zamanlarda da çocuk
bayramı yapardım. Başka ülkelerden de çocuklar gelebilirdi, bir konser verilirdi ama
bu sadece bizim ülkemize ait olmalı.”
(Doğuş, 12)
“Benim düşünce herkesin bir iş sahibi
olması.” (Rabianur, 11)
“İş yerlerin korunması ve önlem alınması
gerekir.” (Büşra, 12)
“İşi olmayanlaraiş verilmesi, böylece onun
da hayatının kolaylaştırılması.”
(Fatma, 12)
“İşçinin, memurunun haklarının savunulması.” (Bülent, 15)
“Herkesin sendikal
hakları olsun.”
(Doğukan, 14)
“Her yıl çocuklar için 6 kere şenlikler yapılsın.” (Eren, 12)
“Çocuk oyun alanları genişlesin.”
(Batuhan 14)
“İş bulamayanlar için daha fazla işyeri istiyorum. Çünkü onlar da para kazanıp evini
geçindirebilsin.” (Ömer, 11)
Çalışma Hakkı, İşçi Sağlığı ve
Güvenliği ve Sendikal Haklar
“İşsizliğin önlenmesi.” (Fatma, 12)
İHEB Madde 23:
1- Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve
işsizliğe karşı korunma hakkı
vardır.
Çocuğun Yüksek Yararı
2- Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için
eşit ücretehakkı vardır.
3- Herkesin kendisi ve ailesi
için insan onuruna yaraşır ve
gerekirse her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil
ve elverişli bir ücrete hakkı
vardır.
4- Herkesin çıkarını korumak
16
ÇHS Madde 3:
Çocuklarla ilgili bütün
yasa ve uygulamaları
oluşturanlar, önce
çocukların yararını
düşünmek zorundadır.
Devlet, çocukların koruma
ve bakımını üstlenenlerin
sorumluluklarını
yerine getirmeleri için
önlemleri alır ve onların
sorumluluklarını yerine
getirip getirmediklerine
bakar.
ÇHS Madde 33:
Bütün çocuklar her türlü
zararlı maddelere karşı
korunur. Bu tür maddeleri
üretip çocuklara veren
kişiler cezalandırılır
“Bence Anayasada çocuklara haklar
tanınmalı.” (Tuğbanur, 11)
“Çocukların yeni haklara sahip olması.”
(Rabianur, 11)
“Ben önemliyim. Benim arkadaşlarım da
önemli.” (Tuğça, 12)
ÇHS Madde 32:
Çocukların okula gitme,
oyun oynama hakkı vardır.
Onlar yetişkinler gibi
çalıştırılamazlar. Çalışmak
zorunda kalırlarsa
yapacakları iş onların
sağlığı ve eğitimleri için
sorun oluşturmamalıdır.
“Bu çalışmayla çocuklara önem verildiği
anlaşılır. Böyle çalışmalar devam etmeli.” (Tamar, 12)
“Bizim yaptıklarımıza da ayrı bir düşünce versinler.” (Aslıhan, 11)
“Çocuklara önem verilsin.” (Ayşe, 11)
“Çocukların korunma
“Yeni anayasada hakkı olan bir
çocukların daha Türkiye’de yaşamak
çok düşünülmesi, isterdim.”
(Tolga, 12)
herkesin koruma
“Halkın eğitim durumu iyi değil. Örneğin
altına alınması.” çocuklar eşit değil. Her çocuk eğitim
alamıyor. Doğuda özellikle kız çocukları
(Özlem, 11) eğitim alamıyor. Bunun için bir yasa
getirilmeli ve bu konuya önem verilmeli.” (Norda, 13)
Çocuklara Yönelik Özel Koruma Tedbirlerinin Alınması
“Sokakta kalan çocuklara yardım edilmesi.” (Nuri, 12)
ÇHS Madde 40:
Yasalarla sorunu olan
çocuklar bu durumdan tek
başlarına sorumlu değildir.
Çocuklar farkında olarak
kimseye zarar vermez. Suça
itilen çocuklar, yetişkinler
gibi cezalandırılamaz, özel
yasalarla yeniden topluma
kazandırılırlar.
“Evi olmayanın evi olsun, dışarıda kalmasınlar, özellikle çocuklar.”
(İsimsiz, 12)
“Sokakta mendil satan bütün küçük
çocukların eğitim ihtiyacının karşılanmasını istiyorum.” (E. Mayra, 12)
“Çocukların çalışmamasını istiyorum.”
(İsimsiz, 14)
17
“
Doğuda kız çocukları çok erken yaşta
evlendiriliyor ve okula gönderilmeden
çalıştırılıyor. Bir yasayla bu önlenebilir.
“Küçük yaşta çocukların çalıştırılmasının yasaklanmasını istiyorum. Eğer
çalıştırılırsa para cezası kesilmesini bir
kural olarak istiyorum.” (Ömer, 11)
“İlknur arkadaşım 13 yaşında evlendi,
çocuktu, çocuklar evlenmesin.”
(İsimsiz, 12)
CEDAW MADDE 16/2:
Çocuğun erken yaşta nişanlanması veya evlenmesinin hiçbir
kanuni etkisi olmayacak ve
evlenme asgari yaşının belirlenmesi ve evlenmelerin resmi
sicile kaydının mecburi olması
için yasama dahil gerekli tüm
önlemler alınacaktır.
“Her ailedeki çalışana sigorta yapılsın.
7. Sınıftan sonraki çocuklar çalışırsa onlara da sigorta yapılsın.” (Batuhan, 13)
“Küçük yaşta evlenmenin son bulması.”
(Bülent, 15)
“Eroin, kokain gibi zararlı maddelerin
satılmamasına dikkat edilmelidir.”
(Barkın, 13)
Demokratik Yönetim ve
Katılım
“Çocuklar haksızlığa uğramasın, üstlerine suç atılmasın, yapmadığı şeyden
cezaevine koyulmasın.” (İsimsiz, 12),
İHEB Madde 21:
1- Herkes, doğrudan veya
serbestçe seçilmiş temsilciler
aracılığı ile ülkesinin
yönetimine katılma hakkına
sahiptir.
“Doğuda kız çocukları çok erken yaşta
evlendiriliyor ve okula gönderilmeden
çalıştırılıyor. Bir yasayla bu önlenebilir.”
(Norda, 13)
ÇHS Madde 12:
Her çocuk, görüşlerini
serbestçe ifade etme, kendisini
ilgilendiren her konuda
görüşlerinin dikkate
alınmasını isteme hakkına
sahiptir. Herkesin çocukları
dinleme, onların fikirlerini
öğrenme ve onlara saygı
gösterme sorumluluğu vardır.
“Bence kimse erken yaşta evlenmesin,
herkes okusun, kanunlar değişsin.Kız
çocuklarının erken yaşta evlenmemeleri.
