anayasa hukuku

advertisement
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
ANAYASA HUKUKU
TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
Sınırlandırılması
Kullanılmasının Durdurulması
● Sınırlama kanunla olmalı
● Savaş, seferberlik, sıkıyönetim, olağanüstü hâllerde
● Özel sebeplerle olmalı
● Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmeden
● Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalı
● Ölçülük ilkesine uygun bir şekilde
● Sınırlama demokratik toplum düzenine uygun olmalı
Çekirdek alan:
● 1. Savaş hukukuna uygun fiiller neticesinde meydana gelen ölümler dışında yaşama hakkı
● Hakkın özüne dokunmamalı
● Laik cumhuriyet gereklerine uygun olmalı
● Çekirdek alana dokunmadan durdurma yapılabilir.
● 2. Maddi ve manevi varlığın bütünlüğü
● Ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır.
● Genel sınırlandırma sebepleri 2001 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır.
● 3. Din, vicdan, düşünce ve kanaatlerin açıklanmaya zorlanmaması
● 4. Suç ve cezaların geçmişe yürümezliği
● 5. Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimsenin suçlu sayılamaması
(masumiyetlik karinesi
TBMM’nin Nitelikli Çoğunluk Aranan İşlemleri
TBMM üye tam sayısının
3/5’inin (330)
arandığı kararlar
● Genel af ve özel af ilanı
● Anayasa değişikliklerine
ilişkin kanunların kabul
edilmesi
TBMM üye tam sayısının
3/4’ünün
arandığı kararlar
TBMM üye tam sayısının
2/3’ünün (367)
arandığı kararlar
● Cumhurbaşkanının
vatana ihanetle suçlanması
● TBMM başkanı seçiminde
ilk iki oylamada
● Gensoru neticesinde yapılan güven oylaması
● Kamu başdenetçisi seçiminde ilk iki oylamada
(2010)
● Yüce Divana sevk kararı
● Anayasa mahkemesine üye
seçiminde ilk oylamada
(2010)
Ara Seçim
● Ara seçim her seçim döneminde bir defa yapılabilir ve genel
seçimlerden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez.
Ara Seçim Yapılmasının Şartları
Genel Seçim
● %5 boşalma olması hâlinde
● 3 ay içinde parlamento kararı ile zorunlu olarak 30 ay
geçmese de ara seçim yapılır.
● Seçime bir yıl kalmışsa ara
seçim yapılmaz.
● Görev sırasında güvenoyu
● Devamsızlık nedeniyle milletvekilliğinin
düşürülmesi kararı
● TBMM başkanı seçiminde üçüncü oylamada
● Kamu başdenetçisi seçiminde üçüncü
oylamada
Cumhurbaşkanı seçilme yeterliliğine sahip olma şartları
● T.C. vatandaşı olmak
Genel Seçim
● 40 yaşını doldurmuş olmak
● Bir ilin veya seçim çevresinin
TBMM’de üyesi kalmazsa
● Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak
● Yükseköğrenim görmüş ol- ● Daha önce bir defadan fazla
cumhurbaşkanlığı yapmamış
mak
olmak
Cumhurbaşkanının Seçimi
● Seçimin üzerinden henüz
30 ay geçmemiş veya seçime bir yıl kalmış olsa dahi
ara seçim zorunludur.
Cumhurbaşkanının seçimi görev süresinin dolmasından önceki
60 gün içinde, makamın herhangi bir nedenle boşalması halindeyse boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanır.
Cumhurbaşkanı genel oyla seçilir.
● Ara seçim tarihini her durumda YSK belirlemez. Çünkü bir ilin veya
seçim çevresinin temsilcisi kalmadığında ara seçim tarihi Anayasa
tarafından belirlenmiştir. Bu durumda boşalmayı takip eden 90
günden sonraki ilk pazar günü ara seçime gidilir.
TBMM Başkan Seçimi
● Başkan seçimi gizli oyla ya- ● Dördüncü oylamaya geçipılır.
lirse en çok oy alan iki aday
● İlk iki oylamada üye tam saarasında yapılacak seçimde
yısının 2/3’ü
en çok oyu alan aday başkan
● Üçüncü oylamada üye tam saseçilir.
yısının salt çoğunluğu aranır.
İhtiyaç Akademi
TBMM üye tam sayısının
salt çoğunluğunun (276)
arandığı kararlar
1
● I. Seçim
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu
alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci
oylama yapılır.
● II. Seçim
I. seçimde en fazla oy alan iki aday II. seçime katılır ve bu seçimde kullanılan geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
HUKUK
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
HUKUK
Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar
● Kimse işlendiğinde yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı
bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.
● Kimseye suçu işlediğinde yürürlükte bulunan kanunun öngördüğü cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
● Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz
(Masumiyet karinesi).
● Kimse kendisini veya kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan
bir beyanda bulunmaya zorlanamaz.
● Ceza sorumluluğu şahsidir (2001 yılı değişikliği).
● İdare, hürriyeti kısıtlayıcı bir ceza veremez. Silahlı kuvvetlerin
iç düzeni bakımından bu hükme kanunla istisnalar getirebilir.
● Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak kabul
edilemez (2001 yılı değişikliği).
● Kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz (2001 yılı
değişikliği).
● Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez (2004 yılı
değişikliği).
● Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler dışında vatandaş suç sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez (2004 yılı değişikliği).
İDARE HUKUKU
Yetki Genişliği İlkesi
İdare hukukunun ilkelerinden biri olan yetki genişliği
ilkesi, merkezî idareye ait bir yetkinin, merkeze danışmadan ve emir veya talimat beklemeden merkez adına
valiler tarafından kullanılmasıdır. Anayasal bir dayanağı olan bu yetki sadece vali tarafından kullanılabilir.
idarenin bütünlüğünü sağlayan hukuki araçlar hiyerarşi ve idari vesayettir. Hiyerarşi tek bir kamu tüzel
kişiliği içinde kullanılırken idari vesayet ilişkisi iki ayrı tüzel kişilik arasında kurulur.
Kamu Tüzel Kişiliğinin Ölçütleri
Yetki ve Usulde Paralellik
Anayasada ve kanunda aksine hüküm yoksa bir işlemin o işlemi yapan
makam tarafından yapıldığı usulle değiştirilmesi, kaldırılması ve geri
alınmasıdır.
● Kanunla veya kanunun açıkça verdiği
yetkiyle kurulma
● Mallarının haczedilmeme ve kamulaştırılamama gibi ayrıcalıklara sahip olması
● Kamu yararına tahsis edilmiş kamu
mallarının bulunması
● Kamu gücü ayrıcalıkları ve üstün yetkilerle donatılma
● Kamu hizmetini yürüten görevlilerinin
kamu görevlisi olarak nitelendirilmesi
● Kamu yararına faaliyette bulunması
Fonsiyon Gasbı
Kişi Bakımından
Konu, Yer ve Zaman Bakımından
Yetki Gasbı
Yetki Tecavüzü
Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü
● İdarenin yasama ve ● İdareye tamamen yaban- ● Yetkili makamın başka bir makamın yet- ● Yapılan yetki tecavüzünün
kisine giren alanda işlem yapması
cı veya idare adına işlem
yargı fonsiyonlarını
apaçık ortada olması
gasbetmesi
yapmaya yetkili olmayan ● İdari makamın görevli olmadığı coğrafi
● Bir bakanın bir başka bakaalanda işlem yapması
kimse tarafından kararlanın alanında işlem yapması
rın alınması
● Yetkili makamın yetkisi başlamadan veya
yetkisi sona erdikten sonra işlem yapması ● Yokluk yaptırımı
● Yokluk yaptırımı
● İptal edilebilirlik
Karma İşlem
Kolektif İşlem
İdarenin Düzenleyici İşlemleri
Birden fazla makam ya da organın aynı yönde, aynı
konuda ve aynı amaca yönelik olarak iradelerini belirli
bir sıra takip ederek açıklamalarıyla ortaya çıkan idari işlemlerdir. Müşterek kararnameler tipik örneğidir.
Birden fazla iradenin, aynı anda,
aynı yönde ortak hukuki sonuca
yönelik açıklanmasıdır. Kurul kararları kolektif işleme örnektir.
KHK, tüzük, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemlerdir. İdari işlemlerin;
yetki, konu, sebep, şekil ve amaç olmak üzere beş unsuru vardır.
İdari Süreç
●
●
●
●
●
●
Kamulaştırma Aşamaları
Yeterli ödeneğin temini
Kamu yararı kararı
Kamulaştırılacak taşınmazın tespiti
Kamulaştırma kararı
Tapu siciline şerh verilmesi talebi
Satın alma usulünün denenmesi
Adli Süreç
● Asliye hukuk
mesince
İdarenin Mal Edinme Usulleri
mahke-
● Bedelin tespiti
● Taşınmazın idare adına
tescili
● İdari Kolluk: Kamu düzeni bozulmadan önce faaliyet gösteren ve
●
●
●
●
●
● Kamulaştırma
Kamu Hizmetlerinin Görülme
Usulleri
● Acele Kamulaştırma
● Ruhsat Usulü
● İstimval
● Müşterek Emanet Usulü
● Kamulaştırmasız El Atma
● Emanet Usulü
● Devletleştirme
● İltizam Usulü
● Geçici İşgal
● İmtiyaz Usulü
● Genel İdari Kolluk: Genel idari kolluk kamu düzeninin, güven-
kamu düzeninin bozulmaması için tedbirler alan kolluktur.
lik, sağlık, dirlik ve esenlik unsurlarıyla görevli ve yetkilidir.
Memurların Disiplin Cezaları
Uyarma
Uyarma, kınama ve aylıktan
kesme cezalarına karşı disiplin
Kınama
kuruluna, kademe ilerlemesiAylıktan kesme
Kademe ilerlemesinin durdurul- nin durdurulmasına karşı yüksek disiplin mahkemesine itiraz
ması
edilebilir. İtiraz süresi 7 gündür.
