YGS Tarih Soru Bankası 2
advertisement
ÜNİVERSİTE HAZIRLIK SORU KİTAPLARI TA R İ H Ürün Ad›: Üniversite Haz›rl›k Soru Kitab› YGS Tarih Ürün Kodu: KD00-SS.06SB02 ISBN: 978-605-380-065-1 Yay›n Editörleri: H. Seren YEN‹ÇER‹ - Nilgün AYDO⁄AN Yazarlar: U¤urhan KARAARSLAN Dizgi Mizanpaj: eksendizgi Grafik Tasar›m: grafikeksen Yay›n Yönetmeni: Zekai fiEKERC‹ Bask›: Nesil Matbaac›l›k Mermerciler Sanayi Sitesi, 2. Cadde No: 23 Yakuplu - Büyükçekmece / ‹stanbul tlf: 0212 876 38 68 Bas›m Tarihi: May›s 2012 ‹leti im: 0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com info@eksenyayinlari.com Gülbahar Mahallesi Cemal Surûri Sokak Halim Meriç ‹fl Merkezi No : 15 / E Mecidiyeköy / ‹STANBUL Copyright: Fikir ve sanat eserleri kanununa göre her hakk› EKSEN Yay›nc›l›k Özel E¤itim ve Tic. A. fi.’ye aittir. Eksen Yay›nc›l›k’›n yaz›l› izni olmaks›z›n, kitab›n herhangi bir flekilde k›smen veya tamamen ço¤alt›lmas›, bas›m ve yay›m› yasakt›r. MERHABA Üniversite haz›rl›k program›n›z› yürütürken elinizden b›rakamayaca¤›n›z kaynaklar haz›rlaman›n k›vanc›n› yafl›yoruz. Bu k›vanc›m›z, elinizdeki kitaplar›n her y›l binlerce ö¤renciyi üniversiteye tafl›mas›ndan kaynaklan›yor. Ürünlerimiz, s›nav sistemine ve müfredata birebir uygun nitelik tafl›yor. Kitaplar›m›z; bilimsel bak›fla sahip, literatüre ve dile hakim kadrolarca haz›rlan›yor; özenli dizgi, grafik ve bask› ifllemlerinden geçerek sizlere ulafl›yor. Bu aflamalar›n her biri ülkemizin gençlerine, ö¤rencilerine lay›k olacak yo¤un bir emek ve titiz iflçilikle süsleniyor. Çünkü, insan›n önemli ve de¤erli oldu¤unu biliyor; ona sunulacak her nesnenin özenle haz›rlanmas› gerekti¤ine inan›yoruz. Bu kaynaklar›n gerçek de¤erini, siz de¤erli e¤itimciler ve çal›flmay› prensip edinen ö¤rencilerimiz belirleyecektir. Ayd›nl›k bir dünya ve baflar›l› bir gelecek dile¤iyle... ‹Ç‹NDEK‹LER • I. Bölüm Tarih Bilimi • • • • • 8 Uygarl›¤›n Do¤uflu ve ‹lk Uygarl›klar 12 ‹lk Türk Devletleri 18 II. Bölüm ‹slam Tarihi ve Uygarl›¤› 30 Türk - ‹slam Devletleri 36 Türkiye Tarihi 42 III. Bölüm Beylikten Devlete (1300 - 1453) 54 Dünya Gücü: Osmanl› Devleti (1453 - 1600) 60 Aray›fl Y›llar› (1600 - 1700) 72 IV. Bölüm Avrupa ve Osmanl› Devleti (XVIII. Yüzy›l) 80 En Uzun Yüzy›l (1800 - 1922) 88 V. Bölüm 1881'den 1919'a Mustafa Kemal 100 Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 102 VI. Bölüm Kurtulufl Savafl›'nda Cepheler 128 Türk ‹nk›lab› 136 • • VII. Bölüm Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri 148 Atatürk Dönemi D›fl Politikas› - Atatürk'ün Ölümü 154 Milli Güvenlik 158 VIII. Bölüm Genel Tekrar - 1 166 Genel Tekrar - 2 168 Genel Tekrar - 3 170 Genel Tekrar - 4 172 Genel Tekrar - 5 174 Genel Tekrar - 6 176 Genel Tekrar - 7 178 Genel Tekrar - 8 180 Genel Tekrar - 9 182 Genel Tekrar - 10 184 Cevap Anahtarlar› 188 01 1. bölüm 1. bölüm tarih bilimi uygarl›¤›n do¤uflu ve ilk uygarl›klar ilk türk devletleri 7 TARİH BİLİMİ / 1 1. Tarih bilimi, geçmişte yaşanmış olayları aydınlığa çıkarmayı hedefler. 4. Bu süreçte, I. yer, Tarihi olaylarla ilgili bilgi sağlayan kaynakların eksik ya da hatalı olmadıklarının belirlenmesi önemlidir. Aksi bir durum, araştırmacıyı hedeflediği noktadan çok uzaklara götürebilir. Bu durumun sağlanmasında, II. neden, I. tahlil, III. zaman II. iç tenkit, unsurlarından hangilerinin ortaya koyulması, tarihi olayların anlaşılmasını kolaylaştırır? III. gözlem A) Yalnız I uygulamalarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 2. E) I, II ve III Tarihi süreçte ay yılı takvimi kullanan toplumların, aynı zamanda güneş yılı esaslı takvimleri de kullanmak durumunda kaldıkları görülür. Bu durumun aşağıdakilerden hangisiyle ilişkili olduğu savunulabilir? 5. Tarih öncesi dönemlere dönük tarih çalışmaları güçlüklerle doludur. A) Ay yılı takviminin mali alandaki bazı ihtiyaçların karşılanması konusunda yetersiz kalması Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? B) Güneş yılı takviminin Mısırlılar tarafından hazırlanması A) Tarih öncesinde askeri mücadelelerin yaşanması C) Takvimlerin kültürel değerleri yansıtması B) Tarih öncesi dönemlerin pek çok gelişmenin ilk örneklerine sahne olması D) Güneş yılı takviminin Batılı toplumlar tarafından geliştirilmesi C) Tarih öncesi dönemlerin farklı bölgelerde farklı şekillerde yaşanması E) Ay takviminin daha çok Müslüman toplumlar tarafından kullanılması D) Tarih öncesi dönemde yazının kullanılmaması ! E) Tek tanrılı dinlerin yaygın olmaması Güneş yılı 365 gün 6 saatten oluşurken Ay yılı 354 günden oluşur. 11 günlük bu farklılık herhangi bir soruna yol açar mı? 6. 3. C) I ve II Tarih araştırmaları sırasında verilerin elde edilmesi ve değerlendirilmesi aşamasında bazı bilim dallarından yararlanılır. Zengin bir İlk Çağ toplumunun sanat eserleri daha gelişmiş ve estetik malzemelerden oluşurken, yaşam koşulları daha zor olan bir toplumun sanat eserlerinin basit görünüme sahip oldukları görülmüştür. Buna göre, Bu uygulamanın, I. ekonomik düzey, I. daha güvenilir sonuçlara ulaşma, II. dini inanç, II. deney ve gözlem yapma, III. sınıf farklılığı III. olayları günümüz koşullarını dikkat alarak inceleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8 C) Yalnız III E) II ve III unsurlarından hangilerinin sanat anlayışları üzerinde etkin olduğundan söz edilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Tarih araştırmaları sırasında objektif bir yaklaşıma sahip olunması önemlidir. Bu gereksinimin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir? 10. Tarih araştırmaları sırasında kullanılan bilgilerin doğruluğu farklı kaynaklar karşılaştırılarak anlaşılır. Buna göre, I. çok yönlü çalışmanın gerekliliği, A) Halkın ulusal bilincinin güçlendirilmesi II. yalnızca yazılı kaynaklara önem verilmesi, B) Sözlü kaynakların değerlendirilmesi III. araştırmalar sırasında günümüz koşullarının dikkate alınması C) Olayların günümüz değer yargıları dikkate alınarak yorumlanması D) Olayların sadece bir nedene bağlı olarak açıklanması E) Daha güvenilir sonuçlara ulaşılması ilkelerinden hangilerinin öneminin vurgulandığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Tarihi olaylar geçmişte yaşanmış olduğu için tarih araştır8. "Hun hükümdarı Attila’yı demokratik bir yönetim kurmamakla" eleştiren bir araştırmacının, tarih biliminin aşağıdaki çalışma ilkelerinden hangisini göz ardı ettiği söylenebilir? macıları gözlem yapma olanağına sahip değillerdir. Yani tarihi olaylar kontrol altında tutulamaz. Bu bilginin, aşağıdaki yargılardan hangisi ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Birden fazla sayıda kaynağa başvurma B) Olayın geçtiği yerde araştırma yapma C) Yeni belge ve bilgilerin eski yargıları değiştirebileceğini göz önünde bulundurma A) Tarih, farklı bilim dalları ile ortak çalışır. B) Tarihi olaylar tekrarlanamaz. C) Yer ve zaman boyutu önemsenmelidir. D) Olayın gerçekleştiği dönemin koşullarını dikkate alma D) Tarih araştırmalarında nesnel yaklaşım önemlidir. E) Olayın sonuçlarının tam olarak oluşması için bir süre bekleme E) Her tarihi olay belli nedenlere bağlı olarak meydana gelir. 12. Tarih, toplumların faaliyetlerinden doğan olayları, zaman 9. Bazı sosyal bilim araştırmacıları tarihi en basit ifadeyle "geçmişin bilimi" olarak tarif etmektedirler. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin tarih biliminin ilgi alanı içinde yer aldığı savunulamaz? A) ABD ve İngiltere'nin Irak'ı işgalinin nedenleri B) Sanayi İnkılabı'nın Avrupa ülkelerindeki toplumsal yansımaları C) Körfez Savaşı'nın yol açtığı bölgesel sonuçlar D) Türk-Yunan ilişkilerindeki gerginliğin yol açabileceği olası sonuçlar E) Kıbrıs Harekatı'nın gelişim süreci ve yer göstererek anlatan, olaylar arasındaki nedensel ilişkileri, olayların daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkileşimlerini gösteren bilim dalıdır. Bu tanım dikkate alındığında, aşağıda verilenlerden hangisinde ilk olayla ikinci olay arasında neden-sonuç ilişkisi kurulamaz? A) Reform – Protestanlığın ortaya çıkması B) Rönesans – Sanayi İnkılabı'nın ortaya çıkması C) Coğrafi Keşifler – Sömürgeciliğin başlaması D) Haçlı Seferleri – Kağıt ve matbaanın Avrupa'da kullanılmaya başlanması E) Tarım üretimi – Ticari faaliyetlerin başlaması 9 TARİH BİLİMİ / 2 1. "Tarih biliminin ilgi alanı, insan toplulukları tarafından geçmişte gerçekleştirilen gelişmelerdir. 4. Bu bilgi dikkate alındığında, I. toplumlar arası askeri mücadelelerde rol oynayan etkenler, Tarih araştırmaları esnasında, I. tarafsız bir yaklaşıma sahip olunması, II. depremlerin gerçekleşme nedenleri, II. daha çok sözlü kaynakların ön plana çıkarılması, III. coğrafi koşulların askeri mücadelelere etkileri III. sebep - sonuç ilişkisine dikkat edilmesi unsurlarından hangilerinin tarih biliminin ilgi alanı içinde olduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Gerek pozitif bilimler, gerekse de beşeri bilimler kendilerine özgü çalışma yöntemlerine sahiptir. Tarih bilimi çalışma alanına bağlı olarak pozitif bilimlerden farklı bir çalışma yöntemi kullanır. olgularından hangilerinin dikkate alınması gerektiği savunulamaz? C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II 2. E) II ve III Tarih bilimi; toplumların geçmiş dönemlerdeki kültürel, hukuki, siyasi, askeri ve ekonomik faaliyetlerini inceleyen bilim dalıdır. 5. Buna göre, I. şehir devletlerinin kurulması, Sosyal tarih çalışmalarının önemini savunan bir tarihçinin, II. kağıdın kullanım alanının yaygınlaşması, I. Etnografya, III. feodalitenin yaygınlaşması II. Diplomatik, III. Antropoloji, gelişmelerinden hangileri insan toplulukları tarafından gerçekleştirilen siyasi gelişmelere örnek olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III IV. Sosyoloji bilimlerinden öncelikle hangilerinin verilerini değerlendirmesi beklenebilir? C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) I ve II D) I, III ve IV 3. – İlk imparatorlukların tarih öncesi dönemde Tunç devrinde kurulmaya başlandığı görülür. – Güneş yılı esasına dayalı ilk takvim İlk Çağ’da Mısırlılar tarafından hazırlanmıştır. – Kağıt İlk Çağ’da Çinliler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. – İlk yazılı kanunlar Mezopotamya uygarlıklarından Sümerliler tarafından hazırlanmıştır. 6. C) II ve III E) II, III ve IV Sosyal bir varlık olan insan, tarih öncesi dönemlerden başlayarak belirli bir toplumun parçası olarak yaşamaya başlamıştır. Toplumsal yaşamın önemli unsurlarından biri olan işbölümü de yine bu dönemlerde ortaya çıkmıştır. Bu durumun, I. yerleşik yaşam biçiminin benimsenmesi, II. çok tanrılı dini inançların yaygınlaşması, Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişmeden bahsedildiği söylenemez? III. hukuk fikrinin ortaya çıkması A) Siyasi yapı B) Hukuki gelişmeler gelişmelerinden hangileriyle ilişkili olduğu söylenebilir? C) Kültürel gelişmeler D) Dini inançlar E) Bilimsel gelişmeler A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 10 C) Yalnız III C) Yalnız III E) II ve III 7. İnsan toplulukları, daha tarih öncesi dönemlerden itibaren yabancı toplumlarla farklı yollarla kültürel etkileşim içinde olmuşlardır. Bu etkileşimde, I. göç, 10. İnsanları ilgilendiren siyasi, sosyal, ekonomik v.b. alanlarda olan ve ortaya çıkan her şeye olay denir. Olaylar kısa sürede anlık olarak olup biterler. Zaman içinde uzun sürede oluşan durumlar, yani oluşum süreçleri gözlenebilen olaylara ise olgu denir. Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi tarihi olguya örnek olarak gösterilebilir? II. ticari faaliyet, III. askeri mücadele unsurlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? A) Büyük Selçuklu Devleti’nin Malazgirt Savaşı’nda Bizans’ı yenilgiye uğratması A) Yalnız I B) Anadolu'nun bir Türk yurdu haline gelmesi B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III C) Türkiye’de TBMM tarafından alınan kararla cumhuriyetin ilan edilmesi D) Osmanlı Devleti’nde Patrona Halil İsyanı’nın yaşanması E) II. Dünya Savaşı’nın yaşanması 8. Türk tarihinin en eski yazılı belgeleri olan Orhun Yazıtları, XIX. yüzyıl sonlarında çözümlenerek günümüz dillerine çevrilmeye başlamıştır. Orhun Yazıtları ile ilgili bu çalışmalar sırasında, I. Epigrafya, II. Filoloji, III. Paleografya bilimlerinin hangilerinden yararlanılması gereklidir? 11. "Tarihi toplumların oluşturduğunu, tarihte etkili olan şahısların dahi bir toplumun değer yargıları ve yaşadığı çalkantılarla şekillendiğini, bu nedenle tarih biliminin siyasi ve askeri gelişmelerden daha çok toplumların geçmişini ve faaliyetlerini araştırması gerektiğini" savunan bir tarihçinin, I. hikayeci, II. öğretici, A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III III. sosyal tarih yazımlarından hangilerini öne çıkardığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III E) I ve III Tarih araştırmaları sırasında, – Arkeoloji, 12. Tarih araştırmaları sırasında bilgi kaynağı olarak kullanılacak tarihi malzemeler kendi aralarında belirli bir düzen içinde sınıflandırmaya tabi tutulurlar. – Diplomatik bilimlerinden yararlanılması, I. devletler arası siyasi belgelerin incelenmesi, Bu çabanın, I. belgelerin öncelik sırasının belirlenmesi, II. toprak altında kalmış tarihi malzemelerin gün ışığına çıkarılması, II. araştırmanın kolaylaştırılması, III. tarih öncesi dönemlerle ilgili bilgilere ulaşılması III. sadece yazılı kaynakların araştırılması çabalarından hangilerini kolaylaştırır? olgularından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 11 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 1 1. İlk çağlarda uygarlık alanındaki gelişmelerin Mezopotamya bölgesinde yoğunluk kazandığı görülür. 4. Bu durum, Bu gelişmenin, I. bölge topluluklarının sahip olduğu bilgi birikiminin fazla olması, I. ticari faaliyetlerin başlaması, II. sosyal sınıf farklılıklarının oluşması, II. bu bölgede yaşayan toplumların dini inançlarının çok tanrılı nitelik taşıması, III. kültürel etkileşimin artması III. yazının ilk defa bu bölge toplumları tarafından kullanılması durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? olgularından hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. İlk Çağ şehir devletlerinde bazı grupların toplumsal yapı içinde öne çıktığı, ayrıcalıklar elde ederek ekonomik açıdan güçlendiği ve yönetim hakkını eline geçirdiği görülür. A) Yalnız I C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) I, II ve III Aşağıdakilerden hangisi, İlk Çağ'da toplumlar arası kültürel etkileşimin yoğunlaşmasında belirleyici olmamıştır? 5. A) Yazının kullanımının yaygınlaşması B) Bölgeler arasında göçler yaşanması Yontma Taş Dönemi insanları yaşamlarını toplayıcılıkla ve avcılık yaparak sürdürürken, Cilalı Taş Dönemi’nden itibaren tarımla uğraşılmaya başlandığı görülür. C) Ticari faaliyetlerin yoğunlaşması Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? D) Toplumlar arasında askeri mücadelelerin yaşanması A) Dini inanç sistemlerinin değiştiğine E) Toplumsal alanda sınıf farklılıklarının var olması B) Hukuk düşüncesinin ortaya çıktığına C) Toplumlar arasında mücadelelerin yaşandığına D) Düzenli orduların kurulmaya başlandığına E) Üretici yaşam biçiminin ortaya çıktığına 3. Tarih öncesi dönemde kurulmuş bir yerleşim biriminde yapılan kazı çalışmalarında çok sayıda seramik ve bakır malzemeye rastlanmıştır. Bu duruma bakılarak, I. Tarih öncesi çağlar bu toplumda sırasıyla yaşanmıştır. II. Yabancı bazı toplumların kültürel etkisi altında kalınmıştır. III. Araç-gereç yapımında farklı malzemelerden yararlanılmıştır. 6. Tarih öncesi dönemde kurulmuş bir yerleşim biriminde gerçekleştirilen kazı çalışmalarında, demirden imal edilmiş kılıçlar, tunçtan mızrak uçları ve çok sayıda ok bulunmuştur. Bu yerleşim birimiyle ilgili olarak, I. Tarım üretimi yaygın bir uğraş durumundadır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II ! C) Yalnız III E) II ve III Tarih öncesi dönemlerin isimlendirilmesinde neyin belirleyici olduğunu dikkate almalısın. II. Askeri nitelikleri ağır basan bir toplum yapısına sahip olunmuştur. III. Farklı toplulukların kültürel etkileri altında kalınmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 12 C) Yalnız III E) II ve III 7. Tarih öncesi dönemde yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisi, ticari faaliyetlerin başlamasına ortam hazırlamıştır? 11. İlk Çağ’da Hint Yarımadası’nda yaşayan topluluklar ortak A) Tarım üretimiyle birlikte ihtiyaç fazlası ürünün ortaya çıkması Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rol oynadığı söylenebilir? B) Bazı hayvanların evcilleştirilmesi A) Bölgenin önemli bir ticaret merkezi durumunda olması C) Ateşin kullanılmaya başlanması B) Bölge topraklarının verimli olması D) İnsanların topluluklar halinde yaşamaya başlaması C) Kast uygulamasının görülmesi E) Araç-gereç yapımında toprağın kullanılmaya başlanması D) Yazılı kültürün gelişmiş olması bir kültür oluşturamamış, millet olma bilincinden uzak kalmışlardır. E) Hinduizm ve Budizm’in bölgede yaygın olması ! 8. Hıristiyanlık ve İslamiyet tarihi süreçte geniş kitlelere yayılırken, Musevilik için aynı durum söz konusu olmamıştır. Bir bölgede ortak bir kültür oluşturulamaması, bölgedeki toplumların birbiriyle iletişim içinde olmadığını gösterir. 12. İlk Çağ’la ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirmelerden Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? hangisi doğru değildir? A) İbranilerin tarihi süreçte güçlü devletler kuramaması A) Deniz ticaretinin gelişmesi – Kültürel etkileşimin artması B) Mezopotamya’da uygarlık düzeyinin yüksek olması C) İbranilerin kalabalık bir nüfusa sahip olmaması D) Museviliğin İbranilerin tarafından milli bir din olarak görülmesi E) Mezopotamya’da çok tanrılı inançların yaygın olması B) Kadeş Savaşı’nın yaşanması – İlk yazılı antlaşmanın imzalanması C) Paranın icat edilmesi – Ticari faaliyetlerin gelişmesi D) Hıristiyanlığın ortaya çıkması – Çok tanrılı dinlerin ortadan kalkması E) Kağıdın kullanılması – Bilgi aktarımının kolaylaşması 9. Eski Mısır'da tıp, eczacılık ve insan bedeni ile ilgili bilgiler ileri düzeyde idi. Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rolü olduğu söylenebilir? A) Ölülerin mumyalanması B) Düşünce özgürlüğünün ileri düzeyde olmaması 13. Hititlerde görülen, I. yıllıklar hazırlatılması, II. kralın, başrahip ve başyargıç olarak kabul edilmesi, III. egemenlik altına alınan toplumların tanrılarının da kutsal kabul edilmesi C) Tanrı-kral anlayışının egemen olması uygulamalarından hangileri, devlet otoritesini güçlendirme düşüncesinin ürünüdür? D) Tarım üretiminin temel geçim kaynağı olması A) Yalnız I E) Mimari alanda ileri bir düzeye ulaşılması B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 14. İlk Çağ‘da Mısır toplumunda hukuk anlayışı yeterince ge10. İlk Çağ’da görülen, lişmemiştir. I. şehir devletlerinin yaygın olması, II. tarıma elverişli toprakların yetersiz olması, Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? III. yazının yaygınlaşmaya başlaması A) Kralların keyfi ve baskıcı bir yönetim sergilemeleri durumlarından hangileri, toplumların deniz koloniciliğine yönelmelerinde belirleyici olmuştur? B) Mısır’ın coğrafi açıdan dış etkilere kapalı olması A) Yalnız I D) Ekonomik kaynakların korunmasına önem verilmesi B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III C) Bilim faaliyetlerine öncelik verilmesi E) Temel geçim kaynağının tarım üretimi olması 13 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 2 1. İlk Çağ Anadolusu'nda ticaret yolları Ege sahillerinden, Efes veya İzmir'den başlıyordu. Hattuşaş kuzeyde Sinop'a, güneydoğuda Sivas'a bağlanmıştı. Sivas'ta ikiye ayrılan yol Malatya üzerinden doğuya, Maraş üzerinden ise Suriye'ye ulaşıyordu. Kral Yolu denen bu yol yüzlerce yıl önemini sürdürmüştür. 4. Denizcilik nedeniyle birçok yabancı paranın girdiği İlk Çağ Yunan şehir devletlerinde sarraflık ve bankerlik gelişmişti. Yunanlılar emanete para kabul eder, poliçe hazırlar ve tüccarlara kredi mektubu verirlerdi. Yunan şehir devletlerinde görülen bu durumun, I. ekonomik faaliyetlerin yoğunlaşması, Bu bilgi aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? II. Yunan şehir devletleri arasında siyasi birliğin sağlanamaması, A) Anadolu, uluslararası ticaretin önemli geçiş noktalarından birisi durumunda olmuştur. III. sınıf farklılıklarının görülmesi B) Ticari faaliyetler Anadolu’ya yönelik istila girişimlerini engellemiştir. olgularından hangilerine bağlı olarak meydana geldiği söylenebilir? C) Siyasi ilişkiler ekonomik faaliyetleri olumsuz etkilemiştir. A) Yalnız I D) Ekonomik rekabet nedeniyle askeri çatışmalar yaşanmıştır. ! E) Deniz yolları ticari ilişkilerde kullanılmaya başlanmıştır. 2. İyonyalılar krallar tarafından idare edilen şehir devletlerinde yaşamışlardır. Şehirlerin yönetimi MÖ. VIII. yüzyılda soylular tarafından ele geçirilmiştir. Son dönemlerde ise İyon şehir devletlerinde demokratik bir idare tarzının öne çıktığı görülür. 5. I. ekonomik faaliyetlerin denizciliğe dayalı olması, III. Göçebelikten yerleşik yaşama geçiş konusunda yeterince başarılı olamamışlardır. yargılarından hangilerini desteklediği söylenebilir? olgularından hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? 3. B) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 6. Sümerlilerin en önemli tanrıları gök tanrısı Anu, hava ve yeryüzü tanrısı Enlil ve okyanus tanrısı Enki idi. Her şehir devletinin farklı tanrıları bulunmaktaydı. I. Din olgusu toplumsal alanda etkin olmamıştır. I. merkezi otoriteyi güçlendirme, II. Dini inanışları çok tanrılı nitelik taşımaktadır. II. devletin egemenlik gücünü pekiştirme, III. Din adamları yönetim alanında önemli roller üstlenmişlerdir. III. yeni ticaret yolları oluşturma hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? B) Yalnız III yargılarından hangilerinin Sümer toplumu için geçerli olduğu söylenebilir? C) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 14 C) I ve II E) I, II ve III Bu bilgilere göre, Bu tutumun, D) II ve III A) Yalnız I C) Yalnız III Asurlular egemenliik altına aldıkları bazı bölgelere başkentten yöneticiler göndermiş ve buralarda gösterişli saraylar inşa ettirmişlerdir. A) Yalnız I Urartuluların kaleler, saraylar, tapınaklar, su bentleri ve sulama kanalları yaptırdıkları bilinmektedir. II. Toprakların korunmasına dönük önlemler alınmıştır. III. İyonya’nın ticaret yollarının kesişme bölgesinde yer alması D) I ve II Paragrafta sözü edilen faaliyetlerin hangi alanla ilişkili olduğuna dikkat etmelisin. I. Tarım, ekonomik uğraş alanları arasında yer almaktadır. II. halkın yönetimde etkin hale gelmesi, B) Yalnız II C) I ve II E) I, II ve III Bu bilgilerin Urartulularla ilgili, Bu durumun, A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 7. "Anadolu, İlk Çağ'da Avrupa ile Asya arasında köprü rolüne sahipti." tezini ileri süren bir araştırmacının, Anadolu ile ilgili, I. coğrafi konum, 11. Anadolu, Pers hakimiyeti altında kaldığı yaklaşık iki yüz yıllık süre içinde imar edilmeye çalışıldı. Bölgede Pers yönetimi tarafından yollar ve köprüler inşa edildi. Bu girişimin, II. etnik yapı, I. ticari ilişkilerin kolaylaştırılması, III. dini inanç II. devlet otoritesinin güçlendirilmesi, unsurlarından hangilerini vurguladığı söylenebilir? III. Anadolu toplumlarının kültürel özelliklerinin korunması A) Yalnız I amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. Asurlu tüccarların Anadolu'da oluşturdukları kolonilerde çivi yazısını kullanmaları, Anadolu toplumlarının yazı ile tanışmalarını sağlamıştır. Bu gelişme Anadolu'da tarih öncesi devirlerin sona ermesine yol açmıştır. Bu bilgiye göre, Anadolu'da tarih devirlerinin başlamasında, C) Yalnız III E) I, II ve III 12. MÖ. IV yüzyılda Hindistan’a kadar olan bölgeleri istila eden İskender, Makedonya, Kıbrıs ve İran'dan getirdiği göçmenleri farklı bölgelerde yeni kurdurduğu şehirlere yerleştirmiştir. I. askeri mücadele, Bu girişim dikkate alındığında, İskender'in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? II. ticari faaliyet, A) Toplumsal ve kültürel açıdan yeni bir düzen kurulması III. göç B) Ülkede sınıf farklılıklarının sona erdirilmesi unsurlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? C) Ülke topraklarının istilalara karşı korunması A) Yalnız I D) Ülkede siyasi birliğin sağlanması B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) Yeni ticaret yollarının oluşturulması E) II ve III 13. Babil hükümdarı Nabonid dönemine ait bir yazıtta, ülkenin 9. çeşitli kentlerinde inşa ettirilen çok sayıda binadan söz edilmektedir. Hititlerde görülen, I. soylulardan oluşan Pankuş meclisinin bulunması, II. kralın aynı zamanda başrahip olması, Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? III. ekonomik faaliyetlerin devletin denetimi altında gerçekleşmesi A) Ülke toprakları eyaletlere ayrılmıştır. B) Askeri etkinlik üst düzeyde tutulmak istenmiştir. durumlarından hangileri kralın yetkilerinin sınırlı olduğunu göstermektedir? C) Özel mülkiyetin varlığına izin verilmiştir. D) Farklı kültürlerin etkisinde kalınmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) Şehircilik olgusuna önem verilmiştir. E) II ve III 14. Asur kralları zaferlerinin unutulmasını istemedikleri için ya10. İlk Çağ Mısır tarihi, zamanın akışı içinde tutarlı bir bütün- şanan bazı önemli gelişmeleri yazdırırlardı. lük göstermiş ve belirgin şekilde kesintilere uğramamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? A) Mısır toplumunun çeşitli sınıflardan oluşması A) Asur tarihi ile ilgili daha ayrıntılı bilgilere ulaşılmasına B) Bölgede bilimsel çalışmalara önem verilmesi B) Ticari faaliyetlerin devlet tarafından denetlenmesine C) Mutlak bir yönetim anlayışının benimsenmesi C) Dini inançların zamanla değişmesine D) Tarım üretiminin öne çıkarılması D) Hukuk kavramının güçlenmesine E) Mısır’ın istilalardan uzak kalması E) Halkın krala bağlılığının artmasına 15 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 3 1. Anadolu, tarihin en eski devirlerinden itibaren doğudan ve batıdan gelen pek çok kavmin istilasına maruz kalmış ve pek çok uygarlığa beşiklik etmiştir. 5. Bu durumun, Anadolu’da aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? Romalılar, Akdeniz çevresinde yer alan neredeyse bütün toprakları ele geçirmiş ve bu topraklarda yaşayan toplulukları siyasi hakimiyetleri altına alarak İlk Çağ’ın en büyük imparatorluğunu kurmuşlardır. Bu gelişme Romalılar ile ilgili olarak, A) Farklı kültürler arasında etkileşim yaşanması I. Egemen oldukları topraklarda toplumsal düzeni koruyamamışlardır. B) Sınıf farklılıklarının sona ermesi C) Çok tanrılı dinlerin yaygınlaşması II. Yabancı kültürlerin etkisine kapalı olmuşlardır. D) Göçebe yaşam tarzının sona ermesi III. Farklı etnik grupları bünyelerinde barındırmışlardır. E) Bölgede güçlü devletlerin kurulamaması yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. C) Yalnız III E) II ve III İlk Çağ’da Anadolu’ya egemen olan Romalılar, bölgeye Romalı nüfus yerleştirme yoluna gitmemiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? A) Romalıların askeri etkinlerinin artmasına 6. B) Hıristiyanlığın Anadolu’da yayılmasına C) Anadolu’da toplumsal düzenin bozulmasına D) Anadolu kültürlerinin özgün niteliklerini korumasına E) Anadolu’da sosyal çatışmalar yaşanmasına Orta Asya’da yapılan kazılarda bulunan ve İlk Çağ’a ait olduğu tespit edilen araç - gereçlerin, aynı dönemde Anadolu’da bulunan araç - gereçlerden oldukça farklı niteliklere sahip olduğu görülmüştür. Aşağıdakilerden hangisi, bu farklılığın temel nedeni olarak gösterilebilir? A) Anadolu’nun daha verimli topraklara sahip olması 3. Anadolu’nun kuzeyden ve güneyden yüksek sıradağlarla kuşatılmış olması ve pek az yerden geçit vermesi, bu yönlerden yapılacak göçlere fazlaca imkan tanımamıştır. Buna karşılık Batı Anadolu’daki dağların denize dik uzanması, pek çok istilacı kavmin bu dağ geçitlerinden ilerleyerek Anadolu içlerine kadar ulaşmalarını sağlamıştır. B) Toplumsal ihtiyaçların farklı olması C) Ticari faaliyetlerin Anadolu’da daha yoğun olması D) Nüfus yoğunluğunun farklılık göstermesi E) Her iki bölgede de göçebe toplulukların bulunması Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Her toplumun göçünde farklı nedenler etlkili olmuştur. B) Anadolu tarıma elverişli topraklara sahip olmuştur. C) Göçler coğrafi koşullara bağımlı olarak gerçekleşmiştir. D) Yer şekilleri ekonomik faaliyetleri etkilemiştir. E) Anadolu İlk Çağ’da istilalardan uzak kalmıştır. 7. İlk Çağ’da Anadolu’nun Akdeniz kıyısında, Torosların güneyinde yerleşmiş olan Kizzuvatna Krallığı, bu dağlar nedeniyle Anadolu kültüründen daha çok Mısır kültürünün etkisi altında kalmıştır. Buna göre, I. Anadolu toprakları toplumsal etkileşim için elverişli değildir. 4. Ticaret yollarına egemen olma çabası toplumlar arasında yüzyıllar boyunca sürüp giden mücadelelere neden olmuştur. III. Coğrafi koşullar Anadolu kültürlerinin gelişmesini engellemiştir. Buna göre, İlk Çağ’da yaşanan toplumlar arası mücadelerde aşağıdakilerden hangisiyle ilgili çıkarların rol oynadığı savunulabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Sosyal A) Yalnız I B) Dini D) Askeri 16 II. Toplumlar arası kültürel etkileşimde coğrafi koşullar etkilidir. C) Kültürel E) Ekonomik B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 8. MÖ IX.-VI. yüzyıllar arasında Doğu Anadolu’da Van merkezli olarak kurulan Urartu Devleti, bulunduğu bölgenin korunaklı ve ulaşılması zor olması nedeniyle uzun süre Asur krallarına boyun eğmemiştir. 11. Anadolu’da, Eski Taş (Paleolitik) Dönemi toplulukları bütün gün dolaşarak av aramakta, geceleri ise mağara ve ağaç kovuklarında barınmakta idiler. Bu devirdeki bütün araçgereç ve silahlar taştan ya da kemikten yapılmıştır. Bu bilgiler ışığında, Bu bilgiler dikkate alındığında, Eski Taş Dönemi Anadolu toplumlarıyla ilgili olarak, I. Coğrafi koşullar siyasi ve askeri gelişmeler üzerinde belirleyici olmuştur. I. Basit araç-gereçler yapmışlardır. II. Urartulular, Mezopotamya’da siyasi birliğin kurulmasını engellemiştir. II. Üretim faaliyetleri başlamamıştır. III. Göçebeliğe dayalı bir yaşam biçimine sahip olmuşlardır. III. Anadolu, İlk Çağ’da Mezopotamya’dan daha ileri bir kültür düzeyine sahiptir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III C) Yalnız III E) I, II ve III E) II ve III 12. Eski çağlarda bazı toplumlarda, evler aralık bırakılmaksı- 9. zın yan yana inşa edilerek sur yerine geçebilecek bir mimari yerleşim sağlanmıştır. Bu bitişik evlerin kapıları olmayıp, tavandan açılan bir delikten merdivenle içeri girilebiliyordu. Hititler yerleşmek için Kızılırmak boylarını tercih ederken, Lidyalılar Büyük Menderes ve Gediz nehirlerinin sulama alanı olan sahada yerleşmişlerdir. Bu mimari anlayışın, aşağıdakilerden öncelikle hangisinin bir sonucu olduğu söylenebilir? Bu bilgiler dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Dini inançların B) Ticari faaliyetlerin A) Yerleşim yerlerinin belirlenmesinde dini inançlar etkili olmuştur. C) Savunma ihtiyacının B) Anadolu çok sayıda akarsuya sahip bir coğrafyadır. D) İklim şartlarının C) Anadolu iklimi tarımsal faaliyetler için yeterince uygun değildir. E) Toplumlar arası etkileşimin ! D) Yerleşim için insan yaşamına uygun yerler seçilmiştir. E) Anadolu’ya yerleşen topluluklar ticari açıdan etkinlik kazanamamıştır. 13. 10. – Akdeniz ve Karadeniz’de ticaret kolonileri kurmuşlardır. – Alfabeyi icat etmişlerdir. – İlk defa Güneş yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır. Yukarıda verilen bilgilerin aşağıdaki İlk Çağ uygarlıklarından hangisiyle ilgili olduğu söylenemez? B) Fenikeliler D) Sümerliler – İyonyalılar, Efes, Milet, Foça, İzmir gibi özgür düşünce ortamına sahip şehir devletleri şeklinde örgütlenmiştir. – Yunan şehir devletlerinde dini ve siyasi otorite özgür düşünceyi engellememekteydi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Bilimsel çalışmaların hızlanması – İlk yazılı kanunları hazırlamışlardır. A) Mısırlılar Toplumsal gelişmelerde toplumların ihtiyaçlarının belirleyici olduğuna dikkat etmelisin. Söz konusu mimari tarz hangi ihtiyacı karşılar. C) Lidyalılar E) İyonyalılar B) Yazılı hukuk kavramının ortaya çıkması C) Merkezi otoritenin güçlenmesi D) Tek tanrılı dinlerin etkinliğini artırması E) Teokratik devlet düzeninin benimsenmesi 17 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 1 1. Türkler, madenleri işlemeyi çevrelerindeki topluluklara göre daha erken dönemlerde öğrenmişlerdir. 4. Bu durumun Türk topluluklarına, I. daha dayanıklı silahlar yapabilme, II. askeri etkinliği artırma, IV. yüzyıl sonlarında Avrupa'ya yönelen Kuzey Hunları, ilk planda Don ve Dinyeper nehirleri arasında yaşayan topluluklardan Ostrogotları ağır bir yenilgiye uğrattılar. İleri hareketlerine devam ederek daha batıda yer alan Vizigotlara da ağır bir darbe vurdular. III. yerleşik yaşama geçme Bu gelişmelere bakıldığında, Hunlarla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? olanaklarından hangilerini sağladığı söylenebilir? A) Orta Asya egemenliği için uğraş vermişlerdir. A) Yalnız I B) Anadolu'ya yerleşmeyi hedeflemişlerdir. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III C) Etkin bir askeri güce sahip olmuşlardır. E) II ve III D) Avrupa'yı bütünüyle ele geçirmişlerdir. E) Dini inançları zaman içinde farklılaşmıştır. 2. ! Türklerin ana yurdu Orta Asya bozkırlarıdır. Orta Asya'nın sınırları doğuda Baykal gölünden batıda Hazar ve Ural Dağları’na, kuzeyde Sibirya bozkırlarından güneyde Tanrı Dağları ve Gobi Çölü’ne uzanmaktadır. Bu bilgilere bakılarak, 5. I. Türkler geniş bir alanda dağınık olarak yaşamışlardır. II. Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşmesi engellenmiştir. I. Türk topluluklarının tarih sahnesine çıktıkları yerin kesin şekilde belirlenmesi, II. Türk tarihinin bir bütün halinde incelenebilmesi, yargılarından hangilerine ulaşılabilir? B) Yalnız II D) I ve II Türkler ana yurtları Orta Asya'da oldukça geniş bir bölgede göçebe şekilde yaşamışlardır. Bu durumun, III. Türk toplulukları arasında siyasi birliğin sağlanmasında güçlük çekilmemiştir. A) Yalnız I Bir devletin ya da toplumun siyasi egemenlik alanını genişletmesinde etkili olan faktörleri dikkate almalısın. III. Türklerin nüfusu hakkında kesin bilgiler elde edilmesi C) Yalnız III çabalarından hangilerini güçleştirdiği savunulabilir? E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. Bizanslı gezgin Retor, Atilla'nın sarayında gördüğü süslenmiş kılıç kayışlarının, at takımlarının ve kemerlerinin altınla ya da değerli taşlarla süslü olduğunu nakleder. Yine onun verdiği bilgiye göre, Romalılar Hun kemerlerini en değerli ganimetlerden birisi olarak kabul ediyorlardı. 6. C) Yalnız III E) I, II ve III On iki hayvanlı takvim Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden önce Orta Asya'da kullandıkları takvimdir. Bu takvim zamanla Çin ve Tibet toplumları tarafından da kullanılmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu bilgilere göre, I. Hun sanatı, farklı toplumların sanat anlayışlarının etkisinde kalmıştır. II. Hunların yaşam biçimi Romalılar tarafından taklit edilmiştir. III. Hun sanatı Romalılar üzerinde etkili olmuştur. A) Toplumlar arası kültürel etkileşim yaşanmıştır. B) Türkler, Çin ve Moğol toplumlarını baskı altına almışlardır. C) Türk-Çin mücadeleleri sosyal bazı nedenlerle yoğunlaşmıştır. D) Türklerde yazılı kültür Çinlilerin katkısıyla gelişmiştir. yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 18 C) Yalnız III E) I, II ve III E) Göçebe yaşam Türkler dışındaki farklı toplumlarca da benimsenmiştir. 7. Orta Asya'da yaşayan Türk toplulukları hayvancılıkla uğraştıklarından dolayı sürekli şekilde geniş otlaklara ihtiyaç duyarlardı. Bu ihtiyacın, 10. Kök Türkler tarafından ortaya konulan Orhun Kitabeleri'nde kullanılan akıcı dil, ifade ve kelime zenginliği dikkati çekmektedir. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? I. hatunlara siyasi bazı yetkiler tanınması, II. bozkır göçebeliğine dayanan bir yaşam sürdürülmesi, A) Türkçe'nin farklı toplumlar tarafından kullanıldığına III. yazılı hukukun ön plana çıkarılması B) Türk topluluklarının farklı kültürlerin etkisinde kaldığına durumlarından hangilerini zorunluluk haline getirdiği savunulabilir? C) Türkçenin gelişmiş bir dil olduğuna A) Yalnız I D) Türklerin ilk dönemlerinden itibaren yazıyı kullandıklarına B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) Dinin Türk dili üzerinde belirleyici olduğuna 11. Türk topluluklarının İslam öncesi dönemde özellikle Çin 8. Hunların Karadeniz'in kuzeyinden geçerek Doğu Avrupa yönünde ilerlemeleri, barbar kavimlerin yaşadıkları bölgeleri terk etmelerine yol açtı. Barbar topluluklar düzenli Hun askeri birlikleri karşısında tutunamayarak Avrupa içlerine doğru kaçmak zorunda kaldılar. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Anadolu'da Türk devletlerinin kurulduğunun B) Gök Tanrı inancının Avrupa'da yaygınlaştığının kültürünün etkisinde kaldıkları, Maniheizm gibi Çinlilere ait dinleri benimseyerek Çince dini metinleri kendi dillerine tercüme etmeye başladıkları görülür. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir? A) Çinliler Türk toplulukları tarafından askeri alanda örnek alınmıştır. B) Türkler Çin toprakları üzerinde siyasi egemenlik kurmuştur. C) Orta Asya’da Türklere yönelik Çin baskısının sona erdiğinin C) Gök Tanrı inancı Çinliler arasında yaygınlaştırılmıştır. D) Hunların Avrupa'da kitlesel göçlere yol açtıklarının E) Türk kültür yaşamı dış etkilere açık bir nitelik taşımıştır. E) Orta Asya'da Türk unsurların siyasi varlığının kalmadığının D) Türk ulusal kimliği tarihi süreç içinde güçlendirilmiştir. 12. Diğer bazı İlk Çağ toplumlarının aksine, Orta Asya Türk topluluklarında din adamlarının toplum içerisinde herhangi bir ayrıcalığa sahip olmadıkları görülür. 9. Kök Türkler Dönemi’nde Türk-Çin ticareti gelişmiş, sınır bölgesinde yer alan bazı şehirler iki topluluk arasında serbest ortak pazar olarak kullanılmıştır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisini sağlama amacına yöneliktir? A) Askeri gücü artırmayı Bu durumun, I. din adamlarının yönetim alanında etkin olamaması, II. Türklerde toprağa bağlı kölelik olgusunun görülmemesi, III. hükümdarların yönetim yetkilerinin tanrısal kaynaklı olması C) Kültürel etkileşimi artırmayı sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? D) Ekonomik ilişkileri geliştirmeyi A) Yalnız I B) Siyasi bütünlüğü korumayı E) Gök Tanrı inancını yaygınlaştırmayı B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 19 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 2 1. Avarlar, Bizans’la olan ilişkilerinin bozulması üzerine İstanbul’u iki defa kuşatmışlardır. Sasanilerle birlikte 619’da gerçekleştirilen ilk kuşatma, Bizans İmparatoru Herakleios'a şehri terk edip Kartaca'ya gitmeyi düşündürecek kadar önemlidir. 4. Moğol egemenliği altına giren Uygurlar, teşkilatçı özellikleri sayesinde bu devlette önemli görevlere getirilmiş, Uygurcanın Moğollar arasında yayılmasına ve Moğolların Türk kültürünü benimsemelerine yol açmışlardır. Bu bilgiler dikkate alındığında, Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? I. Uygurlar milli benliklerini korumakta zorlanmışlardır. A) Avarların ekonomik etkinliklerini koruyamadıklarının II. Türkler, Moğol toplulukları üzerinde kültürel alanda etkili olmuşlardır. B) Avar askeri teşkilatının Avrupa toplumlarını etkilediğinin III. Uygurca uluslararası diplomasi dili haline gelmiştir. C) Avarların askeri etkinliklerinin yüksek düzeyde olduğunun yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Avarların Balkanlarda Peçeneklerle birlikte hareket et- A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II tiklerinin C) Yalnız III E) I ve III E) Bizans’ın Balkan etkinliğinin tamamen son erdiğinin 2. Ki-ok'un ölümünün ardından Hun tahtına geçen hükümdarlar, Çinlilerin yıkıcı faaliyetlerini engellemekte zorlanmışlardır. 5. İslamiyet’ten önceki dönemde yaşayan Türk topluluklarında görülen, I. sözlü kültürün yaygın olması, Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? II. kalıcı mimari eserlerin geç dönemlerde ortaya çıkması, A) Egemenlik anlayışının değişmesi III. maden işlemeciliği ile uğraşılması B) Devletin merkezi otoritesinin zayıflaması olgularından hangilerinin göçebe yaşamının bir sonucu olduğu söylenebilir? C) Çin'e yönelik Hun akınlarının artması D) Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşiminin engellenmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III E) Yeni ticaret yollarının oluşması ! 3. Yaşadıkları Aral gölü civarından göç etmek zorunda kalan Kuzey Hunları, bugünkü Macaristan topraklarına yerleşerek Avrupa Hun Devleti’ni kurmuşlardır. Attila Dönemi'nde siyasi ve askeri anlamda oldukça güçlenen Avrupa Hunları, Batı ve Doğu Roma’yı vergiye bağlamıştır. Bu bilgiye göre Avrupa Hunları ile ilgili olarak, Barbar kavimlerin IV. yüzyıl sonlarında başlattığı Kavimler Göçü sonrasında Avrupa’da, I. Feodal rejimlerin temelleri atıldı. I. İpek Yolu üzerinde egemenlik sağlamışlardır. II. Hıristiyanlık Barbar topluluklar arasında yayıldı. II. Askeri etkinliklerinin güçlü olması sayesinde ekonomik kazanımlar elde etmişlerdir. III. Roma İmparatorluğu doğu ve batı şeklinde ikiye ayrıldı. III. Avrupa’da siyasi etkinlik kurmuşlardır. Bu gelişmelerden hangilerinin siyasi nitelik taşıdığı söylenebilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 20 6. Göçebelik hangi ihtiyaçları beraberinde getirir ve ne tür sonuçlara yol açar? C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. İslam öncesi dönemde Orta Asya’da yaşamış Türk topluluklarından Uygurlar, — Yerleşik yaşam biçimini benimseyerek, göçebe kültür dışında yeni bir hayat tarzını kabullenmişlerdir. 10. İslam öncesi dönemde Türk topluluklarında hakan, herhangi bir mesele ile ilgili karar vermeden önce kurultaya danışmak, kurultay üyelerinin görüşlerini almak durumundaydı. — Maniheizm ve Budizm gibi Çin dinlerini kabul etmişlerdir. Bu durum Türk topluluklarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu bilgiler ışığında, Uygurlarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Son kararların kurultay tarafından verildiğinin A) Türk siyasi birliğini sağlamaya çalışmışlardır. C) Hükümdarlık makamının demokratik yöntemlerle el değiştirdiğinin B) Toplumsal alışkanlıklarında köklü değişiklikler gerçekleşmiştir. C) Siyasi açıdan güçlü bir devlet kurmuşlardır. B) Merkezi otoritenin güçlü olduğunun D) Hükümdarın yetkilerinin sınırsız olmadığının E) Ekonomik kararların hakan tarafından alındığının D) Türk kültürünü çevre topluluklar arasında yaymışlardır. E) Çin ile askeri ve siyasi mücadele halinde olmuşlardır. 11. Kök Türk Kitabeleri’nde, "hükümdarın, halkın karnını do8. İslamiyetten önceki dönemde Orta Asya’da Türk toplulukları tarafından oluşturulan ordularda, genellikle ok, yay, kılıç gibi hafif silahların tercih edildiği görülür. Türk topluluklarının bu tercihlerinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir? yurmak için gece uyumadan, gündüz oturmadan çalıştığı" biçiminde ifadelere rastlanmaktadır. Bu ifadeler, Türklerde aşağıdakilerden hangisinin varlığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Sosyal devlet anlayışı B) Göçebe yaşam A) Asker sayısının yeterli görülmemesi B) Ücretli askerlik uygulamasının yaygın olmaması C) Orduların daha çok atlı birliklerden oluşması D) Çin ile askeri olan mücadelelerin sona erdirilmek istenmesi C) Yurt kavramı D) Gök Tanrı inancı E) Askeri etkinlik E) Ekonominin temelde hayvancılığa dayalı olması 12. İslam öncesi dönemde Orta Asya Türk topluluklarında gü9. Türk devletlerini zayıflatmak ve parçalamak için büyük çaba harcayan Çin imparatorları, bu amaçla Türk hanedan üyelerini birbirlerine karşı kışkırtmaya, Türk boyları arasına düşmanlık tohumları ekmeye çalışmışlardır. neşin doğduğu yön olan doğu kutsal sayılmaktaydı. Hakanın ülkenin doğusunda bulunması, hükümdar otağının doğuya yönelik kurulması, tahtta doğuya dönük bir şekilde oturulması bu inanışın birer örneği durumundadır. I. iktidar mücadeleleri yaşanması, Bu bilgi dikkate alındığında, Türk topluluklarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinden söz edildiği söylenebilir? II. kut inancının yönetimdeki etkinliğinin güçlenmesi, A) Kültürel faaliyetlere önem verildiği III. devlet otoritesinin korunmasının güçleşmesi B) Farklı ekonomik uğraşlarla ilgilenildiği gelişmelerinden hangisine yol açtığı söylenebilir? C) Hukuk kurallarının yazılı hale getiridliği Bu politikanın Türk devletlerinde, A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III D) Toprakların genelde devlete ait olduğu E) Dini inancın siyasi alanda yansımalarının olduğu 21 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 3 1. Büyük Hun Devleti’nde hükümdarlık makamına geçen Hohan-yeh Dönemi’nde İpek Yolu’nun denetimi önemli oranda Çinlilere geçmiştir. 4. Avrupa Hun Devleti ile Bizans arasında 447’de imzalanan Anatolios Antlaşması’nda, - Bizans Devleti, Tuna Nehri’nin güneyinde asker bulundurmayacaktır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? - Bizans Devleti Avrupa Hun Devleti’ne vergi ödeyecektir. A) Hunların hayvancılık yerine ticarete yönelmesine B) Türkler arasında göçebe yaşamın gerilemesine maddeleri yer almıştır. C) Törenin Türk toplumu üzerindeki sosyal etkinliğinin azalmasına Bu maddeler dikkate alındığında, I. Askeri mücadeleler Bizans’la ekonomik işbirliğine ortam hazırlamıştır. D) Hun Devleti’nde ekonomik yapının zayıflamasına E) Hunların Çin egemenliği altına girdiklerine ! II. Roma İmparatorluğu’nun ikiye parçalanması sağlanmıştır. İpek Yolu'nun ne tür işleve sahip olduğunu unutma. III. Hunların Avrupa’daki etkinlikleri güçlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I 2. Hunların Karadeniz'in kuzeyinden Doğu Avrupa’ya ilerlemeleri, barbar kavimleri Avrupa içlerine doğru kaçmak zorunda bıraktı. 375 yılından itibaren yaşanan bu gelişmeye Kavimler Göçü adı verilir. B) Yalnız II D) I ve III 5. C) Yalnız III E) II ve III Aşağıdakilerden hangisi Kavimler Göçü’nün sonuçları arasında yer alır? Uygurlarda Bögü Kağan Dönemi’nde ülkeye getirilen Mani rahiplerinin çalışmaları sonucunda, bu dinin Uygurlar arasında yayılmaya başlandığı görülür. A) Avrupa’da toplumsal ve siyasi karışıklıklar yaşanmıştır. Uygur ülkesinde yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? B) Hıristiyanlık Avrupa dışında yaygınlaşmaya başlamıştır A) İpek Yolu üzerindeki Uygur etkinliğinin artmasına B) Uygurların milli benliklerini yitirmelerine C) Avrupa’da Katolik Kilsesi’nin etkinliği azalmaya başlamıştır. C) Uygur - Çin anlaşmazlıklarının sona ermesine D) Uygurların savaşçı özelliklerinin zayıflamasına D) Roma İmparatorluğu siyasi ve askeri gücünü artırmıştır. E) Halkın hükümdara bağlılığının sona ermesine E) Avrupa’da sınıf farklılıkları oluşmuştur. 6. 3. İslamiyetten önceki dönemde yaşayan Türklerde görülen, Orta Asya Türk devletlerinde devlete isyan, savaştan kaçma ve vatana ihanet gibi suçları işleyenler en ağır cezalara çarptırılmıştır. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? I. yazının geniş bir kullanım alanına sahip olamaması, II. mutlak yönetim anlayışının egemen olması, III. Türk toplulukları arasında siyasi birliğin sağlanmasının zor olması durumlarından hangileri, töre adı verilen sözlü hukuk kurallarının öne çıkmasında etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 22 C) I ve II E) II ve III A) Çinlilerin baskısının azaltılması B) Türk kültürünün çevre toplumlar arasında yayılması C) Yerleşik yaşam anlayışının yaygınlaştırılması D) Hükümdarın yetkilerinin artırılması E) Toplumsal düzenin korunması ! Hukuk kurallarının suça karşı ağır ve caydırıcı cezalar içermesi hangi hedefe yöneliktir? 7. 11. Orta Asya Türk devletlerinde Hatunlar, I. Kurultay çalışmalarına katılabilirdi. II. Kendi hazırladıkları özgün bir alfabeyi kullanmışlardır. II. Elçi kabullerinde yer alırdı. III. İpek Yolu ticaretini denetim altına almaya çalışmışlardır. III. Kendisine ait bir saraya sahipti. Bu özelliklerden hangileri, hatunların devlet yönetimiyle ilgili siyasi yetkilere sahip olduklarını göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. I. Türk adını taşıyan ilk Türk devletini kurmuşlardır. Yukarıdaki özelliklerden hangileri Kök Türklerde ulusal bilincin güçlü olduğunu kanıtlamaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) I, II ve III Orta Asya Türk askeri teşkilatında komutana mutlak itaat esastı. Her asker komutanından aldığı emri yerine getirmekle yükümlüydü. 12. Büyük Hun Devleti Orta Asya'da yaşayan bütün Türk top- Bu uygulamanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? luluklarını ilk defa bir siyasi çatı altında toplamayı başarmıştır. A) Hanedan üyeleri arasında iktidar mücadeleleri yaşanmasını önlemek Hunların bu girişimlerinin, I. Türklerin Asya’daki siyasi etkinliğini artırma, B) Askeri alanda disiplin ve düzeni korumak II. Çin baskılarına karşı koyulmasını kolaylaştırma, C) Devletin gelir kaynaklarını korumak III. Orta Asya dışına göç eden Türk topluluklarının geri dönmesini sağlama D) Kurultayın hükümdara bağlılığını sürdürmek E) Hükümdarın yetkilerini sınırlandırmak amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. C) Yalnız III C) I ve II E) II ve III I. Vezir II. Melik III. Aygucı Yukarıda verilenlerden hangileri, İslam öncesi Türklerde devlet kademelerinde yer alan görevlilerinden biri değildir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 13. Kök Türk hükümdarı Mukan Kağan ilk seferini 555 yılında Avarlar üzerine yaparak onları yenmiş ve Avarların yurtlarını terk ederek batıya göç etmelerini sağlamıştır. Kök Türklerin bu girişimlerine bakılarak, 10. Orta Asya’da Türklerin toplumsal hayatını düzenleyen töre kuralları, I. Türk siyasi birliğinin sağlanması politikaları sona ermiştir. II. Kurultayın devlet yönetimi üzerindeki etkinliği azaltılmıştır. I. kaynağını geleneklerden alma, II. hükümdar dahil herkes için bağlayıcı olma, III. değişen zaman ve koşullara göre farklılaşabilme III. Türk devletleri arasında egemenlik mücadelesi yaşanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? niteliklerinden hangilerine sahip olmuştur? A) Yanız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III C) Yalnız III E) I, II ve III D) I ve II E) I ve III 23 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 4 1. Aşağıdakilerden hangisi, Türk topluluklarının Orta Asya'dan dünyanın değişik bölgelerine göç etmelerinin sonuçları arasında gösterilebilir? 4. II. Hunların göçebe yaşam biçimine sahip olması III. Uygurlar arasında baskı tekniği ve kağıdın kullanılmaya başlanması A) Yerleşilen bölgelerdeki toplumlara maden işlemenin öğretilmesi IV. Hunların Türk topluluklarını bir bayrak altında toplanmaya çalışması B) Yazının kullanım alanının yaygınlaştırması Yukarıdakilerden hangileri, Türklerin İslam öncesinde Çin kültüründen etkilendiklerine kanıt olarak gösterilebilir? C) Göç edilen bölgelerde tümüyle yerleşik yaşamın benimsenmesi D) Gök Tanrı inancının farklı toplumlar arasında yaygınlaştırılması A) Yalnız III E) Orta Asya’da Türk siyasi birliğinin sağlanması D) II ve III 5. 2. İslam öncesinde Türk devletlerinde görülen, C) I ve IV E) II ve IV İlk Çağ'da Orta Asya'da yaşayan Türk toplumlarının bağımsız yaşama isteği oldukça belirgindi. A) Ticari faaliyetlerin canlı tutulmaya çalışılması II. ülke topraklarının ikiye ayrılarak yönetilmesi, B) Gök Tanrı inancının benimsenmesi III. toprağa bağlı kölelik olgusunun yaygın olmaması C) Toplumsal düzenin korunmasına önem verilmesi durumlarından hangileri, Türk devletlerinin yıkılmasını kolaylaştırmamıştır? D) Geleneklerin törenin en önemli kaynağı durumunda olması A) Yalnız I E) Farklı bölgelerde çok sayıda Türk devleti kurulması B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 6. İslam öncesi dönemde Türk hükümdarları Çinlilere karşı üstün geldikleri savaşlardan sonra bile Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşmesini istememişlerdir. Türk hükümdarlarının bu politikasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Türk kültürünü geliştirmek istemeleri B) Çinlilerin yerleşik bir kültüre sahip olması C) Çinlilerin kalabalık bir ordusunun bulunması D) İpek Yolu ticaretinin denetim altına alınmak istenmesi E) Türk topluluklarının milli benliklerinin korunmaya çalışılması 24 B) I ve II Aşağıdakilerden hangisi bu özelliğin bir sonucu olarak gösterilebilir? I. geniş toprakları denetiminde bulunduran bir soylu sınıfının oluşmaması, 3. I. Kök Türklerin on iki hayvanlı takvimi kullanması Türklerle ilgili en eski bilgiler daha çok Çin ve Arap kaynaklarından elde edilebilmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedenidir? A) Törenin Türklerde toplumsal ve siyasi etkinliğinin yüksek olması B) Çevre devletlerle uzun süreli askeri mücadelelere girişilmesi C) Türklerin yazıyı geç dönemlerde kullanmaya başlaması D) Merkeziyetçi yönetim anlayışının Türklerde güçlü olmaması E) Türklerin çevre kültürlerin etkilerine açık olmaları 7. Hazar Denizi ve Karadeniz'in kuzeyinden göç ederek Avrupa'ya yerleşen Türk toplulukları zaman içinde milli benliklerini kaybetmişlerdir. Türk topluluklarının milli benliklerini kaybetmelerini, I. göç edilen bölgede azınlıkta kalınması, 10. – Hazar Denizi'nin kuzeyinde atlı göçebe birlikler halinde yaşamışlardır. – M.Ö. VII. yüzyılda Karadeniz'in kuzeyinden Avrupa'ya göç ederek Balkanların kuzey bölgelerine kadar yayılmışlardır. – Gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalar bir Türk kavmi olduklarına dair kuvvetli kanıtlar ortaya koymuştur. II. Gök Tanrı dinine inanılması, III. göç edilen bölgelerde Hıristiyanlık inancının benimsenmesi durumlarından hangilerinin kolaylaştırdığı söylenebilir? Yukarıda verilen bilgiler aşağıdaki topluluklardan hangisiyle ilgilidir? A) İskitler B) Kırgızlar D) Karluklar A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Kök Türkler E) Türgişler C) Yalnız III E) I ve III 11. Kök Türkler Mukan Kağan Dönemi’nde doğuda Kitanları, kuzeyde de Kırgızları yenilgiye uğratıp onlara egemenliğini kabul ettirdi. Ayrıca Çin'deki Chou ve Chi hanedanlarına karşı askeri üstünlük sağladı 8. Türk toplulukları İslam öncesi dönemde farklı pek çok dini kabullenmiş, farklı dinlere inanan topluluklarla bir arada yaşamışlardır. Bu durum Türklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) Göçebe yaşam biçimini zamanla terk ettiklerini B) Hoşgörülü bir toplum yapısına sahip olduklarını C) Güçlü bir ekonomik yapı kurduklarını Buna göre Mukan Kağan’ın, I. Çinlileri baskı altına alma, II. Türk toplulukları arasında siyasi birlik sağlama, III. Türkler arasındaki boy alışkanlıklarını sona erdirme hedeflerinden hangilerine ulaşmak istediği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) Farklı toplumlar tarafından siyasi ve askeri açıdan örnek alındıklarını C) Yalnız III E) I, II ve III E) Geleneklerine olan bağlılıklarının tarihi süreçte azaldığını 12. Tapo Kağan'ın 581 yılında ölümü sonrasında Kök Türk ülkesinde karışıklıklar çıkmıştır. Çinliler kağanlığını ilan eden İşbara’yı tanımamış, Tardu'ya hükümdarlık alametleri göndererek, onu Kök Türk kağanı olarak tanıdıklarını belirtmişlerdir. Çinlilerin bu politikaları sonucunda Tardu, İşbara'nın kağanlığını tanımadığını ilan etmiştir. 9. Ölen kişilerin hayatta iken kullandığı bazı kişisel eşyalarıyla birlikte gömülmesi, Türkler arasında İslam öncesi dönemde yaygın görülen bir uygulama durumundaydı. Bu bilgiler, I. Çinliler Türklerin iç çekişmelerinden yararlanmak istemişlerdir. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? II. Çinliler Kök Türklere karşı kışkırtıcı politikalar izlemişlerdir. A) Hayatın ölümden sonra da sürdüğüne inanılması III. Çinliler Kök Türklerin kendi topraklarına yerleşmelerini engellemeye çalışmışlardır. B) İleri bir kültür düzeyine sahip olunması C) Tarihi süreçte farklı dinlerin benimsenmesi D) Savaşçı özelliklerinin üstün olması E) Çevre kültürlerin etkisinde kalınması yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 25 BİRLİKTE ÇÖZELİM Uygarl›¤›n Do¤uflu ve ‹lk Uygarl›klar 2 / 10 Tarih Bilimi 1 / 6 Zengin bir İlk Çağ toplumunun sanat eserleri daha gelişmiş ve estetik malzemelerden oluşurken, yaşam koşulları daha zor olan bir toplumun sanat eserlerinin basit görünüme sahip oldukları görülmüştür. İlk Çağ Mısır tarihi, zamanın akışı içinde tutarlı bir bütünlük göstermiş ve belirgin şekilde kesintilere uğramamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? Buna göre, Çözüm : I. ekonomik düzey, II. dini inanç, III. sınıf farklılığı unsurlarından hangilerinin sanat anlayışları üzerinde etkin olduğundan söz edilmiştir? Mısır, etrafı çöllerle çevrili bir bölge olması nedeniyle istilalara uğramamıştır. Bu sebeple Mısır tarihi, zamanın akışı içinde tutarlı bir bütünlük göstermiş ve belirgin şeklide kesintilere uğramamıştır. A B C D E Çözüm : Toplumlarda sanat ve buna benzer alanlarda etkin bir konuma sahip olunabilmesi için ekonomik gelişmişlik düzeyinin yüksek olması önemli bir faktördür. Zor koşullar altında yaşayan ve temel yaşam gereksinimlerini karşılamakta güçlük çeken bir toplumun sanat alanında aktif olması beklenemez. A B C D E Tarih Bilimi 1 / 12 Tarih, toplumların faaliyetlerinden doğan olayları, zaman ve yer göstererek anlatan, olaylar arasındaki nedensel ilişkileri, olayların daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkileşimlerini gösteren bilim dalıdır. Bu tanım dikkate alındığında, aşağıda verilenlerden hangisinde ilk olayla ikinci olay arasında neden-sonuç ilişkisi kurulamaz? Çözüm : – Reform, Avrupa’da yeni mezheplerin (Protestanlık) ortaya çıkmasına yol açmıştır. – XV. yüzyılda başlayan Rönesans, XVIII. Yüzyılda başlayan Sanayi İnkılabı’nın bir nedeni sayılamaz. – Coğrafi Keşifler, dünyanın değişik bölgelerinde yaşayan toplumların zenginliklerinin Avrupalı devletler tarafından yağmalanmasına ve sömürgecilik düşüncesinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. – Haçlı Seferleri, kağıt, matbaa gibi olguların Avrupa’ya taşınmasında etkili olmuştur. – Tarım üretimine bağlı olarak zamanla ihtiyaç fazlasının ortaya çıkması, ticari faaliyetlerinin başlamasına yol açmıştır. A B C D E 26 Uygarl›¤›n Do¤uflu ve ‹lk Uygarl›klar 3 / 3 Anadolu’nun kuzeyden ve güneyden yüksek sıradağlarla kuşatılmış olması ve pek az yerden geçit vermesi, bu yönlerden yapılacak göçlere fazlaca imkan tanımamıştır. Buna karşılık Batı Anadolu’daki dağların denize dik uzanması, pek çok istilacı kavmin bu dağ geçitlerinden ilerleyerek Anadolu içlerine kadar ulaşmalarını sağlamıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Çözüm : İnsanlık tarihinde yaşanan göç hareketlerinde coğrafi koşulların etkisi büyüktür. Göçler çoğu zaman coğrafi koşulların yaşamı zorlaştırmasına bağlı olarak gerçekleşir. Diğer bir deyişle toplumlar bu anlamda coğrafyanın belirleyici etkisi altında hareket etmiştir. A B C D E Uygarl›¤›n Do¤uflu ve ‹lk Uygarl›klar 3 /10 – Akdeniz ve Karadeniz’de ticaret kolonileri kurmuşlardır. – Alfabeyi icat etmişlerdir. – İlk defa Güneş yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır. ‹lk Türk Devletleri 1 / 4 IV. yüzyıl sonlarında Avrupa'ya yönelen Kuzey Hunları, ilk planda Don ve Dinyeper nehirleri arasında yaşayan topluluklardan Ostrogotları ağır bir yenilgiye uğrattılar. İleri hareketlerine devam ederek daha batıda yer alan Vizigotlara da ağır bir darbe vurdular. – İlk yazılı kanunları hazırlamışlardır. Yukarıda verilen bilgilerin aşağıdaki İlk Çağ uygarlıklarından hangisiyle ilgili olduğu söylenemez? Çözüm : İyonyalılar, deniz ticareti ile uğraşmış, Akdeniz ve Karadeniz'de ticaret kolonileri kurmuşlardır. Fenikeliler, Mısır'dan aldıkları yazıyı geliştirmiş ve 22 harften oluşan bir alfabe hazırlamışlardır. Mısırlılar, tarımı geliştirebilmek amacıyla yaptıkları çalışmalar sonucunda ilk defa Güneş yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır. Bu gelişmelere bakıldığında, Hunlarla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Çözüm : IV. yüzyıl sonlarında Avrupa'ya yönelen Kuzey Hunlarının, Ostrogotları ve Vizigotları yenilgiye uğratmaları etkin bir askeri güce sahip olduklarının göstergesidir. A B C D E Sümer krallarından Urukagina tarafından hazırlanan kanunlar ise tarihte bilinen ilk yazılı kanunlardır. İyon, Fenike, Mısır ve Sümer gibi İlk Çağ uygarlıklarının farklı alanlarda yaptıkları bu çalışmaların Lidyalılar ile ilgili olduğu söylenemez. Soruda Lidyalıların yapmış olduğu çalışmalara yer verilmemiştir. A B C D E ‹lk Türk Devletleri 2 / 5 Uygarl›¤›n Do¤uflu ve ‹lk Uygarl›klar 3 / 12 Eski çağlarda bazı toplumlarda, evler aralık bırakılmaksızın yan yana inşa edilerek sur yerine geçebilecek bir mimari yerleşim sağlanmıştır. Bu bitişik evlerin kapıları olmayıp, tavandan açılan bir delikten merdivenle içeri girilebiliyordu. Bu mimari anlayışın, aşağıdakilerden öncelikle hangisinin bir sonucu olduğu söylenebilir? İslamiyet’ten önceki dönemde yaşayan Türk topluluklarında görülen, I. sözlü kültürün yaygın olması, II. kalıcı mimari eserlerin geç dönemlerde ortaya çıkması, III. maden işlemeciliği ile uğraşılması olgularından hangilerinin göçebe yaşamının bir sonucu olduğu söylenebilir? Çözüm : Çözüm : Eski Çağ mimarisinde mekanların dışa bakan yüzleri, aralarında hiçbir açıklık olmaksızın kör bırakılarak bir tür ilkel savunma sistemi gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde genellikle kapıları olmayan yapılara, damlardaki bir açıklıktan ahşap merdivenlerle girilebilmekteydi. Bu mimari anlayışın oluşmasında Eski Çağ toplumlarının güçlükle sağlayabildiği savunma ihtiyacının etkili olduğu söylenebilir. A B C D E İslamiyet'ten önceki dönemde yaşayan Türk topluluklarında yazı, göçebe yaşama bağlı olarak geniş bir kullanım alanına sahip olamamıştır. Türk kültürünün ana unsurları bu dönemde sözlü kültür ortamında kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Ayrıca göçebe yaşam nedeniyle sökülebilen çadırlar ve taşınabilir hafif eşyalar kullanılmıştır. Sürekli göç nedeniyle kalıcı mimari eserlerin ortaya konulması mümkün olamamıştır. A B C D E 27 DÖRT KÖŞE 1. Tarihi olaylar, günümüzün koşulları dikkate alınarak değil, yaşandıkları dönemin şartları içinde değerlendirilerek ve yorumlanarak açıklanmaya çalışılmalıdır. 