Nedeni: Hamile kalmaları ve tehlikeli
doğum yapmaları. Okumamaları, yani
eğitime devam etmemeleri. Cahil kalmaları.” (Fikriye, 14)
“Kız çocukları küçük yaşta evlenmemeli.” (Fevziye, 12)
”
18
“Baskı olmamasını isterim.” (Şule, 13)
İHEB Madde 8:
Herkesin anayasa ya da
yasayla tanınmış temel
haklarını çiğneyen
eylemlere karşı yetkili ulusal
mahkemeler eliyle etkin
bir yargı yoluna başvurma
hakkı vardır.
“Her şehirde herkesin görüşleri alınmalı
ve Türkiye’de paylaşılmalı”. (Zübeyir,
11)
“Herkesin söz hakkının geçeceği bir
Türkiye’de yaşamak isterdim.” (Senanur,
12)
“Seçme ve seçilme hakkı adaletli olsun.”
(İsimsiz, 12)
“Hakkımızı savunabilelim; yargısız infaz
olmasın. Kişi haklarının kısıtlanmaması.” (Ayşe, 13)
“Çocukların da oy
kanunlarda bizlerin hakları korunverme hakkının “Yeni
malı.” (Tuğbanur, 11)
olmasını istiyorum.”
(İsimsiz, 13) “Sokaklar özgürleşsin,
biber gazları, coplar
yasaklansın.” (Özge, 19)
“Milletvekilinin bize sorarak kural koymaları” (Fatma, 12)
“Kuralları beraber koymalı ve uymalıyız.” (Dilan, 12)
“Vatandaşı devlete karşı korusun.”
(Ayşe, 12)
“Anayasaların bir kişiyi değil de toplumdaki herkesi ilgilendirmesi söz konusu
olmalıdır.” (Rojbin, 13)
“Haksızlıklar sona ersin (Okullardaki).
Sağlıkta, barınmada, eğitimde yıkımlar
durdurulsun.” (Özge, 19)
“Herkese hak versinler.” (Aslıhan, 11)
“Gazze’deki çocukların korunma hakkı
olan Türkiye’de yaşamak isterdim.”
(Tolga, 12)
“Çocukların, yaşlıların kısacası herkesin
korunması.” (Rabianur, 11)
Devletin İnsan Hakları Sorumlu- Din ve Vicdan Özgürlüğü
luğu ve Hak Arama Yolları
ÇHS Madde 4:
ÇHS’de yazılı olan hakların
uygulanması için gereken
her türlü çabanın
gösterilmesi gerekir. Devlet
çocukların bu haklardan
yararlanmasını sağlar.
19
ÇHS Madde 14:
Her çocuğun, kendi
düşüncesini geliştirme ve
istediği dini seçme hakkı
vardır. Bu konularda
çocukları büyüten
yetişkinlerin de onlara
yol gösterme hakkı ve
sorumluluğu vardır.
İHEB Madde 26: (1) Herkes
eğitim hakkına sahiptir.
Eğitim, en azından ilk ve
temel eğitim aşamasında
parasızdır. İlköğretim
zorunludur. Teknik ve
mesleksel eğitim herkese
açıktır. Yüksek öğretim,
yeteneklerine göre herkese
tam bireşitlikle açık
olmalıdır.
“Din özgürlüğü adına dini kötüye kullanmamak.” (Rewşan, 13)
“Okullarda görülen Din Kültürü ve Ahlak
Bilgisi dersinin kendi dinin neyse onun
görülmesini istiyorum.” (İsmail, 12)
“Liselerde seçmeli ders olarak Kuran
çıkıyormuş. Liselilerin de kuran öğrenmelerini istiyorum.” (Özlem , 12)
“Din derslerinin okulda değil, isteğe
göre dışarıdan alınmasını istiyorum.”
(Serra, 13)
“Her çocuk eğitim almalı.” (Büşra, 13)
“Eğitimin temelinin daha güçlü olmasını
isterim.” (İsimsiz, 17)
“Ben dindar bir gençlik yetişsin istemiyorum.” (Dilan, 16)
“Öğrenci haklarının savunulması.”
(Bülent, 15)
Eğitim Hakkı
“Eğitim özgürlüğü.” (M. Ali, 12)
ÇHS Madde 28:
Her çocuk eğitimini tam yapabilmek için desteklenir ve
korunur. İlköğretim parasız
ve hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm çocuklar için hak ve
zorunludur.
“Eğitime önem verilmelidir.” (Bahar, 12)
* Çocukların eğitim ve öğretim hakkı
olan Türkiye’de yaşamak isterdim.
(Tolga, 12)
“Sizin de bildiğiniz gibi insanlar, yani
cani insanlar çocuklarını, daha çok
kız çocuklarını okula göndermiyorlar.
Ben bir kız olarak eğitim görüyorum.
Ama herkes göremiyor. Bu yüzden ben
onların okullara gitmelerini istiyorum.
Ne kadar çalışma yaptıklarını bilsem
de bu daha fazla olabilir. Biz büyük
bir devletiz. Bu yüzden onlar da okula
gitmeli. Onların bir farkı yok. Herkes eşit
doğmuştur. Bu hakkı herkes kullanmalı.
Onlar da okula gitsin!” (Müge, 12)
ÇHS Madde29-30:
Çocuklara verilen eğitim
onların gelişimlerini en
fazla ölçüde sağlayacak
düzeyde olmalıdır. Eğitim,
çocukların hoşgörüsünü,
kendi kültürüne ve farklı
kültürlere saygısını,
ayrımcılığa karşıtlığını,
doğaya saygısını arttıracak
biçimde düzenlenir. Çocuğun
kendi kültürü, bulunduğu
ülkedekinden farklıysa
gelişim ve eğitim hakkının
her aşamasında buna
gereken özen gösterilir.
“Okullarda öğretmenlerin güler yüzlü
olması öğrencilere gerçekten çok iyi
davranmaları ve öğrencilerin de öğretmenlerine iyi davranmaları. Zaten
öğretmen iyi olduğu sürece öğrenciler
iyi olacaktır.” (Doğukan, 12)
20
“
Çocukların eğitim ve öğretim hakkının
oldğu bir Türkiye’de yaşamak isterdim.
”
“Sınav sisteminde kesin kararlar alınmalı. Bence şu an lise son sınıflara bir
sene içinde yapılan sınav, birkaç sınava
bölünerek uygulanmalı”
(Sirunik, 14)
“Okullara alınan öğretmenlerin özellikle çocuk psikolojisi hakkında eğitim
almalarına ve gerçekten öğretmenlik
yapabilecek insanlar olmalarına dikkat
edilmeli (Öğretmenlerin yaptığı yanlışlar).” (Sena, 12)
“Okula kayıt yaparken ücret alınmasın.”