Devlet memurluğundan çıkarma
Cumhuriyet savcısı adına soruşturmayı adli kolluk yürütür.
* Bütün disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir.
İhtiyaç Yayıncılık
2
Kamu düzeni bozulduktan sonra adli kolluk devreye girer.
İstisnai Memuriyet
● Atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi bakımından meslek memurluğundan farklı olan memuriyettir.
● Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği, valilikler, Bakanlar Kurulu Sekreterliği, Başbakan baş müşaviri, TBMM memurlukları, Bakan Yardımcılığı vs. istisnai memuriyettir.
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MERKEZÎ İDARE KOLLUĞU
●
●
●
●
●
Makam
Bakanlar Kurulu
İçişleri bakanı
Vali
Kaymakam
Bucak müdürü
Mahalli İdarelere İlişkin Önemli Bilgiler
Amir
● İçişleri bakanı
● Polis
● Vali
● Jandarma
● Kaymakam
● Bekçi
● Bucak müdürü
İDARİ TEŞKİLATLANMA
Yerinden Yönetim
Merkezden Yönetim
A. Başkent Teşkilatı
Cumhurbaşkanlığı
A. Yerel Yerinden Yönetim
Kuruluşları (Mahallî İdareler)
● Cumhurbaşkanlığı Genel
Sekreterliği
İl Özel İdareleri
Bakanlar Kurulu
● İl Genel Meclisi
● Devlet Denetleme Kurulu
● Bakanlıklar
● Bağlı Kuruluşlar
● İlgili Kuruluşlar
● Başbakan
Başkente Yardımcı Teşkilatlar
● Danıştay
● Sayıştay
● MGK
B. Taşra Örgütü
● İl, ilçe ve bucak kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, bir ilçenin başka bir ile bağlanması
kanunla olur.
Personel
● Valilik
● İl Encümeni
Belediye
● Belediye Başkanı
● Belediye Encümeni
● Belediye Meclisi
Köy
● Muhtar
● Köy İhtiyar Heyeti
● Köy Derneği
İl Genel İdaresi
B. Hizmet Yerinden Yönetim
Kuruluşları (Kamu Kurumları)
● İl İdare Şube Başkanları
● Üniversite
İlçe İdaresi
● YÖK
● Vali
● TRT
● İl İdare Kurulu
● KİT
● Kaymakam
● Sosyal Güvenlik Kurumları
● İlçe İdare Kurulu
● Orman Genel Müdürlüğü
● İl, ilçe ve bucak sınırlarının ve bucak adlarının değiştirilmesi, bir
köyün, kasabanın veya bucağın başka bir il ve ilçeye bağlanması
İçişleri Bakanlığının kararı ve cumhurbaşkanının onayı ile olur.
● Anayasada sadece ilden bahsedilir. İlin altındaki diğer kademelerden bahsedilmez.
● İl özel idaresinin bütçesini vali hazırlar; il encümeni görüş bildirir
ve il genel meclisi kabul eder.
● Belediye idaresi müşterek kararnameyle yani karma işlemle kurulur.
● Belediye meclisi kararları kesinleştikten sonra en geç 7 gün
içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî
idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Valiye
gönderilmeyen il genel meclisi kararları da yürürlüğe girmez.
● Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine; üç yıldan fazla kiralanmasına il özel idaresinde il genel meclisi, belediyede belediye meclisi karar verir.
● Belediye idaresi adına belediye
encümeni
● İl özel idaresi adına il encümeni
kamu yararı kararı ve
kamulaştırma
kararı
verir.
● Köy adına köy ihtiyar kurulu
İPTAL DAVASI - TAM YARGI DAVASI
İdari işlemlere özgüdür.
İdari işlem, idari eylem ve idari
sözleşmeler hakkında açılabilir.
● Bucak Müdürü
Objektif (nesnel) nitelikli bir
davadır. Genele etkili sonuçları vardır.
Subjektif (öznel) niteliktelikli
davadır. Tarafları bağlar.
● Bucak Komisyonu
Menfaat ihlâli ölçütüne dayanır.
Kişisel hakkın ihlâlinde açılır.
Amaç; işlemin iptali ve işlemden önceki duruma geri
dönülmesidir.
Amaç; uğranılan zararın giderilmesi ve ihlâlden önceki durumun sağlanmasıdır.
Hukuka uygunluk saptanır.
(Tespit davasına benzer.)
İdareye bir borç yükletilir. (Edim
davalarına benzer.)
● İlçe İdare Şube Başkanları
● TÜBİTAK
Bucak İdaresi
● Vakıflar Genel Müdürlüğü vb.
● Bucak Meclisi
Danıştayın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar
● Bakanlar Kurulu kararları
● Başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının müsteşarlarıyla ilgili müşterek kararnameler
● Bakanlıkların ülke çapındaki düzenleyici işlemleri
● Kamu kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici
işlemler
Dilekçe üzerinde ilk incelemede gözetilecek konular sırasıyla
şunlardır:
● Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen
kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemler
● Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işler
● Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları
● Ehliyet
● İdari merci tecavüzü
● Süre aşımı
● Husumet
● İdari davaya konu olacak
kesin ve yürütülmesi gereken ● İYUK’un 3. ve 5. maddelerine uygunluk.
bir işlem olup olmadığı
● Tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz
şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davalar
● Belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının
organlık sıfatını kaybetmeleri hakkındaki istemler
İhtiyaç Akademi
● Görev ve yetki
3
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
HUKUK
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
HUKUK
CEZA HUKUKU
Ceza Hukukuna Egemen Olan İlkeler
● Kanunilik ilkesi
Derhâl uygulanma kuralının istisnaları şunlardır:
Hukuka Uygunluk Nedenleri:
● Kusursuz ceza olmaz ilkesi
● Cezaların şahsiliği ilkesi
● Hapis cezasının ertelenmesi
● Hakkın kullanılması
● Ümanizm ilkesi
● Koşullu salıverilme
● Meşru savunma
● Cezalandırmada adalet ve eşitlik
ilkesi
● Tekerrür
● Görevin yerine getirilmesi
● İlgilinin rızası
KAST
TAKSİR
Doğrudan Kast
● Kişi, neticeyi öngörüyor ve istiyordur.
● Kişi, istediği neticenin gerçekleşmesi için özel bir çaba harcıyordur.
Olası (Dolaylı) Kast
● Kişi, neticeyi öngörüyor ve “Olursa olsun.” düşüncesiyle kabulleniyordur.
● Kişi, kabullendiği neticenin gerçekleşmesi için özel bir çaba harcamıyordur.
Bilinçli Taksir
● Kişi, neticeyi öngörüyor ve “Nasıl
olsa olmaz.” düşüncesiyle hareket
ediyordur.
● Kişi, neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.
● Kişi, başkaları tarafından öngörülebilecek bir neticeyi öngöremiyordur.
● Kişi, neticenin gerçekleşmesini istemiyordur.
● Suç, kesintinin
meydana geldiği an
işlenmiş sayılır.
● Son suçun işlendiği gün
işlenmiş sayılır.
İhmali Suçlar
Teşebbüs Aşamasında
Kalan Suçlar
Azmettirme
● Suç işleme kastının varlığı
● Elverişli hareketlerle doğrudan doğruya suçun icrasına
başlanması
Yardım
etme
● İşlemeye kastedilen suçun elde olmayan nedenlerle tamamlanamaması
Teşebbüsün Mümkün Olduğu Suçlar
Bileşik Suç Biri diğerinin unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini oluşturması dolayısıyla tek fiil
sayılan suçtur.
● İhmal suretiyle icrai suçlar
Zincirleme Bir kimsenin bir suç işleme kararının icrası
Suç
kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye
karşı aynı suçu birden fazla işlemesi hâlidir.
● Tehlike suçları
● Kesintisiz suçlar
Savcının
Görev ve
Yetkileri
İhtiyaç Yayıncılık
● Taksirli suçlar
● Olası kastla işlenen suçlar
● İhmali suçlar
● Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlar
● Kabahatler
● Teşebbüs hareketlerinin bağımsız bir
suç tipi olarak düzenlendiği suçlar
Soruşturma yapmak
Kamu davasını açmak ve yürütmek
Cezaları infaz etmek
Belli hukuk davalarını açmak ve
yürütmek
Koruma Tedbirlerinin Türleri
Yakalama
Gözaltına alma
Adli kontrol
Arama
Tutuklama
Teşebbüsün Mümkün Olmadığı Suçlar
● Sırf hareket suçları
Bir kimsenin işlediği tek bir fiil ile birden
fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet
vermesi hâlidir.
Güvenlik Tedbirleri
● Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma
● Müsadere
● Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
● Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
● Tekerrür
● Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri
● Sınır Dışı Edilme
● Suçun elde olmayan nedenlerle tamamlanmamasından önceki son icrai hareketin yapıldığı an
işlenmiş sayılır.
● Suç tipinin teşebbüse elverişli olması
Şeriklik
İÇTİMA
●
●
●
●
●
Zincirleme (Müteselsil)
Suçlar
Teşebbüsün Şartları
Faillik
Dolaylı faillik
Kesintisiz (Mütemadi)
Suçlar
● Yapılması
gereken
hareketin yapılmadığı anda işlenmiş
sayılır.
Bilinçsiz Taksir
Suça İştirak Biçimleri
Fikri
İçtima
● Etkin pişmanlık: Suç bütün unsurlarıyla tamamlandıktan sonraki
vazgeçme hâlidir.
İşlendiği Zaman Bakımından Suçlar
Suçun Manevi Unsurları
Müşterek
(birlikte) faillik
● Gönüllü vazgeçme: Failin suçun
icra hareketlerinden gönüllü olarak
vazgeçmesi veya kendi çabasıyla
suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlemesidir.