3. Geçmişte yaşanmış bir olayın günümüzün şartlarına göre yorumlanmasının aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir? Kök Türk hanedanından Kürşad, halkını Çin egemenliğinden kurtarabilmek için yanındaki 39 kişi ile birlikte Çin sarayını basmış ve Çin imparatorunu esir almaya çalışmıştır. Bu girişim, I. Çin kültürünün Kök Türk halkı arasında yayılmasını önleme, A) Tarih araştırmalarının kolaylaşması B) Olayların kronolojik sıralamasının doğru yapılması II. bağımsızlığa düşkün olma, C) Doğru sonuçlara ulaşılmasının güçleşmesi III. Çin yönetim anlayışını örnek alma D) Diğer bilim dallarıyla ortak çalışılması olgularından hangileri ile ilgilidir? E) Araştırmalar sırasında deney ve gözlem yapılabilmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. Babil hükümdarı Hammurabi hazırlattığı kanunlarla din adamlarının ülke yönetimindeki etkinliğini azaltmaya çalışmıştır. Hammurabi’nin bu girişiminin, I. teokratik yönetim anlayışında uzaklaşma, E) II ve III IV. yüzyıl sonunda Avrupa’da yaşanan Kavimler Göçü sonucunda barbar kavimlerin büyük bölümü Roma topraklarına girmiştir. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? II. hükümdarın yönetim üzerindeki otoritesini artırma, A) Avrupa’da siyasi istikrarın güçlenmesine III. halkın yönetime katılımını sağlama B) Roma İmparatorluğu’nda siyasi ve sosyal düzeninin bozulmasına amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 28 4. C) Yalnız III C) Yalnız III E) II ve III C) Gök Tanrı inancının Avrupa toplumlarında yaygınlaşmasına D) Hunların barbar kavimlerle askeri ittifak yapmalarına E) Avrupa’da ekonomik yapının canlılık kazanmasına 02 2. bölüm 2. bölüm islam tarihi ve uygarl›¤› türk - islam devletleri türkiye tarihi 29 İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI / 1 1. İslâmiyet'ten önce Hicaz bölgesinde kabileler, şeyh veya emir denilen kişiler liderliğinde hareket ederlerdi. Kabile liderliği genellikle babadan oğula devredilmez ve bu makama geçecek kişi kabile içinden seçimle belirlenirdi. 4. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin temel nedenidir? Bu bilgi Arap toplumuyla ilgili A) Bizans ordusunun gücünden çekinilmesi I. Göçebe yaşam yaygındır. II. Askeri yönetim anlayışı egemen olmuştur. B) Bizans ordusunun Arap Yarımadası üzerine geldiği haberinin asılsız çıkması III. Saltanat usulü uygulanmamıştır. C) Arap Yarımadası’nda düzenin korunmak istenmesi yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) İslam Devleti’nin sürekli bir ordusunun bulunmaması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) Devletin gelir kaynaklarının korunmak istenmesi C) Yalnız III E) II ve III 5. 2. Araplar İslamiyetten önce Ay, Güneş ve yıldız gibi gök cisimlerinin ilahi güce sahip olduklarına inanırlardı. Her kabilenin kendine ait bir putu vardı. Büyük kabul edilen Lât, Menât, Uzza ve Hubel putları Kabe’de bulunuyordu. Hz. Muhammed, Bedir Savaşı’nda elde edilen ganimetin bir bölümünü devlet hazinesine aktarırken, önemli bir kısmını da savaşa katılan askerler arasında paylaştırmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) İslam savaş hukukuna dair düzenlemeler gerçekleştirildiğinin Buna göre, I. Arap toplumunda İslam öncesi dönemde çok tanrılı inanış yaygındır. B) Müslümanlar arasında toplumsal anlaşmazlıklar yaşandığının II. Kabe, Arap toplumu için dini açıdan önem taşımıştır. C) Mekkelilerle olan ilişkilerin Müslümanlar için daha önemli hale geldiğinin III. Kabileler arasındaki rekabet dinin etkisiyle ve zamanla ortadan kaldırılmıştır. D) Arap Yarımadası’nda askeri mücadelelerin sona erdiğinin yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. İslam ordusu 632 yılında Bizans üzerine çıkılan Tebük Seferi’nden savaş yapılmaksızın geri dönmüştür. E) İslam ordusunun Arap Yarımadası dışında başarılar kazandığının C) Yalnız III E) II ve III İslam Devleti'nin siyasi egemenliği altında bulunan halk, Araplar, mevali, gayrimüslimler ve köleler olmak üzere temelde dört gruba ayrılmıştı. 6. Mekkeliler Hz. Muhammed tarafından yayılmaya başlanan İslam inancına büyük tepki göstermiş ve Müslümanlara baskı yapmaya başlamışlardır. Aşağıdakilerden hangisi Mekkelilerin bu tutumunun nedenleri arasında yer almaz? Bu bilgi, I. İslam toplumunda sınıf farklılıkları görülmektedir. II. Kölelerin yaşam koşulları iyileştirilmeye çalışılmıştır. A) İslam inancının kölelere bazı haklar tanıması III. Toplumsal eşitlik ilkesi hayata geçirilmiştir. B) Mekkelilerin gelir kaynaklarını kaybedeceklerini düşünmeleri yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? C) Mekkelilerin atalarının dinine bağlı kalmak istemeleri A) Yalnız I D) Mekkelilerin geleneklerine olan bağlılıklarını korumak istemeleri B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) Arap Yarımadası’nda siyasi birliğin bulunmaması 30 7. Müslümanlar Hicret'in ardından Medine'de zamanla güçlenmeye ve Mekkelilerin ticari faaliyetlerini zayıflatmaya başladılar. Bu gelişme nedeniyle Müslümanları yok etme kararı alan Mekkeliler, 624 yılında yaklaşık bin kişilik bir ordu ile Medine'ye doğru harekete geçtiler. Mekkelilerin bu girişimlerinin, 10. Hz. Ebubekir Dönemi'nde halife de dahil olmak üzere devlet memurlarına ve ordu komutanlarına devlet tarafından maaş bağlanmıştır. Bu düzenlemeyle aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği savunulabilir? A) Merkezi yönetimin halka baskı yapmasını önlemek I. Kabe’nin putlardan arındırılması, B) Devletin vergi gelirlerini artırmak II. Mekke’nin Müslümanların egemenliği altına girmesi, C) Devlet memurlarının görevleri dışında başka işlerle uğraşmalarını engellemek III. Bedir Savaşı’nın gerçekleşmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) Dinin devlet yönetiminde etkin olmasını sağlamak E) Devlet görevlilerinin denetlenmesini sağlamak C) Yalnız III E) II ve III 11. Hz. Ömer Dönemi'nde İslam Devleti'nde, – devlet hazinesinin oluşturulması, 8. Mekkeli müşrikler ile Müslümanlar arasında 628 tarihinde imzalanan Hudeybiye Antlaşması'na göre, her iki taraf, istediği Arap kabileleri ile ittifak yapabilme hakkına sahip idi. – Divan örgütünün kurulması girişimlerinin, I. mali alanda devlet örgütlenmesinin gerçekleştirilmesi, Antlaşmada yer alan bu hükmün, II. ordunun devlet yönetiminin uzağında tutulması, I. iç işlerine karışmama, III. İslam inancıyla ilgili farklı yorumların ortaya çıkmasının engellenmesi II. bağımsızlığa saygılı davranma, III. dinin devletler arası ilişkilerdeki etkisini azaltma esaslarından hangileriyle ilişkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I E) I, II ve III Hz. Ömer Dönemi'nde devletin sınırlarının genişlemesine bağlı olarak ülke topraklarının büyük yönetim birimlerine (eyalet) ayrıldığı görülür. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 12. Mekkeliler, 628 yılında Müslümanlarla imzaladıkları Hu- Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? deybiye Antlaşması'nın zaman içinde kendi aleyhlerine dönen bazı maddelerine uymamışlardır. Bu durumu dikkate alan Hz. Muhammed, hazırlattığı bir askeri kuvvetle Mekke'yi ele geçirmek için harekete geçmiştir. A) Yabancı devletlerle askeri ittifak yapmak Mekkelilerin bu tutumunun, B) İslam inancının yayılmasını kolaylaştırmak I. Mekke'nin ekonomik öneminin azalması, C) Arap kültürünü egemenlik alınan alınan toplumlar arasında yaygınlaştırmak II. İslam Devleti'nin egemenlik alanının genişlemesi, D) Ülke topraklarının idaresini kolaylaştırmak E) Merkezi yönetim anlayışını sona erdirmek ! Bütünü parçalara ayırmanın ne tür sonuçlara yol açtığını düşünmelisin. III. Araplar arasında siyasi birliğin gerçekleşmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 31 İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI / 2 1. İslam tarihinde farklı şehirlerde medreseler ve şifahaneler kurulmuş, kütüphaneler açılmıştır. Şam, Kayravan, Kurtuba, Kahire gibi merkezlerde kurulan medreselerde dönemin önemli bilginleri tarafından dersler verilmiş, öğrencilerin eğitim masrafları devlet yönetimi ve vakıflar tarafından karşılanmıştır. 4. Emeviler, – Halifeler için muhafız birlikleri oluşturmuşlardır. – Arap parası bastırmışlardır. Bu bilgiler dikkate alındığında Emevilerle ilgili, I. Halifelerin güvenliği korunmak istenmiştir. Buna göre, II. Devletin askeri etkinliği korunamamıştır. I. Eğitim faaliyetlerinin geliştirilmesine çalışılmıştır. III. Mali alanda bağımsızlığın sağlanması amaçlanmıştır. II. Vakıflar, devlet hazinesinden yapılan harcamaların azaltılmasına yardımcı olmuştur. yorumlarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I III. Devlet, eğitim kurumları üzerinde denetim sağlamakta zorlanmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. C) Yalnız III E) II ve III 5. Abbasi Halifesi Harun Reşid'in, kağıt üzerine yazılan bir şeyin iz bırakmadan değiştirilemeyeceği veya silinemeyeceği için devlet kurumları arasındaki yazışmalarda kağıt kullanılması emrini verdiği bilinmektedir. Buna göre, I. Arapların büyük çoğunluğu tek tanrılı dinlere inanmıştır. Bu girişimin, I. Arapçayı resmi dil haline getirme, II. Araplar İslam öncesinde kültürel etkileşime kapalı bir toplum yapısına sahip olmuşlardır. II. azınlıkların haklarının yasal garanti altına alınmasını sağlama, III. Arap Yarımadası’nda farklı inançlardan topluluklar bir arada yaşamıştır. III. idari işleyişi daha düzenli hale getirme yargılarından hangilerine ulaşılabilir? hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) Yalnız III E) II ve III Abbasi halifeleri eyaletlerin yönetiminden sorumlu durumdaki valilere oldukça geniş yetkiler tanımışlardır. Bu durumun, I. merkezi otoritenin zayıflaması, II. merkezi yönetimin eyaletler üzerindeki etkinliğinin artması, III. toprak bütünlüğünün korunmasının güçleşmesi 6. İslam Devleti’nde merkezi otoriteyi güçlendirmeye çalışan Hz. Osman, bu amaçla önemli bazı devlet yöneticiliklerinde akrabalarına görev vermeyi tercih etmiştir. Bu durum bazı çevreler tarafından tepkiyle karşılanmıştır. Bu gelişmenin İslam Devleti’nde aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Ticari faaliyetlerin gerilemesine B) Sınırların daralmasına sonuçlarından hangisine yol açtığı savunulabilir? C) Mezhep çatışmalarının yaşanmasına A) Yalnız I D) Siyasi anlaşmazlıkların ortaya çıkmasına B) Yalnız II D) I ve III 32 VI. yüzyılda Arap Yarımadası’nda putperestlik inancının yanında Hıristiyanlık ve Musevilik dinleri ile de karşılaşılmaktaydı. Ayrıca, Hz. İbrahim’den kalan tek tanrı inancını benimsemiş insanlar da bulunmaktaydı. Bu insanlara Hanif adı verilirdi. C) Yalnız III E) I, II ve III E) Ticaret yolları üzerindeki denetimin zayıflamasına 7. İslam Devleti’nin orduları Hz. Ömer Dönemi'nde İskenderiye şehrini ele geçirerek Mısır’ı fethetmiş, bir süre sonra da Bingazi ve Trablusgarp bölgeleri egemenlik altına alınmıştır. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? 10. İslam Devleti’nde ülke topraklarında yaşayan gayrimüslimlerin uymaları gereken esaslar açıkça ortaya koyulmuş, bu topluluklara inanç ve ibadet noktasında geniş bir özgürlük alanı sağlanmıştır. Bu gelişmenin, I. ülkeye yönelebilecek dış tehditlerin önlenmesi, A) İslam toplumunda iç karışıklıklara neden olunduğunun II. toplumsal düzenin korunması, B) Afrika fetihlerinin başladığının III. halkın devlete olan bağlılığının sürdürülmesi C) İslam Devleti’nin dış saldırılarla uğraşmak durumunda kaldığının sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) İslam inancının Orta Asya’da yayılmaya başladığının A) Yalnız I D) II ve III E) Bizans ile olan mücadelelerin sona erdiğinin 8. İslam Devleti’nde Hz. Ömer’in halifeliği döneminde bazı yeni devlet kurumları oluşturulmuştur. Bu dönem idari, mali, adli ve askeri alanlarda pek çok önemli gelişmenin yaşandığı bir zaman dilimi olarak bilinir. Hz. Ömer Dönemi’nde yaşanan bu girişimlerin, B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Hz. Ömer zamanında, Bizans sınırında askeri birliklerin yerleştirildiği şehirler kurulması yoluna gidilmiştir. Bu girişimde, I. sınır güvenliğini sağlama, I. halifelerin seçimle belirlenmesi, II. Bizans Devleti ile olan ilişkileri güçlendirme, II. devletin ekonomik gelirlerinin artması, III. ülkede toplumsal çatışmalar yaşanmasını önleme III. sınırların genişlemesi amaçlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? gelişmelerinden hangilerine bağlı olarak ortaya çıktığı söylenebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III C) Yalnız III E) II ve III 12. Abbasi halifelerinden bazılarının, Bizans’a gönderdikleri 9. İslam Devleti’nde Dört Halife Dönemi'nde, – Ülke toprakları yönetim birimlerine ayrılmıştır. – Beytülmal oluşturulmuştur. elçiler vasıtasıyla Yunanca kitaplar getirttikleri görülür. Bizans’tan getirilen kitaplar arasında o dönemin ünlü felsefeci ve matematikçilerinin kitapları bulunmaktaydı. Bu kitaplar oluşturulan bir kurul tarafından hızla Arapçaya tercüme edilmiştir. – Eyaletlerde kadılar görevlendirilmiştir. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? – Bizans sınırında askeri şehirler kurulmuştur. A) Devletin mali etkinliğinin güçlenmesine Bu bilgilere göre, aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili bir gelişmeden söz edildiği söylenemez? B) İslam toplumunun farklı kültürlerle etkileşim yaşamasına A) Ekonomik B) Siyasi C) Devletin gümrük gelirlerinin artmasına C) Askeri D) Hukuki D) Dinin devlet yönetimindeki etkinliğinin azalmasına E) Bilimsel E) Devletin askeri etkinliğinin sarsılmasına 33 İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI / 3 1. Emeviler zamanında İspanya'da kurulan Müslüman egemenliği yedi yüzyıldan daha uzun bir süre devam etmiştir. Buna karşın günümüzde İspanya topraklarındaki İslam eserleri yok denecek kadar azdır. 4. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? Bu ilişkilerin aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Hıristiyanların İspanya'da kalabalık bir nüfusa sahip olmaları A) İslam birliğinin sağlanmasını B) Müslümanların askeri etkinliklerini korumaya çalışmaları C) İslam Devleti topraklarında göçebe yaşamın sona ermesini C) İspanya'daki Hıristiyanların ileri bir kültür düzeyine sahip olmamaları D) İslam Devleti’nin sınırlarının genişlemesini B) İslam inancının yayılmasını E) Yeni ticaret yollarının bulunmasını D) Endülüs Müslümanlarının Abbasi halifesini tanımamaları ! E) Hıristiyanların dini hoşgörüye sahip olmamaları 5. 2. Müslüman tüccarlar VII. yüzyılda kara ve deniz yollarını kullanarak farklı merkezlere uzandılar. Ülkeler arasında gidip gelen bu tüccarlar, yabancı toplumlarla ilişkiler kurdular. Hz. Osman Dönemi’nde Şam valiliği görevinde bulunan Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturulmuştur. Ticaretin en önemli sonuçlarından birisi de toplumlar arasında kültürel etkileşime ortam hazırlamasıdır. İslam inancı kölelik kurumunu kaldırmamış, ancak kölelere ağır işler yüklememe ve özgürlüklerini kazandırma konularında Müslümanları teşvik etmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? A) Hukuk kurallarını herkes için geçerli hale getirmek B) Kölelerin ekonomik alanda öne çıkmalarını sağlamak A) Karadeniz ticaretine hakim olunması C) Ekonomik faaliyetleri denetim altında tutmak B) İpek Yolu’nun ticari canlılığının artırılması D) Devlet otoritesini güçlendirmek C) Yeni ticaret yollarının oluşması E) Kölelerin yaşam koşullarını iyileştirmek D) Deniz aşırı fetihlerin gerçekleştirilmesi E) Orta Asya’ya yönelik fetihlerin başlaması ! 3. Donanma kullanımının nelere ortam hazırlayabileceğine dikkat et. Türklerle Müslüman Araplar arasındaki ilişkiler Emeviler Dönemi’nde mesafeli olmuş, ancak Abbasiler Dönemi’nden itibaren iki toplum arasındaki ilişkilerde hızlı bir gelişme yaşanmıştır. 6. Müslümanlar tarafından Bedir Savaşı’nda esir alınan Mekkelilerden maddi durumu iyi olanlar, belirli bir bedel karşılığında serbest bırakılmışlardır. Ekonomik durumu iyi olmayan fakat okuma yazma bilen esirlerin ise on Müslümana okuma yazma öğretmeleri karşılığında serbest kalmaları kararlaştırılmıştır. Bu uygulama, I. Müslümanların eğitim düzeyi yükseltilmeye çalışılmıştır. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisi belirleyici olmuştur? II. Müslümanların Arap Yarımadası’nda en önemli ekonomik güç haline gelmişlerdir. A) Abbasilerin Arap milliyetçiliği politikası izlememeleri III. Esirlerin serbest bırakılmasında fidye uygulamasına başvurulmuştur. B) Türklerin göçebe bir yaşam sürmesi C) Türklerin ekonomik gelirlerini korumak istemeleri D) Abbasilerin devlet merkezini Bağdat’a taşımaları E) Abbasilerin Emevi topraklarında yönetimi devralması 34 yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Abbasi halifelerinden Mutasım’ın halifelik makamına geçmesinde, ordudaki Türk askerlerinin desteği önemli bir rol oynamıştır. 10. İslam Devleti’nin giriştiği askeri mücadelelerde, I. egemenlik alanını genişletme, II. ülke topraklarına yönelik tehlikeleri önleme, Bu bilgiye göre, III. ticaret yollarına egemen olma I. Türkler, Abbasi Devleti’nde etkinliklerini artırmışlardır. amaçlarından hangilerinin rolü olduğu söylenebilir? II. Türk unsurlar Arap kültürünün etkisi altına girmişlerdir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II III. İslam dünyasında siyasi güç Türk devletlerine geçmiştir. C) Yalnız III E) I, II ve III yargılarından hangilerinin doğru olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III 11. İslam ordularının Hz. Osman Dönemi’nde Hazarlarla giriştikleri mücadelelerin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? E) II ve III A) İslam inancının Türkler arasında yayılışının hızlanmasına B) Müslümanlar arasında iç karışıklıklar yaşanmasına C) İslam inancının Kafkasya’da yayılışının gecikmesine D) İslam Devleti’nin toprak kaybı yaşamasına 8. Dönem E) İslam Devleti’nin egemenlik alanının Orta Asya’ya uzanmasına Özellik I. Abbasiler Halifelik babadan oğula geçmeye başlamıştır. II. Emeviler İlk İslam parası bastırılmıştır. III. Hz. Ömer Divan teşkilatı kurulmuştur. IV. Abbasiler Beytülhikme açılmıştır. V. Hz. Osman Kuran-ı Kerim çoğaltılmıştır. İslam tarihiyle ilgili yukarıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? 12. I. Uhud Savaşı II. Bedir Savaşı III. Nihavent Savaşı IV. Hendek Savaşı A) I B) II C) III D) IV E) V Yukarıda verilen askeri mücadelelerden hangilerinde, İslam Devleti'nin sınırlarını Arap Yarımadası dışında genişletme düşüncesi belirleyici olmuştur? A) Yalnız III B) I ve III D) III ve IV 9. Medine’de yaşayan Müslümanlar, sahip oldukları malları Hicret’le birlikte Mekke’den gelen Müslümanlarla paylaşmışlardır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) Sınıf farklılıklarının ortadan kaldırıldığını B) Mekke’nin ekonomik öneminin azaldığını C) II ve IV E) I, II ve III 13. İslam öncesi dönemde Araplar arasında görülen, I. sosyal sınıf farklılıklarının görülmesi, II. kabileye bağlılık düşüncesinin güçlü olması, III. sözlü kültürün yaygın olması durumlarından hangileri siyasal birlik kurulmasını engellemiştir? C) İslamiyetin Mekke’de yayılmaya başladığını D) Toplumsal dayanışma olgusunun güçlü olduğunu E) İslam Devleti’nin sınırlarının genişlemeye başladığını A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 35 TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ / 1 1. İlk Müslüman Türk devletlerinden bazıları siyasi parçalanmayı önlemek için köle asıllı komutan ve devlet adamı kullanma yoluna gitmişlerdir. 4. Bu politikanın, I. ülkede iktidar mücadeleleri yaşanmasını önleme, Buna göre, Eyyubi Devleti'nin yıkılmasında, II. İslam'ın yayılmasını sağlama, I. dış baskı, III. Türk geleneklerinin etkinliğini sürdürme II. iç karışıklık, amaçlarından hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II ! III. ekonomik gerileme C) Yalnız III olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? E) II ve III A) Yalnız I Köklü ailelerin yönetim kademesinden uzak tutulmasının nedenlerini düşün. B) Yalnız II D) I ve II 5. 2. Eyyubi Devleti'nde zamanla yaşanmaya başlanan çekişmeler, orduda görev yapan ve Kölemen denilen kişilerin faaliyetlerini artırma imkanı vermiş, 1250'de yıkılan Eyyubi Devleti'nin topraklarında Memlük Devleti (Kölemen) kurulmuştur. C) Yalnız III E) I ve III I. Moğol saldırılarına karşı koyma Selçuklularda çiftçiler vergi toplama hakkını elinde bulunduran ikta sahiplerini şikayet etme hakkına sahipti. Haksız bulunan ikta sahibinin toprağı devlet tarafından geri alınırdı. II. Haçlılara karşı mücadele etme Bu uygulama, III. Bizans baskılarının azalmasını sağlama I. ikta toprakları üzerindeki devlet denetiminin güçlü olması, Yukarıdakilerden hangileri Türklerin İslam dünyasına sağladıkları askeri ve siyasi katkılar arasında gösterile- II. ikta sahiplerinin görev ve yetkilerinin devletçe belirlenmiş olması, bilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III III. halkın haklarını özgürce arayabilme imkanlarının var olması E) I, II ve III durumlarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 3. Selçuklu Devleti'nin kurucuları olarak kabul edilen Tuğrul ve Çağrı Bey birlikte uyum içinde çalışmış, devlet yönetiminde bulundukları dönemde önemli başarılara imza atmışlardır Bu duruma bakılarak, I. Selçukluların Türk gelenekleri ile olan bağı zayıflamıştır. II. Tuğrul ve Çağrı Bey taht için birbirleriyle mücadeleye girişmemiştir. 6. C) Yalnız III E) I, II ve III Tolunoğulları Devleti'nde, Ahmet Bin Tolun Dönemi'nde çok sayıda sulama kanalı yaptırıldığı bilinmektedir. Bu girişimin, I. tarımsal üretimin geliştirilmesi, II. yabancı istilalarına karşı ülke topraklarının korunması, III. ülkede ekonomik istikrarın sağlanması III. Selçuklularda boy alışkanlıkları sona erdirilmiştir. amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 36 C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Büyük Selçuklu Devleti'nde Sultan Alparslan Dönemi'nde Gürcistan üzerine iki sefer düzenlenmiş ve bölge toprakları ele geçirilmiştir. Bu gelişmelere bakılarak, cek güçlü bir yapıya sahip olan Gazne ordusu, çok kısa sürede tümüyle savaşa hazır olabilecek bir durumdaydı. Gazne ordunun bu özelliğinin, I. Kafkasya bölgesinde siyasi denetim sağlanmıştır. I. yeni topraklar elde edilmesi, II. Büyük Selçuklu Devleti'nin egemenlik alanı genişlemiştir. II. devletler arası alanda siyasi etkinlik sağlanması, III. Ülkede merkezi otoritenin korunması kolaylaşmıştır. III. yaşanabilecek isyanlara karşı devlet otoritesinin korunması yargılarından hangilerine ulaşılamaz? çabalarından hangilerini engellediği söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. 10. Döneminin şartları içinde oldukça profesyonel sayılabile- C) Yalnız III E) II ve III Anadolu'daki Türk varlığına son vermek isteyen Bizans, 1071 yılında kalabalık bir ordu ile Selçukluların karşısına çıkmış, fakat yenilgiye uğramıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Avrupa'da Katolik-Ortodoks anlaşmazlığının sona erdirildiğinin B) Anadolu'da Bizans toprağının kalmadığının C) Bizans'ın Selçuklulara bağlı hale geldiğinin D) Anadolu'daki Türk ilerleyişinin engellenemediğinin E) Anadolu'da siyasi birliğin Selçuklular tarafından sağlandığının A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 11. İslam öncesi dönemde Türk kültürü ve inancı ile İslam inancının önemli bazı benzerliklere sahip olduğu bilinmektedir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Türk topluluklarının Müslüman Araplarla olan askeri mücadelelerinde başarı kazanmalarını B) Türklerin bağımsızlığa önem vermeye başlamalarını C) Türk topluluklarının İslam inancını kabul sürecinin başlamasını D) Türklerde geleneklerin toplumsal etkinliğinin güçlenmesini E) İpek Yolu'nun Türk devletleri tarafından denetim altına alınmasını 9. Büyük Selçuklu Devleti'nde yaşayan göçebe Türkmen topluluklarının sık sık merkezi yönetime karşı isyan ettikleri görülür. Bu durumun Selçuklu yönetimini aşağıdakilerden hangisine yönlendirdiği söylenebilir? A) Selçuklu topraklarında Türkmen nüfusunun azaltılmasına B) Türkmenlerin yerleşik yaşama geçirilmeye çalışılmasına 12. Büyük Selçuklu Devleti'nde Sultan Melikşah'ın ölümünün ardından taht kavgaları yaşanmıştır. Bu gelişmenin Büyük Selçuklu Devleti'nde aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yönetim şeklinin değişmesine C) Türkmenlerin yabancı toplumların kültürel etkilerine karşı korunmasına B) Ülkede otorite boşluğu yaşanmasına D) Yönetiminde Türk geleneklerine olan bağlılığın güçlenın sağlanmasına D) Dinin devlet yönetimindeki etkinliğinin artmasına E) Türkmenlerin devlet yönetimine katılımının sağlanmasına C) Halkın vergi yükünün artmasına E) Türk devlet geleneklerinin yönetim alanındaki etkinliğinin azalmasına 37 TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ / 2 1. Büyük Selçuklu Devleti tarafından inşa ettirilen Nizamiye Medreseleri'nde devrin en ünlü ilim ve fikir adamları, önemli maddi imkanlar sunularak görevlendirildi. Ayrıca medresede eğitim gören öğrencilere burs verilmekte, yiyecek ve barınma yardımı yapılmaktaydı. 4. Buna göre, I. yerleşik yaşamın benimsenmesi, II. töre kurallarının etkinliğinin sürmesi, Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? III. yazılı edebiyat eserleri verilmeye başlanması A) Eğitim faaliyetlerinin önemli görüldüğünün olgularından hangileri bu durumun bir kanıtı olarak gösterilebilir? B) Eğitim kurumlarının daha çok vakıflar tarafından yönlendirildiğinin A) Yalnız I C) Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunduğunun ! E) Yabancı devletlerin eğitim anlayışlarından yararlanıldığının Gazneliler Devleti, farklı etnik unsurları bünyesinde barındıran bir toplum yapısına sahipti. Farklı etnik kökene sahip bu insanları bir arada tutan en önemli unsur İslâm dini olmuştur. B) Yalnız II D) I ve II D) Vakıfların devlet tarafından denetim altında tutulduğunun 2. Türk toplulukları İslam inancını kabul ettikten sonraki dönemde ulusal kimliklerini korumaya özen göstermişlerdir. 5. Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? C) Yalnız III E) II ve III Bir toplumun ya da bireyin kimliğini koruması için nelere dikkat etmesi gerektiğini düşün. Sultan Melikşah Dönemi'nde, İsfahan ve Bağdat'ta birer rasathane kuruldu. Ömer Hayyam ve Vasıfi gibi bilginler bu rasathanede çalışmalar yaptılar. Bu bilgi ışığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Gazneliler yönetimi kültürel farklılıkları ortadan kaldırmaya çalışmıştır. A) Astronomi çalışmalarına devlet tarafından destek verilmiştir. B) Çok uluslu yapı devleti zor durumda bırakmıştır. C) Din olgusu toplumsal bütünlüğün korunmasında etkili olmuştur. B) Ticari canlılığın artırılmasına çalışılmıştır. C) Yabancı bilim adamlarının çalışmalarından yararlanılmıştır. D) Askeri yapıya önem verilmiştir. E) Çok uluslu toplum yapısı ülkeyi dış tehditlere açık hale getirmiştir. D) Eğitim sistemi devletin denetimi altında olmuştur. E) Halkın devlete olan bağlılığı artırılmaya çalışılmıştır. 3. Büyük Selçuklu Devleti'nde hukuki anlaşmazlıkların çözümünde yetkili olan kadıların kararları devlet yöneticilerinin müdahale alanının dışında tutulmuştur. Bu durumun, 6. I. Büyük Selçuklu Devleti I. yargı bağımsızlığının sağlanması, II. Uygur Devleti II. toplumsal düzenin korunmasının kolaylaşması, III. Karahanlılar Devleti III. merkezi otoritenin zayıflaması IV. Memlük Devleti sonuçlarından hangilerine yol açması beklenebilir? V. Harzemşahlar Devleti A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Yukarıdaki devletlerden hangilerinin Türk - İslam kültürünün şekillenmesinde herhangi bir katkısı yoktur? A) I 38 B) II C) III D) IV E) V 7. Tanınmış Türk - İslam bilginlerinden El Biruni, Hindistan'ın Sultan Mahmut tarafından fethedilen bölgelerinde defalarca inceleme gezisine çıkmıştır. Sanskritçe öğrenmiş, böylece Hint eserleri ile ilgili çalışmalar yapabilme imkanı elde etmiştir. 1017 yılında Hindistan ile ilgili meşhur kitabını yazmıştır Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Müslüman halk bilimsel faaliyetlere yeterince ilgi göstermemiştir. B) Eğitim sistemi geliştirilmeye çalışılmıştır. C) Hndistan’da dini hoşgörü ortamı oluşturulmuştur. D) Hindistan, Gazneliler Dönemi’nde bütünüyle egemenlik altına alınmıştır. 10. İslam öncesi dönemdeki Türk topluluklarında rastlanan "yönetim hakkının hanedanın bütün erkek üyelerine ait olarak kabul edilmesi" uygulaması, Karahanlılar tarafından da sürdürülmüştür. Bu durumun Karahanlılarda, I. İslam inancının Türkler arasında daha hızlı şekilde yayılması, II. çevre devletlerle girişilen mücadelelerde başarı kazanılması, III. tahtı ele geçirmeye yönelik iktidar mücadeleleri yaşanması sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I E) Müslümanlar yabancı kültürlere ilgi duymuşlardır. 8. B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III İbni Sina, tıp biliminin babası sayılan Hipokrat ve Yunanlı hekim Galen gibi büyük hekimler arasında anılmıştır. El Kanun Fi't Tıb adlı eseri, Avrupa'da tıp fakültelerinde XVII. yüzyıla değin ders kitabı olarak okutulmuştur. 11. Büyük Selçuklu Devleti, siyasi egemenliği altına almayı ba- Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisinin doğru olduğu söylenebilir? Buna göre, Büyük Selçuklu Devleti ile ilgili olarak, A) Modern tıp bilimiyle ilgili ilk çalışmalar Türk - İslam dünyasında yapılmıştır. B) Siyasi yapı bilimsel çalışmalar üzerinde belirleyici olmuştur. C) Müslümanlar bilimsel gelişmeleri Avrupa'dan takip etmişlerdir . şardığı geniş coğrafyada, birbirinden farklı etnik toplulukları idare etmiştir. I. Ülke topraklarında farklı diller konuşulmuştur. II. Devletin merkezi otortesinin korunması çabaları kolaylaşmıştır. III. Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I D) İslam dünyasında bilimsel çalışmalar ileri düzeydedir. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III E) Ticari ilişkiler bilimsel gelişmeleri hızlandırmıştır. 9. İslam dünyasında, İsfahan, Nişabur, Merv, BeIh, Rey, Herat, Basra gibi merkezlerde birer benzeri kurulan Nizamiye Medresesi'nin müfredat programları İslam ülkelerinde yüzyıllarca kullanıldı. Bu bilgi ışığında Selçuklularla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? 12. Selçuklular XI. yüzyılda Anadolu'ya yönelik askeri seferler düzenlemeye başlamış ve bu seferlerden başarılı sonuçlar almışlardır. Bu girişimlerin başarılı olmasında, I. Selçukluların askeri etkinliğinin üst düzeyde olması, A) Eğitim faaliyetleri ekonomik yapıyı geliştirmeye dönüktür. II. Bizans'ın Anadolu'daki siyasi otoritesinin zayıf olması, B) Kültürel yapı yeterince geliştirilememiştir. III. Anadolu'da farklı milletlerin yaşaması C) Eğitim alanında Batı toplumlarından etkilenilmiştir. unsurlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? D) Yabancı devletlerin siyasi baskıları sona erdirilmiştir. A) Yalnız I E) Eğitim uygulamalarında öncü rolü üstlenmişlerdir. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 39 TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ / 3 1. Büyük Selçuklu Devleti Tuğrul Bey Dönemi'nde Pasinler Savaşı'nda Bizans ordusu ile ilk defa karşı karşıya gelmiştir. 4. Büyük Selçuklu Devleti'nde hükümdarlar, I. Vergi sisteminin düzenli şekilde çalışmasına özen göstermişlerdir. İki taraf arasındaki bu mücadele aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? II. Üretimde artışın sağlanması için önlemler almaya çalışmışlardır. A) Gazneliler Devleti'ne olan bağlılığın sona erdirilmesi III. Tarım topraklarının boş bırakılmasını önlemeye çalışmışlardır. B) Ülkede iktidar mücadelelerinin sona erdirilmesi Bu çabalardan hangileri hazine gelirlerinin azalmasını önleme amacına yöneliktir? C) Maveraünnehir bölgesine yerleşilmesi D) Anadolu egemenliğinin sağlanması A) Yalnız I E) Türk siyasi birliğinin sağlanması B) Yalnız II D) II ve III 2. Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan, Abbasi halifelerine baskı yapan Fatımiler üzerine sefer düzenlemiştir. 5. E) I, II ve III Büyük Selçuklu topraklarında faaliyet gösteren Batınilik hareketinin çalışmaları, I. devletin merkezi otoritesinin zayıflaması, Bu bilgiye göre, II. toplumsal düzenin korunmasının güçleşmesi, I. Halifelik makamı Selçuklular tarafından korunmaya çalışılmıştır. III. devlet yönetiminde daha çok İranlılara görev verilmesi II. Fatımi Devleti'nin valığına son verilmiştir. gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? III. Selçuklular halifelik makamını tüm Müslüman toplumlar arasında etkin hale getirmişlerdir. A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III ! C) Yalnız lII E) I, II ve III Sultan Melikşah Dönemi'nde Selçuklu Devleti'nin sınırları, batıda Ege Denizi'nden doğuda Maveraünnehir'e, güneyde Basra Körfezi'nden kuzeyde Kafkasya'ya kadar uzanıyordu. Bu durum, I. Selçuklular etkin bir askeri güce sahip olmuşlardır. II. Selçuklular önemli ticaret yolları üzerinde egemenlik sağlamışlardır. III. Büyük Selçuklu Devleti çok uluslu bir toplum yapısına sahip olmuştur. B) Yalnız II D) I ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 3. C) I ve II 6. C) I ve II E) I, II ve III Batıniler Türk-İslam devletlerinde hükümdarlara ve devlet adamlarına suikastler düzenlemişlerdir. I. Karahanlıların yönetim anlayışı, geleneksel Türk devlet teşkilatlanmasının izlerini taşır. II. Karahanlılar ilk Türk-İslam devleti olarak kabul edilmektedirler. III. Karahanlı toplumunda belirgin bir Arap ya da İran etkisinden söz edilemez. IV. Türkmen grupları Karahanlılar tarafından Anadolu'ya yönlendirilmişlerdir. Yukarıda verilenlerden hangileri Karahanlılarla ilgili doğru bilgiler içermektedir? yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 40 C) Yalnız III E) I, II ve III B) I ve II D) II ve IV C) I ve IV E) I, II ve III 7. I. Gaznelilerle askeri mcadelelere girişmeleri 11. Memlükler Devleti'nde, "Emir" olarak adlandırılan komutan- II. Horasan bölgesini siyasi egemenlik altına almaları ların da hükümdar olma hakkı bulunmaktaydı. III. Şii Büveyhoğulları Devleti'ni ortadan kaldırmaları Bu durumun, Yukarıdakilerden hangilerinin, Selçukluların İslam dünyasında siyasi liderliği ele geçirmelerinde doğrudan etkili olduğu söylenebilir? I. sık sık hükümdar değişikliği yaşanması, II. taht mücadelelerinin yoğunlaşması, III. Türk devlet geleneklerinin etkisinde kalınması A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. Bizans Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında yaşanan Malazgirt Savaşı'nın aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenemez? A) Selçukluların ekonomik gelirlerini artırması B) Anadolu'daki Türk ilerleyişinin hızlanması C) Yalnız III E) II ve III 12. Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan, Anadolu'da fethedilen toprakları fetheden komutanların yönetimine bırakmıştır. Alparslan'ın bu uygulamasının aşağıdakilerden öncelikle hangisine yönelik olduğu söylenebilir? C) Anadolu'da Türk beyliklerinin kurulması A) Merkeziyetçi yönetim anlayışının güçlendirilmesi D) Selçukluların İslam dünyasının saygınlığının artması B) Anadolu'da ekonomik etkinliğin artırılması E) Anadolu'da Rum varlığının sona ermesi C) Anadolu'nun fethinin hızlandırılması D) İslam inancının yaygınlaştırılması E) Askeri harcamaların azaltılması 9. Büyük Selçuklu Devleti'nin egemenliği altında yaşayan Oğuzların Sultan Sencer Dönemi'nde merkezi yönetime karşı isyan etmelerinde, 13. İhşidiler Devleti bir Türk hanedan tarafından Mısır'da kurulmuş ve devletin egemenliği altındaki toplumda yaygın olarak Arapça konuşulmuştur. I. İran kökenli yöneticilerin devlet kademelerindeki etkinliğinden rahatsız olmaları, Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği söylenebilir? II. devletin mutlak yönetim anlayışına sahip olması, A) Halifeliğe bağlı kalınması III. Anadolu beyliklerinin Selçuklu yönetiminden bağımsız hareket etmesi B) Devletin siyasi varlığının uzun ömürlü olmasını durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) Çok uluslu toplum yapısına sahip olunması A) Yalnız I E) Hoşgörülü bir yönetime sahip olunması B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II C) Ekonomik gelirlerin artırılmasını E) I, II ve III 14. Büyük Selçuklu Devleti yönetimi tarafından ülkenin de10. Türklerin İslam inancını kabul etmelerinde, I. Orta Asya Türk toplulukları arasında siyasi birliğin olmaması, ğişik şehirlerinde Nizamiye Medreseleri'nin açılmasında, I. Batıni düşüncesine karşı sünni inancın korunması, II. devletin ihtiyaç duyduğu memurların yetiştirilmesi, II. Müslümanlarla ticari ilişki içinde olunması, III. ticari yapının devlet denetimi altında tutulması III. Çin ile ekonomik rekabet içinde olunması düşüncelerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir? durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 41 TÜRKİYE TARİHİ / 1 1. Kösedağ Savaşı'nın ardından kurulan Türk beyliklerinden Saruhan, Menteşe, Hamit, Aydın beylikleri güçlü donanmalara sahip olmuş ve denizcilikle yoğun şekilde ilgilenmişlerdir. 4. Bu durumun, Bu gelişmenin, I. Anadolu'da ekonomik canlılığın artırılması, I. Selçuklu Devleti'nin siyasi varlığı sembolik hale gelmiştir. II. Anadolu'nun jeopolitik öneminin azalması, II. Anadolu'da Türk birliğinin sürmesi sağlanmıştır. III. farklı toplulukların Anadolu'da bir arada yaşamaya başlaması III. Anadolu'da Moğol egemenliği başlamıştır. gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I Türkiye Selçuklularının Kösedağ Savaşı'nda Moğol ordusu karşısında yenilgiye uğramalarının ardından Selçuklu sultanlarının Moğollar tarafından belirlenmeye başlandığı görülür. B) Yalnız II D) I ve III yargılarından hangilerini desteklediği savunulabilir? A) Yalnız I C) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) II ve III ! 2. B) Yalnız II D) I ve III Karamanoğulları, Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılmasını takip eden dönemde Konya merkezli olarak bağımsız hareket etmeye başlamış, Anadolu Türk birliğini kendi çatısı altında kurmaya çalışmıştır. 5. Bir devletin yöneticilerinin bir başka devlet tarafından belirlenmesi ne anlama gelir? XIII. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu'da görülen, I. siyasi otorite boşluğu yaşanması, Bu bilgiler, I. Ekonomik açıdan etkin olamamışlardır. II. Anadolu'nun farklı yörelerinde Türk beylikleri kurulması, II. Anadolu'daki egemenlik alanlarını genişletmeye çalışmışlardır. III. Anadolu'da ticaret yollarının güvenliğinin korunmasının zorlaşması III. Türkiye Selçuklu Devleti'nin siyasi varlığına son vermişlerdir. gelişmelerinden hangileri Türk siyasi birliğinin bozulmasına bağlı olarak meydana gelmiştir? yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III Türkiye Selçukluları Dönemi'nde Anadolu'da yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: Türkiye Selçukluları Sinop, Alanya ve Antalya'yı ele geçirmişlerdir. Bu şehirlerin fethinde aşağıdakilerden hangisinin belirleyici olduğu söylenebilir? I. Çok sayıda kervansaray yaptırılmıştır. A) Bu şehirlerde farklı toplumların yaşaması II. Göçebe Türkmenler Bizans sınırındaki bölgelere yerleştirilmiştir. B) Deniz ticareti üzerinde daha fazla denetim sağlanmak istenmesi III. Yabancı tüccarlara gümrük indirimleri sağlanmıştır. C) Bizans devlet merkezi üzerindeki baskının artırılmak istenmesi Bu gelişmelerden hangilerinin ekonomik yapıyı güçlendirmek amacıyla ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 42 C) Yalnız III E) I, II ve III E) II ve III 6. 3. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III D) Kafkaslarda etkinlik sağlanmak istenmesi E) Anadolu'da Rum valığının sona erdirilmek istenmesi 7. Moğolların baskısından kaçarak batıya doğru yönelen ve Anadolu'ya gelen Türk toplulukları arasında çok sayıda din adamı, bilgin ve şairin de yer aldığı görülür. Bu durumun, I. Moğolların Anadolu'da siyasi birlik kuramaması, 10. Türkiye Selçukluları ile Bizans arasında gerçekleşen Miryokefalon Savaşı, Türkiye Selçuklularının başarısı ile sonuçlanmıştır. Bu başarı ile birlikte Avrupalılar Anadolu'dan Türkiye olarak bahsetmeye başlamışlardır. Bu gelişmenin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? II. Anadolu'da ticari faaliyetlerin durgunlaşması, A) Bizans'ın Türkler karşısında toprak kaybı yaşaması III. Anadolu'da Türk kültürünün yayılması gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenebilir? B) Avrupalı devletlerin aralarında anlaşmazlık yaşamaları A) Yalnız I C) Bizans'ın Anadolu'daki varlığını güçlendirememesi B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III D) Türklerin Anadolu'dan çıkarılamayacağının anlaşılması E) Türkiye Selçuklularının ekonomik alanda önemli bir güç durumuna gelmesi 8. Türkiye Selçukluları sonrası dönemde Anadolu'da kurulan Saruhan, Aydın, Menteşe beyliklerince bastırılmış olan paraların İtalyan şehir devletlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Buna göre, I. Anadolu beylikleri ticari faaliyetlerin geliştirilmesine çalışmışlardır. II. Bazı Anadolu beylikleri uluslararası ticarete yönelmişlerdir. 11. Türklerin XI. yüzyılda Anadolu'da başlattıkları hızlı ilerleme, bölgeye Türk yerleşiminin yoğunlaşmasına ve Anadolu'da yaşayan Rumların bir kısmının adalara ve Balkan topraklarına göç etmelerine yol açmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? III. Anadolu beyliklerinin ekonomik etkinliği kültürel gelişmelere bağlı olarak artmıştır. A) Ticari faaliyetlerin yabancılar tarafından kontrol edilmesine yargılarından hangilerine ulaşılabilir? B) Hıristiyanlığın Anadolu'nun kıyı bölgelerinde yayılmasına A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) Anadolu'ya yönelik Moğol tehlikesinin artmasına D) Anadolu'daki askeri mücadelelerin sona ermesine E) Anadolu'da nüfus dengelerinin değişmesine 9. Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan daha hayattayken ülke topraklarını oğulları arasında paylaştırmıştır. Bu gelişme Türkiye Selçuklularında taht kavgalarına yol açmıştır. Buna göre, I. Selçuklu devlet işleyişinde Türk devlet geleneklerinin etkisi sürmüştür. II. Selçuklu topraklarında merkezi otorite güçlendirilmiştir. III. Türkiye Selçuklu Devleti'nde siyasi istikrar korunamamıştır. yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 12. Türkiye Selçuklu toprak sistemine göre ikta sahipleri, devlet tarafından kendilerine verilmiş olan topraklar üzerindeki haklarını görevlerinden ayrılmaları durumunda kaybederlerdi. Bu topraklar, o göreve devlet tarafından yeni atanan görevliye tahsis edilirdi. Buna göre, I. Ahilerin etkinliğinin artırılmasına çalışılmıştır. II. İktalar devlet görevlilerine hizmetleri karşılığında verilmiştir. III. İkta toprakları devletin mülkiyeti altında olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 43 TÜRKİYE TARİHİ / 2 1. Baharat Yolu'nun Müslümanların kontrolündeki topraklardan geçmesi, doğu dünyasındaki ekonomik zenginliğin önemli sebeplerinden idi. Avrupalılar, düzenleyecekleri Haçlı Seferleri ile doğu ülkelerinin zenginliklerine sahip olmayı planladılar. 4. Orta Çağ'da Avrupa'da yaşanan, I. haçlı seferlerinin gerçekleşmesi, II. kağıt, barut ve pusulanın Avrupa'ya aktarılması, III. Avrupa'da kültürel ve bilimsel çalışmaların yoğunlaşmaya başlaması Buna göre, Haçlı Seferleri'nin gerçekleşmesinde, gelişmelerinin gerçekleşme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I. kültürel, II. dini, A) I-II-III III. ekonomik B) II-III-I D) III-II-I C) I-III-II E) III-I-II unsurlardan hangilerinin rolünden söz edilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 5. 2. Kudüs'ü hedef alan ve 1096 yılında düzenlenen ilk haçlı seferi için hazırlıklar papazların çalışmaları ve Papa II. Urban'ın destekleriyle başlamıştır. III. Haçlı Seferi, Katolik - Ortodoks anlaşmazlığını ortadan kaldırmak bir yana Avrupalı devletlerle Bizans'ın ilişkilerini daha da kötüleştirmiştir. Buna göre III. Haçlı seferinin, Bu bilgiye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? I. Papa'nın etkinlik alanının genişletilmesi, II. skolastik düşüncenin zayıflatılması, A) Din adamları halkı seferlere katılmaları için ikna etmekte zorlanmışlardır. III. Hıristiyan birliğinin sağlanması çabalarından hangilerini olumsuz etkilediği söylenebi- B) Papa'nın Avrupa'daki ekonomik etkinliği zaman içinde azalmıştır. lir? A) Yalnız I C) Katolik öğretileri halk arasında sorgulanmaya başlanmıştır. B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III D) Avrupa'da siyasi istikrar geçmiş dönemlere göre güçlendirilmiştir. E) Haçlı seferlerinde din adamları belirleyici rol oynamışlardır. 6. 3. I. Haçlı Seferi'nde Anadolu'dan geçen haçlılar, Selçukluların kontrolü altındaki şehirleri yağmalamışlardır. Feodal yönetim anlayışı XI. yüzyıldan itibaren Orta Doğu'da da görülmeye başlanmıştır. Bu durumda, I. haçlı seferlerinin düzenlenmesi, Bu olayların Selçukluları, II. Avrupa'da din adamlarına duyulan güvenin sarsılması, I. sosyal, III. siyasi III. haçlı seferlerine katılan derebeylerinin önemli bir bölümünün geri dönememesi alanların hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir? gelişmelerden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I II. ekonomik, B) Yalnız II D) I ve III 44 C) Yalnız III E) I, II ve III B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 7. İlki 1096 yılında gerçekleştirilen haçlı seferleri sonucunda, I. Akdeniz limanlarının canlılığı artmıştır. - Pusula, barut, matbaa gibi teknik buluşlar batıya geçmiştir, II. Avrupa'da feodal rejimler zayıflamıştır. III. Anadolu'da Selçuklu etkinliği sarsılmıştır. Bu gelişmelerden hangileri, haçlı seferlerinin siyasal sonuçlar doğurduğuna kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 10. Haçlı Seferleri ile, - Avrupa'nın siyasal, sosyal, ekonomik yapısı değişmeye başlamıştır. Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenemez? C) Yalnız III A) Avrupa'da monarşilerin güçlenmeye başlaması E) II ve III B) Avrupa'da toplumsal sınıf farklılıklarının sona ermesi C) Avrupa'da bilimsel faaliyetlerin yoğunlaşması D) Avrupa'da skolastik düşüncenin gerilemeye başlamasına E) Avrupa'da düşünce yapısında önemli gelişmelerin ortaya çıkması 8. XIV. yüzyılda Avrupa'da siyasi yapı değişmeye, feodal yönetimlerin zayıflamasına bağlı olarak merkezi krallıklar yükselmeye başlamıştır. Bu durumda, 11. Haçlı seferleri Avrupa’da Katolik öğretilerine olan güveni I. haçlı seferlerinin başarısızlıkla sonuçlanması, sarsmıştır. II. Katolik Kilisesi'nin soylular üzerindeki siyasi etkinliğinin sürmesi, Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? III. derebeylerin askeri güçlerini ve topraklarını yitirmeleri gelişmelerinden hangilerinin etkisinin bulunduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Skolastik düşünce anlayışının etkinliğinin gerilemesine B) Kralların yönetim alanındaki otoritelerinin soylulara geçmesine C) Tarımın temel geçim kaynağı olmaktan çıkmasına D) Katolik Kilisesi'nin toplumsal baskılarının artmasına E) Ekonomik faaliyetlerin zarar görmesine ! 9. Avrupalılar IV. Haçlı Seferi'nde Kudüs'e ulaşmak yerine Bizans'ın başkenti İstanbul'u işgal etmiş ve burada bir Latin Krallığı kurmuşlardır. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? A) Papa'nın Bizans imparatorunun askeri desteğini almaya çalışması B) Haçlıların Türkiye Selçuklularının askeri gücünden çekinmeleri C) Avrupa'da bulunan feodal yönetimlerin gerilemeye başlaması D) Avrupalılar ile Bizans arasında siyasi ve mezhepsel rekabetin bulunması E) Ortodoks inancının Anadolu'da yaygınlaştırılmak istenmesi Katolik Kilisesi’nin güvenirliliğinin sarsılması, buyruklarının sorgulanmasına ortam hazırlamıştır. 12. Avrupa'da yaşayan Hıristiyan halkı haçlı seferlerine katılmaya ikna etmek isteyen Papa bu amaçla halka bazı vaatlerde bulunmuş, seferlerin mutlaka başarılı olacağını ifade etmiştir. Buna göre haçlı seferlerinin başarısız olmasının, I. halkın Katolik Kilisesi’ne olan güveninin sarsılması, II. mezhep birliğinin sağlanması, III. laik yönetim anlayışının ortaya çıkması gelişmelerden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 45 TÜRKİYE TARİHİ / 3 1. Türkiye Selçuklularında devlet ya da mülk sahipleri tarafından vakfedilen toprakların gelirlerinin amaç dışı kullanımı yasaktı. Ayrıca bu topraklar devlet tarafından vergiden muaf tutulmuştu. 4. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Alaaddin Keykubad’ın ölümüne kadar bütün Türkiye Selçuklu sultanları, yılda bir kez de olsa şer’i mahkemeye gider ve kendilerinden davacı olan varsa kadının vereceği kararı beklerlerdi. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? I. Vakıf çalışmaları yeterince denetlenememiştir. II. Vakıfların çalışmaları devlet tarafından teşvik edilmiştir. A) Adalet olgusuna önem verildiğinin III. Vakıflar siyasi alanda da faaliyet yürütmüştür. C) Dinin ekonomik yapıda etkin olduğunun yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Askeri yapıya önem verildiğinin A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Ekonomik faaliyetlerin desteklendiğinin E) Toplumsal uzlaşmazlıkların zamanında çözümlenemediğinin C) Yalnız III E) II ve III ! 2. Bir hükümdarın kendisiyle ilgili herhangi bir yargı kararını saygıyla karşılaması hangi olgunun varlığını gösterir? XIII. yüzyıl Anadolusu ile ilgili araştırmalar yapan bir araştırmacı, bu dönemde Alanya, Sinop, Antalya gibi şehirlerin ticari yoğunluk açısından dikkat çektiğini fark etmiştir. Bu durum, I. bu şehirlerde farklı kültürlerin bir arada yaşaması, 5. II. devletin askeri yapısının güçlü olması, III. bu şehirlerin gelişmiş birer liman kenti olması Bu durum, olgularından hangileri ile yakından ilgilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Türkiye Selçuklularında, Müslümanlara ait tarım topraklarına öşriyye, gayrimüslimlere ait tarım topraklarına ise haraciyye adı verilmekteydi. Bu toprakların vergileri de farklıydı. I. toprakların büyük bir bölümünün devlet mülkiyetinde olması, C) Yalnız III E) I ve III II. devletin vergi toplama konusunda sorunlar yaşaması, III. dinin toprak yönetimi alanında önemli bir belirleyici olması olgularından hangilerinin sonucudur? 3. Anadolu fetihleri sırasında bölgeye gelen öncü dervişler bu süreçte önemli roller üstlenmişlerdir. Ahmet Yesevi gibi büyük mutasavvıflara bağlı olarak hareket eden ve Horasan Erenleri olarak da bilinen bu kişiler, Anadolu’yu dolaşarak Türk-İslam kültürünün yaygınlaşmasında pay sahibi oldular. Bu gelişmeye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisinin doğru olduğu savunulabilir? A) İslam inancı Balkan topraklarında yayılmıştır. B) Anadolu’ya göç eden Türkmen gruplar Türk-İslam kültürünün de taşıyıcısı olmuşlardır. C) Bizans ile Türk unsurlar arasında ekonomik rekabet yaşanmıştır. D) Anadolu fetihleri sırasında Müslüman devletlerden yardım alınmıştır. E) Gayrimüslim halk üzerinde ekonomik baskı oluşturulmuştur. 46 A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 6. C) Yalnız III E) I, II ve III Anadolu toprakları XIII. yüzyılda kıtalar arası ulaşım ve ticaret için önemli bağlantı yollarını barındırmakta idi. Bu durumun, I. Anadolu toplumlarının inanç özellikleri, II. Anadolu’nun coğrafi konumu, III. Anadolu toplumlarının hukuki nitelikleri unsurlarından hangileri ile ilgisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. Türkiye Selçuklularında hayvancılıkla uğraşan topluluklarca koyun, keçi, sığır, at gibi hayvanlar besleniyordu. Beslenen hayvanların et, süt ve derisinden faydalanılmaktaydı. Bu dönemde Ankara keçisinden elde edilen tiftiklerin, İngiltere ve Fransa’ya satıldığı bilinmektedir. 10. XII. yüzyılda Anadolu’yu gezen Arap seyyahı İbni Batuta, "Anadolu’nun hemen her yerinde Ahilere rastladığını" kaydeder. Bu bilgi, I. Ahilik Anadolu’da yaygın bir oluşum durumundadır. Bu bilgiler ışında, I. Hayvancılık Türkiye Selçuklularında önemli geçim kaynakları arasındadır. II. Türkiye Selçukluları ticari faaliyetlerini uluslararası boyuta taşımıştır. III. Hayvancılık tarımdan daha öncelikli bir uğraş alanı olarak görülmüştür. II. Ahiler toplumsal yaşam üzerinde etkinlik sağlamışlardır. III. Ahiler devlet otoritesini zayıflatmışlardır. yargılarından hangilerini doğrulamaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Türkiye Selçukluları, 8. Türkiye Selçuklu sultanları köylüleri toprağa bağlı hale getirmek için, belli zamanlarda vergilerin hafifletilmesi yoluna giderlerdi. Tarımla uğraşan köylüye tohumluk ve çift hayvanı dağıtılırdı. Selçuklu sultanlarının bu çabaları, II. göçebelik olgusunun geriletilmesi, III. Saldırıya uğrayan kervanların zararlarını karşılamışlardır. A) Yalnız I III. tarım üretiminin artırılması B) Yalnız II B) Yalnız II D) I ve III amaçlarından hangilerine yöneliktir? D) I ve II II. Göçebe Türkmen topluluklarını Bizans sınırına yerleştirmişlerdir. Bu bilgilerden hangileri, Anadolu’daki ticari faaliyetlerin geliştirilmek istendiğinin kanıtı sayılamaz? I. yerleşik yaşam biçiminin özendirilmesi, A) Yalnız I I. Antalya ve Sinop gibi liman kentlerini ele geçirmişlerdir. C) I ve II E) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 12. Bizans imparatorları ve taşra idarecileri tarafından baskı al9. Anadolu’nun batı bölgelerinde kurulan bazı Türk beyliklerinin devlet örgütlenmesinde Selçuklu etkisi görülürken, Güneydoğu Anadolu’da kurulan beyliklerde Suriye’de egemen bir Türk-İslam devleti olan Memlüklerin devlet örgütlenmesi etkili olmuştur. Bu durumda, tında tutulan Ermeni ve Süryaniler, Türkiye Selçukluları Dönemi’nde baskıdan uzak, huzurlu bir yaşam sürmüşlerdir. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Azınlıklar Türkiye Selçuklu devlet yönetiminde etkili olmuşlardır. I. coğrafi konum, B) Türk kültürü Türkiye Selçukluları döneminde azınlıklar arasında yayılmıştır. II. dini inanç, C) Anadolu'da dini alanda hoşgörü sağlanamamıştır. III. etnik yapı D) Türkiye Selçukluları farklı kültürlere birlikte yaşama imkanı sağlamıştır. unsurlarından hangileri etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) Türkiye Selçukluları Dönemi’nde Anadolu'da Türk birliği sağlanmıştır. E) II ve III 47 TÜRKİYE TARİHİ / 4 1. Aşağıdakilerden hangisi, Malazgirt Savaşı’nı izleyen dönemde Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinin faaliyetleri arasında yer almaz? 4. Türkiye Selçukluları Devleti’nin kendisinden önceki Türk-İslam devletlerinden, I. ordu, A) Anadolu'da Gürcü, Ermeni ve Haçlılarla mücadele etmişlerdir. II. hukuk, III. denizcilik B) Anadolu'da Türk nüfusun artmasına ortam hazırlamışlardır. alanlarının hangilerinde farklılık gösterdiği söylenebilir? C) Türk kültürünün Balkan topraklarında yayılmasını sağlamışlardır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) Anadolu'nun Türk yurdu haline gelmesine katkı sağlamışlardır. C) Yalnız III E) I, II ve III E) Bizans’ın Anadolu’da egemenlik alanının daraltılmasına yardımcı olmuşlardır. 5. 2. Aşağıdakilerden hangisi bu önlemler arasında yer almaz? 1243 yılında yaşanan Kösedağ Savaşı'nı kazanan Moğollar, Türkiye Selçukluları Devleti'nin yönetimini Selçuklu hanedanından üç kardeş arasında paylaştırmışlardır. Bu girişimin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anadolu'nun doğusunda bulunan bazı kalelerin onartılması A) Anadolu'nun etnik yapısını değiştirmek B) Eyyubiler ile ittifak yapılmaya çalışılması B) Anadolu'da merkezi bir otoritenin varlığını sona erdirmek C) Doğudaki kalelere daha fazla sayıda asker yerleştirilmesi C) Anadolu'nun mali yapısı üzerinde denetim kurmak D) Bizans'ın askeri ve siyasi desteğinin alınmaya çalışılması D) Anadolu'da Moğol kültürünü yaygınlaştırmak E) Moğollar ile siyasi ilişkilerin geliştirilmeye çalışılması E) Anadolu’ya Moğol unsurların yerleşmesine ortam hazırlamak 3. XIII. yüzyıl başında doğuda artan Moğol baskısından kaçan Türkmen grupları Batı Anadolu'ya yönelerek burada bağımsız Türk beylikleri kurdular. Bu gelişme, I. Anadolu’nun siyasi birliğin sağlanmasının güçleşmesi, II. Anadolu’da Türk toplulukları arasındaki egemenlik mücadelelerinin sona ermesi, 6. Türkiye Selçukluları Sultanı I. Kılıçarslan, Suriye Selçuklu Devleti'ne karşı giriştiği mücadele sırasında Habur Irmağı'nda boğularak hayatını kaybetmiştir. Bu gelişmenin, I. Anadolu'da siyasi otorite boşluğu yaşanması, II. Türkiye Selçuklularının siyasi varlığının sona ermesi, III. Anadolu’da Türk kültürünün yayılması III. Bizans'ın Türkiye Selçuklularının başkentini ele geçirmesi sonuçlarından hangilerine yol açmıştır? sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 48 Türkiye Selçukluları Alaaddin Keykubat Dönemi'nde her geçen gün baskısını artıran Moğol tehlikesine karşı bazı önlemler almak durumunda kalmıştır. C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. XII. yüzyıl sonlarında Türkiye Selçuklularının egemenliğindeki yerlerin pek çoğunun isminin Türkçeleştirildiği görülür. Bu uygulamanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anadolu’da Türk kültürünün yaygınlaştırılmaya çalışılması B) Türkiye Selçuklularının ekonomik etkinliklerini artırmak istemeleri C) Türkiye Selçuklularında merkezi otoritenin güçlendirilmek istenmesi D) İslam inancının yaygınlaştırılmaya çalışılması E) Anadolu’da Bizans kültürünün varlığının sona erdirilmek istenmesi 10. XIII. yüzyılda Moğol tehlikesi ile karşı karşıya kalan Harzemşahlar, Selçuklular ait Ahlat ve civarını işgal etmişlerdir. Bu nedenle yaşanan savaşı Yassıçemen Savaşı'nı Harzemşahlari kaybetmişlerdir. Yenilgi, Harzemşah topraklarının Moğollar tarafından istila edilmesine yol açmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Selçukluların Anadolu'daki egemenlik alanının genişlemesine B) Selçuklu sınırlarının güvenliğinin artırılmasına C) Anadolu'da Türk siyasi birliğinin korunmasına D) Moğolların Anadolu'ya yönelik baskılarının artmasına E) Anadolu'da ekonomik faaliyetlerin yoğunlaşmasına 8. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Selçukluları tarafından uygulanan ikta sisteminin amaçları arasında yer almaz? A) Ordunun asker ihtiyacının karşılanmasını kolaylaştırmak 11. Anadolu’nun Türkleşmesinde büyük pay sahibi olan Türkiye Selçukluları devlet yazışmalarında Farsçayı kullanmışlardır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? B) Ülkedeki tarımsal üretimi sürekli denetim altında tutmak A) Selçukluların Bizans ile etkileşim içinde olması C) Devlet hazinesinden yapılan askeri harcamaları azaltmak C) Anadolu’da farklı etnik grupların bir arada yaşaması D) Vergi toplanmasını kolaylaştırmak D) Türkiye Selçuklularının İran kültürünün etkisinde kalmaları E) Göçebe yaşamı ülke genelinde sona erdirmek B) Türk dilinin gelişiminin yavaşlaması E) İslam inancının Türk toplulukları arasında yaygınlaşması 12. Anadolu’da 1241 yılında yaşanan Baba İshak İsyanı’nın 9. Türkiye Selçukluları egemenlikleri altında yer alan topraklardaki liman şehirlerini iç bölgelere bağlamak için yollar ve köprüler inşa ettirmişlerdir. Türkiye Selçuklu yönetimi tarafından güçlükle bastırılması, Moğolları Anadolu’ya doğru ilerleme yönünde cesaretlendirmiştir. Selçukluların bu girişiminin temel hedefi aşağıdakilerden hangisidir? Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Bizans’ın egemenlik alanını daraltmak B) Sınır güvenliğini artırmak A) İç sorunlar Selçukluların dış tehditlerle karşı karşıya gelmesine neden olmuştur. C) Ticari faaliyetleri kolaylaştırmak B) Azınlıkların devlete bağlılıkları sona ermiştir. D) Azınlıkların denetim altında tutulmasını sağlamak C) Anadolu’da Türk siyasi birliği korunamamıştır. E) Yerli tüccarlara yabancı tüccarlar karşısında rekabet gücü kazandırmak D) Anadolu’daki Selçuklu varlığı sona ermiştir. E) Anadolu’da mezhep birliği sağlanmaya çalışılmıştır. 49 BİRLİKTE ÇÖZELİM ‹slam Tarihi ve Uygarl›¤› 3 / 2 ‹slam Tarihi ve Uygarl›¤› 1 / 5 Hz. Muhammed, Bedir Savaşı’nda elde edilen ganimetin bir bölümünü devlet hazinesine aktarırken, önemli bir kısmını da savaşa katılan askerler arasında paylaştırmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Hz. Osman Dönemi’nde Şam valiliği görevinde bulunan Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturulmuştur. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? Çözüm : Çözüm : Hz. Muhammed'in Bedir Savaşı'nda elde edilen ganimetin bir bölümünü savaşa katılan askerler arasında paylaştırması, savaş hukukuna dair düzenlemeler gerçekleştirildiğine kanıt oluşturur. Donanmanın oluşturulması deniz aşırı fetihlerin gerçekleştirilmesine imkan sağlar. Bu nedenle Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturulmuştur. A B C D E A B C D E Türk-‹slam Devletleri 1 / 5 ‹slam Tarihi ve Uygarl›¤ 1 / 11 Hz. Ömer Dönemi'nde İslam Devleti'nde, – devlet hazinesinin oluşturulması, Bu uygulama, – Divan örgütünün kurulması I. ikta toprakları üzerindeki devlet denetiminin güçlü olması, girişimlerinin, I. mali alanda devlet örgütlenmesinin gerçekleştirilmesi, II. ikta sahiplerinin görev ve yetkilerinin devletçe belirlenmiş olması, II. ordunun devlet yönetiminin uzağında tutulması, III. halkın haklarını özgürce arayabilme imkanlarının var olması III. İslam inancıyla ilgili farklı yorumların ortaya çıkmasının engellenmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? Çözüm : Hz. Ömer Dönemi'nde devlet hazinesinin oluşturulması ve Divan örgütünün kurulması, mali alanla ilgili yapılan düzenlemeler arasındadır. Orduyla veya İslam inancının farklı yorumlanması ile bir ilgisi yoktur. A B C D E 50 Selçuklularda çiftçiler vergi toplama hakkını elinde bulunduran ikta sahiplerini şikayet etme hakkına sahipti. Haksız bulunan ikta sahibinin toprağı devlet tarafından geri alınırdı. durumlarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? Çözüm : Selçuklularda çiftçilerin ikta sahiplerini şikayet etme hakkına sahip olması, haklarının özgürce arayabilme imkanlarının var olduğunu gösterir. Haksız bulunan ikta sahibinin elindeki toprağın devlet tarafından geri alınması ise ikta toprakları üzerinde devlet yönetiminin güçlü olduğunu ve ikta sahiplerinin görev ve yetkilerinin devletçe belirlendiği gösterir. A B C D E Türk-‹slam Devletleri 2 / 6 Türkiye Tarihi 1 / 4 I. Büyük Selçuklu Devleti Türkiye Selçuklularının Kösedağ Savaşı'nda Moğol ordusu karşısında yenilgiye uğramalarının ardından Selçuklu sultanlarının Moğollar tarafından belirlenmeye başlandığı görülür. II. Uygur Devleti III. Karahanlılar Devleti IV. Memlük Devleti Bu gelişmenin, V. Harzemşahlar Devleti Yukarıdaki devletlerden hangilerinin Türk - İslam kültürünün şekillenmesinde herhangi bir katkısı yoktur? I. Selçuklu Devleti'nin siyasi varlığı sembolik hale gelmiştir. II. Anadolu'da Türk birliğinin sürmesi sağlanmıştır. III. Anadolu'da Moğol egemenliği başlamıştır. Çözüm : yargılarından hangilerini desteklediği savunulabilir? Uygur Devleti'nin Türk-İslam kültürünün şekillenmesinde herhangi bir katkısı olamaz. Çünkü, Uygurlar Türk olmalarına karşın İslam inancına sahip değillerdi. A B C D E Çözüm : Selçuklu sultanlarının Moğollar tarafından belirlenmesi, Selçuklu Devleti'nin siyasi anlamda bağımsızlığını kaybetttiğini gösterir. Moğolların, Selçuklu devlet yönetime karışmaları, Anadolu'da Moğol egemenliğinin başladığını göstermektedir. A B C D E Türk-‹slam Devletleri 3 / 5 Türkiye Tarihi 2 / 9 Büyük Selçuklu topraklarında faaliyet gösteren Batınilik hareketinin çalışmaları, I. devletin merkezi otoritesinin zayıflaması, II. toplumsal düzenin korunmasının güçleşmesi, III. devlet yönetiminde daha çok İranlılara görev verilmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? Çözüm : Batıniler, Büyük Selçuklu Devleti için ciddi sorun oluşturmuşlardır. Batınilerin faaliyetleri merkezi otoritenin korunmasını güçleştirmiştir. Düzenledikleri eylemlerde halktan kişilere de büyük zarar vermiş, toplumsal düzeni alt üst etmişlerdir. Avrupalılar IV. Haçlı Seferi'nde Kudüs'e ulaşmak yerine Bizans'ın başkenti İstanbul'u işgal etmiş ve burada bir Latin Krallığı kurmuşlardır. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? Çözüm : IV. Haçlı Seferi'nde Avrupalıların Bizans'ın başkenti İstanbul'u işgal etmesi ve burada bir Latin Krallığı kurmaları, Avrupalılar ile Bizans arasında siyasi ve mezhepsel rekabetin bulunması ile ilgilidir. Nitekim Haçlı seferleri ile gelen Avrupalılar Katolik, Bizanslılar ise Ortodoks mezhebindendi. A B C D E A B C D E 51 DÖRT KÖŞE 1. Türkiye Selçukluları ile Harzemşahların Yassıçemen Savaşı'nda karşı karşıya gelmesi aşağıdaki devletlerden hangisinin sınırlarını genişletmesine ve otoritesini artırmasına zemin hazırlamıştır? 3. Türkiye Selçuklularında hükümdarlar, I. Kervansaraylar inşa ettirmişlerdir. II. Ahi teşkilatına önem vermişlerdir. III. Kendi adlarına hutbe okutmuşlardır. A) Bizans İmparatorluğu Bu faaliyetlerden hangileri ekonomik düzeni koruma düşüncesinin birer ürünüdür? B) Moğol İlhanlı Devleti C) Trabzon Rum İmparatorluğu A) Yalnız I D) Abbasi Devleti D) I ve II E) Karakoyunlular Devleti 2. 52 Aşağıdakilerden hangisi Türk topluluklarının XI. yüzyıldan itibaren Anadolu'da siyasi egemenlik kurmaya başlamalarının sonuçlarından biri olarak gösterilemez? B) Yalnız II 4. C) Yalnız III E) I, II ve III Türkiye Selçuklularının Kırım'ın Suğdak Limanı’na yönelik deniz seferlerinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anadolu'da ticari faaliyetlerin canlılığının artması A) Balkanlarda siyasi egemenlik kurmak B) Anadolu'da etnik yapının zamanla değişmeye başlaması B) Anadolu'daki devlet otoritesini güçlendirmek C) Anadolu topraklarında sosyal düzenin güçlenmesi D) Anadolu'da Türk dilinin ve kültürünün yaygınlaşması D) Bizans'ın Ege Denizi'ndeki ekonomik üstünlüğüne son vermek E) Anadolu'da Hıristiyan unsurların kalmaması E) Azınlık unsurlar üzerindeki devlet denetimini artırmak C) Karadeniz ticareti üzerinde söz sahibi olmak 03 3. bölüm 3. bölüm beylikten devlete (1300-1453) dünya gücü: osmanl› devleti (1453-1600) aray›fl y›llar› (1600-1700) 53 BEYLİKTEN DEVLETE / 1 1. 4. Osmanlı Beyliği’nde görülen, I. medreselerin açılması, II. idari örgütlenmenin hızlanması, III. yaya ve müsellem ordusunun kurulması Fetret Devri'ni sona erdirerek Osmanlı tahtına geçen Çelebi Mehmet, Bizans’la iyi geçinmeye çalışırken Balkanlarda da savunmada kalmıştır. Öte yandan Anadolu’daki Türk beyliklerine karşı da pasif bir politika takip etmiştir. Bu politikalarda, gelişmelerinden hangilerinin, beyliği devlet haline getirebilme hedefi ile ilişkili olduğu söylenebilir? I. siyasi açıdan toparlanmak için zaman kazanma, II. Anadolu’da siyasi birliğin bozulmasını engelleme, A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III III. Anadolu’dan geçen ticaret yollarına alternatif olabilecek yeni ticaret yolları oluşmasını önleme E) I, II ve III düşüncelerinden hangilerinin rol oynadığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. 5. Osmanlı Devleti’nin, I. devletin merkezi otoritesinin güçlü tutulması, I. Edirne’nin fethedilmesi, II. “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” ilkesinin uygulanması II. Bizans Devleti’nin Balkan devletleri ile olan kara bağlantısının kesilmesi, III. Balkanlarda siyasi birliğin bulunmaması III. Filibe’nin egemenlik altına alınması durumlarından hangilerinin kolaylaştırıcı etkisinden söz edilebilir? girişimlerinden hangilerinde cihad düşüncesinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III Kösedağ Savaşı’nı izleyen dönemde Anadolu’da kurulan Türk beyliklerinden biri olan ve 1299 yılından itibaren bağımsız hareket etmeye başlayan Osmanlı Beyliği, Anadolu’da bulunan diğer Türk beylikleriyle XIV. yüzyıldan başlayarak mücadelelere girişmiştir. Bu mücadelelerin, II. Anadolu’da yeni topraklar kazanma, amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? B) Yalnız II D) II ve III D) I ve III 6. C) Yalnız III E) I, II ve III Osmanlı Devleti’nde Rumeli Beylerbeyliği daha I. Murat Dönemi’nde kurulurken, Anadolu Beylerbeyliği’nin kurulması için Yıldırım Bayezid Dönemi beklenmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir? B) Balkanlarda yaşayan toplulukların etkisi altında kalınmıştır. III. Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlama A) Yalnız I B) Yalnız II A) Osmanlı yönetimleri Anadolu fetihlerini önemli görmemiştir. I. İslam birliğini sağlama, 54 E) II ve III XIV. yüzyıl başlarından itbaren bağımsız hareket etmeye başlayan Osmanlı Beyliği, aynı yüzyılın sonlarına gelindiğinde geniş bir coğrafya üzerinde egemenlik kurmuş durumdaydı. Bu gelişmede, 3. C) Yalnız III C) Yalnız III E) I, II ve III C) Balkan fetihlerinin kalıcı olmasına özen gösterilmiştir. D) Devlet örgütlenmesi çalışmaları I. Murat Dönemi’nde başlatılmıştır. E) Anadolu beylikleri ile iyi ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır. 7. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi boyunca aşağıdaki politikalardan hangisini takip ettiği savunulamaz? A) Anadolu’da siyasi birlik sağlama 10. Osmanlılara ait ilk para Osman Bey Dönemi’nde bastırılmıştır. Osmanlı Beyliği’nde yaşanan bu girişimin, I. ekonomik etkinliğinin artırılması, B) Halifelik makamını ele geçirme II. Bizans üzerinde askeri üstünlük sağlanması, C) Bizans Devleti’nin varlığına son verme III. ülke dışına para çıkışının önlenmesi D) Anadolu’da ticari etkinliğini artırma amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenemez? E) Balkanlarda toprak elde etme A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. C) Yalnız III E) II ve III Osmanlı Devleti ile Timur Devleti arasındaki ilişkilerin Yıldırım Bayezid Dönemi’nde bozulmasında, I. Timur’dan kaçan Karakoyunlu ve Celayirli hükümdarlarının Osmanlı Devleti’ne sığınması, II. toprakları Osmanlı egemenliğine giren Anadolu beylerinin Timur’u kışkırtmaları, 11. Osmanlı Devleti, XIV. yüzyılda Türk-İslam kültürünün Balkan topraklarında yaygınlaşması için ciddi çaba harcamıştır. Osmanlı yönetimlerinin, III. Osmanlı Devleti’nin doğu yönündeki hızlı ilerleyişinden Timur'un endişe etmesi I. göçebe Türkmen gruplarının Rumeli topraklarına yerleştirilmesi, durumlarından hangilerinin rolünün olduğu savunulabilir? III. ticaret yollarının denetim altında tutulmaya çalışılması A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III II. Türk beylikleriyle askeri mücadelelere girişilmesi, girişimlerinden hangileri, Balkanlarda Türk-İslam kültürünün yaygınlaştırılması amacına yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 12. Ankara Savaşı’nda Timur Devleti karşısında uğranılan ye9. Balkan devletleri, Osmanlı Devleti’nin XIV. yüzyılda başlayan fetihlerine tek başlarına karşı koyamadıklarından biraraya gelerek ittifak kurmaya ve Haçlı orduları oluşturmaya yönelmiştir. nilginin ardından başlayan Fetret Dönemi'nde, Anadolu Türk beylikleri birer birer bağımsız olmuştur. Buna karşılık Balkan topluluklarının Osmanlı yönetiminden ayrılmak için yaygın bir girişimde bulunmadıkları görülür. Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangilerini doğrulamaktadır? Bu durum, A) Osmanlı ekonomisi zaman içinde güçlenmiştir. I. Osmanlı yönetimi Balkan toplumlarını baskı altında tutmuştur. B) Osmanlı Devleti Balkan devletlerine karşı siyasi ittifak arayışına girmiştir. II. Balkan ulusları, Osmanlı egemenliğini bağımsız olmaya tercih etmişlerdir. C) Balkanlarda dinin de etkisiyle Osmanlı karşıtı oluşumlar gerçekleşmiştir. III. Osmanlı Devleti Balkan uluslarını Türkleştirme politikası izlemiştir. D) Osmanlı Devleti Balkanlardaki otoritesini koruyamamıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? E) Osmanlı Devleti Balkanlarda toprak kayıpları yaşamıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 55 BEYLİKTEN DEVLETE / 2 1. Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi'nde Anadolu beyliklerine bağlı bazı Türk boylarını ve aralarında kan davası gibi anlaşmazlıklar bulunan aşiretleri Balkan topraklarına yerleştirme yoluna gitmiştir. 4. Osmanlı Devleti, Kuruluş Dönemi’nde topraklarını genişletirken sadece askeri mücadele yolunu kullanmamıştır. Osmanlı Devleti’nin toprak kazanımı sürecinde askeri mücadele dışında, Bu uygulama, I. satın alma, I. toplumsal düzenin korunmasını kolaylaştırma, II. akrabalık kurma, II. devlet otoritesini güçlendirme, III. vasiyet III. Türk toplulukları arasında göçebe yaşam biçimini yaygınlaştırma yollarından hangilerinden yararlandığı söylenebilir? A) Yalnız I amaçlarından hangilerine yöneliktir? B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) I, II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 5. 2. C) Yalnız III Osmanlı Devleti 1353 yılında Rumeli topraklarına geçmiş, ve bölgedeki egemenlik alanını hızla genişletmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti'nin XIV. ve XV. yüzyıllarda denizlerdeki askeri etkinliğinin artmasında, I. Aydınoğulları, II. Karamanoğulları, Osmanlı Devleti’nde görülen, III. Menteşeoğulları I. Karesioğulları Beyliği'nin egemenlik altına alınması, beyliklerinden hangilerinin egemenlik altına alınması rol oynamıştır? II. Germiyanoğulları topraklarının bir bölümünün çeyiz olarak Osmanlı egemenliğine girmesi, A) Yalnız I III. devletin mutlak bir yönetim anlayışına sahip olması D) I ve III gelişmelerinden hangilerinin bu süreci kolaylaştırıdığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) I, II ve III E) II ve III Aşağıdakilerden hangisinin, Osmanlı Devleti'nin topraklarını genişleterek güçlü bir devlet haline gelmesinde etkili olduğu söylenemez? A) Yetenekli devlet adamlarına sahip olunması Osmanlı Devleti’nde gerçekleştirilen, B) Devletin kısa sürede çok uluslu bir toplum yapısına sahip hale gelmesi I. tımar sisteminin oluşturulması, II. pençik sisteminin uygulanmaya başlanması, III. müsadere uygulamasının başlatılması C) Bizans tekfurlarının merkezi yönetimle olan anlaşmazlıklarının değerlendirilmesi girişimlerinden hangileri, askeri gücün artırılmasında doğrudan etkili olmuştur? D) Anadolu Türk beylikleri arasında siyasi birliğin bulunmaması A) Yalnız I E) Osmanlı yönetimlerinin merkezi otoritenin korunmasına özen göstermeleri B) Yalnız II D) I ve II 56 C) Yalnız III C) Yalnız III 6. 3. B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III 7. Osmanlı Beyliği kuruluşunun ilk yıllarında ahiler ve Horasan erenleri olarak adlandırılan dervişler tarafından desteklenmiştir. Osmanlı Beyliği’ne verilen bu destekte, 10. Bizans Devleti’nin Osmanlı Devleti karşısında etkinliğini yitirmesinde, I. Trabzon’da bağımsız bir Rum devleti bulunması, II. tekfurların merkezden bağımsız hareket etmesi, I. Osmanlı Beyliği’nin Rumeli fetihlerine yönelmesi, II. Osmanlı yönetimlerinin gaza ve cihad anlayışını öne çıkarması, III. Osmanlı Beyliği’nin Bizans ile mücadelelere girişmesi III. Osmanlıların askeri etkinliğinin zaman içinde güçlenmesi durumlarından hangileri etkili olmamıştır? A) Yalnız I durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) I ve II E) I, II ve III 11. Osmanlı Devleti’nde “Ülke hanedanın ortak malıdır." uygu8. – Osmanlılarla Bizans arasında yapılan bir askeri mücadeledir. – İzmit ve İznik yolunun Osmanlılara açılmasına ortam hazırlamıştır. Yukarıda sözü edilen gelişme aşağıdakilerden hangisidir? A) Koyunhisar Savaşı B) Maltepe Savaşı C) I. Kosova Savaşı D) Sırpsındığı Savaşı laması I. Murat Dönemi’nde terk edilerek, "Ülke hükümdar ve oğullarının ortak malıdır." ilkesi benimsenmiştir. Bu değişiklikle aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenebilir? A) Türk geleneklerinin yönetimdeki etkinliğinin ortadan kaldırılmasının B) Taht kavgalarının azaltılmasının C) Saltanat makamının sahip olduğu yetkilerin artırılmasının D) Merkezi yönetim anlayışının terk edilmesinin E) Sadrazamın yönetim üzerindeki etkinliğinin azaltılması E) Bursa'nın egemenlik altına alınması 12. Osmanlı Devleti’nde yeni egemenlik altına alınan topraklar 9. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin uyguladığı iskan politikası ile ilişkili değildir? kısa bir süre içinde kayıt altına alınmış ve defterlere kaydedilmiştir. A) Daha çok konargöçer topluluklar iskana tabi tutulmuştur. Bu uygulamanın, I. göçebe yaşam tarzının sona erdirilmesi, B) İskan edilen toplulukların ayrıldıkları bölgenin ekonomik yapısının zedelenmemesine dikkat edilmiştir. II. devletin gelir kaynaklarını belirlenmesi, C) İskan edilen topluluklardan bir süreliğine vergi alınmamıştır. III. azınlıkların ekonomik alanda etkin olmasının önlenmesi D) Göç edenlerin eski yurtlarına geri dönmesi engellenmiştir. amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? E) Göç edilen bölgelerde göçebe yaşam devlet tarafından özendirilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 57 BEYLİKTEN DEVLETE / 3 1. Osmanlı ordusunun 1302 yılında Koyunhisar Savaşı'nda başarı kazanması, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? 4. A) İstanbul'un Osmanlılar tarafından kuşatılmasına Osmanlı Devleti'nde yönetim, göçebe Türkmen aşiretlerin yerleşik yaşama geçirilebilmesi için büyük çaba harcamıştır. B) Rumeli'de Osmanlı fetihlerinin başlamasına Bu çabanın temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? C) Bursa'nın Osmanlılar tarafından fethedilmesine A) Askeri alanda yeni düzenlemeler yapmak D) Osmanlıların Bizans karşısındaki etkinliğini artırmasına B) Kültürel etkileşimi sağlamak C) Müslüman devletlerle ittifak kurulmasını kolaylaştırmak E) Osmanlıların Marmara Denizi’nde donanma sahibi olmalarına D) Azınlık unsurların devlete bağlılığını artırmak E) Devlet otoritesini güçlendirmek 2. Osmanlı Devleti’nin 1363 Sazlıdere Savaşı ile Edirne’yi ele geçirmesi Balkan devletlerini endişelendirmiştir. 5. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Balkan devletlerinin savunma savaşlarına yönelmelerine Osmanlı Devleti'nde devlet görevlilerine vergi geliri tahsis edilen topraklar, bu kişilerin görevden ayrılması ya da ölümünün ardından devlet tarafından geri alınmıştır. Bu uygulamanın, I. ticari faaliyetlerin devlet tarafından sıkı bir denetim altında tutulması, B) Bizans Devleti’nin Anadolu’daki egemenliğinin sona ermesine II. toprakların mülkiyet hakkınının devlete ait olması, C) Osmanlı Devleti’nin haçlı saldırılarıyla uğraşmak zorunda kalmasına III. Osmanlı topraklarında kölelik olgusunun var olması D) Ege Denizi’nde Osmanlı varlığının güçlenmesine durumlarından hangileri ile ilişkili olduğu savunulabilir? E) Bizans’ın Avrupa devletleriyle olan ilişkilerinin sona ermesine A) Yalnız l B) Yalnız II D) I ve II 3. C) Yalnız III E) II ve III Osmanlı Devleti'nde hanedan üyelerinin hükümdar kararlarına müdahale etmesi mümkün değildir. Bu bilgi, I. Osmanlı Devleti'nde siyasi istikrarın korunmasına önem verilmiştir. II. Osmanlı Devleti’nde merkeziyetçi yönetim anlayışı güçlüdür. III. Divan örgütü Osmanlı Devleti’nde bir karar organı olarak çalışmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde kapıkulu ordusunun bölümlerinden olan Yeniçeri Ocağı’nın görevleri arasında bulunmaktadır? A) Padişahın ve devlet hazinesinin güvenliğinin sağlanması B) Boğazların güvenlik ve denetiminin sağlanması yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? C) Sınırların güvenliğinin sağlanması A) Yalnız l D) Düşman unsurların hazırlıkları hakkında bilgi toplanması B) Yalnız II D) I ve II 58 6. C) Yalnız III E) II ve III E) Taşrada devlet otoritesinin ve asayişin korunması 7. Osmanlı Devleti'nde tımarlı sipahiler dirlik toprakların vergisini köylüden toplarken kanunlara uygun davranmak zorunda idi. Bu uygulamanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeniçeri Ocağı'nın mevcudunda azalma yaşanmasını önlemek 10. II. Murat’ın 1444 yılında oğlu Şehzade Mehmed’i henüz 12 yaşında iken yerine bırakarak padişahlıktan çekilmesini fırsat olarak değerlendiren Avrupa devletleri, Edirne - Segedin Antlaşması’nı bozdular. Macarlar önderliğinde bir haçlı ordusu oluşturdular. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? B) Devletin toprak bütünlüğüne yönelik tehditleri ortadan kaldırma A) Macarlar Balkanlardaki Osmanlı topraklarına egemen olmuşlardır. C) Halkın vergi yükünün kanuna aykırı olarak artırılmasını önlemek B) Balkan devletleri Osmanlı Devleti’nde yaşanabilecek bir otorite boşluğundan yararlanmak istemişlerdir. D) Halkı göçebelikten yerleşik yaşama geçilmesi konusunda özendirmek C) Papa’nın krallar üzerindeki etkinliği azalmıştır. E) Gayrimüslim unsurların ekonomik alandaki etkinliğini azaltmak D) Balkan devletleri Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki ilerleyişini sona erdirmişlerdir. E) Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda Türk-İslam kültürünün yaygınlaştırma çabaları engellenmiştir. 11. 1416 yılında Osmanlılar ile Venedikliler arasında ilk deniz 8. savaşı gerçekleşmiş, fakat savaşta Osmanlılar başarılı olamamışlardır. Osmanlı Beyliği’nde görülen, I. merkezi otoritenin güçlü tutulmasına özen gösterilmesi, II. adaletli ve hoşgörülü bir yönetim uygulanması, III. başarılı bir iskan siyaseti uygulanması durumlarından hangileri halkın yönetime bağlılığını güçlendirdiği söylenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III Bu gelişme, I. Osmanlı Devleti denizlerde Avrupalı devletlerle boy ölçüşebilecek düzeye henüz ulaşamamıştır. II. Osmanlıların ticaret yolları üzerinde denetim sağlama çabaları başarısızlıkla sonuçlanmıştır. III. Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki varlığı zarar görmüştür. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız l B) Yalnız II D) I ve II 9. Osmanlı Beyliği’nin 1326 yılında Bursa’yı almasından sonra, Orhan Bey’in komutanlarından Akçakoca, Gazi Abdurrahman ve Karamürsel gibi beyler Kocaeli Yarımadası’ndaki fetihlere devam ettiler. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Balkan topraklarına geçildiğine B) Bizans Devleti’nin Osmanlı Beyliği’ne bağlı hale geldiğine C) Bizans Devleti üzerindeki baskının artırıldığına D) Deniz ticareti üzerinde denetim sağlandığına E) Diğer Türk beyliklerinden destek alındığına C) Yalnız III E) I, II ve III 12. Niğbolu Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya geçen Yıldırım Bayezid, kendisi Rumeli’de iken Osmanlı topraklarına saldıran Karamanoğulları Beyliği üzerine yürüdü ve bu beyliğe son verdi. Bu sefer sonunda Konya, Karaman ve Niğde Osmanlı topraklarına katıldı (1397). Buna göre Yıldırım Bayezid’in aşağıdakilerden öncelikle hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Halifelik makamının elde edilmesini B) İslam birliğinin sağlanmasını C) Diğer Türk beyliklerinden askeri destek sağlanmasını D) Deniz ticareti üzerinde denetim sağlanmasını E) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin sağlanmasını 59 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 1 1. Osmanlı Devleti’nde Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde; 4. – Suriye ele geçirilmiştir. Fatih Sultan Mehmet İstanbul kuşatması öncesinde Balkan devletleri ve Karamanoğulları ile antlaşmalar yapmıştır. – Filistin toprakları elde edilmiştir. Fatih Sultan Mehmet’in bu girişiminin, – Mısır toprakları egemenlik altına alınmıştır. I. tüm dikkatini ve gücünü kuşatma üzerinde yoğunlaştırma, Bu gelişmelerin, I. İslamiyetin Balkanlarda yaygınlaştırılması, II. oluşabilecek dış tehditlerin kuşatmaya zarar vermesini önleme, II. İslam dünyasında Osmanlı Devleti’nin etkinliğinin artırılması, III. Anadolu’da bulunan Türk beyliklerine karşı güç kazanma III. Baharat Yolu’nun denetiminin ele geçirilmesi çabalarından hangilerini kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenemez? C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II 2. 5. I. Osmanlı Devleti’nde egemenlik anlayışının değişmesi, Osmanlı Devleti’nin, I. Amasra’nın fethedilmesi, II. Kırım Hanlığı’nın himaye altına alınması, II. hanedan üyeleri arasında taht mücadeleleri yaşanması, III. Mora Despotluklarının egemenlik altına alınması III. fetih politikalarının sürdürülmesi girişimlerinden hangileri, Karadeniz ticareti üzerindeki denetimini artırma amacına dönüktür? gelişmelerinden hangilerinin yaşanması beklenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II I. siyasi, D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 6. Osmanlı Devleti 1521 yılında Rodos'u, 1570 yılında da Kıbrıs’ı fethetmiştir. Bu girişimler, I. Yeni ticaret yollarının oluşumu engellenmeye çalışılmıştır. II. Akdeniz'deki askeri ve ekonomik etkinlik güçlendirilmek istenmiştir. II. kültürel, III. ekonomik alanların hangileriyle ilgili hedefleri öne çıkarıldığı söylenebilir? B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II E) II ve III Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde Osmanlı Devleti tarafından Fransa’ya kapitülasyonlar verilmiştir. Osmanlılar bu şekilde Akdeniz ticaretini canlandırmaya, Baharat Yolu’na işlerlik kazandırmaya ve Avrupa’da Hıristiyan birliğinin oluşmasını engellemeye çalışmışlardır. A) Yalnız I A) Yalnız I C) Yalnız III Bu bilgilere bakılarak Osmanlı Devleti’nin, 60 E) II ve III Yavuz Sultan Selim’in 1520 yılında ölümü üzerine Osmanlı tahtına tek erkek çocuk olan Kanuni Sultan Süleyman geçmiştir. Bu bilgi dikkate alındığında Osmanlı Devleti’nde, 3. C) Yalnız III C) Yalnız III E) I ve III III. Avrupa’da Osmanlı karşıtı bir haçlı birliğinin oluşması engellenmek istenmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. 10. Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde ele geçirilen bazı top- Osmanlı Devleti’nin, raklar şunlardır: I. Mısır Seferi’nin düzenlenmesi I. Trabzon, II. Mohaç Meydan Savaşı’nda Macar Krallığı’nın yenilgiye uğratılması, II. Amasra, III. İstanbul’un fethedilmesi III. Sinop girişimlerinden hangileri, Venedik ile karşı karşıya gelinmesine yol açmıştır? Bu girişimlerden hangilerinin Anadolu'da Türk siyasi birliğini sağlamak amacıyla gerçekleştirildiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II 8. Fatih Dönemi, Osmanlı Devleti’nin idari yapılanmasında anlayış değişikliklerinin yaşandığı bir dönem olma özelliğine sahiptir. Bu dönemde Türk ailelere mensup kişiler üst düzey devlet kademelerinden uzaklaştırılırken, devşirme kökenli yöneticilerin öne çıkmaya başladığı görülür. Bu anlayış değişikliğinin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Azınlıkların yönetime katılımının sağlanması B) Ekonomik gelişmelerin denetim altında tutulması C) Taht kavgalarının sona erdirilmesi D) Padişahların yönetim üzerindeki otoritelerinin güçlendirilmesi E) Yabancı ülkelerle olan ilişkilerin kolaylaştırılması ! C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un alınmasının hemen ardından, Patrikhane’yi İstanbul’dan çıkarmak bir yana, himayesi altına aldığını ilan etmiştir. Bu politikayla ilgili olarak, I. Katolik dünyasının siyasi ve askeri tepkisinden çekinilmiştir. II. Avrupa’da bir Katolik ve Ortodoks birliğinin oluşması engellenmek istenmiştir. III. Ortodoks unsurların devlete bağlılığı artırılmak istenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I Devşirme kökenli yöneticilerin güç alabilecekleri bir ailesi yoktu. B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 12. Osmanlı hükümdarı Yavuz Sultan Selim, Dulkadiroğulları 9. Osmanlı Devleti, XVI. yüzyılda Akdeniz ticaretini geliştirebilmek amacıyla bazı girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimlerde, Beyliği karşısında elde ettiği Turnadağ Savaşı ile Maraş ve civarını egemenlik altına almıştır. Bu gelişmeler dikkate alındığında, I. Anadolu’daki Osmanlı etkinliği artırılmak istenmiştir. I. Mısır ve Suriye’nin Osmanlı egemenliği altına alınması, II. Safevilerin Anadolu’daki siyasi etkinliği sona erdirilmiştir. II. ticaret yollarının açık denizlere kaymaya başlaması, III. Müslümanlar arasında mezhep birliği sağlanmaya çalışılmıştır. III. Baharat Yolu’nun canlılığının zaman içinde azalması gelişmelerinden hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) II ve III 61 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 2 1. Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Mora Despotlukları ortadan kaldırılmış, Trabzon Rum İmparatorluğu’na son verilmiştir. 4. Bu girişimlerin ortak amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Anadolu’da Rum varlığına son vermek A) Avrupa’daki mezhep mücadelelerinin canlı tutulmasına B) Avrupa’da Hıristiyan birliğinin oluşturulmasına engel olmak B) Katolik dünyası üzerinde denetim sağlanmasına C) Karadeniz ticaret yolu üzerinde etkinlik sağlamak C) Karadeniz’de ekonomik ve askeri etkinliğin artırılmasına D) Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine müdahale etmesini engellemek D) Osmanlı topraklarında mezhep mücadeleleri çıkarılmasının engellenmesine E) Bizans’ın yeniden kurulmasına yönelik çabaları engellemek 2. Fatih Dönemi’nde 1480 yılında gerçekleştirilen deniz seferi ile Napoli Krallığı’nın elinde bulunan Otranto Kalesi ele geçirilmiştir. Osmanlı Devleti’nde Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde gerçekleştirilen askeri girişimler İtalyan şehir devletlerini rahatsız etmiştir. E) İpek Yolu üzerinde daha fazla denetim sağlanmasına 5. Osmanlı Devleti ile Venedik arasında 1479 yılında imzalanan antlaşmada yer alan, I. Venedik savaş tazminatı ödeyecektir. Bu rahatsızlıkta, II. Venedik İstanbul’da elçilik açabilecektir. I. Venedik ve Ceneviz’in denizlerdeki ticari konumlarının sarsılması, III. Venedik elçisi Osmanlı topraklarındaki Venedik vatandaşlarının davalarına bakacaktır. II. Osmanlı Devleti’nin deniz ticareti üzerindeki denetiminin güçlenmesi, hükümlerinden hangileri, Venedik’in hukuki ayrıcalıklar elde ettiğinin göstergesidir? III. Osmanlı Devleti’nin çok uluslu bir yapıya kavuşması A) Yalnız I durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) Yalnız III E) II ve III 6. Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde düzenlenen Mısır Seferi’nin ardından Osmanlı Devleti’nin teokratik niteliğinin güçlendiği görülür. Bu gelişmenin, aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak meydana geldiği söylenebilir? 3. Osmanlı Devleti’nin, I. Orta Asya Türk hanlıkları ile irtibat kurma, II. İran ve Rusya üzerindeki baskıyı artırma, III. yeni ticaret yolları bulunmasını önleme hedeflerinden hangileri, XVI. yüzyılda gerçekleştirilmeye çalışılan Don-Volga Projesi ile ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 62 C) Yalnız III E) II ve III A) Mısır topraklarının Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girmesi B) İslam dünyasında Osmanlıların siyasi ve ekonomik etkinliğinin artması C) Doğu Akdeniz kıyılarında kontrolün ele geçirilmesi D) Hicaz Emirliği’nin Osmanlı Devleti’ne bağlılığını bildirmesi E) Halifelik makamının Osmanlı padişahlarına geçmesi 7. Osmanlı Devleti tarafından gerçekleştirilen, I. Dulkadiroğullarının egemenlik altına alınması, II. Safevilerin Çaldıran Savaşı’nda yenilgiye uğratılması, 10. Boğdan toprakları üzerine sefere çıkan II. Bayezid, Kili ve Akkerman kalelerini ele geçirmiştir. Bu gelişme sayesinde, III. Akkoyunlularla Otlukbeli Savaşı’nda karşı karşıya gelinmesi I. Avrupa'da Osmanlı karşıtı bir haçlı ordusu oluşturulmasının önlenmesi, gelişmelerinden hangilerinin Anadolu’da Osmanlı etkinlik alanını genişlettiği söylenebilir? II. Kırım ile kara bağlantısı kurulması, III. Karadeniz üzerindeki denetimin artırılması A) Yalnız I hedeflerinden hangilerine ulaşıldığı söylenebilir? B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. C) Yalnız III E) II ve III Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyılda, I. Kıbrıs fethedilmiştir. II. Mısır toprakları egemenlik altına alınmıştır. III. Lehistan Krallığı himaye altına alınmıştır. Bu gelişmelerinden hangilerinin, Osmanlı Devleti’nin Doğu Akdeniz’deki etkinliğini artırmasını sağladığı söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 11. Yavuz Sultan Selim’in ölümünün ardından genç yaşta Osmanlı tahtına geçen Kanuni Sultan Süleyman ilk dönemlerde eski Memlük komutanlarından Canberd Gazali‘nin bağımsız olmak için çıkardığı isyan ile uğraşmak zorunda kalmıştır. Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti toprak kaybı yaşamıştır. ! Sözü edilen bölgelerden hangileri Doğu Akdeniz ile ilintilidir? B) Dini nitelikli isyanlar görülmüştür. C) Halk Anadolu’daki isyanları desteklemiştir. D) Ülkede otorite boşluğu oluşturma çabaları ile karşılaşılmıştır. E) Mezhep farklılıkları toplumsal alanda karışıklıklara yol açmıştır. 9. Osmanlı tahtını elde etmek üzere isyan eden Şehzade Cem’in Avrupalı devletlere sığınması ve Safevi tehlikesinin artması, II. Bayezid Dönemi'nde Osmanlı Devleti’ni güç durumda bırakmıştır. Bu durum nedeniyle fetih hareketlerinin eski hızını yitirdiği görülür. Bu bilgi, aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Osmanlı toprak bütünlüğü korunamamıştır. B) Yaşanan iç sorunlar fetih politikalarını olumsuz şekilde etkilemiştir. 12. Safevi Devleti Osmanlı Devleti’nin Anadolu topraklarındaki otoritesini zayıflatmak için çaba harcamıştır. Safevilerin de etkisiyle XVI. yüzyılda Anadolu’nun güneyinde çıkan Şahkulu İsyanı, Osmanlı yönetimini oldukça uğraştırmıştır. Bu bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? C) Osmanlı Devleti’nde idari alanda düzenlemelere gidilmek durumunda kalınmıştır. A) Osmanlıların Anadolu’daki ilerleyişi sona ermiştir. D) Osmanlı Devleti’nin ekonomik gelirleri zamanla azalmıştır. C) Bağımsızlık amaçlı isyanlar ile karşılaşılmıştır. E) Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerle olan ilişkilerini geliştirmeye çalışmıştır. B) Osmanlı Devleti’nin Balkan etkinliği azalmıştır. D) Azınlıkların devlete olan bağlılığı zayıflatılmıştır. E) Osmanlı Devleti’nin toplumsal bütünlüğü bozulmak istenmiştir. 63 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 3 1. Osmanlı Devleti’nde Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde gerçekleştirilen, 4. Kıbrıs'ın, I. Venedik'in elinde bulunması, I. Kırım Hanlığı’nın himaye altına alınması, II. önemli bir coğrafi konuma sahip olması, II. Otranto’nun egemenlik altına alınması, III. Anadolu, Suriye ve Mısır’ın güvenliği açısından önem taşıması III. Taşoz, Midilli ve Semadirek’in egemenlik altına alınması girişimlerinden hangilerinde donanmadan yararlanıldığı savunulabilir? özelliklerinden hangileri, adayı Osmanlı Devleti açısından önemli hale getiren faktörler arasında gösterilebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III D) I ve III ! 2. Bizans’ın, Osmanlı Devleti’nde yaşanan taht kavgalarında sık sık taraf olması ve şehzadeleri taht için isyana teşvik etmesi, İstanbul'un fethinde önemli bir etken olmuştur. 5. Yalnız bu bilgiye bakılarak, Osmanlı Devleti’nin aşağıdakilerden hangisine önem verdiği söylenebilir? E) II ve III Kıbrıs'ın bulunduğu yer dikkate alınmalı. 1571 yılında İnebahtı Deniz Savaşı'nda yenilgiye uğrayan ve donanması yakılan Osmanlı Devleti, buna rağmen Akdeniz'deki etkinliğini sürdürmüştür. A) Ülkede siyasi istikrarın korunmasına I. devletin askeri ve siyasi açıdan güçlü olması, B) İstanbul’un devlet merkezi haline getirilmesine II. kısa sürede yeni bir donanma inşa edebilecek ekonomik güce sahip olunması, III. Coğrafi Keşifler’in dışında kalınması D) Boğaz ticaretinin kontrol altına alınmasına olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? E) Katolik-Ortodoks birliğinin engellenmesi ! A) Yalnız I İstanbul'un fethi, taht için isyan çıkaran şehzadelerin önemli dayanağını ortadan kaldırmıştır. II. Bayezid'le kardeşi Cem arasında yaşanan taht kavgalarında, devşirme kökenli devlet adamları tahta geçen II. Bayezid'i desteklerken, Türk kökenli devlet adamlarının Şehzade Cem'i destekledikleri görülür. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Egemenlik anlayışının değişmesine B) Veraset sisteminde değişiklik yaşanmasına C) Taşrada dini nitelikli isyanların yaşanmasına D) Devlet kademelerinde güç dengelerinin değişmesine E) Fetih sürecinin hızlanmasına B) Yalnız II D) I ve III 6. C) I ve II E) II ve III Osmanlı Devleti’nde Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde yayınlanan Kanunname-i Al-i Osman ile padişaha nizam-ı alem düşüncesiyle kardeşlerini idam ettirme yetkisi verilmiştir. Bu düzenleme, I. ülkede siyasi istikrarın korunmasını önleme, II. taht mücadelelerinin yıkıcı etklerini azaltma, III. sadrazamların ve Divan’ın yönetimdeki etkinliğini azaltma düşüncelerinden hangilerinin bir sonucu olarak nitelendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 64 C) Yalnız III Bu durumda, C) Vergi gelirlerinin artırılmasına 3. B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III 7. 10. Osmanlı Devleti XVI. yüzyılda Avrupa’da yaşanan Reform İstanbul'un fethine bağlı olarak yaşanan, I. ülkenin değişik yörelerindeki Türk ailelerin, bilim adamlarının ve sanatkarların İstanbul’a yerleştirilmesi, II. İstanbul’dan kaçan bazı Rum bilginlerin İtalya'ya yerleşmesi A) Hint Denizi Seferleri'nin başarıya ulaşması B) Avrupalı devletlerin sömürgeci politikalarının sona erdirilmesi gelişmelerinden hangileri, Avrupa’da Rönesans hareketlerinin gelişiminde etkili olmuştur? C) Avrupa’da inanç özgürlüğünün sağlanması B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III II. Bayezid Dönemi'nde Osmanlı Devleti ile Memlük Devleti arasında uzun süreli askeri mücadeleler yaşanmıştır. gelmek durumunda kalmıştır. III. Hicaz su yolları sorununun yaşanması III. Osmanlıların Fas'ı himaye altına almaya çalışması durumlarından hangileri etkili olmamıştır? B) Yalnız II I. Portekizlilerin güçlü bir donanmaya sahip olmaları, II. Portekizlilerin Hint Okyanusu’nda siyasi ve ekonomik etkinlik kurmaları, II. doğuda Safevi tehlikesinin büyümesi, D) I ve III 11. Osmanlı Devleti XVI. yüzyılda Portekiz ile karşı karşıya Bu gelişmede, I. Memlüklerin Şehzade Cem’i himaye etmesi, A) Yalnız I D) Avrupa’da Hıristiyan birliğinin kurulmasının engellenmesi E) Reform hareketlerinin Ortodoksları etkilemesinin önlenmesi E) II ve III Bu mücadelelerde 9. Osmanlı Devleti’nin bu politika ile aşağıdakilerden hangisini hedeflediği savunulabilir? III. Ortodoks Kilisesi'nin Osmanlı hükümdarı himayesine girmesi A) Yalnız I 8. sürecinde Protestanlığın kurucusu Martin Luther'i desteklemiştir. C) Yalnız III E) II ve III İspanyolların 1492'de Beni Ahmer Devleti'ne son vermelerinin ardından Müslüman ve Yahudilere karşı uyguladıkları baskıcı politika karşısında Osmanlı Devleti’nin bölgeye yardımı insani boyutun ötesine geçemememiştir. Bu durumum temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Devlet yönetimi tarafından Yeniçerilere güvenilmemesi B) İslam dünyasında birlik kurulmaya çalışılması C) Şehzade Cem İsyanı’nın Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakması D) İspanya topraklarının Osmanlı ülkesine uzak mesafede olması E) Osmanlıların denizlerde yeterince etkin bir gücünün olmaması amaçlarından hangileri bulunmaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 12. Venedik, kontrolü altında bulundurduğu Kıbrıs için Memlük Devleti’ne verdiği vergiyi, 1517 yılından itibaren Osmanlı Devleti’ne ödemeye başlamıştır. Bu gelişmeye aşağıdakilerden hangisinin yol açtığı söylenebilir? A) Osmanlı Devleti’nin düzenlediği Mısır Seferi’nin başarıyla sonuçlanması B) Safevi Devleti’nin Çaldıran Savaşı’nda yenilgiye uğratılması C) Şehzade Cem İsyanı’nın Osmanlı yönetimi tarafından bastırılması D) Osmanlı Devleti’nin Mohaç Meydan Savaşı’nı kazanması E) İstanbul’un fethi sonrasında yaşanan Osmanlı-Venedik savaşlarının sonuçsuz kalması 65 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 4 1. Osmanlı Devleti’nde devlet yönetimiyle ilgili alınan kararlar Şeyhülislam tarafından dine uygunluk yönünden incelenirdi. 4. Osmanlı yönetimleri, Anadolu’da farklı yörelerde çok sayıda kervansaray inşa etmiş, ticaret yolları üzerinde güvenliğin sağlanmasına çalışmışlardır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz? A) Yönetimde teokratik bir anlayışın egemen olduğunun A) Osmanlı topraklarınfa ticari düzenin korunmasının kolaylaşması B) Milliyetçilik düşüncesinin etkisizleştirilmeye çalışıldığının B) Anadolu’nun uluslararası ticari etkinliğinin korunması C) Divan örgütünün bir karar mekanizması olarak çalıştığının C) Anadolu’da ekonomik refahın artırılması D) İlmiye sınıfının yönetimdeki etkinliğinin sınırlandırılmaya çalışıldığının E) Anadolu’daki şehirlerin sosyal canlılığının artması D) Anadolu topraklarının savunulmasının kolaylaşması E) İslam öncesi dönem Türk devlet geleneklerine bağlılığın sürdüğünün 5. 2. Osmanlı Devleti’nde, padişahın ölümünün ardından tahta kimin geçeceği XVII. yüzyıla kadar kesin kurallarla belirlenmemiştir. Kanuni Dönemi sadrazamlarından Rüstem Paşa, İstanbul’a su getirilmesi için başlatılan çalışmalara karşı çıkmış, bu girişimin, Anadolu halkının topraklarını terk ederek İstanbul’a yerleşmelerine yol açacağı düşüncesini ileri sürmüştür. Rüstem Paşa'nın bu düşüncesinin, Bu durumun aşağıdakilerden hangisini beraberinde getireceği söylenebilir? I. ülkede sosyal düzenin bozulmasını önleme, II. tarım üretiminde azalmalar yaşanmasını engelleme, A) Halkın yönetime katılımının gecikmesini III. Yeniçerilerin sayısının artmasını önleme B) Taht mücadelelerinin yaşanmasını amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? C) Merkezi otoritenin korunmasının kolaylaşmasını D) Dinin yönetim üzerindeki etkisinin azalmasını A) Yalnız l E) Saray halkının yönetimin uzağında tutulmasın B) Yalnız II D) I ve II ! 3. E) I, II ve III İstanbul'a su getirilmesi göçü teşvik edici bir kolaylık olarak görülmüş, köyden kente göçün hızlanmasının pek çok sorunu beraberinde getireceği düşünülmüştür. Osmanlı Devleti’nde Müslümanlardan tarım ürünü vergisi olarak Öşür alınırken, gayrimüslimlerden alınan tarım ürünü vergisine Haraç adı verilirdi. 6. Bu durum, I. Din, ekonomik alanda siyasi alandan daha fazla etkili olmuştur. II. Azınlık unsurların tarımla uğraşması zorlaştırılmak istenmiştir. III. Din olgusu mali yapıda belirleyici olmuştur. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 66 C) Yalnız III C) Yalnız III E) II ve III Aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Ortodoks dünyasının Osmanlı Devleti’nin himayesi altına girmesine neden olmuştur? A) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin sağlanması B) İstanbul'un fethi sonucunda Bizans’ın ortadan kaldırılması C) Balkanlarda Osmanlı fetihlerinin başlaması D) Trabzon Rum İmparatorluğu’nun yıkılması E) Rusya ile Küçük Kaynarca Antlaşması’nın imzalanması 7. Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlı Devleti’nin ekonomik düzenine herhangi bir olumsuz etkisinden söz edilemez? A) Baharat Yolu’nun işlerliğinin azalmaya başlaması 11. Osmanlı Devleti'nde Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde 1529 yılında düzenlenen Avusturya Seferi’nde Viyana kuşatılmış, ancak bu kuşatmadan sonuç alınamamıştır. B) Akdeniz ticaretinin gerilemeye başlaması Osmanlı Devleti’nin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? C) Loncaların ekonomik yapı üzerinde denetim sahibi olması A) İran karşısında Avusturya’nın askeri desteğinin sağlanmasına D) Yabancı devletlere kapitülasyonlar tanınması B) Ticaret yolları üzerinde denetim sağlanmasına E) Coğrafi Keşifler’in gerçekleşmesi C) Osmanlı ordusunun karşısına çıkmayan Avusturya’nın savaşa zorlanmasına D) Macaristan topraklarının egemenlik altına alınmasına E) Akdeniz’in bir Türk gölü haline getirilmesine 8. I. İstanbul II. Mısır III. Suriye IV. Kıbrıs 12. Osmanlı Devleti'nde egemenlik altına alınan bölgelerde V. Sofya Yukarıda verilenlerden hangisinin egemenlik altına alınması, Osmanlı Devleti’nin ticaret yolları üzerindeki etkinliği üzerinde belirgin bir etkiye sahip olmamıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V geçerli olan hukuk kuralları bütünüyle ve hemen değiştirilmez, buralarda yaşayanların kendi kanunlarını bir müddet daha uygulamalarına izin verilirdi. Bu uygulama, I. ekonomik faaliyetleri denetim altına alma, II. azınlıkların devlet yönetimine katılmasını sağlama, III. bölge halkının devlete olan bağlılığını güçlendirme 9. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde loncaların temel görev ve sorumlulukları arasında bulunmamaktadır? amaçlarından hangilerine yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III A) Esnaf arasında dayanışmayı sağlamak B) Dirlik topraklarının denetlenmesini sağlamak C) Malların fiyatlarının belirlenmesinde rol almak D) Meslek eğitimi verilmesini sağlamak E) Haksız rekabeti engellemek 13. Osmanlı Devleti'nde merkeziyetçiliğe dayalı bir yönetim anlayışı egemen idi. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucudur? 10. Osmanlı Devleti’nde ilk olarak XV. yüzyılda açılan Enderun mektebinin temel kuruluş amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Şehzadelere yönetim deneyimi kazandırmak B) Ekonomik yapıda azınlıkların etkinliğini sınırlandırmak C) Eğitim faaliyetlerini ülke genelinde yaygınlaştırmak D) Devlet kademelerinde görev alacak memurları yetiştirmek E) Halkın eğitim seviyesinin yükselmesini sağlamak A) Divanda alınan kararların dine uygunluk bakımından gözden geçirilmesi B) Eyaletlerin yönetiminden beylerleyinin sorumlu tutulması C) Devlet yönetimi ile ilgili son kararların padişah tarafından verilmesi D) Hukuki anlaşmazlıkların çözümünde kadıların görevlendirilmesi E) Gayrimüslim halka inanç ve ibadet özgürlüğü verilmesi 67 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 5 1. Yeni Çağ’da Avrupa’da yaşanan mezhep çatışmalarının aşağıdakilerden hangisini engellediği savunulabilir? 5. Avrupalı denizciler XVI. yüzyılda Avrupalı krallar tarafından maddi anlamda desteklenmiştir. Bu desteğin, A) Avrupa’da Hıristiyan birliğinin sağlanmasını I. yeni kıta ve kültürlerle karşılaşılması, B) Skolastik düşüncenin zayıflamasını II. Avrupalı devletlerin sömürgeler elde etmesi, C) Yeni mezheplerin ortaya çıkmasını III. yeni ticaret yollarının oluşması D) Papa’nın otoritesinin zayıflamasını gelişmelerinden hangilerini kolaylaştırdığı söylenebilir? E) Osmanlıların Balkan topraklarında daha rahat hareket etmelerini A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. C) Yalnız III E) I, II ve III I. Mezhep anlaşmazlıklarının yaşanması II. Rönesans'ın gerçekleşmesi III. Haçlı Seferleri'nin düzenlenmesi IV. Reform'un başlaması 6. V. Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi Yukarıda verilen olaylardan hangisinin Avrupa'da Katolik Kilisesi'nin otoritesini olumsuz yönde etkilediği Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? söylenemez? A) I B) II C) III D) IV Coğrafi Keşifler, batı - doğu arasındaki ticari taşımacılığın açık denizlere kaymasına yol açmış ve Baharat Yolu'nun önemi azalmıştır. E) V A) Müslüman devletlerin gelirlerinin azalmasına B) Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlerle olan askeri mücadelelerin azalmasına 3. C) Avrupa’da dini anlaşmazlıkların yoğunlaşmasına I. Sömürgecilik düşüncesinin yaygınlaşması D) İslam dünyasında mezhep çatışmaları yaşanmasına II. Burjuva sınıfının zenginliğini artırması E) İslam inancının daha geniş kitlelere yayılmasına III. Yeni kıta ve adaların keşfedilmesi IV. Açık denizlerdeki limanların önem kazanması V. Yeni mezheplerin ortaya çıkması Yukarıda verilenlerden hangisi diğerlerinden daha önce gerçekleşmiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V 7. 4. XVI. yüzyıldan başlayarak Avrupa’da karşılaşılan önemli gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Feodal yönetimlerin etkinliği sona ermeye başlamıştır. II. Katolik Kilisesi’nin otoritesi sarsılmıştır. Bu gelişmelerden hangileri, Avrupa’da yaşanan kültürel ve bilimsel ilerlemelerde etkili olmamıştır? B) Yalnız II D) I ve II 68 C) Yalnız III E) II ve III Bu durumun Avrupa’da, I. akılcılığa dayalı düşünce sisteminin önem kazanması, II. dinin etkinlik alanının daraltılması, III. Matbaanın kullanım alanı yaygınlaşmıştır. A) Yalnız I Rönesans, Avrupa toplumlarının dogmalara dayalı düşünce sisteminden kurtularak, bilimsel araştırma yöntemlerini benimsemelerine yol açmıştır. III. sömürgeci düşüncenin ortaya çıkması sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 8. Bazı Avrupa ülkelerinde XVI. yüzyıldan başlayarak laik eğitim sisteminin yaygınlık kazanmaya başladığı görülür. Bu durumun aşağıdakilerden öncelikle hangisine bağlı olarak ortaya çıktığı savunulabilir? A) Avrupa’da askeri mücadelelerin yoğunlaşması 12. Yeni Çağ mutlak krallıkların askeri ve siyasi etkinliklerini artırdıkları bir dönem olma özelliğine sahiptir. Bu dönemde Avrupalı krallar topraklarını genişletebilmek amacıyla girişimlerde bulunmuşlardır. Bu dönemde, B) Papa’nın Katolik dünyasında önemli bir etkinliğe sahip olması I. kralların papa ile olan bağları zayıflatmaya çalışmaları, C) Doğu ülkeleriyle kültürel etkileşim yaşanması II. kralların feodal beylerin topraklarını ele geçirmeye çalışmaları, D) Avrupa’da burjuvaların ekonomik zenginliklerinin artması E) Okulların din adamlarının denetiminden uzaklaştırılmaya başlanması III. kralların düzenli ve sürekli ordular kurmaya yönelmeleri girişimlerinden hangileri, merkezi krallıkların etkinliklerini artırmasını sağlamıştır? A) Yalnız I 9. Avrupa’da Yeni Çağ’dan başlayarak kağıdın daha yaygın şekilde kullanılmaya başlandığı görülür. B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III Bu durumun, I. Avrupa’da siyasi dengelerin değişmesi, II. Avrupa’da eğitim düzeyinin yükselmesi, III. Avrupa’da okuma-yazma oranının artması gelişmelerinden hangileri ile doğrudan bağlantılı olduğu söylenebilir? 13. Orta Çağ’da Latince’nin dışında bir dille yazılması yasaklanan İncil, XVI. yüzyıldan itibaren başta Almanca olmak üzere farklı dillere tercüme edilmiştir. Bu gelişmenin, A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III C) I ve II E) II ve III I. Hristiyanlık inancının Avrupa’da yaygınlaşması, II. din adamlarının toplumsal etkinliklerinin sarsılması, 10. Aşağıdakilerden hangisi, Avrupa'da hem Rönesans'ın hem de Reform'un ortaya çıkışında etkili olmuştur? A) Katolik inancının farklı alanlarda baskı aracı haline gelmesi B) Avrupa'da halkın ekonomik durumunun kötü olması III. Katolik Kilisesi'nin etkinliğinin azalması olgularından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III C) Avrupa'da ekonomik dengelerin değişmeye başlaması D) Avrupalı aydınların İlk Çağ klasik eserlerini incelemesi E) Feodal yönetim anlayışının ortadan kalkma sürecine girmesi 14. Hümanizm, ilk olarak edebiyatta ortaya çıkan, insan yaşa11. Coğrafi Keşifleri izleyen dönemde İngilizce, Fransızca ve İspanyolca’nın dünyanın farklı bölgelerinde konuşulmaya başlandığı görülür. mının değerini savunan ve insan sevgisini öne çıkaran bir akımdır. Bu akım, Avrupa’da dini öğretilere bağlılığı sarsmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu gelişmenin, aşağıdakilerden hangisini olumsuz etkilediği söylenebilir? A) Avrupalıların yeni ticaret yolları bulduklarının A) Skolastik düşünceyi B) Avrupa kültürünün yeni yayılma alanları bulduğunun B) Ekonomik faaliyetleri C) Avrupa’da güçlü merkezi krallıkların kurulduğunun C) Kültürel etkileşimi D) Katolik Kilisesi’nin etkinlik alanının daraltıldığının D) Devletler arası ekonomik rekabeti E) Rönesans’ın yaygınlaştığının E) Avrupalı devletlerin çıkarlarını 69 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ / 6 1. Yeni Çağ’da Avrupa’da yaşanan ekonomik gelişmeleri inceleyen bir araştırmacının, 5. Yeni Çağ’da Avrupa’da karşılaşılan gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Reform, I. Mesen sınıfı sanat faaliyetlerini desteklemiştir. II. Hümanizma, II. Katolik Kilisesi'nin toplumsal etkinliği sarsılmıştır. III. Coğrafi Keşifler III. Akdeniz’deki liman kentlerinin ticari canlılığı azalmıştır. gelişmelerinden hangileriyle ilgili çalışmalar yapması gereklidir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III Bu gelişmelerden hangilerinin, Avrupa’nın sosyal ve kültürel yapısına etki ettiği söylenebilir? C) Yalnız III A) Yalnız I E) I, II ve III B) Yalnız II D) I ve II 2. C) Yalnız III E) I, II ve III Avrupalı devletlerin XV. yüzyıldan itibaren düzenledikleri deniz aşırı seferler, sömürgeciliğin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Sömürgeci politikaların, I. Avrupalı devletlerin ekonomik etkinliklerinin artması, II. askeri deniz gücünün geri plana düşmeye başlaması, 6. III. devletler arası ekonomik rekabetin artması Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilemez? gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III Avrupa’nın pek çok toplumunu etkisi altına alan Rönesans, ilk olarak İtalya’da başlamıştır. C) Yalnız III A) İtalya’da en yaygın mezhebin Katolik mezhebi olması E) I, II ve III B) İtalyanların Müslümanların bilimsel çalışmalarından etkilenmesi C) İtalyan toplumun ekonomik açıdan zengin olması 3. Avrupa’da XV. yüzyılda yaşanan, aşağıdaki gelişmelerden hangilerinin Avrupa kıtasında yaşayan toplumların kültürel alanda ilerlemesine ortam hazırladığı söylenemez? D) İtalyan toplumunun Roma uygarlığının mirasçısı durumunda olması E) İtalya’da merkezi bir siyasi baskının olmaması A) Kilise baskısının azalması B) Merkezi krallıkların güçlerini artırmaları C) Kağıdın kullanım alanının yaygınlaşması D) Matbaanın yaygın olarak kullanılmaya başlanması E) Basılan kitap sayısının zamanla artması 7. 4. Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile Alman prenslikleri arasında 1555 yılında imzalanan Augsburg Antlaşması; Avrupa’da yaşanan, I. ticaretle uğraşan burjuvaların zenginleşmesi, I. Avrupa toplumlarında kölelik olgusunun ortadan kaldırılması, II. modern orduların oluşturulmaya başlanması, II. Papa’nın Avrupa’daki etkinliğini bütünüyle yitirmesi, III. toprağın bir zenginlik kaynağı olmaktan çıkmaya başlaması III. Protestan mezhebinin Papa tarafından resmen kabul edilmesi gelişmelerden hangileri, soyluların ekonomik etkinliklerinin azalmasına ortam hazırlamıştır? sonuçlarından hangilerine yol açmıştır? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 70 C) Yalnız III E) I ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 8. XVI. yüzyılda Almanya’da başlayan ve Alman prenslikleri tarafından desteklenen Reform düşüncesinin, bazı Kuzey Avrupa ülkeleri tarafından da destek gördüğü bilinmektedir. Aşağıdakilerden hangisi, bu desteğin temel nedeni olarak gösterilebilir? A) Kuzey Avrupa ülkelerinin kültürel etkileşime açık olması B) Kuzey Avrupa ülkelerinin ekonomik durumunun ileri düzeyde olması 11. Avrupa’da skolastik düşünce anlayışının gerilemesinde, I. Coğrafi Keşifler’in gerçekleşmesi, II. Reform düşüncesinin Avrupa toplumları arasında taraftar bulması, III. Hümanizma akımının ortaya çıkması gelişmelerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III C) Kuzey Avrupa ülkelerinin Papa’nın baskısından uzaklaşmak istemeleri D) Katolik Kilisesi’nin merkezinin İtalya’da bulunması E) Avrupa’da siyasi istikrarın sağlanmak istenmesi 12. Avrupa devletlerinin elinde bulundurduğu değerli maden miktarı XVI. yüzyılda ciddi miktarlarda artış göstermiştir. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin sonucudur? A) Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi B) Protestanlık mezhebinin doğması 9. Avrupa’da yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangileri arasında sebep sonuç ilişkisi bulunmamaktadır? C) Rönesans hareketlerinin başlaması A) Coğrafi Keşifler’in başlaması – Burjuva sınıfının güçlenmesi E) Avrupa’da sınır değişiklikleri yaşanması B) Rönesans’ın gerçekleşmesi – Sanat faaliyetlerinin özgürleşmesi C) Yeni ticaret yollarının bulunması – Avrupa’ya değerli maden girişinin yaşanması D) Rönesans‘ın gerçekleşmesi E) Reform’un başlaması – – Reform hareketlerinin başlaması Katolik Kilisesi’nin güçlenmesi D) Osmanlı Devleti’nin ekonomik durumunun sarsılması 13. Aşağıdakilerden hangisinin Reform hareketlerine ortam hazırladığı söylenemez? A) Kilise’nin insanların günahını affettirdiğini ileri sürmesi B) Kilise tarafından verilen endüljans belgesinin zamanla alınıp satılmaya başlanması C) Skolastik düşüncenin geçerliliğini yitirmeye başlaması D) Kralların derebeyleri karşısında güçlerini artırmaları E) Baskıcı dini düşünce anlayışının zayıflatılmak istenmesi 10. Reform’u başlatan Alman din adamı Martin Luther, Katolik Kilisesi’ni eleştirmiş, Hz. İsa tarafından öngörülmediğini söylediği endülüjans, aforoz ve günah çıkarma uygulamalarından dolayı Papa’yı suçlamıştır. Buna göre Reform hareketleriyle ilgili olarak şağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Hıristiyanlıkta öze dönüşü amaçlamıştır. B) Mezhep anlaşmazlıklarının sona ermesini sağlamıştır. 14. Barutun XVI. yüzyıldan itibaren Avrupalı krallar tarafından etkin biçimde kullanılmaya başlandığı, bu gelişmenin de derebeylerini korumasız hale getirdiği görülür. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonuçları arasında gösterilebilir? A) Feodal yönetimlerin çöküş sürecinin hızlanması C) Katolik inancının Avrupa dışında yaygınlaşmasını hedeflemiştir. B) Sanayi Devrimi’nin yaşanması D) Avrupa’da merkezi krallıkların gerilemesine neden olmuştur. D) Rönesans’ın başlaması E) Sınıf farklılıklarının sona erdirilmesini amaç edinmiştir. C) Coğrafi Keşifler’in gerçekleşmesi E) Avrupa’da dini alanda anlaşmazlıkların yoğunlaşması 71 ARAYIŞ YILLARI / 1 1. Osmanlı Devleti, II. Viyana Kuşatması’nda yaşadığı büyük başarısızlığın ardından Avrupalı devletler karşısında savunmaya geçmiştir. 4. Bu gelişmenin, Köprülü Mehmet Paşa’nın bu girişimiyle ilgili olarak, I. Osmanlı yönetimlerinin fetih politikalarını sürdürmesi, I. Rahat çalışabileceği bir ortam sağlamak istemiştir. II. Osmanlı Devleti’nin ganimet gelirlerinin artırılması, II. Çıkar çevrelerine karşı önlem almaya çalışmıştır. III. Osmanlı ülkesinde askeri alanda ıslahatların başlatılması, III. Halkın desteğini almaya çalışmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? çabalarından hangilerini güçleştirdiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I C) Yalnız III D) II ve III Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyıl sonlarında önemli toprak kayıpları yaşamasına neden olması bakımından önemlidir. E) I, II ve III Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda kapıkulu askerlerinin maaş ödemeleri gecikmeye ve maaşlar ayarı düşürülmüş paralarla verilmeye başlanmıştır. Bu gelişmelerin de etkisiyle İstanbul’da isyanlar çıkmıştır. I. Mali alanda sorunlarla karşılaşılmıştır. A) Anadolu topraklarında egemenliğin sarsılmasına II. Ekonomik alandaki sıkıntılar sosyal çalkantılara neden olmuştur. B) Osmanlı yönetimlerinin askeri alanda düzenlemelere yönelmesine III. Osmanlı Devleti’nde merkezden uzak eyaletler arasında bağımsızlık düşüncesi güçlenmiştir. C) Avrupa ülkeleri örnek alınarak ıslahatlar yapılmasına yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Avrupalı devletlerle olan askeri mücadelelerin sona ermesine A) Yalnız I 6. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında yaşanan askeri mücadelelerin temel nedenlerinden biri Macaristan topraklarının egemenlik altına alınmak istenmesiydi. Osmanlı Devleti’nin ve Avusturya’nın bu çabalarının, I. Orta Avrupa’da egemenlik sağlama, II. Karadeniz ticareti üzerinde denetim sağlama, amaçlarından hangileriyle ilgili olduğu söylenemez? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) I ve II E) I, II ve III Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda karşılaşılan isyanların, devletin yönetim şeklini değiştirme amacı taşımadığı görülür. Bu bilgi dikkate alındığında, I. İsyan girişimleri devlet yöneticilerini ve yönetimin uygulamalarını hedef almıştır. II. Osmanlı topraklarında yaşanan isyanlarda dinin etkisi söz konusu olmuştur. III. Devlet yönetimi isyanların nedenleriyle ilgili çalışmalar gerçekleştirmiştir. III. Avrupa dışında sömürgeler elde etme A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III E) Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki etkinliğini yitirmesine 72 C) Yalnız III Buna göre, Bu gelişmenin Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? 3. B) Yalnız II E) II ve III 5. 2. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda sadrazamlık makamına geçmesi için teklifte bulunulan Köprülü Mehmet Paşa, görevi kabul etmek için bazı şartlar ileri sürmüştür. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 7. XVII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nde, bilimsel araştırmalara yeterince ilgi gösterilmemiştir. Ayrıca eğitimle ilgili makamlara hak etmeyen ve ehil olmayan kişiler getirilmeye başlanmıştır. Bu durumun, I. medreselerin kapatılmasının gündeme gelmesi, 10. Osmanlı ekonomisinde mevcut dengelerin XVII. yüzyıldan itibaren açık biçimde bozulması, devlet adamlarını zor durumda bırakmış ve çare arayışlarına yöneltmiştir. Devlet adamlarının hazinenin gelirlerini artırma adına en fazla başvurdukları yöntem halktan yeni vergiler alınması olmuştur. Bu durumun Osmanlı Devleti’nde, II. Avrupa tarzında eğitim kurumlarının açılması, III. eğitim sisteminin yozlaşmaya başlaması I. toplumsal düzenin sarsılması, II. halkın devlet yönetimine olan güveninin sarsılması, gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlaması beklenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III III. toprak kayıplarının yaşanması gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 11. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıl padişahlarının ve devlet 8. Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılda mali sorunlarla karşılaşmasında, I. Yeniçeri Ocağı’nın mevcudunun sürekli olarak artırılması, adamlarının gerçekleştirmeye çalıştıkları ıslahatlara süreklilik kazandırmak için çaba harcadıkları fakat başarı sağlayamadıkları görülür. Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda daha fazla etkili olduğu söylenebilir? II. dirlik sisteminin bozulmaya başlaması, III. askeri mücadelelerin uzun sürmeye başlaması gelişmelerinden hangilerinin etkisinden bahsedilebilir? A) Yalnız II B) Yalnız III D) II ve III 9. C) I ve III E) I, II ve III Osmanlı Devleti’nin en önemli gelir kaynaklarından biri halktan toplanan vergilerdi. Ancak XVII. yüzyıldan başlayarak vergi toplama konusunda sıkıntılarla karşılaşılmaya başlanmıştır. Bu durum Osmanlı Devleti’yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Askeri yapıya yeterince önem verilmediğinin B) Üretim sisteminin çökmeye başladığının C) Islahat hareketlerinin yoğunlaştığının D) Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmaya başladığının E) Azınlıklara yeni bazı haklar verilmek zorunda kalındığının A) Yeniliklerin halktan kopuk olması B) Islahatların askeri yapı ile ilgili olması C) Avrupa’da yaşanan gelişmelerden yararlanılmaması D) Toplumsal yapının çok uluslu olması E) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelere girişilmesi 12. Osmanlı Devleti, Girit'i egemenlik altına alabilmek amacıyla büyük çaba harcamış, adanın fethedilebilmesi için 1645 yılında başlayan kuşatma ancak 1669 yılında başarıya ulaşabilmiştir. Osmanlı Devleti’nin Girit'in fethine yönelik bu ısrarında, I. Karadeniz ticareti üzerindeki denetimin güçlendirilmeye çalışılması, II. adanın jeopolitik konumunun önemli olması, III. Avrupa’da Hıristiyan birliğinin engellemek istenmesi olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 73 ARAYIŞ YILLARI / 2 1. Doğu Avrupa’da bulunan Lehistan Krallığı, Osmanlı egemenliğinde bulunan Eflak ve Boğdan’ın içişlerine karışıyordu. Bu gelişme üzerine XVII. yüzyılda Lehistan'a sefere çıkılmış ve Lehistan Krallığı vergiye bağlanmıştır. 4. Osmanlı Devleti’nde köylünün toprağını terk ederek şehirlere göç etmesini engellemek için çaba harcanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu amaca yönelik uygulamalar arasında yer almaktadır? Bu bilgiye dayanarak, A) Olağanüstü dönemlerde avarız vergisinin toplanması I. Osmanlı Devleti'nin Avrupa’daki siyasi etkinliği pekiştirilmiştir. B) Çiftbozan vergisinin yürürlüğe sokulması II. Osmanlı Devleti egemenlik haklarına müdahale edilmesine izin vermemiştir. D) Müslümanlardan öşür adıyla ürün vergisinin alınması C) Gayrimüslim unsurlardan haraç vergisi alınması E) İltizam uygulamasının başlatılması III. Osmanlı Devleti'ndeki iç sorunlar dış politikada olumsuzluklara yol açmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 5. 2. Osmanlı Devleti Avrupa’daki etkinliğini artırabilmek için 1683’de Viyana’yı kuşatmıştır. Bu girişimin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine Papa’nın da teşvikiyle birleşen Avusturya, Rusya, Lehistan, Venedik ve Malta "Kutsal İttifak" kurmuşlardır. İran, XVII. yüzyıl boyunca Osmanlıların Anadolu’da yaşanan Celali İsyanları ile uğraşmasından yararlanmaya dayalı politikalar izlemiştir. Bu durum, I. İran, Osmanlı topraklarında yaşanan iç sorunları değerlendirmek istemiştir. II. İran, Osmanlı toprak bütünlüğünün bozulmasına yol açmıştır. Bu durum dikkate alındığında, I. dini inanç, III. Osmanlı Devleti’nde Avrupa örnek alınarak ıslahat girişimleri başlamıştır. II. siyasi çıkar, III. güvenlik yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? unsurlarından hangilerinin, Avrupalı devletlerin bir araya gelmesini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) I, II ve III Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda ıslahatçı kişiliği ile ön plana çıkan II. Osman, devlet merkezinin İstanbul’dan Anadolu’ya taşınmasını gündeme getirmiştir. Bu düşüncenin, I. Osmanlı ülkesinde ıslahatlar için daha uygun bir ortam oluşturma, II. Avrupa’dan gelebilecek tehlikelerden uzaklaşma, III. yenilik karşıtı çevrelerin baskısından uzaklaşma Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılda imzaladığı bazı antlaşmalar ve bu antlaşmaların sonuçları şunlardır: I. Zitvatorok Antlaşması ile Kanije, Estergon fethedilmiştir. II. Karlofça Antlaşması ile Macaristan toprakları kaybedilmiştir. III. Bucaş Antlaşması ile Podolya bölgesi üzerinde egemenlik sağlanmıştır. amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? Bu gelişmelerden hangilerinin, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki etkinliğini artırdığı savunulamaz? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 74 E) I, II ve III C) Yalnız III 6. 3. C) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Genç Osman, saltanatı boyunca bazı ıslahat girişimlerinde bulunmuştur. Bu girişimlerden birisi de Şeyhülislamın fetva vermek dışındaki yetkilerini kısıtlamasıdır. Genç Osman’ın bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Azınlıkların devlet yönetimine olan bağlılıklarını artırmak B) Ülkeye yönelik dış tehditleri ortadan kaldırmak 10. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: – Yeni ticaret yollarının devreye girmesi ile Baharat Yolu’nun önemi azalmıştır. – Ordudaki maaşlı unsurların sayısı zaman içinde artmıştır. – Savaşlar gelir kaynağı olmaktan çıkmıştır. C) Padişahın siyasi otoritesini güçlendirmek Bu gelişmelerin, Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? D) Şeyhülislamlık makamını ortadan kaldırmak A) Avrupalı devletlerle olan dış ilişkilerin zarar görmesi E) Devletin teokratik yönetim şeklini sona erdirmek B) Merkezi otoritenin güçlenmesi C) Sınırların genişlemesi D) Mali yapının sarsılması E) Siyasi ve ekonomik alanda Avrupa’nın baskı altında tutulması 8. XVII. yüzyılda sayıları iyice artan Yeniçerilerle ilgili bazı düzenlemeler yapılmıştır. Yeniçerilerin ve sipahilerin sayılarının azaltılması yoluna gidilmiş ve görevini yapmayanların maaşları kesilmiştir. 11. Osmanlı Devleti’nde iltizam uygulamasına tabi tutulan toprakların zaman içinde devlet yönetimi tarafından genişletildiği görülür. Bu girişimlerin, I. askeri yapıyı denetim altına alma, II. devletin mali yüklerini azaltma, Bu değişikliğin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? III. kapıkulu askerlerini disipline etme A) Saray masraflarının karşılanmak istenmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? B) Kapıkulu askerlerinin sayısının artırılmak istenmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III C) Mevcut vergi sisteminin yeniden düzenlenmek istenmesi D) Dirlik toprakların daha verimli kullanılmasının sağlanmaya çalışılması E) Devlet hazinesinin artan nakit para ihtiyacının karşılanmaya çalışılması 9. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda tahtın devri ile ilgili düzenleme yapılmış, ekber ve erşed sistemi benimsenmiştir. Bu gelişmenin, A) Osmanlı merkezi otoritesinin zayıflamasına II. mali yapının yeniden düzenlenmesi, B) Osmanlı yönetim anlayışının değişmesine III. toplumsal karışıklıkların önlenmesi C) İlmiye sınıfının siyasi alandaki etkinliğinin azalmasına olgularından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? B) Yalnız II D) I ve II timde etkin olmaya başladığı görülür. Bu durum aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? I. veraset uygulamasının değişmesi, A) Yalnız I 12. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıl saray kadınlarının yöne- C) Yalnız III E) II ve III D) Taşra yönetimlerinin merkezle olan bağının güçlenmesine E) Yeniçeri Ocağı'nın siyasi etkinliğinin azalmasına 75 BİRLİKTE ÇÖZELİM Beylikten Devlete 1 / 1 Beylikten Devlete 2 / 1 Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi'nde Anadolu beyliklerine bağlı bazı Türk boylarını ve aralarında kan davası gibi anlaşmazlıklar bulunan aşiretleri Balkan topraklarına yerleştirme yoluna gitmiştir. Osmanlı Beyliği’nde görülen, I. medreselerin açılması, II. idari örgütlenmenin hızlanması, III. yaya ve müsellem ordusunun kurulması gelişmelerinden hangilerinin, beyliği devlet haline getirebilme hedefi ile ilişkili olduğu söylenebilir? Bu uygulama, I. toplumsal düzenin korunmasını kolaylaştırma, II. devlet otoritesini güçlendirme, Çözüm : III. Türk toplulukları arasında göçebe yaşam biçimini yaygınlaştırma Osmanlı Beyliği'nde görülen, amaçlarından hangilerine yöneliktir? – medreselerin açılması, Çözüm : – idari örgütlenmenin hızlanması, – yaya ve müsellem ordusunun kurulması gelişmelerinden hepsi beyliği devlet haline getirebilme hedefi ile ilişkilidir. A B C D E Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi'nde bazı Türk boylarını Balkan topraklarına yerleştirmekle, – toplumsal düzenin korumasını kolaylaştırma – devlet otoritesini güçlendirme amaçlarını hedeflemiştir. Osmanlı Devleti'nin Türk toplulukları arasında göçebe yaşam biçimini yaygınlaştırma gibi bir hedefi olmamıştır. A B C D E Beylikten Devlete / 10 Osmanlılara ait ilk para Osman Bey Dönemi’nde bastırılmıştır. Osmanlı Beyliği’nde yaşanan bu girişimin, I. ekonomik etkinliğinin artırılması, II. Bizans üzerinde askeri üstünlük sağlanması, III. ülke dışına para çıkışının önlenmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenemez? Beylikten Devlete 2 / 8 – Osmanlılarla Bizans arasında yapılan bir askeri mücadeledir. – İzmit ve İznik yolunun Osmanlılara açılmasına ortam hazırlamıştır. Yukarıda sözü edilen gelişme aşağıdakilerden hangisidir? Çözüm : Çözüm : Osman Bey Dönemi'nde Osmanlılara ait ilk paranın bastırılması, ekonomik etkinliği artırılması amacına yöneliktir. A B C D E 76 Osmanlılarla Bizans arasında 1329 yılında yapılan Maltepe (Palekanon) Savaşı, İzmit ve İznik yolunun Osmanlılara açılmasına ortam hazırlamıştır. A B C D E Dünya Gücü: Osmanl› Devleti 1 / 5 Dünya Gücü: Osmanl› Devleti 4 / 8 I. İstanbul Osmanlı Devleti’nin, I. Amasra’nın fethedilmesi, II. Mısır II. Kırım Hanlığı’nın himaye altına alınması, III. Suriye III. Mora Despotluklarının egemenlik altına alınması IV. Kıbrıs girişimlerinden hangileri, Karadeniz ticareti üzerindeki denetimini artırma amacına dönüktür? Çözüm : Amasra'nın fethedilmesi ve Kırım Hanlığı'nın himaye altına alınması, Karadeniz ticaretini denetim altına almaya yöneliktir. Mora Despotluklarının Karadeniz ticareti ile bir ilgisi yoktur. A B C D E V. Sofya Yukarıda verilenlerden hangisinin egemenlik altına alınması, Osmanlı Devleti’nin ticaret yolları üzerindeki etkinliği üzerinde belirgin bir etkiye sahip olmamıştır? Çözüm : İstanbul, Karadeniz ticaret yolu üzerinde bulunması açısından önemli bir yere sahiptir. Mısır, Suriye ve Kıbrıs ise Baharat ve İpek yolu üzerinde bulunan önemli duraklardır ve önemli limanlara sahiptirler. Sofya ise ticari yollar üzerinde yer alan önemli bir merkez olarak gösterilemez. Bu sebeple Sofya'nın egemenlik altına alınması Osmanlı Devleti'nin ticaret yolları üzerindeki etkinliği üzerinde bir etkiye sahip olmamıştır. A B C D E Aray›fl Y›llar› 1 / 10 Osmanlı ekonomisinde mevcut dengelerin XVII. yüzyıldan itibaren açık biçimde bozulması, devlet adamlarını zor durumda bırakmış ve çare arayışlarına yöneltmiştir. Devlet adamlarının hazinenin gelirlerini artırma adına en fazla başvurdukları yöntem halktan yeni vergiler alınması olmuştur. Dünya Gücü: Osmanl› Devleti 4 / 2 Bu durumun Osmanlı Devleti’nde, Osmanlı Devleti’nde, padişahın ölümünün ardından tahta kimin geçeceği XVII. yüzyıla kadar kesin kurallarla belirlenmemiştir. I. toplumsal düzenin sarsılması, II. halkın devlet yönetimine olan güveninin sarsılması, III. toprak kayıplarının yaşanması Bu durumun aşağıdakilerden hangisini beraberinde getireceği söylenebilir? gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenebilir? Çözüm : Çözüm : Padişahın ölümünün ardından tahta kimin geçeceğinin kesin kurallara bağlanmaması, taht mücadelelerinin yaşanmasına sebep olacaktır. Osmanlı Devleti'nin halktan yeni vergiler toplamaya yönelmesi toplumsal alanda sorunlara yol açmış ve halkın devletin olan güvenini sarsmıştır. A B C D E A B C D E 77 DÖRT KÖŞE 1. Osmanlı Devleti bağımsızlığını ilan ettiği dönemden İstanbul’un fethine kadar geçen sürede Bilecik, Bursa ve Edirne’yi devlet merkezi olarak kullanmıştır. 3. Buna göre, Tarihi süreç incelendiğinde ekonomik alanda yaşanan değişimlerin siyasi alanda bazı gelişmelere ortam hazırladığı görülür. Yeni Çağ’da yaşanan, I. Anadolu beyliklerinin siyasi baskı yapmaları, II. fetihlerin daha çok batı yönünde olması, I. zenginliklerini artıran burjuvaların ülke yönetimlerinde hak arayışına girmeleri, III. İslam öncesi Türk geleneklerinin yönetimde etkin olması II. Coğrafi Keşifler sonucunda yeni kültürlerle karşılaşılması, olgularından hangilerinin devlet merkezinin belirlenmesinde rol oynadığı söylenemez? III. Hıristiyanlığın sömürgeciliğe bağlı olarak yaygınlaşması A) Yalnız I gelişmelerinden hangileri bu duruma kanıt olarak gösterilebilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 2. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u ele geçirmesini izleyen dönemde Venediklilere bazı ayrıcalıklar tanımış, Galata bankerlerinin faaliyetlerini sürdürmelerine izin vermiştir. Bu dönemde Avrupalılara bu tür ayrıcalıklar vermesinde, E) I, II ve III XVII. yüzyıl boyunca Yeniçeriler tarafından çıkarılan isyanlara İstanbul isyanları denir. Aşağıdakilerden hangisi İstanbul isyanlarının nedenleri arasında gösterilemez? I. Ortodoks dünyasını denetim altına alma, A) Bazı devlet adamlarının Yeniçerileri kendi çıkarları için kullanmaları II. İstanbul’un ekonomik canlılığını koruma, B) Devşirme sisteminin bozulması III. Anadolu Türk birliğini sağlama C) Ulufe ve cülus ödemelerinin aksaması amaçlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? D) Yeniçeriler arasında "Devlet, Ocak içindir." anlayışının yerleşmesi A) Yalnız I E) Tımar sisteminin bozulması B) Yalnız II D) I ve III 78 4. C) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 04 4. bölüm 4. bölüm avrupa ve osmanl› devleti (XVIII. yüzy›l) en uzun yüzy›l (1800-1922) 79 AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ (XVIII.YÜZYIL) / 1 1. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1774 yılında imzalanan ve Kırım’ın kaybına yol açan Küçük Kaynarca Antlaşması'nda, "Kırım halkı halifeye bağlı kalmaya devam edecektir." hükmü yer almıştır. 4. Osmanlı Devleti’nde III. Mustafa Devri'nde, – Masraflar azaltılarak hazine gelirleri artırılmaya çalışıldı. – Fransa’dan gelen Baron Dö Tott’un çabaları ile Osmanlı ordusu Avrupa tarzında düzenlenmeye çalışıldı. Bu hükmün aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? – Deniz subayı yetiştirmek üzere Deniz Mühendishanesi açıldı. A) Osmanlı toprak bütünlüğünün korunmasına B) Devletin ekonomik gelirlerinin artırılmasına Bu düzenlemelerin, C) Kırım halkı ile kültürel bağların korunmasına I. askeri, D) Yeni toprak kayıpları yaşanmasının önlenmesine II. siyasi, E) Rusya ile askeri mücadelelerden kaçınmaya III. ekonomik alanlardan hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. C) Yalnız III E) II ve III Küçük Kaynarca Antlaşması’nda yer alan hükümlerden bazıları şunlardır: – Rusya Karadeniz’de donanma bulundurabilecektir. 5. – Rusya’ya kapitülasyonlar verilecektir. Bu hükümlerin Osmanlı Devleti’ni, Osmanlı Devleti’nde III. Selim Dönemi'nde Fransızca öğreniminin ve kullanımının yaygınlaştığı görülür. Bu gelişme, I. ekonomik, II. hukuki, I. halkın yönetimdeki etkinliğinin artırılmak istenmesi, III. askeri II. Avrupa kültürünün etkisinde kalınması, alanların hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir? III. Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilerin yoğunlaşması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II durumlarından hangilerinin sonucudur? E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 3. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki gelişmelerle yakından ilgilenmeye başladığı, Avrupalı subaylara Osmanlı ordusunun eğitimi ile alakalı görevler verildiği görülür. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Osmanlı yönetimi Avrupalı devletlerin üstünlüğü kabul etmiştir. E) II ve III Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda gerçekleştirilen ıslahat girişimleri daha çok askeri yapı ile ilgili olmuştur. Osmanlı Devleti’nin bu tercihinde, I. ekonomik yapının bozulması, II. toprak kayıplarının yaşanması, B) Osmanlı Devleti’nde askeri düzenlemelere önem verilmiştir. III. idari alanda aksaklıkların yoğunlaşması C) Bağımsızlık hareketleri Osmanlı yönetimince engellenmeye çalışılmıştır. gelişmelerinden hangilerinin rolü olduğu savunulabilir? D) Avrupa’nın yetişmiş uzman gücünden faydalanılmıştır. A) Yalnız I E) Devletin gerilemesi engellenmeye çalışılmıştır. 80 6. C) I ve II B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 7. Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda Hendesehane açılmıştır. Bu girişimin, I. Askeri alanda daha nitelikli bir eğitimin verilmesi, 10. Osmanlı Devleti, 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile kaybettiği Azak ve Mora bölgelerini XVIII. yüzyıl başlarında geri almayı başarmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? II. Avrupa devletleri ile askeri ittifak yapılması, III. Avrupa devletleri arasındaki çıkar çarışmalarından yararlanılması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III 8. C) I ve II B) Rusya ile askeri mücadelelerin sona erdiğine C) Avrupalı devletlerle ittifak yapıldığına D) Avrupa’nın baskısının sona erdiğine E) Azınlıkların devlet yönetimine karşı isyan ettiğine E) II ve III Rusya, Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoks Hıristiyanların 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile kendi himayesi altına girdiğini ileri sürmüştür. 11. Osmanlı Devleti, Rusya ile Avrupa arasında yer alan Lehistan’ı kontrol edebilmek için Rusya ile askeri mücadelelere girişmiştir. Osmanlı Devleti’nin bu politikasının, Lehistan’ın hangi özelliği ile ilgili olduğu savunulabilir? Bu gelişmenin, I. Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışılması, II. Osmanlı topraklarında mezhep çatışmalarının yaşanması, III. Osmanlı toplumsal bütünlüğünün korunmasının güçleşmesi durumlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I A) Askeri alanda etkinliğin korunduğuna B) Yalnız II D) I ve III A) Mezhep farklılığı B) Kültürel yapı C) Ticari ilişki D) Dini yapı E) Coğrafi konum C) I ve II E) II ve III 12. Osmanlı Devleti’nde III. Selim Dönemi’nde kurulan Nizamı Cedit ordusu, Mısır’ı işgal eden Fransız ordusu karşısında başarı elde etmiştir. 9. XVIII. yüzyılda Osmanlı devlet adamları tarafından ortaya konulan yenilik girişimlerinde toplumun belirgin bir desteğinden söz edilemez. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Ekonomik alanda yaşanan sorunların ortadan kaldırıldığının Osmanlı ülkesinde yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? B) Osmanı Devleti üzerindeki Avrupa etkisinin sona erdiğinin A) Halkın ıslahat sürecine dahil olmadığını C) Askeri alandaki ıslahatlatlardan olumlu sonuçlar alındığının B) Merkezi otoritenin güçlendiğini C) Devletin ekonomik gelirlerinin artırılmaya çalışıldığını D) Yenilik karşıtlarının Osmanlı yönetimi üzerindeki etkinliğinin sona erdirildiğinin D) Kültürel yapının yeterince canlı olmadığını E) Fetih hareketlerinin terk edilmek zorunda kalındığının E) Yenilik sürecinin sona erdiğini 81 AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ (XVIII.YÜZYIL) / 2 1. 1736’da sınır olaylarını bahane eden Rusya, Kırım’ı işgal ederek Azak kalesini alırken, Avusturya da Osmanlı Devleti’ne karşı savaş açtı. İki cephede savaşan Osmanlı Devleti başarılı olmuş, Avusturya ve Rusya ile Belgrat Antlaşması imzalanmıştır. 4. Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda yaşanan, I. Azak Kalesi’nin kaybedilmesi, II. Podolya’nın Lehistan’a verilmesi, III. Belgrat’ın Avusturya’ya bırakılması Buna göre Osmanlı Devleti’yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? gelişmelerinden hangileri, Osmanlıların Balkan egemenliğini olumsuz etkilemiştir? A) Ekonomik yapı güçlendirilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Toprak bütünlüğünü hedef alan ittifaklara karşı mücadele edilmiştir. C) Yalnız III E) II ve III C) Askeri mücadeleler iç politikada bazı sorunlara yol açmıştır. D) Fetih politikaları sürdürülmüştür. 5. E) Anadolu’da toprak bütünlüğünün korunmasında zorlanılmıştır. 2. Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyıl içinde Balkanlarda önemli toprak kayıplarına uğramıştır. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir? Bu kayıplarda, A) Osmanlı Devleti'nde demokratik yönetim arayışları öne çıkmıştır. I. Balkan uluslarına geniş bir inanç özgürlüğü tanınması, B) Osmanlı Devleti'nde halkın yönetimdeki etkisi artmıştır. II. yabancı devletlerin bölgeye yönelik siyasi ilgisinin yüksek olması, C) Osmanlı Devleti'nde hanedana alternatif arayışı görülmüştür. III. Rusya’nın bölgedeki toplulukları kışkırtma politikaları izlemesi D) Padişahın yetkileri kısıtlanmıştır. durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? E) Osmanlı Devleti'nde sancak sistemi uygulamasına son verilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 6. 3. Osmanlı devlet adamları XVIII. yüzyılın belli dönemlerinde Avrupalı devletler ve İran ile barışa dayalı ilişkiler sürdürmeyi tercih etmişlerdir. XVIII. yüzyıl, Osmanlıların yeni topraklar kazanma politikasını bırakarak, Avrupa’da yaşanan siyasi gelişmeleri daha yakından izlemeye çalıştıkları bir zaman dilimidir. Bu politika değişikliğinin, I Osmanlı Devleti tarafından Avrupa’da sürekli elçilikler açılması, Osmanlı devlet adamlarının bu tutumları aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? II. Rusya’ya, Osmanlı topraklarında konsolosluk açma hakkının verilmesi, A) Fetih politikasının sürdürülmek istenmesi III. Osmanlı yönetiminin askeri yapıyı yeniden düzenlemeye çalışması B) Balkan egemenliğine öncelik verilmesi C) Tımar sisteminin bozulması gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir? D) Askeri gücün zayıflaması A) Yalnız I E) Halkın yönetime olan güveninin sarsılması 82 Osmanlı Devleti'nde, XVIII. yüzyılın hemen başında yaşanan isyan sonucunda padişah tahttan indirilmiş, bazı çevrelerde yönetimin Osmanlı hanedanından alınması konuşulmaya başlanmıştır. Bu iş için tanınmış birkaç ailenin ismi öne çıkmış, fakat bunun dışında başka herhangi bir gelişme olmamıştır. B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 7. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldaki temel dış politikası topraklarını Avrupalı devletlerin ve Rusya’nın saldırılarından korumak olmuştur. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Osmanlı Devleti savunmaya dayalı bir politika izlemiştir. 10. Osmanlı Devleti’nin taşra teşkilatının bir parçası olan uzak eyaletlerin, devlet merkezi ile bağı XVIII. yüzyıl itibariyle zayıflamıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden öncelikle hangisinin doğal bir sonucudur? A) Toprak bütünlüğünün korunamaması II. Osmanlılar Balkanlardaki egemenlik alanını genişletmeye çalışmıştır. B) Islahat girişimlerinin yoğunlaşması III. Anadolu toprakları sömürge olma tehlikesi altına girmiştir. D) Devlet otoritesinin zayıflaması C) Halkın yerel yöneticileri desteklememesi E) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelerin sürmesi yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 11. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda Rusya ile yaptığı Küçük Kaynarca Antlaşması’nda, "Rusya, Karadeniz ve Akdeniz’deki Osmanlı sularında serbestçe ticaret yapabilecektir." hükmü yer almıştır. 8. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda giriştiği askeri mücadelelerin büyük çoğunluğu, Rusya ve Avusturya'ya karşı tek tek ya da birlikte girişilen savaşlardır. Bu maddenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? Bu gelişmenin, A) Rusların Balkanlardaki etkinliğinin sınırlandırılmasına I. Yeniçerilerin sayısının azaltılmaya çalışılması, II. Müslüman devletlerden destek aranması, III. Osmanlı sınırlarının korunmasının güçleşmesi B) Rusların Osmanlı iç işlerine karışabilmesine C) Rusya’nın ekonomik etkinliğinin artmasına D) Rus donanmasının Akdeniz’e çıkmasına E) Osmanlı ülkesinde ıslahat çabalarının hızlanmasına sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II ! C) Yalnız III E) I, II ve III XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'ne yönelik saldırılar artmıştır. 12. XV. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında olan Kırım, Rusya’nın girişimleri sonucunda XVIII. yüzyılda bağımsız hale gelmiştir. Fakat, Kırım halkının halifeye dini bağlılığı sürdürülmeye çalışılmıştır. 9. Bu gelişme, I. Trablusgarp I. Osmanlı Devleti'nin Karadeniz üzerindeki etkinliği tehlikeye girmiştir. II. Mısır III. Suriye II. Osmanlı yönetimi Kırım’ın Rus toprağı olduğunu kabullenmek zorunda kalmıştır. IV. Kıbrıs V. Girit Yukarıdakilerden hangisi, İngiliz sömürgelerine giden yolu kontrol altına almak ve ham madde akışını engelleyerek İngiliz ekonomisine darbe vurmak için XVIII. yüzyılda Fransa tarafından işgal edilmiştir? III. Osmanlı Devleti’nin egemenlik alanı daralmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III A) I B) II C) III D) IV C) Yalnız III E) I, II ve III E) V 83 AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ (XVIII.YÜZYIL) / 3 1. Osmanlı Devleti'nin Prut Savaşı'nda kazandığı başarının ardından 1711 yılında Rusya ile imzaladığı Prut Antlaşması aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? 4. A) Osmanlıların fetih politikalarının sona ermesine Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda askeri alanda bazı yeni düzenlemeler yapıldığı halde Yeniçeri Ocağı kaldırılamamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? B) Islahat girişimlerinde Avrupa'nın örnek alınmaya başlanmasına A) Devletin ekonomik gelirlerinin korunmaya çalışılması C) Rusya ile askeri mücadelelerin sona ermesine B) Askeri alanda Avrupa ordularının örnek alınmaya çalışılması D) Osmanlı yönetiminin XVII. yüzyılda kaybedilen toprakları geri alma ümidinin güçlenmesine C) Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarını parçalamaya çalışması E) Avrupalı devletlerin askeri desteğinin alınmasına D) Yeniçerilerin ayaklanma çıkarmasından endişe edilmesi E) Azınlıkların devlete olan bağlılığının korunmaya çalışılması 2. Avusturya, Rusya ile ittifak kurarak 1787 yılında Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmiş, fakat belirgin bir başarısızlık yaşamamasına karşın 1791 yılında savaştan tek taraflı olarak çekilmiştir. 5. Aşağıdakilerden hangisi Avusturya'nın bu tutumunun temel nedenidir? Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda iltizam uygulamasından vazgeçilerek, vergi toplama işinin hayat boyu kiralandığı malikane sistemine geçilmiştir. A) Fransız İhtilali'nin, çok uluslu bir yapıya sahip Avusturya'yı endişelendirmesi Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? B) Rusya'nın Osmanlı birlikleri karşısında üstünlük sağlaması A) Osmanlı Devleti'nde milliyetçilik anlayışının güçlenmesi C) Rusya'nın sıcak denizlere ulaşmaya çalışması B) Osmanlı toplum yapısının çok uluslu özelliğe sahip olması D) Osmanlı Devleti'nin ordusunu Avrupa tarzında modernize etmeye çalışması C) Devlet yönetiminde sadrazamların öne çıkması E) Avusturya'nın Rusların etkinliğini artırmasını istememesi D) Devletin bütçe açıklarının zamanla artması E) Rusya'nın Osmanlı içişlerine karışmasının önlenmek istenmesi 6. 3. Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyıl sonuna kadar Avrupalı ile olan diplomatik ilişkisini İstanbul'daki yabancı elçiler üzerinden yürütmüştür. Bu durum aşağıdakilerden hangisini güçleştirmiştir? Bu gelişmeye bakılarak, I. Avusturya’nın Balkanlarda etkinliğini artırması engellenmiştir. A) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasını II. Balkanlardaki siyasi etkinlik korunmaya çalışılmıştır. B) Avrupa'da yaşanan siyasi gelişmelerin yakından izlenmesini III. Rusya’nın, Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksları himaye etmesi engellenmiştir. C) Osmanlı Devleti'nin kapitülasyonları kaldırmasını yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Azınlıkların haklarının korunmasını E) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'ne karşı birlikte hareket etmesini 84 Osmanlı Devleti 1739 yılında imzaladığı Belgrat Antlaşması’yla, daha önce Avusturya’ya bırakmak zorunda kaldığı Belgrat’ı geri almıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Osmanlı Devleti'ne sığınan Leh milliyetçilerini izleyen Rus birliklerinin Osmanlı topraklarına girmesi 1768 - 1774 Osmanlı-Rus Savaşları'nın başlamasına yol açmıştır. 10. Osmanlı yönetimi XVIII. yüzyılda, I. idari ve askeri alanda yaşanan aksaklıkları sona erdirme, Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? II. Rusların Karadeniz’de donanma bulundurmasını engelleme, A) Osmanlı Devleti’nin Lehliler tarafından güçlü bir devlet olarak görüldüğünün III. gayrimüslim unsurların daha fazla hakka sahip olmasını sağlama B) Kırım üzerindeki Rus etkisinin arttığının C) Rusya'nın Karadeniz’de tutunamadığının olgularından hangilerini devlet politikası haline getirmemiştir? D) Rusya'nın Osmanlı Devleti üzerinde etkinlik kuramadığının A) Yalnız I E) Rusya'nın Boğazlar üzerinde denetim sağlamaya çalıştığının 8. XVIII. yüzyılda Baltık Denizi'nden hareket eden Rus donanması Akdeniz'i geçerek Ege Denizi'ne kadar gelmiş ve Çeşme’de demirli durumda bulunan Osmanlı donanmasını yakarak imha etmiştir. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinde gerçekleşmiştir? A) 1768 - 1774 Osmanlı-Rus Savaşı B) 1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı B) Yalnız II D) I ve III 11. C) Yalnız III E) II ve III I. Osmanlı Devleti II. Fransa III. Avusturya - Macaristan IV. İngiltere Rusya'nın XVIII. yüzyılda Balkan uluslarına yönelik kışkırtıcı politikalar izlemesi ve bölgede nüfuzunu artırmaya çalışması yukarıdaki devletlerden öncelikle hangilerini endişelendirmiştir? C) Kırım Savaşı A) Yalnız III D) Mısır İsyanı D) II ve IV E) Yunan İsyanı 9. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde taşrada görev yapan valilerin başlarında yönetici olarak bulundukları vilayetlerin yöresel kültürüyle içli dışlı olma düşüncesi taşımadıkları, aksine İstanbul’la olan bağlarını sürekli olarak korumaya çalıştıkları görülür. B) I ve III C) II ve III E) III ve IV 12. III. Selim XVIII. yüzyılın başlarındaki bir buyruğunda, memurlardan fermanları daha anlaşılır bir dille yazmalarını, saray tarihçilerinden de daha açık ve kolay anlaşılır bir dil kullanmalarını istemiştir. III. Selim'in bu isteği aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? Bu durumun, I. taşrada halk-devlet kaynaşmasının sağlanamaması, II. halkın yerel yöneticilere olan güveninin azalması, B) Türk dilinin yaygınlaştırılmak istendiğinin III. halkın vergi yükünün artması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız II D) I ve III A) Dil konusunda hassas davranıldığının C) I ve II E) I, II ve III C) İdari kademelerde yaşanan sorunların ortadan kaldırıldığının D) Eğitim sisteminin düzeltilmesine yönelik düzenlemeler yapıldığının E) Osmanlı ülkesinde milliyetçi akımların yaygınlaştığının 85 AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ (XVIII.YÜZYIL) / 4 1. Aydınlanma Çağı Fransız düşünürlerinden Jan Jak Rousseau, ülke yönetimiyle ilgili kararların soylular tarafından değil, yalnızca millet tarafından verilebileceğini savunmuştur. 4. Bu düşüncenin, Fransız İhtilali ile güçlenen, Bu gelişmeler, I. ulusal egemenlik, I. Avrupa’da toplumsal sorunlar artmıştır. II. milliyetçilik, II. Avrupalı devletlerin hammadde ihtiyacı artmıştır. III. laik devlet anlayışı III. Avrupa’da halkın ekonomik durumu iyileşmiştir. olgularından hangileriyle doğrudan ilgili olduğu söylenebilir? yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III A) Yalnız I C) Yalnız III D) II ve III Fransız İhtilali'nin güçlendirdiği milliyetçilik, demokrasi ve ulusal egemenlik düşüncelerinin Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenemez? B) Bağımsızlık isyanlarını engellemek amacıyla azınlıkların hak ve özgürlüklerinin genişletilmesi E) I, II ve III II. siyasi birliklerini geç kurabilmeleri, III. devletler arasında sömürge rekabetinin hızlanması unsurlarından hangilerinin etkisinden bahsedilebilir? D) Osmanlı halkının padişahın yanında yönetime katılması A) Yalnız I E) Toprak bütünlüğünü korumak amacıyla Osmanlıcılık düşüncesinin benimsenmesi A) Ucuz ve kaliteli üretim yapılarak maliyetlerin düşürülmesi B) Seri üretimin başlamasıyla Avrupa'da üretim artışı yaşanması C) Devletler arası ekonomik rekabetin hızlanması D) Ulus devletlerin kurulma sürecinin yavaşlaması E) Ucuz hammadde bulma ihtiyacının artmasına bağlı olarak sömürgecilik yarışının hızlanması B) Yalnız II D) I ve III 6. Avrupa'da XVIII. yüzyılda başlayıp, XIX. yüzyılda hız kazanan Sanayi Devrimi aşağıdakilerden hangisine yol açmamıştır? Avrupalı devletlerden İngiltere ve Fransa’nın sömürgecilik yarışında Almanya ve İtalya’ya göre daha hızlı davrandıkları ve dünyanın birçok bölgesinde sömürgeler elde ettikleri görülür. I. nüfuslarının kalabalık olmaması, C) Yönetim tarafından alınan bir kararla ayanlık makamının kaldırılması 86 C) I ve II Almanya ve İtalya’nın sömürgecilikte geri kalmalarında, A) Padişahın yetkilerinin sınırlandırılması 3. B) Yalnız II E) II ve III 5. 2. Sanayi Devrimi, Avrupa ülkelerinde işsizliğin daha da artmasına, kıta genelinde üretim artışı yaşanmasına, büyük ölçekli şirketler kurulmasına ve köyden kente göçün artmasına ortam hazırlamıştır. C) I ve II E) II ve III İngiltere’nin sömürgesi durumundaki on üç Amerikan kolonisinin bağımsızlık için İngiltere kralına karşı verdikleri mücadeledeki önemli destekçilerinden biri Fransa olmuştur. Fransa’nın bu tutumu aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Sömürgeciliği sona erdirmeye çalıştıklarının B) İngiltere’nin çıkarlarına zarar vermek istediklerinin C) Ham madde ve pazar ihtiyaçlarının azaldığının D) Önemli bir deniz gücüne sahip olduklarının E) İngiltere’nin Amerika kıtasındaki tüm sömürgelerini kaybettiklerinin 7. Milliyetçilik akımı Avrupa genelinde XVIII. yüzyılda başlayarak güçlenmiştir. Bu gelişmenin, deniz ve kara ulaşımını kolaylaştırmış ve hızlandırmıştır. Bu gelişmenin, I. imparatorlukların parçalanması, I. ürünlerin uzak mesafelere daha kısa sürede ulaştırılabilmesi, II. feodal yönetimlerin çökmesi, III. Avrupa’da cumhuriyet yönetimlerinin yaygınlaşması olgularından hangilerine ortam hazırladığı savunulamaz? A) Yalnız I 10. Avrupa’da XVIII. yüzyılda yaşanan teknolojik gelişmeler B) Yalnız III D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III II. devletler arasındaki ekonomik ve siyasi rekabetin gerilemesi, III. sanayileşme sürecinde küçük devletlerin ön plana çıkarak güçlenmeleri durumlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. C) Yalnız III E) II ve III Fransız İhtilali, Fransa’da vatandaşlar arasında eşitlik ilkesinin kabul edilmesini sağlamıştır. 11. Sanayi Devrimi ile birlikte Avrupa’da dev fabrikalar ve büBu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisiyle ilişkilendirilebilir? yük ölçekli şirketler kurulmaya başlanmıştır. Bu sürecin Avrupa’da, A) Fransa’da krallık yönetimine son verilmiştir. B) Ülkede isyanları engellemek amacıyla azınlık hakları genişletilmiştir. I. el emeğine dayalı olarak üretim yapılan atölyelerin kapanmaya başlaması, II. küçük üreticinin rekabet gücünün azalması, C) Toplumsal sınıf farklılıkları ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. III. gelir dağılımında toplumsal adaletin sağlanması D) Fransa’nın Avrupa’daki askeri ve siyasi etkinliği artırılmıştır. sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? E) Avrupa’da devletler arası sınırların yeniden belirlenmesi sağlanmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 12. Fransız İhtilali’nin yaşanmasında, kralın ülkede yaşanan 9. mali krizi aşmak için halka yeni vergiler koymak istemesi önemli bir rol oynamıştır. Avrupa’da yaşanan, I. 1848 İhtilallerinin yaşanması, II. Reform hareketlerinin gerçekleşmesi, Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? III. Sanayi İnkılabı’nın gerçekleşmesi A) Fransa’da meşruti monarşi yönetimi kurulmuştur. gelişmelerinden hangilerinde din olgusunun herhangi bir etkisinden bahsedilemez? B) Milliyetçilik ilkesinin güçlenmesi sağlanmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III C) Fransa ihtilal sürecinde dış tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. D) Fransa’nın toprak bütünlüğü korunamamıştır. E) İhtilalde ekonomik etkenler belirleyici rol oynamıştır. 87 EN UZUN YÜZYIL (1800-1922) / 1 1. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda Osmanlıcılık düşüncesi ön plana çıkarılmıştır. 4. Bu durumun, Tanzimat Fermanı'nda, "Rüşvet ve adam kayırma sona erdirilecek, herkes kanun karşısında eşit kabul edilecektir." hükümleri yer almıştır. Bu hükümler dikkate alındığında, Osmanlı yönetiminin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya çalıştığı savunulabilir? I. ulus bilincinin gelişiminin gecikmesi, II. azınlık unsurlara bazı haklar verilmesi, III. milliyetçilik düşüncesinin Türk unsurlar arasında yaygınlaşması A) Dini anlaşmazlıkların sona erdirilmesi B) Azınlıklara inanç özgürlüğü verilmesi gelişmelerinden hangilerine neden olduğu söylenebilir? C) Yeni topraklar elde edilmesi D) Askeri gücün artırılması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) Halkın devlete olan güveninin artırılması E) II ve III 5. 2. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Sırp İsyanı, II. Yunan İsyanı, Bu gelişmenin Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği savunulabilir? III. Mısır İsyanı A) Batılılaşma çabalarını Bu gelişmelerden hangileri milliyetçilik düşüncesi ile ilgili değildir? B) İslamcılık düşüncesini A) Yalnız I D) Devlet otoritesini B) Yalnız II D) I ve II 3. C) Azınlıkların bağımsızlık düşüncelerini C) Yalnız III E) II ve III E) Askeri etkinliği İngiltere, Hindistan sömürgelerine giden yollar üzerinde bulunan Osmanlı topraklarının güçlü başka bir devletin egemenliğine girmesini engellemeye çalışmıştır. İngiltere’nin bu çabasına bakılarak, I. İngiltere, sömürgeleri ile bağlantısını güçleştirecek gelişmelere karşı çıkmıştır. II. Osmanlı toprak bütünlüğü İngiltere tarafından tehdit edilmiştir. 6. Osmanlı yönetimleri XIX. yüzyılda bazen İngiltere, bazen Fransa, bazen de Almanya ile yakın siyasi işbirliği içine girmeye çalışmışlardır. Bu politika, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Ekonomik alanda etkinlik artırılmıştır. III. Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’de güçlenmesi sağlanmıştır. B) Sanayileşme adına bazı adımları atılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Avrupalı devletler arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanılmaya çalışılmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 88 Osmanlı Devleti’nden ayrılmak isteyen Sırplara 1812 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması ile Osmanlı yönetimi tarafından bazı ayrıcalıklar verilmiştir. C) Yalnız III E) II ve III C) Avrupalı devletler üzerinde baskı kurulmuştur. E) Rusya’nın Balkanlarda etkili olması engellenmiştir. 7. Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında yer alan Mısır, Fas ve Tunus XIX. yüzyılda işgal edilmiştir. Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki siyasi varlığının azalmasına B) Osmanlı topraklarının sömürge olmasının engellenmesine C) Osmanlı Devleti’nde idari alanda düzenlemeler yapılmasına D) Avrupalı devletlerden siyasi destek alınmasına 10. Osmanlı Devleti’nde 1856 yılında Islahat Fermanı yayınlanmıştır. Osmanlı yönetiminin bu girişiminde, I. halkın devlet yönetimine doğrudan katılımını sağlama, II. azınlıklara yeni haklar vererek Avrupalı devletlerin desteğini sağlama, III. ekonomik alandaki kötüye gidişi durdurma amaçlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I D) I ve II E) Azınlıklara yeni bazı haklar verilmesine 8. B) Yalnız II 1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin çalışmaları sonucunda padişah tarafından ikinci defa ilan edilen Meşrutiyet yönetimi ile birlikte siyasal partiler kurulmuştur. C) Yalnız III E) II ve III 11. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: – Loncalar etkinliklerini kaybetmiştir. – İşsizlik artmıştır. Bu gelişmenin Osmanlı ülkesinde, – Köyden kente göç hızlanmıştır. I. siyasal yaşamın demokratikleşmesi, II. yeni topraklar elde etme politikalarının ortaya çıkması, Bu gelişmeler, I. Vergi gelirleri azalmıştır. III. halkın siyasal tercihlerini özgürce ortaya koyabilmesi II. Toplumsal düzenin korunması güçleşmiştir. sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? III. Mali alanda devlet denetimi güçlendirilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I E) I ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 12. Kırım Savaşı’ndan sonra imzalanan Paris Antlaşması’nda, 9. Rusya, Balkanlarda etkinlik alanını genişletmeyi planlamış, bu amaçla Slav ulusları nüfuzu altına alma esasına dayanan bir politika izlemiştir. Bu bilgi dikkate alındığında, Rusya ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? "Osmanlı toprak bütünlüğü Avrupalı devletler tarafından korunacaktır." maddesi yer almıştır. Bu madde dikkate alındığında, I. Osmanlı Devleti’nde Batı tarzında ıslahat girişimleri hızlanmıştır. A) Doğu yönünde yayılma siyaseti izlemiştir. II. Avrupalı devletlerin siyasi desteğine olan ihtiyaç azalmıştır. B) Milliyetçilik düşüncesini siyasi etkinliğini güçlendirmek için kullanmıştır. III. Osmanlı Devleti toprak bütünlüğünü koruyamaz duruma gelmiştir. C) Karadeniz’i tümüyle egemenliği altına almıştır. D) Sıcak denizlere ulaşma politikasını başarıya ulaştırmıştır. E) Osmanlı yönetimi ile siyasi işbirliği yolları aramıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 89 EN UZUN YÜZYIL (1800-1922) / 2 1. İngiltere, Süveyş Kanalı’nın 1869 yılında açılmasından bir süre sonra Mısır’ı işgal etmiştir. 4. l. Osmanlı topraklarına bol miktarda yabancı mal girmeye başlamıştır. II. Yabancı tüccarların Osmanlı topraklarında ticaret yaparken ödedikleri vergilerin miktarı azaltılmıştır. Bu gelişme, I. İngiltere Doğu Akdeniz’deki ekonomik çıkarlarını korumaya çalışmıştır. III. Avrupa tarzında yenilik girişimleri sürdürülmüştür. II. Osmanlı Devleti’nin ekonomik gelirleri artmıştır. Bu gelişmelerden hangilerinin, XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde sanayileşme olgusunu olumsuz etkilediği III. Mısır’ın ekonomik ve siyasi önemi artmıştır. savunulabilir? yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II ! A) Yalnız I C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III E) I ve III Süveyş Kanalı'nın açılması, Akdeniz ile Kızıldeniz arasında gemi geçişine imkan sağlamıştır. 5. Tanzimat Fermanı’nda ,"Herkesten gelirine göre vergi alınacaktır." hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm dikkate alındığında, Osmanlı yönetiminin, I. toplumda adalet düşüncesinin güçlendirilmesi, 2. Osmanlı Devleti’nde, ilki 1876’da, ikincisi ise 1908 yılında olmak üzere iki defa Meşrutiyet ilan edilmiştir. II. gayrimüslim unsurların devlet yönetimine katılması, III. vergi sisteminin yeniden düzenlenmesi Bu gelişmeler, amaçlarından hangilerine ulaşmaya çalıştığı savunulabilir? I. Osmanlı Devleti'nde yönetim şekli değiştirilmiştir. II. Meşruti yönetim süreklilik kazanamamıştır. A) Yalnız I III. Azınlıkların devlete olan bağlılığı artırılmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 6. 1876 yılında açılan Osmanlı Mebusan Meclisi’nde, gayrimüslim toplulukların temsilcileri önemli bir oran teşkil etmekteydi. Meclis'in bu yapısı dikkate alındığında, 3. I. Osmanlı Devleti'nde padişahın yetkileri Meclis’e devredilmiştir. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda, I. Meclis-i Mebusan açılmıştır. II. Azınlıklar ülke yönetimine katılma imkanı elde etmiştir. II. Tanzimat Fermanı yayınlanmıştır. III. Anayasal yönetime geçilmiştir. Bu gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti’nde mutlak yönetim biçiminin sona erdiğine kanıt olarak gösterilemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 90 C) Yalnız III E) I, II ve III III. Meşrutiyet rejimi azınlıkların çalışmaları sonucunda yaşama geçirilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. 1876 yılında İstanbul’da düzenlenen Tersane Konferansı’nda bir araya gelen Avrupalı devletler, Osmanlı yönetiminden şu isteklerde bulunmuşlardır: – Bosna Hersek’te valinin belirlenmesine Osmanlı yönetimi karışmamalıdır. – Bulgar azınlığa özerklik verilmelidir. – Sırbistan ve Karadağ’da bulunan Osmanlı askerleri geri çekilmelidir. Bu istekler dikkate alındığında, Avrupalı devletlerin aşağıdakilerden hangisini hedefledikleri söylenebilir? A) Osmanlı topraklarında bağımsızlık düşüncesini sona erdirme B) Osmanlı Devleti'nde yaşanan azınlık sorunlarını çözme 9. Osmanlı Devleti, Müslüman toplulukların yanında gayrimüslim unsurları da egemenliği altında bulunduran çok uluslu bir devlet görünümündeydi. Ancak XIX. yüzyılda yaşanan gelişmeler, gayrimüslim azınlıkların Osmanlı egemenliğinden ayrılmasına yol açmıştır. Bu durumda, I. Osmanlı topraklarında yaşayan gayrimüslim azlınlıkların Avrupalı devletler tarafından kışkırtılması, II. Rusların Panslavizm politikaları izlemeleri, III. milliyetçilik düşüncesinin Osmanlı topraklarında yayılmaya başlaması gelişmelerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III C) Osmanlı toprak bütünlüğünün parçalanmasını engelleme D) Sömürgeci düşüncesinin devletler arası alanda bir sorun oluşturmasını önleme E) Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki egemenliğini azaltma ! Balkanlardaki uluslara verilecek ayrıcalıklar Osmanlıların bölgeyi elinde tutmasını zorlaştıracaktır. 10. Tanzimat Fermanı’nda yer alan, – Herkesten gelirine göre vergi alınacaktır. – Mahkemeler halka açık yapılacaktır. hükümleri dikkate alındığında, I. ekonomik, II. hukuki, III. kültürel alanlardan hangileri ile ilgili bir gelişmeden söz edildiği savunulamaz? 8. Osmanlı Devleti için XIX. yüzyılda devletler arası platformda "Hasta Adam" nitelemesi kullanılmıştır. Rus çarının bir görüşme sırasında İngiltere elçisine hasta adamın mirasının paylaşılmasından söz ettiği bilinmektedir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III Rus çarının bu yaklaşımı aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Rusya, Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupalı devletlerle siyasi işbirliği sağlamaya çalışmıştır. B) Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların hakları korunmak istenmiştir. C) Almanya’ya karşı İngiltere’nin desteği alınmaya çalışılmıştır. 11. 1809’da İngiltere ile imzalanan Kale-i Sultaniye Antlaşması'na göre, Osmanlı Devleti, barış zamanında boğazlardan savaş gemisi geçmesini engelleyecekti. İngiltere’nin bu isteği aşağıdakilerden hangisine yöneliktir? D) Osmanlı Devleti’nin askeri gücünden çekinilmiştir. A) Osmanlı donanmasını Rus saldırıları karşısında korumaya E) Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almasından endişe edilmiştir. B) Karadeniz'de sömürgeler elde etmeye ! Rusya'nın bu yaklaşımı tek başına Osmanlı Devleti ile ilgili planlarını gerçekleştirmesinin zorluğuyla ilgilidir. C) Rusya'nın Karadeniz’e inmesini önlemeye D) Rusya’nın Akdeniz’e inmesini önlemeye E) Boğazların uluslararası bir statü kazanmasını önlemeye 91 EN UZUN YÜZYIL (1800-1922) / 3 1. İngiltere, 1878 yılında Osmanlı Devleti'ne başvurarak Kıbrıs'ın kendi yönetimlerine verilmesini talep etmiştir. 4. İngilizlerin bu talebinin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? Aşağıdakilerden hangisi, bu durumda daha fazla etkili olmuştur? A) Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü korumak A) Ülkede tarım üretiminin sürekli şekilde gerilemesi B) Hint sömürge yolunun güvenliğini korumak B) Askeri alanda Avrupa ülkeleri örnek alınarak yenilikler yapılması C) Osmanlı ülkesindeki azınlık unsurların haklarını korumak C) Dış tehditler karşısında denge siyaseti izlenmesi D) Almanya’nın Osmanlı yönetimi üzerinde etkinlik sağlamasını engellemek D) Ulusçuluk düşüncesinin azınlıklar arasında yaygınlaşmasına karşı çözüm bulunamaması E) Akdeniz’de devletler arası barışın korunmasını sağlamak E) Hazine harcamalarının azaltılamaması 5. 2. Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda topraklarını korumakta büyük güçlükler yaşadığı görülür. Osmanlı Devleti’nde halk Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte ilk kez seçme ve seçilme hakkını kullanmıştır. Fakat bu gelişmeye rağmen anayasa ile padişaha tanına yetkiler son derece genişti. Osmanlı Devleti’nde, II. Mahmut Dönemi’nde gerçekleştirilen, – Sekban-ı Cedit ordusunun kurulması, – Eşkinci Ocağı’nın oluşturulması Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? girişimleri Yeniçerilerin karşı çıkmaları nedeniyle başarısız olmuştur. A) Osmanlı Devleti’nde saltanat yönetiminin sona erdiğinin Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? B) Meclis-i Mebusan’ın üyelerinin padişah tarafından belirlendiğinin A) Osmanlı Devleti’nde askeri alandaki ıslahatlar sona ermiştir. C) Saltanat makamının mutlak yetkilerini korumaya devam ettiğinin B) Yeniçeriler ıslahat sürecinde önemli bir engel durumuna gelmişlerdir. D) Gayrimüslimlere ekonomik alanda bazı haklar verildiğinin C) Osmanlı padişahları askeri alanda disiplin sağlamaya çalışmıştır. E) Osmanlı Devleti’nde padişahlık makamının varlığının tartışılmaya başlandığının D) Ülke güvenliğinin artırılmasına dönük çabalar sergilenmiştir. E) Yenilik girişimlerine süreklilik kazandırılamamıştır. 3. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda gerçekleştirilen 6. I. müsadere uygulamasının kaldırılması, II. karantina uygulamasının başlatılması, III. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması A) Berlin Antlaşması düzenlemelerden hangileri, özel mülkiyet anlayışının güçlenmesine ortam hazırlamıştır? B) Paris Barış Antlaşması A) Yalnız I D) Kütahya Antlaşması B) Yalnız II D) I ve II 92 İngiltere, Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda taraf olduğu aşağıdaki antlaşmalardan hangisini çıkarlarına ters görerek tepki göstermiştir? C) Yalnız III E) II ve III C) Hünkar İskelesi Antlaşması E) Bükreş Antlaşması 7. Mısır İsyanı’nın ilk dönemlerinde Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı destekleyen Avrupalı devletler, Mısır ordusunun Kütahya’da Osmanlı ordusunu yenmesinin ardından Mehmet Ali Paşa'ya karşı harekete geçmişlerdir. Aşağıdakilerden hangisi, Avrupalı devletlerin bu politika değişikliğinin nedenleri arasında gösterilebilir? 10. Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda önemli toprak kayıplarına uğramıştır. Bu yüzyılda kaybedilen topraklar ve bu toprakları egemenlikleri altına alan devletler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmemiştir? A) Kıbrıs - İngiltere A) İstanbul'un tehlike altına girmesi B) Cezayir – Fransa B) Rusya'nın güçlenmesini istememeleri C) Mısır – İngiltere C) Boğazlara egemen olmak istemeleri D) Kars – Rusya D) Osmanlı toprak bütünlüğünü korumaya çalışmaları E) Tunus - İngiltere E) Rusya’nın Karadeniz’de güçlenmesinin istenmemesi 11. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyıldaki en önemli önceliği durumundadır? A) Kapitülasyonları kaldırma 8. Osmanlı egemenliği altındaki Arap halkı, devlet içinde yaşayan diğer bazı toplulukların aksine XIX. yüzyılda bağımsızlık için ciddi ayaklanma çıkarmamıştır. B) Toprak kayıplarını telafi etme C) Yerli sanayinin gelişmesini sağlama D) Toprak bütünlüğünü koruma Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? E) İngiltere’nin Akdeniz’de güçlenmesini önleme A) Araplar arasında Batılılaşma düşüncesinin güçlenmesi B) Arapların uluşçuluk düşüncesinden daha geç etkilenmeleri C) Arapların ekonomik anlamda güçlü olmamaları D) Yaşadıkları coğrafyanın güç koşullara sahip olması E) Arap topraklarının devlet merkezinden uzakta olması 12. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda gerçekleştirilen yenileşme hareketlerini daha önceki dönemlerde gerçekleştirilen ıslahatlardan farklı kılan temel özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Ordu ve donanmanın güçlendirilmeye çalışılması B) Mali yapının geliştirilmesi ile ilgili düzenlemeler içermesi C) Islahatlara bazı çıkar çevrelerinin karşı çıkması D) Batı kültürünün etkisiyle gerçekleşmesi 9. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1878 yılında imzalanan Ayastefanos Antlaşması, başta İngiltere olmak üzere Avrupa devletlerince kabul edilmemiş, bu antlaşmanın yerine Berlin Antlaşması imzalanmıştır. Avrupa devletlerinin Ayastefanos Antlaşması’na karşı çıkmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Osmanlı'nın topraklarını korumak istemeleri B) Milliyetçilik düşüncesini engellemeye çalışmaları C) Balkan uluslarının bağımsızlığını engellemek istemeleri D) Rusya'nın fazla güçlenmesini çıkarlarına aykırı görmeleri E) Osmanlı Devleti’nin Almanya'ya yakınlaşmaya başlaması E) Devletin yönetim şeklinde değişiklikler öngörmesi 13. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın Osmanlı ülkesinde, I. Balkanlarda ilk bağımsızlık isyanlarının ortaya çıkması, II. Meclis-i Mebusan'ın kapatılması, III. Duyun-ı Umumiye İdaresi’nin kurulması sonuçlardan hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 93 EN UZUN YÜZYIL (1800-1922) / 4 1. 4. Osmanlı Devleti'nde görülen, I. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması, II. Batılı tarzda eğitim veren okulların açılması, I. ülke nüfusunun azalması, III. kapitülasyonların genişletilmesi II. çok uluslu toplum yapısının sona ermesi, III. askeri ıslahatlara hız verilmesi gelişmelerinden hangilerinin, toplumsal ve kültürel yapıda değişmelere ortam hazırladığı söylenebilir? gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III E) I ve III 1838 yılında imzalanan Baltalimanı Anlaşması ile Osmanlı Devleti’nin siyasi destek karşılığında İngiltere’ye önemli ekonomik ayrıcalıklar verdiği görülür. Bu bilgiye bakılarak, Bu durumun Osmanlı toplumunda, I. mali sorunların artması, I. Azınlıkların ekonomik alandaki etkinliği azaltılmaya çalışılmıştır. II. kültürel alanda ikiliklerin oluşması, II. İthalatın azaltılması için girişimlerde bulunulmuştur. III. eğitim alanındaki gerilemenin sona erdirilmesi III. Osmanlı Devleti toprak bütünlüğünü koruyabilmek için mali ödünler vermek durumunda kalmıştır. gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız l C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) II ve III 6. Osmanlı Devleti’nde yerli üretiminin XIX. yüzyılda ciddi şekilde gerilediği ve yerli üreticilerin Avrupalı üreticilerle rekabet edemedikleri görülür. Osmanlı yönetiminin bu olumsuz durumu sona erdibilmek adına, Osmanlı Devleti’nde ilk demiryolu hatları, Batı Anadolu’da kıyıya dik uzanan nehir vadileri boyunca inşa edilmiştir. Bu girişimin, I. iç bölgelerdeki tarım ürünlerinin liman kentlerine ulaştırılmasını kolaylaştırma, II. Avrupalı devletlerin Osmanlı yönetimi üzerindeki baskısını azaltma, I. ithalattan alınan vergilerin yükseltilmesi, II. askeri alandaki düzenlemelere devam edilmesi, III. azınlıkların sahip oldukları hakların genişletilmesi III. azınlıkların devlete bağlılığını artırarak toplumsal bütünlüğü koruma yollarından hangilerine başvurduğu savunulabilir? amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I A) Yalnız l B) Yalnız II D) I ve III 94 C) Yalnız III Osmanlı Devleti'nde II. Mahmut Dönemi'nde klasik eğitim kurumları olan medreseler varlıklarını sürdürmüş, bununla birlikte devlet tarafından Avrupa tarzında eğitim kurumları açılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 3. B) Yalnız II D) I ve II 5. 2. Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda giriştiği askeri mücadeleleri kaybetmesi, C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 7. 10. Osmanlı Devleti'nin Rusya ile 1833 yılında imzaladığı Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda, Hünkar İskelesi Antlaşması'nda, I. meşrutiyet, - Osmanlı topraklarına bir saldırı durumunda Rusya yardım gönderecektir. II. cumhuriyet, III. mutlakiyet yönetimlerinden hangilerinin görüldüğü savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III - Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti boğazları kapatacaktır. hükümleri yer almıştır. Bu hükümler dikkate alındığında, E) I ve III I. Osmanlı Devleti, dış destek olmaksızın topraklarını koruyamamıştır. II. Ruslar Karadeniz’de kendilerine karşı bir tehdit oluşmasını istememişlerdir. III. Osmanlı Devleti’nin Rusya ile olan askeri mücadeleleri sona ermiştir. 8. XIX. yüzyılda Osmanlı devlet kademelerinde görev alanların önemli bir bölümünün Avrupa’daki Osmanlı elçiliklerinde görev yapmış kişiler olduğu bilinmektedir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III Bu durumun, C) I ve II E) I, II ve III I. Osmanlı ülkesinde reform düşüncesinin gelişmesi, II. Osmanlı toprak bütünlüğünün korunmasının kolaylaşması, III. azınlık unsurların devlet yönetimiyle olan bağının güçlenmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III 11. Avrupa'da görülen, I. Avrupalı devletlerin pazar gereksiniminin artması, II. Almanya'nın ulusal birliğini kurması, III. milliyetçilik düşüncesinin etkisini artırması E) II ve III gelişmelerinden hangileri Osmanlı Devleti'ni olumsuz şekilde etkilemiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. C) Yalnız III E) I, II ve III Osmanlı Devleti'nin toprakları XIX. yüzyılda Avrupalı devletler için daha önemli bir konuma gelmiştir. 12. Osmanlı Devleti'nde görülen, Bu gelişmede, I. Osmanlı Devleti'nin mali yapısının kötü bir durumda bulunması, II. Osmanlı topraklarının zengin ham madde kaynaklarına sahip olması, III. Osmanlı topraklarının büyük bir pazar durumunda olması I. Sırbistan'ın bağımsızlığını kazanması, II. Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan etmesi, III. Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanması, IV. Avusturya'nın Bosna Hersek'i topraklarına kattığını açıklaması durumlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? gelişmelerinden hangileri XIX. yüzyılda gerçekleşmiştir? A) Yalnız I A) I ve II B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III B) I ve III D) II ve IV C) II ve III E) I, II ve IV 95 BİRLİKTE ÇÖZELİM Avrupa ve Osmanl› Devleti (XVIII. Yüzy›l) 1 / 1 Avrupa ve Osmanl› Devleti (XVIII. Yüzy›l) 3 / 8 Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1774 yılında imzalanan ve Kırım’ın kaybına yol açan Küçük Kaynarca Antlaşması'nda, "Kırım halkı halifeye bağlı kalmaya devam edecektir." hükmü yer almıştır. XVIII. yüzyılda Baltık Denizi'nden hareket eden Rus donanması Akdeniz'i geçerek Ege Denizi'ne kadar gelmiş ve Çeşme’de demirli durumda bulunan Osmanlı donanmasını yakarak imha etmiştir. Bu hükmün aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinde gerçekleşmiştir? Çözüm : Çözüm : Küçük Kaynarca Antlaşması'nda yer alan, "Kırım halkı halifeye bağlı kalmaya devam edecektir." maddesi Kırım'ın Osmanlı Devleti ile olan kültürel bağlarının korunmasına yöneliktir. 1768-1774 Osmanlı-Rusya Savaşı sırasında, Rus donanması Akdeniz üzerinden Ege'ye gelerek Çeşme'de Osmanlı donanmasını yakmıştır. A B C D E A B C D E Avrupa ve Osmanl› Devleti (XVIII. Yüzy›l) 2 / 2 Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyıl içinde Balkanlarda önemli toprak kayıplarına uğramıştır. Bu kayıplarda, I. Balkan uluslarına geniş bir inanç özgürlüğü tanınması, II. yabancı devletlerin bölgeye yönelik siyasi ilgisinin yüksek olması, III. Rusya’nın bölgedeki toplulukları kışkırtma politikaları izlemesi durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? Avrupa'da XVIII. yüzyılda başlayıp, XIX. yüzyılda hız kazanan Sanayi Devrimi aşağıdakilerden hangisine yol açmamıştır? Çözüm : Çözüm : Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıl içinde Balkanlarda önemli toprak kayıplarına uğramasında, yabancı devletlerin bu bölgeye yönelik ilgilerinin yüksek olması ve özellikle Rusya'nın Balkanlardaki toplulukları kışkırtma politikası izlemesi etkili olmuştur. A B C D E 96 Avrupa ve Osmanl› Devleti (XVIII. Yüzy›l) 4 / 3 Avrupa'da XVIII. yüzyıl başlayıp, XIX. yüzyılda hız kazanan Sanayi Devrimi'nin ulus devletlerinin kurulma sürecinin yavaşlamasına neden olduğu söylenemez. Bunun tam tersine Sanayi Devrimi, getirdiği ekonomik zenginlikle ulus devletlerin kurulma sürecine hız kazandırmıştır. A B C D E En Uzun Yüzy›l (1800-1922) 1 / 2 En Uzun Yüzy›l (1800-1922) 3 / 5 Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: Osmanlı Devleti’nde, II. Mahmut Dönemi’nde gerçekleştirilen, I. Sırp İsyanı, – Sekban-ı Cedit ordusunun kurulması, II. Yunan İsyanı, – Eşkinci Ocağı’nın oluşturulması III. Mısır İsyanı Bu gelişmelerden hangileri milliyetçilik düşüncesi ile ilgili değildir? Çözüm : Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda yaşanan Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyanı (Mısır İsyanı) milliyetçilik düşüncesi ile ilgili bir isyan girişimi değildir. Sırp ve Yunan isyanlarınında ise milliyetçilikten kaynaklanan bağımsızlık düşüncesi ön plandadır. A B C D E girişimleri Yeniçerilerin karşı çıkmaları nedeniyle başarısız olmuştur. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? Çözüm : II. Mahmut Dönemi'nde gerçekleştirilen söz konusu girişimlerin başarısız olması, Osmanlı Devleti'nde askeri alandaki ıslahatların sona erdiği anlamına gelmez. Bu yöndeki düzenlemeler daha sonraki dönemde de sürdürülmüştür. A B C D E En Uzun Yüzy›l (1800-1922) 4 / 5 Osmanlı Devleti'nde II. Mahmut Dönemi'nde klasik eğitim kurumları olan medreseler varlıklarını sürdürmüş, bununla birlikte devlet tarafından Avrupa tarzında eğitim kurumları açılmıştır. En Uzun Yüzy›l (1800-1922) 2 / 3 Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda, I. Meclis-i Mebusan açılmıştır. Bu durumun Osmanlı toplumunda, II. Tanzimat Fermanı yayınlanmıştır. III. Anayasal yönetime geçilmiştir. I. mali sorunların artması, Bu gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti’nde mutlak yönetim biçiminin sona erdiğine kanıt olarak gösterilemez? II. kültürel alanda ikiliklerin oluşması, III. eğitim alanındaki gerilemenin sona erdirilmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? Çözüm : Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda Meclis-i Mebusan'ın açılması ve anayasal yönetime geçilmesi, halkın yönetime katılımıyla ilgilidir ve mutlak yönetim biçiminin sona erdiğini gösterir. Tanzimat Fermanı'nın yayınlanması ise halka verilen bir takım hak ve özgürlüklerden oluşur. Mutlak yönetim biçiminin sona erdiğini göstermez. A B C D E Çözüm : II. Mahmut Dönemi'nde dini eğitim veren medreseler ile Avrupa tarzı eğitim veren okulların bir arada faaliyet göstermesi, kültürel alanda ikiliklerin yaşanmasına ortam hazırlamıştır. A B C D E 97 DÖRT KÖŞE 1. Osmanlı Devleti’nde 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasının, 3. I. Osmanlı Devleti’nde ıslahat çabalarının hızlanması, Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir? II. padişahın otoritesinin güçlendirilmesi, III. Osmanlı Devleti’nde toprak kayıpları sürecinin sona erdirilmesi A) Askeri yapı yeniden düzenlenmiştir. gelişmelerinden hangilerine neden olduğu söylenebilir? C) Islahat girişimleri başarılı olmuştur. A) Yalnız I E) Baskıcı bir yönetim anlayışı benimsenmiştir. B) Yalnız II D) I ve II 2. Osmanlı Devleti'nde 1876 yılında Meşrutiyet ilan edilmiş, anayasa hazırlanarak Meclis-i Mabusan açılmıştır. B) Padişahın yetkileri artmıştır. D) Halk yönetimde etkin hale gelmiştir. C) Yalnız III E) II ve III Almanya ve İtalya'nın sömürgecilik yarışında diğer büyük Avrupalı devletlere oranla geç kalmasında, I. siyasi birliklerini geç kurmaları, II. Almanya’nın Akdeniz’e kıyısı olmaması, III. ekonomik etkinliklerini artırmaya çalışmaları 4. Osmanlı Devleti’nde II. Mahmut’un 1808 yılında ayanlarla imzaladığı Sened-i İttifak, padişahın otoritesini güçlendirmek için destek arayışı olarak nitelendirilebilir. Buna göre Sened-i İttifak aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Osmanlı devlet otoritesinin zayıfladığına durumlarından hangileri rol oynamıştır? B) Padişahın yetkilerinin kısıtlandığına A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) Batı tarzındaki yenilik çabalarının sona erdiğine D) Askeri yapının güçlendirildiğine E) Egemenlik anlayşının değiştiğine 98 05 5. bölüm 5. bölüm 1881'den 1919'a mustafa kemal milli mücadele'nin haz›rl›k dönemi 99 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL 1. Atatürk, Gençliğe Hitabesi'nde: "Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetin ve istikbalinin yegane temeli budur." demiştir. 4. Buna göre, Atatürk için aşağıdakilerden öncelikle hangisi söylenebilir? Mustafa Kemal Paşa, 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti’nin Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasının ardından Suriye Cephesi'nde Yıldırım Orduları Kumandanlığı'na atanmıştır. Bu görevi üstlendiği dönemde ateşkesin uygulanması bakımından İstanbul hükümetini uyaran telgraflar çekmiş ve sadrazama bazı tavsiyelerde bulunmuştur. Bu bilgiye göre Mustafa Kemal’le ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İleri görüşlü olduğu B) Ulusal bağımsızlığa önem verdiği A) İtilaf Devletletleri arasında görüş ayrılıkları çıkarılmasına çalışmıştır. C) Ulus egemenliğini etkin kılmaya çalıştığı D) İdealist olduğu B) Almanya ile işbirliğinin sürdürülmesini istemiştir. E) Barışsever olduğu C) Ateşkesin beklenmedik gelişmelere yol açabileceğini düşünmüştür. D) Ateşkesin geçersiz hale getirilmesini sağlamaya çalışmıştır. E) İşgallere karşı Anadolu’da direniş dernekleri kurulmasına çalışmıştır. 2. Balkan Savaşı'ndan sonra Mustafa Kemal, Sofya merkez olmak üzere Bükreş, Belgrad ve Çetine ataşemiliterliklerinde vazife almıştır. Bu görevlerin Mustafa Kemal’e, I. Balkan devletlerinin siyasi ve askeri durumlarını yakından inceleme, II. Balkan devletleriyle askeri ittifak yolları bulma, III. Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’ne yönelik baskılarını sona erdirme imkanlarından hangilerini sağladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 5. 3. Mustafa Kemal Paşa, Mondros sonrasında geldiği İstanbul’da Boğaz’dan geçerken, demirlemiş durumdaki İtilaf Devletleri donanmasını görmüş ve bu manzara karşısında yaverine şunu söylemiştir: ''Geldikleri gibi giderler.'' I. kararlılık, II. Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya çıkışı, bölgesel direniş derneklerinin kurulmasını sağlamıştır. II. bağımsızlığa düşkünlük, III. ileri görüşlülük özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu göstermektedir? B) Yalnız II D) I ve II 100 Bu bilgi, I. Mustafa Kemal’in Anadolu’ya bölgesel fakat geniş yetkilerle donatılmış olarak çıkmıştır. Bu söz Mustafa Kemal Paşa’nın, A) Yalnız I Osmanlı yönetimi tarafından 30 Nisan 1919’da IX. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa’nın yetki alanı Sıvas, Van, Trabzon, Erzurum vilayetleri ile Samsun sancağını içine alıyordu. Müfettişliğin yetki alanı içinde iki kolordu bulunuyordu. C) Yalnız III E) I, II ve III III. Mustafa Kemal Paşa Mondros hükümlerinin uygulanmasını engellemiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 6. Mustafa Kemal Paşa’nın IX. Ordu Müfettişliği görevinin yetki alanı içinde iki kolordu bulunmakta idi. Bunlarda ilki merkezi Sıvas'ta bulunan ve Samsun'a Mustafa Kemal ile beraber giden General Refet (Bele) komutasındaki III. Kolordu, diğeri de merkezi Erzurum'da bulunan ve kumandanı General Kazım Paşa (Karabekir) olan XV. Kolordu idi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) İstanbul Hükümetinin işgallere karşı kayıtsız kalmasının önlenmesi B) Azınlıkların Batı Anadolu’da çıkardıkları taşkınlıkların sona erdirilmesini C) Anadolu’da bir Milli Mücadele başlatma çabalarını D) Padişahın otoritesinin sona erdirilmesini 9. Mustafa Kemal genç bir subayken İttihat ve Terakki çevreleri ile temas kurmuş, ancak ordu mensuplarının siyasi bir kuruluş haline gelen İttihat ve Terakki içinde görev almamalarını önermiştir. Mustafa Kemal’in bu tutumunda aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? A) Kanun-ı Esasi’de yapılan değişikliklerle padişahın yetkilerinin azaltılması B) Padişahlık yönetimine karşı olmasının C) Halkın bir bölümünün İttihatçı politikaları benimsememesi D) Çok partili siyasal yaşama taraftar olması E) Askerlik ve siyasetin içi içe olmasının olumsuzluklara yol açacağını düşünmesi E) Mebusan Meclisi’nin yeniden açılmasını 10. Atatürk, "Benim naçiz vücudum elbet birgün toprak ola7. "Savaş, zorunlu ve hayati olmalıdır. Milleti savaşa götürünce vicdanımda acı duymamalıyım. Öldüreceğiz diyenlere karşı ölmeyeceğiz, diye savaşa girebiliriz. Lakin millet hayatı tehlikeye düşmedikçe savaş bir cinayettir." Mustafa Kemal'in bu sözleri özellikle onun kişiliğinin hangi yönünü gösterir? A) Barıştan yana olduğunu B) Yaratıcı düşünceye sahip olduğunu caktır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır." demiştir. Bu söz Atatürk'ün hangi yönünü vurgulamaktadır? A) Komutanlığını B) Devletler arası ilişkilere önem vermesini C) Vatan ve millet sevgisini D) Barışseverliğini E) Demokrasiye olan düşkünlüğünü C) İleri görüşlü olduğunu D) Vatansever olduğunu E) Gerçekçi olduğunu 11. Atatürk, Türk milletini milli birlik ruhu içinde başarıya ulaş- 8. Atatürk, "Türkiye Cumhuriyeti Devleti, şeyhler, dervişler, müritler memleketi olamaz." demiştir. Buna göre, Atatürk'ün aşağıdakilerden hangisine önem verdiği söylenebilir? A) Akılcılık ve bilimsellik B) Ulusal bağımsızlık tırmıştır. Değerli bir asker, büyük bir komutan olduğu kadar, tam bir inkılapçı ve geleceği gören bir devlet adamıdır. Askeri başarılarını, sosyal ve siyasi başarılar takip etmiştir. Buna göre, Atatürk'le ilgili olarak, I. Çok yönlü bir kişiliğe sahiptir. II. Tek partiye dayalı yönetimlere karşı olmuştur. III. Millete hizmet düşüncesiyle hareket etmiştir. yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? C) Ulusal egemenlik D) Yurtta sulh cihanda sulh E) Milli birlik ve beraberlik A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 101 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 1 1. Birinci Balkan Savaşı öncesinde Osmanlı ordusunda önemli miktarda subayın terhis edildiği ve komutanlar arasında politik fikir ayrılıkları yaşandığı görülür. 4. Bu durumun Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak, İngiltere, XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü korumaya çalışırken, aynı yüzyılın sonunda Osmanlı topraklarının paylaşılmasını sağlamaya çalışmıştır. Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? I. Balkanlardaki etkinliğin azalmasının engellenmesi, II. toprak bütünlüğünün korunmasının güçleşmesi, A) Osmanlı askeri gücünün artırılmaya çalışıldığının III. Balkan Savaşları'nda başarısızlık yaşanması B) Avrupa'dan yeterince destek alınamadığının gelişmelerinden hangileri üzerinde etkisinin bulunduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Osmanlı Devleti'ne karşı haçlı saldırılarının başladığının Ordu siyaset ayrımının gerçekleştirilememesinin ne tür sonuçlara yol açtığına dikkat etmelisin. E) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'yle ilgili çıkarlarının değiştiğinin D) I ve II ! C) Avrupalıların Osmanlı ekonomisi üzerinde etkinlik sağladığının E) II ve III 5. 2. Osmanlı Devleti'nde 1908'de ikinci kez Meşrutiyet ilan edilmiş, ancak bir sene sonra rejimi hedef alan bir ayaklanma yaşanmıştır. Bu durum, Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir? A) Yeni rejimin uygulamalarından memnun olmayan çevrelerin var olduğunun A) Merkezi otorite güçlendirilmeye çalışılmıştır. B) Islahat girişimlerine halktan destek aranmıştır. B) Hükümdarın meşrutiyet yönetimine taraftar olduğunun C) Toprak bütünlülüğünün korunamamasında yalnızca dış etkenler etkili olmuştur. C) Avrupa devletlerin baskısı altında kalındığının D) Demokratikleşme çabalarının sona erdiğinin D) İç politikadaki sıkıntılar dış tehditleri büyütmüştür. E) Bağımsızlık isyanlarının başladığının 3. E) Dış baskılar iç politikada anlaşmazlıklar yaşanmasına yol açmıştır. – Osmanlı yönetimi Trablusgarp'ın İtalyanlar tarafından işgaline sessiz kalmamış, bölgeye gönderilen subaylarla yerli halkı direniş için teşkilatlamıştır. – Balkan sorununun büyümesi ve bölgedeki devletlerle savaş ihtimalinin artması üzerine İtalya'nın barış teklifi Osmanlı yönetimince 1912'de kabul edilmiştir. 6. I. Balkan Savaşı sonunda imzalanan Londra Antlaşması'na göre, Osmanlı Devleti'nin batı sınırı Midye-Enez hattı olarak belirlenmiştir. Ayrıca Ege adalarının geleceğine büyük devletler karar verecekti. Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp politikasındaki bu değişikliğin aşağıdakilerden öncelikle hangisi ile ilgili olduğu savunulabilir? Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Trablusgarp'ın önemli görülmemesi A) Osmanlı Devleti Trakya'daki topraklarını tamamen kaybetmiştir. B) Denizlerdeki hakimiyetin artırılmak istenmesi C) Birden fazla cephede savaşılmak istenmemesi D) Avrupalı devletlerin desteğinin elde edilemeye çalışılması E) Donanmanın yeterince güçlü olmaması 102 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilan edilmesini takip eden dönemde yaşanan siyasi istikrarsızlık, Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan etmesine, Yunanistan'ın Girit'i, Avusturya-Macaristan'ın da Bosna-Hersek'i topraklarına katmasına zemin hazırlamıştır. B) Osmanlıların Ege ve Balkan egemenliği sona ermiştir. C) Balkan sorunu çözümlenmiştir. D) Balkan ülkeleri arasında kalıcı ittifaklar kurulmuştur. E) Osmanlı mali sorunları azaltılmaya çalışılmıştır. 7. Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki siyasi ve askeri etkinliği XIX. yüzyılın son dönemlerinde büyük ölçüde azalmıştır. 10. II. Meşrutiyet'in ilanı sonrasında Kanun-ı Esasi'de yapılan değişiklikle, üyeleri padişah tarafından belirlenen Ayan Meclisi'nin görüşmelerini gizli değil, açık şekilde yapması esası benimsenmiştir. Buna göre, I. Selanik'in Yunanistan'a bırakılması, Bu gelişmenin Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği savunulabilir? II. on iki adanın geçici olarak İtalya'ya bırakılması, III. Ege adalarının Yunanistan'ın denetimine bırakılması B) Ayan Meclisi'nin etkinliğini A) Yalnız I D) Ulusal bağımsızlık düşüncesini B) Yalnız II D) I ve II 8. A) Padişahın mutlak otoritesini gelişmelerinden hangileri yukarıdaki bilgiyi destekler niteliktedir? C) Azınlıkların yönetimdeki etkinliğini C) Yalnız III E) I ve III E) Demokrasi düşüncesini Durum I: 1876 yılında kabul edilen Kanun-ı Esasi'ye göre, hükümet padişaha karşı sorumlu tutulmuştur. Durum II: 1908 Kanun-ı Esasisi'ne göre ise hükümet padişaha karşı değil, Meclis'e karşı sorumlu idi. Her iki durum birlikte dikkate alındığında, Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? 11. – Osmanlı yönetimi, devletin bünyesi içinde yaşayan bütün etnik unsurları bir arada tutmak için çaba harcamış, bu amaçla azınlıklara önemli ayrıcalıklar vermiştir. – Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklar, XIX. yüzyılın sonundaki Osmanlı - Rus savaşlarında Ruslara destek olmayı tercih etmişlerdir. A) Ulusal egemenlik ilkesi uygulanmaya başlanmıştır. B) Azınlıklara devlet memuru olma hakkı ilk kez tanınmıştır. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Milliyetçilik düşüncesi öne çıkmıştır. C) Padişahın yetkileri sınırlandırılmaya çalışılmıştır. II. Osmanlıcılık düşüncesi etkinliğini yitirmiştir. D) Demokratikleşme çabaları halk tarafından desteklenmiştir. III. Osmanlı yönetimi Rusya'ya karşı Avrupalı devletlerin desteğini almıştır. E) Avrupa siyaseti üzerinde etkili olunmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. Osmanlı toprak bütünlüğüne yönelik tehditlerin XIX. yüzyılda artması bazı devlet adamları ve aydınlar tarafından ortaya çeşitli fikir akımlarının atılmasına yol açmıştır. Bu devlet adamlarının bir kısmına göre, din, dil, ırk ayrımı yapmaksızın, herkesin eşit haklara kavuşturulması gerekli idi. Bu bilgilere göre, I. Osmanlı toplumsal bütünlüğü güçlendirilmeye çalışılmıştır. II. Dağılma süreci durdurulmaya çalışılmıştır. III. Toprak kayıpları önlenmeye çalışılmıştır. B) Yalnız II D) I ve III E) I ve III 12. Osmanlı Devleti'nin en yakın müttefiki durumunda olan Almanya, İtalya'nın bir Osmanlı toprağı olan Trablusgarp'ı işgaline karşı sessiz kalmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Almanya, İtalya'nın askeri gücünden endişe etmiştir. B) Almanya kendi çıkarları doğrultusunda politikalar izlemiştir. C) Almanya Avrupa'da siyasi istikrarın sağlanmasını hedeflemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I C) Yalnız III C) I ve II E) I, II ve III D) Osmanlı toprak bütünlüğü Almanya tarafından tehdit edilmiştir. E) Osmanlı topraklarının önemi azalmıştır. 103 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 2 1. XIX. yüzyıl sonlarında ön plana çıkarılan İslamcılık akımı, Müslümanların halife etrafında bir bütün olarak hareket etmesini, Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması için gerekli görmüştür. 4. Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarını parçalama çabalarının XX. yüzyılda yoğunluk kazandığı görülür. Bu durumda Osmanlı Devleti'nin, I. toplum yapısının çok uluslu olması, Bu bilgi dikkate alındığında, II. meşrutiyet yönetimine sahip olması, I. din dayanışması, III. zengin yeraltı kaynaklarına sahip bulunması II. ümmetçilik, III. demokrasi özelliklerinden hangilerinin kolaylaştırıcı rol oynadığı söylenebilir? düşüncelerinden hangilerinin öne çıkarılmak istendiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III A) Yalnız II B) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III C) I ve II E) I, II ve III 5. 2. C) Yalnız III Bulgaristan ve Sırbistan, 1912'de imzaladıkları bir antlaşmayla Osmanlı Devleti'ne karşı birlikte hareket etme kararı almışlardır. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı öncesinde Afrika'daki egemenliğini tamamen kaybetmiş, Balkanlardan ise büyük ölçüde çekilmek zorunda kalmıştı. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilemez? Bu durumun aşağıdakilerden hangisini tehlikeye düşürdüğü söylenebilir? A) Avrupalı devletlerin sömürgeci politikalar izlemesi A) Osmanlı Devleti'nin Ege'deki ticari etkinliğini B) Avrupalı devletlerin milliyetçilik düşüncesini yaygınlaştırmaya çalışmaları B) Avrupa'daki siyasi istikrarı C) Mutlak yönetim anlayışının sona erdirilmesi C) Balkanlardaki Osmanlı topraklarını D) Osmanlı askeri gücünün azalması D) Osmanlı Devleti'nin Anadolu egemenliğini E) Azınlıkların devlete olan bağlılığının sarsılması E) Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle olan ilişkilerini 6. 3. Aşağıdakilerden hangisi, I. Balkan Savaşı'nın ardından Balkan devletleri arasında askeri mücadeleler yaşanmasına ortam hazırlamıştır? A) Osmanlı topraklarının paylaşımında anlaşmazlıklar yaşanması İtalya bu durum karşısında, Osmanlı Devleti'ni barışa zorlamak için, I. Kıbrıs'a abluka uygulama, B) Balkan devletlerinin Rusya tarafından desteklenmesi II. Ege'deki on iki adayı işgal etme, C) İngiltere'nin Balkanlardaki etkinliğini artırmaya çalışması III. Osmanlı ülkesinde yaşayan azınlık unsurları bağımsızlık için kışkırtma D) Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki kayıplarını telafi etmeye çalışması yollarından hangilerine başvurmuştur? E) Bazı Balkan uluslarının yeni bağımsız devletler kurmaya çalışması 104 İtalya, Trablusgarp Savaşı'nda karşılaştıkları güçlü savunma karşısında iç bölgelere girememiş ve yerli milis güçlerinin direnişini kıramamıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Osmanlı egemenliği altında yaşayan Araplar bağımsız olmak için XX. yüzyılda isyan çıkarmış ve Osmanlı yönetimine karşı İngilizlerle birlikte hareket etmişlerdir. 10. Balkan Savaşları'nın kaybedilmesi Balkan Türklerinin önemli bir bölümünün Anadolu'ya göç etmesine yol açmıştır. Bu gelişme, Bu gelişmenin, I. ümmetçilik, I. Osmanlı topraklarında toplumsal düzeninin sarsılması, II. ulusçuluk, III. batıcılık II. Osmanlı topraklarında demografik dengelerin değişmesi, düşüncelerden hangilerinin etkinliğinin sona erdiğine kanıt olarak gösterilebilir? III. askeri alanda düzenlemelerin yoğunlaşması A) Yalnız I durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. Osmanlı yönetimi, Trablusgarp Savaşı'nın ardından imzalanan Uşi Antlaşması ile Ege'deki On İki Ada'yı Yunan işgalinden endişe ettiği için geçici olarak İtalya'nın yönetimine bırakmıştır. 11. C) I ve II E) II ve III XX. yüzyıl başlarında görülen, I. pazar arayışlarının yoğunlaşması, II. Avrupa sanayisinin ham madde ihtiyacının artması, Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? III. Avrupa'da işçi sınıfının güçlenmesi A) İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ne yönelik baskılarını artırdığının durumlarından hangilerinin Osmanlı topraklarının önemini artırdığı savunulabilir? B) Osmanlı Devleti'nin topraklarını tek başına koruyamayacak durumda olduğunun A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Osmanlı yönetiminin İtalya ile olan siyasi ve askeri ilişkileri geliştirmek istediğinin C) Yalnız III E) II ve III D) Osmanlı yönetiminin ekonomik düzenlemeleri öne çıkarmaya çalıştığının E) Osmanlı Devleti'nde Rusya ile işbirliği arayışlarının başladığının 12. XIX. yüzyıl başlarında İngiltere ve Fransa ile görüşen İtalya, bu iki devlete Trablusgarp'ın kendi nüfuz alanı içinde olduğunu kabul ettirdi. İngiltere ve Fransa, yükselen Alman tehlikesi karşısında İtalya'yı yanlarında tutabilmek için, bu devletin Trablusgarp'la ilgili planlarına sessiz kaldılar. İngiltere ve Fransa'nın politik tutumları aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır? 9. Balkan Savaşları başladığında Osmanlıların 450.000 kişilik ordusuna karşılık, Balkan devletleri 500.000 kişilik orduya sahip durumdaydı. A) Kuzey Afrika'da siyasi sömüregecilik faaliyetleri gerilemiştir. B) Osmanlı Devleti'nin devletler arası saygınlığı artmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği savunulabilir? C) Osmanlı Devleti'nin Almanya ile bağları zayıflamıştır. A) Batı tarzında yenilikler yapılmasını D) Devletler arası dengeler ulusal çıkarlar doğrultusunda oluşmuştur. B) Osmanlı Devleti'nin Balkan topraklarını savunmasını E) Almanya-İngiltere rekabeti gerilemiştir. C) Osmanlı topraklarında siyasal istikrarın sağlanmasını D) Toplumsal bütünlüğün korunmasını E) Ekonomik gelirlerin korunmasını ! Devletler arası ilişkilerde ön plana çıkan faktörlerin neler olduğuna dikkat etmelisin. 105 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 3 1. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'na girerek siyasi yalnızlıktan kurtulmayı ve uluslararası platformda daha etkili hale gelebilmeyi amaçlamıştır. 4. Bu bildiride yer alan, Bu bilgilere bakılarak, I. Osmanlı maliyesinde düzelmeler sağlanmıştır. I. Yenen devletler yenilen devletlerden toprak almayacaktır. II. Osmanlı yönetimi siyasi etkinliğini artırmayı hedeflemiştir. II. Osmanlı topraklarındaki azınlıklara kendi geleceklerini belirleme hakkı tanınacaktır. III. Osmanlı Devleti savaş öncesinde askeri gücünü artırmıştır. III. Boğazlar bütün devletlerin gemilerine açık olacaktır. hükümlerinden hangileri Osmanlı Devleti'nin çıkarlarına uygun bir nitelik taşımaktadır? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. Wilson İlkeleri, dünya barışının korunabilmesi için I. Dünya Savaşı sonunda yayınlanmış bir bildiridir. C) I ve II A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve III I. Dünya Savaşı'na girerken geniş bir bölgede egemenlik sahibi olan Osmanlı Devleti'nin toprakları üzerinde savaştan sonra çok sayıda bağımsız devlet ortaya çıkmıştır. 5. Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? C) I ve II E) II ve III İtilaf Devletleri I. Dünya Savaşı sırasında diğer İttifak Devletleri için başvurmadıkları bir uygulamayı, Osmanlı Devleti için uygulamış ve gizli antlaşmalarla Osmanlı topraklarını paylaşmışlardır. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? A) Askeri mücadeleler sona ermiştir. B) Bağımsız Türk devletlerinin sayısı artmıştır. A) Savaşı bitirmek için politik çözüm arayışları sergilenmesi C) Osmanlı toprak bütünlüğü parçalanmıştır. D) Kapitülasyonlar kaldırılmıştır. B) Almanya'nın gücünün korunmak istenmesi E) Çok uluslu yapı korunmuştur. C) Uluslararası barışın korunmak istenmesi ! 3. I. Dünya Savaşı çok uluslu imparatorlukların parçalanmasına ortam hazırlamıştır. E) Osmanlı topraklarının önemli görülmesi I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan antlaşmalar yenik devletlerin halklarını zor durumda bırakmış, Avrupa'da barışı ve istikrarı sağlayamamıştır. Bu durumun, I. Avrupa ülkelerinde toplumsal sorunlar yaşanması, gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda mücadele ettiği, I. Romanya, III. Çanakkale III. yeni bir dünya savaşının yaşanması A) Yalnız I 6. II. Kanal, II. ulus devlet anlayışının gerilemesi, 106 D) Dinin devletler arası ilişkilerde etkili olması cephelerinden hangileri, Hint sömürge yolu üzerinde denetim sağlama amacı ile ilgilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. I. Dünya Savaşı, insan kaybı dikkate alındığında o döneme kadar yaşanan savaşların hepsinden daha yıkıcı olmuştur. Bu gelişmenin, milliyetçilik düşüncesi dikkate alınmamıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir? I. sınır anlaşmazlıkları yaşanması, A) İmparatorlukların kurulması II. sömürgecilik anlayışının sürmesi, B) Azınlık sorunları yaşanması III. yıkım gücü yüksek silahların kullanılması C) Ekonomik ilişkilerin zayıflaması durumlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? D) Barışın kalıcı hale gelmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. 11. I. Dünya Savaşı'nın sonrasında yeni sınırlar belirlenirken C) Yalnız III E) Askeri mücadelelerin sona ermesi E) II ve III I. Dünya Savaşı'nın çıkmasında etkili olan, I. ham madde ihtiyacının artması, II. pazar arayışlarının hızlanması, 12. I. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu gibi çok uluslu devletler parçalanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonuçları arasında gösterilebilir? III. silahlanma yarışının yaşanması gelişmelerinden hangilerinin ekonomik alanla doğrudan ilgili olduğu söylenebilir? A) Ekonomik ilişkilerin gerilemesi A) Yalnız I C) Sınırların yeniden belirlenmesi B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) Askeri ittifakların sona ermesi D) Demokrasi düşüncesinin zayıflaması E) Sömürgeciliğin sona ermesi 9. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'na girdikten kısa bir süre sonra Müslümanlara yönelik cihad çağrısında bulunmuştur. 13. I. Dünya Savaşı'nın başlamasında etkili olan, Bu girişim aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? I. Almanya'nın Alsas-Loren bölgelerini elinde tutması, A) Din dayanışmasının öne çıkarılmaya çalışıldığının II. silahlanma yarışının hızlanması, B) İtilaf Devletlerinin Osmanlı yönetimi ile yakınlaştığının III. sömürgeci politikaların hız kazanması C) Milliyetçi düşüncelerin güçlendiğinin D) İngiltere'nin baskılarının sona erdiğinin gelişmelerinden hangileri diğerlerine göre daha geniş bir etki alanına sahiptir? E) Müslüman toplumların askeri etkinliğini arttığının A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 10. I. Dünya Savaşı'nda Filistin cephesinde gerçekleşen İngiliz saldırısında, Osmanlı Devleti'nin Yıldırım Orduları Grubunun kayıpları 75 bin esir, 360 top, 800 lokomotif, 468 yük ve yolcu vagonu idi. Bu kayıplar göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti'nin büyük kayıplara uğradığına B) Rus ordusunun zor durumda olduğuna C) ABD'nin savaşa katılmasına ortam hazırlandığına D) Osmanlı ordusunun teknik açıdan üstün olduğuna E) Kayıpların Osmanlı ordusunu etkilemediğine 14. I. Dünya Savaşı, İslam dünyasında ümmetçi anlayışın geçerliliğinin kalmadığını göstermiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun göstergesidir? A) Almanya'nın Osmanlı Devleti ile ittifak yapması B) Arapların İngiltere ile birlikte hareket etmesi C) Osmanlı Devleti'nin büyük kayıplar yaşaması D) Savaş sırasında gizli antlaşmalar yapılması E) Savaş sonrasında toprak kayıpları yaşanması 107 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 4 1. 4. I. Almanya II. Avusturya-Macaristan III. İngiltere IV. Fransa I. Avusturya-Macaristan ile toprak anlaşmazlıkları yaşaması, V. Osmanlı Devleti II. Rusya'nın Panslavist politikalarından endişe etmesi, III. Akdeniz'de etkinlik alanını genişletmek istemesi I. Dünya Savaşı'nın çıkmasında yukarıdaki devletlerden hangisinin mevcut uluslararası siyasi dengeleri değiştirerek ekonomik kazanım elde etme çabası etkili olmuştur? A) I B) II C) III D) IV durumlarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I D) I ve III Osmanlı yönetimi I. Dünya Savaşı'nın öncesinde, Almanyaşya karşı İngiltere ve Fransa'nın yanında yer alma yönünde girişimlerde bulunmuş, fakat bu girişim İngiltere tarafından olumlu karşılanmamıştır. E) I, II ve III Fransa ve İngiltere, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda tarafsız kalmasını istemişlerdir. I. Osmanlı Devleti'nin Almanya'nın yanında yer almasını engellemeye çalışmışlardır. II. Almanya'nın askeri etkinliğini artırmasından endişe etmişlerdir. A) Avrupa'da sınırların değişmesini istememeleri III. Boğazlar üzerinde denetim sağlamayı hedeflemişlerdir. B) Uluslararası ekonomik dengeleri bozmaktan kaçınmaları yargılarından hangilerine ulaşılamaz? C) Osmanlı askeri gücünden çekinmeleri A) Yalnız I D) Osmanlı topraklarını parçalama planları yapmaları 6. I. Dünya Savaşı'ndan sonra İtilaf Devletleri'nin yenilen devletlerle imzaladıkları antlaşmalara bakıldığında, bu antlaşmaların önemli kısıtlamalar ve ağır yükümlülükler içerdiği görülür. İtilaf Devletleri'nin hazırladıkları antlaşmalara bu tür hükümler koydurmalarının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Devletler arası rekabetin sona erdirilmesi B) Yenilen devletlerin kontrol altında tutulması B) Yalnız II D) I ve III E) Osmanlı topraklarının stratejik açıdan önemli olması C) Yalnız III E) II ve III İngiltere Dışişleri Bakanı, 23 Ocak 1915'te ülkesinin Atina büyükelçisine gönderdiği bir telgrafta, "İtilaf Devletleri yanında savaşa katılması halinde, Batı Anadolu sahillerinin Yunanistan'a bırakılabileceğini ifade etmiştir." İngilizlerin bu tutumu dikkate alındığında, I. Savaşta yeni cepheler açılması önlenmeye çalışılmıştır. II. Osmanlı toprakları savaşta pazarlık unsuru olarak kullanılmıştır. III. Yunanistan'a Ege'de etkinliğini güçlendirme imkanı sunulmuştur. C) Avrupa'da ekonomik yıkım yaşanmasının engellenmesi yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Azınlık sorunlarını çözülmesi A) Yalnız I E) Silahlanma yarışının sona erdirilmesi 108 C) Yalnız III İngiltere ve Fransa'nın bu tutumlarıyla ilgili olarak, Osmanlı Devleti'ne karşı takip edilen bu politikanın nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? 3. B) Yalnız II E) V 5. 2. I. Dünya Savaşı'ndan önce Almanya'yı destekleyen İtalya'nın daha sonra İtilaf grubuna geçmesinde, B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda Almanya ile işbirliğine yönelmesinde, I. İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devleti'ne karşı olumsuz bir yaklaşım sergilemesi, II. İtilaf Devletleri'nin Rusya'yı kendi yanlarında tutmayı tercih etmesi, III. siyasi yalnızlık ortamından uzaklaşılmak istenmesi B) Yalnız II D) I ve II nan Paris Barış Konferansı'nda, I. Avrupa siyasi haritasının yeniden belirlenebilmesi, II. İtilaf grubu arasında anlaşmazlık nedeni olan konuların çözüme kavuşturulması, III. imzalanacak barış antlaşmalarının esaslarının belirlenmesi hedeflerinden hangilerine yönelik çalışmalar yapılmıştır? durumlarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I 10. İtilaf Devletleri'nin katılımıyla 18 Ocak 1919'da topla- C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 8. İngiltere'nin I. Dünya Savaşı'nda Basra üzerinden cephe açarak Irak topraklarını işgal etmeye başlamasında, I. bölgede önemli petrol kaynaklarının var olması, II. Rusya'ya içinde bulunduğu siyasi kargaşa ortamından çıkabilmesi için yardım ulaştırılmak istenmesi, III. Orta Doğu'da bir Yahudi devletine ortam hazırlanmak istenmesi olgularından hangilerinin rolü olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II 11. Almanya, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda kendi yanında savaşa katılmasını sağlamak için ciddi çaba harcamıştır. Almanya'nın, I. Osmanlı Devleti'nin ekonomik gücü, II. Osmanlı padişahının halife sıfatına sahip olması, IIl. Osmanlı topraklarının önemli hammadde kaynaklarına sahip olması unsurlarından hangilerine bağlı olarak Osmanlı Devleti'yle ittifak kurmaya çalıştığı söylenebilir? E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. C) Yalnız III E) I, II ve III Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'nın başladığı günlerde yayınladığı bir bildiri ile kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdığını açıklamıştır. C) I ve II E) II ve III 12. Osmanlı Devleti'nin İngiltere'ye sipariş ettiği ve yapımı tamamlanan iki savaş gemisi, I. Dünya Savaşı‘nın patlak vermesi üzerine Osmanlı Devleti'ne teslim edilmemiştir. Buna göre, I. Uluslararası siyasi karışıklık ortamından yararlanılmaya çalışılmıştır. II. Avrupalı devletlere olan ekonomik bağımlılık sona erdirilmeye çalışılmıştır. III. Almanya'nın askeri ve siyasi desteği elde edilmeye çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? İngiltere'nin bu tutumuyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Alman donanmasının güçlenmesini istememiştir. B) Uluslararası tepkiden endişe etmiştir. C) Savaş gemilerinin kendisine karşı kullanılmasından çekinmiştir. D) Ekonomik çıkarlarının zedelenmesini istememiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III E) Rusya'nın Osmanlı topraklarıyla ilgili planlarını desteklememiştir. 109 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 5 1. Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında İstanbul'a gelen Mustafa Kemal, İstanbul'da kalınarak işgallerin engellenemeyeceğini fark etmiştir. 4. I. işgallare karşı İstanbul Hükümeti ile birlikte hareket etme, Bu durumun, Mustafa Kemal'i aşağıdakilerden hangisine yönelttiği söylenebilir? II. bölgesel kurtuluşu hedefleme, A) Anadolu'ya geçme yolları aramaya III. Türklük düşüncesinin etkisiyle hareket etme B) İstanbul Hükümetine bağlı kalmaya özelliklerinden hangilerine sahip oldukları söylene- C) İtilaf Devletlerinin desteğini almaya mez? D) Mondros Ateşkesi'ni uygulamaya A) Yalnız I E) Düzenli ordu kurmaya 2. Mondros Ateşkesi döneminde faaliyet gösteren direniş cemiyetlerinin, B) Yalnız II D) I ve III Bazı Osmanlı devlet adamları oldukça ağır hükümler içeren Mondros Ateşkesi'ni başarılı bir antlaşma olarak nitelendirmişlerdir. 5. C) I ve II C) II ve III İtilaf Devletleri Mondros Ateşkesi'ne şu hükümlerin konulmasını sağlamışlardır: – Osmanlı orduları derhal terhis edilecektir. Bu durum, – Osmanlı donanması İtilaf Devletlerinin kontrolüne bırakılacaktır. I. Ateşkes Osmanlı Devleti için olumlu hükümler içermiştir. Bu hükümlerin, aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir? II. Osmanlı devlet yönetimi ulus iradesinin ortaya çıkmasına çalışmıştır. A) Haberleşmeyi ülke genelinde denetim altında tutma III. Ateşkesin yol açabileceği tehlikeler kavranamamıştır. B) Ekonomik yapıyı kontrol altında tutma yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? C) Barış antlaşmasını geciktirme A) Yalnız I D) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık yaşanmasını önleme B) Yalnız III D) I ve III C) I ve II C) II ve III E) Osmanlı Devleti'ni savunma gücünden yoksun bırakma 3. Osmanlı devlet adamları, Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalarken Wilson Prensipleri'ni bir güvence olarak görmüşlerdir. Osmanlı devlet adamlarının, Wilson Prensipleri'nin aşağıdaki hükümlerinden hangilerini güvence olarak gördüğü söylenebilir? A) Cemiyet-i Akvam kurulacaktır. B) Gizli diplomasiye son verilecek ve antlaşmalar açık yapılacaktır. Mondros Ateşkesi'nde yer alan, – Osmanlı Devleti elinde bulunan İtilaf Devletleri ve Ermeni esirlerini serbest bırakacaktır. – İtilaf Devletlerinin elinde bulunan Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacaktır. hükümlerinin aşağıdakilerden hangisiyle çeliştiği savunulabilir? A) Azınlık hakları C) Galip devletler yenilen devletlerden toprak almayacaklardır. B) Ateşkes kararları D) Osmanlı egemenliğindeki uluslara geleceklerini belirleme hakkı tanınacaktır. D) Devletler arası eşitlik E) Boğazlar bütün ticaret gemilerine açık olacaktır. 110 6. C) Ekonomik özgürlük E) Ticari çıkar 7. İtilaf Devletlerinin Türk yurdunu işgale başlamaları üzerine halk tarafından kurulan direniş cemiyetleri, kendi yörelerinin işgalden arındırılmasını sağlamaya çalışmışlardır. Bu durum aşağıdakilerden hangisini doğrulamaktadır? 10. Amiral Bristol Raporu'nda, "Yunan ordusu Anadolu'yu terk etmeli ve yerlerine İtilaf kuvvetleri yerleştirilmelidir." maddesi yer almıştır. Bu hüküm dikkate alındığında, I. Yunan işgalinin haksız olduğu ortaya konulmuştur. A) İtilaf Devletleriyle askeri mücadelelerin sona erdiğini II. Türk topraklarının işgal edilemeyeceği vurgulanmıştır. B) Ulusal kurtuluş bilincinin henüz oluşmadığını III. Batı Anadolu'daki işgaller sona erdirilmiştir. C) İşgallere karşı mücadelede padişahın desteğinin alındığını yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) İtilaf Devletlerinin baskılarının sona erdirildiğini A) Yalnız I D) I ve III E) Mustafa Kemal'in lider konumuna geldiğini ! B) Yalnız III C) I ve II E) II ve III Her yörenin kendi kurtuluşu için mücadeleye yönelmesi neyin olmadığının göstergesidir? 11. Doğu Anadolu'da faaliyet gösteren Ermeni çeteleri, bölgede yaşayan Türkleri göçe zorlamış ve bu amaçla katliamlara girişmişlerdir. 8. İtilaf Devletleriyle Osmanlı Devleti arasında imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'nın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Barış görüşmeleri sürecinin başlatılması B) Osmanlı Devleti'nde yönetim şeklinin değiştirilmesi C) Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların denetim altında tutulması D) Osmanlı topraklarında toplumsal düzenin korunması Ermenilerin bu politikalarında, I. Wilson İlkeleri'nden yararlanma, II. İstanbul Hükümeti'nin desteğini elde etme, III. Mondros Ateşkesi'nin uygulanmasını önleme amaçlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III C) I ve II E) II ve III E) Osmanlı Devleti'yle Avrupa devletleri arasında ilişkilerin güçlendirilmesi 12. Mondros Ateşkesi'ni izleyen dönemde Türk topraklarını iş9. Mondros Ateşkes Antlaşması'nda "Osmanlı Devleti'ndeki bütün telgrafhaneler, İtilaf Devletlerinin denetimi altına bırakılacaktır." hükmü yer almıştır. Bu hükmün aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Azınlık cemiyetlerinin çalışmalarını engellemeye B) Anadolu'da bölgesel direniş cemiyetleri kurulmasını önlemeye gale başlayan İtilaf Devletleri, bu girişimlerini kolaylaştırabilmek için bazı yollara başvurmuşlardır. Aşağıdakilerden hangisi İtilaf Devletlerinin işgallerini kolaylaştırma düşüncesi ile ilgilidir? A) İşgalin Avrupa basını tarafından takip edilmesine izin verilmesi B) Diğer İttifak Devletleriyle barış antlaşmaları imzalanması C) Padişahın otoritesini güçlendirmeye C) Osmanlı topraklarındaki azınlıkların bağımsızlık için kışkırtılması D) İşgallerin halk arasında duyulmasını geciktirmeye D) Petrol kaynakları barındıran bölgelerin işgal edilmesi E) İç güvenliğin sağlanmasına E) Savaş sırasında gizli antlaşmalar yapılması 111 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 6 1. Mondros'un ardından direniş amacıyla kurulan milli cemiyetler, ilk planda bölgelerinde Türklerin çoğunluk olduğunu kanıtlamak için basın yoluyla mücadele etmiş, ancak bu mücadeleden olumlu bir sonuç alamamışlardır. 4. İtilaf Devletlerinin bu girişimi aşağıdakilerden hangisine yöneliktir? Bu durum milli cemiyetleri aşağıdakilerden hangisine yöneltmiştir? A) Osmanlı Devleti'nin askeri direniş gücünün kırılmasına A) Bölgesel olarak silahlı direnişin örgütlenmesine B) İstanbul Hükümeti'nin desteğinin aranmasına B) Savaştan sonraki toprak paylaşımında anlaşmazlık yaşanmamasına C) Manda ve himayeye yönelik arayışların başlatılmasına 2. I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri arasında imzalanan gizli antlaşmalarla Osmanlı toprakları bu devletlerce paylaşılmıştır. D) İşgallere siyasi yolla çözüm bulma arayışlarına hız verilmesine C) ABD'nin savaşa dahil edilmesine E) Yabancı devletlerin askeri ve siyasi desteğinin aranmasına E) Osmanlı topraklarındaki azınlıkların Osmanlı yönetimine karşı kışkırtılmasına Mondros'tan sonra Anadolu'da işgalci durumunda bulunan Fransızlar büyük bir tepki çekerken, aynı durum İtalyanlar için söz konusu olmamıştır. D) Uluslararası kamuoyunun tepkisinin önlenmesine 5. Bu farklılıkta, I. Fransızların Ermenileri Türk halkına karşı kışkırtmaları, I. Dünya Savaşı'nda imzalanan gizli antlaşmalarda İtalya'ya bırakılmasına karar verilen İzmir, savaştan sonra düzenlenen Paris Barış Konferansı'nda Yunanistan'a bırakılmıştır. II. İtalyan güçlerinin halka kötü davranmaması, Bu değişiklikte aşağıdakilerden hangisi etkili olmuştur? III. Fransızların Antep, Urfa ve Maraş'ın yönetimini İngilizlerden devralmaları A) İzmir'in Osmanlı Devleti için önemli bir şehir durumunda olması durumlarından hangileri etkili olmuştur? B) İzmir'de Rum azınlığın bulunması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) İtalya'nın Akdeniz'de çok fazla güçlenmesinin istenmemesi C) Yalnız III E) II ve III D) Fransa'nın İngiltere ile birlikte hareket etmesi E) İngiltere'nin işgallere karşı bir direniş oluşmasını istememesi 3. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ardından Anadolu'da gerçekleşen işgaller içerisinde Türk halkının en fazla tepkisini çeken gelişme Yunanlıların İzmir'i işgali olmuştur. Türk halkının bu tepkisinde aşağıdakilerden hangisi daha fazla etkilidir? A) Padişahın İtilaf Devletleri'nin baskısı ve kontrolü altında olması B) Yunanlıların İngiliz Hükümeti tarafından desteklenmesi İtilaf Devletleri tarafından görevlendirilen Amiral Bristolşün hazırladığı raporda yer alan, İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinin haksız olduğu hükmü aşağıdakilerden hangisini ortaya koymuştur? C) Anadolu'da farklı etnik kökenden azınlıkların yaşaması A) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık olduğunu D) İzmir'in önemli bir ekonomik merkez durumunda olması C) Türk tezlerinin doğru olduğunu E) Yunan işgalinin kalıcı olacağından endişe edilmesi 112 6. B) İşgallerin kalıcı olamayacağını D) Anadolu'da Rum nüfusun azaldığını E) Azınlıkların İtilaf Devletlerine zarar verdiğini 7. Kurtuluş Savaşı öncesinde İtilaf Devletlerinin Türk yurdunu paylaşma ve azınlıklara bu topraklarda bağımsız devletler kurdurma planları, Türk halkı tarafından tepki ile karşılanmış ve çok sayıda direniş derneğinin kurulmasına ortam hazırlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi, Türk yurdunda azınlıklara bağımsız devlet kurdurulması düşüncesine karşı faaliyet gösteren dernekler arasında yer almaz? 10. I. Dünya Savaşı'nda alınan yenilgi ve bunun ardından yapılan Mondros Ateşkesi'nden sonra Osmanlı yönetimi İtilaf Devletlerinin baskısı altına girmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamamıştır? A) Osmanlı yönetiminin millete karşı sorumluluklarını yerine getirememesine B) Azınlıkların bağımsızlık faaliyetlerine hız vermelerine A) Kilikyalılar Cemiyeti B) Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti C) Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti D) Mavri Mira Cemiyeti C) Anadolu'da yer yer isyanlar çıkmasına D) Halkın işgallere karşı tepkisiz kalmasına E) Osmanlı yönetiminin direniş gücünden yoksun hale gelmesine E) İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 11. Mondros Ateşkesi'nin ardından İstanbul'da faaliyet göster- 8. Osmanlı yönetimi, I. Dünya Savaşı'nın bitiminde İtilaf Devletleri'yle imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra yaşanan işgallere karşı tepkisiz kalmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) İnkılap çabalarının başlatılmasına B) Kuva-yı Milliye birliklerinin oluşmasına C) Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun kabul edilmesine D) Siyasi partilerin kurulmasına E) Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanmasına meye başlayan Teali İslam Cemiyeti, Müslümanların halifenin istekleri doğrultusunda hareket etmesi gerektiğini savunuyordu. Buna göre Teali İslam Cemiyeti ile ilgili olarak, I. Din dayanışması düşüncesinin öne çıkarılmasını amaçlamıştır. II. Bölgesel nitelikli direniş girişimlerinin örgütlenmesine çalışmıştır. III. İstanbul Hükümeti'nin otoritesinin korunması gerektiğini savunmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. Mondros Ateşkesi sonrasında Kuva-yı Milliye birliklerinin kurulmasında aşağıdakilerden hangisinin rolü daha büyüktür? A) İtilaf Devletleri donanmasının Boğazlara yerleşmesi C) Yalnız III E) I ve III 12. İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali Türk halkını derinden etkilemiş ve endişelendirmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu işgalin yol açtığı olumlu bir gelişmedir? B) Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda yenilgiye uğraması A) Osmanlı yönetiminin etkisiz kalması C) Osmanlı Devleti'nin otoritesinin korunmak istenmesi C) İşgallere karşı siyasi çözüm arayışlarının zayıflamaya başlaması D) Rusya'nın I. Dünya Savaşı'ndan çekilmesi E) Anadolu'nun farklı yörelerinin İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi B) Yunanlılara olan İngiliz desteğinin görülmesi D) Rum azınlığın Yunan güçleriyle işbirliği yapması E) Halk arasında direniş bilincinin oluşması 113 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 7 1. İstanbul Hükümeti, Erzurum Kongresi'nden sonra Mustafa Kemal ile bazı arkadaşlarının tutuklanması yönünde karar vermiş, ancak bu kararı uygulatma imkanı bulamamıştır. 4. Bu gelişme dikkate alındığında, İstanbul Hükümeti'nin emirlerini uygulatamamasında, I. İstanbul Hükümetinin otoritesi korunmaya çalışılmıştır. I. İstanbul Hükümeti'nin İtilaf güçlerinin baskısı altında kalması, II. İşgal girişimlerine karşı direniş düşüncesinin güçlenmesi engellenmek istenmiştir. II. İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları yaşanması, III. İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki otoritesinin azalması III. Ulusun iradesi yok edilmek istenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II İtilaf Devletleri 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal ederek Osmanlı Mebusan Meclisi'ni dağıtmışlardır. A) Yalnız I C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ! 2. B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III Mebusan Meclisi üyeleri halkın seçtiği kişilerdir. Milli Mücadele sırasında Erzurum, Balıkesir ve Alaşehir‘de yöresel nitelikli kongreler düzenlendiği görülür. 5. I. Ulusal kurtuluş düşüncesi öne çıkarılmıştır. Yabancı bir devletin mandasının kabul edilmesi teklifleri Erzurum ve Sivas kongrelerinde tartışılmış ve halkın temsilcileri tarafından reddedilmiştir. II. İşgallere karşı direniş düşüncesi bölgesel nitelik taşımıştır. Kongrelerde sergilenen manda karşıtı bu tutum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? III. Düzenli ordu kurma çalışmaları başarıyla tamamlanmıştır. A) Köklü inkılaplar yapılacağının Bu faaliyetler dikkate alındığında, B) Kuva-yı Milliye birliklerinin güçlendiğinin yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Halkın saltanat makamına olan bağlılığının azaldığının C) Yalnız III D) Koşulsuz bağımsızlığın hedeflendiğinin E) I, II ve III E) Halk arasında kurtuluş ümitlerinin azaldığının 6. 3. Misak-ı Milli'de, "Türk topraklarındaki azınlıklara verilecek haklar, yabancı ülkelerdeki Müslüman azınlıklara verilecek haklar kadar olacaktır." kararı yer almıştır. Bu karar, I. Osmanlı Devleti'ne yönelik baskıların azaltılması, II. Avrupalı devletlerle olan ilişkilerin sınırlandırılması, III. kültürel farklılıkların sona erdirilmesi B) Yalnız II D) I ve II Mustafa Kemal'in bu isteğinde, I. Milli Mücadele'de saltanat kurumunun desteğinin alınmak istenmesi, II. Meclis çalışmalarının İtilaf güçlerinin baskısı altında kalabileceğinin düşünülmesi, III. Osmanlı Mebusan Meclisi üyelerinin halk tarafından seçilecek olması düşüncelerinden hangileri ile ilgilidir? A) Yalnız I Mustafa Kemal, Amasya Görüşmeleri'nde bir araya geldiği İstanbul Hükümeti temsilcisinden, Osmanlı Mebusan Meclisi'nin İstanbul dışında toplanmasını istemiştir. C) Yalnız III E) I, II ve III durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 114 C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Kurtuluş Savaşı sırasında yayınlanan genelgelerde yer verilen, I. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. II. Bağımsızlığı milletin azim ve kararı kurtaracaktır. III. İşgallere karşı protesto mitingleri düzenlenmelidir. kararlarından hangileri, halk arasında ulusal direniş bilincini güçlendirme amacına yöneliktir? 10. Milli Mücadele sırasında İstanbul basınında çıkan bazı yazılarda Mustafa Kemal'den asi ya da hayalci olarak söz ediliyordu. İstanbul basınının bu tutumunun aşağıdakilerin hangisinden kaynaklandığı söylenebilir? A) Silahlı direnişin kurtuluşu sağlamayacağını düşünmeleri B) Vatanın bütünlüğünden yana olmaları A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III C) Azınlık cemiyetlerinin ayrılıkçı faaliyetlerini hızlandırmaları D) Padişahın halife unvanına da sahip olması E) Meşrutiyet yönetiminden yana olunması 8. Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında İtilaf Devletlerinin işgallerine karşı gerçekleştirilen örgütlenmenin kongreler yoluyla sağlanmaya çalışıldığı görülür. 11. Kurtuluş Savaşı sırasında ortaya konulan, Bu çabanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? – işgallere karşı protesto mitinglerinin yapılması, A) İstanbul Hükümeti ile birlikte hareket edilmesi – bölgesel ve ulusal kongreler düzenlenmesi B) Saltanat makamının kaldırılması – direniş cemiyetlerinin oluşturulması, C) Kurtuluş Mücadelesi'nin halka mal edilmesi girişimlerinin Milli Mücadele ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini desteklediği savunulabilir? D) İtilaf güçleri arasında görüş ayrılıkları çıkarılması A) Ekonomik amaçlar öne çıkarılmıştır. E) Azınlıkların durumunun iyileştirilmesi B) İnkılaplar yapılması hedeflenmiştir. C) Bölgesel olma özelliği sona erdirilememiştir. D) Halk hareketi olma özelliği taşımıştır. E) Avrupalı ülkelerin dostluğunun kazanılmasını hedeflemiştir. 9. Mustafa Kemal Paşa Mondros Ateşkesi'nden sonra İstanbul'da iken bazı devlet adamları ile görüşme imkanı bulmuş, ancak bu kişileri işgaller karşısında ümitsiz görmüştür. Kendi düşüncesi sorulduğunda ise "Cesaretli olunuz." demiştir. Bu gelişme ve ifade dikkate alındığında, Mustafa Kemal Paşa ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? 12. İstanbul Hükümeti, yayınladığı bir bildiri ile Amasya Genelgesi'nin kanunsuz olduğunu ve bu genelgeye uyacak olanların ağır şekilde cezalandırılacağını ilan etmiştir. İstanbul Hükümeti'nin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisini hedeflediği savunulabilir? A) İstanbul Hükümeti'nin otoritesini olumsuz etkilemiştir. A) Kendi denetiminde bir direniş hareketi oluşturmak B) İşgaller karşısında kurtuluş umudunu kaybetmemiştir. B) İşgalleri bir an önce sona erdirmek C) Saltanat kurumunu zayıflatmaya çalışmıştır. C) Yurdun farklı yörelerinde kurulan direniş cemiyetlerini desteklemek D) İşgallerin engellenemeyeceğini düşünmüştür. E) Osmanlı ordusunun terhis edilmesini önlemeye çalışmıştır. D) Silahlı direniş çabalarını ayakta tutmak E) Milli Mücadele'nin etkinliğini kırmak 115 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 8 1. Erzurum Kongresi'nde bir araya gelen temsilciler, "Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin bir an önce toplanması için çaba harcanmalıdır.” kararını almışlardır. 4. Kongrede alınan bu kararın, I. İstanbul Hükümeti'nin keyfi girişimlerine engel olma, Mustafa Kemal'in bu teklifinin aşağıdakilerden hangisine verilen önemi ortaya koyduğu savunulabilir? II. İstanbul Hükümeti'nin faaliyetlerinin denetim altına alınması sağlama, A) Saltanatın devamınının sağlanması III. Milli Mücadele için dış destek bulma B) Osmanlı Devleti'nin sona erdirilmesi C) Yönetim yetkisininin padişahtan devralınması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III D) Ulus iradesinin Milli Mücadele'ye yansımasının sağlanması C) I ve II E) İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki otoritesinin korunması E) I, II ve III 5. 2. Yunanlıların İzmir'in işgalinin ardından gerçekleştirdikleri zulümler, Avrupa kamuoyuna yansımış ve tepkiler doğmasına ortam hazırlamıştır. Bu durum İtilaf Devletlerinin, ABD'li Amiral Bristol başkanlığında bir inceleme heyetini bölgeye göndermesine yol açmıştır. – Manda ve himaye arayışları kesin bir dille reddedilmiştir. Yukarıdaki kararlar dikkate alındığında, A) Yunan işgalinin Anadolu'nun içlerine yönelmesi engellenmiştir. I. Anadolu'da yeni bir devletin kurulması için çaba harcanmıştır. B) Yunanistan İtilaf Devletleri'nin askeri ve siyasi desteğini kaybetmiştir. II. Ulusal bağımsızlık düşüncesinden ödün verilmemiştir. C) İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları sona erdirilmiştir. III. Silahlı kurtuluş çabalarına öncelik verilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Yunan işgaline haklılık kazandırılmaya çalışılmıştır. A) Yalnız I E) Yunanistan'ın askeri ve siyasi etkinliği artmıştır. Mustafa Kemal Paşa tarafından hazırlanan Amasya Genelgesi'nde yer alan, I. Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azmi ve kararı kurtaracaktır. II. Her türlü etki ve denetimden uzak ulusal bir kurul oluşturulmalıdır. III. Vatanın bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı tehlikededir. B) Yalnız II D) I ve III 6. C) I ve II E) II ve III 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal eden İtilaf Devletleri halka yönelik olarak yayınladıkları bildirilerle, işgalin geçici olduğunu ve Osmanlı padişahının otoritesinin Anadolu'daki isyancılara karşı korunmasının amaçlandığını ileri sürmüşlerdir. İtilaf Devletleri'nin yayınladıkları bu bildirilerin, aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) İstanbul Hükümeti'nin otoritesinin zayıflatılmasına maddelerinden hangilerinin, Türk Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesini ifade ettiği söylenebilir? B) Milli Mücadele'nin etkinliğinin artırılmasına A) Yalnız I D) Kendi kamuoylarının desteğinin elde edilmesine B) Yalnız III D) II ve III 116 Milli Mücadele sırasında düzenlenen bölgesel ve ulusal kongrelerde, – Milli sınırlar içinde vatan topraklarının bir bütün olduğu ve parçalanamayacağı ifade edilmiştir. Bu gelişmelere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? 3. İstanbul'un işgal edilmesi ve Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin kapatılması üzerine ordu komutanlarına bir genelge gönderen Mustafa Kemal, olağanüstü yetkilere sahip bir meclis açılmasının gerekliliğini belirtmiştir. C) I ve II E) I, II ve III C) Türk halkının olası tepkilerinin engellenmesine E) Azınlık isyanlarının çıkmasının engellenmesine 7. Sivas Kongresi'ni takip eden dönemde, Milli Mücadele'ye karşı düşmanca tutumlar sergileyen Damat Ferit Paşa Hükümeti istifa etmek zorunda kalmış, yerine Ali Rıza Paşa Hükümeti kurulmuştur. Yeni kurulan hükümet, Amasya'da Temsil Kurulu ile görüşmüştür. 10. Milli Mücadele sırasında düzenlenen Balıkesir, Alaşehir ve Nazilli kongrelerinin faaliyetleri, I. doğuda bağımsız bir Ermeni devletinin kurulması, II. Yunan işgalinin yayılmasının önlenmesi, III. ulusal egemenlik ilkesinin hayata geçirilmesi Bu gelişme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? amaçlarından hangilerine yöneliktir? A) İstanbul Hükümeti'nin siyasi etkinliği artmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Temsil Kurulu bütün yurtta yetkili hale gelmiştir. C) Yalnız III E) I, II ve III C) İstanbul Hükümeti Temsil Kurulu'nun kontrolünde hareket etmeye başlamıştır. D) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığı çıkarılmak istenmiştir. E) İstanbul Hükümeti Temsil Kurulu'nu hukuken tanımıştır. 11. Amasya Görüşmeleri'nde İstanbul Hükümeti temsilcisi ve Temsil Kurulu Başkanı arasında varılan uzlaşma sonucunda şu kararlar ortaya çıkmıştır: – Meclis-i Mebusan'ın toplanması sağlanacaktır. 8. Amasya Genelgesi'yle ortaya konulan en önemli ilkelerden biri, "Ulusun geleceğini yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır." maddesidir. Bu hükmün, I. ulusal egemenlik ilkesinin hayata geçirilmesi, II. halifelik makamının baskıdan kurtarılması, – İşgallere karşı konulacak, Türk toprakları düşmana terk edilmeyecektir. – Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İstanbul Hükümeti'nce tanınacaktır. – Azınlıklara sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir. Bu kararlar dikkate alındığında, Amasya Görüşmeleri'yle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? III. meşruti yönetim anlayışının sürdürülmesi olgularından hangilerini öngördüğü savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III A) Türk tarafında görüş ayrılığını sona erdirme imkanı belirmiştir. B) TBMM'nin açılması süreci başlatılmıştır. C) İstanbul Hükümeti Temsil Kurulu'nun yönetimi altına girmiştir. 9. "Türk ulusu sanayi, teknik ve ekonomik ihtiyaçlara önem verir. Bundan dolayı devlet ve ulusumuzun içerden ve dışarıdan bağımsızlığı ve yurdumuzun bütünlüğü saklı kalmak koşuluyla, herhangi bir devletin teknik, sanayi, ekonomik yardımını kabul edebiliriz." Erzurum Kongresi kararları arasında bulunan bu hüküm dikkate alındığında, Milli Mücadele taraftarlarının aşağıdakilerden hangisine karşı tepkili oldukları savunulabilir? D) Ulusal egemenlik ilkesi benimsenmiştir. E) Padişah Milli Mücadeleyi yönlendirmeye başlamıştır. 12. Amasya Genelgesi'nde, I. Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür. A) Bazı delgelerin saltanat kurumuna bağlılıklarını sürdürmelerine II. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. B) Yabancıların Anadolu'da ekonomik yatırımlarda bulunmasına III. Ulusal varlığımıza saygı duyulması koşuluyla dış yardım alınabilecektir. C) Batılılaşma çabalarına kararlarından hangilerinin yer aldığı savunulabilir? D) Ulusal bağımsızlık ilkesinin göz ardı edilmesine E) Misak-ı Milli kararlarına A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III 117 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 9 1. Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi'nde "Tarih, bir milletin varlığını ve hakkını hiçbir zaman inkar edemez, milletimiz aleyhinde verilen hükümler mutlaka iflasa mahkumdur." demiştir. 4. Mustafa Kemal'in bu ifadeleri dikkate alındığında, Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? I. Avrupa kamuoylarının desteği elde edilmeye çalışılmıştır. A) Himaye düşüncesinin bazı çevreler tarafından öne çıkarıldığına II. Kurtuluş Savaşı'nın başarılı olacağına yönelik inanç korunmuştur. B) Osmanlı yönetiminin desteğinin alındığına III. Saltanat makamı tartışılmaya başlanmıştır. D) Bağımsızlık mücadelesinin kararlılıkla ortaya konulduğuna C) Direniş cemiyetlerinin yeterince etkili olamadığına yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III E) Düzenli ordunun kurulmaya çalışıldığına C) I ve II E) I, II ve III 5. 2. Temsil Kurulu ile İstanbul Hükümeti temsilcisi arasında yapılan Amasya Görüşmesi'nde, "Azınlıklara sosyal ve siyasi dengeyi bozacak ayrıcalıklar verilmemelidir." kararı alınmıştır. A) Himaye taraftarlarının artmasına B) Anadolu'daki işgallerin sona ermesine A) Toplumsal düzenin korunmasına C) Türk ulusunun gelişmeler karşısındaki iradesinin ortaya çıkmasına B) Temsil Kurulu'nun yetki alanının genişletilmesine C) Ulusal egemenlik ilkesinin benimsenmesine D) Anadolu'da yeni bir devletin kurulmasına D) Anadolu'da bir meclisin açılmasına E) Milli Mücadeleciler ile İstanbul Hükümeti arasındaki anlaşmazlıkların sona ermesine E) İtilaf Devletleri'nin ekonomik destekten yoksun bırakılmasına Milli Mücadele döneminde, milli bir kurulun oluşturulması gerektiği kararları alınmış ve bu yönde girişimlerde bulunulmuştur. Bu girişimde, II. ülke topraklarında siyasi otorite boşluğu yaşanmasının önlenmek istenmesi, III. İstanbul Hükümetinin işgaller karşısında görevini yerine getirememesi durumlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? D) II ve III 118 6. Temsil Kurulu, Milli Mücadele sırasında Damat Ferit Paşa Hükümeti'ni tanımadığını, ancak Milli Mücadele'nin padişaha karşı bir başkaldırı olmadığını ilan etmiştir. Bu bilgiye bakılarak Temsil Kurulu'yla ilgili, I. ulusun bağımsızlığının tehlike altında olması, A) Yalnız I Amasya Görüşmesi'nde de varılan karar uyarınca açılması kararlaştırılan Osmanlı Mebuslar Meclisi 12 Ocak 1920 tarihinde çalışmalarına başlamıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? Bu kararın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? 