(İsimsiz, 18)
“Tüm okullara en yakın zamanda tablet
pc dağıtılmasını istiyorum. Bilgisayarlar
da çabuk gelsin.” (Emre, 11)
“Liseye gideceğimiz zaman bütün masrafları devlet karşılasın.” (Durukan, 13)
“SBS kalksın ve istediğimiz okula gidelim. İstemediğimiz okulda mutsuz olup
istemediğimiz mesleği seçeceğiz. Bunun
değişmesini istiyorum.” (Demet, 16)
“Herkes yeteneğine ve becerisine göre
mesleğinin seçimini yapabilsin.”
(Sedat, 15)
“Okullarda daha çok eğlencelerin olması.” (Cemil, 12)
“Dershaneler
kaldırılsın, herkese
eşit eğitim hakkı
verilsin.”
(Doğukan, 14)
“Okul için yeni sıralar olsun. Bütün okul
temiz olsun. Güzel olsun. Bütün okullarda RESİM atölyesi olsun. Okullarda
yeni yazan tahtalar olsun. Okullarda
kırık cam olmasın. Okullarda kırık kapı
olmasın. Okullarda kırık dolap olmasın.”
(Murat, 14)
“Her kızın okula gitmesi gerekiyor. Anne
ve baba kızın okula gidip gitmemesine
karışmamalıdır… gibi.” (Nursel, 14)
“Sınav sisteminin düzeltilmesi.”
(Furkan, 17)
“Öğretmen: Bazı öğretmenlerin olmasını
istemiyorum. Çünkü; ayrımcılık yapmaları,
dövmeleri, hakaret etmeleri.” (Filiz, 14)
“Sınav sisteminde sürekli gerçekleşen
değişiklikler durdurularak sabit bir
sisteme geçilmeli.” (Lena, 14)
21
“Sınav sistemi değiştirilmeli, çünkü çok
stres yapıp hayatlarını kaybedebiliyorlar.” (Sarin, 13)
“Yani ben de bütün herkesin müzik aleti
çalmasını isterdim. Herkesin o zevki
yaşamasını, nota bilmesini isterdim.
Herkesin güzel ve mutlu yaşamasını
isterdim. Bütün çocuklar bir enstrüman
çalsa, bir grup oluşturulsa, onlar da ne
kadar güzel ve barışlı bir ortam olduğunu hissedecekler.” (İsimsiz)
“Okullarda elbiseler serbest olsun.
Çünkü daha rahat ve daha ferah olur.”
(Kerem, 11)
Gelişme Hakkı
“Herkesin
yararlanabileceği
ücretsiz müzik
okulları yapılabilir.”
ÇHS Madde 18:
Çocukların yetişmesinden ve
gelişmesinden sorumlu olan
büyükler, bu sorumluluklarını en iyi biçimde yerine
getirirler.
İfade Özgürlüğü
“Ben yazı yazmayı çok seviyorum. Dans
etmeyi çok seviyorum.” (Selin, 13)
“İnterneti ihtiyacımız olduğu kadar
kullanmalıyız.” (Leyla, 12)
AİHS Madde 10:
İfade özgürlüğü
1- Herkes ifade özgürlüğü
hakkına sahiptir. Bu hak,
kamu makamlarının
müdahalesi olmaksızın
ve ülke sınırları
gözetilmeksizin, kanaat
özgürlüğünü ve haber ve
görüş alma ve de verme
özgürlüğünü de kapsar.
Bu madde, Devletlerin
radyo, televizyon ve sinema
işletmelerini bir izin rejimine
tabi tutmalarına engel
değildir.
“Çocukların sosyal hayatları olmalı. Böylece çağdaş bir ülke oluruz.(Tamar, 12)
“Herkesin düşüncelerine saygı gösterilmeli.” (Umutcan, 14)
“Müzik doğal bir haktır ve herkesin
bundan, eşit bir şekilde yararlanabilmesi gerekir. Böylece herkes sanat ile iç
içe olabilir, müzikle her şey yapılabilir.
Herkes müzik hakkına sahip olmalı.”
(İsimsiz)
“Fikir dağıtımı olması.” (Hakan, 11)
“Sanat Kursuna daha çok eşya istiyoruz. Çünkü daha iyi çalışabiliriz. Spor
salonlarına daha yumuşak minderler
istiyoruz. Çünkü yere düşünce vücudumuz ağrıyor.” (Halil, 11)
“Tüm insanlar spor aktivitelerinde eşit
şekilde yararlanmalı.” (Efe, 11)
“Kütüphane sayıları arttırılmalı.” (Tamar, 12)
“Herkesin fikirleri ayrı ve dikkatli
olunmalı ve bütün çocuklara aynı haklar
verilsin.” (Selim, 9)
22
Mutlu Olma
“Engellilere daha fazla haklar tanınmalı.” (Aykan, 13)
“Bence Anayasa mutlu bir şekilde yaşam
ve mutlu olmaktır.” (Gülzade, 11)
“Engelli vatandaşlara daha çok hak tanınmalı ve onlara hayatlarında kolaylık
sağlayacak şeyler yapılmalı.”
(Norda, 13)
“Mutluluğumuza izin verilsin.”
(Ayşe, 11)
“... mutlu bir şekilde yaşamak.”
(Serenay, 11)
Özel Hayatın Korunması
“Anayasalar olduğu için mutluyum çünkü anayasa olmasaydı her şey karışırdı.”
(Leyla, 12)
AİHS Madde 8:
Özel ve aile hayatına saygı
hakkı
1- Herkes özel ve aile
hayatına, konutuna
ve yazışmasına saygı
gösterilmesi hakkına
sahiptir.
Özel Gereksinimlere Saygı ve
Gerekli Özel Düzenlemeler
ÇHS Madde 23:
Engelli çocukların özel
olarak korunma ve saygı
görme hakkı vardır. Devlet
engelli çocukların bakımını,
eğitimini sağlayacak
kurumları oluşturma
sorumluluğuna sahiptir.
Engelli çocukların ailelerine
her türlü yardım yapılır.
“İnsanların özel hayatına karışmamak gibi
Anayasa istiyorum ve bu anayasanın uygulanmasını istiyorum.” (Dilber, 12)
“Özel hayatımızı, çevremizdeki insanları
daha iyi anlayarak kimsenin özel hayatına karışmayarak özgür olarak istediğimizi elde edebiliriz.” (Gözde, 14)
“Engelliler için çevrenin düzenli olmasını isterim. Mesela bir yerde mazgal
açıksa oranın kapatılması lazım.
Engeliler için WC olması.”
(Aleyna, 12)
“Özel hayatın korunması” (Rojin, 14)
Sağlık Hakkı
“Engellilerle bizim ayırt edilmemesi anayasası: Bazı engelli çocukların okulları
var ama bizimle aynı okullara gelmesi
gerekir, çünkü onlar farklı olduklarını
düşünüp üzülebilirler. Bence okullara
da engelliler gelebilir ve onları bizden
ayırmamalıyız.” (Zehra, 12)
ÇHS Madde 24:
Her çocuğun sağlık
hizmetinden yararlanma
hakkı vardır.