● El koyma
● İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda
alınması
● Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi
● Teknik araçlarla izleme
4
Dava ve Cezayı Düşüren Nedenler
● Sanığın veya hükümlünün ölümü
● Af
● Zaman aşımı
● Şikâyetten vazgeçme
● Uzlaştırma
● Ön ödeme
Soruşturma Evresi:
Kovuşturma Evresi:
Suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne
kadar geçen evredir.
İddianamenin kabulüyle başlayıp hükmün kesinleşmesine
kadar geçen evredir.
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MEDENİ HUKUK
KİŞİLER HUKUKU
Kişiliği Haricen Koruyan Davalar
GAİPLİK
Ölümüne olası gözle
bakılabilecek bir tehlike
içinde kaybolma
1 yıl
(Gaiplik kararı)
Uzun zamandan
beri haber alınama
● Men davası
5 yıl
(Terekenin tesliminde
teminatın sona ermesi)
● Maddi
davası
● Önleme davası
5 yıl
(Gaiplik kararı)
tazminat
● Manevi tazminat
davası
● Tespit davası
15 yıl
(Terekenin tesliminde
teminatın sona ermesi)
● HMK’ye göre gaiplikte görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir.
Vekaletsiz İş
Görme Davası
Tazminat
Davaları
Özel Davalar
Saldırıda bulunanın
mal varlığında saldırı
yoluyla meydana
gelmiş zenginleşmenin
saldırıya uğramış
kişiye ödenmesini
sağlayan davadır.
● Bir derneğin kamuya yararlı bir dernek olarak tanımlanabilmesi için ilgili bakanlıkların görüşü alınarak İçişleri Bakanlığının
önerisi üzerine Bakanlar Kurulunun kararı gerekir.
● Gaiplik kararı ile evlilik kendiliğinden sona ermez, evliliğin feshi
davası açılması gerekir.
Derneklerde olağan genel kurul toplantılarının●en geç 3 yılda bir yapılması zorunludur. Genel Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
● Üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verme
● Derneğin diğer bir organına verilmemiş
olan işleri görme
● Dernek organlarını seçme
● Derneğin diğer organlarını denetleme
● Diğer organları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilme
AİLE HUKUKU
Evlenme Engelleri
Kesin Evlenme Engelleri
Kesin Olmayan Evlenme Engelleri
I. Hısımlık
I. Kadın İçin Bekleme Müddeti (300 gün)
● Üst soy – alt soy arasında
II. Evlenmeye Engel Hastalıklar (Frengi, bel soğukluğu, cüzzam vs.)
● Amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında
● Kayın hısımlığını meydana getiren evlilik sona ermiş olsa da eşlerden biri ile diğerinin üst soyu veya alt soyu arasında
Vasilikten Kaçınabilecek Kişiler
● 60 yaşını doldurmuş olanlar
● Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin alt
soyu ve eşi arasında.
● Bedensel özürleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle
bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar
● Dörtten çok çocuğun velisi
olanlar
II. Mevcut Evlilik
III. Akıl Hastalığı
IV. Ayırt Etme Gücünün Yokluğu
● Üzerinde
olanlar
vasilik
görevi
● Cumhurbaşkanı, TBMM ve
Bakanlar Kurulu Üyeleri
● Hakimlik ve savcılık mesleği üyeleri
EŞYA HUKUKU
Zilyetlik
Çeşitleri
●
● Hakka Dayanan – Hakka Dayanmayan Zilyetlik
● Asli – Feri Zilyetlik
● Vasıtasız – Vasıtalı Zilyetlik
● Tek Başına – Birlikte Zilyetlik
● Zilyet Yardımcılığı
● Kendisi İçin Zilyet – Başkası İçin
Zilyet
Tapu Sicili
Ana Siciller
Yardımcı Siciller
I. Tapu Kütüğü
I. Mal sahipleri sicili
II. Kat Mülkiyeti Kütüğü
III. Yevmiye Defteri ve Resmi
Belgeler
IV. Plan
II. Aziller sicili
III. Düzeltmeler sicili
IV. Kamu orta malları sicili
V. Diğer defterler
Kadastro Yapılmamış Yerlerde Tutulan Defterler
I. Zabıt defteri
II. Kat mülkiyeti zabıt defteri
III. İpotek kayıt defteri
IV. Fihrist defteri
Taşınır Rehnine Hâkim Olan İlkeler
● Alacağa bağlılık ilkesi (Belirli bir alacağı güvence altına almalıdır.)
● Belirlilik ilkesi (Belirlenmiş bir taşınır mal, alacak veya hak olması gerekir)
● Aleniyet ilkesi (Dışarıdan görülebilir, tanınabilir olmalıdır.)
● Güvencenin bölünmezliği ilkesi (Bütünü ile rehinli alacağı güvence altına almalıdır.)
● Güvenin korunması ilkesi (Tasarruf yetkisine sahip malik veya
temsilcisi tarafından kullanılabilir)
İhtiyaç Akademi
● Öncelik ilkesi (Önce kurulan rehin, sonra kurulanlardan önce gelir. )
5
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
HUKUK
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
HUKUK
MİRAS HUKUKU
Zümre Sistemine
Sistemine Hâkim
Hâkim Olan
Olan Esaslar
Esaslar
Zümre
Vasiyeti Yerine
Yerine Getirme
Getirme Görevlisinin
Görevlisinin Görevleri
Görevleri
Vasiyeti
● Önde olan zümrede mirasçı varsa ondan sonra gelen zümredeki kan hısımları mirasçı olamaz.
● Göreve başladıktan sonra gecikmeksizin terekedeki malların,
hakların ve borçların listesini düzenler.
● Her zümrede ortak asıllar alt soydan önce mirasçı olurlar.
● Alt soy, zümre veya kök başının yerini alır (halefiyet prensibi).
● Terekeyi yönetir ve yönetimle ilgili olduğu ölçüde tereke mallarının zilyetliğinin kendisine devrini ister.
● Bir tarafa dâhil zümrede mirasçı yoksa mirasın tamamı diğer
taraftaki zümrede bulunan mirasçılara ait olur.
● Tereke alacaklarını tahsil eder, borçlarını öder.
● Vasiyetleri yerine getirir.
● Yarım kan hısımlar sadece miras bırakan ve ortak asıldan
miras payı alırlar.
● Terekenin paylaşılması için plan hazırlar.
● Tereke ile ilgili dava ve takiplerde miras ortaklığını temsil
eder.
● Miras bırakılanla birden fazla hısımlık bağı olanlar, her hısımlık bağı için ayrı ayrı miras payı alırlar.
● Açtığı ya da aleyhine açılan davaları ve takipleri mirasçılara
bildirir.
● Sıhri hısımların halefiyet yoluyla mirasçı olabilmeleri mümkün
değildir.
BORÇLAR HUKUKU
Edim Türleri
Borçluya Getirdiği Yükümlülük Bakımından
Benzerlerinden Ayrılmış Olup Olmamaları
Bakımından
Bölünebilirlik
Bakımından
● Verme edimi
● Bölünebilir edim
● Yapma edimi
● Bölünemez edim
● Parça edimi (dünyada tek)
● Cins edimi
● Yapmama edimi
Borçlunun Mal Varlığına Yönelip Yönelmemesi Bakımından
● Şahsi edim
● Ani edim
● Maddi edim
● Devri edim
● Sürekli edim
Hukuki İşlem Türleri
Tek Taraflı
İki veya Çok Taraflı
● Ulaşması
gerekli
(öneri, kabul)
● Tek tarafa borç yükleyen sözleşmeler (bağışlama, kefalet)
● Ulaşması
gerekli
olmayan (El yazısı
ile vasiyetname)
● Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler (Trampa, satım)
Süreklilik Bakımından
Aşırı Yararlanma (Gabin)
Mal Varlığına Etkileri Bakımından
● Taahhüt İşlemleri
● Tasarruf işlemleri
● Eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler (vedia, karz, ariyet)
● Müzayaka hâli (Zor durumda 1 yıl içinde
olma) → bu durumun ortadan sözleşkalktığı tarihten itibaren
menin
● Hiffet (Hafiflik) hâli → öğren- hükümsüzlüğü istemeden itibaren
nebilir.
● Tecrübesizlik hâli → öğrenmeden itibaren
İrade ile Beyan Arasında Uyumsuzluk Hâlleri
● Tek tarafın isteği ile yaratılan uyumsuzluk
 Latife beyanı
 Zihni kayıt
Kusursuz Sorumluluk Halleri
Adam çalıştıranın kusursuz sorumluluğu
● İki tarafın İsteği ile yaratılan uyumsuzluk
 Muvazaa
 Yanılma
Hayvan bulunduranın sorumluluğu
Yapı malikinin sorumluluğu
X
Ev başkanının kusursuz sorumluluğu

Taşınmaz sahibinin kusursuz sorumluluğu
X
Motorlu araç işletenin kusursuz sorumluluğu
Geciktirici şart –
Bozucu şart
● Cayma Parası
Borçlunun sözleşmeyi yapmaktan pişmanlık duyması hâlinde sözleşmeden vazgeçmek için önceden verdiği ve geri istenemeyen para
Borç İlişkisini Sona Erdiren Durumlar
● Dönme
● İptal
İhtiyaç Yayıncılık
 Korkutma
İradi –
İradi olmayan Şart
Olumlu şart –
Olumsuz şart
Ceza Koşulu
X
Sözleşmenin yapılmış olduğunun teyidi.
● Fesih
 Aldatma
Yaratılan
Şartın Türleri
● Bağlanma Parası
● Bozma
İstemeden
Şarta Bağlı Borçlar
Kurtuluş Kanıtı
Getirilmesi


● Bilmeden
ve
Uyumsuzluk
● Rücu
6
Seçimlik Ceza
Koşulu
İfaya Eklenen Ceza
Koşulu
Dönme Ceza Koşulu
Borcu Sona Erdiren Nedenler
● İfa
● Kusursuz imkansızlık
● İbra
● Takas
● Yenileme
● Zaman aşımı
● Alacaklı ve borçlu sıfatının
birleşmesi
● Aşırı ifa güçlüğü
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
TİCARET HUKUKU
TİCARİ İŞLER
TTK Madde 3’e Göre Ticari İş
TTK Madde 19’a Göre Ticari İş
TTK’de Düzenlenen
Ticari İşletmeyi İlgilendiren
Muamele Fiil ve İşlemler
Hususlar (Mutlak Ticari İş)
● TTK’de düzenlenen işler
ticari işletmeyle ilgili olsun ya da olmasın ticari
iş sayılır.