3. Türk halkı, bulunduğu bütün olumsuz koşullara ve olanaksızlıklara karşın, Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra başlayan işgallere karşı topyekün bir kurtuluş mücadelesi vermiştir. B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III I. Halkın padişaha olan bağlılığı dikkate alınmıştır. II. Padişah ve hükümete karşı farklı politikalar izlenmiştir. III. Osmanlı Hükümeti'nin desteğine ihtiyaç duyulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Amasya Genelgesi'nde, "İstanbul Hükümeti görevini yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yokmuş gibi göstermektedir." ifadesi yer almıştır. Bu ifade dikkate alındığında, 10. Erzurum Kongresi'nde "Milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı alınmıştır. Bu kararla, I. ümmetçi anlayış, I. ulusu temsil edecek bir kurumun oluşturulması, II. ulus egemenliği, II. saltanatın kaldırılması, III. azınlıkların durumu III. siyasi çözüm arayışlarının sona erdirilmesi durumlarından hangilerinin gerekliliği vurgulanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III konularından hangilerinin vurgulandığı söylenebilir? A) Yalnız I C) I ve II B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III E) I, II ve III 11. Milli Mücadele sırasında düzenlenen kongrelerde alınan, 8. Mustafa Kemal, Mebusan Meclisi için İstanbul'a gidecek Milli Mücadele taraftarı milletvekillerinden, Meclis'te bir Müdafaa-i Hukuk grubu kurmalarını istemiştir. I. ulusal bağımsızlık, I. İngiltere'nin desteğini sağlama, II. saltanat kurumu, II. düzenli orduyu kurabilme, III. Milli Mücadele'yi Meclis'te etkin hale getirme amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söylenemez? B) Yalnız II D) II ve III ! – Manda ve himaye kabul edilemez. kararları, Mustafa Kemal'in bu şekilde, A) Yalnız I – Ulusal iradeyi egemen kılmak esastır. C) I ve II E) I, II ve III III. ulusal egemenlik unsurlarının hangilerinden ödün verilmeyeceğini göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III Mustafa Kemal'in bu isteği Milli Mücadele'nin milletvekillerine anlatılabilmesi amacına yöneliktir. 12. Milli Mücadele karşıtı tutumuyla bilinen Damat Ferit Paşa, Sivas Kongresi'nin engellenememesinin ardından sadrazamlıktan istifa etmek durumunda kalmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? 9. İstanbul Hükümeti, dönemin Şeyhülislamından Milli Mücadele hakkında olumsuz fetvalar almış ve bu fetvaları Anadolu'da dağıtılmasını sağlamıştır. Bu girişimin, aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir? A) İtilaf Devletlerinin işgallerini engellemek B) Azınlıkların taşkınlıklarını engellemek C) Milli Mücadele'ye destek olmak D) Halkın Milli Mücadele'ye olan güvenini sarsmak E) İnkılap girişimlerini engellemek A) İstanbul Hükümeti Milli Mücadele'ye askeri destek sağlamıştır. B) Temsil Kurulu, Osmanlı yönetimini etkisi altına almıştır. C) Osmanlı yönetimi ulusal iradeyi öne çıkarmaya çalışmıştır. D) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele karşıtı girişimleri başarılı olmamıştır. E) Osmanlı yönetimi, Milli Mücadele ile diyalog kurmak istemiştir. 119 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 10 1. İlk TBMM çalışmalarına başladıktan sonra "Padişah ve halifenin durumu, İtilaf Devletleri'nin baskısından kurtulduktan sonra Meclis tarafından belirlenecektir." kararını almıştır. 4. Bu bilgiye dayanarak, aşağıdakilerden hangisinin önlenmeye çalışıldığı savunulabilir? Buna göre, A) Yabancı devletlerin Yeni Türk Devleti'ni baskı altına almaları I. TBMM, yönetim şekliyle ilgili düzenlemeleri Milli Mücadele sonrasına bırakmıştır. B) Padişahın TBMM'yi etkisiz kılma teşebbüsleri II. İstanbul Hükümeti'nin halk üzerindeki otoritesine zarar verilmek istenmemiştir. C) İtilaf Devletleri'nin İstanbul Hükümeti ile işbirliği yapması III. TBMM meşruti bir yönetime taraftar olduğunu ilan etmiştir. D) Yeni Türk Devleti'nin teokratik bir yönetim şekline sahip olması yargılarından hangilerine ulaşılabilir? E) Meclis'teki saltanat yanlılarının tepki göstermeleri A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 5. 2. Yeni Türk Devleti'nin 1921 yılında hazırlanan ilk anayasasında cumhuriyet yönetimiyle ilgili bir ifade yer almamıştır. TBMM'nin otoritesine karşı Kuva-yı Milliye liderleri tarafından çıkarılan isyanların aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir? 1921 Anayasası'nda "TBMM üyeleri yalnız kendilerini seçen ilin milletvekili olmayıp, aynı zamanda bütün milletin vekilidir." hükmü yer almıştır. Bu maddenin Anayasa'da yer alması ile, I. birlik ve beraberliğin sağlanması, A) İşgallere karşı koyulmasının güçleşmesine II. toplumsal eşitliğin sağlanması, B) Azınlık haklarının korunmasına III. seçime katılımın artırılması C) İstanbul Hükümeti'nin zayıflamasına hedeflerinden hangilerinin amaçlandığı savunulabilir? D) Padişah'ın Anadolu'da daha etkin hale gelmesine A) Yalnız I E) İngilizlerin otoritesinin zayıflamasına B) Yalnız II D) I ve II 3. İlk TBMM tarafından kabul edilen 1921 Anayasası'nda, "Büyük Millet Meclisi'nin başkanı, hükümetin de başkanıdır." ifadesine yer verilmiştir. Buna göre TBMM'nin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olduğu savunulabilir? A) Güçler ayrılığı ilkesini hayata geçirme B) Meclis Hükümeti Sistemi'ni benimseme C) Bünyesinde siyasal partileri barındırma 120 6. C) Yalnız III E) II ve III 23 Nisan 1920'de açılan ilk Meclis, Mustafa Kemal'in genelgesi sonucu seçilen milletvekilleri ile Osmanlı Mebuslar Meclisi'nden gelen milletvekillerinden oluşmaktaydı. Bu bilgilere dayanarak, I. Meclis'te farklı siyasi görüşlerin yer bulması engellenmiştir. II. Meclis'te fikir ayrılıklarının görülmesi engellenmiştir. III. Halk iradesine saygı gösterilmiştir. D) Yargı görevini üstlenme yargılarından hangilerine ulaşılabilir? E) Halkın bütününün seçme ve seçilme hakkına sahip olmasını sağlama A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. TBMM'ye karşı Kurtuluş Savaşı sırasında çıkarılan ayaklanmaları engellemek için "Hıyanet-i Vataniye Kanunu" çıkarılmıştır. Bu bilgilere dayanarak, 10. İlk TBMM'ye karşı çıkarılan ayaklanmalarda Anadolu halkı üzerindeki otoritesini yitirmek istemeyen İstanbul Hükümeti'nin kışkırtmalarının önemli bir etkisi vardır. Buna göre, I. TBMM'nin otoritesini korumaya dönük hukuki düzenlemeler yapılmıştır. I. TBMM otoritesini güçlendirmek için İstanbul Hükümeti'yle uzlaşmak zorunda kalmıştır. II. Yargı gücü toplumsal bütünlüğü sağlamada kullanılmıştır. II. İstanbul Hükümeti ulusçu bir yaklaşımla hareket etmiştir. III. Hukuk sisteminde çağdaş değişikliklere gidilmiştir. III. İstanbul Hükümeti toplumsal birlik ve bütünlüğe zarar vermiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III yargılarından hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. İstanbul Hükümeti Milli Mücadele'nin etkinliğini kırmak için Osmanlı Devleti'nde askerliğin kaldırıldığını ve vergilerin affedildiğini ilan etmiştir. C) Yalnız III E) I, II ve III 11. İlk TBMM isyancılara karşı Hiyanet-i Vataniye Kanunu'nu çıkarmış, İstiklal Mahkemeleri'ni kurmuş ve suçluları, üyelerinin tamamı milletvekili olan bu mahkemelerde yargılamıştır. Buna göre, I. Halkın uzun süren savaşlardan duyduğu bıkkınlıktan faydalanılmak istenmiştir. II. İstanbul hükümeti işgallere karşı halkın desteğini aramıştır. A) Güçler ayrılığı ilkesi uygulanmıştır. B) Halkın TBMM'ye olan güveni azalmıştır. III. Ulusal bağımsızlığın korunması için ekonomik ödünler verilmiştir. C) İlk TBMM üyelerinin çoğunluğunu hukukçular oluşturmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Azınlıkların etkinliği kırılamamıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 9. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğru olduğu savunulabilir? C) I ve II E) TBMM olağanüstü yetkilerle çalışmalar yapmıştır. E) I, II ve III TBMM karşıtı ayaklanmaların bazılarının çıkmasında İtilaf Devletleri tarafından Boğazların etrafından tampon bölge oluşturulması düşüncesi etkili olmuştur. 12. Meclis bünyesinde toplanmış milli iradeyi, vatanın geleceğine hakim kılmak ilk TBMM'nin temel ilkelerinden biri durumunda olmuştur. Bu bilgiye dayanarak TBMM'nin, İtilaf Devletleri'nin bu tutumunun, I. stratejik öneme sahip olan Boğazlara milli kuvvetleri yaklaştırmama, II. İstanbul Hükümeti'nin Türk halkı üzerindeki otoritesini güçlendirme, III. İstanbul'un İtilaf Devletleri'nden sadece birinin egemenliğine girmesini önleme I. Milli Mücadele'nin Meclis'in alacağı kararlar doğrultusunda yönlendirilmesi, II. halk iradesinin vatanın hayati meselelerinde dayanak noktası olması, III. Meclis'in yürütme ve yargı gücünü birbirinden ayırması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? amaçlarından hangilerine ulaşmaya çalıştığı savunulabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 121 MİLLİ MÜCADELE'NİN HAZIRLIK DÖNEMİ / 11 1. İstanbul'un işgalinin ardından 19 Martta bir bildiri yollayan Mustafa Kemal, Anadolu'da bir meclisin açılmasının gerektiğini ifade etmiştir. 4. İstanbul Hükümeti TBMM'nin gerçekleştirdiği Milli Mücadele'yi engellemek için uğraşmış, bu anlamda Türk halkının dini duygularını kullanmaya çalışmıştır. Bu ifade aşağıdakilerden hangisine verilen önemin açık bir kanıtıdır? Aşağıdakilerden hangisi, İstanbul Hükümeti'nin bu çabası ile ilgilidir? A) Ulusal kültürün korunmasına A) İtilaf Devletlerinin baskısı altında hareket edilmesi B) Ulusal iradeye C) Yargı yetkisine B) Anadolu'da düzenlenmeye çalışılan kongrelerin engellenmeye çalışılması D) Padişahlık kurumuna C) İstanbul basınının Milli Mücadele'ye karşı kullanılması E) Çok uluslu yapının korunmasına D) Azınlıklar tarafından Anadolu'da isyanların çıkarılması E) Şeyhülislamdan Milli Mücadele karşıtı fetva alınması 2. 23 Nisan 1920'de çalışmalarına başlayan TBMM, ilk anayasası olan Teşkilat-ı Esasi'yi 1921 yılında yürürlüğe sokmuştur. 5. Bu bilgilere göre, Buna göre, I. İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarının çıkması, I. ulusal ekonominin kurulmasını sağlama, II. Amasya Görüşmeleri'nin gerçekleştirilmesi, II. idari işleri düzene koyma, III. Anadolu'da TBMM karşıtı isyanların çıkarılması III. yabancı ülkelerle askeri ittifaklar kurabilme hedeflerinden hangileri, anayasanın hazırlanma amaçlarından biri olarak gösterilebilir? durumlarından hangilerinin TBMM'nin Anadolu'daki otoritesini zayıflatma düşüncesi ile ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 3. İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükümeti TBMM'nin otoritesini sona erdirmek için ellerinden gelen çabayı göstermişlerdir. C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve III E) II ve III 23 Nisan 1920'de göreve başlayan ilk TBMM'de, Mustafa Kemal tarafından verilen önergede, "Bir hükümet kurulması gereklidir." kararı yer almıştır. 6. C) Yalnız III E) II ve III İstanbul'un işgali ve Meclis-i Mebusan'ın dağıtılmasının ardından Ankara'da açılan TBMM, farklı ideolojik görüşlere mensup milletvekillerinin uyum içinde çalıştığı bir meclis olmuştur. Bu karar, I. Ülkede idari boşluk yaşanması engellenmek istenmiştir. II. İtilaf Devletleri İstanbul Hükümeti'ni desteklemekten vazgeçmişlerdir. III. Saltanat makamının kaldırılmasına karar verilmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? Aşağıdakilerden hangisi, bu durumun oluşumunda temel etken olarak nitelendirilebilir? A) Ulusal egemenlik ilkesinin gündeme gelmesi B) Halifelik makamının varlığını sürdürmesi C) İnkılaplar yapılmasının gerekli olması D) Saltanata bağlılığın güçlenmesi E) Vatanın kurtuluşu için mücadele edilmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 122 C) Yalnız III E) II ve III 7. Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında Milli Mücadele saflarında bulunan insanlar arasında, saltanat yanlısı yurtsever kişilerin var olduğu görülür. Bu durum, 11. İlk TBMM, Batı Cephesi Komutanlığı'na Albay İsmet Bey'i atamıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? I. ulusal bağımsızlık, A) Yunanlılara karşı sergilenen direniş çabaları başarılı olmuştur. II. ulusal egemenlik, B) TBMM zaman içinde yargı yetkisini de kullanmıştır. III. ulusal ekonomi C) TBMM yürütme yetkisini kullanmıştır. unsurlarından hangilerinin öneminin yeterince kavranamadığının göstergesidir? D) TBMM saltanat makamı ile uyumlu hareket etmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) Yabancı devletlerle siyasi ittifak amaçlanmıştır. C) Yalnız III E) II ve III 12. TBMM, Milli Mücadele döneminde işgal girişimlerinin ya8. İlk TBMM'nin temel varlık nedeni hiç şüphesiz Türk yurdunu işgalden arındırmak olmuştur. Buna göre, TBMM'nin öncelikli hedefinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? nında ülke içinde birtakım sorunlarla uğraşmak durumunda kalmıştır. Buna göre, I. Yunan işgalinin yayılması, A) Ulusal bağımsızlığın sağlanması II. azınlıkların taşkınlıkları ile uğraşılması, B) Siyasal partilerin kurulması III. TBMM'nin otoritesini hedef alan isyanların çıkması C) Batı tarzı reformlar yapılması D) Azınlıkların haklarının korunması gelişmelerinden hangileri, iç sorun olarak nitelendirilebilir? E) Ekonomik kalkınmanın gerçekleşmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. İlk TBMM, yasama ve yürütme yetkilerine sahip bir meclis durumundaydı. C) I ve II E) II ve III 13. İlk TBMM tarafından kabul edilen "TBMM'nin üzerinde hiçbir güç yoktur." kararı dikkate alındığında, I. İtilaf Devletlerinin barış önerilerinin kabul edilmesi, Buna göre, ilk TBMM ile ilgili olarak, I. Demokrasi düşüncesi öne çıkarılmıştır. II. İstanbul Hükümeti'nin kararlarının tanınması, II. Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir. III. yabancı devletlerden yardım alınması III. Meşrutiyet ilan edilmeye çalışılmıştır. unsurlarından hangilerine karşı çıkıldığı söylenebilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III C) Yalnız III E) II ve III E) II ve III 14. Mustafa Kemal, TBMM'nin açılmasının hemen öncesinde yayınladığı bildiride, "yeni bir Meclis kurulacağını ve milletin bağımsızlığını temin edecek tedbirleri alacağını" belirtmiştir. 10. Aşağıdakilerden hangisi, Milli Mücadele sırasında ulusal egemenlik ilkesini gerçekleştirmek için atılan adımlar arasında gösterilebilir? Bu bilgiye bakılarak, I. Osmanlı toprak bütünlüğü korunmuştur. A) Havza Genelgesi'nin yayınlanması II. Ulus iradesi esas alınmıştır. B) İşgalci güçlerle mücadele edilmesi III. Saltanat kurumuna bağlılık güçlenmiştir. C) Direniş cemiyetlerinin kurulması yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) TBMM'nin açılması A) Yalnız I E) Amasya Görüşmeleri'nin gerçekleştirilmesi B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 123 BİRLİKTE ÇÖZELİM Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 1 / 2 Osmanlı Devleti'nde 1908'de ikinci kez Meşrutiyet ilan edilmiş, ancak bir sene sonra rejimi hedef alan bir ayaklanma yaşanmıştır. Bu durum, Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 2 / 1 XIX. yüzyıl sonlarında ön plana çıkarılan İslamcılık akımı, Müslümanların halife etrafında bir bütün olarak hareket etmesini, Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması için gerekli görmüştür. Bu bilgi dikkate alındığında, I. din dayanışması, Çözüm : II. ümmetçilik, II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinden sonra rejimi hedef alan bir ayaklanma yaşanması, yeni rejiminin uygulamalarından memnun olmayan çevrelerin olduğunu gösterir. III. demokrasi düşüncelerinden hangilerinin öne çıkarılmak istendiği söylenebilir? A B C D E Çözüm : İslamcılık akımına bağlı olarak müslümanların halife etrafında bir bütün olarak hareket etmesi, din dayanışması ve ümmetçilik anlayışı ile ilişkilidir. A B C D E Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 1 / 6 XX. yüzyıl başlarında görülen, I. Balkan Savaşı sonunda imzalanan Londra Antlaşması'na göre, Osmanlı Devleti'nin batı sınırı Midye-Enez hattı olarak belirlenmiştir. Ayrıca Ege adalarının geleceğine büyük devletler karar verecekti. III. Avrupa'da işçi sınıfının güçlenmesi Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? durumlarından hangilerinin Osmanlı topraklarının önemini artırdığı savunulabilir? Çözüm : I. pazar arayışlarının yoğunlaşması, II. Avrupa sanayisinin hammadde ihtiyacının artması, Çözüm : I. Balkan Savaşı sonunda imzalanan Londra Antlaşması'na göre, Osmanlı Devleti'nin batı sınırının Midye-Enez hattı olarak belirlenmesi ve Ege adalarının geleceğinin büyük devletlerin kararına bırakılması, Osmanlıların Ege ve Balkan egemenliğinin sona erdiğinin göstergesidir. A B C D E 124 Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 2 / 11 XX. yüzyıl başlarında Avrupa'da pazar arayışlarının yoğunlaşması ve hammadde ihtiyacının artması, hammadde açısından zengin fakat sanayileşmede geri kalmış olan Osmanlı Devleti'nin önemini artırmıştır. A B C D E Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 3 / 4 Wilson İlkeleri, dünya barışının korunabilmesi için I. Dünya Savaşı sonunda yayınlanmış bir bildiridir. Bu bildiride yer alan, Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 5 / 6 Mondros Ateşkesi'nde yer alan, – Osmanlı Devleti elinde bulunan İtilaf Devletleri ve Ermeni esirlerini serbest bırakacaktır. I. Yenen devletler yenilen devletlerden toprak almayacaktır. – İtilaf Devletlerinin elinde bulunan Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacaktır. II. Osmanlı topraklarındaki azınlıklara kendi geleceklerini belirleme hakkı tanınacaktır. hükümlerinin aşağıdakilerden hangisiyle çeliştiği savunulabilir? III. Boğazlar bütün devletlerin gemilerine açık olacaktır. hükümlerinden hangileri Osmanlı Devleti'nin çıkarlarına uygun bir nitelik taşımaktadır? Çözüm : Wilson ilkelerinde yer alan "Yenen devleler yenilen devletlerden toprak almayacaktır." hükmü, Osmanlı Devleti'nin çıkarlarına uygun nitelik taşımaktadır. "Azınlıklara kendi geleceklerini belirleme hakkının tanınması" ve "Boğazların bütün devletlerin gemilerine açık olması" hükümleri ise Osmanlı Devleti'nin çıkarlarına ters düşmektedir. Çözüm : Mondros Ateşkesi'nde yer alan "Osmanlı Devleti elinde bulunan İtilaf Devletelri ve Ermeni esirlerinin serbest bırakılması, fakat İtilaf Devletleri'nin elinde bulunan Osmanlı esirlerinin serbest bırakılmaması" kararı, devletler arası eşitlik ilkesine uyulmadığının kanıtıdır. A B C D E A B C D E Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 4 / 4 I. Dünya Savaşı'ndan önce Almanya'yı destekleyen İtalya'nın daha sonra İtilaf grubuna geçmesinde, I. Avusturya-Macaristan ile toprak anlaşmazlıkları yaşaması, Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi 9 / 10 II. Rusya'nın Panslavist politikalarından endişe etmesi, Erzurum Kongresi'nde "Milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı alınmıştır. III. Akdeniz'de etkinlik alanını genişletmek istemesi Bu kararla, durumlarından hangileri etkili olmuştur? I. ümmetçi anlayış, II. ulus egemenliği, Çözüm : III. azınlıkların durumu I. Dünya Savaşı'ndan önce Almanya'yı destekleyen İtalya'nın daha sonra İtilaf grubuna geçmesinde, AvusturyaMacaristan ile toprak anlaşmazlıkları yaşaması ve Akdeniz havzasında sömürge elde etmek istemesi etkili olmuştur. A B C D E konularından hangilerinin vurgulandığı söylenebilir? Çözüm : Milli iradenin hakim kılınması, ulus egemenliğinin yerleştirilmeye çalışıldığının göstergesidir. A B C D E 125 DÖRT KÖŞE 1. Osmanlı Devleti ile Balkan devletleri arasında Balkan Savaşı'nın yaşanmasında, 3. I. Rusya'nın bölgede Panslavist politikalar izlemesi, II. Balkan devletlerinin Osmanlı Devleti'ni Balkanlardan çıkarmak istemeleri, Mustafa Kemal Paşa, Amasya Genelgesi'nde, Sivas'ta ulusal bir kongre toplanmasını istemiş, bu kongreye katılacak delegelerin kongre ile ilgili bilgileri milli bir sır olarak saklamalarını talep etmiştir. Bu bilgilere dayanarak, III. milliyetçilik akımının Balkan topraklarında yaygınlaşması I. Milli Mücadele halk iradesine dayandırılmak istenmiştir. durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? II. Kongrenin İtilaf Devletlerince engellenmesinden çekinilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III III. Bölgesel kongrelerden sonuç alınamayacağı vurgulanmıştır. E) I, II ve III yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 2. Mondros Ateşkesi'nde, Doğu Anadolu'da bulunan altı vilayette herhangi bir karışıklık çıkması durumunda, bu bölgelerin İtilaf Devletleri tarafından işgal edileceği maddesi yer almıştır. E) I, II ve III I. Dünya Savaşı'nın ardından dünya genelinde sivil savunma örgütlerinin oluşturulmaya başlandığı görülür. Bu gelişmenin temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Savaşlarda sivil kayıplarının artması Bu maddenin, I. Doğu Karadeniz'de bağımsız bir Pontus Rum devleti kurulması, B) Uluslararası örgütlerin kurulması II. bağımsız bir Ermeni devleti kurulması, D) Ekonomik rekabetin sürmesi III. Anadolu'da toplumsal karışıklıklar yaşanmasının önlenmesi E) Sömürge düşüncesinin varlığını koruması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 126 4. C) I ve II C) I ve II E) II ve III C) Demokratik yönetimlerin yaygınlaşması 06 6. bölüm 6. bölüm kurtulufl savafl›'nda cepheler türk ink›lab› 127 KURTULUŞ SAVAŞI'NDA CEPHELER / 1 1. Yunanlılar karşısında kazanılan I. İnönü Zaferi’nin ardından gerçekleştirilen Londra Konferansı, İtilaf Devletlerinin TBMM’yi hukuken tanıdıkları önemli bir diplomatik gelişmedir. 4. Londra Konferansı’nın gerçekleştirilmesinde, Bu durum, I. Yunan saldırılarının başarılı şekilde geri püskürtülmesi, I. Yunanlılar İtilaf Devletleri tarafından yönlendirilmiştir. II. İtilaf Devletlerinin İstanbul Hükümeti üzerindeki baskılarını artırmaları, II. İtilaf Devletleri Türk tarafının tüm isteklerini kabul etmek durumunda kalmışlardır. III. başarısızlığa uğrayan Yunan güçlerine zaman kazandırılmak istenmesi III. Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı dünya devletlerine kabul ettirilmiştir. gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenemez? yargılarından hangilerine kanıt oluşturmaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. A) Yalnız I C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III E) I ve III "Milli Mücadele, ekonomik yokluklar içerisindeki bir ulusun güç koşullarda gerçekleştirdiği bir fedakarlık ve kahramanlık örneğidir." tezini savunan bir araştırmacı, bu tezini desteklemek için aşağıdaki gelişmelerden öncelikle hangisini örnek gösterebilir? 5. İtilaf Devletleri Mudanya Ateşkesi ile Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’un yönetimini TBMM’ye bırakmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Tekalif-i Milliye Emirleri’nin yayınlanmasını A) TBMM’nin güçler birliği ilkesini benimsediğinin B) Havza Genelgesi’nin yayınlanmasını B) Sevr’in yeniden gündeme getirilmeye çalışıldığının C) İşgalci güçlerle mücadele edilmesini C) Saltanat kurumunun etkinliğinin artırılmaya çalışıldığının D) Anadolu’nun değişik yörelerinde kongreler düzenlenmesini D) Osmanlı Devleti’nin varlığının hukuki açıdan sona erdiğinin E) Bölgesel direnişin ulusal kimliğe kavuşturulmaya çalışılmasını 3. Büyük Taarruz, TBMM’nin Yunan güçleri karşısında kazandığı bir askeri başarıdır. Fakat bu savaşın ardından gerçekleşen Mudanya Ateşkes görüşmeleri, Yunanistan’ın içinde yer almadığı İtilaf Devletleri heyeti ile gerçekleştirilmiştir. İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda yenilgiye uğramasını takip eden dönemde; I. Türk boğazlarının yönetimini uluslararası bir komisyona havale etmişlerdir. E) Halifelik ve saltanatın birbirinden ayrıldığının 6. Anadolu’nun değişik yörelerini paylaşarak işgal eden İtilaf Devletleri, kendi aralarındaki bazı konularda ciddi anlaşmazlıklara düşmüşlerdir. Bu anlaşmazlıklarda, II. Azınlık unsurları himaye etmişlerdir. III. Osmanlı Mebusan Meclisi’ni dağıtmışlardır. I. İtalya’nın etkinliğini artırmasının istenmemesi, II. ulusal çıkarların çatışması, Yukarıdaki gelişmelerden hangileri, doğrudan Türk ulusunun iradesinin yok edilmeye çalışıldığını göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III III. İstanbul Hükümeti’nin Milli Mücadele'ye karşı çıkması gelişmelerinden hangilerinin bu durumda herhangi bir etkisinden bahsedilemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 128 C) Yalnız III E) II ve III 7. Mustafa Kemal, I. İnönü Zaferi’nin ardından düzenlenme kararı alınan Londra Konferansı’ndan somut bir sonuç alınamayacağını görüşmeler başlamadan önce etrafındakilere ifade etmiştir. Ancak buna rağmen konferansa bir heyet gönderilmesine karar verilmiştir. Sonuç alınamayacağı düşünülmesine rağmen Londra Konferansı’na temsilci gönderilmesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Uluslararası ittifaklar içinde yer almak istenmesi B) Saltanat kurumunun otoritesinin zayıflatılmak istenmesi C) İtilaf Devletleri üzerinde baskı oluşturulmak istenmesi D) Türk tezlerinin dünya kamuoyuna duyurulmak istenmesi 10. Sovyet Rusya ile TBMM Devleti arasında I. İnönü Savaşı’ndan sonra imzalanan Moskova Antlaşması’nda, “Taraflardan birinin tanımadığı bir antlaşmayı diğer devlet de tanımayacaktır.” maddesi yer almıştır. Bu madde dikkate alındığında, I. TBMM Rusya ile siyasi işbirliği imkanı elde etmiştir. II. Rusya Karadeniz’deki etkniliğini artırmaya yönelmiştir. III. Diplomatik başarılar TBMM’nin askeri etkinliğini artırmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III E) Ulusal egemenlik ilkesinin gerçekleştirilmek istenmesi 11. İtilaf Devletleri, TBMM’nin belirleyeceği bir temsilcinin İs8. Sovyet Rusya, Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM Hükümeti ile ilişkilerini geliştirmek istemiş, iki taraf arasında karşılıklı görüşmeler başlatılmıştır. Rusların Doğu Anadolu’da toprak talebinde bulunmaları bu süreci duraklatmış, ancak TBMM birliklerinin I. İnönü Savaşı’nı kazanması Rusya’nın TBMM ile bir antlaşma yapmasını sağlamıştır. Bu gelişmeler dikkate alındığında, tanbul Hükümeti delegasyonu içinde yer almak kaydıyla Londra Konferansı’na katılabileceğini bildirmiştir. Mustafa Kemal Paşa bu şekilde bir daveti kesin bir dille reddetmiştir. İtilaf Devletlerinin TBMM Hükümeti’ni ayrı bir heyet halinde çağırmak istememesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? I. TBMM uluslararası alanda siyasi etkinlik kazanmıştır. A) Sevr’in TBMM’ye kabul ettirilmek istenmesi II. Misak-ı Milli’den ödün verilmiştir. B) TBMM’nin hukuken tanınmak istenmemesi III. Askeri başarılar TBMM’nin pazarlık gücünü artırmıştır. C) Misak-ı Milli’den taviz elde edilmek istenmesi yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III D) Anadolu’daki İtilaf güçlerinin güvenliğinin artırılmak istenmesi E) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık çıkmasının engellenmek istenmesi E) I ve III 12. İtilaf Devletleri, TBMM ve Yunan tarafına Sakarya Sava9. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul Hükümeti tarafından takip edilen, şı’ndan sonra ateşkes teklif etmişlerdir. Bu ateşkese göre, iki taraf da askeri güçlerini İtilaf Devletlerinin denetimine bırakacaktı. TBMM Hükümeti böyle bir ateşkes teklifini geri çevirmiştir. I. işgaller karşısında tepkisiz kalma, II. Milli Mücadele’yi bir isyan hareketi olarak nitelendirme, III. Mustafa Kemal’i idam cezasına çarptırma politikalarından hangileri, Mustafa Kemal’in Anadolu halkı üzerindeki otoritesini sarsmaya yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III TBMM Hükümeti’nin ateşkesi kabul etmemesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Yunanlılara güvenilmemesi B) Kalıcı bir barış yapılmak istenmesi C) Egemenlik haklarına ters düşmesi D) Silahlı mücadelenin sona erdirilmek istenmesi E) Yunan ordusunun gücünü artırmaya çalışması 129 KURTULUŞ SAVAŞI'NDA CEPHELER / 2 1. 23 Nisan 1920’de açılan ilk TBMM’nin yaptığı harcamalar incelendiğinde, o dönemlerde hazırlanan bütçelerdeki en önemli harcama kaleminin savunma giderleri olduğu anlaşılmaktadır. 4. I. İnönü Muharebesi’nin ardından düzenlenme kararı alınan Londra Konferansı öncesinde İtilaf Devletleri tarafından "Türkler savaş yanlısıdır." iddiaları ortaya atılmıştır. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? Bu durumda, I. işgallere karşı mücadele edilmesi, A) Misak-ı Milli’nin hayata geçirilmesi II. ekonomik yapının yeterince güçlü olmaması, B) TBMM birliklerine zaman kazandırılması III. Anadolu'da yeni bir devletin kurulmuş olması C) TBMM Hükümeti üzerinde uluslararası baskı kurulması olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? D) TBMM İstanbul Hükümeti birlikteliğinin sağlanması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. C) Yalnız III E) İstanbul Hükümetinin otoritesinin güçlendirilmesi E) II ve III 1921 Anayasası’nda TBMM'nin bütün güçlerin üstünde olduğu ifade edilmiş, fakat yeni devletin rejimiyle ilgili herhangi bir hüküm yer almamıştır. 5. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilebilir? Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı sırasında yaptığı bir konuşmada, "Biz bağımsız yaşamaktan başka bir şey istemiyoruz. TBMM, bağımsızlığının tanınması konusunda ısrarlıdır ve en önemli davası da budur." ifadelerini kullanmıştır. Bu sözler dikkate alındığında, ulaşılmak istenen hedefle ilgili olarak, A) Cumhuriyet vurgusunun Milli Mücadele taraftarları arasında anlaşmazlıklara yol açabilecek olması I. Uluslararası ittifaklar içinde yer alınmaya çalışılmıştır. B) TBMM’de siyasi partilerin varlığına izin verilmemesi C) Saltanat makamının otoritesinin korunmak istenmesi II. Ulusal bağımsızlık konusunda ödünsüz davranılmıştır. D) Halkın TBMM’ye güven duyması III. Ulusal egemenliğin sağlanması hedeflenmiştir. E) Azınlıkların denetim altında tutulmaya çalışılması yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. E) II ve III Sakarya Savaşı öncesinde TBMM tarafından yayınlanan Tekalif-i Milliye Emirleri uyarınca, – Halkın elindeki temel ihtiyaç maddelerinin yüzde kırkını, bedeli sonradan ödenmek kaydıyla orduya teslim etmesine karar verilmiştir. – Ordunun ihtiyaçlarını karşılamaya yarayabilecek bütün terk edilmiş mallara el konulması kararlaştırılmıştır. Buna göre Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanması aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? 6. İtilaf Devletleri Kurtuluş Savaşı sırasında düzenledikleri Londra Konferansı’nda, daha önce Türk tarafına güç kullanarak dayattıkları Sevr Antlaşması’nın bazı maddelerinde değişiklik yapabileceklerini belirtmişlerdir. Bu gelişme dikkate alındığında, I. Türk halkının direnişi kırılmaya çalışılmıştır. A) TBMM güçlerinin halk tarafından desteklenmediğine II. Sevr’in ilk hali ile kabul ettirilemeyeceği anlaşılmıştır. B) İstanbul Hükümeti’nden destek alınamadığına III. Kuva-yı Milliye birliklerinin kurulması engellenmeye çalışılmıştır. C) Yabancı devletlerden yardım kabul edildiğine D) İtilaf Devletleri'nin İstanbul Hükümeti üzerindeki baskılarının arttığına E) Kurtuluş mücadelesinin güç koşullar altında sürdürüldüğüne 130 C) Yalnız III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. TBMM, Türk birliklerinin Eskişehir Kütahya Muharebeleri’nde aldığı yenilginin ardından "Topraklarımıza yönelik hücumu durdurabilmek için ülkenin mevcut bütün kaynaklarını harekete geçirmek gereklidir." kararını benimsemiştir. 10. 26 Ağustos 1922’de başlatılan Büyük Taarruz’un Yunanlı- I. Tekalif-i Milliye Emirleri’nin yayınlanması, ların kesin yenilgisiyle sonuçlanacağının anlaşılması, baştan beri Yunanlılara ciddi bir destek sağlayan İngilizleri harekete geçirmiştir. İngilizlerin Türk saldırısının durdurulması ve iki taraf arasında derhal bir ateşkes yapılmasına yönelik çabaları, Fransa ve İtalya tarafından dikkate alınmamıştır. II. askere alma işlemlerinin hızlandırılması, Yaşanan bu gelişmeler dikkate alındığında, Bu dönemde görülen, III. İstiklal Mahkemeleri'nin kurulması I. Yunanlılar, İtalyanlar ve Fransızlar tarafından desteklenmeye başlamıştır. gelişmelerinden hangileri, TBMM'nin askeri ve siyasi etkinliğini artırma amacına yöneliktir? II. Türk ordusunun ilerleyişi durdurulmaya çalışılmıştır. A) Yalnız I III. İtilaf Devletleri arasında fikir ayrılıkları yaşanmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. İşgalci Yunan kuvvetleri karşısında I. İnönü Savaşı’nda başarılı olunması, düzenli ordu kurma çalışmalarına olumlu katkı yapmış ve askerden kaçma olayları azalmaya başlamıştır. Buna göre Milli Mücadele ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) TBMM karşıtı isyanlar sona ermiştir. B) Askeri başarılar, TBMM’nin Anadolu halkı üzerindeki otoritesini güçlendirmiştir. C) İtilaf Devletleri TBMM’nin tezlerini kabul etmek zorunda kalmışlardır. E) II ve III 11. Milli Mücadele, hem ulusal bağımsızlığın hem de ulusal egemenlik ilkesinin gerçekleştirilmeye çalışıldığı bir süreçtir. Buna göre, I. direniş amaçlı genelgelerin yayınlanması, II. Kuva-yı Milliye birliklerinin kurulması, III. milletin azim ve kararına güvenildiğinin vurgulanması D) Anadolu’daki işgaller sona ermiştir. durumlarından hangileri, bağımsızlığın sağlanması yönünde adımlar atıldığını göstermektedir? E) Ekonomik gelişmeler askeri yapıyı olumlu şeklide etkilemiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) I ve II TBMM’nin Kurtuluş Savaşı sırasında yaşadığı en önemli sıkıntılardan biri, Türk ordusunun işgalci güçleri topraklarımızdan atacak yeterli saldırı gücüne ulaşamamış olmasıydı. C) Yalnız III E) I, II ve III 12. Büyük Taarruz’un ardından İngilizlerin İstanbul’u boşaltma Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir kanıtıdır? konusunda herhangi bir girişimde bulunmaması üzerine harekete geçen TBMM Hükümeti, Türk ordusuna savaş için hazırlık yapılması emrini vermiş, bir savaş durumunda Sovyet Rusya’nın desteğinin sağlanacağını ilan etmiştir. A) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'ye desteğinin sağlanamaması Bu girişimlerin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? B) Londra Konferansı’ndan somut herhangi bir karar çıkmaması A) Musul Sorunu’nun çözülmesini C) Sakarya Savaşı sonrasında yapılan taarruzların başarılı olamaması B) TBMM’nin hukuken tanınmasını C) Silahlı mücadelenin sürdürülmesini D) Kuva-yı Milliye’nin kaldırılması D) İngiliz Hükümeti'nin barışa zorlanmasını E) TBMM karşıtı isyanlarla karşılaşılması E) Avrupalı devletlerin desteğinin alınmasını 131 KURTULUŞ SAVAŞI'NDA CEPHELER / 3 1. Doğu Cephesi’nde yaşanan çatışmaların ardından TBMM ile Ermenistan arasında 2 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. 4. I. işgalleri yayarak Anadolu'da daha fazla toprağı kontrol altına alma, Bu antlaşma, I. Ermenistan'ın TBMM'yi tanıması, II. Eskişehir’i ele geçirerek demiryolu ulaşımının kontrolüne sahip olabilme, II. Ermenistan’ın Misak-ı Milli'yi kabul etmesi, III. Ermenistan’ın Sevr Antlaşması'nı tanımadığını kabul etmesi III. düzenli ordunun kurulmasına fırsat vermeden TBMM'yi saf dışı bırakma gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III Düzenli orduya geçiş çalışmalarının henüz sürdüğü bir dönemde Yunanlıların I. İnönü Savaşı’na yol açan saldırılarının, hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. TBMM tarafından farklı tarihlerde alınan kararlarla Maraş'a "Kahraman", Antep'e "Gazi", Urfa'ya ise "Şanlı" unvanları verilmiştir. 5. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? E) I, II ve III TBMM’de Başkomutanlık Yasası'nın yürürlük süresinin uzatılması gündeme geldiğinde bazı milletvekilleri sürenin uzatılmasını istememiştir. Buna rağmen Meclis, başkomutanlığın süresiz olarak Mustafa Kemal'de kalmasına karar vermiştir. Meclisin bu kararı almasında, A) İşgallere karşı mücadelenin bu şehirlerde halk tarafından verilmiş olması I. Mustafa Kemal'e güven duyulması, B) Ekonomik açıdan önemli olmaları II. saltanat makamına bağlılığın korunması, C) Farklı etnik grupları barındırmaları D) Güney sınırımıza yakın bölgelerde bulunmaları III. halkın Milli Mücadele’ye olan desteğinin yeterince artırılamaması E) Halkın TBMM’ye olan bağlılığının artırılmak istenmesi durumlarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 3. C) Yalnız III İtilaf Devletleri ve özellikle de İngilizler, Batı Anadolu'yu topraklarına katarak Büyük Yunanistan'ı kurmayı hedefleyen Yunanlıları desteklemiştir. İtilaf Devletlerinin bu destekle aşağıdakilerden hangisini amaçladıkları savunulabilir? 6. C) Yalnız III E) I, II ve III Kurtuluş Savaşı'nın en kanlı mücadelesi olarak bilinen Sakarya Savaşı, Mustafa Kemal'in "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün bir vatandır. Vatanın her karış toprağı kanla sulanmadıkça düşmana bırakılamaz" emriyle farklı bir boyut kazanmıştır. Mustafa Kemal’in bu emrinin, A) TBMM ile İstanbul Hükümeti arasında ikilik çıkarmayı B) Doğu Anadolu’da Ermeni devleti kurulmasını kolaylaştırmayı C) Sevr Antlaşması'nı Osmanlı Devleti'ne zorla kabul ettirmeyi D) Direniş derneklerinin birleştirilmesini engellemeyi E) Yunanlıların ekonomik kayba uğramasını önlemeyi 132 I. yurdun bir bütün halinde savunulması, II. Tekalif-i Milliye Emirleri’nin yayınlanması, III. Yunan güçlerine karşı saldırıya geçilmesi olgularından hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 7. TBMM tarafından 5 Ağustos 1921'de kabul edilen Başkomutanlık Yasası ile Mustafa Kemal üç ay süre ile geçerli olmak üzere Başkomutanlık yetkisine sahip hale getirildi. Bu yetki, TBMM'nin yetkilerinin bir süre için Mustafa Kemal'e devredilmesi anlamına gelmektedir. 10. Aşağıdakilerden hangisi, Sakarya Savaşı'nın TBMM birlikleri tarafından kazanılmasının yol açtığı sonuçlar arasında gösterilemez? A) İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları artmıştır. B) İsmet Paşa’ya TBMM tarafından "Mareşal" unvanı verilmiştir. Bu düzenlemenin, I. daha hızlı karar alabilme, C) Yunan ordusunun saldırı gücü ortadan kaldırılmıştır. II. kararları daha süratli bir şekilde hayata geçirme, III. Anadolu’da direniş cemiyetleri oluşturma D) Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile Kars Antlaşması imzalanmıştır. amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? E) Fransızlar Ankara Antlaşması'nı imzalayarak Anadolu'yu terk etmişlerdir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 11. Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanmasının hemen ardından harekete geçen Yunan güçleri, TBMM birliklerine saldırmış ve Sakarya Savaşı yaşanmıştır. 8. Hazırlıklarını tamamlayan Yunanlılar 10 Temmuz 1921'de saldırıya başlamıştır. TBMM birlikleri bu kez Yunan saldırısı karşısında duramamış, Afyon, Eskişehir ve Kütahya düşman işgali altına düşmüştür. Eskişehir-Kütahya Savaşları'nın TBMM için başarısızlıkla sonuçlanması, I. başkentin Kayseri'ye taşınmasının gündeme gelmesi, II. Ankara'nın işgal tehlikesi ile karşı karşıya kalması, III. çekilme kararı alan Fransızların beklemeye geçmeleri Yunanlıların saldırısında aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilebilir? A) İtalyanların Anadolu’dan çekilmiş olması B) Fransızların çekilme için TBMM ile görüşmeler yapması C) İstanbul’un İtilaf Devletlerinin işgali altında bulunması D) Yunanlıların Trakya’daki bazı bölgeleri işgal etmiş olması E) TBMM birliklerinin savaş gücünün artmasının engellenmek istenmesi sonuçlarından hangilerine ortam hazırlamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. C) Yalnız III E) I, II ve III Başkomutanlık yetkisini üzerine alan Mustafa Kemal, ordunun toparlanması ve güçlendirilmesi için çalışmalara başlamıştır. 12. 26 Ağustos 1922’de başlayan Büyük Taarruz'un zafer- Aşağıdakilerden hangisinin bu amaca yönelik olduğu söylenebilir? II. Türk ordusunun Doğu Trakya ve Marmara bölgesini de işgalden kurtarmak amacıyla kuzeye yönelmesi, A) 1921 Anayasası’nın kabul edilmesi III. İngiliz birlikleri ile çatışmaların yaşanması B) Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? C) Meclis hükümeti sisteminin benimsenmesi D) TBMM’de siyasi partilerin kurulmasının engellenmesi le sonuçlanması, I. Kurtuluş Savaşı'nın askeri aşamasının sona ermesi, A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III E) Başkomutanlık yetkisinin geçici nitelik taşıması 133 KURTULUŞ SAVAŞI'NDA CEPHELER / 4 1. Yunanlılar karşısında kazanılan I. İnönü Zaferi’nin ardından gerçekleştirilen Londra Konferansı, İtilaf devletlerinin TBMM’yi hukuken tanıdıkları önemli bir diplomatik gelişmedir. 4. Bu bilgi dikkate alındığında, I. TBMM'nin İstanbul Hükümeti'nden bağımsız hareket etmesi, Bu bilgiler ışığında Türk tarafının, I. toprak bütünlüğünün korunması, II. Yunanlılara karşı askeri başarılar kazanılması, II. Batı Trakya'daki Türk azınlığının haklarının korunması, III. İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları olması III. ulusal egemenlik ilkesinin güçlendirilmesi gelişmelerinden hangilerinin İtilaf Devletleri'nin TBMM'yi tanımalarında etkili olduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Büyük Taarruz’un başarıyla sonuçlanmasının ardından gerçekleşen Mudanya Ateşkes Görüşmeleri Türk tarafının Doğu Trakya’daki Yunan işgalinin bir an önce sona erdirilmesini istemesi nedeniyle kilitlenmiştir. Sorun, İtilaf Devletleri temsilcilerinin bu talebi kabul etmesiyle çözümlenmiştir. konularından hangileriyle ilgili ödünsüz bir tutum izlediği söylenebilir? C) Yalnız III A) Yalnız I E) I ve III B) Yalnız II D) I ve III 2. 5. I. İngiltere’nin Yunanlılara askeri destek sağlanması konusunda ısrarlı davranması, İtilaf Devletleri, Anadolu içlerine yönelik ilk Yunan saldırısının başarısız olması üzerine Londra’da bir barış konferansı düzenleme kararı almış, bu konferansa hem İstanbul Hükümeti’ni hem de TBMM Hükümeti’ni davet etmişlerdir. II. Fransızların Ermeni unsurların desteğini elde etmeleri, İtilaf Devletlerinin bu girişimlerinin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? III. İstanbul Hükümeti’nin Milli Mücadele'ye karşı çıkması A) Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmaya gelişmelerinden hangilerinin herhangi bir etkisinden bahsedilemez? B) Kurtuluş mücadelesini çözüme bağlamaya A) Yalnız I D) Yeni bir Türk devletinin kurulmasını engellemeye B) Yalnız II D) I ve II 134 E) II ve III Anadolu’nun değişik yörelerini paylaşarak işgal eden İtilaf Devletleri, zaman içinde kendi aralarındaki bazı konularda ciddi anlaşmazlıklara düşmüşlerdir. Bu durumda, 3. C) Yalnız III C) Türk tarafı arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanmaya C) Yalnız III E) II ve III Aşağıdakilerden hangisi, I. İnönü Savaşı sonrasında gerçekleşen gelişmeler arasında gösterilemez? E) İstanbul Hükümeti’nin etkinliğini azaltmaya 6. A) TBMM'nin otoritesinin artması TBMM birliklerinin Kazım Paşa komutasında Ermeniler karşısında kazandıkları askeri başarıların aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenemez? B) Askere alma işlemlerinin hızlanması A) Doğu Cephesi’nin kapanması C) TBMM ordusunun saldırı gücüne ulaşması B) Batı Cephesi’nin güçlendirilmesi D) Afganistan'la dostluk antlaşmasının imzalanması C) Doğu sınırının güvence altına alınması E) Sovyet Rusya'yla Moskova Antlaşması'nın imzalanması D) Ermeni meselesinin Türk tarafı açısından çözülmesi E) Fransızların Ermenilerle işbirliğini sona erdirmesi 7. Misak-ı Milli sınırları içinde yer alan Hatay ile ilgili olarak Sakarya Savaşı’nın sonrasında imzalanan Ankara Antlaşması'nda bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme ile Hatay Fransa’nın denetimine bırakılmış, ancak resmi dilinin Türkçe olması ve özel bir yönetime sahip bulunması sağlanmıştır. 10. TBMM Hükümeti’nin Kurtuluş Savaşı sırasında yardım aldığı yabancı devletlerden biri Sovyet Rusya’dır. İki taraf arasında yapılan diplomatik görüşmeler ve imzalanan antlaşmalar ile bu ülkeden silah yardımı sağlanmıştır. Bu yardım ile Rusya’nın, I. Boğazları egemenliği altına alabilme, Bu gelişmeler dikkate alındığında, II. Türkiye’de demokrasi düşüncesini güçlendirme, I. Misak-ı Milli sınırları korunmuştur. III. İtilaf Devletlerinin Boğazlara sahip olmasını engelleme II. Hatay’ın özel bir statüye kavuşturulması sağlanmıştır. III. İtalyanlar karşısında Fransızların desteği alınmaya çalışılmıştır. hedeflerinden hangilerine ulaşmaya çalıştığı savunulabilir? A) Yalnız I yargılarından hangilerine ulaşılabilir? B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. C) Yalnız III E) II ve III C) Yalnız III E) II ve III TBMM ile Ermenistan arasında 2 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalanmış ve bu antlaşma uyarınca Aras Nehri ile Çıldır Gölü arası sınır olarak belirlenmiştir. 11. Moskova Antlaşması'nın başlangıç kısmında, "Milletlerin Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Antlaşmaya koyulan bu hükümle aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği söylenebilir? A) Yeni Türk Devleti’nin doğu sınırının bir bölümü yeniden belirlenmiştir. A) Sınırların değişmezliğinin sağlanması B) İngilizler işgallerin kalıcı olamayacağını fark etmişlerdir. C) Ekonomik rekabetten kaçınılması C) İstanbul Hükümeti ile olan anlaşmazlıkların sona erdirilmesi gündeme gelmiştir. E) Boğazların ticaret gemilerine açık tutulması kendi geleceğine serbestçe karar verebileceği" ilkesine yer verilmiştir. B) Askeri işbirliği sağlanması D) Bağımsızlığa karşılıklı saygı gösterilmesi D) Sevr’in geçersiz hale gelmesi sağlanmıştır. E) İstanbul Hükümeti’nin etkinliği sona erdirilmek istenmiştir. 12. Osmanlı Mebusan Meclisi’nde görüşülmesi gereken Sevr 9. Fransızlar, TBMM birliklerinin Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı kazandığı Sakarya Savaşı sonrasında Anadolu'yu terk etme kararı almışlardır. Fransızlar bu kararı aşağıdakilerden hangisi ile hayata geçirmişlerdir? A) Ankara Antlaşması B) Gümrü Antlaşması Antlaşması, padişah başkanlığında toplanan Şura-yı Saltanat’ta görüşülmüş ve Sevr’in onaylanmasına karar verilmiştir. Bu bilgiler dikkate alındığında, Şura-yı Saltanat ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İtilaf Devletleri arasında ikilik çıkarılmaya çalışılmıştır. B) Toprak bütünlüğünün korunması konusunda kararlılık sergilenememiştir. C) Londra Konferansı C) İşgal girişimlerine karşı sessiz kalınmayacağı ifade edilmiştir. D) Büyük Taarruz D) Anadolu’da direniş örgütlenmesi kararı alınmıştır. E) I. İnönü Savaşı E) Himaye düşüncesi gündeme getirilmiştir. 135 TÜRK İNKILABI / 1 1. 4. Yeni Türk Devleti’nde görülen, Türkiye’de gerçekleştirilen, I. Saltanatın kaldırılması, I. Soyadı Kanunu’nun kabul edilmesi, II. TBMM’nin açılması, II. Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun'un hazırlanması, III. halifeliğin kaldırılması III. Miladi takvimin kullanılmaya başlanması gelişmelerinin gerçekleşme sıralaması, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak veriilmiştir? düzenlemelerinden hangileri, eğitim sisteminde gerçekleştirilen çağdaşlaşma girişimleriyle ilişkilendirilemez? A) I - II - III B) II - III - I D) I - III - II C) II - I - III A) Yalnız I E) III - I - II B) Yalnız II D) I ve II 2. Lozan Barış Görüşmeleri’ne katılan TBMM Heyeti, kapitülasyonların kaldırılması ve Ermeniler için Anadolu’da toprak talep edilmesi gibi konularda taviz vermeme kararlılığına sahip bir şekilde Lozan’a gitmiştir. 5. TBMM’nin bu tutumu dikkate alındığında, C) Yalnız III E) I ve III TBMM Hükümeti, Lozan Barış Antlaşması’na Türk topraklarında yaşayan bütün azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul edileceği ilkesinin konulmasını sağlamıştır. TBMM Hükümeti’nin bu şekilde aşağıdakilerden hangisini hedeflediği söylenebilir? I. laik yönetim, A) Türk Devleti’nin iç işlerine müdahale edilmesini önlemek II. ulusal bağımsızlık, III. ulusal egemenlik B) Halkın yönetime katılımını sağlamak unsurlarından hangilerinin korunmasına özen gösterildiği savunulabilir? C) Azınlıklara Türk kültürünü benimsetmek D) Avrupa devletleri ile siyasi ittifak kurabilmek A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. C) Yalnız III Türk tarafı adına Kurtuluş Savaşı’nı sona erdiren Lozan Antlaşması’nın imzalanması ile Sevr Antlaşması’nın herhangi bir geçerliliği kalmamıştır. Misak-ı Milli’den bazı tavizler verilmiş, fakat bağımsızlığımızı zedeleyen ekonomik ayrıcalıklar ortadan kaldırılmıştır. Buna göre Lozan Antlaşması ile ilgili olarak, I. İtilaf Devletleri işgallerinin haksız olduğunu kabullenmişlerdir. II. Anadolu’nun bir Türk toprağı olduğu uluslararası platformda onaylanmıştır. III. TBMM, dış politika hedeflerinin tamamını gerçekleştirmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 136 E) Ülkede ticari yapıyı canlandırmak E) I ve III Mudanya Ateşkesi’nin imzalanmasının ardından barış konferansı için İtilaf Devletleri tarafından çağrı yapılmıştır. TBMM, Lozan kentinde düzenlenmesi kararı alınan bu konferansa İstanbul Hükümeti’nin de davet edilmesinin gündeme gelmesi üzerine saltanat kurumunu kaldıran bir kanunu kabul etmiştir. TBMM’nin bu kararı ile ilgili olarak, I. TBMM, Türk ulusunun tek meşru temsilcisi haline gelmiştir. II. Görüşmelerde yaşanması olası ikiliğin önüne geçilmiştir. III. Türkiye’de demokratik bir yönetim kurulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? C) Yalnız III E) I ve III 6. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Yeni Türk Devleti’nin ulusal bağımsızlığının gerçekleştirilmesini sağlayan İlk TBMM, çağdaşlaşmaya yönelik atılımlar için yeterli görülmemiştir. Bu nedenle yeni bir meclisin oluşturulması gerekli görülmüş ve TBMM tarafından seçim kararı alınmıştır. 10. – İlk TBMM 23 Nisan 1920’de çalışmalarına başlamıştır. – 1 Kasım 1922’de saltanat kurumu kaldırılmıştır. Buna göre, I. Ulusal iradenin yönetime egemen olması amaçlanmıştır. TBMM seçimlerinin yenilenmesinde, I. uluslararası alanda askeri etkinliğin artırılması, II. çok partili siyasal yaşama geçilmesi II. Yeni Türk Devleti’nde hukuki düzenlemelere öncelik tanınmıştır. III. inkılaplar için uygun siyasal ortamın oluşturulması III. Laik bir devlet yönetimi oluşturulmuştur. hedeflerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 11. Cumhuriyetin ilan edilmesini takip eden dönemde siyasal 8. partilerin kurulduğu, ancak Cumhuriyet Halk Partisi dışındaki partilerin bir süre sonra kapatılmak zorunda kalındığı görülür. Yeni Türk Devleti’nin iç politikada karşılaştığı önemli sorunlardan biri rejim tartışmaları olmuştur. Devlet başkanlığı ile ilgili yetki ve sorumluluk karmaşasının önüne geçilmeye, Meclis hükümeti prensibinin getirdiği sorunlar ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Atatürk dönemi iç siyasetinde yaşanan bu gelişme ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? TBMM tarafından gerçekleştirilen, A) Ekonomik bunalımların etkisinde kalınmıştır. I. TBMM seçimlerinin yenilenmesi, B) Laik eğitim anlayışı yerleştirilmek istenmiştir. II. cumhuriyetin ilan edilmesi, C) Demokratikleşme arayışları devlet tarafından sınırlandırılmaya çalışılmıştır. III. halifeliğin kaldırılması D) Çok partili siyasal yaşam için ortam yeterince olgunlaşmamıştır. düzenlemelerinden hangileri, rejim tartışmalarını sona erdirme ve devlet başkanlığı ile ilgili yetki ve sorumluluk karmaşasını önleme amacına yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) Dış tehditler demokratikleşme çabalarını engellemiştir. C) Yalnız III E) II ve III 12. 9. Saltanatın kaldırılmasının ardından TBMM tarafından halifelik makamına getirilen Abdülmecit Efendi’nin yetkisini aşan bazı davranışlar içine girmesi, bu kurumu tartışılır hale getirmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? - Saltanat ve halifelik milli egemenlik ilkesi ile çelişen kurumlardır. - Saltanat, 1 Kasım 1922’de kaldırılmasına rağmen halifelik muhafaza edilmiştir. Bu iş için 3 Mart 1924 tarihi beklenmek zorunda kalınmıştır. Halifelik makamının saltanat ile birlikte kaldırılamamasında, I. halkın olası tepkilerinden çekinilmesi, II. yeni rejimin halifenin siyasi desteğine ihtiyaç duyması, A) İlk TBMM’nin seçim kararı alarak çalışmalarını sona erdirmesi III. halifelik kurumunun milli egemenlik ile uyuşabileceğinin düşünülmesi B) 1921 Anayasası’nın kabul edilerek yürürlüğe sokulması olgularından hangilerinin etkisinden bahsedilebilir? C) Siyasal partilerin kurulmaya çalışılması A) Yalnız I D) Saltanat makamının kaldırılması B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) Halifelik makamının kaldırılması 137 TÜRK İNKILABI / 2 1. Mudanya Ateşkesi’nden kısa bir süre sonra Lozan’da başlayan barış konferansı, Avrupalı devletlerin Türk tarafının isteklerine karşı katı ve tavizsiz çıkışları sonucunda kesintiye uğramıştır. 4. Bu gelişme ile ilgili olarak, Aşağıdakilerden hangisi, TBMM’nin bu dönemde ortaya koyduğu çabalarla ilişkilendirilemez? I. Türk tarafı baskılar karşısında ödün vermek durumunda kalmıştır. A) Ulusal ekonominin oluşturulmaya çalışılması II. İnkılaplar konusunda Avrupalı devletlerin desteği alınamamıştır. B) Türkiye’deki yabancı yatırımlarının devlet kontrolü altına alınması III. İtilaf Devletleri Türk tarafının haklı isteklerini dahi karşılamaktan kaçınmıştır. C) Devlet yönetiminin demokratikleşmesi için çaba harcanması yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) Toplumsal çağdaşlaşmaya yönelik düzenlemeler gerçekleştirilmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) Yabancı sermayenin ülke ekonomisindeki etkinliğinin artırılması E) II ve III 5. 2. TBMM’nin halifelik makamını kaldırma kararı almasında, Yeni kurulan Türk Devleti’nin en önemli hedeflerinden birisi devlet yönetimini din kurallarının etkisinden kurtarmak olmuştur. I. halifenin inkılap sürecinin önünde bir engel olarak görülmesi, Aşağıdakilerden hangisinin bu hedefle çeliştiği savunulabilir? II. yeni kurulan cumhuriyet yönetiminin güçlendirilmek istenmesi, A) TBMM’de güçler birliği ilkesinin benimsenmesi B) İstiklal Mahkemelerinin kurulması III. ülkede siyasal partilerin kurulması için uygun ortamın hazırlanması C) 1921 Anayasası'nda, "Devletin dini İslam’dır." ibaresinin yer alması hedeflerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) Saltanatın kaldırılması C) Yalnız III E) Meclis hükümeti sisteminin uygulanması E) II ve III 6. 3. TBMM’nin aşağıdaki girişimlerimlerinden hangisi, halifeliği siyasal dayanaktan yoksun bırakma amacına yöneliktir? I. Irk üstünlüğü II. Millet ve vatan sevgisi III. Ulusal çıkarların korunması B) Avrupa tarzı yenilikler öngörülmesi olgularından hangilerinin cumhuriyetin ilk yıllarında ortaya koyulan milliyetçilik anlayışı ile çeliştiği savunulabilir? C) TBMM'nin açılması A) Yalnız I A) Saltanatın kaldırılması D) Güçler birliği ilkesinin benimsenmesi E) Anayasal yönetime geçilmesi 138 TBMM, Yeni Türk Devleti’nin kurulması ve ulusal bağımsızlığın sağlanmasını takip eden dönemde çalışma temposunu hiç düşürmemiş ve pek çok önemli gelişmeye imza atmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren egemen kılınmaya çalışılan laik düşünce gereğince, kimse dini inançlarından dolayı kınanamaz, haklarından yoksun bırakılamaz. Bu bilgi dikkate alındığında, I. devletin tüm dinlere eşit mesafede olması, nin oluşturulması için gerekli olan en önemli unsurlardan biridir. Aşağıdakilerden hangisinin, Türkiye'de ulusal egemenlik ilkesinin yaşama geçirilmesi amacına yönelik olduğu savunulabilir? II. inanç özgürlüğünün devlet tarafından korunması, A) Kabotaj Kanunu'nun kabul edilmesi III. devletin vatandaşları arasında inanç ve mezhep ayrımı yapmaması B) Düzenli ordunun kurulması olgularından hangileri, laik düşünce sisteminin gerekleri arasındadır? D) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 8. 10. Ulusal egemenlik kavramı, demokratik bir devlet yönetimi- C) Bakanların meclis içinden seçilmesi E) Yabancı yatırımların sınırlandırılmaya çalışılması C) Yalnız III E) I, II ve III Atatürk, Türk milletinin dünya milletler ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi haline gelmesini hedeflemiştir. 11. Yeni Türk Devleti, Türk çiftçisini desteklemeyi ve tarımdaki çalışma yöntemlerini çağın gerektirdiği düzeye çıkarmayı hedeflemiştir. Atatürk’ün bu çabası, I. bağımsızlığa karşılıklı saygı ilkesinin ön plana çıkarılması, Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen, II. Türk kültürünün dünya genelinde yaygınlaştırılması, I. Aşar vergisinin kaldırılması, III. askeri ve siyasi konularda Avrupalı devletlerle birlikte hareket edilmesi II. Millet Mektepleri'nin açılması, olgularından hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III III. Ziraat Mektebi’nin açılması düzenlemelerinden hangilerinin yukarıda belirtilen hedefle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III E) I ve III – Yeni rejimin güçlenmesini sağlamak – Halkın belirli bir seviyede siyasi olgunluğa erişmesini sağlamak Türkiye Cumhuriyeti’nde yukarıdaki hedeflerin tam olarak sağlanabilmesi için aşağıdakilerden hangisi uygulanmıştır? A) Tek partiye dayalı yönetim uygulamasının sürdürülmesi B) Cumhuriyetin ilanından sonra 1921 Anayasası’nda bazı değişiklikler yapılması C) Ekonomide ulusallaşmaya yönelik yeni kararların alınması D) Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin devletin denetimi altına alınmaya çalışılması E) Meclis hükümeti sisteminin benimsenmesi 12. Cumhuriyet döneminde, ulaşım imkanlarının iyileştirilmesi için girişimlerde bulunulmuş, demiryolları yapımına özel bir önem verilmiştir. Bu girişimin, I. ticari yaşama canlılık kazandırma, II. ekonomik kalkınmayı hızlandırma, III. yabancı devletlerle ekonomik ilişkileri sınırlandırma amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 139 TÜRK İNKILABI / 3 1. Cumhuriyetin ilk yıllarında Avrupalı devletlerle olan ticari ilişkilerin kolaylaştırılması için bazı düzenlemeler gerçekleştirilmesi gerekmiştir. 4. Yeni Türk Devleti’nde görülen, I. tekke ve zaviyelerin kapatılması, II. yeni ölçü birimlerinin kabulü, Aşağıdakilerden hangisi bu düzenlemeler arasında gösterilebilir? III. Türk Medeni Kanunu’nun kabulü A) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kullanılmaya başlanması girişimlerinden hangileri, dinsel devlet düzeninin dayanaklarını ortadan kaldırma amacına yöneliktir? B) Kabotaj Kanunu’nun düzenlenmesi A) Yalnız I C) Aşar vergisinin kaldırılması B) Yalnız II D) I ve III D) Latin harflerinin kabul edilmesi C) Yalnız III E) I, II ve III E) Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun hazırlanması 5. 2. Yeni Türk Devleti’nde yargı yetkisi, millet adına eylemde bulunan bağımsız mahkemelere verilmiştir. Bu durum yargı bağımsızlığının sağlanması için atılmış önemli bir adımdır. – 10 Ağustos 1920’de imzalanan Sevr Antlaşması, İtilaf Devletleri'nin Türk yurdunu aralarında taksim ettikleri bir yok etme projesidir. – İtilaf Devletleri 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile işgallerin sona erdirildiğini ve Türk yurdunun bütünlüğünü resmen kabul etmişlerdir. İtilaf Devletleri'nin bu politika değişikliğiyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? Bu uygulamayla aşağıdakilerden hangisi sağlanmak istendiği söylenebilir? A) Elde ettikleri kazanımları yeterli görmüşlerdir. A) Siyasi istikrarın korunması B) Yunanistan’a olan askeri ve siyasi desteklerini sürdürmüşlerdir. B) Yargının etki altında kalmasının önlenmesi C) Güçler birliği ilkesinin hayata geçirilmesi D) Güvenlik güçlerinin yetkilerinin genişletilmesi C) Ulusal direniş karşısında başarılı olamayacaklarını fark etmişlerdir. E) TBMM’nin etkinliğinin artırılması D) Osmanlı Devleti’nin varlığını korumak istemişlerdir. E) ABD’nin baskısı altında kalmışlardır. 3. 1925 yılında yaşanan Şeyh Sait İsyanı, halifelik makamının TBMM tarafından kaldırılmasına bir tepki niteliği taşımıştır. Bu bilgiye göre, ayaklanmanın, 6. 1934 yılında çıkarılan Soyadı Kanunu ile her ailenin bir soyadı alması kanuni zorunluluk haline getirilmiştir. Bu arada soyadlarının Türkçe dışında bir dilden seçilmesi yasaklanmıştır. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini korumaya yönelik olduğu savunulabilir? I. laik devlet düzeni, II. devlet otoritesi, A) Batılılaşma çabalarını III. ümmetçilik B) Ulusal kültürü unsurlarından hangilerini hedef aldığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 140 C) Yalnız III E) I, II ve III C) İnanç özgürlüğünü D) Siyasal kültürü E) Devletler arası saygınlığı 7. 1923 - 1946 yılları arasındaki zaman dilimi Türkiye’de tek parti dönemi olarak adlandırılır. Türkiye’de var olan bu yapı, I. farklı siyasi tercihlerin özgürce ortaya koyulması, III. TBMM’nin açılması II. siyasi partilerin kurulması, gelişmelerinden hangileri, Türk ulusunun kendi kaderini belirleme düşüncesine sahip olduğunu ortaya koymaktadır? çabalarından hangilerini geciktirmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III İsviçre’nin Lozan kentinde düzenlenen barış görüşmelerinde bir araya gelen çok sayıda devlet, imzalanan antlaşma ile TBMM Devleti’nin bağımsızlığını resmen tanımışlardır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Yeni Türk Devleti’nin ilk yıllarından itibaren, yönetimi daha önce yabancılar tarafından üstlenilen demiryolu taşımacılığı, limanların idaresi Türk Devleti tarafından satın alınmıştır. Yeni Türk Devleti’nin varlığının dünya devletleri tarafından kabul edilmesindeki temel etken aşağıdakilerden hangisidir? Bu gelişme aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendirilebilir? A) Saltanat makamı ile halifelik makamının birbirinden ayrılması A) Ülkede toplumsal birlik ve beraberlik düşüncesinin güçlendirilmesi B) Uluslararası ittifakların gündeme gelmesi B) Yerli özel sektörün ülkedeki faaliyetlerinin sınırlandırılması C) İşgal girişimlerinin TBMM tarafından askeri başarılar kazanılarak engellenmesi D) İtilaf Devletlerinin Anadolu’nun işgali sırasında büyük ekonomik kayıplara uğramaları E) Demokratik rejimlerin dünya genelinde güç kazanması 9. I. kongrelerin düzenlenmesi, II. saltanatın kaldırılması, III. yönetim anlayışının demokratikleşmesi 8. 