Hastalıklardan korunması
devletin ve toplumun
güvencesi altında olup
çocukların beslenmesine,
aşılanmasına, çevrenin
temizliğine ve diğer sağlık
“Ulaşım kolaylaşsın. (Tutunma barları,
merdiven yerine rampa, engelli asansörleri)” (Grup)
23
koşullarına dikkat edilir.
Hastalanan çocuklar tedavi
edilir.
(İsmail, 12)
“Sokağı kirletmemeliyiz, bu yüzden de
yerlere çöp atmamalıyız. Bağırarak ya da
yüksek sesle konuşmamalıyız.”
(Özlem, 12)
“Sağlık haklarının savunulması.”
(Bülent, 15)
“Hastanelerin büyük
olması ve temiz
olmasını istiyorum.”
(Pınar, 12)
“Hasta insanlar rahatlıkla hastaneye gidebilsin, eczane ilaç versin.”
(İsimsiz, 12)
Sosyal Güvenlik Hakkı
“Sigara içmeyiniz” uyarıları ve cezalar
yerine, sigara üretiminin durdurulması”.
(Lavinya, 13)
İHEB Madde 22:
Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe
hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin
örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve
kişiliğinin serbestçe gelişim
için gerekli olan ekonomik,
sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
“Organik yiyecekler üretilmeli, çünkü
sağlıklı olmasak diğer işleri de yapamayız.
Spor kulüpleri daha fazlalaştırılmalı. Çünkü
sağlık her şeyden önce geliyor.” (Nara, 12)
“Bütün aileler devlet tarafından sigortalı
olsun.”
(Melih, 13)
“Hastanelerde çok sessiz olmak gerekir ve
hastanenin güzel kokması gerekir. Çünkü
hastanelerde sağlık gerekir, ondan güzel
kokması iyi olur.” (İsimsiz, 10)
“Sigara üretimi kesilsin. Çünkü sigara
insanlara zarar verir. Sonra sigarayı bırakmak zor olur.”
(Zuhal, 10)
“Fakir insanlara yardım edilsin, daha
çok yardımlar olsun.” (İsimsiz, 12)
“Okuldaki kantinin denetlenmesini, temizlenmesini istiyorum. İnsan sağlığını hep
önde görüp düşünmeliyiz.” (Cansu, 12)
“İşsiz insanlara iş yardımı yapılsın.”
(İsimsiz, 12)
“Temiz bir çevresi olan Türkiye’de yaşamak isterdim.”
(Tolga, 12)
“Fakir insanlarımıza öncelik olsun, gösterilsin.” (İsimsiz, 12)
“Çöp arabaları her tarafı gezip ve çöpleri
toplamaları gerekir ve parkların olması ve
insanlar birarada olurlar.”
“Şehit ailelerine bağış yapılmalı.”
(Aren, 12)
24
“Şehit ailelerine maddi destek yapılmalı.” (Arda, 14)
“Küçüğü büyük ezmesin. Tehdit edilerek
eziliyoruz.” (Ayşe, 13)
“Kız çocuklarının
aileden şiddet
görmemesi ve okula
gönderilmesi.”
(Semanur, 13)
Şiddetin Ortadan Kaldırılması
ÇHS Madde 34:
Çocukları bedensel ve ruhsal
yönden örseleyecek hiçbir
yaklaşıma izin verilemez.
İHEB Madde 5:
Hiç kimse işkenceye ya da
acımasız, insanlık dışı ya da
onur kırıcı ceza ya da muameleye uğratılamaz.
Tüketici Hakları
“Tüketimde Anayasa: Ben markete gidip
bir besin aldım ve son kullanma tarihi
geçmiş ve fişimiz olmasına rağmen
değiştiremiyoruz. Ama değiştirsek de
paramızı vermiyorlar. Bunların marketlerle veya bakkaliyelerle konuşulmasını
istiyorum.” (Zehra, 12)
“Kavga olmamalı, kurallar madde madde
anlamlı olmalı”. (Dilan, 12)
“Kavga: En ufak şeyden kavga/çatışma
çıkıyor. Şu an bizlerde görüyoruz. Kadına/erkeğe şiddeti. Kalkmasını istiyorum.” (Büşra, 13)
Tüm Canlıların, Doğanın ve
Kültürel Varlıkların
Korunması
“Kavgaların kalkmasını istiyorum çünkü
en küçük bir olaydan dolayı insanlar
ölebiliyor.” (Melisa, 14)
“Ben okullarda şiddetin kalkmasını
istiyorum, çünkü okulda şiddet olduğu
sürece okuma isteği azalıyor ve bu beni
gerçekten rahatsız ediyor. Ben okumaya
çok hevesliydim, ama şimdi hocalarımız
bize kızdıkça ben okumaktan vazgeçiyorum. Bence okulda şiddet uygulayanlar
okuldan ayrılmalıdır.” (Tuğça, 12)
StocKholm Çevre Bildirgesi
İlke 1 - Özgürlük, eşitlik, ve
kaliteli bir çevrede onurlu
ve yeterli yaşam şartları
sağlanmış olarak yaşamak
insanların temel bir haklarıdır. İnsan, aynı zamanda,
bugünküve gelecek kuşaklar
için çevreyi koruma ve iyiliştirmenin ciddi sorumluluğunu da taşır.
“Çocuklara şiddet uygulanmasın.”
(Sena, 12)
“Madde 15 Fıkra 2: Babalar çocuklara
şiddet göstermesin. Çocukların psikolojisi bozulur.” (Mert, 11)
İlke 2 - Dünyanın hava, su,
toprak,bitki ve diğer canlılar
gibi doğal kaynakları ve
25
özellikle doğal ekosistemlerin
özgün örnekleri, bugünkü ve
gelecek kuşaklar için gerektiği
şekilde yönetilerek korunmalıdır.
“Hayvanlara nasıl olması gerekiyorsa
öyle davranmalıyız. Onlarda varlık
oldukları için bizlerden farkları yok.
Tek farkları insanlar gibi vücuda sahip
olamamaları. Akıl zekalarımız her zaman
aynıdır.” (Dilayda, 14)
“Yeşil alanlar özenle korunmalı.”
(Lena, 14)
“Hayvanlara yapılan eziyetlerin karşılıksız kalmaması.” (Merve, 17)
“Yeşil alanlar artırılmalı. Toprakla iç içe
olunmalı. Soluduğumuz oksijenin oksijen
olduğunu anlayabilmeliyiz.” (Nara, 12)
“Hayvan hakları daha dikkatli korunmalı.” (Lena, 14)
“Doğal varlıkları yok edip alışveriş merkezleri kurulmasın.” (Eren, 12)
“Hayvanlara yapılan eziyetlerin olmaması.” (İsimsiz, 16)
“Hayvanları sevmeli.” (Leyla, 12)
Yaşam Hakkı
“Çevre kirliliğinden kurtulmak istiyoruz.”