● Bir ticari işletmeyi
ilgilendiren işler mutlak
ticari işler içinde sayılmasa bile ticari iştir.
● Ör. Öğrencilerin bono,
çek, poliçe düzenlemesi
Ticari İşletmenin Özellikleri
● Gelir sağlamayı hedef tutma
● Esnaf faaliyeti sınırlarını aşma
● Devamlılık
● Bağımsızlık
Bir Taraf İçin Ticari
Sayılan İşler
Ticari İş Karinesi
● Tüzel kişi tacirin adi iş alanı olmayıp her türlü işi
● Taraflardan yalnızca
ticari iştir. Gerçek kişi tacirlerin ise şu iki hâlde ticari
biri tacir ise yapılan
iş yapmayıp adi iş yaptıkları kabul edilir:
işin ticari iş sayılabilİşin hâlin icabından anlaşılan durumlarda (nişan- mesi için aralarında
mutlaka SÖZLEŞME
lanma, düğün gibi)
olmalıdır.
Tacirin yaptığı işin ticari iş olmadığını beyan etmesi hâllerinde (evi için mobilya satın alması)
Bağımlı Tacir
Yardımcıları
Bağımsız Tacir
Yardımcıları
● Ticari temsilci
● Simsar
● Ticari vekil
● Acente
● Pazarlamacı
● Komisyoncu
10 yıllık koruma süresinin bitiminden itibaren 6 ay içinde yenilenmeyen
markalar üzerindeki haklar sona erer.
Ticaret Şirketlerinde Ortakların Sorumluluğu
● Adi Şirket: Doğrudan (1. dereceden), sınırsız, müteselsil
● Kolektif şirket: Dolaylı (2. dereceden), sınırsız, müteselsil
● Komandit Şirket: Dolaylı (2. dereceden), komandite ortak sınırsız ve müteselsil, komanditer ortak sınırlı ve adi
● Limitet Şirket: Şirkete karşı sınırlı ve adi
● Anonim Şirket: Şirkete karşı sınırlı ve adi
Şirketin Kişi Unsuru
● Anonim Şirket: 1 veya daha fazla gerçek ya da tüzel kişi
● Limitet Şirket: En az 1, en çok 50 gerçek veya tüzel kişi
● Kolektif Şirket: En az 2 gerçek kişi
● Kooperatif: En az 7 gerçek veya tüzel kişi
● Adi/Paylı Komandit Şirket: En az 1 komandite (gerçek
kişi), en az 1 komanditer (gerçek veya tüzel kişi)
Genel Özellikleri ile Kambiyo Senetleri
Poliçe Kambiyo
senedidir.
Keşideci, lehdar, Havaledir. Kredi
Vade
muhatap vardır.
vasıtasıdır. bulunur.
Bono
Kambiyo
senedidir.
Keşideci ve lehdar vardır.
Çek
Kambiyo
senedidir.
Keşideci, lehdar, Havaledir. Ödeme
muhatap vardır.
aracıdır.
Ödeme
vaadidir.
Kredi
Vade
vasıtasıdır. bulunur.
Vade
yoktur.
EMRE YAZILI SENETLERDE DEFİLER
Mutlak Defiler
Nispi Defiler
Senet Metninden Anlaşılan
Senedin Hükümsüzlüğüne Dayanan
Defiler
Defiler
Borçlu ile Alacaklı Hamil Arasındaki İlişkiden Kaynaklanan
Defiler
Herkes tarafından herkese
karşı ileri sürülebilen defilerdir.
Hükümsüzlük sebebi kendinde gerçekleşen kişi tarafından herkese
karşı ileri sürülebilen defilerdir.
Bunlar borçlu ile alacaklı arasında herhangi bir kayıt ve şarta
bağlı olmaksızın ileri sürülebilir.
● Senedin zaman
uğramış olması
● Yetkisiz temsil
● Vadenin gelmemiş olması
aşımına
● Ciro zincirinin kopukluğu
● Senetteki zorunlu unsurlardan birinin eksikliği
● Ehliyetsizlik
● İmzanın sahteliği
● İmzanın cebirle attırılmış olması
Borçlu ile Senedi Düzenleyen Veya Önceki Hamiller Arasındaki İlişkiden
Kaynaklanan Defiler
Kural olarak bu defiler
alacaklı hamile karşı ileri
sürülemez.
(İstisnası: Alacaklı hamil
senedi iktisap ederken
bilerek borçlunun zararına hareket etmiş ise ileri
sürülebilir)
Kabul etmeme protestosu çekme süresi
Ödememe protestosu çekme süresi
Belli bir tarihte ödenecek vadeli poliçe
Vadeye kadar
Vade + 2 iş günü içinde
Keşide tarihinden belli bir müddet sonra ödenecek
vadeli poliçe
Vadeye kadar
Vade + 2 iş günü içinde
Kabul etme aşaması yoktur.
Keşide tarihinden itibaren 1 yıl içinde
Keşide tarihinden itibaren 1 yıla kadar
Vade + 2 iş günü içinde
Görüldüğünde ödenecek vadeli poliçe
Görüldükten belli bir süre sonra ödenecek vadeli
poliçe
İhtiyaç Akademi
7
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
HUKUK
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
HUKUK
İCRA VE İFLAS HUKUKU
İcra mahkemesinin başlıca görevleri şunlardır:
Genel Mahkemelerde görülen takip hukukuna ilişkin dava ve işler
şunlardır:
● İcra dairesinin işlemlerine karşı yapılan şikâyetleri incelemek
● Alacaklının takibine karşı borçlunun itirazı üzerine alacaklının, bu itirazın kaldırılması talebini karara bağlamak
● İtirazın iptali davası
● Hacizde ve iflasta mal masanın elindeyse istihkak davalarını
incelemek
● Menfi (olumsuz) tespit davası
● İstihkak davasına karşı açılan iptal davalarına bakmak
● İhtiyati haciz istemi
● Takibin iptal ve talikine karar vermek
● İflas davası
● Boçtan kurtulma davası
● Sıra cetveline itiraz
● İhtiyati haciz kararına itiraz
● Tasarrufun iptali davası
● İcra ve iflas suçlarını incelemek ve ceza vermek
● Kıymet takdirine ilişkin şikâyetleri incelemek
● Başvurma harcı
● Peşin harç: İlamlı takiplerde
alınmaz.
● 6183 sayılı Kanun uyarınca, vergi dairelerince yapılan taşınmaz ihalesinin feshine yönelik şikâyetleri incelemek
● Tahsil harcı
● İcranın
harcı
● İlamlı icrada icranın geri bırakılmasına bakmak
yerine
Yardımcı Organlar
Resmî Organlar
Özel Organlar
● İcra dairesi
● İcra dairesi
● Savcılar
● İflas dairesi
● Birinci alacaklılar toplantısı
● Adalet müfettişleri
● İcra mahkemesi
● Bölge adliye mahkemeleri
● Ticaret mahkemesi
İlamsız icra çeşitleri:
● Genel haciz yolu ile takip
● Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip
● Kiralanan gayrimenkulün
cebrî icra yolu ile tahliyesi
● İkinci alacaklılar toplantısı
● Yargıtayın ilgili
hukuk dairesi
Genel Haciz
Yoluyla Takip
● İflas idaresi
● İflas bürosu
Ödeme
emri
Takip
talebi
Ödeme
emrine
itiraz
Borca itiraz
● İşlemin kanuna aykırı olması
● İşlemin olaya uygun olmaması
● Bir hakkın yerine getirilmemesi
● Bir hakkın sebepsiz sürüncemede bırakılması
* Bir hakkın yerine getirilmemesi,
nedensiz sürüncemede bırakılması
ve kamu düzenine aykırılık 7 günlük şikâyet süresine tabi değildir.
İmzaya İtiraz
İtirazın geçici kaldırılması
İtirazın kesin davası
● Ödeme emrine itirazın hükümden düşürülmesi ile ödeme emri
kesinleşir. Alacaklı ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıl
içinde haciz isteyebilir.
● Feragat harcı: Borçluya yükletilmez.
İmzaya itiraz
Borca İtiraz
İtirazın iptali davası
Borçluya
İcra dairesinin işlemleri şu sebeplerle icra mahkemesine şikâyet
edilebilir:
İflas Teşkilatı
● Genel mahkemeler
● Yargıtayın icra
iflas daireleri
● Cezaevleri harcı:
yükletilmez.
getirilmesi
Asıl Organlar
● İcra mahkemesi
● Takibe başlanmadan önce ihtiyati haciz kararının kaldırılması istemi
İcra Takip Harçları:
● Alacağı ipoteğe bağlanmış bir alacaklının borcu almaktan ve
ipoteği çözmekten kaçınması hâlinde, ipotek kaydının terkinini istemek
İcra Teşkilatı
● İflasta malın üçüncü kişinin
elinde olması durumunda
üçüncü kişiye karşı açılacak
istihkak davası
Borçtan kurtulma davası
● Son aşama paraların paylaştırılmasıdır. Birden fazla alacaklı
varsa icra dairesi sıra cetveli düzenler. İlgililer sıra cetvelinin
tebliğinden itibaren sıra cetveline 7 gün içinde şikayet yolu ya
da itiraz davası ile karşı koyabilirler. İcra takibi sonunda alacağını tam alamayan alacaklıya, ödenmeyen alacak kısmı için
borç ödemeden aciz belgesi verilir. Sıra cetveli kesinleşmeden
paralar paylaştırılmaz.