10. Kurtuluş Savaşı sırasında ve sonrasında yaşanan, İnkılapçı düşünce, kalıplaşmayı, durağanlığı, köhneleşmeyi, işlevini kaybetmeyi, çağın gerisinde kalmayı engellemek için vardır. Bu bilgilere göre İnkılapçı düşüncenin temel işlevinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? C) Yabancı bankaların Türkiye’ye yatırım için teşvik edilmesi D) Devletler arası ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi E) Mali yapının yabancıların denetiminde çıkarılması 12. Mustafa Kemal, cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de aile kurumunun çağdaşlaştırılmasına büyük önem vermiş ve bu yönde düzenlemeler yapılmasını istemiştir. Mustafa Kemal’in bu düşüncesinin aşağıdakilerden hangisi ile hayata geçirilmek istendiği söylenebilir? A) Yenilik düşüncesini sürekli kılmak B) Ekonomik düzenlemeleri öne çıkarmak C) Devlet otoritesini güçlendirmek D) Devletler arası işbirliğini özendirmek E) Toplumsal eşitliği sağlamak A) Kabotaj Kanunu’nun hazırlanması B) Tekke ve zaviyelerin kapatılması C) Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesi D) İtalya’dan ceza hukukunun alınması E) Türk Dil Kurumu’nun kurulması 141 TÜRK İNKILABI / 4 1. 4. Cumhuriyet’in ilk yıllarında, I. Takrir-i Sükun Kanunu çıkarılmıştır. II. Yabancı devletlerin ulusal bağımsızlıklarına saygılı olma II. Türk Medeni Kanunu kabul edilmiştir. III. İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur. III. Osmanlı Devleti’nin eski toprakları üzerinde nüfuz sahibi olma Bu girişimlerden hangilerinin, doğrudan yeni rejimi koruma düşüncesiyle ilişkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III I. Türkiye’nin devletler arası ekonomik çıkarlarını gözetme olgularından hangilerinin Türkiye Cumhuriyeti’nin 1930’lu yıllardaki ulusal hedefleri arasında yer aldığı söylenemez? C) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 5. 2. Türkiye’de gerçekleştirilen, C) Yalnız III E) II ve III Atatürk, "Hükümetlerin uygulamaları olumsuz olup da millet itiraz etmez ve iktidarı düşürmezse bütün kusur ve kabahatlere katılmış demektir." demiştir. Bu sözün, I. Türk Parası’nı Koruma Kanunu’nun çıkarılması, I. hükümetlerin halk ve yetkili kurumlar tarafından denetlenmesi, II. Merkez Bankası’nın kurulması, III. aşar vergisinin kaldırılması II. halkın yönetim yetkisine sahip çıkması, girişimlerinden hangilerinde ulusal ekonomik yapının güçlendirilmesi düşüncesinin etkisinden söz edilebilir? III. hükümetlerin politikalarının halk tarafından desteklenmesi A) Yalnız I olgularından hangilerinin önemini vurgulamaya yönelik olduğu söylenebilir? B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II ! 3. Atatürk’ün bağımsızlığın sağlanmasını takip eden dönemde üzerinde durduğu konulardan biri de, ulusal ekonominin kurulması meselesiydi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisi ile ilgili olduğu savunulabilir? A) Siyasi bağımsızlığın bağımsız bir ekonomi olmadan korunamayacağına inanılması B) Yerli sanayinin kurulmasında güçlüklerle karşılaşılması C) Yeterince yabancı yatırımcı bulunamaması D) Ulusal egemenliğin yeterince güçlendirilememesi E) Özel sektör yatırımcılarının kontrol altında tutulmaya çalışılması 142 6. C) Yalnız III E) II ve III Seçimlerin niçin belli sürelerle gerçekleştirildiğini dikkate almalısın. Yeni Türk Devleti laiklik ilkesini benimsemiş ve bu düşüncenin güçlendirilmesi için bazı girişimlerde bulunmuştur. Aşağıdaki düzenlemelerden hangisinin, laiklik düşüncesinin güçlendirilmesi çabaları ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Yeni Türk alfabesinin kullanılmaya başlanması B) TBMM’nin açılması C) Türk Dil Kurumu’nun açılması D) İstanbul Üniversitesi’nin açılması E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması 7. Mustafa Kemal Atatürk, "Milletin saltanat ve hakimiyet makamı yalnız ve ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi'dir." demiştir. Bu sözlerin aşağıdakilerden hangisini vurgulamaya yönelik olduğu söylenebilir? 10. TBMM, Osmanlı Devleti’nde kullanılan tartı ve ölçü birimlerinin kullanımına son vermiş, Avrupa’da yaygın olan metrik sistemin kullanılmasını benimsemiştir. Bu düzenlemenin, I. Avrupa ile olan ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi, A) Sanayi yatırımlarını II. devletler arası ekonomik rekabetin azaltılması, B) Toplumsal bütünlüğü III. Avrupa ile olan kültürel bağların güçlendirilmesi C) Halifelik makamının etkisini düşüncelerinden hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? D) Halk iradesinin üstünlüğünü E) Hukuki yapının demokratikleşmesini A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 8. C) I ve II E) I, II ve III Cumhuriyet’in ilk yıllarında gerçekleştirilen düzenlemelerden bazıları şunlardır: I. Kabotaj Kanunu kabul edilmiştir. 11. Yeni Tük Devleti’nin kurucuları Türkiye’de ekonomik yaşamı II. Yeni ölçü ve tartı birimleri kullanılmaya başlanmıştır. III. Efendi, hoca, şeyh, bey, hanım gibi bazı unvanların kullanımı yasaklanmıştır. Bu düzenlemelerden hangilerinin, toplumsal alanda ayrıcalıklı zümrelerin oluşmasını engellemeye yönelik olduğu söylenebilir? boğmakta olan unsurların ortadan kaldırılmasını hedeflemişlerdir. Aşağıdakilerden hangisi bu yönde gerçekleştirilen düzenlemeler arasında yer alır? A) Halifeliğin kaldırılması B) Avrupa hukukundan yararlanılması A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III C) Saltanatın kaldırılması D) Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi E) Kapitülasyonların kaldırılması 9. Cumhuriyet’in ilk yıllarında yapılan düzenlemelerden bazıları şunlardır: – Osmanlı Devleti’nden kalma rütbe ve nişanların kullanılması yasaklanmıştır. – Tekke ve zaviyeler kapatılmıştır. – Kadınlara siyasi haklar verilmiştir. Bu düzenlemeler aşağıdakilerden hangisini sağlama amacına yöneliktir? 12. Türkiye’de TBMM tarafından gerçekleştirilen bir düzenlemeyle büyücülük, muskacılık ve üfürükçülük gibi uğraşlar yasaklanmıştır. Bu girişim aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) Dini duyguların kötü amaçlarla kullanılmasının engellenmesi A) Ekonomik gelişmeyi B) Toplumsal alanda eşitlik düşüncesinin uygulamaya geçirilebilmesi B) Siyasi ittifaklar kurulmasını C) Mezhep anlaşmazlıkları yaşanmasının engellenmesi C) Uluslararası ilişkilerin artırılmasını D) Eğitim faaliyetlerinin kolaylaştırılması D) Kültürel etkileşimin yoğunlaştırılmasını E) Ulus egemenliği ilkesinin pekiştirilmesi E) Toplumsal eşitlik olgusunun güçlendirilmesini 143 BİRLİKTE ÇÖZELİM Kurtulufl Savafl›'nda Cepheler 1 / 1 Kurtulufl Savafl›'nda Cepheler 3 / 1 Yunanlılar karşısında kazanılan I. İnönü Zaferi’nin ardından gerçekleştirilen Londra Konferansı, İtilaf Devletlerinin TBMM’yi hukuken tanıdıkları önemli bir diplomatik gelişmedir. Londra Konferansı’nın gerçekleştirilmesinde, I. Yunan saldırılarının başarılı şekilde geri püskürtülmesi, II. İtilaf Devletlerinin İstanbul Hükümeti üzerindeki baskılarını artırmaları, III. başarısızlığa uğrayan Yunan güçlerine zaman kazandırılmak istenmesi gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenemez? Çözüm : Londra Konferansı'nın gerçekleştirilmesinde düzenli TBMM birliklerinin Yunan kuvvetleri karşısındaki başarısı etkili olmuştur. Ayrıca İtilaf Devletleri bu konferansla Yunan güçlerine toparlanmaları için zaman kazandırmaya çalışmıştır. I. İnönü Zaferi TBMM'nin askeri başarısı olduğundan dolayı Londra Konferansı'nın İstanbul Hükümeti ile bir ilgisi yoktur. A B C D E Doğu Cephesi’nde yaşanan çatışmaların ardından TBMM ile Ermenistan arasında 2 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, I. Ermenistan'ın TBMM'yi tanıması, II. Ermenistan’ın Misak-ı Milli'yi kabul etmesi, III. Ermenistan’ın Sevr Antlaşması'nı tanımadığını kabul etmesi gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? Çözüm : Doğu Cephesi'nde Ermenilere karşı zafer kazanılmış ve Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre, Ermeniler, Misak-i Milli'yi kabul edecek ve Sevr'i tanımayacaktı. Bu antlaşmanın Ermeniler tarafından kabulü Ermenistan'ın TBMM'yi tanıdığını gösterir. A B C D E Kurtulufl Savafl›'nda Cepheler 4 / 7 Misak-ı Milli sınırları içinde yer alan Hatay ile ilgili olarak Sakarya Savaşı’nın sonrasında imzalanan Ankara Antlaşması'nda bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme ile Hatay Fransa’nın denetimine bırakılmış, ancak resmi dilinin Türkçe olması ve özel bir yönetime sahip bulunması sağlanmıştır. Bu gelişmeler dikkate alındığında, Kurtulufl Savafl›'nda Cepheler 1 / 5 I. Misak-ı Milli sınırları korunmuştur. İtilaf Devletleri Mudanya Ateşkesi ile Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’un yönetimini TBMM’ye bırakmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? Çözüm : III. İtalyanlar karşısında Fransızların desteği alınmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Çözüm : İtilaf Devletleri'nin Mudanya Ateşkesi ile Osmanlı Devleti'nin başkenti olan İstanbul'un yönetimini TBMM'ye bırakmış olması, artık Osmanlı Devleti'nin varlığının hukuki açıdan sona erdiğinin kanıtıdır. A B C D E 144 II. Hatay’ın özel bir statüye kavuşturulması sağlanmıştır. Ankara Antlaşması'nda, Hatay'ın Fransa'nın denetimine bırakılması fakat resmi dilinin Türkçe olmasının sağlanması ve özel bir yönetime kavuşturulması, Hatay'ın özel bir statü kazandığının göstergesidir. A B C D E Türk ‹nk›lab› 1 / 2 Türk ‹nk›lab› 2 / 5 Lozan Barış Görüşmeleri’ne katılan TBMM Heyeti, kapitülasyonların kaldırılması ve Ermeniler için Anadolu’da toprak talep edilmesi gibi konularda taviz vermeme kararlılığına sahip bir şekilde Lozan’a gitmiştir. TBMM’nin bu tutumu dikkate alındığında, Yeni kurulan Türk Devleti’nin en önemli hedeflerinden birisi devlet yönetimini din kurallarının etkisinden kurtarmak olmuştur. Aşağıdakilerden hangisinin bu hedefle çeliştiği savunulabilir? I. laik yönetim, Çözüm : II. ulusal bağımsızlık, III. ulusal egemenlik unsurlarından hangilerinin korunmasına özen gösterildiği savunulabilir? Çözüm : 1921 Anayasası'nda yer alan, "Devletin dini İslam'dır." ibaresi devlet yönetiminin din kurallarının etkisinden soyutlanamadığının göstergesidir. Laik düşünce sistemine göre, "Devletin dini kurallara dayalı olarak çalışmaması ve tüm dinlere eşit mesafede durması" ilkesi benimsenmiştir. Kapitülasyonların kaldırılması ve milli sınırlardan taviz verilmemesi, ulusal bağımsızlık ilkesi ile ilişkilidir. A B C D E A B C D E Türk ‹nk›lab› 4 / 3 Türk ‹nk›lab› 1 / 5 TBMM Hükümeti, Lozan Barış Antlaşması’na Türk topraklarında yaşayan bütün azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul edileceği ilkesinin konulmasını sağlamıştır. Atatürk’ün bağımsızlığın sağlanmasını takip eden dönemde üzerinde durduğu konulardan biri de, ulusal ekonominin kurulması meselesiydi. TBMM Hükümeti’nin bu şekilde aşağıdakilerden hangisini hedeflediği söylenebilir? Bu durumun aşağıdakilerden hangisi ile ilgili olduğu savunulabilir? Çözüm : Çözüm : Lozan Barış Antlaşması'na göre, Türk topraklarında yaşayan bütün azınlıklar Türk vatandaşı olarak kabul edilmiştir. Böylece yabancı devletlerinin iç işlerimize müdahale etmeleri önlenmek istenmiştir. A B C D E Bağımsız bir ekonomiye sahip olmayan bir devletin siyasi bağımsızlığından da söz edilemez. Bu sebeple Atatürk, cumhuriyetin ilk yıllarında ulusal ekonominin kurulmasına büyük önem vermiştir. A B C D E 145 DÖRT KÖŞE 1. Lozan barış görüşmeleri sırasında İtilaf Devletlerinin hiç bir konuda geri adım atmamaları görüşmelerin kesilmesine ve Türk heyetinin ülkeye dönmesine neden olmuştur. 3. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu sorunun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği söylenebilir? A) Yeni Türk devletinin bağımsızlığının tüm dünyaca kabul edildiğinin A) Türkiye'de ulusal ekonominin kurulmasını B) Türk heyetinin ulusal çıkarların korunması konusunda kararlı davrandığının B) Türkiye ile İngiltere arasındaki siyasi ilişkilerin düzelmesini C) Yunanlıların İngilizlere olan askeri desteğinin sürdüğünün C) İngiltere'nin Hint Okyanusu'ndaki sömürgelerini koruma çabalarını D) İngiltere'nin ekonomik kayıplarını telafi ettiğinin D) Türk Devleti'nin Balkan devletleriyle ilişkilerini geliştirmesini E) Türkiye'nin devletlar arası eşitlik ilkesini dikkate almadığının 2. Musul'un hangi devletin sınırları içinde yer alacağı konusu Lozan Antlaşması'ndan sonra da Türkiye ile İngiltere arasında sorun olmayı sürdürmüştür. "Ben toprak meraklısı değilim. Barış bozma alışkanlığım yoktur." Atatürk’ün bu sözü aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) Laik devlet yönetimi B) Devletçi ekonomik yaklaşım C) Milli birlik ve beraberliğin korunması D) Yurtta Barış, Cihanda Barış ilkesi E) Çağdaşlık ve Batılılaşma düşüncesi E) Türkiye'de Avrupa tarzındaki reform çabalarının sürmesini 4. Cumhuriyetin ilk yıllarında İstanbul Darulfünunu İstanbul Üniversitesi haline geitirilmiş, bir süre sonra da Ankara Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi kurulmuştur. Bu girişimler aşağıdakilerden hangisine önem verildiğini göstermektedir? A) Türkiye'deki yabancı okulların devlet denetimi altına alınmasına B) Okuma yazma oranının yükseltilmesine C) Yükseköğretim alanında çağdaş bir yapı oluşturulmasına D) Eğitim harcamalarının azaltılmasına E) Dini eğitimin devlet denetimi altına alınmasına 146 07 7. bölüm 7. bölüm atatürkçülük ve atatürk ilkeleri atatürk dönemi d›fl politikas› - atatürk'ün ölümü milli güvenlik 147 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ / 1 1. Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk milliyetçiliği ile ilgili doğru bir nitelendirmedir? 4. Türkiye’de gerçekleştirilen, I. halifeliğin kaldırılması, A) Irk üstünlüğü esasını öngörür. II. medreselerin kaldırılması, B) Din birliğini öne çıkarır. III. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması C) Egemenlik altında bulundurulan toprakların genişletilmesi hedefine dayalıdır. düzenlemelerinden hangileri Laiklik düşüncesini güçlendirme amacına yöneliktir? D) İnsan ve insanlık sevgisinden kaynaklanmaktadır. A) Yalnız I E) Devletler arası ekonomik rekabeti ortadan kaldırmayı amaç edinir. 2. Yüzyıllarca Türklerin denetimi altında bulunan Boğazlar, Lozan Barış Antlaşması’nda uluslararası bağımsız bir komisyonun yönetimine bırakılmıştır. D) I ve III 5. E) I, II ve III Atatürkçü düşüncenin sistemine süreklilik kazandırılması önemli bir gerekliliktir. I. İnkılapçılık, I. ulusal bağımsızlık, II. Devletçilik, II. laiklik, III. Milliyetçilik III. ulusal egemenlik ilkelerinden öncelikle hangilerini önemli hale getirdiği söylenebilir? unsurlarından hangileriyle çeliştiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) II ve III 6. II. Kullanılan ölçü ve tartı birimlerinin değiştirilmesine karar verilmiştir. III. TBMM tarafından alınan bir kararla Kabotaj Kanunu kabul edilmiştir. Bu düzenlemelerden hangileri milliyetçilik düşüncesi ile ilişkilendirilebilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II Cumhuriyetin ilk yıllarında, A) Yalnız I A) Yalnız I C) Yalnız III I. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına, türbe ziyaretlerinin yasaklanmasına karar verilmiştir. C) Yalnız III E) II ve III Atatürk İlkeleri, ileri dünya devletlerinin sahip olduğu evrensel değerlerinden yararlanmayı öngören bir anlayışa sahiptir. Yalnız bu bilgiye göre Atatürk İlkeleri'nin, I. çağdaşlaşma, II. ulusal bağımsızlık, III. ulusal geleneklerin korunması kavramlarının hangilerini önemli gördüğü söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 148 C) I ve II Bu durumun, Bu durumun, 3. B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Atatürk İlkeleri, Türk ulusunun yüzyıllardan beri geliştirerek yaşattığı geleneklerine ve karakterine uygun bir ilkeler bütünüdür. Buna göre, Atatürk İlkeleri’nin, 10. Atatürk bir konuşmasında, “Vatan kesinlikle esenliğe kavuşacak, millet kesinlikle mutlu olacaktır.” ifadelerini kullanmıştır. Bu sözler Atatürk’ün hangi yönünü öne çıkarmaktadır? I. Batılılaşma, II. evrensellik, A) Fedakarlık III. ulusçuluk B) Ümitsizliğe yer vermeme özelliklerinden hangilerine sahip olduğu vurgulanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III C) Hukuka saygı D) İnsan ve insanlık sevgisi E) Barışseverlik E) II ve III 11. Yeni Türk Devleti’nde, yasama görevini üstlenecek millet8. 1924 Anayasa’sında, “Türkiye Devleti’nin dini, İslam’dır." ibaresi yer almaktaydı. vekillerinin halkın seçimiyle iş başına gelmesi konusu dikkatle uygulanmaya çalışılmıştır. Bu durum Türkiye’de, Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ters düştüğü savunulabilir? A) Ekonominin ulusallaştırılması girişimleri B) Laiklik düşüncesinin güçlendirilmesi çabaları C) Ulusal bağımsızlığın korunması I. devlet yönetiminde ulus egemenliği ilkesinin yaşama geçirilmesi II. saltanat yönetiminin varlığının ve haklarının korunması D) Devletçi ekonomik anlayış III. ulusal bağımsızlık ilkesinin korunmasına özen gösterilmesi E) Devletin uluslararası saygınlığının artırılmaya çalışılması konularından hangilerinin ön planda tutulduğunu göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. Atatürk, Türk dilinin sadeleştirilmesi, özleştirilmesi ve yabancı dillerin gramer kurallarının etkisinden kurtulması konularına büyük önem vermiş ve konu ile ilgili bilimsel bazı çalışmaları bizzat takip etmeye çalışmıştır. C) Yalnız III E) II ve III 12. TBMM tarafından 1926 yılında yapılan bir düzenleme ile Türk karasularında ve limanlarında taşımacılık yapma hakkı yabancı işletmelerden alınarak devletleştirilmiştir. Atatürk’ün bu çabalarının, Bu düzenlemenin, I. Milliyetçilik, I. Halkçılık, II. Cumhuriyetçilik, II. Devletçilik, III. Laiklik III. Milliyetçilik ilkelerinden hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? ilkelerinden hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 149 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ / 2 1. Türk dili, Osmanlılar döneminde yabancı dilbilgisi kurallarının ve kelimelerin etkisi altında kalmıştır. Yeni Türk Devleti ile birlikte bu konuya büyük önem verilmiş, Türk dilinin zenginleştirilmesine çalışılmıştır. 4. Bu çalışmaların, Bu söz dikkate alındığında, Atatürk'ün milliyetçilik anlayışı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? I. Milliyetçilik, II. Cumhuriyetçilik, III. Halkçılık A) Devletler arası ekonomik rekabetin sona erdirilmesini esas alır. ilkelerinden hangilerinin doğrudan bir sonucu olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Atatürk bir konuşmasında, "Gerçi bize milliyetçi derler. Ama, biz öyle milliyetçileriz ki, işbirliği eden bütün milletlere hürmet ve riayet ederiz. Onların milliyetlerinin bütün gereğini tanırız. Bizim milliyetçiliğimiz her halde bencil ve mağrur bir milliyetçilik değildir." demiştir. B) Siyasi çıkarları ekonomik çıkarların önünde görür. C) Yalnız III C) Yabancı devletler askeri işbirliğine gidilmesine karşıdır. E) II ve III D) Uluslararası alanda dayanışma ilkesinin egemen kılınmasını hedefler. E) Türk siyasi birliğinin sağlanması amacına yönelik olarak faaliyet göstermiştir. 2. Türk kadını 1930’da belediye seçimlerine, 1933’te muhtarlık seçimlerine, 1934’te de milletvekili seçimlerine katılma hakkını elde etmiştir. Bu gelişmelerin Türk toplumunda aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? 5. Atatürk, "Bilelim ki, ulusal benliğini bilmeyen milletler başka milletlere yem olurlar." demiştir. Atatürk bu sözüyle aşağıdaki ilkelerden öncelikle hangisinin önemini vurgulamaktadır? A) Kadınların sosyal alanda ayrıcalıklar elde etmelerini B) Siyasi alanda kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasını C) Ekonomik alanda ilerlemenin hızlandırılmasını D) Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasını 6. Atatürk, hukuk önünde milletin bütün fertlerinin eşit olması gerektiğini vurgulamış ve her ne şekilde olursa olsun toplumsal ayrıcalıkların varlığını kabul etmemiştir. Atatürk’ün bu düşünceleri dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Gayrimüslim unsurlar baskı altına alınmıştır. B) Halkın devlete olan bağlılığı korunmaya çalışılmıştır. C) Rejim karşıtı çevrelerle mücadele edilmiştir. D) Halkçılık ilkesi egemen hale getirilmeye çalışılmıştır. E) Avrupalı devletlerin beklentilerine uygun davranılmıştır. 150 B) Cumhuriyetçilik C) Milliyetçilik D) Laiklik E) Devletçilik E) Yönetim alanında milliyetçi unsurların öne çıkmasını 3. A) İnkılapçılık ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, 1937 yılında yaptığı bir konuşmada, "Avrupa'nın en kıymetli devlet adamı Avrupa'da değil, Boğazların gerisinde, Ankara'da yaşayan Mustafa Kemal’dir." demiştir. ABD Başkanı’nın bu ifadesi aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Türk İnkılabı'nın Avrupa'da yaşanan gelişmelerden etkilendiğinin B) Türkiye'de ekonomik girişimlerin başarıya ulaştığının C) ABD ile ekonomik ve siyasi ittifaklar kurulduğunun D) Avrupalı devletlere karşı ABD'den destek alındığının E) Atatürk’ün uluslararası alanda saygınlığa sahip olduğunun 7. Atatürk kendi yazdığı Medeni Bilgiler isimli kitapta, sosyalist yönetim anlayışı ile ilgili olarak, "Amaçları ulusal değildir. Kişisel özgürlük ve eşitlik tanımazlar. Halk egemenliğine riayetleri yoktur." ifadelerini kullanmıştır. 10. Atatürk, devlet işlerinin din kurallarından tamamen ayrı biçimde yürütülmesi için çaba harcamıştır. Bu çaba akla ve bilime dayalı bir hukuk anlayışının egemen hale getirilmesi düşüncesi ile yakından ilgilidir. Bu ifadeler dikkate alındığında, Atatürk ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Bu bilgi dikkate alındığında, I. Dinin toplumsal etkinliği zayıflatılmaya çalışılmıştır. A) Devletçi ekonomik yapılanmayı benimsememiştir. B) Totaliter rejimleri reddetmiştir. II. Dinin siyasi alandaki etkinliği sona erdirilmek istenmiştir. C) Yönetim alanında Batı tarzı düzenlemelere karşı çıkmıştır. III. Dini inançların bir baskı aracı olması engellenmeye çalışılmıştır. D) Sovyet Rusya ile yakınlaşma politikası izlemiştir. yargılarından hangilerinin Atatürk’ün bu çabaları ile bağlantılı olduğu söylenebilir? E) Rusya’ya karşı Avrupalı devletlerden askeri ve siyasi destek aramıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. C) Yalnız III E) II ve III Türkiye’de, I. halk iradesinin öne çıkarılması, 11. Atatürk bir konuşmasında, "Türk toplumunu oluşturan baş- girişimlerinden hangileri, Atatürk İlkeleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir? lıca çalışma grupları şunlardır: Çiftçiler, küçük sanat sahibi, esnaf, amele ve işçi, serbest meslek sahipleri, sanayiciler, tüccarlar ve memurlar. Bunların her birinin çalışması diğerlerinin ve bütün toplumun hayat ve mutluluğu için zorunludur." demiştir. A) Yalnız I Bu sözler ışığında, II. devletler arası işbirliğine katkıda bulunulması, III. devletin ekonomik kalkınmada öncü rolü üstlenmesi B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III I. Demokratik düşüncenin yaşama geçirilmesi ekonomik çabaların önünde görülmüştür. II. Devletçilik ilkesi, ekonomik temel ekonomik yöntem olarak benimsenmiştir. 9. III. Sosyal düzenin korunması toplumu oluşturan meslek gruplarının dayanışması ile mümkün olabilir. Yunanistan Başbakanı Venizelos, 1934 yılında Norveç Nobel Komitesi Başkanlığı'na yazdığı mektupta, "Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla bölgedeki istikrarsız durum sona ermiştir. Barış dünyasına bu değerli katkı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa sayesinde yapılabilmiştir. Bu nedenle, Yunanistan Hükümeti Başbakanı sıfatıyla, Mustafa Kemal Paşa'nın Nobel Barış Ödülü'ne adaylığını takdim etmekten şeref duymaktayım." ifadelerini kullanmıştır. Yunan Başbakanı’na ait bu ifadeler, Atatürk’ün ortaya koyduğu, yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 12. C) Yalnız III E) II ve III I. İnanç ve ibadet özgürlüğünü korumak II. Ulusal egemenlik ilkesini güçlendirmek I. Yurtta barış dünyada barış, III. Avrupa kültürünün Türk toplumunda yaygınlaştırılmasını sağlamak II. ulusal egemenlik, III. milli birlik ve beraberlik ilkelerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir? amaçlarından hangileri, Atatürk İlkeleri’nin hedefleri arasında yer almıştır? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 151 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ / 3 1. Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı aşağıdakilerden hangisini desteklemez? 4. I. Halkçılık, A) Uluslararası işbirliğinin geliştirilmesini II. Milli Birlik ve Beraberlik, B) Devletler arası barış arayışlarının desteklenmesini III. Laiklik C) Türk ekonomisinin kalkındırılması çabalarını ilkelerinden hangileri bütünlemektedir? D) Tüm dünyadaki Türklerin ortak sınır altında toplanmasını A) Yalnız I 5. II. Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması, E) I, II ve III Türkiye, cumhuriyetin ilk yıllarından laik ve üniter devlet yapısını güçlendirmeye çalışmıştır. III. Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin bu politikaya zarar verme amacı taşıdığı söylenebilir? düzenlemeleri, aşağıdaki Atatürk İlkeleri’nden hangileriyle doğru olarak eşleştirilmiştir? A) Yunanistan ile nüfus mübadelesi sorununun yaşanması III B) Balkan Antantı’nın imzalanması A) Devletçilik Milliyetçilik II Halkçılık C) Sadabat Paktı’nın oluşturulması B) Milliyetçilik Devletçilik Halkçılık D) Şeyh Sait İsyanı’nın çıkması C) Halkçılık Devletçilik Milliyetçilik E) Azınlıkların statüsü konusunun Lozan Antlaşması ile çözümlenmesi I D) Laiklik Halkçılık Cumhuriyetçilik E) Cumhuriyetçilik Laiklik Halkçılık "Demokrasi durmadan yükselen bir denizi andırmaktadır. XX. yüzyıl, birçok zorba hükümetlerin bu denizde boğulduğunu göstermiştir. Demokrasi, egemenliği kullananın amacı ne olursa olsun temelde ulus egemenliğini gerçekleştirmektir." Atatürk'ün bu sözüyle doğrudan bağlantılı ilke aşağıdakilerden hangisidir? A) Cumhuriyetçilik B) Milliyetçilik C) Laiklik D) Devletçilik E) İnkılapçılık 152 C) Yalnız III Cumhuriyet Dönemi'nde ortaya konulan, I. Türk Dil Kurumu'nun açılması, 3. B) Yalnız II D) I ve II E) Toplumsal dayanışma olgusunun güçlendirilmesini 2. Atatürk’ün Milliyetçilik ilkesini, 6. Aşağıdakilerden hangisi cumhuriyetçilik düşüncesi ile bağdaşmaz? A) Halkın yöneticilerini seçimle belirlemesi B) Egemenliğin halka ait olması C) Herhangi bir kişi, grup ya da zümrenin yönetimle ilgili ayrıcalığa sahip olamaması D) Halk tarafından seçilen yöneticiler, görevli kurumlarca ya da halk tarafından denetlenebilmesi E) Halk tarafından seçilen milletvekillerinin yargı yetkisini üstlenmesi 7. Atatürk, "demokrasinin tam ve en belirgin hükümet şekli cumhuriyettir" demiştir. Atatürk’ün, demokrasinin işleyebilmesi için, I. bireylerin siyasi alanda özgürce tavır alabilmeleri, II. bireylerin toplumsal olaylarda kişisel tercihleriyle yer almaları, III. toplumsal yaşama katılımın ön plana çıkarılması durumlarından hangilerini gerekli gördüğü söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 10. Atatürk tarafından ortaya koyulan devletçilik anlayışı SSCB’nin sosyalist ve Batı dünyasının kapitalist ekonomik anlayışlarından uzaktır. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Devletçi yaklaşım devletler arası ekonomik ittifakları esas kabul eder. B) Atatürk’ün devletçilik anlayışı azınlıkların ekonomik etkinliklerini sona erdirmeyi amaçlamıştır. C) Atatürk’ün devletçilik anlayışı Türkiye'ye özgü nitelikler taşımaktadır. D) Atatürk’ün ekonomi düşüncesi özel mülkiyet kavramını sınırlamaya çalışmıştır. E) Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen ekonomik kalkınma çabaları başarılı olamamıştır. 8. Atatürk, bir konuşmasında “Sizler, yani yeni Türkiye’nin genç evlatları, yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz...” demiştir. Atatürk’ün, bu sözüyle aşağıdakilerden hangisini vurguladığı söylenebilir? 11. Aşağıdakilerden hangisi, laiklik ilkesinin Türkiye’ye A) Inkılapçılık düşüncesinin sürekli hale getirilmesi gerektiğini A) Toplumsal birlilk ve beraberliğin korunmasına katkı sağlamıştır. B) Devletçiliğe dayalı bir ekonomik modelin uygulanacağını B) Dinin toplum üzerindeki etkinliğinin sona erdirilmesini sağlamıştır. C) Halk arasında eşitlik düşüncesinin egemen kılınması gerektiğini C) Türk milletine çağdaş bir yaşam biçimi kazandırılmasını kolaylaştırmıştır. D) Eğitim sisteminin milliyetçi esaslar üzerine bina edileceğini D) Din duygularının, siyasi amaçlarla kullanılmasını güçleştirmiştir. E) Laik düşünce sisteminin benimseneceğini E) Mezhep kavgalarının engellenmesinde rol üstlenmiştir. sağladığı yararlar arasında gösterilemez? 12. İnkılapçılık ilkesi durağan değildir. 9. Türkiye’de 1930’lu yıllarda Devletçilik ilkesinin ön plana çıkarılmasında, Bu yargının, özel girişimcilerin yeterli sermayeye sahip olmamaları, I. koşulların farklılaşmasına bağlı olarak değişime ayak uydurulması, II. bazı alanlarda yatırımların devlet tarafından yapılmak zorunda kalınması, II. yenilik sürecinin ve düşüncesinin sürekli hale getirilmesi, I. III. ekonomik ilerlemenin sınırlı kalması III. mevcut eski kurumların düzeltilmesinin sağlanması durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? düşüncelerinden hangileriyle ilişkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 153 ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASI - ATATÜRK'ÜN ÖLÜMÜ / 1 1. TÜrkiye’nin dış politikada güçlü olmanın en önemli koşullarından biri, bağımsız ve kendi ayakları üzerinde durabilen bir ekonomiye sahip olabilmesidir. 4. Yeni Türk Devleti’nin, – Milletler Cemiyeti’ne üye olunması, – Montrö Sözleşmesi’nin imzalanması Yeni Türk Devleti’nin, girişimlerinin, I. Kabotaj Kanunu’nun kabul edilmesi, I. Türkiye’nin uluslararası alandaki saygınlığının artması, II. Misak-ı İktisadi'nin kabul edilmesi, III. İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması II. Türkiye’de ulusal egemenlik ilkesinin güçlenmesi, girişimlerinden hangileri, bu görüşü destekleyen uygulamalardan birisi olarak nitelendirilebilir? III. Türkiye’nin yer altı kaynaklarının daha iyi değerlendirilmesi A) Yalnız I gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 2. ! Türkiye Cumhuriyeti, yakın coğrafyasında ve dünyada barışı korumaya yönelik bir politika takip etmiştir. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Türkiye’nin bu yaklaşımına kanıt olarak gösterilemez? 5. A) Balkan Paktı’nın imzalanması B) Sadabat Paktı’nın kurulması C) Milletler Cemiyeti’ne üye olunması C) I ve II E) I, II ve III Devletler arası ittifaklara üye olunması bir devletin diplomatik alandaki konumuna olumlu etki yapabilir. Türkiye Cumhuriyeti İtalya’nın ve Almanya’nın dünya barışını tehdit etmesi karşısında, uluslararası bir komisyon tarafından yönetilen Boğazlar üzerinde tam denetim sağlamaya dönük girişimler başlatmıştır. Türkiye’nin bu tutumunda, D) İngiltere’nin Musul’a yönelik politikalarına karşı çıkılması I. ulusal bağımsızlığın sağlanması, E) Yunanistan ile yaşanan mübadele sorununun siyasi yollarla çözümlenmesi II. Türkiye’nin egemenlik haklarını gölgeleyen durumların ortadan kaldırılması, III. dış politikada daha etkin bir konuma gelinmesi düşüncelerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I 3. Atatürk’ün dış politikadaki önemli ilkelerinden biri de, ulusun hayatı ve geleceği tehlikede olmadığı sürece savaşa başvurmamaktı. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Atatürk’ün bu tutumunun, I. savaşın ülkelerin kalkınma çabalarına önemli oranda darbe vurması, II. silahlanma yarışı için önemli kaynakların ayrılmasının gerekmesi, III. silahlı kuvvetlerin savaş kabiliyetinin artırılmak istenmesi düşüncelerinden hangilerinden kaynaklandığı savunulamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 154 C) Yalnız III E) II ve III 6. Atatürk Dönemi'nde devlet, saldırgan ve maceracı bir politika takip etmekten uzak durmuştur. Bu bilgiler ışığında, Türk dış politikasının, I. emperyalist, II. yayılmacı, III. akılcı özelliklerden hangilerine sahip olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. İngiltere Türkiye’nin Musul’la ilgili iddialarını zayıflatmak ve Türk Hükümetinin bu meseleyle ilgilenmesini engellemek için girişimlerde bulunmuştur. 1925 yılında Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşanan Şeyh Sait Ayaklanması’nda İngiltere’nin bu çabalarının etkisinden söz edilebilir. 10. Türkiye, Musul meselesiyle ilgili olarak demografik yapıyı Bu bilgiye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Türkiye’nin toplumsal huzuru zedelenmeye çalışılmıştır. A) Milletler Cemiyeti’nin uluslararası sorunlar karşısında tarafsızlığını koruyamadığının B) Türkiye’nin Sovyet Rusya ile yakınlaşması istenmemiştir. B) Türkiye’nin taleplerinin uluslararası hukuka aykırı olduğunun C) Türkiye’nin Musul meselesine eğilmesi engellenmek istenmiştir. C) İngiltere’nin Milletler Cemiyeti’nin otoritesini sınırlamaya çalıştığının D) Türkiye iç sorunlarla meşgul edilmek istenmiştir. D) Uluslararası anlaşmazlıklarda ekonomik ilişkilerin temel belirleyici olduğunun E) Türkiye’nin Misak-ı Milli’yi gerçekleştirme çabaları engellenmek istenmiştir. 8. da dikkate alarak bölge halkının kendi geleceğini halkoylaması ile tayin etmesi gerektiğini savunmuştur. Fakat Milletler Cemiyeti Türkiye’nin bu haklı talebini dikkate almayarak İngiltere’nin isteklerine uygun kararlar vermiştir. E) Türkiye’nin sömürgeci düşünceyi sona erdirmek istediğinin Türkiye’nin, I. Boğazlar üzerinde egemenlik sağlanması için Montrö’de uluslararası bir konferans toplanması, 11. Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nde yabancı savaş gemilerinin Boğazlardan geçişine sınırlama getirilmiş ve bu geçişlerde Türkiye’ye denetim yetkisi verilmiştir. II. Musul'un elde edilmeye çalışılması, III. Milletler Cemiyeti’ne üyelik kararı alınması Bu bilgilere dayanarak, I. Boğazların stratejik ve askeri önemi artmıştır. girişimlerinden hangileri, ülke çıkarlarının korunması için askeri mücadelenin göze alınmasını gerekli kılmıştır? III. Kapitülasyonların kaldırılması sağlanmıştır. A) Yalnız I yargılarından hangilerine ulaşılabilir? B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III II. Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki etkinliği artırılmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 9. I. Boğazlar Komisyonu’nun yetkilerinin Montrö Antlaşması’yla birlikte Türk Hükümetine geçmesi II. Irak, Afganistan ve İran’ın katılımıyla Sadabad Paktı’nın oluşturulması C) I ve II E) I, II ve III 12. Aşağıdakilerden hangisi Atatürk’ün dış politika esaslarından birisi olarak kabul edilemez? A) Uluslararası sorunların barış yoluyla çözümlenmesi III. Musul’un İngiltere’nin mandaterliğindeki Irak’a bırakılması B) Misak-ı Milli’nin gerçekleştirilmesi gelişmelerinden hangileri, Türkiye’nin devletler arası alandaki etkinliğini ve saygınlığını artırmıştır? D) Barışı korumak amacıyla uluslararası organizasyonlara üye olunması A) Yalnız I E) Ulusal bağımsızlığımızı hedef alan devletlere karşı tavır alınması B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III C) Devletler arası ekonomik rekabetin sona erdirilmesi 155 ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASI - ATATÜRK'ÜN ÖLÜMÜ / 2 1. Türkiye Cumhuriyeti II. Dünya Savaşı’na katılmamış olmasına rağmen, savaş süresince ciddi bir ekonomik bunalım yaşamıştır. 4. Yaşanan bu gelişmenin, Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine yol açtığı savunulabilir? I. savaş süresince ülkede mal temininde sıkıntı yaşanması, A) Uluslararası siyasi istikrarın sağlanamamasına II. askeri alanda önemli harcamalar yapılmak durumunda kalınması, B) Birleşmiş Milletler’in kurulmasına III. devletçi ekonomik politikaların takip edilmesi D) Sömürgeci politikaların sona ermesine olgularından hangileriyle ilişkili olduğu savunulabilir? E) Uluslararası ekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesine A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) İngiltere’nin siyasi etkinliğinin azalmasına C) Yalnız III E) II ve III 5. 2. Almanya ve İtalya’nın 1930’lu yıllarda izledikleri saldırgan dış politika nedeniyle, Avrupa’da yeniden savaş rüzgarları esmesi üzerine harekete geçen Türkiye, I. ulusal bağımsızlığı koruma, II. egemenlik alanını genişletme, II. Uluslararası bazı ittifaklara katılmıştır. III. uluslararası barışın korunmasında rol alma III. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazları silahlandırma hakkını elde etmiştir. olgularından hangileri, Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politika hedefleri arasında gösterilemez? Türkiye’nin bu girişimlerinden hangileri, Avrupa’da ortaya çıkan tehlikelere karşı ülke güvenliğini artırma amacı taşımaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II "Türkiye Cumhuriyeti topraklarını ele geçirmek isteyenlerle savaşmayı, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı gösteren devletlerle dostane ilişkiler kurmayı temel prensip olarak benimsemiştir." Atatürk’ün ortaya koyduğu ilke dikkate alındığında, I. Hatay’ın kendi topraklarına katılmasını sağlamıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) Yalnız III E) II ve III 6. 3. Alman halkı I. Dünya Savaşı’nın ardından kendilerine imzalatılan Versay Antlaşması’nı ve onun getirdiği ağır şartları kabullenememiştir. Türkiye, Atatürk Dönemi’nde bir yandan çağdaşlaşma amacına yönelik olarak yenilikler yapılmasını sağlarken, diğer yandan daha önce çözümlenemeyen bazı uluslararası sorunların üzerine kararlılıkla gitmiştir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Laik yönetim karşıtı çevreler etkisiz hale getirilmiştir. B) Demokratik bir yönetim oluşturulmuştur. 1930'lardan itibaren devletler arası siyasi gerginliğin artmaya başlaması, askeri gücü olmayan bir komisyon tarafından yönetilen Boğazları tehdit altına sokmuştur. Türkiye’nin çağrısıyla 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Boğazların yönetimini ve silahlandırma hakkını Türkiye’ye bırakmıştır. Türkiye’nin bu çabalarıyla ilgili olarak, I. Dış tehditlere karşı ülke topraklarının güvenliği artırılmak istenmiştir. II. Ulusal ekonomik kalkınma gerçekleştirilmek istenmiştir. III. Avrupalı devletlerle olan ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi amaçlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? C) Sınır güvenliğinin sağlanmasında zorlanılmıştır. D) İç ve dış sorunlarla aynı anda uğraşılmıştır. E) Misak-ı Milli kararları tümüyle yaşama geçirilmiştir. 156 A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. TBMM Hükümeti, Osmanlı Devleti'nden kalan borçların kendisine düşen kısmını belli bir takvim dahilinde ödemeyi Lozan Antlaşması'yla kabul etmiştir. Fakat 1930’ların başından itibaren borç ödemelerinde sıkıntılar yaşanmıştır. Özellikle Fransa'nın itirazları üzerine bu ülke ile yapılan görüşmeler sonucunda yeni bir ödeme planı hazırlanmıştır. 10. Türk Hükümeti tarafından 1925 yılında yapılan düzenleme ile; - Türkçe, Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından okutulması zorunluluğu getirilmiştir. - Ders kitaplarında Türkiye aleyhine ifadelere yer verilmesi yasaklanmıştır. Bu girişimlerin, Türkiye’nin ödeme sorunu yaşamasında aşağıdakilerden hangisi temel belirleyici olmuştur? I. eğitim sisteminin ulusal niteliğinin güçlendirilmesi, II. azınlık okullarının ve yabancı okulların denetim altına alınması, A) Askeri harcamalara kaynak ayrılması B) Bayındırlık çalışmalarına önem verilmesi III. Avrupalı devletlerle olan kültürel ilişkilerin güçlendirilmesi C) 1929 ekonomik bunalımının olumsuz etkileri altında kalınması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) Kapitülasyonların kaldırılmış olması E) Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. Atatürk bir konuşmasında, "Milli sınırlarımız içinde kendi gücümüze dayanarak varlığımızı sürdürmek, milletin mutluluk ve kalkınması için çalışmak, büyük hayaller peşinde milleti uğraştırmamak, izlediğimiz dış politikanın esasıdır." ifadelerini kullanmıştır. Atatürk’ün, bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisini vurgulamaya çalıştığı söylenebilir? A) Uluslararası barışa olan güvenini B) Ulus egemenliğine olan inancını 11. C) Yalnız III E) II ve III – Türkiye, 1934 yılında bazı komşu devletlerle Balkan Antantı’nı kurmuştur. Bu antantın temel amacı, üye devletlerin sınır güvenliğini artırmaktı. – Türkiye, 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olmuştur. Bu teşkilatın temel amacı uluslararası barışı korumaktı. Türkiye’nin bu girişimleri ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? C) Misak-ı Milli’nin gerçekleştirilmesine çalışılacağını A) Ekonomik çıkarlar önem kazanmıştır. D) Gerçekçi olmayan bir dış politika izlenmeyeceğini B) Avrupa tarzı inkılaplar yapılmıştır. E) Ekonomik ilişkilerin öne çıkarıldığını C) Uluslararası ittifaklar gerçekleştirilmiştir. D) Avrupalı devletlerin kontrolünde hareket edilmiştir. E) Sömürgeci politikalar sona erdirilmiştir. 9. Lozan Barış Görüşmeleri sırasında Yunanistan’la Türkiye arasında imzalanan bir protokolle, Rum ve Türk azınlıkların karşılıklı olarak yer değiştirmelerine karar verilmiştir. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? 12. Türkiye’de bulunan yabancı okullarında, toplu dini tören yapılması, dini simge, resim ve heykellerin bulundurulması 1925 yılında yasaklanmıştır. Bu gelişme bazı devletlerin tepkisine yol açmıştır. Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Azınlıkların tümünü Türkiye dışına çıkarmak B) Batı Trakya'da Türk kültürünün varlığının sürmesini sağlamak A) Ülkede laik eğitim sisteminin egemen kılınması B) Avrupa tarzı yeniliklerin sona erdirilmesi C) Azınlıkla ilgili sorunları azaltabilmek C) Siyasi alanda denge politikası izlenmesi D) Ege Denizi'ndeki egemenliğini güçlendirmek D) Ekonomik gelişmelerin hızlandırılması E) Anadolu’da Türk nüfusun artmasını sağlamak E) Türkiye’deki yabancı okulların kapatılması 157 MİLLİ GÜVENLİK / 1 1. Bir ulusun hedeflerine ulaşabilmek amacıyla kullandığı maddi ve manevi kaynakların toplamına "Milli Güç" adı verilir. 5. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaç duyduğu araç ve gereçlerin yurt içinde üretilmesinin gerekliliğinin aşağıdakilerden hangisine dayandığı savunulamaz? A) Ekonominin kalkındırılması Bu bilgiler dikkate alındığında, B) Savaş ve barış ortamında dışa bağımlılığın azaltılması I. siyasi, II. ekonomik, C) Yeni istihdam imkanlarının oluşturulması III. askeri D) Yurtdışına döviz akışının azaltılması unsurlardan hangileri milli güç kaynakları arasında kabul edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) Dünyada yaşanan askeri mücadelelerden kazanım elde edilmesi C) Yalnız III E) I, II ve III 6. 2. Aşağıdaki Milli Güvenlik Kurulu üyelerinden hangileri kurul toplantılarına katılmasına rağmen oy kullanma hakkına sahip değildir? Aşağıdakilerden hangisinin Jandarma Genel Komutanlığı’nın adli görevleri arasında bulunduğu savunulamaz? A) Cumhurbaşkanı A) Suç delillerinin toplanması D) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri B) Tutukevlerinin dış korumalarının yapılması E) Adalet Bakanı B) Başbakan C) Genelkurmay Başkanı C) Sanıkların adli makamlara sevk edilmesi D) Suçluların ve tutukluların yargılamasının yapılması E) Suç delillerinin tespit edilmesi 7. 3. I. komşu devletlerin barış politikası izlemeye mecbur olması, Aşağıdakilerden hangisi Milli Güvenlik Kurulu’na başkanlık yapar? II. Türkiye’nin siyasi gücünün artması, A) Başbakan III. Türkiye’nin devletler arası etkinliğinin yükselmesi B) Cumhurbaşkanı C) Genelkurmay Başkanı gelişmelerinden hangilerine neden olduğu savunulamaz? D) Milli Savunma Bakanı A) Yalnız I E) Dışişleri Bakanı Sahil Güvenlik Komutanlığı barış ortamında görev ve hizmet yönünden aşağıdaki kurumlardan hangisine bağlıdır? B) Yalnız III D) II ve III 8. 4. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin caydırıcı bir güce sahip olmasının, C) I ve II E) I, II ve III Aşağıdakilerden hangisi Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın görevleri arasında gösterilemez? A) Ülke karasularının güvenliğinin sağlanması B) Deniz yoluyla yapılan kaçakçılığın önlenmesi A) İçişleri Bakanlığı B) Genelkurmay Başkanlığı C) Denizlerde suçlular hakkında gerekli işlemlerin yapılması C) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı D) Sahillerin ve iç suların korunması D) Adalet Bakanlığı E) Denizlerde ticaret gemilerinin seyir güvenliğinin sağlanması E) Kara Kuvvetleri Komutanlığı 158 9. Türk Silahlı Kuvvetleri, İç Hizmet Kanunu’na göre, doğal afet durumlarında halka yardım ve destek vermekle yükümlüdür. Bu uygulamanın, I. Silahlı kuvvetlerin koruma ve kollama dışında da görevleri bulunmaktadır. 12. Günümüzde devletlerin dünya siyasetindeki etkinlikleri genel olarak sahip oldukları ekonomik güçleriyle doğru orantılıdır. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Ekonomik kalkınmışlık dışa bağımlılığı artırmaktadır. II. Sivil Savunma kuruluşları doğal afetlerde halkın ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalabilmektedir. B) Hukuk, dış politikanın en önemli unsuru durumundadır. III. Türk Silahlı Kuvvetleri doğal afetlerde siyasi yetkilerle donatılmaktadır. C) Ülkeler arasındaki ekonomik rekabeti sona erdirmek önemli bir öncelik durumundadır. yargılarından hangilerine kanıt olduğu savunulabilir? D) Ekonomik ittifaklar günümüzde siyasi ittifaklardan daha önemli durumdadır. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III E) Askeri gücün en önemli dayanak noktalarından bir tanesi ekonomik güçtür. 10. Bir coğrafyanın, bölge veya dünya üzerinde askeri açıdan taşıdığı öneme "jeostratejik konum" adı verilmektedir. Bu bilgiler dikkate alındığında, 13. Yunanistan, Türkiye’nin Batı ile bütünleşme çabalarını uluslararası alanda engellemeye çalışmaktadır. I. silah sanayisinin dışa bağımlı olması, Yunanistan’ın bu çabalarının, II. yer şekillerinin savunmaya elverişli olması, I. Türkiye’yi etnik kökenli iç istikrarsızlığa sürükleme, III. ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesine öncelik verilmesi II. Türkiye’nin siyasi etkinliğini artırmasını önleme, unsurlarından hangileri, bir ülkenin jeostratejik konumun açısından avantajlı olduğunu göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III III. Türkiye’nin ekonomik çıkarlarını gerçekleştirmesinin önüne geçme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 11. Milli hedef, bir ulusun çıkarlarının gerçekleştirilmesinde ulaşılması gereken ve ulaşıldıktan sonra da korunup devam ettirilmesi gerekli olan belirli ve somut amaçlardır. Milli hedefin, I. Anayasa Mahkemesi, II. toprakların genişletilmesini hedefleme, II. Danıştay, III. ulusa rağmen belirlenme III. Yargıtay özelliklerinden hangilerine sahip olduğu savunulamaz? B) Yalnız II D) II ve III yürütülmektedir. Türkiye’de, I. milli nitelikli olma, A) Yalnız I 14. Türkiye'de yargı görevi bağımsız mahkemeler tarafından C) I ve II E) I, II ve III kurumlarından hangileri yargı görevinin yerine getirilmesinde rol alır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 159 MİLLİ GÜVENLİK / 2 1. Bir devletin coğrafyasına ait canlı, cansız doğal ve yapay, gerçek ve nisbi tüm değerler onun milli gücünün coğrafi unsurlarını oluşturur. 4. Bu tanım dikkate alındığında, Demografik (nüfus) güç, bir devlet için son derece önemlidir. Ancak, nüfusun çokluğu gelişim düzeyi bakımından eşdeğer ve yakın devletler arasında bir güçlülük ifadesi olarak görülebilir. Buna göre, I. jeopolitik konum, I. besin kaynaklarının yetersiz olması, II. iklim, II. ülke topraklarının geniş olması, III. yer altı zenginlikleri III. iş olanaklarının kısıtlı olması unsurlarından hangilerinin coğrafi güçle ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II olgularından hangilerinin nüfusun çokluğunu olumsuz bir unsur haline getirdiği söylenebilir? C) Yalnız III A) Yalnız I E) I, II ve III B) Yalnız II D) I ve II 5. 2. Devletlerin ulusal çıkarlarını korumak amacıyla kullandıkları unsurlardan biri de siyasal güçtür. Aşağıdakilerden hangisinin ülkemizde siyasal gücü artırdığı savunulamaz? A) Ulus egemenliği ilkesine dayanan bir yönetim anlayışının benimsenmesi C) Yalnız III E) I ve III Milli Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında, Başbakan, Genel Kurmay Başkanı, Milli Savunma Bakanı, İçişleri ve Dışişleri Bakanları, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanları, Jandarma Genel Komutanı ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri'nden oluşur. Toplantı gündemine göre bu daimi üyelerin dışında bakan ya da diğer görevliler de çağrılabilir. B) Dış ilişkilerde gerilim politikalarının izlenmesi Buna göre, Milli Güvenlik Kurulu toplantıları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? C) Ekonomik yapının istikrara kavuşturulması A) Yalnızca olağanüstü durumlarda toplanır. D) Toplumsal bütünlüğün güçlendirilmesi B) Askeri yetkililerin katılımı sağlanır. E) Askeri gücün caydırıcı bir niteliğe sahip olması C) İlgili görevliler gereği durumunda katılır. D) Devlet başkanının gözetiminde gerçekleşir. E) Sivil yönetimden temsilciler yer alır. 3. Gerekli görülen durumlarda devletin sıkıyönetim ilan etme hakkı vardır. Bu bilgiye göre, I. savaş halinin ortaya çıkması ve savaşı gerektiren ayaklanmaların yaşanması, II. vatan ve cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir ayaklanmanın olması, III. büyük çaplı yıkımlara yol açan doğal afetlerin yaşanması Türkiye’nin konumu ve komşularımızın amaçları dikkate alındığında, ülkemizin konumunun ne denli önemli olduğu daha iyi anlaşılır. Buna karşın Türkiye’nin toprak bütünlüğünün başarıyla korunmuş ve genel bir savaşa girilmemiştir. Bu bilgi, silahlı kuvvetlerimizle ilgili olarak, I. Caydırıcı bir güç durumundadır. II. Silah ve malzeme açısından dışa bağımlı değildir. III. İttifaklara üye olma yanlısı değildir. gelişmelerinden hangileri sıkıyönetim ilanını gerektirdiği söylenemez? yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 160 6. C) Yalnız III E) I ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Milli çıkar, bir milletin kendi güvenliği, refahı ve mutluluğu için gerekli olduğuna inandığı hususlardır. 10. Jandarma Genel Komutanlığı, emniyet, asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan ve diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren silahlı, askeri bir güvenlik kuvvetidir. Buna göre, I. ekonomik istikrarın korunmasını demokratik hakların önünde kabul etme, II. devleti ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü koruma, I. ülkede toplumsal karışıklıkların yaşanmasını önleme, III. bölgesinde devletler arası barışın korunması çabalarını destekleme II. kaçakçılığa engel olma, III. devletin dış politikası ile ilgili teklifler sunma amaçlarından hangilerinin Türkiye’nin milli çıkarları arasında olduğu söylenebilir? görevlerinden hangilerinin Jandarma ile ilgili olduğu söylenemez? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. Buna göre, C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve II E) II ve III Batı Avrupa Birliği, Alman tehdidine karşı kurulmuş bir organizasyondur. Ancak zamanla Sovyet tehdidine karşı bir ittifak haline gelmiştir. Yaşanan bu değişikliğin, I. ekonomik çıkarların devletler arası barışı güçlendirmesi, II. devletler arası siyasi dengelerin değişmesi, 11. C) Yalnız III E) I ve III I. Suç delillerini tespit etmek ve suçluları yakalamak için aramalar yapma II. Yakalanan suçluların gözetim altında tutulmasını sağlama III. Yangın, su baskını, deprem gibi afetlerde olay yerinde tedbir alma IV. siyasal partilerin faaliyetlerinin denetim altına alınmasını sağlama III. uluslararası kalıcı barışın sağlanması olgularından hangilerine bağlı olarak gerçekleştiği söylenebilir? Yukarıdakilerden hangileri, polis teşkilatının görev ve yetkileri arasında gösterilemez? A) Yalnız IV A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III D) II ve IV B) I ve II C) II ve III E) III ve IV E) I ve III Seferberlik ilanı sonucunda, 12. Ülkemizde ilçe ve illerde merkezden gönderilen kayma- – Üretim ve hizmet öncelikleri değiştirilebilir. – Lüks tüketimde tasarrufa ve sınırlamaya gidilebilir. – Özgürlükler kısıtlanabilir. kam ve valilerin yanında, seçimle göreve gelen belediye başkanları birlikte görev yapmaktadır. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? Bu gelişmelerin, A) Merkezi yönetim il yönetimlerini tam olarak denetleyememiştir. I. devletler arası ilişkilerin yoğunlaşması II. devletler arasında ekonomik rekabetin artması, III. olağanüstü bir durumla karşılaşılması B) İdari yöneticilerin belirlenmesinde seçim ve atama yolu birlikte kullanılmaktadır. durumlarından hangilerine bağlı olarak ortaya çıktığı söylenemez? C) Ekonomik faaliyetler devlet denetimi altına alınmaya çalışılmıştır. A) Yalnız I D) Atama ile gelen idareciler seçim ile gelen yöneticilere bağlı olarak faaliyet göstermiştir. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III E) Yönetimde güçler birliği ilkesi benimsenmiştir. 161 BİRLİKTE ÇÖZELİM Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri 1 / 4 Türkiye’de gerçekleştirilen, Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri 3 / 2 Cumhuriyet Dönemi'nde ortaya konulan, I. halifeliğin kaldırılması, I. Türk Dil Kurumu'nun açılması, II. medreselerin kaldırılması, II. Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması, III. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması III. Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi düzenlemelerinden hangileri Laiklik düşüncesini güçlendirme amacına yöneliktir? düzenlemeleri, aşağıdaki Atatürk İlkeleri’nden hangileriyle doğru olarak eşleştirilmiştir? Çözüm Çözüm Türkiye'de gerçekleştirilen; halifeliğin, medreselerin ve Şer'iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması düzenlemelerinin hepsi laiklik düşüncesi yolunda atılmış adımlardır. Bilindiği üzere halifeliğin kaynağı dini otoriye dayanır. Medreseler dini eğitim veren kurumlardır. Şer'iye ve Evkaf Vekaleti ise dini işler ile ilgili faaliyet yürüten bir bakanlıktı. Türk Dil Kurumu'nun açılması, milliyetçilik düşüncesi doğrultusunda yapılmıştır. Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması, devletçilik düşüncesi doğrultusunda yapılmıştır. Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi halkçılık ilkesi doğrultusunda yapılmıştır. A B C D E A B C D E Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri 2 / 8 Türkiye’de, I. halk iradesinin öne çıkarılması, II. devletler arası işbirliğine katkıda bulunulması, III. devletin ekonomik kalkınmada öncü rolü üstlenmesi girişimlerinden hangileri, Atatürk İlkeleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir? Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri 3 / 5 Türkiye, cumhuriyetin ilk yıllarından laik ve üniter devlet yapısını güçlendirmeye çalışmıştır. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin bu politikaya zarar verme amacı taşıdığı söylenebilir? Çözüm Halk iradesinin öne çıkarılması cumhuriyetçilik ilkesi ile ilgilidir. Devletler arası işbirliğine katkıda bulunulması milliyetçilik, devletin ekonomik kalkınmada öncü rolü üstlenmesi ise devletçilik ilkesi ile ilgilidir. A B C D E Çözüm Şeyh Said isyanı gibi devlet rejimine yönelik bir ayaklanma cumhuriyetin laik ve üniter devlet yapısına zarar verme amacı taşımıştır. A B C D E 162 Atatürk Dön. D›fl Pol. - Atatürkün Ölümü 2 / 6 1930'lardan itibaren devletler arası siyasi gerginliğin artmaya başlaması, askeri gücü olmayan bir komisyon tarafından yönetilen Boğazları tehdit altına sokmuştur. Türkiye’nin çağrısıyla 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Boğazların yönetimini ve silahlandırma hakkını Türkiye’ye bırakmıştır. Atatürk Dön. D›fl Pol. - Atatürkün Ölümü 2 / 12 Türkiye’de bulunan yabancı okullarında, toplu dini tören yapılması, dini simge, resim ve heykellerin bulundurulması 1925 yılında yasaklanmıştır. Bu gelişme bazı devletlerin tepkisine yol açmıştır. Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? Türkiye’nin bu çabalarıyla ilgili olarak, I. Dış tehditlere karşı ülke topraklarının güvenliği artırılmak istenmiştir. II. Ulusal ekonomik kalkınma gerçekleştirilmek istenmiştir. III. Avrupalı devletlerle olan ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Çözüm Türkiye'de bulunan yabancı okullarda, toplu dini tören yapılması, dini simge, resim ve heykellerin bulundurulmasının yasaklanması, laik eğitim sisteminin egemen kılınmaya çalışılmasıyla ilgilidir. A B C D E Çözüm 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Boğazların yönetimini ve silahlandırma hakkını Türkiye'ye bırakmıştır. Bu sözleşme dış tehditlere karşı alınmış bir güvenlik önlemi olup, ulusal ekonomik kalkınma ve Avrupalı devletlerle olan ekonomik ilişkilerimizle bir ilgisi yoktur. A B C D E Milli Güvenlik 2 / 4 Demografik (nüfus) güç, bir devlet için son derece önemlidir. Ancak, nüfusun çokluğu gelişim düzeyi bakımından eşdeğer ve yakın devletler arasında bir güçlülük ifadesi olarak görülebilir. Buna göre, Atatürk Dön. D›fl Pol. - Atatürkün Ölümü 2 / 9 Lozan Barış Görüşmeleri sırasında Yunanistan’la Türkiye arasında imzalanan bir protokolle, Rum ve Türk azınlıkların karşılıklı olarak yer değiştirmelerine karar verilmiştir. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? I. besin kaynaklarının yetersiz olması, II. ülke topraklarının geniş olması, III. iş olanaklarının kısıtlı olması olgularından hangilerinin nüfusun çokluğunu olumsuz bir unsur haline getirdiği söylenebilir? Çözüm Çözüm Lozan Barış Görüşmeleri sırasında, Rum ve Türk azınlıkların karşılıklı olarak yer değiştirmelerine karar verilmesi, azınlıklarla ilgili sorunları azaltma amacına yöneliktir. Bir ülkede besin kaynaklarının yetersiz olması ve iş olanaklarının kasıtlı olması, o ülkede nüfusun çokluğunu olumsuz bir unsur haline getirebilir. A B C D E A B C D E 163 DÖRT KÖŞE 1. Atatürk, "Bugün günün ağardığını nasıl görüyorsam, uzaktan bütün doğu milletlerinin de uyanışlarını öyle görüyorum. Bağımsızlık ve egemenliklerine kavuşacak olan çok kardeş millet vardır." demiştir. 3. Atatürkçülük, çağdaşlaştırıcı bir ideoloji olarak yeniliğe açık olmuş ve sürekli yeniliğe yönelmeyi hedeflemiştir. Bu çaba ile doğrudan ilgili olan Atatürk ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? Atatürk’ün bu sözleri dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Dünya barışı tehlikeye girmiştir. A) Cumhuriyetçilik B) Laiklik C) Devletçilik D) Milliyetçilik E) İnkılapçılık B) Devletler arası siyasi rekabetin sona erdirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. C) Egemenlik alanının genişletilmesi amaçlanmıştır. D) Sömürgeci politikaların sona ereceği vurgulanmıştır. E) Yabancı devletlerin Türkiye üzerindeki baskıları zamanla artmıştır. 2. I. Vatan birliği esasına dayalıdır. 4. II. Türk ulusunun yüceltilmesini amaç edinir. III. Kültürel farklılıkları ortadan kaldırmayı amaçlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1934’te Balkan Antantı’na ve 1937’de Sadabat Paktı’na üye olmasının ortak amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? Yukarıdaki özelliklerden hangileri Atatürk milliyetçiliği ile paralellik taşımaz? A) Akdeniz ticaretinin güvence altına alınması A) Yalnız I C) Ülkede iç güvenliğinin sağlanması B) Yalnız III D) I ve III E) II ve III C) I ve II B) Ülke sınırlarının güvence altına alınması D) Sınır ihtilaflarının ortadan kaldırılması E) Boğazların güvenliğinin sağlanması 164 08 genel tekrar testleri genel tekrar testleri genel tekrar testi – I genel tekrar testi – 2 genel tekrar testi – 3 genel tekrar testi – 4 genel tekrar testi – 5 genel tekrar testi – 6 genel tekrar testi – 7 genel tekrar testi – 8 genel tekrar testi – 9 genel tekrar testi – 10 165 GENEL TEKRAR TESTİ / 1 1. Tarih öncesi döneme ait bir yerleşim biriminde yapılan arkeolojik kazılarda çok sayıda tunç boğa ve geyik heykelciği ile karşılaşılmıştır. 4. Bu duruma bakılarak, Bu durum aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? I. Maden dönemini yaşamışlardır. A) Doğu toplumlarının Avrupa kültürünün etkisinde kaldıklarını II. Yazıyı kullanmışlardır. III. Sanat anlayışlarında hayvan figürü öne çıkmıştır. B) Avrupa'da devletler arasında anlaşmazlıklar yaşandığını yargılarından hangilerinin bu yerleşim biriminde yaşamış halk için doğru olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II XII. yüzyılda Avrupa'da kullanımda bulunan altın paralar çoğunlukla İslam ve Bizans darphanelerinde basılıyordu. Avrupalıların basabildiği gümüş paralar ise İslam ve Bizans paralarının taklidi olmaktan öteye gidemiyordu. C) İslam devletlerinin ekonomik açıdan üstün durumda olduklarını C) Yalnız III D) Haçlı Seferlerinin düzenlendiğini E) I ve III E) Bizans ve İslam devletleri arasında ekonomik ittifak kurulduğunu 2. Makedonya kralı Büyük İskender, savaşta yendiği toplumlarla barış antlaşması imzalarken, bu ülkelerin kütüphanelerindeki kitapları devretme koşulunu da öne sürüyordu. Aynı uygulama, ondan sonra devletin başına geçen bazı komutanlarca da sürdürülmüştür. 