(Merve, 17)
ÇHS Madde 6:
Yaşamak, her çocuğun temel hakkıdır ve herkesin ilk
görevi çocukların yaşamını
korumaktır.
“Denizler temizlensin.” (Era, 11)
“Ormanlara çevreye önem verip onları
korumalıyız.” (Tuğbanur, 11)
“Yaşam hakkını tehdit edebilecek türden
şeylerin daha çok üzerinde durulmalı.”
(Lena, 14)
“Çok güzel bisiklet yolları olmalı”.
(Zübeyir, 11)
“Yaşam hakkını ihlal edenler için çözüm.” (Arda, 14)
“Bütün sokaklara geri dönüşüm kutuları
konulsun. Böylece plastikleri değerlendirebiliriz.” (Şeymanur, 12)
“Yaşam özgürlüğü”
(M. Ali, 12)
“Batman’da bulunan
Hasankeyf’in yok
olmasını istemiyoruz.”
(İbrahim, 15)
“Devlet insanı korumalı. Bir karakola
giden vatandaş kendisine yardımcı olup
onu korumasını istiyor. Fakat devlet
onları gönderdiği için ölebiliyorlar.”
(Büşra, 13)
“Herşeyi yeteri kadar kullanmalıyız.”
(Leyla, 12)
“İnsanların daha çok güvenli olması ve
çocuklara sorulması.” (Murat, 13)
“Denizin değişmesini istiyorum ve kuralı:
Çöp atılıyor, kirleniyor ve pis görünüyor.
“Cinayetlerin olmamasını isterim.”
(Şule, 13)
Yani deniz kirli görünüyor.” (Eylem, 12)
26
Yoksulluğun Ortadan
Kaldırılması
“Açlıkta ölen insanlar var hayatımızda.
Devlet yoksulluk içinde yaşayan vatandaşlara bir yardım eli uzatmalı.”
(Büşra, 13)
İHEB Madde 25:
1- Herkesin kendisinin
ve ailesinin sağlık ve
refahı için beslenme,giyim,
konut ve tıbbi bakım hakkı
vardır. Herkes, işsizlik,
hastalık,sakatlık, dulluk,
yaşlılık ve kendi iradesi
dışındaki koşullardan
doğan geçim sıkıntısı
durumunda güvenlik
hakkına sahiptir.
“Elbiseleri yırtık olanlara elbise almak.”
(Seyran, 8)
“Evsiz kalanlara ev.” (Leyla, 12)
“Tüm güzellikler ortaya çıkmalı ve yoksullara evler ve para verilmeli.”
(Zübeyir, 11)
“Herkesin gelirine göre vergi alınmalı,
çünkü şundan bundan kısıyoruz ama
kötü bir ekonomi durumumuz var.”
(Ayşe, 13)
BM ESKHS Madde 11/2:
Herkesin açlıktan kurtulma
temel hakkını kabul ederek,
münferiden ve uluslararası
işbirliği yoluyla, özel
programları da içeren
gerekli tedbirleri aşağıdaki
amaçlara yönelik olarak
alacaklardır:(a) Teknik
ve bilimsel bilgilerden
tam olarak yararlanmak
suretiyle, beslenme
ilkeleri konusundaki
bilgileri yayarak ve doğal
kaynakların en etkin bir
şekilde geliştirilmesini ve
kullanılmasını sağlayacak
şekilde tarımsal sistemleri
düzelterek ya da geliştirerek,
besinlerin üretilmesi,
korunması ve dağıtılması
yöntemlerini iyileştirmek;
(b) Gerek gıda maddeleri
ihraç eden, gerek gıda
maddeleri ithal eden
ülkelerin sorunlarını
dikkate alarak, dünyadaki
besin maddelerinin ihtiyaca
göre adil bir şekilde
dağıtımını sağlamak.
“Maaşların artması.” (Fatma, 12)
“Devlet bir insanın gelirine göre vergi
almalı.” (Büşra, 13)
“Bakkalların, fırınların daha çok ucuzlamasını.” (Leyla, 12)
“Sınıflar ortadan kaldırılmalıdır.”
(İsimsiz)
“Benzinin fiyatı düşsün, araba kullananlar çok para harcamamış olsun.”
(Durukan, 13)
“Alışveriş merkezlerinde fiyatların biraz
daha inmesini istiyorum, çünkü bazılarının parası yok.”
(Kardelen, 13)
27
28
Anayasa, Anayasam
Çalışması
29
30
Yola Çıkış Hikayemiz
T
ürkiye’de 12 Haziran 2011 seçimleri ardından yeni bir anayasa hazırlığı başladı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yeni anayasa çalışmalarını yürütmek
üzere temsil edilen 4 siyasi partiden (AK Parti, CHP, MHP ve BDP) üçer üyenin
katılımıyla Anayasa Uzlaşma Komisyonu kuruldu. Komisyon 30 Nisan 2012 tarihine
kadar internet sitesi (https://yenianayasa.tbmm.gov.tr/) aracılığıyla ve yüz yüze görüşmelerle kişi ve kurumların yeni Anayasaya ilişkin görüş ve taleplerini aldı. Biz,
yeni Anayasaya görüş alma sürecinin şeffaf, katılımcı ve kapsayıcı olabilmesi için
farklılıkların dikkate alındığı, rahatça ulaşılabilinen ve herkesin kendini rahat ifade
edebileceği ortamların oluşturularak kurgulanması gerektiğine inanıyoruz. Nitekim
çalışma arkadaşlarımız olarak gördüğümüz çocukların sadece yetişkinler düşünülerek oluşturulmuş katılım mekanizmaları hakkında
bilgilendirmeleri ve sürece davet edilmelerinin
“etkin ve etkili” bir katılım sağlanması konusunda
büyük bir engel olacağını biliyoruz. Kendilerine
özgü gelişimsel özellikleri olan çocukların, hak
sahibi bireyler olarak kendilerini doğrudan veya
dolaylı olarak ilgilendiren her konuda görüşlerini
ifade etme ve bu görüşlerin verilecek kararlara
yansımasını talep etme hakkı vardır. Dolayısıyla çocukların karar mekanizmalarına katılımını
sağlamak için özel katılım kanallarının oluşturulması gerekir. Sadece yeni anayasa sürecinde
değil, birçok uygulama ve politika alanındaki karar
alma süreçlerine, Türkiye nüfusunun yaklaşık üçte
birini oluşturan çocukların talepleri, eleştirileri ve
görüşleri yansıtıl(a)mamaktadır. Bunun temelinde
çocuğun, kolaya kaçılarak “gelecek nesil” olarak
görülmesi, aksine bugünün hak sahibi bir bireyi
olarak tanımlanmaması geliyor.