● Kesin haciz, muvakkat haciz, tamamlama haczi, ilave haciz ve
ihtiyati haciz olmak üzere dört tür haciz vardır.
● GHYT’de haciz aşamasından sonra satış aşaması gelir. Haczolunan mal bir taşınır ise hacizden itibaren 6 ay, taşınmaz ise
hacizden itibaren 1 yıl içinde alacaklı satış istemelidir.
İflasın açılmasıyla durmayan takipler şunlardır:
İflasın açılmasına rağmen durmayan davalar şunlardır:
● Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipler
● Tahliye davaları
● Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin
ilamların icrası
● Nafaka davaları
● Müflis aleyhine başlamış ilamsız tahliye takipleri ve borçlunun şahsına ilişkin takipler
● Vücut üzerinde ortaya çıkan zararlardan doğan tazminat davaları
● Ceza davaları
● Evlenmeye ve şahsi durumlara ilişkin davalar
● RPÇYT hakkında açılan hukuk davaları
● Şeref ve haysiyete saldırıdan doğan davalar
İhtiyaç Yayıncılık
8
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Ordinalist Yaklaşımın Varsayımları
● Tercihlerde Doyumsuzluk Varsayımı
nedeniyle farksızlık eğrileri negatif
eğimlidir.
● Tercihlerde Doyumsuzluk Varsayımı
nedeniyle farksızlık eğrileri orijinden
uzaklaştıkça elde edilen fayda artar.
● Tercihlerde Bütünlük Varsayımı gereği, tüketici mal ve hizmet sepetlerinden birini seçebilir veya sepetler
arasında kayıtsız kalabilir.
● Tercihlerde Geçişlilik Varsayımı gereği, farksızlık eğrileri birbirini kesmez.
Fiyat - Tüketim Eğrisi, Talep Esnekliği
İlişkisi
● Talep esnekliği sıfır ise fiyat - tüketim eğrisi dik çizilir.
● Talep esnekliği sıfırla bir arasında ise
fiyat - tüketim eğrisi pozitif eğimli
çizilir.
● Talep esnekliği bir ise fiyat - tüketim
eğrisi yatay eksene paralel çizilir.
● Talep esnekliği birden büyük ise fiyat
- tüketim eğrisi negatif eğimli çizilir.
● Talep esnekliği sonsuz ise fiyat - tüketim eğrisi çizilemez.
Gelir - Tüketim Eğrisi, Gelir Esnekliği
İlişkisi
● Gelir - tüketim eğrisi pozitif eğimli
ise eksenlerde yer alan malların gelir
esnekliği sıfırdan büyüktür.
● Gelir - tüketim eğrisi orijinden geçen pozitif eğimli doğru ise eksenlerde yer alan malların gelir esnekliği
birdir.
● Gelir - tüketim eğrisi pozitif eğimli
ve yatay eksene bükümlü ise yatay
eksendeki malın gelir esnekliği birden
büyük, düşey eksendeki malın gelir
esnekliği ise birden küçüktür.
● Gelir - tüketim eğrisi yatay ise yatay
eksendeki malın gelir esnekliği sıfırdan büyük, düşey eksendeki malın
gelir esnekliği ise sıfırdır.
● Gelir - tüketim eğrisi negatif eğimli
ise yatay eksendeki malın gelir esnekliği sıfırdan büyük, düşey eksendeki malın gelir esnekliği ise sıfırdan
küçüktür.
Gossen Kanunları
● I. Gossen Yasası: Azalan Marjinal
Fayda Yasası
● II. Gossen Yasası: Eş Marjinal Fayda
İlkesi
● III. Gossen Yasası: Faydanın Kıtlıktan
Doğması
İhtiyaç Akademi
● Giffen mallar, düşük malların özel bir
türüdür. Bu anlamda her Giffen Mal bir
düşük maldır ancak her düşük mal bir
Giffen Mal değildir.
Normal Mal
Düşük mal
Gelir etkisi
Negatif
Pozitif
İkame etkisi
Negatif
Negatif
● Normal mallarda talep eğrisi her zaman
negatif eğimlidir çünkü fiyattaki düşmeye bağlı olarak tüketicinin talep miktarı,
hem gelir etkisi hem de fiyat etkisi nedeniyle artar. Bu nedenle toplam etki her
zaman negatiftir.
normal mallar
G.E. + İ.E.
-
-
.E.
& T-
● Düşük mallarda talep eğrisinin şekli, pozitif gelir etkisi ile negatif ikame etkisine
bağlıdır.
● Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden küçük ise toplam etki negatif olur.
Bu nedenle düşük malların talep eğrisi
negatif eğimlidir.
düşük mallar
G.E. < İ.E.
-
+
.E.
& T-
● Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden
büyükse toplam etki pozitif olur. Bu nedenle talep eğrisinin pozitif eğimli olduğu
bu durum, Giffen malları için geçerlidir.
Giffen malları
G.E. > İ.E.
-
+
.E.
& T+
● Kısa dönem üretim analizinde Azalan Verimler Yasası geçerlidir. Bunun nedeni, kısa
dönemde firma için tek değişken faktörün
bulunması ve ilgili faktörün verimliliğinin
belirli bir düzeyden sonra azalmasıdır.
APL
MPL
I
II
III
a
b
APL
0
c
L
L
MPL
● Kısa dönemde üretimin üç bölgesi analizine
göre firma üretimini ikinci bölge içerisinde
belirler. İkinci bölgenin başında marjinal
ürün ile ortalama ürün birbirine eşit, bölgenin sonunda ise marjinal ürün sıfır olur.
● Uzun dönem üretim analizinde firma için
Ölçek Verimi geçerlidir. Bunun nedeni,
uzun dönemde tüm faktörlerin değişken
olması ve Azalan Verimler Yasasının ortadan kalkmasıdır. Ayrıca uzun dönem
üretim analizine Eş Ürün Eğrisi Analizi adı
verilir. Eş Ürün Eğrisi Analizine göre üretici dengesi, eş ürün eğrisinin eş maliyet
doğrusuna teğet olduğu noktada sağlanır.
9
● Tipik bir üretim olanakları eğrisi orijine
göre içbükey çizilir ve eğri üzerinde sol yukarıdan sağ aşağıya doğru hareket edildikçe marjinal dönüşüm oranı, fırsat maliyeti
ve eğim artar.
 Eğer üretim olanakları eğrisi negatif
eğimli doğrusal olursa marjinal dönüşüm
oranı, fırsat maliyeti ve eğim sabit olur.
 Eğer üretim olanakları eğrisi orijine göre
dışbükey olursa marjinal dönüşüm oranı,
fırsat maliyeti ve eğim azalan olur.
● Bireysel talep eğrileri, marjinal fayda eğrileri ile özdeştir. Ayrıca bireysel talep eğrileri, fiyat - tüketim eğrisi yardımıyla elde
edilir. Bu anlamda talep eğrisi üzerindeki
her noktada fayda maksimize edilmiştir.
● Talep eğrilerinin negatif eğimli olmasının
nedenleri; ikame etkisi, gelir etkisi ve Azalan Marjinal Fayda Yasasıdır.
● Farksızlık eğrisi pozitif eğimli olursa eksenlerde yer alan mallardan biri iyi mal,
diğeri ise kötü mal olur. Ayrıca söz konusu farksızlık eğrileri iyi malın bulunduğu
eksene doğru kıvrım yapar. Pozitif eğimli
bir farksızlık eğrisi üzerinde doyumsuzluk
(daha çok olanın daha aza tercih edilmesi)
varsayımı ihlal edilir.
● Fayda analizine göre tüketici dengesi,
farksızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet
olduğu noktada sağlanır. Eğer özel şekilli
farksızlık eğrileri çizilirse denge için köşe
dengesi çözümüne gidilir ve denge, eksenlerden birinde sağlanır.
● Bir firmanın arz eğrisi, ilgili firmaya ait
olan marjinal maliyet eğrisinin ortalama
değişken maliyet eğrisi üzerinde kalan kısmı
ile özdeştir. Marjinal maliyet eğrisinin belirli
bir düzeyden sonra pozitif eğimli hâle gelmesi yani yukarıya doğru eğimli olmasının
temel nedeni ise üretimde Azalan Verimler
Yasasının varlığıdır.
● Devletin uyguladığı götürü vergi uygulaması arz eğrisini etkilemez. Spesifik vergi
uygulaması arz eğrisinin paralel sola kaymasına, ad valorem vergi uygulaması ise
arz eğrisinin eğiminin değişerek sola kaymasına neden olur.
● Telafi edilmiş talep eğrisi, alışılagelmiş (bilinen) talep eğrisini etkileyen gelir ve ikame etkilerinden, gelir etkisinin analiz dışı
bırakılması sonucu elde edilir. İkame etkisi
daima negatifken gelir etkisi malın özelliğine göre pozitif veya negatif olabilir. Bilinen
(alışılmış) talep eğrisi, bu iki etkinin kuvvetine göre şekillenir ancak telafi edilmiş talep
eğrisi yalnızca ikame etkisini dikkate alır. Bu
nedenle tüm mal türleri için telafi edilmiş
talep eğrisi negatif eğimlidir. Telafi edilmiş
talep eğrileri pozitif gelir etkisinden arındırıldığı için ve sadece ikame etkisini yansıttığı
için alışılmış talep eğrisinden daha diktir.
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İKTİSAT
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İKTİSAT
Cobb - Douglas Üretim Fonksiyonu
● İkame esneklik katsayısı 1’e eşittir (k = 1).
● Orijine göre dışbükey eş ürün eğrisini yansıtan
uzun dönem üretim fonksiyonudur.
x
z
 q = f(K,L) = A.K . L şeklinde ifade edilir.
● Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonuna değişken
oranlı üretim fonksiyonu da denir.
x + z > 1 ⇒ ölçeğe göre artan getiri
x + z = 1 ⇒ ölçeğe göre sabit getiri
x + z < 1 ⇒ ölçeğe göre azalan getiri
Doğrusal Üretim Fonksiyonu
● İkame esneklik katsayısı sonsuzdur (k = ∞ ).