5. Bu durum aşağıdakilerden hangisini kanıtlar niteliktedir? Bu uygulama aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Avrupalı toplumların daha ileri bir uygarlığa sahip olduğunu A) Askeri etkinliğinin artırılmasına önem verildiğine B) Toplumların gelişmişlik düzeyinin birbirlerinden farklı olduğunu B) Makodon kültürünün yayılmaya çalışıldığına C) Avrupa'da merkezi krallıkların yaygın olduğunu C) Doğu toplumlarının kültürel etkisinin sınırlandırıldığına D) Yerleşik yaşamın Orta Doğu'da geç başladığını D) Kültürel yapının geliştirilmesine önem verildiğine E) Yazının kullanılmaya başlandığını E) Dinin toplumsal alanda etkin olduğuna 3. Türk topluluklarının İlk Çağ'da Orta Asya'dan göç etmelerinde bölge kaynaklarının artan nüfusu beslemek için yetersiz kalması etkili olmuştur. Bu durum dikkate alındığında Türk göçlerinde, 6. Türk - İslam devletlerinde merkeziyetçi yönetim anlayışının yeterince güçlendirilemediği görülür. Bu durumun, I. Türk devletlerinin siyasi varlıklarının kısa sürmesi, I. ekonomik, II. hükümdarların sınırsız yetkilere sahip olması, II. siyasi, III. toprak bütünlüğünün korunmasında zorluklarla karşılaşılması III. dini unsurlardan hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 166 Orta Doğu'da M.Ö. 8000 yıllarında başlayan üretici yaşam anlayışı, Avrupa'da M.Ö. 6000 yıllarında başlamıştır. C) Yalnız III E) II ve III sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 7. Avrupa'da 1315-1317 yılları arasında yaşanan kıtlıkta on binlerce kişi hayatını kaybetmiştir. Bu bilgi dikkate alındığında Avrupa'yla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? 10. Fatih Sultan Mehmet, Katoliklerin amansız düşmanı durumundaki Gennadios'u patrik tayin etmiş, resmi protokolde kendisine seçkin bir yer vermişti. Fatih'in bu politikasının, A) Askeri mücadeleler yaşanmıştır. I. Ortodoksları, Katolik Avrupa'ya karşı yanında tutma, B) Ekonomik kaynaklar yetersiz kalmıştır. II. Balkanlarda İslam inancını yaygınlaştırma, C) Din, toplumsal alandaki rolünü yitirmiştir. III. Ortodoksların ekonomik etkinliğini sınırlandırma D) Toplumsal çatışmalar yaşanmıştır. E) Toplumsal sınıf farklılıkları sorgulanmaya başlanmıştır. amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. Bizans'ın merkezi otoritesinin zayıflaması, Türkiye Selçuklularının rahat hareket etmelerini sağlamıştır. Süleyman Şah Dönemi’nde, Kocaeli Yarımadası hakimiyet altına alınmış, Boğazdan geçen gemilerden vergi alınmaya başlanmıştır. Bu bilgiye göre, I. Selçuklu egemenliği İstanbul'a kadar uzanmıştır. II. Bizans üzerindeki Türk baskısı artırılmıştır. III. Bizans'ın Anadolu'da toprağı kalmamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III C) Yalnız III E) II ve III 11. I. Dünya Savaşı başlarında Almanya ile Avusturya - Macaristan'ın toplam nüfusları 120.000.000 civarındaydı. Hammadde kaynakları da sınırlıydı. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın nüfusu ise toplam 230.000.000 civarında idi. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Avrupa'da sınırların değişmesinin engellendiğinin B) Avrupa'da nüfus dengesinin Almanya'dan yana olduğunun C) Güç dengesinin İtilaf Devletleri'nden yana ağır bastığının D) Avusturya - Macaristan'ın önemli bir askeri güce sahip olduğunun E) Avrupa'da bazı devletlerin savaşa girmekte kararsız kaldıklarının 9. – XIV. yüzyılda Sırp Krallığı’nda, her köylünün haftada iki gün devletin toprağında ücretsiz çalışması gerekiyordu. – Osmanlı egemenliğindeki Balkan topraklarında yaşayan halkın yılda sadece üç gün tımar sahibi olan sipahinin toprağında çalışma zorunluluğu bulunuyordu. Her iki duruma bakılarak, I. Balkan uluslarının Osmanlı yönetimini benimsemesi kolaylaştırılmıştır. II. Osmanlı egemenliğinde yaşayan Balkan ulusları ekonomik açıdan avantaj elde etmişlerdir. III. Osmanlılar Balkan egemenliği için bölge halkıyla mücadele etmek zorunda kalmışlardır. 12. Sivas Kongresi'nin toplanmaması için devreye giren Fransız Jandarma Müfettişi, Sivas Valisi Reşit Paşa'ya böyle bir kongre gerçekleştiği takdirde şehrin işgal edileceğini ve kongrenin dağıtılacağını bildirdi. İngilizler de Samsun üzerinden Sivas'ı işgal edeceklerini bildirdiler. İtilaf Devletleri'nin bu tutumlarının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) İstanbul Hükümeti'ni etkisizleştirmeye B) Azınlıkların çalışmalarını kontrol etmeye C) Anadolu'da halkın güvenliğini sağlamaya yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) Milli Mücadele girişimlerini sindirmeye A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III E) Milli Mücadele taraftarlarını silahlı çatışmaya zorlamaya 167 GENEL TEKRAR TESTİ / 2 1. 2. TBMM tarafından 1934 yılında yapılan bir düzenlemeyle "ağa, hoca, bey, hacı, hanım" gibi unvanların kullanımı yasaklanmıştır. 4. Mısır, İlk Çağ'da Firavun adı verilen kralların mutlak yönetimleri altında idare edilirdi. Firavun, tanrıların en büyük rahibi ve onlarla konuşabilen tek kişi olarak görülürdü. Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? Bu durum, Mısır toplumu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Kadın-erkek eşitliğini sağlamaya A) Merkezi yönetimin güçlendirilemediğinin B) Ekonomik kalkınmayı hızlandırmaya B) Din ve devlet işlerinin iç içe olduğunun C) Mezhep anlaşmazlıkları yaşanmasını önlemeye C) Tek tanrılı dinlerin toplumda etkin olduğunun D) Siyasal partilerin kurulmasını sağlamaya D) Ticari faaliyetlerin devlet tarafından yönlendirildiğinin E) Toplumsal ayrıcalıkları ortadan kaldırmaya E) Laik yönetim anlayışının benimsendiğinin Cezayir'de yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen ve tarih öncesi dönemde avlanma için kullanıldığı anlaşılan sivriltilmiş taşların, Güney Amerika'da yaşayan ve Gauchos adı verilen topluluk tarafından da kullanıldığı bilinmektedir. 5. Bu durumun; Orta Asya Türk kültüründe belli dönemlerde festivaller düzenlenir, bayramlar kutlanırdı. Hakan bu zaman dilimlerinde halka yönelik şölenler düzenlerdi. I. ihtiyaçların benzerliği, Orta Asya Türk topluluklarıyla ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? II. kültürel etkileşim, A) Türklerde sosyal yapının canlı olduğunun III. ticari faaliyetlerin başlaması B) Türklerin inanç sisteminin çok tanrılı niteliğe sahip olduğunun olgularından hangileri ile ilgili olduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Türk topluluklarının üstün savaşçı özellikleri ile öne çıktıklarının C) Yalnız III D) Türk topluluklarında sınıf farklılıklarının görüldüğünün E) II ve III E) Türkler arasında sözlü kültürün geliştiğinin 3. Hititlerde kralın yanında Pankuş adı verilen bir meclis bulunuyordu. Bu meclis soylular tarafından oluşturulmaktaydı. Ayrıca Tavananna olarak bilinen kraliçe de devlet yönetiminde söz sahibiydi. Hititlerde görülen bu yapı aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır? A) Demokratik bir yönetim anlayışı oluşmuştur. Emeviler Dönemi'nin başlarında vergi sistemi yeni baştan düzenlenmiş, tarımsal faaliyetlere önem verilmiştir. Bu girişimler, I. İslam inancının yaygınlaştırılması, II. devlet gelirlerinin artırılması, B) Merkezi otorite güçlendirilememiştir. III. mali yapının güçlendirilmesi C) Kralın siyasi etkinliği sınırsız değildir. düşüncelerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir? D) Özel mülkiyet kavramı ortaya atılmıştır. A) Yalnız I E) Yabancı devletlerin baskısı altında kalınmıştır. 168 6. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 7. Suriye ve Mısır toprakları üzerinde denetim kuran Şii Fatımi Devleti, Büyük Selçuklu Devleti'ne karşı düşmanca politikalar takip etmiştir. Fatımi Devleti'nin bu politikalarına bakılarak, Bu bilgi, I. İslam devletleri arasında siyasi rekabet yaşanmıştır. I. Macar topraklarında kalıcı olunmak istenmiştir. II. İslam birliği sağlanamamıştır. II. Orta Avrupa’da siyasi etkinliğin korunmasına çalışılmıştır. III. Fatımiler Türk siyasi birliğinin kurulmasına engel olmuştur. III. Sömürgeci politikalar engellenmek istenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. 11. 1558-1560 yılları arasında Macaristan'dan 6 milyon akçe vergi toplayan Osmanlı Devleti, aynı dönemde bu ülkeye yapacağı yatırımlar için 23 milyon akçe harcamıştır. C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III XII. yüzyılda Avrupa devletleri için adeta bir banka haline gelen Venedik, pek çok gemiye ve Akdeniz limanlarının pek çoğunda ambarlara sahipti. Bu bilgilere bakılarak Venedik için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Askeri etkinliğini artırmak için çaba harcamıştır. B) Papa'nın siyasi alandaki etkinliğini sınırlandırmıştır. C) Kara ticaretindeki etkinliğini artırmaya çalışmıştır. D) Önemli bir ekonomik güç haline gelmiştir. E) Hıristiyan birliğinin sağlanmasına çalışmıştır. 12. Amerikalı Amiral Bristol, Yunanlıların Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra İzmir ve civarında Hıristiyan halkın Türkler tarafından katledildiğine dair barış konferansına yanlış bilgi verdiklerini ortaya koyan bir rapor yayınlamıştır. Bu raporun aşağıdakilerden hangisini ortaya çıkardığı söylenebilir? A) Yunanlıların Anadolu'da işgallerine son vereceklerini B) İngiltere'nin Yunanlılara olan desteğinin azaldığını 9. Anadolu'da XIII. yüzyılın ikinci yarısından XIV. yüzyılın başlarına kadar bazı önemli devlet adamlarının, kadıların, müderrislerin, büyük tüccarların ahi teşkilatlarına üye olmak istedikleri görülür. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? C) Yunanlıların Avrupa'da sınırlarını genişletmek istediklerini D) Yunanlıların uluslararası kamuoyuna gerçekleri yansıtmadığını E) İtalya'nın Akdeniz'de gücünü artırdığını A) Ahilerin devlet politikalarını belirlediğinin B) Ahilik kurumunun sosyal itibarının yüksek olduğunun C) Azınlık unsurlarında Ahilere katılabildiklerinin D) Dinin devlet yönetiminde etkin olduğunun E) Ahilerin devletten daha etkin hale geldiğinin 10. Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi boyunca konar-göçer toplulukları yerleşik hayata geçirmek için çaba harcamışlardır. Bu çabanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Padişahın yetkilerinin artırılmasına B) İslam inancının yayılmasına 13. Avarlar, Slav tarihinin önemli unsurları arasında sayılır. Avar baskısıyla Doğu Avrupa ve Balkanlara inen Slavlar, Slav kültürünü ve toplumunu şekillendirdiler. Slav topluluklarının idari ve askeri teşkilatlarında Avar etkisinin izleri açıkça görülmektedir. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Avarlar, Balkan toplulukları üzerinde etkinlik sağlamıştır. II. Slav toplulukları Türk kültürünü benimsemiştir. III. Avarlar, Slav toplulukların baskıları altında kalmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? C) Azınlıkların güvenliklerinin sağlanmasına D) Halkın yönetime katılmasına E) Devlet otoritesinin güçlendirilmesine A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 169 GENEL TEKRAR TESTİ / 3 1. Devletler arası siyasi yazışmaları, ferman, berat gibi resmi evrakları inceleyen Diplomatik bilimi, belgelerin sahte olup olmadıkları noktasında araştırma yapar. O devre ait kağıt ve mürekkebin niteliği, şekil ve içerik açısından yazının üslubu dikkate alınır. 4. Gazne hükümdarlarından Sultan Mahmut, saltanatı boyunca Hindistan'ı hedef alan çok sayıda sefer düzenlemiş ve İslam inancının Hindistan'da yayılmasını sağlamıştır. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Bu çalışmaların aşağıdakilerden öncelikle hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) İpek Yolu üzerinde tam denetim sağlanmıştır. B) Askeri mücadeleler ekonomik kazanımlara yol açmıştır. A) Olayların gelecek dönemlerdeki etkilerinin ortaya koyulmasına B) Sözlü belgelerin yazıya geçirilmesine C) İslam inancının yayılmasında askeri girişimlerin rolü vardır. C) Tarihi olayların üzerinden bir süre geçmesinin beklenmesine D) Türk siyasi birliğinin sağlanması hedeflenmiştir. E) Ticaret yollarının canlılığının artırılması hedeflenmiştir. D) Belgelerin güvenilirliğinin belirlenmesine E) Tarih araştırmalarında gözlem metodunun kullanılmasına 5. 2. Kül Tigin'in 731'de, Bilge Kağan'ın da 734'te ölmesi, Kök Türk Devleti'nde iç çekişmelerin başlamasına yol açtı. Basmil, Karluk ve Uygur Türkleri çıkardıkları isyan sonrasında Kök Türk Devleti'ni ortadan kaldırdılar. Avrupa'da Katolik din adamları Haçlı Seferleri'nin kesin olarak zaferle sonuçlanacağını iddia etmiş, ancak bu iddiaların gerçekleşmediği görülmüştür. Bu durumun, I. Avrupa'da ekonomik sorunların artması, II. halkın Katolik Kilisesi'ne olan güveninin sarsılması, Buna göre, Kök Türk Devleti’nin yıkılmasında aşağıdakilerden hangisinin rolünün vurgulandığı savunulabilir? III. Katolikliğin Avrupa’daki toplumsal etkinliğinin sona ermesi A) Dış baskılarla karşılaşılması sonuçlarından hangilerine neden olduğu savunulamaz? B) Ekonomik yetersizlikler yaşanması A) Yalnız I C) Boylar arasında mücadeleler yaşanması B) Yalnız II D) I ve III D) Yabancı kültürlerin etkisi altında kalınması C) Yalnız III E) II ve III E) Askeri yapının güçlendirilmeye çalışılması 3. Müslümanlar, Arap Yarımadası'ndan kuzeye doğru ilerledikçe, Yunan kültürünün etkili olduğu Antakya, Harran, Urfa gibi şehirleri fethettiler. Bu şehirlerdeki klasik yazma eserler, özellikle Abbasiler Dönemi'nde toplanarak Arapçaya çevrilmeye başlandı. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerin sonucu olarak gösterilebilir? A) Yunan dilinin Arap toplumu arasında yayılması B) Müslüman toplulukların Yunan kültüründen etkilenmeleri 170 6. 1176 yılında yaşanan Miryokefalon Savaşı, Bizans'ın Türkler karşısındaki son saldırısı olarak nitelendirilir. Bizans bu savaşın ardından savunmaya geçmek zorunda kalmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Bizans'ın Balkanlarda yayılma politikasına yönelmesine B) İslam dünyasında siyasi birlik arayışlarının başarıya ulaşmasına C) Yunan inancının Orta Doğu’da yaygınlaşması C) Bizans'ın Türkler için büyük bir askeri tehlike olmaktan çıkmasına D) Anadolu'nun Müslümanların kontrolü altına girmesi D) Halifenin dini alandaki etkinliğinin güçlenmesine E) Arap dilinin Anadolu'da yaygınlaşması E) Selçukluların Bizans askeri teşkilatını örnek almasına 7. İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethinin bazı sonuçları şunlardır: – İtalya'ya giden Bizanslı bilginler Rönesans hareketlerine dolaylı katkılar sağlamışlardır. – İstanbul, Osmanlı başkenti haline getirilmiştir. Bu sonuçların, 10. Avrupa'da Orta Çağ'da din adamlarının etkisiyle şekillenen skolastik düşünce zamanla etkinliğini yitirmiştir. Bu değişimin, I. dini, II. sosyal, III. kültürel I. kültürel, II. askeri, alanlardan hangilerinde farklılaşmalara neden olduğu söylenebilir? III. siyasi A) Yalnız I alanlardan hangileriyle doğrudan ilgili olduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III C) Yalnız III D) II ve III 11. TBMM'nin otoritesini hedef alarak düşman işgalinin daha 8. Osmanlı Devleti'nde XVI. yüzyılda dokuma sektöründe düzeni bozan ve standart dışı üretim yapan bazı Yahudiler, esnafın şikayetleri üzerine meslekten uzaklaştırılmışlardır. da yayılması ve kardeş kanı dökülmesinden başka bir işe yaramayan isyanlar, Milli Mücadele taraftarlarını zor durumda bırakmıştır. İşgalci güçlerle mücadele etmesi gereken birlikler, isyancı kuvvetler üzerine gönderilmek zorunda kalınmıştır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulabilir? A) Devletin Müslüman tüccarları öne çıkarmaya çalıştığının A) Kuva-yı Miliye'nin padişahın etkisine girmesine B) Azınlıkların ekonomik haklarının kısıtlandığının C) Yabancılara ayrıcalıklar tanındığının 9. B) Azınlık unsurlarının Anadolu'dan çıkarılmasına C) Milli Mücadele koşullarının ağırlaşmasına D) Din farklılıklarının ticari yaşamda belirleyici olduğunun D) İtilaf Devletleri'nin Sevr'de değişiklikler yapılmasını teklif etmelerine E) Devletin ekonomik yapı üzerinde denetime önem verdiğinin E) Düzenli ordu birliklerinin etkinliğinin sona ermesine Osmanlılar, bir bölgeyi ilk fethettiklerinde ya da sancak ve kazalarda belirli aralıklarla tahrir adı verilen sayım yaparlardı. Bu sayıma göre sancağın ya da kazanın vergi yükümlüsü erkek nüfusu ile ne kadar vergi ödeyecekleri tespit edilirdi. Bu girişimlerin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Devletin gelir kaynaklarının belirlenmesi B) Asker ihtiyacının karşılanması 12. Yeni Türk Devleti’nde, ülkedeki yabancı okullarda Türkçe, Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından okutulmasına ve bu okulların Türk müfettişler tarafından kontrol edilmesine dair bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemenin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Eğitim kurumlarının denetim altında tutulması B) Yabancı okullarının yaygınlaştırılması C) İslam inancının yeni fethedilen bölgelerde yaygınlaştırılması C) Yabancı dille eğitime ağırlık verilmesi D) Göçebe yaşamın sona erdirilmesi D) Yabancı devletlerin Türkiye'deki ekonomik etkisinin sona erdirilmesi E) Yerel halkla yöneticilerin kaynaşmasının sağlanması E) Azınlıkların eğitim çabalarının sınırlandırılması 171 GENEL TEKRAR TESTİ / 4 1. Roma İmparatorluğu'nun temelleri, devletin MÖ. VIII. yüzyılda Roma merkezli olarak kurulmasıyla atıldı. MÖ. 510 yılında Etrüsk krallarının egemenliğine son veren Romalılar cumhuriyet rejimini kabul ettiler. MÖ. 44 yılında ise cumhuriyet döneminin sona ermesiyle imparatorluk dönemi başladı. 4. Selçuklular Anadolu'da fethettikleri yerlerde ilk olarak cami, medrese ve zaviye inşa eder, bunun yanında ilim adamlarını, nitelikli iş gücünü ve tüccarları da bu bölgelere yönlendirirlerdi. Bu uygulamalara bakılarak, I. kültürel, Bu gelişmeler dikkate alındığında Romalılarla ilgili olarak, II. ekonomik, I. Devletin yönetim şekli zamanla değişiklik göstermiştir. III. dini II. Toprak bütünlüğü korunamamıştır. alanlardan hangileri ile ilgili girişimlerin öne çıkarıldığı söylenebilir? III. Toplumsal sınıf farklılıkları sona erdirilmiştir. A) Yalnız I yargılarından hangilerine ulaşılabilir? B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 5. 2. Uygurlarla ilgili özelliklerden bazıları şunlardır : I. Tarım üretimini öne çıkarmışlardır. II. Saray ve tapınaklar inşa etmişlerdir. III. Kendilerine özgü bir alfabe kullanmışlardır. B) Yalnız III D) I ve III Osmanlı Devleti 1854 yılında ilk defa Avrupa'dan borç almıştır. Sık sık alınmaya başlanan bu borçların çoğu gelir getirecek işlere yatırılamamıştır. Abdülaziz Dönemi'nde alınan paralar, daha çok saraylar, demiryolları, donanma ve ordu için harcanmıştır. Yaşanan bu sürecin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? Bu özelliklerden hangileri, Uygurların yerleşik yaşam tarzını benimsediğinin doğrudan kanıtıdır? A) Yalnız I C) Yalnız III E) I, II ve III A) İç borçlanma sürecinin sona erdirilmesi C) I ve II B) Azınlıkların ticari etkinliklerinin kısıtlanması E) II ve III C) Ekonomik yapının canlanması D) Mali yapının bütünüyle çökmesi E) Osmanlı Devleti’nde bankaların kurulması 3. Türk toplulukları İslam’ı, İslam devletlerinin baskısı altında kalarak değil, uzun bir tanıma devresinden sonra kendiliklerinden kabul etmişlerdir. Bu bilgi göz önüne alındığında, I. ticari ilişki, III. askeri mücadele A) Ekonomik dengelerin değişmesi unsurlarından hangilerinin Türklerin İslam'ı benimsemesinde rol oynadığı söylenemez? B) Yalnız II D) I ve III 172 Avrupalı denizci devletlerin girişimleri XVI. yüzyılda sömürgecilik anlayışının doğmasına ve sömürge imparatorluklarının oluşmasına ortam hazırlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonuçları arasında gösterilebilir? II. kültürel etkileşim, A) Yalnız I 6. C) Yalnız III E) II ve III B) Akdeniz limanlarının öneminin artması C) Avrupa’da toplumsal eşitlik kavramının güçlenmesi D) Avrupa'da mezhep birliğinin sağlanması E) Hıristiyanlığın Avrupa'da yaygınlaşması 7. Mısır İsyanı sırasında Osmanlı yönetimine yardım etmeyi reddeden İngiltere ve Fransa, Osmanlıların isteği ile Rus donanmasının İstanbul Boğazı'na yerleşmesi karşısında endişeye kapılmıştır. İngiltere ve Fransa'nın endişelenmesine yol açan temel etken aşağıdakilerden hangisidir? 10. Lozan Antlaşması'nda alınan kararla, Anadolu'da yaşayan Rumların Yunanistan'a, Batı Trakya hariç Yunanistan'da yaşayan Türklerin de Türkiye'ye göç etmesi sağlanmıştır. İki ülke arasındaki bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Toplumsal düzeni güçlendirmek A) Osmanlı askeri gücünden yararlanılmak istenmesi B) Askeri ittifak ortamı oluşturmak B) Rusya'nın Doğu Avrupa'da etkinliğini artırmaya çalışması C) Toplumsal eşitlik ilkesini hayata geçirmek C) Mısır İsyanı'nın bastırılması D) Ekonomik işbirliğini artırmak E) Farklı inançların bir arada yaşamasını sağlamak D) Osmanlı yönetim şeklinin değişebileceğinin düşünülmesi E) Rusya'nın Boğazlar'da kalıcı olabileceğinin düşünülmesi 11. Balkan Savaşları'ndan önce herhangi bir sınır değişikliğini 8. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İzmir'in işgalini protesto etmiş, yayınladığı bir telgrafta; "Avrupa on milyon Müslüman ve Türkün imhasına karar vermişse, milletimiz buna uymayacak ve vatan uğrunda çarpışarak ölmeye hazır bulacaktır. Tarih bütün bir milletin varlığını savunmak için nasıl öldüğünü gösterecektir." ifadelerine yer vermiştir. Bu ifadelere bakılarak, I. Padişahlık yönetimine son verilmek istenmiştir. II. İşgallere karşı tepkisiz kalınmayacağı ilan edilmiştir. III. Direnişin basın-yayın yoluyla sürdürüleceği vurgulanmıştır. B) Yalnız II D) I ve II 9. Bu durum, I. Avrupalı devletler savaştan önce Balkan devletlerinin başarısından emin olamamışlardır. II. Avrupalı devletler Balkan devletlerinin yanında yer almışlardır. III. Osmanlı Devleti'nin gerçekleştirdiği ıslahatlar Avrupalı devletler tarafından yakından izlenmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I kabul etmeyeceklerini ilan eden Avrupalı devletler, Bulgarlar Çatalca'ya kadar ilerleyince tavır değiştirmiş, Balkan devletlerinin elde ettikleri toprak kazanımını korumaları gerektiği düşüncesini seslendirmeye başlamışlardır. C) Yalnız III E) I, II ve III 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal ederek Osmanlı Mebusan Meclisi'ni dağıtan İtilaf Devletleri, yakalayabildikleri milletvekillerini tutuklayarak sürgüne göndermişlerdir. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 12. Atatürk'ün devletçilik anlayışı, her ekonomik unsuru devlete ait olarak kabul eden sosyalizmden uzaktır. İtilaf Devletleri'nin bu girişimlerinin, I. kendi aralarında anlaşmazlıklar oluşmasını önleme, II. ulus iradesini etkisiz hale getirme, Aşağıdakilerden hangisi bu bilgiye kanıt olarak sunulabilir? A) Yabancı şirketlerin devlet tarafından satın alınması III. Osmanlı yönetimini tam bir etki altına alma B) Askeri yatırımlara önem verilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? C) Devletler arası alanda eşitlik ilkesinin benimsenmesi A) Yalnız I E) Özel sektörü desteklemek için ucuz kredi olanakları sağlanması B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III D) Temel tüketim malzemelerini devletin üretmesi 173 GENEL TEKRAR TESTİ / 5 1. Yontma Taş Dönemi'nde süren Buzul Çağı, Cilalı Taş Dönemi'nde sona ermiş ve havalar ısınmaya başlamıştır. Bu değişim insanların doğayı keşfetmesi için uygun bir zemin hazırlamıştır. 4. Osmanoğullarının yerleştikleri Söğüt ve Domaniç bölgeleri Bizans sınırında yer almaktaydı. Tehlikeli sayılabilecek bu coğrafi konum Osmanlılar tarafından bir avantaja dönüştürülmüştür. Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? Sahip olunan bu coğrafi konumun Osmanlıları aşağıdakilerden hangisine zorladığı söylenebilir? A) Çevresel koşullar insan yaşamı için daha uygun hale gelmiştir. A) Anadolu beylikleri ile mücadele edilmesine B) Çok tanrılı dinler yaygınlaşmaya başlamıştır. C) Vergi sisteminin oluşturulmasına C) Toplumsal çatışmalara ortam hazırlanmıştır. D) Mutlak yönetim anlayışının benimsenmesine D) Hukuk kuralları hazırlanmıştır. E) Deniz gücü oluşturulmasına B) Savaşa hazır askeri kuvvetler oluşturulmasına E) Kölelik olgusunun temelleri atılmıştır. 2. Güneş tutulmasını hesaplayan Tales, Dünyanın yuvarlak olduğunu ileri süren Pisagor, tıp alanında öncü sayılan Hipokrat, filozof Anaksimenes İyonyalıdır. Modern tarih anlayışının kurucularından sayılan Herodot da İyonya'da yaşamıştır. 5. Aşağıda verilenlerden hangisi, Yeni Türk Devleti'nde ulusalcı düşüncenin önemsendiğinin göstergesi sayılabilir? A) Hafta sonu tatilinin Pazar'a alınması B) Eğitim dilinin Türkçe olması Bu gelişmelerin İyonya'da, C) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kabul edilmesi I. deniz ticaretinin öne çıkarılması, D) Soyadı Kanunu'nun hazırlanması II. özgür düşünce ortamının var olması, E) Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması III. bilimsel çalışmaların yoğun olması durumlarından hangilerine bağlı olarak ortaya çıktığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 6. 18 Ekim 1912'de İsviçre'nin Uşi şehrinde İtalya ve Osmanlı Devleti arasında imzalanan antlaşma ile Osmanlıların Afrika'daki son toprak parçası olan Trablusgarp İtalya'ya bırakıldı. Bu gelişme göz önünde tutulduğunda, 3. 554 yılında İtalya'da yayınlanan bir devlet emri ile memurlar piskoposların kontrolüne tabi hale getirilmiştir. I. Osmanlı Devleti’nin egemenlik alanı daraltılmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? II. Osmanlı Devleti, Avrupalı devletlere yönelik denge politikasına son vermiştir. A) Papa'nın yetkilerinin sınırlandırılmaya çalışıldığının B) Soyluların yönetim yetkilerini kaybettiğinin III. Osmanlı Devleti’nin Afrika'da egemenliği sona ermiştir. C) Din adamlarının siyasi alanda etkili olduğunun yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? D) İtalya’da Hıristiyan birliğinin sağlanmaya çalışıldığının E) Avrupa'da mezhep anlaşmazlıkları yaşandığının 174 A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 7. Matbaa ve kağıdın Avrupalı toplumlarca yaygın şekilde kullanılmaya başlanmasının, I. okur-yazar oranının artması, 10. Boğazlar Lozan Barış Antlaşması’nda alınan karar uyarınca uluslararası bir komisyonun yönetimine bırakılmış ve Boğazların iki yakasında belirli bir bölge askerden arındırılmıştır. II. skolastik düşünce anlayışının zayıflaması, III. sömürgeci politikaların güç kazanması Bu karar aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? olgularından hangileri üzerinde hızlandırıcı bir etkiye sahip olduğu söylenebilir? A) Boğazların ekonomik ve siyasi öneminin azaldığının A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III B) Boğazların ticari canlılığının artırılmak istendiğinin C) İtilaf Devletlerinin Türk tarafının Boğazlarla ilgili isteklerini kabul ettiklerinin E) II ve III D) Türk Devleti'nin Boğazlar üzerindeki etkinliğinin güçlendiğinin 8. 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkan Mustafa Kemal Paşa, gözlemlerini bir rapor halinde 22 Mayıs'ta İstanbul Hükümeti'ne gönderdi. Bu raporda; "Samsun bölgesinde Rumlar siyasi emellerinden vazgeçerlerse asayişin kendiliğinden düzeleceğini, Türklüğün yabancı mandasına ve kontrolüne tahammülünün olmadığını..." bildirdi. E) Boğazların tek başına herhangi bir ülkeye bırakılmak istenmediğinin Mustafa Kemal Paşa'nın bu ifadelerle, I. Rumların Doğu Karadeniz’de kargaşaya yol açtığı ifade edilmiştir. II. Türk halkının bağımsızlığını koruma konusunda kararlı olduğu vurgulanmıştır. III. Türk halkının Rumlarla birlikte yaşamak istemediği belirtilmiştir. durumlarından hangilerini vurguladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III E) II ve III Milli Mücadele sırasında Yozgat'ta Çapanoğulları aşiretinin ileri gelenleri Ankara'ya bir telgraf çekerek padişahın kanunlarına aykırı olarak Ankara'da bir hükümetin oluşturulmasını kabul etmeyeceklerini ve TBMM'yi tanımadıklarını ilan etmişlerdir. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Düzenli ordunun kurulmasında geç kalındığının 11. TBMM tarafından gerçekleştirilen, I. Kabotaj Kanunu’nun kabul edilmesi, II. Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun hazırlanması III. Takrir-i Sükun Kanunu’nun çıkarılması düzenlemelerinden hangilerinin ekonomik alanla ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 12. Atatürk'ün inkılapçılık düşüncesi zaman içinde değişen koşullara uygun olarak düzenlemeler yapılmasını öngörmektedir. Bu anlayışın aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı savunulabilir? B) İtilaf Devletlerinin azınlıkları kışkırttığının A) Devletler arası alanda siyasi ittifaklara üye olunmasını C) Anadolu'nun bazı yörelerinde saltanat kurumuna bağlılığın sürdüğünün B) Yenilik düşüncesine süreklilik kazandırılmasını D) TBMM'nin İstanbul yönetimi üzerinde etkinlik kurduğunun E) Milli Mücadele yanlıları arasında çatışmalar yaşandığının C) Geleneklerin siyasi ve sosyal alandaki etkinliğinin sürmesini D) Toplumdaki kültürel farklılıkların ortadan kaldırılmasını E) Yabancı toplumlarla kültürel etkileşimin sınırlandırılmasını 175 GENEL TEKRAR TESTİ / 6 1. Erzurum Kongresi'nde yalnızca Doğu Anadolu'da geçerli yetkilerle donatılan Temsil Heyeti'nin yetkileri Sivas Kongresi'nde tüm yurdu kapsayacak şekilde genişletilmiştir. 4. Atatürk'ün Halkçılık ilkesi, sınıfsız ve ayrıcalıksız bir toplum oluşturulmasını hedefler. Buna göre, Halkçılık ilkesiyle aşağıdakilerden öncelikle hangisinin amaçlandığı söylenebilir? Bu girişimin, I. Milli Mücadele’nin daha geniş bir etkinlik alanına sahip hale getirilmesi, A) Ekonomik kalkınmanın sağlanması II. padişahın Milli Mücadele’ye destek vermesinin sağlanması, C) Devletler arası eşitlik ilkesinin öne çıkarılması B) Toplumsal eşitliğin yaşama geçirilmesi D) Askeri etkinliğin artırılması III. Temsil Heyeti'nin otoritesinin güçlendirilmesi E) Kültürel etkileşimin artırılması hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 5. 2. 1 Kasım 1922'de TBMM tarafından alınan kararla saltanat makamı kaldırılmış, buna karşılık halifelik makamı varlığını sürdürmüştür. Osmanlı Devleti'nde, XVIII. yüzyıla kadar gerçekleştirilen ıslahatlarda görülmeyen Avrupa etkisi, bu yüzyılda açık bir şekilde öne çıkmıştır. Bu duruma bakılarak, I. Yönetim şeklinin değiştirilmesine dönük tartışmalar başlamıştır. Halifelik makamının kaldırılmamasının, I. laiklik, II. Azınlıkların haklarının genişletilmesi için düzenlemeler yapılmıştır. II. devletçi ekonomik anlayış, III. ulus egemenliği III. Dış gelişmelerin etkileri altında kalınmıştır. ilkelerinden hangileriyle çeliştiği savunulabilir? yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III A) Yalnız I E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II 3. E) II ve III Cumhuriyet'in ilk yıllarında gerçekleştirilen, I. Avrupa tarzı eğitim kurumlarının yaygınlaştırılarak medreselerin kapatılması, II. azınlık mahkemeleri ve şer'i mahkemelerin kapatılması, III. devlet tarafından temel tüketim maddelerinin üretimine öncelik verilmesi 6. Tarih öncesi devirleri sırasıyla yaşayan bir toplulukla ilgili olarak, I. Yaşadıkları bölge istila ya da göçlere uygun olmayan bir nitelik taşımıştır. II. İleri bir kültürel düzeye sahip olamamışlardır. III. Eşya yapımında kullandıkları ilk maden demirdir. düzenlemelerinden hangileri, uygulamada birlik sağlama amacına yöneliktir? yargılarından hangilerinin geçerli olduğu savunulabilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 176 C) Yalnız III C) Yalnız III E) I ve III B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Arkeolojik kazılarda elde edilen Hitit kil tabletlerinin önemli bir bölümünün dini metinlerden oluştuğu bilinmektedir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olarak gösterilebilir? A) Ekonomik ihtiyaçların din olgusundan etkilenmesinin B) Dinin toplum üzerinde etkin olmasının C) Devletin sınırların zamanla genişlemesinin D) Hitit toplumunda kölelik anlayışının var olmasının E) Devletin mutlak yönetim anlayışına göre yönetilmesi 10. XI. yüzyılda Avrupalı din adamları, Katolik Kilisesi'nin desteği ile Kudüs için düzenlenecek Haçlı Seferi'ne katılacak Hıristiyanların günahlarının affedileceğini ileri sürüyorlardı. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Avrupa'da din adamlarının toplumsal etkinliğinin azaldığına B) Kralların din adamları karşısında siyasi etkinliklerini artırdıklarına C) Dini duyguların siyasi ve askeri amaçlarla kullanıldığına D) Feodalite yönetiminin gücünü artırdığına E) Avrupa’da düzenli ve modern orduların kurulmaya başlandığına 8. Türklerde görülen kurultay meclisi, devleti oluşturan boyların beylerinden oluşur ve devlet yönetimiyle ilgili önemli meseleler bu mecliste görüşülürdü. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) İslam öncesi dönemde Türk toplumlarında kölelik olgusunun oluşmadığının B) Türklerde merkezi yönetim anlayışının güçlü olduğunun C) Dini inancın Türk devletlerinin yönetiminde etkin olduğunun D) Türk devletlerinde iktidar mücadelelerinin engellenmeye çalışıldığının E) Türklerde devleti oluşturan topluluklara yönetimde söz hakkı tanındığının 11. Selçukluların Kösedağ Savaşı'nda Moğollar karşısında uğradıkları büyük bozgun, Anadolu'da halkın can ve mal güvenliğinin yok olmasına ve ticaret yollarının korunamamasına yol açmıştır. Bu gelişmelerin Anadolu'da, I. ekonomik, II. sosyal, III. dini alanların hangilerinde olumsuz etkilere yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III E) II ve III Selçuklularda halktan gelen şikayetler haftanın belli günlerinde bizzat hükümdara ulaştırılırdı. Bu şikayetler hükümdarın yer aldığı Divan-ı Mezâlim'de dinlenirdi. Bu uygulama dikkate alındığında, Selçukluların aşağıdakilerden hangisine önem verdikleri söylenebilir? A) Toplumda adalet duygusunun zedelenmemesine B) Hükümdarın askeri yapı üzerindeki kontrolünün güçlendirilmesine 12. Aşağıdakilerden hangisinin ilk TBMM'ye ait özellikler arasında yer aldığı söylenemez? A) Güçler birliği ilkesini benimsemiştir. C) Yargı gücünün siyasi yönetimin kontrolü altında olmasına B) Halkın iradesini esas almıştır. D) Kadıların halk arasındaki saygınlığının artırılmasına D) Vatanın kurtuluşunu amaçlamıştır. E) Ülkede yazılı kanunların yaygın hale getirilmesine E) Kurucu meclis durumundadır. C) Bünyesinde siyasi partilerin faaliyetine izin verilmiştir. 177 GENEL TEKRAR TESTİ / 7 1. Bizans Devleti, XV. yüzyılda Osmanlı hükümdarlarına hediyeler göndermek ve ödenen vergi miktarını artırmak gibi yollara başvurmuş ve bu yolla Osmanlı Devleti ile barışa dayalı ilişkiler kurmaya çalışmıştır. 4. Osmanlı Devleti'nde görülen, I. Eşkinci Ocağı'nın kurulması, II. muhtarlıkların kurulması, III. Divan örgütü yerine nezaretlerin kurulması Bizans'ın bu politikaları dikkate alındığında, düzenlemelerden hangilerinin, idari işleyişi daha işlevsel hale getirme amacı taşıdığı söylenemez? I. Osmanlı Devleti’ne karşı ödünler verilmiştir. II. Askeri mücadeleden kaçınılmıştır. A) Yalnız I III. Osmanlı Devleti'nden askeri destek alınmaya çalışılmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 5. 2. Aşağıdakilerden hangisinin, Osmanlı Devleti'nin Anadolu’daki egemenliğini olumlu etkilediği savunulabilir? Avrupa'da bulunan krallıkların ve Papa'nın İstanbul'u 1453 yılındaki Osmanlı kuşatmasından kurtarmak için ciddi bir girişimde bulunmadıkları görülür. Bu durumda, I. Osmanlı ordusunun ciddi bir üstünlüğe sahip olması, II. Katolikler ve Ortodokslar arasında anlaşmazlıklar bulunması, A) Küçük Kaynarca Antlaşması B) Amasya Antlaşması C) Karlofça Antlaşması III. İstanbul'un önemli bir ticaret merkezi durumunda olması D) Edirne - Segedin Antlaşması faktörlerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir? E) Bükreş Antlaşması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 3. C) I ve II E) II ve III Osmanlı Devleti’nde Müslüman unsurlar genellikle tarım, hayvancılık gibi uğraş alanları ile ilgilenirken, azınlıkların ticarete yöneldikleri görülür. Bu bilgiler ışığında, 6. I. Müslümanlar azınlıklar üzerinde ekonomik baskı oluşturmuşlardır. Pasinler Savaşı’nı izleyen dönemde Anadolu’daki Selçuklu egemenlik alanı genişletilmiştir. Bu durumun, II. Azınlıklar Osmanlı ülkesinde ekonomik özgürlük sahibi olmuşlardır. III. Müslümanlar daha çok üretici uğraş alanlarını tercih etmişlerdir. III. Selçukluların Balkan topraklarına geçmesi yargılarından hangilerine ulaşılabilir? sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 178 I. Anadolu’da Türk nüfusunun artmasına, II. Bizans’ın Anadolu’daki otoritesinin zayıflaması, C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 7. İlk Çağ’da kurulmuş bir yerleşim biriminde bulunan bir kitabenin içeriğinin ortaya konulmasında ve taşıdığı bilgilerin anlaşılmasında aşağıda verilen bilim dallarının hangilerinden birlikte yararlanılması gerektiği söylenebilir? 11. Eski Yunan kültürünün İslam uygarlığı üzerinde belirgin etkide bulunamadığı alanlardan biri dindir. Müslümanlar Yunanlıların inancı ile ilgilenmemişlerdir. Bu gelişmede, I. Yunan toplumunda kölelik anlayışının var olması, A) Epigrafya – Nümizmatik – Antropoloji II. Yunan şehir devletleri arasında siyasi birliğin bulunmaması, B) Kronoloji – Paleografya – Diplomatik C) Sosyoloji – Nümizmatik – Epigrafya D) Epigrafya – Etnoloji – Heraldik III. İslam'ın tek tanrı inancına dayalı bir din olması E) Epigrafya – Filoloji – Paleografya olgularından hangilerinin etkisinden söz edilemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. C) Yalnız III E) II ve III İslam öncesi dönemde bazı Türk topluluklarının ulusal benliklerini korumakta zorlandıkları görülmüştür. Bu durumda, I. yabancı kültürlerin etkisinde kalınması, 12. Selçuklularda görülen vakıf toprakları, gelirleri ilmi, dini ve II. farklı dinlerin benimsenmesi, sosyal kurumlara bırakılan arazilerdi. Bu toprakların gelirleri devlet tarafından vergiden muaf tutulurdu. III. farklı yörelere göç edilmesi olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III Selçukluların bu uygulaması, I. vakıfların desteklenmesi, II. sosyal dayanışma olgusunun güçlendirilmesi, III. devletin vergi gelirlerinin artırılması 9. Haçlı Seferleri Venedik, Napoli, Cenova gibi liman kentlerinin ticari açıdan önem kazanmasını sağladı. Aşağıdakilerden hangisinin bu gelişme ile eş zamanlı olarak gerçekleştiği savunulabilir? amaçlarından hangilerine yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Karadeniz ticaret yollarının önemini yitirmesi B) Avrupa donanmalarının etkinliğinin azalması C) Burjuva sınıfının etkinliğinin azalması D) Ticari faaliyetlerin soyluların kontrolüne geçmesi E) Akdeniz ticaretinin canlılığını artırması 13. Frigyalıların çok tanrılı dini inancında ana tanrıça Kibele'dir. Bereket tanrısı olarak benimsenen bu tanrıça, doğurganlığından dolayı kadın şeklinde sembolize edilmiştir. 10. İslam öncesi dönemde görülen, I. Türk topluluklarının Slav kültürünü benimsemesi II. Türklerin Balkan topraklarına göç etmeleri, III. Slav kültürünün Türk topluluklarını etkilemesi gelişmeleri, aşağıdakilerden hangisinde verilen sıraya göre gerçekleşmiştir? A) I - II - III D) I - III - II B) III - II - I E) II - I - III C) II - III - I Bu bilgilere göre Frig kültürü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Tanrılar insan şeklinde tasvir edilmiştir. B) Dinin devlet yönetimi üzerindeki etkisi engellenmek istenmiştir. C) Çok tanrılı inanç yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. D) Ticari faaliyetler geliştirilmeye çalışılmıştır. E) Yabancı kültürlerin tanrıları benimsenmiştir. 179 GENEL TEKRAR TESTİ / 8 1. Türkiye Selçuklularında Hıristiyan halk arasında zanaatkarlık ve esnaflık yapan kimseler de vardı. Bunlar da Müslüman unsurlar gibi esnaflık kurallarına uygun şekilde çalışıyorlardı. 4. Selçuklu halkı ile ilgili bu bilgi, XVI. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul'a su getirilmesi gibi faaliyetlerle şehrin çekiciliği artmış, bu yüzden Osmanlı yönetimi 1567'de İstanbul'a göç edip yerleşme yasağı koymuştur. Bu uygulama, I. Gayrimüslimler ekonomik yaşamın bir parçası olarak görülmüşlerdir. I. köyden kente göç olgusunu kontrol altında tutma, II. ülkede nüfus dengelerini koruma, II. Hıristiyan esnaf devlet denetimine tabi olmamıştır. III. asker ihtiyacını daha kolay karşılama III. Hıristiyanlar zaman içinde ekonomik zenginliklerini artırmışlardır. amaçlarından hangilerine yöneliktir? A) Yalnız I yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 5. 2. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi boyunca, A) Uluslararası kamuoyunun desteğinin aranması II. Anadolu Türk birliğini kurma, B) İşgallerin haksızlığını kanıtlayan raporların yayınlanması C) Ulusal egemenliğe dayalı bir yönetim kurma çabasına girişilmesi hedeflerinden hangilerine dönük politikalar izlediği söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) Osmanlı Devleti'nin ekonomik gelirlerinin korunmak istenmesi C) Yalnız III E) Osmanlı yönetiminin işgaller karşısında etkisiz kalması E) I, II ve III Sokullu Mehmet Paşa, Osmanlı egemenliği altına alınan Kıbrıs'a, Konya ve Karaman bölgesinden götürülen Türk ailelerin yerleştirilmesini sağlamıştır. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? A) Anadolu'da ticari canlılığın artırılması 6. Yunanlıların XIX. yüzyılda Osmanlı yönetimine karşı isyan etmesinde, I. Avrupalı devletler tarafından bağımsızlık için kışkırtılmaları, II. milliyetçilik düşüncesinin etkisinde kalmaları, B) Fethin kalıcı hale getirilmesi III. Osmanlı merkezi otoritesinin zayıflaması C) Karadeniz ticaret yolunun denetim altına alınması durumlarından hangileri rol oynamıştır? D) İskan uygulamasının Anadolu’da da uygulanması A) Yalnız I E) Anadolu'da Türk varlığının güçlendirilmesi 180 Anadolu’da Mondros Ateşkesi'nin ardından yaşanan işgallere karşı Kuva-yı Milliye hareketinin şekillenmesinde, aşağıdakilerden hangisinin daha fazla etkili olduğu söylenebilir? I. Rumeli egemenliğini pekiştirme, III. Bizans Devleti'nin egemenlik alanını daraltma 3. C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 7. Osmanlılar 1448 yılında yaşanan II. Kosova Savaşı'nda Balkan devletlerine karşı büyük bir zafer kazanmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Osmanlıların Balkan fetihlerini tamamlaması B) Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda savunmaya çekilmesi C) Balkan devletlerinin Osmanlıları Balkanlardan atma ümitlerinin kalmaması 10. I. Macarların Hıristiyanlığı kabul ederek Slav kültürünü benimsemeleri II. Moğolların Uygur alfabesini kullanmaları III. Balkanlarda konuşulan bazı dillerde çok sayıda Türkçe kelime bulunması Yukarıda verilenlerden hangileri, Türk topluluklarının tarihi süreç içinde etkileyen konumunda yer aldığının kanıtıdır? A) Yalnız I D) İslam dünyasında siyasi karışıklıkların yaşanması B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) Anadolu Türk birliğinin sağlanması 8. Avrupa’da yaşanan, 11. Hz. Ömer Dönemi'nde ikta sistemi askeri boyut kazanmış, II. Papa’nın siyasi alandaki etkinliğinin sona ermesi, yeni fethedilen toprakların vergi gelirleri, askerlere maaş olarak ayrılmıştır. Bununla birlikte istila dolayısıyla sahipsiz kalan topraklar da işletilmek ve vergisi ödenmek kaydıyla özel kişilere terk edilmiştir. III. feodal yönetimlerin ortadan kalkması, Bu uygulamanın, I. devletler arasındaki ekonomik ve siyasi çekişmelerin artması, gelişmelerinden hangilerinde, sömürgecilik girişimlerinin hız kazanması doğrudan rol oynamıştır? I. devlet hazinesinden yapılan masrafların azaltılması, II. tarım üretiminde sürekliliğin sağlanması, A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III III. devletin gelirlerinin artırılması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III 9. C) I ve II E) I, II ve III Orta Asya'da yaşayan Türk topluluklarının İslam öncesi dönemde ihraç ettikleri ürünler daha çok canlı hayvan, et ve deri idi. Buna karşılık dışarıdan giyim eşyaları ve tahıl ürünleri satın alınıyordu. Bu durum, 12. Türkiye Selçukluları, Avrupa'da XX. yüzyıl başlarına kadar I. Türklerde tarım üretiminin yeterince yaygın olmaması, II. Türk topluluklarının temel geçim kaynağının hayvancılık olması, III. Türklerde askeri yapının güçlü olmasına önem verilmesi görülen geniş topraklara sahip soylu sınıfının ve topraksız köylü sınıfının Anadolu topraklarında oluşmasına imkan tanımamıştır. Selçukluların bu politika ile aşağıdakilerden hangisini hedefledikleri söylenebilir? A) Monarşik yönetim anlayışının sona erdirilmesi B) Askeri mücadelelerin sona erdirilmesi olgularından hangilerinin bir sonucudur? C) Devlet otoritesinin korunması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III D) Devlet yöneticilerinin denetlenmesi E) Hukuk sisteminin düzenlenmesi 181 GENEL TEKRAR TESTİ / 9 1. Mısır Seferi sonucunda Baharat Yolu'nun Osmanlıların kontrolüne geçtiği ve Venedik'in Kıbrıs için Memlüklere ödediği yıllık vergiyi Osmanlılara vermeye başladığı görülür. 4. Yalnız bu bilgilere göre Mısır Seferi'nin, XVI. yüzyılda yaşanan Otuz Yıl Savaşları'nda Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'nda asker toplama işinin ihale yoluyla bir generale verildiği, toplanan askerin tek tip üniforma ve silaha sahip olmadığı, hatta bazı askerlerin savaşa kadın ve çocuklarıyla katıldıkları görülür. Bu bilgiler, I. dini, I. Askeri alanda düzensiz ve disiplinsiz bir yapı söz konusu olmuştur. II. askeri, III. ekonomik II. Avrupalı devletler tarafından Osmanlı Devleti’ne karşı haçlı birliği kurulmuştur. alanlardan hangilerinde kazanımlara yol açtığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II III. Osmanlı ordusu Avrupa ordular tarafından taklit edilmiştir. C) Yalnız III E) II ve III yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 2. Osmanlı Devleti'nde modern anlamda ilk nüfus sayımı Avrupalı devletlerden çok sonra, ancak 1831 yılında yapılmıştır. 5. C) Yalnız III E) II ve III Osmanlı Devleti'nde ayanların hukuki statü elde etmelerinde aşağıdakilerden hangisi belirleyici olmuştur? Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği savunulabilir? A) Sened-i İttifak'ın imzalanması A) Askeri yapının güçlendirilmesini C) Islahat Fermanı'nın ilan edilmesi B) Demografik yapı hakkında kesin bilgiler elde edilmesini D) Kanun-ı Esasi'nin kabul edilmesi B) Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesi E) Meclis-i Mebusan'ın açılması C) Avrupa devletlerinin siyasi desteğinin alınmasını D) Çok uluslu toplum yapısının korunmasını E) Azınlıkların devlete olan bağlılıklarının korunmasını 6. 3. Reform taraftarları XVII. yüzyıl itibariyle Avrupa'daki pek çok eğitim kurumunun Katolik Kilisesi'nin kontrolünden çıkarılmasını sağlamıştır. Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah, Türkiye Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’ın Suriye’de ölümünün ardından Anadolu’ya gelmiş ve Süleyman Şah’ın iki oğlunu yanına alarak kendi başkentine götürmüştür. Bu uygulamanın, I. Anadolu’da ilk Türk beyliklerinin kurulması, Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonuçları arasında yer alır? II. Anadolu beyliklerinin Bizans karşısında üstünlük sağlaması, A) Bazı Avrupa toplumlarından dini eğitimin öne çıkması III. Türkiye Selçuklu topraklarında otorite boşluğu yaşanması B) Din adamlarının toplumsal etkinliklerinin artması C) Avrupa’da mezhep anlaşmazlıklarının sona ermesi D) Laik eğitim anlayışının güçlenmesi E) Eğitim kurumlarının faaliyetlerinin güçleşmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 182 C) Yalnız III E) II ve III 7. 11. Osmanlı Devleti’nin Ankara Savaşı'nda Timur Devleti Osmanlı Devleti’nde görülen, karşısında uğradığı yenilginin, I. donanmanın temellerinin atılması, II. Ege kıyılarına ulaşılması, I. Anadolu Türk birliğinin bozulması, III. Fetret Devri'nin başlaması II. Osmanlıların Balkan egemenliğinin sona ermesi, sonuçlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 8. III. Osmanlı Devleti’nde Fetret Dönemi'nin başlaması gelişmelerinden hangileri, Karesioğulları Beyliği'nin egemenlik altına alınması ile ilişkilendirilebilir? C) Yalnız III E) II ve III B) Yalnız II D) I ve II İslam öncesi dönemde Türklerin, 12. Osmanlı Devleti’nin gerilemesinde, I. uzun süre kalıcı mimari eser vermemeleri, II. kalabalık bir nüfusa sahip olmaları, I. toprak yönetiminin yozlaşması, II. askeri unsurların disiplinini yitirmeye başlaması, III. hayvancılığın en önemli geçim kaynağı durumunda olması özelliklerinden hangileri, Orta Asya'da göçebe bir hayat sürdüklerinin kanıtı olamaz? III. ülke topraklarından farklı etnik unsurların bir arada yaşaması durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III A) Büyük Selçuklu Devleti B) Saltuklular Beyliği C) Danişmentliler Beyliği D) Türkiye Selçuklu Devleti E) Tolunoğulları Devleti 10. Osmanlı ülkesindeki azınlıklar XIX. yüzyılda askere gitme ve devlet memuru olabilme hakkına sahip hale gelmiştir. Bu gelişmeler aşağıdakilerden öncelikle hangisi ile ililişkilendirilebilir? B) Ekonomik özgürlük B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) II ve III Aşağıdakilerden hangisinin Anadolu’da Türk kültürünün yaygınlaşması sürecinde doğrudan herhangi bir katkısında söz edilemez? A) Toplumsal eşitlik C) Yalnız III E) I ve III 13. Aşağıdakilerden hangisi, Karamanoğulları Beyliği’nin Türkçeyi resmi dil olarak kullanmasının sonuçları arasında gösterilebilir? A) Ekonomik gelirlerin artırılması B) Beyliğin egemenlik alanının genişletilmesi C) Anadolu’da Türk birliğinin kurulmasının kolaylaşması D) Türkçenin gelişimine katkı sağlanması E) Türk kültürünün Anadolu’daki Rum unsurlar arasında yaygınlaştırılması 14. I. Dünya Savaşı'nın yaşanmasında, I. devletler arası ekonomik rekabetin artması, II. bazı devletlerin milliyetçilik düşüncesini birbirlerine karşı kullanmaya çalışması, III. sömürgecilik girişimlerinin hızlanması gelişmelerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir? C) Hoşgörülü yönetim D) Meşruti yönetim E) İnanç özgürlüğü A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 183 GENEL TEKRAR TESTİ / 10 1. Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda yaşanan, 4. I. köyden kente göçün artması, Fransa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanmasını desteklemiştir. Fransa'nın bu tutumunun aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? II. tımar sisteminin bozulması, III. toprak kayıpları yaşanması gelişmelerinden hangilerinin, tarımdan elde edilen gelirlerin azalmasında etkili olduğu söylenebilir? A) Baharat Yolu’na yeniden işlerlik kazandırmak A) Yalnız I C) Doğu Akdeniz’deki etkinliği artırmak B) Yalnız II D) I ve II B) Milliyetçilik düşüncesinin yayılmasını engellemek C) Yalnız III D) Akdeniz’deki ekonomik rekabeti sona erdirmek E) I, II ve III E) Osmanlı Devleti’ne karşı Rusya’nın askeri desteğini sağlamak 5. 2. Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda, I. kaybedilen toprakları geri alma, Osmanlı ordusunun önemli bir bölümünü oluşturan Yeniçeriler XVII. ve XVIII. yüzyıllarda sık sık ayaklanmıştır. II. azınlıklara yeni haklar verme III. halkın yönetime doğrudan katılımını sağlama Aşağıdakilerden hangisi bu ayaklanmaların nedenleri arasında gösterilemez? politikalarından hangilerini izlediği söylenebilir? A) Cülus bahşişi geleneğinin sürmesi A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yeniçerilerin iktidar çekişmelerinde kullanılması C) Yalnız III E) I, II ve III C) Yeniçerilerin ıslahat girişimlerinin çıkarlarına zarar vereceğini düşünmeleri D) Maaş ödemelerinde zaman zaman aksamalar yaşanması 6. E) "Devlet ocak içindir." anlayışının yerleşmesi Osmanlı Devleti’nde II. Mahmut Dönemi’nde ilk defa resmi gazete çıkarılmasında, I. Avrupa kültürünü Osmanlı toplumunda yaygınlaştırma, II. çıkarılan kanunlardan halkı haberdar etme, III. ulusçuluk kavramının güçlenmesini sağlama düşüncelerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? 3. A) Yalnız I XVII. yüzyıl sonunda Osmanlı ordusu, aralarında Kutsal İttifak oluşturan Avrupa devletleri karşısında büyük bir yenilgiye uğramış ve Karlofça Antlaşması'nı imzalamak zorunda kalmıştır. B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Osmanlı Devleti'nin doğu sınırlarının yeniden belirlenmesi B) Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki egemenliğinin sarsılması C) Avrupalı devletlerle olan ticari ilişkilerin azalması D) Osmanlıların denizlerdeki etkinliğini artırmaya yönelmesi E) Osmanlı Devleti’nde yönetim anlayışının değişmesi 184 7. Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden hangisi, Türklerin bölgeye yerleşim kararı almasında daha fazla rol oynamıştır? A) Üç tarafının denizlerle çevrili olması B) Göç yolları üzerinde bulunması C) Kültürel zenginliğe sahip olması D) Madenler açısından zengin olması E) Tarım ve hayvancılık için uygun koşullara sahip bulunması 8. II. Mahmut, ilk dönemlerden beri sürdürülen devlet görevlilerinin mallarına el konulması uygulamasını ortadan kaldırmıştır. 12. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye Selçukluları ile Harzemşahlar arasında yapılan Yassıçimen Savaşı'nın sonuçları arasında gösterilebilir? Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Anadolu’ya yönelik Moğol tehlikesinin sona ermesi A) Avrupa tarzında bir idari yapı oluşturulması C) Moğol tehlikesinin Anadolu’ya daha fazla yaklaşması B) Memur sayısının artırılması C) Devlet gelirlerinin artırılması D) Türkiye Selçukluları Devleti’nin yıkılış sürecine girmesi D) Avrupa üzerinde etkinlik kurulması E) Bizans’ın Anadolu’da güçlenmesi B) Anadolu’da ekonomik durumun bozulması E) Eğitim alanında yatırımlar yapılması 13. I. Murat Dönemi'nde 1364 yılında yapılan Sırpsındığı Sa9. Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyılda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Yemen fethedilmiştir. vaşı, Osmanlıların Balkan devletleri ile yaptığı ilk haçlı savaşıdır. Bu bilgi, I. Osmanlıların Balkan egemenliği zayıflamıştır. II. Lehistan himaye altına alınmıştır. III. Fas himaye altına alınmıştır. II. Osmanlıların Balkan ilerleyişini durdurmak güçleşmiştir. Bu gelişmelerden hangileri Osmanlıların Kuzey Afrika egemenliğini güçlendirmiştir? III. Osmanlılar Türk siyasi birliğini sağlamaya çalışmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 14. Osmanlı Devleti'nde 1585 yılına kadar 100 dirhem gümüş10. Osmanlı Devleti'nde görülen, ten 450 adet akçe yapılırken, bu tarihte yapılan düzenleme ile bu sayı 800 adete çıkarılmıştır. Yani akçe içindeki gümüş miktarı neredeyse yarı yarıya azaltılmıştır. I. Sened-i İttifak’ın imzalanması, II. Tanzimat Fermanı’nın yayınlanması, III. Islahat Fermanı’nın yayınlanması Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? gelişmelerinden hangileri azınlıkların haklarının genişletilmesini sağlamıştır? A) Paranın değerinin düşürüldüğünün A) Yalnız I C) Tarım üretiminde devlet denetiminin sona erdiğinin B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) Askeri yapının zamanla zayıfladığının D) Ekonomik gelir kaynaklarının arttığının E) Yerleşik yaşamın devlet tarafından teşvik edildiğinin 15. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda gerçekleştirilen ıslahat 11. İslam öncesi dönemde Türk topluluklarının Orta As- girişimlerinin umulan sonuçları vermediği görülür. ya’dan dünyanın değişik bölgelerine göç etmelerinde aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilemez? Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilebilir? A) Boylar arasında anlaşmazlıklar yaşanması A) Askeri alanda düzenlemeler yapılmaya çalışılması B) Ulusal benliğin korunmak istenmesi B) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelere girişilmesi C) Tarım üretiminin geliştirilmek istenmesi C) Yapılan ıslahatların köklü çözümler getirmemesi D) Çinlilerin baskısı altında kalınması D) Islahatların devlet düzenini sağlamaya yönelik olması E) Ekonomik kaynakların yetersiz hale gelmesi E) Yönetimde sadrazamların etkinliğinin artması 185 cevap anahtarı 187 KONU TESTLERİ CEVAPLARI 188 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 TARİH BİLİMİ / 1 E A A C D A E D D A B B 14 15 16 17 18 19 20 TARİH BİLİMİ / 2 B D D B D D E E E B C D 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 UYG. DOĞUŞU İLK ÇAĞ UYG. / 1 D E C B E B A D A B 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 C D E A UYG. DOĞUŞU İLK ÇAĞ UYG. / 2 A B C A C B A B A E D A E A UYG. DOĞUŞU İLK ÇAĞ UYG. / 3 A D C E C B B A D C E C A 1 2 3 4 5 6 7 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 1 D A C C E A B 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D D C E İLK TÜRK DEVLETLERİ / 2 C B E B D E B İLK TÜRK DEVLETLERİ / 3 D A A C D E D C E D A E B D E D C İLK TÜRK DEVLETLERİ / 4 A D E A E C E B A A D C 1 2 3 4 5 6 DÖRT KÖŞE C D B B 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 İSLAM TARİHİ / 1 C D A B A E C 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D D C A İSLAM TARİHİ / 2 D C D B C D B İSLAM TARİHİ / 3 E D A B E E A E E D A B A D E C A 1 2 3 4 5 6 7 TÜRK İSLAM DEVLETLERİ / 1 A E B B E A C 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D B E C B TÜRK İSLAM DEVLETLERİ / 2 A C D B A B E D E C B D TÜRK İSLAM DEVLETLERİ / 3 D A E E C E C E A B D C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 16 17 18 19 20 A C B TÜRKİYE TARİHİ / 1 A B D D E B C D E D E E TÜRKİYE TARİHİ / 2 C E E A D A E C D B A A TÜRKİYE TARİHİ / 3 B C B A C B D E A D B D TÜRKİYE TARİHİİ / 4 C B E C D D A E C D C A B B D 14 15 1 2 3 4 5 6 7 DÖRT KÖŞE B E D C 1 2 3 4 5 6 7 BEYLİKTEN DEVLETE / 1 E D D A E C B BEYLİKTEN DEVLETE / 2 D A D E D B E BEYLİKTEN DEVLETE / 3 D C D E B A C 1 2 3 4 5 6 DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 1 E D E C D DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 2 E D D B C DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 3 E A D E DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 4 A B C 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 E C E A B B E A B B E C B A E 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 B C D E C A E E C B E D E C D B B C D E A D D B C E B D C B C 14 15 16 17 18 19 20 A DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 5 A B C D D A C E B D B D C A DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEV. / 6 C D B E E A C C E A E A D A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ARAYIŞ YILLARI / 1 D B E C C A C E B D A B ARAYIŞ YILLARI / 2 C E D B A B C E A D E A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 DÖRT KÖŞE E B A E 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ / 1 C D C D E B A D A A E C AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ / 2 B E D E C A A C B D C D AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ / 3 D A B D D D A A C C B A AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ / 4 A C D C B B D C D A D E 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 EN UZUN YÜZYIL / 1 D C A E C D A E B B D EN UZUN YÜZYIL / 2 E D B D E B E A E C D EN UZUN YÜZYIL / 3 B C A D A C A B D E D E EN UZUN YÜZYIL / 4 B C A E B A E A E C D B C B 189 DÖRT KÖŞE 2 3 4 D A D A 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 14 15 16 17 18 19 20 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL B A E C A C A A E C D 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 1 E A C E D B A C E E D B MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 2 C C A D C B A B B C D D MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 3 B C D A E B C D A A B C MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 4 A D B D C E E A C E E C MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 5 A B C A E D B A D E A C MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 6 A D E B C C D B E D E E MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 7 C B A E D B E C B A D E MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 8 C D B D B C E A D B A B MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ / 9 E B B B B A E D C D A C D B D D MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ /10 A A B E A C D A A C E D MİLLİ MÜC. HAZIRLIK DÖNEMİ /11 B B A E C E B A B D C E 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 E B C A 1 2 3 4 5 6 7 8 KURTULUŞ SAVAŞINDA CEP. / 1 B A C A D C D E E A B C KURTULUŞ SAVAŞINDA CEP. / 2 A A E C B D E B C E E D KURTULUŞ SAVAŞINDA CEP. / 3 E A C E A A D E B B E C KURTULUŞ SAVAŞINDA CEP. / 4 E E C A C E B A A C D B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 TÜRK İNKILABI / 1 C B C E A D C B E A D TÜRK İNKILABI / 2 D D A E C A E A A D E D TÜRK İNKILABI / 3 A B D D C B E C A E E C TÜRK İNKILABI / 4 D C A C D E D B E A E A DÖRT KÖŞE 190 1 A 1 2 3 4 DÖRT KÖŞE B D B C 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATA İLKE. / 1 D A C E A A C 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 B A B A 14 15 16 17 18 19 20 16 17 18 19 20 E ATATÜRKÇÜLÜK VE ATA İLKE. / 2 A B D D C E B E A E C D ATATÜRKÇÜLÜK VE ATA İLKE. / 3 D B A D D E E A E C B D 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ATA. DÖN. DIŞ POL. ATA. ÖLM. / 1 E D C A E C B A D A B C ATA. DÖN. DIŞ POL. ATA. ÖLM. / 2 D E D A B E C D C D C A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 MİLLİ GÜVENLİK / 1 E D B A E D E C C B D E E MİLLİ GÜVENLİK / 2 E B C E A A E B D C A B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D B E B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 GENEL TEKRAR / 1 E D A C B D B D C A C D GENEL TEKRAR / 2 E E C B A E D D B E D D GENEL TEKRAR / 3 D C B C D C B E A E C A GENEL TEKRAR / 4 A C C E D A E B E A D E DÖRT KÖŞE E A GENEL TEKRAR / 5 A E C B B E D D C E D B GENEL TEKRAR / 6 D D D B C A B E A C D C GENEL TEKRAR / 7 D B E A C C E E E E D D GENEL TEKRAR / 8 A E B D E E C A D E E C GENEL TEKRAR / 9 C B D A A C D B E A E D D E GENEL TEKRAR / 10 E A B C A B E A B E B C B A A C 191