Yeni anayasa hazırlığıyla başlayan görüş verme
sürecini, yine yeni bir fırsat olarak görerek, çocukların görüş ve taleplerini iletebilecekleri, yani
“katılım haklarını” hayata geçirebilecekleri bir
model geliştirmeye ve uygulamaya ihtiyaç duyduk.
Böylece “Anayasa, Anayasam” modeli üzerine
çalışmaya başladık.
31
II. Amaç ve Kapsam
T
ürkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin
12. Maddesinin özellikle atıfta bulunduğu çocuğun katılım hakkının hayata
geçmesi, çocuklara sadece görüşlerini sormak anlamına gelmez. Görüşlerini
iletebilecekleri onlara özgü araçların oluşturulmasını, görüşlerinin dinlenmesini, dikkate alınmasını ve özel yaşamın yanı sıra kamusal yaşama katılmaları için
mümkün olan en fazla çabanın gösterilmesini gerektirir. Çocuğun katılım hakkının
gerçekleşmesine katkıda bulunmak amacıyla çocukların yeni anayasa hakkındaki
görüşlerini almak ve ilgili makamlara ulaştırmak amacıyla “Anayasa, Anayasam”
model çalışması tasarlandı ve uygulandı.
“Anayasa, Anayasam” çalışması çocukların karar verme süreçlerine katılımı konusunda örnek oluşturabilmeyi, biriken bilgi ve deneyimi paylaşmayı hedefleyen bir
modeldir. Bu modelde çok sayıda çocuğa ulaşmaya çalışarak temsili bir katılım mekanizması oluşturmaktan kaçınıldı.Her bir çocuğun kendi deneyimini ve düşüncesini paylaştığı ayrıca her çocuğun sadece kendini temsil ettiği göz önünde tutuldu.
Bu temel üzerinden de çocukların konu hakkında bilgilendirilmesi, düşüncelerini
rahatça ifade edebilecekleri ortamların mümkün olduğu ölçüde onlarla birlikte
oluşturulması ve görüşlerin gerek kamuoyu ile gerekse karar vericilerle paylaşılması
hedeflendi. Modellin ana hedeflerini üç başlıkta ele alabiliriz:
• Anayasa ve yeni Anayasa hazırlık süreci konusunda çocuklara yeterli bilgiyi ulaştırmak.
• Çocukların kendi düşüncelerini rahatça ifade edebilmelerini sağlayacak ortamlar
oluşturmak.
• Çocuklardan gelen görüş ve talepleri ilgili karar vericilerle ve kamuoyu ile paylaşmak.
Modelin Uygulanması
“Anayasa, Anayasam” Modeli; yukarıdaki üç temel hedefi gerçekleştirmek üzere üç
aşama olarak tasarlandı ve uygulandı. Bu aşamalar:
- Bilgilendirici ve tanıtıcı materyallerin hazırlanması
- Görüş toplama süreci
- İletişim çalışmaları
1.Bilgilendirici ve tanıtıcı materyallerin hazırlanması: Çocukları yeni Anayasa
hazırlığı süreci ve Anayasa konusunda bilgilendiren ve bu sürece dâhil olmasının
önemini vurgulayan, çocuklara yönelik broşür ve poster hazırlandı. Ayrıca görüş ve
taleplerini yazabilecekleri görüş kartları oluşturuldu. Hazırlanan tüm materyallerdeki sloganlara toplum içindeki farklılıkları görünür kılmak amacıyla, üç dilde (Ermenice, Kürtçe ve Türkçe) yer verildi.
2.Görüş Toplama Süreci: Çocukların hazırlanacak yeni Anayasaya ilişkin düşüncelerini
ve taleplerini rahatça ifade edebilecekleri ortamlar yaratmak amacıyla 10-15 yaş
32
aralığındaki çocuk grupları ile yaklaşık 15’er kişilik, 2-2,5 saat süren atöyle çalışmaları
yapıldı.
Atölyenin içeriği aşağıdaki hedefler doğrultusunda geliştirildi:
• Anayasa konusunda (Nedir?, Ne işe yarar?, Neden önemlidir?) bilgi paylaşımı yapmak,
• Günlük yaşam ile Anayasanın ilişkisini kurmak,
• Birlikte yaşam, kurallar, farklı yaşam deneyimleri üzerine düşünmek ve tartışmak,
• Çocuklarla insanların birarada yaşarken ihtiyaç duyduğu düzenlemelerin nasıl
yapılabileceğine ilişkin sorgulama yapmak,
• Çocukları ‘kendisi dışındakileri de düşünerek kural koyabilme’ üzerine düşünmelerini
teşvik etmek,
• Çocukların yeni Anayasa için görüşlerini ifade etmelerine aracı olmak.
13 farklı çocuk grubuyla gerçekleştirilen çalışmaların her biri çocukların talepleri,
durumları ve koşullar göz önünde bulundurularak ve atölyenin içeriğinde bazı
değişiklikler yapılarak çalışmanın genel akış ve kurgusu şu şekilde belirlendi:
Hoş Geldik Oturumu: Atölye kolaylaştırıcıları ve çocuklar tanışır. Atölye içeriği
paylaşılır.
Bilgi paylaşımı: Anayasa ve Türkiye’de yeni anayasa süreci üzerine karşılıklı bilgi
paylaşımı yapılır. İsteğe bağlı olarak çocuklar için hazırlanan bilgilendirici broşür
incelenir. Bu oturumda “anayasa sürecine katılım neden önemlidir ve nasıl olmalıdır?”
sorusu üzerine tartışılır.
Neler Yaşıyorum? Kimler Neler Yaşıyor? Oturumu: Çocukların günlük yaşamları üzerine düşünmelerine yönelik hazırlanan oturumda çocuklar bir günlerin nasıl geçtiklerini
düşünerek bulundukları mekânları (okul, mahalle, hastane, oyun parkı, Türkiye vb.)
ve ilişki halinde oldukları kişileri (aile, arkadaş, öğretmen, otobüs şoförü vb.) anlatır.
Gelen cevaplar birleştirilir. Bu oturumun başında hem grup dinamiği sağlama hem de
farklılıklar üzerine konuşmak için “Sen hiç…” isimli oyun oynanır.
Birlikte Yaşam: Nasıl? Oturumu: Bu oturumda çocukların paylaştıkları ortak mekânlarda ilişki halinde oldukları kişilerle birlikte yaşamın nasıl olmasını istediklerini
düşünmeleri ve yazmaları istenir. Çocuklar yazdıkları düşüncelerini büyük grupta
paylaşır. Çocuklara “İstediklerinin gerçekleşmesi için nasıl kurallar oluşturulabilir?”
sorusu yöneltilir ve “kural” ve “kural koyma” üzerine konuşulur.