ÜRETİM FONKSİYONLARI
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
● Her iki ekseni kesen negatif eğimli doğrusal eş
ürün eğrisini yansıtan uzun dönem üretim fonksiyonudur.
 q = f(K, L) = aK + bL şeklinde ifade edilir.
● Doğrusal üretim fonksiyonlarında her zaman
ölçeğe göre sabit getiri vardır.
Leontief Üretim Fonksiyonu
● Eksenlere paralel olan ve 90°lik açı yapan L
şeklindeki eş ürün eğrisini yansıtan uzun dönem
üretim fonksiyonudur.
 q = (K, L) =
min(aL,
bK) şeklinde ifade edilir.
● Leontief Üretim Fonksiyonuna sabit oranlı üretim fonksiyonu da denir.
● Bu tip fonksiyonlarda ölçeğe göre getiriden bahsedilemez.
CES Tipi Üretim Fonksiyonu
● İkame esnekliği katsayısı, k =
P
P
● q = f(K, L) = [K + L ]
(1/E)
1
dir.
1– P
şeklinde ifade edilir.
● CES tipi üretim fonksiyonunda ölçeğin getirisi E
ve P parametrelerine bağlıdır.
P/E > 1 ⇒ ölçeğe göre artan getiri
P/E = 1
P/E < 1
⇒
⇒
ölçeğe göre sabit getiri
ölçeğe göre azalan getiri
● TC ve TVC eğrilerinin önce yavaş, daha sonra hızla
artmasının nedeni, Azalan Verimler Yasasının varlığıdır.
● TC ile TVC arasındaki fark, her üretim düzeyi için toplam sabit maliyete (TFC) eşittir.
TC – TVC = TFC
● AC eğrisi ile AVC eğrisinin arasındaki bölge AFC’ye
eşittir.
AC – AVC = AFC
● AC eğrisi ile AVC eğrisi artan durumdayken birbirine
yaklaşır. Bunun nedeni, üretim birimi başına düşen
ortalama sabit maliyetin (AFC) orijine göre dışbükey
biçimde olması yani sol yukarıdan sağ aşağıya indikçe
değerinin düşmesidir.
● Ortalama değişken maliyetin (AVC) minimum olduğu
üretim düzeyinde ortalama maliyet (AC) eğrisi, ortalama sabit maliyetin (AFC) etkisiyle azalmaya devam eder.
İhtiyaç Yayıncılık
● Marjinal maliyet, toplam maliyetin veya toplam değişken maliyetin türevine eşittir.
● MC eğrisi, AVC ve AC eğrilerini minimum noktasında keser.
● MC eğrisinin AVC eğrisini kestiği minimum noktasında AC azalır.
MC eğrisinin AC eğrisini kestiği minimum noktasında AVC artar.
● MC eğrisi AVC’nin altında iken AVC azalır, üstünde iken AVC artar.
● MC eğrisi AC’nin altında iken AC azalır, üstünde iken AC artar.
● Firma, ortalama maliyetin azalan bölgesinde üretim yapıyorsa eksik kapasite söz konusudur.
● Firma, ortalama maliyetin minimum bölgesinde üretim yapıyorsa
tam kapasite söz konusudur.
● Firma, ortalama maliyetin artan bölgesinde üretim yapıyorsa aşırı
kapasite söz konusudur.
● Pozitif dışsal ekonomiler ortalama maliyetleri aynı üretim düzeyi
için düşürür ve uzun dönem ortalama maliyet (LRAC) eğrisi aşağı
kayar (miktar eksenine yaklaşır). Negatif dışsal ekonomiler ise ortalama maliyetleri aynı üretim düzeyi için artırır ve uzun dönem ortalama maliyet (LRAC) eğrisi yukarı kayar (miktar ekseninden uzaklaşır).
● Üretimin I. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür
(MC < AC). Bu bölgede ortalama maliyet eğrisi azalandır, marjinal
maliyet ise önce azalan daha sonra artan eğimli bir eğridir.
● Üretimin ll. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten büyük
veya ortalama maliyete eşittir (MC ≥ AC). Bu bölgede ortalama
maliyet ve marjinal maliyet eğrileri artandır.
● Üretimin lll. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten büyüktür (MC > AC). Bu bölgede ortalama maliyet ve marjinal maliyet
eğrileri artandır.
● LRAC eğrisinin negatif eğimli olduğu durumda, firma için ölçeğe
göre artan getiri söz konusudur.
 SRAC eğrisi azalırken LRAC eğrisine teğet olur. Kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasının sağında (altında)
SRAC’yi minimum noktasında keser.
● LRAC eğrisinin yatay olduğu durumda, firma için ölçeğe göre sabit
getiri söz konusudur.
 SRAC eğrisi, LRAC eğrisine minimum noktasında teğet olur ve
kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasında
SRAC’yi keser.
● LRAC eğrisinin pozitif eğimli olduğu durumda, firma için ölçeğe göre
azalan getiri söz konusudur.
 SRAC eğrisi artarken LRAC eğrisine teğet olur. Kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasının solunda SRAC’yi
(minimum noktasında) keser.
● Tüm piyasalarda dengenin sağlanmasının yani kâr maksimizasyonunun iki temel koşulu vardır:
 MR = MC olmalıdır.
 MC pozitif eğimli olmalıdır.
● Kısa dönemde tüm piyasalarda, bir firma için 3 sonuç vardır. Sonucun belirlenmesi için ise ortalama maliyet (AC) eğrisi ile fiyat (P)
ilişkisine bakılır.
 Aşırı kâr
⇒ P > AC
 Normal kâr
⇒ P = AC
 Zarar
⇒ P < AC
10
İhtiyaç Akademi
İ
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Tam Rekabet Piyasasının Varsayımları
● Atomisite Varsayımı: Piyasada alıcı ve satıcı sayısının çok olmasıdır.
● Mobilite Varsayımı: Piyasaya giriş ve çıkışın serbest olmasıdır.
● Homojenlik Varsayımı: Malın, hangi firma tarafından üretilirse
üretilsin birbirinin aynısı olmasıdır.
● Şeffaflık (Açıklık) Varsayımı: Üretici ve tüketicilerin kendi lehine
olan her türlü bilgiye sahip olmasıdır.
● Bir piyasada mobilite varsayımı geçerli ise bu piyasada uzun dönemde, daima normal kâr var demektir.
● Tam rekabet piyasası ile monopolcü rekabet piyasası haricindeki
diğer tüm piyasa yapılarında, mobilite varsayımının ihlal edilmesi
nedeniyle uzun dönemde aşırı kâr söz konusudur.
● Tam rekabet piyasasında fiyat, piyasa talep eğrisi ile piyasa arz
eğrisinin kesiştiği noktada belirlenir.
● Oyun Teorisindeki “Mahkumlar Açmazı (Tutuklu İkilemi)”nin
bulunduğu oyunlardaki temel varsayım iki oyuncu arasında iletişimin bulunmaması ve oyuncuların iş birliği yapma
imkânının olmamasıdır. Ancak burada sonucu belirleyen asıl
neden tarafların birbirine güvenmemesidir.
● Nash Dengesi; bir tarafın, rakiplerinin kararlarının veri
olduğu varsayımında kendisi için yapabileceğinin en iyisini
gerçekleştirdiği durumdur. Hâkim strateji ise bir tarafın,
rakipleri ne yaparsa yapsın kendisi için yapabileceğinin en
iyisini gerçekleştirdiği durumdur. Ayrıca Nash Dengesinin
sağlanabilmesi için tarafların hâkim stratejiye sahip olması
gerekmez. Oyunda yer alan bir tarafın en az getiri sağlayacak şekilde strateji benimsemesine ise minimumların maksimumlaştırılması veya maksimin stratejisi adı verilir.
Cournot Modeli
● Firmalar arası rekabet miktar üzerinden olur. Her
düopolcü, rakibin piyasaya sürdüğü mal miktarını
değiştirmeyeceğini varsayarak hareket eder.
● Bu piyasa yapısında, firmanın veya tüketicinin fiyatı değiştirme gücü
yoktur. Firmalar veya tüketiciler fiyat kabul edici durumundadır.
● Tam rekabet piyasasında firmanın malına olan talep eğrisi (firmanın karşı karşıya kaldığı talep eğrisi) yatay eksene paralelken
piyasa talep eğrisi negatif eğimlidir.
● Piyasada her iki firma da tam rekabet üretim düzeyinin 1/3 ü kadar üretim yapar ve toplam piyasa
talebinin 2/3 ü karşılanır.
● Tam rekabet piyasasında,
Bertrand Modeli
 P = D = AR = MR dir.
● Bertrand Modeline göre firmalar arası rekabet,
fiyat üzerinden olur. Firmalar rakiplerinin fiyat
düzeyini değiştirmeyeceğini varsayarak hareket
ederler.
 Talep (D) eğrisi, AR ve MR eğrileri ile özdeştir.
● Toplam hasılat toplam maliyet yaklaşımına göre tam rekabetçi firma, toplam maliyet eğrisinin eğimi ile toplam hasılat eğrisinin eğiminin birbirine eşit olduğu üretim düzeyinde kârını maksimize eder.
● Marjinal hasılat marjinal maliyet yaklaşımına göre firmanın kâr
maksimizasyonunu sağladığı noktada MR = MC olmalıdır. Bu nokta
aynı zamanda firmanın zararını minimize ettiği noktadır.
Uzun dönem denge
6 44 4 4 4 4 44 7 4 4 4 4 4 4 44 8
D = P = AR = MR = MC = AC
1 444 4 44 2 4 4 4 4 44 3
K›sa dönem denge
● Tam rekabetçi firma için üretici fazlası, toplam hasılat ile toplam
değişken maliyetin farkına eşittir.
Üretici fazlası = TR – TVC
Tam rekabetçi endüstri için üretici fazlası, firma sayısı (N) ile üretici
fazlasının çarpımına eşittir.
Endüstri için üretici fazlası = N • (TR – TVC)
● Monopol gücü ölçülürken Lerner Endeksi kullanılır. Talebin fiyat
esnekliğinin tersi Lerner Endeksine eşittir.
P – MC
1
=
P
| ed |
● Lerner Endeksi 0 ile 1 arasında değer alır (0 < L < 1). Lerner
Endeksi 1’e yaklaştıkça talebin fiyat esnekliği 0’a yaklaşır. Bu durumda monopol gücü artar.
● Tekelci rekabet koşullarının geçerli olduğu bir piyasada, piyasaya
yeni firmaların girmesinin etkisi:
 Piyasada faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi daima sola
kayar.
 Piyasa talep eğrisi daha yatık hâle gelir.
● Tekelci rekabet koşullarının geçerli olduğu bir piyasada faaliyet
gösteren bazı firmaların üretimden çekilmesinin etkisi:
 Piyasada faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi daima sağa
kayar.
 Piyasa talep eğrisi daha dik hâle gelir.
İhtiyaç Akademi
11
● Bertrand Modelinde denge üretim ve fiyat düzeyi,
tam rekabet piyasası denge üretim ve fiyat düzeyine eşittir.
Edgeworth Modeli
● Edgeworth Modelinin en önemli sonucu, diğer modellerdeki gibi kararlı bir denge noktasının olmamasıdır. Fiyat rekabetinin sonucunda fiyat ve üretim sürekli dalgalanır ve bu nedenle de kararlı bir
denge söz konusu olmaz.
Chamberlin Modeli
● Chamberlin Modelinin diğer modellerden farkı, firmaların safça hareket etmeyip hatalı öngörülerinden ders çıkarmalarıdır. Her firma, rakip firmanın
üretim düzeyini değiştireceğini bilir ve ona göre
üretim miktarını belirler.
● Chamberlin Modelinde firmalar, en iyi durumun
monopol üretim düzeyini paylaşmak olduğunu bilir ve her firma monopol üretim düzeyinin yarısı
kadar üretim yapar. Buna göre toplam üretim ve
fiyat, monopol üretim ve fiyatına eşit olur.
Stackelberg Modeli
● Stackelberg Modeline göre piyasadaki firmalardan
biri lider konumundayken diğer firmanın takipçi
olduğu kabul edilir. Buna göre lider firma toplam
talebin 1/2 si kadar üretim yaparken takipçi firma
toplam talebin 1/4 ü kadar üretim yapar. Sonuçta
piyasa talebinin 3/4 ü karşılanmış olur.
Sweezy Modeli
● Oligopolde fiyat katılığını açıklar. Sweezy Modelinde
firmalar, rakiplerinin fiyat düşüşlerini takip ederken fiyat artışlarını takip etmezler.
● Firmalar fiyat düşüşlerine duyarlı, fiyat artışlarına
ise duyarsızdır.
● MR eğrisi kesiklidir (sürekli değildir).
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İKTİSAT
REKABETÇİ OLİGOPOL TEORİLERİ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İKTİSAT
● Klasik iktisatçılar, ekonomiye müdahale edilmesine karşı çıkmış “Bırakınız yapsın, bırakınız geçsin.” prensibini benimsemişlerdir. Klasik İktisada göre para ve maliye politikaları etkisizdir.
● Monetarist Yaklaşım mensupları ise genel olarak ekonomiye
müdahale edilmemesi gerektiğini savunmuş, müdahalenin gerekli görüldüğü durumlarda ise maliye politikası yerine para
politikasının uygulanması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu anlamda Monetarist İktisada göre para politikası etkili, maliye
politikası ise dışlama etkisi nedeni ile etkisizdir.
● Keynesyen iktisatçılar, efektif talebi artırmak için para ve
maliye politikalarının uygulanması gerektiğini savunmuşlardır.
Keynesyen İktisada göre maliye politikası para politikasından
daha etkindir.
ÇARPAN
TABLOSU
Kapalı Ekonomi
Vergi Otonom
Vergi Gelire
Bağlı
Vergi Otonom
Vergi Gelire
Bağlı
Harcama
çarpanı
1
1-c
1
1 - c (1 - t)
1
1-c+m
1
1 - c (1 - t) + m
Vergi
çarpanı
-c
1-c
-c
1 - c (1 - t)
-c
1-c+m
-c
1 - c (1 - t) + m
Transfer
çarpanı
c
1-c
c
1 - c (1 - t)
c
1-c+m
c
1 - c (1 - t) + m
Denk bütçe çarpanı
1-c
=1
1-c
1-c
1 - c (1 - t)
1-c
1-c+m
1-c
1 - c (1 - t) + m
GSMH
–
Amortisman
SMH
–
Dolaylı Vergiler
+
Sübvansiyonlar
MG
–
Kurumlar Vergisi
–
Dağıtılmayan kurum kârları
–
Sosyal güvenlik kesintileri
+
Transfer ödemeleri
+
Kamudan alınan faizler
Yatırımlar (I)
Tasarruf (S)
SIZINTILAR
HARCANABİLİR KİŞİSEL GELİRİ ELDE ETME
GSYİH
+
NFG
Açık Ekonomi
ENJEKSİYONLAR
Vergiler (T)
İthalat (M)
Kamu harcamaları (G)
Kişisel Gelir
–
Dolaysız vergiler
İhracat (X)
IS – LM Modelinde Eğim
şeklindedir.
● Yatırımların faize duyarlılığı (b) arttıkça IS eğrisi yatıklaşır.
 b↑ & IS eğrisi yatıklaşır.
 b↓ & IS eğrisi dikleşir.
● Harcama çarpanının (k0) değeri arttıkça IS eğrisi yatıklaşır.
 k0↑ & IS eğrisi yatıklaşır.
 k0↓ & IS eğrisi dikleşir.
● LM eğrisinin eğimi,
k
şeklindedir.
h
Maliye ve Para Politikalarının Birlikte Kullanılması ve Sonuçları
● LM eğrisinin dik veya daha yatık olması, para talebinin gelire duyarlılığına (k) ve para talebinin faize duyarlılığına (h) bağlıdır.
 k↑ & LM eğrisi dikleşir.
 k↓ & LM eğrisi yatıklaşır.
 h↑ & LM eğrisi yatıklaşır.
 h↓ & LM eğrisi dikleşir.
Maliye Politikası
Genişletici
Daraltıcı
Y , i belirsiz,
Y belirsiz, i , I ,
I belirsiz, C
C belirsiz
Y belirsiz, i , I ,
Y , i belirsiz,
C belirsiz
I belirsiz, C
Genişletici
-1
ko : b
Para Politikası
● IS eğrisinin eğimi,
Harcanabilir Kişisel Gelir
● LM eğrisi pozitif eğimlidir.
● IS eğrisi negatif eğimlidir.
Daraltıcı
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
BP Eğrisinin Eğimi
i
i
● Marjinal ithalat eğilimi
● Sermaye hareketliliğinin, ülke içi faiz
oranı ve ülke dışı faiz oranı arasındaki
farka olan duyarlılığı
İhtiyaç Yayıncılık
i
BP
BP
BP eğrisinin eğimini iki unsur belirler:
BP
0
Tam Sermaye
Hareketliliği
12
Y
0
Y
Tam Olmayan Sermaye
Hareketliliği
Y
Y1
Sermaye
Hareketliliği Yoksa
0
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
AD – AS MODELİ
PARA POLİTİKASI
AD eğrisinin eğimini IS ve LM eğrilerinin eğimini etkileyen unsurlar
belirlemektedir.
● Yatırımların faize duyarlılığı (b) en kadar fazla ise AD eğrisi o
denli yatık olacaktır.
Tam Sermaye
Hareketliliği
● Çarpan katsayısının değeri ne kadar büyükse AD eğrisi o denli
yatık olacaktır.
b
çarpan
h
k
P
b
çarpan
h
k
AD
0
Y
Daha yatık AD eğrisi
Alışılagelmiş toplam arz (AS) eğ-
c↑
t↑
AD
0
m↑
Y
Daha dik AD eğrisi
i
hızlandıran↑
b↑
As
risi pozitif eğimlidir.
k↑
h↑
Klasik bölge
● AS eğrisinin eğimi, ekonominin
içinde bulunduğu istihdam durumuna bağlıdır.
AE
eğimi
IS
eğimi
3
5
5
3
3
5
5
3
–
–
5
3
3
5
5
–
–
m: Marjinal ithalat eğilimi
Keynesyen
bölge
b: Yatırımın faize duyarlılığı
0
Y
BP
eğim
–
–
–
–
–
–
3
5
–
t: Marjinal vergi eğilimi
Tam Etkili
LM
eğimi
–
c: Marjinal tüketim eğilimi
Ara bölge
Tam
Etkisiz
Kısmen
Etkili
Tam
Etkisiz
Etkili
k0
–
Esnek
Döviz
Kısmen
Etkili
Etkili
Tam
Etkisiz
–
Sabit
Döviz
Tam Etkili Tam Etkili
Tam
Etkisiz
Tam Sermaye
Kontrolü
● Para talebinin gelire olan duyarlılığı (k) ne kadar az ise AD
eğrisi o denli yatık olacaktır.
Esnek
Döviz
Tam
Etkisiz
Kısmi Sermaye
Hareketliliği
● Para talebinin faize olan duyarlılığı ne kadar az ise AD eğrisi o
denli yatık olacaktır.