Anayasam Oturumu: Çocuklardan kendisini, çevresindeki kişileri ve Türkiye’de
yaşayan herkesin yaşamlarını düşünerek, herkes için birlikte yaşam kurallarının neler
olabileceği sorusunu kendisine sorarak, bu kuralların neler olabileceğini ve belki de
daha çok neler olmayacağına dair görüşlerini yazmaları istenir. Çocukların görüşlerini
yazması bittikten sonra büyük grupta istedikleri görüşleri okulamaları ve üzerinde
konuşmaları sağlanır.
33
Değerlendirme ve kapanış oturumu: Atölyenin nasıl geçtiği konuşulur ve atölyeye
ilişkin önerileri alınır. Hazırlanan poster ve broşürler dağıtılarak, çevrelerindekine
bu çalışmadan bahsetmeleri istenir.
Çocukların görüşlerini kendilerini güvende hissettikleri ortamlarda almak amacıyla
atölyeler, çoğunlukla çocukların devam ettikleri ve iletişim içinde oldukları
sivil toplum kuruluşları, belediyeler ve farklı örgütlenmelerle iletişim kurularak
gerçekleşti. Ayrıca, atölyeler dışında bir şenlikte stand çalışması da yapıldı.
Aşağıdaki tabloda çocuklarla yapılan çalışmalara ilişkin bilgileri bulabilirsiniz:
GÖRÜŞ
VEREN
ÇOCUK
SAYISI
İLETİŞİM KURULAN
ORGANIZASYON
TARİH
ŞEHİR
1
Mamak Halk Gazetesi
26.03.2012
Ankara
14
2
Etimesgut Öğrenim Birimi
Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı
01.04.2012
Ankara
16
3
Elim Sende Derneği
05.04.2012
İstanbul
10
4
Toplum Gönüllüleri Vakfı - Pembe 06.04.2012
Ev Gençlik Merkezi
İstanbul
12
5
Yırtık Perde Kollektifi
08.04.2012
Ankara
15
6
Dikmen Vadisi Barınma Hakkı
Bürosu
08.04.2012
Ankara
8
7
Tarlabaşı Toplum Merkezi
10.04.2012
İstanbul
15
8
Edirne Romanlar Derneği ve
Merkez Meriç İlköğretim Okulu
11.04.2012
Edirne
28
9
Anadolu Kültür
13.04.2012
İstanbul
15
10
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 16.04.2012
Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı
Çocuk ve Kreş Hizmetleri Şube
Müdürlüğü
Edirne
20
11
İzmir Büyükşehir Belediyesi
Çocuk ve Gençlik Merkezi
18.04.2012
İzmir
12
12
İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik ve Yeryüzü Şenliği
22.04.2012
Edirne
39
13
Özel Yıldız Çocuk Rehabilitasyon
ve Özel Eğitim Merkezi
25.04.2012
İstanbul
9
34
3.İletişim Çalışmaları: Çalışmadan haber vermek ve çocuklardan gelen görüşleri
kamuoyu ile paylaşmak amacıyla bir blog oluşturuldu. (http://cocuklaranayasayapiyor.blogspot.com). 30 Nisan 2012 Pazartesi günü Ankara, Edirne ve İstanbul’da
atölyelere katılan 6 çocuk ve 4 yetişkin ile birlikte TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu ziyaret edildi. Görüşmede milletvekillerinden Ahmet İyimaya ve Atilla Kart’a
çocuklar taleplerini ilettiler. Atölyeler ve stand çalışmasıyla çocuklardan alınan öneriler/görüşler derlenerek raporlaştırıldı. Rapor, TBMM’deki tüm milletvekilleri, ilgili
Sivil Toplum Örgütleri, ilgili bakanlıklar ve çalışmaya katılan çocuklarla paylaşıldı.
35
36
Çalışma Materyalleri
ve
Görselleri
37
38
htt
p:
k
cu
co
sp
(Ayşe, 11)
htt
p:/
/
k
cu
co
n
lara
ayasayapiyor
.blo
Türkİye’de
Çocuklara şİddet
uygulanmasın
(Sena, 12)
gs
p
m/
.co
ot
sp
htt
p:/
/
nayasayapiyor.b
log
lara
sp
Mutluluğumuza İzİn
Verİlsİn.
m/
.co
ot
c
Özgürlük
kendi hakkını
savunabİlmektİr.
(Ayşe, 13)
uk
oc
nayasayapiyor.b
lara
log
htt
p:/
/
nayasayapiyor.bl
og
lara
m/
.co
ot
uk
oc
m/
.co
ot
//c
Poster, Görüş Kartı, Broşür, Rozet
beraber yaşamaK İçİn
anlaşmalıyız
(Abdullah, 12)
40
41
42
EKLER
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu
Ziyareti
A
nayasa, Anayasam” çalışması kapsamında 30 Nisan 2012 Pazartesi günü
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu 3 no’lu alt komisyonu ziyaret edildi.
Komisyon ziyaretine Tarlabaşı Toplum Merkezi, Edirne’den Merkez Meriç
İlköğretim Okulu, Dikmen Barınma Hakkı Bürosundan 11, 12, 13, 14, 19 yaşlarında
toplam 6 çocuk ve ilgili kurumların temsilcileri ile ÇOCA ve Gündem Çocuk’u temsilen 4 yetişkin katıldı.
Komisyon üyelerinden Ahmet İyimaya ve Atila Kart ile görüşüldü. Yaklaşık 40 dakika süren görüşmede çocuklar eğitim, barınma hakkı, doğa, çevre ve özel hayatın
gizliliği gibi birçok konuda görüşlerini spontan bir şekilde dile getirdiler. Görüşme
sırasında not alabildiğimiz ifadelerden bazıları;
“Fakir, zengin herkese insan hakları uygulanmalı!”
“Düşünün, siz bir evde yaşıyorsunuz. Eviniz yıkılınca dışarıda kalıyorsunuz. Tek
isteğim insanların yaşam haklarının yok olmaması”
“Çöp kovalarının artmasını istiyoruz!”
“İnsanın içini güzelleştiren doğadır”
“Kentsel dönüşüm için ağaçlar kesilmesin”
“Okullarda çocuğa şiddet uyguluyorlar!”
“TC kimlik numaralarını herkes istediği gibi kullanıyor, kişisel bilgilere herkes ulaşabiliyor.”
“Ayrımcılık yapılmasın!”
“Çıkan yasalardan hiç haberimiz yok. Açıklama yapılsın. 4+4+4 yasasının hala ne
olduğunu anlayamadık”
“Çocuklar evlendirilmesin”
“Çocuklar derelerde boğuluyorlar. Önlem alınsın”
43
ANAYASA’DA ÇOCUK HAKLARI
Bu metin, 24-25 Kasım 2011’de Türkiye Barolar Birliği ve UNICEF işbirliğinde düzenlenen
“Çocuk Haklarına İlişkin Mevzuatın Sivil Toplumca İzlenmesi ve Anayasa’da Çocuk Hakları”
başlıklı çalıştay sonrasında biraraya gelen iletişim ağı tarafından oluşturulmuştur. Ağın,
“Anayasa’da Çocuk Hakları” başlığıyla mutabakata vardığı önerileri 9 Baro, 2 Üniversite
Birimi, 5 Sivil Toplum Örgütü ve 33 üyesi olan bir iletişim ağı adına internet sitesi
aracılığıyla TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na iletilmiştir. Getirilen ek önerilerle
birlikte metin şu anda 9 Baro, 2 Üniversite Birimi, 15 Sivil Toplum Örgütü, biri 33
diğeri 8 kurumsal üyesi olan iki Platform, bağımsız aktivistler, akademisyenler, üniversite
öğrencileri, STK'lardan oluşan bir Platform ile bir Uluslararası Kurumun
imzasını taşımaktadır.
Bu birlikteliğin amacı, hem yeni Anayasa metninde çocuk haklarına saygı gösteren,
çocuk haklarını koruyan ve geliştiren bir yaklaşım benimsenmesine hem de anayasa
hazırlık sürecinin çocukların katılım hakkını gerçekleştirdikleri bir biçimde hazırlanmasına
“birlikte, etkili ve etkin” bir biçimde katkı vermektir.
11.04.2012 tarihi itibariyle Adana Barosu, Ankara Çocuk Hakları Platformu, Bursa
Barosu, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Çocuk Hakları Zirvesi
ve Kalkınma Derneği, Çocuklara Yönelik Ticari Cinsel Sömürü ile Mücadele Ağı,
Edirne Barosu, Eğitimde Reform Girişimi (ERG), Genç Hayat Vakfı, Gündem Çocuk:
Çocuk Haklarını Tanıtma, Yaygınlaştırma, Uygulama ve Uygulamaları İzleme Derneği
(Gündem Çocuk), Hak Temelli Politikalar için Hümanist Grup Derneği, İstanbul
Barosu Çocuk Hakları Merkezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi
(ÇOÇA), KANSERDER, Kaos GL Derneği, Kocaeli Barosu, Mavi Kalem Derneği,
Özgürlüğünden Yoksun Gençlerle Dayanışma Derneği (ÖZ-GE DER), Özürlüler Vakfı,
Sakarya Barosu, Sakarya Ortopedik Özürlüler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma
Derneği, Siirt Barosu, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (SHUD), Sulukule Platformu,
Şanlıurfa Barosu, Tarlabaşı Toplumunu Destekleme Derneği, Trabzon Barosu, Türkiye
Sakatlar Federasyonu Adapazarı Şubesi, Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC) ve UNICEF
Türkiye aşağıdaki metni onayladıklarını beyan etmiş olup, metin ilgili tüm kurumların
onay sürecine açıktır.
Anayasa ve Çocuk Hakları İletişim Ağı İletişim Kolaylaştırıcısı:
Gündem Çocuk Derneği
Tunalı Hilmi Caddesi No: 54/8 Kavaklıdere/ Ankara
Tel&Faks: 031244437 76 41
E-posta: gundemcocuk@gmail.com
45
46
47
“Anayasa, Anayasam”
Çalışmasında Yer Alan Çocuklar1
Abdullah (12), Aleyna (12), Ara (14), Aral (16), Aras (12), Arda (14),Aren (12),
Ares (13), A. Sena (12), A. Sezer (12), Aslıhan (11), Aşkım (15), Ayfer (12),
Ayşe (12,5), Ayşe (13), Aykun (13), Azad (13), A. Zeynep (13), Bahar (12),
Barkın (13), Başak (13), Batuhan (13), Berfin (11), Berfin (12), Berkan (11),
Berkay (12), Beyda (12), Beytullah (11), Burçak (13), Bülent (15), Büşra (12),
Büşra (13), Büşra (13), Caner (17), Cansu (12), Cemil (12), Ceren (19), Ceyda
(13), Ceylan (12), Cihat (9), Cuma(12), Çiğdem (13), Çiğdem (14), Derya (11),
Derya(13), Derman (13), Dilan (12), Dilan (13), Dilan(16), Dilayda (14),Dilber
(13), Doğukan (12), Doğukan (12), Doğukan (14), Doğuş (12), Dursun (12),
Durukan (13), Ece (12), Edanur (11), Efe (11), Egemen (13), Eli (12), E. Mayra
(12), Emine (13), Emine (17), Emirkan (12), Emre (11),Emre (12), Emre (13),
Enes (8), Engin (12), Erdinç (13), Eren (12), Erkan(13), Esra (11), Eylem (12),
Eylem (14), Fatih (12), Fatma(12), Ferhat (11), Ferhat (12), Fevziye (12),
F. Furkan (14), Fırat (12), Fikriye (14), Filiz, Frukan (17), F. Zehra (12), Gonca
(12), Görkem (13), Gözde (12),Gözde (14), Gülzade (11), Hakan (12), Hakan
(12), Haktan (12), Halil (11), Halil (11), Hilal (14), İbrahim (15), İrem (12),
İsmail (12), İsmail (13),Kader (12), Kadircan (15), Kardelen (13), Kardelen (13),
Kemal (9), Kerem (11), Lavinya (13), Lena (14), Leyla(12), Leyla (14), Mehmet
(12), Mehmet Ali (12), Mehmetcan (12), Melih (13),Melisa, Melisa (11), Mert
(11),Mert (12), Merve (15), Merve (17), Mihriban (13), Murat (13), Murat (14),
Mücahit (15),Müge (12), Necdet (12), Nergis (10), Nora (12), Norda (13), Noyemi (14), Nuri (12), Nursel (13), Osman (11), Ö. Deniz (16), Ömer (11), Özge
(19), Özgür(12), Özlem (12), Özlem Nur (11), Pelin (9), Pınar (12), Rabianur
(11), Reşat (9), Revşan (13), Rojbin (13), Rojin (13), Samet (11), Sarin (13),
Sedat (13), Sedat (18),Sedef (13), Seher (12), Selim (9), Selin (13), Sena (12),
Semanur (13), Semih, Senanur (12), Sercen (14), Serenay (11) Serra (13), Seyran (8), Sibel (17), Sidar (13), Sirunik (14), Süheyla (14), Şahan (13), Şahide
(14), Şehmus (15), Şeydanur (11) Şeymanur, Şirin (11),Şule (13), Talar (12),
Tamar (12), Tuba (14), Tuğbanur (11), Tuğçe (12), Türkan (11), Umutcan (14),U.
Uzay (15), Ülkü (12),Vedat (14), Yaren (13), Yasemin (11), Yasin (12), Y. Emre
(13), Yunus (12), Yusuf (12),Zehra (12), Zeydin (12), Zeynep (14), Zuhal (10),
Zübeyir (11) …
TEŞEKKÜRLER
48
1 Bu bölümde sadece görüş kartına isimlerini yazmış olan çocuklaraın isimleri yer almaktadır.
Download