P
Sabit
Döviz
MALİYE POLİTİKASI
–
AD
eğim
3
–
–
–
–
5
3
3
5
5
3
3
k: Para talebinin gelire duyarlılığı
h: Para talebinin faize duyarlılığı
k0: Harcama çarpanı
PARA BANKA
Para Talebi
Klasik
Md = (Sürekli, Hisse , Tahvil , Beklenen )
gelir senedi fiyatları
enflasyon
Md = (Y) (Gelir)
+
+
Para Arzı Tanımları
● M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat + TCMB Mevduatı
● M2 = M1 + Vadeli Mevduat
● M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları
 2005 yılı Aralık ayından beri ülkemizde kullanılan
para tanımları (M1, M2, M3)
 Merkez Bankası Parası = Rezerv Para + Açık Piyasa
İşlemleri + Kamunun Mevduatı
 Parasal Taban = Rezerv Para + Açık Piyasa İşlemleri
Bankalar Bilançosu
Aktifler (trilyon ¨)
(Fon Kullanım Yapısı)
Pasifler (trilyon ¨)
(Fon Kaynak Yapısı)
Nakit
Vadesiz Mevduatlar
Menkul Kıymetler
Vadeli Mevduatlar
Krediler
Reeskont Kredileri
Diğer Aktifler
Net Sermaye
AKTİF TOPLAMI
PASİF TOPLAMI
İhtiyaç Akademi
Keynesyen
Monetarist
+
+
Md = (i, Y, P)
–+ +
Dengesizliğin
Türü
Dengesizliğin Nedeni
Ana Hedef
Faaliyet Hedefi
Arz yönlü
dengesizlik
Toplam arz
Parasal
Büyüklük
Faiz oranı
Parasal
Büyüklük
Faiz oranı
Para talebi
Faiz oranı
Faiz oranı
Para arzı
dengesizliği
Para arzı
Parasal büyüklük
veya faiz oranı
Parasal büyüklük
veya faiz oranı
Harcama
Dengesizliği
Portföy
dengesizliği
Toplam
Talep
Para Piyasaları
Sermaye Piyasaları
● Likiditesi yüksek
● Likiditesi düşük
● Riski düşük
● Riski yüksek
● Fiyat dalgalanması düşük
● Fiyat dalgalanması çok
● Kısa vadeli (bono, repo, fon bir varlığa dayalı menkul kıymetler)
● Uzun vadeli (tahvil, senet, belge, eurobank)
Vade
Kısa
(1 yıldan az)
13
Orta
(1 – 10)
Uzun
(10 ve üzeri)
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İKTİSAT
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İKTİSAT
MİKTAR KURAMI
Fisher Yaklaşımı
Cambridge Yaklaşımı
Modern Miktar Kuramı
● Para talebi fertlerin harcamalarına
bağlı
● Para talebi fertlerin servetine bağlı
● Milton Friedman tarafından geliştirilmiş bir teoridir.
● Para değişim aracı
● Para değişim ve servet tutma aracı
● Para talebi makro düzeyde ele alınmış
● Para talebi mikro yaklaşımla açıklanmış
● Bireylerin para tutma zorunluluğu
incelenir.
● Bireylerin ne kadar para tutma isteğinde olduğu gösterilir.
● Para talebinde elde tutulmak istenen
para miktarı esas alınmıştır.
● Mikro temellere dayanır.
● Para talebinin faiz esnekliği oldukça düşüktür.
● Para talebi cari gelir yerine servete
bağlıdır.
i
Tahvil talebi
fazlası
1442443
Td
i
Denge
1442443
0
Tahvil arzı
fazlası
Tahvil talebini etkileyen
etmenler şunlardır:
Tahvil arzını etkileyen etmenler şunlardır:
● Servetin artması
● Yatırımlardan
beklenen
kârlılıkların artması
● Likiditenin artması
● Beklenen getirinin artması
Ts
T (tahvil miktarı)
Tahvil talebi fazlası
i↓ Tahvil fiyatı↑ Tahvile talep↓
Tahvil arzı fazlası
● Bilgi edinme
azalması
maliyetinin
● Beklenen enflasyonun azalması
i↑ Tahvil fiyatı↓ Tahvile talep↑
● İşletmelere verilen teşviklerin artması
● İşletmelerden alınan verginin azalması
Beklenen enflasyonun artarsa
● Tahvil talebi azalır.
● Tahvil arzı artar.
● Tahvil miktarı belirsizleşir.
● Faiz oranı artar.
● Kamu borçlanma gereğinin
artması
● Beklenen enflasyonun artması
ULUSLARARASI İKTİSAT
Uluslararası Faktör Fiyatları Teoremi
Heckscher – Ohlin Modeli Yardımı ile Ortaya Atılan Teoremler
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Uluslararası iş gücü akımlarının tamamen serbest olduğu kabul edilir.
Bunun sonucu olarak ülkeler arası ücret eşitliği kendiliğinden sağlanır.
Stolper Samuelson Gelir Dağılımı Teoremi
Ülkenin ticarete açılması, gelir dağılımını ihracata konu olan ürünün
yoğun olarak kullanıldığı üretim faktörünün lehine değiştirecektir.
Faktör Hareketsizliği Modeli
Üretim faktörlerinden biri hareketsiz olabilir ve bu da gelir dağılımı
üzerinde daha farklı sonuçlar meydana getirir.
● Ülkelerin kendi kanunlarıyla düzenlenen tarife otonom gümrük tarifesi
● Ülkeler arası anlaşmalarla konulan tarife sözleşmelere dayanan gümrük tarifesi
● Malların metre, adet ve tane birimleri üzerinden
vergi alınması spesifik
● Malların değerleri üzerinden vergi alınması ad velorem
● Ad velorem ile spesifik vergi aynı anda uygulanırsa
bileşik tarife
● Yurtiçi üreticileri ithalata karşı kısmî olarak koruyan
koruyucu tarife
● Yurtiçi üreticiyi tam olarak koruyan engelleyici tarife
Hollanda Hastalığı
Bir ülkede ani bir şekilde üretim artışı sonucunda veya mevcut üretimden sağlanan gelir artışı durumunda yaşanan ekonomik daralma
olarak ifade edilir.
Rybczynski Teoremi
Üretim faktörlerinden birinin arzı sabitken diğer üretim faktörünün
arzı artmış ise arzı artan faktörü yoğun olarak kullanan sektörde
üretim mutlak olarak artar.
● Yurt içinde üretilmeyen mala konulan tarife hasıla
tarife
● Gümrük tarifelerinin temel amacı hazineye gelir
sağlamak
● İthalat kotoları, ithalata konu olan malların fiziki
miktar ya da değerleri itibariyle sınırlandırılmasıdır.
● İthalat yasakları, malın ülkeye girişi tamamen engellenir.
Leantief Paradoksu
● Döviz kontrolü, ülkelerin yabancı para ile gerçekleştirdikleri işlemlerin kamu otoritelerince denetlenmesi
Wassily Leontief, dönemin geçerli dış ticaret teorisi olan Hecksher – Ohlin
Teorisini, girdi – çıktı (input – output) tekniğini kullanarak test etmiştir.
● Çoklu kur sistemi, ithalatını azaltmak istedikleri mal
grupları için yüksek döviz kuru uygulamaları
İhtiyaç Yayıncılık
14
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Ekonomik Entegrasyon
Tercihli Ticaret Anlaşmaları
Anlaşmaya taraf olan
ülkeler, belirli mallar
üzerinde gümrük tarifelerinde indirimde bulunur.
Serbest Ticaret Bölgesi
Gümrük Birliği
Ortak Pazar
İktisadi Birlik
Ülkeler aralarında tarife
ve miktar kısıtlamalarını kaldırır, bölgeye dahil
olmayan ülkelere karşı
her ülke kendi özel tarifesini uygular.
Birliğe dahil olan ülkeler
arasındaki tarife ve miktar kısıtlamaları kaldırılır. Dahil olmayan ülkelere karşı ortak bir tarife
uygulanır.
Gümrük Birliğine ek olarak, üretim faktörlerinin
Ortak Pazara üye ülkeler
içinde serbest dolaşımı
sağlanır.
Ortak Pazarın özelliklerine ek olarak üyeler
ortak bir iktisadi politika
izler.
Ödemeler bilançosunun cari işlemler ve sermaye hesabının net bakiyesi ile denkleştirici işlemlerin bakiyesinin birbirine eşit olmasını
istatistiki farklar hesabı sağlar.
Cari İşlemler Hesabı + Sermaye İşlemleri Hesabı = Otonom İşlemler
Resmi Rezervler Hesabı = Denkleştirici İşlemler
Ödemeler Bilançosu Hesapları
Cari İşlemler Hesabı
Sermaye Hesabı
Resmi Rezervler Hesabı
İstatistiki Farklar Hesabı
Ülkenin ihraç ve ithal ettiği
mal ve hizmetler bu hesaba
kaydedilir. (Turizm, işçi gelirleri, elçilik hizmetleri, ülkeler
arası yapılan bağış, transit ticaret...)
Sermaye hesabı borçlu çalışır.
(Özel portfolyo yatırımları,
dolaysız yabancı sermaye yatırımları)
Merkez Bankasının döviz piyasasına yapmış olduğu müdahaleler sonucunda ülkenin
uluslararası resmi rezervlerinde ortaya çıkan değişiklikleri
gösterir. (Döviz, altın...)
Ödemeler bilançosu istatistiklerini denkleştirmek amacıyla
yapılan kayıtlardır.
KALKINMA – BÜYÜME
Neoklasik Büyüme Modeli (Solow)
Rostowgil Büyümenin Aşamaları
● Üretim faktörleri birbirinin yerine ikame edebilir.
● Ekonomide rekabetçi piyasalar söz konusudur.
● Geleneksel Toplum Aşaması: Ekonomik faaliyetler tarıma dayalı, verimlilik oldukça düşük, toplum kadercidir.
● Emek ve sermaye üretim faktörleridir.
● Teknoloji dışsaldır.
● Kalkışa Hazırlak Aşaması: Dışsal şoklar etkilidir. Ekonomi sosyal sabit yatırımlara yönelir.
● Ölçeğe göre sabit geliri söz konusudur.
● Ekonomi uzun dönemde kararlı büyüme sergiler.
● Kalkış Aşaması: Sanayileşmenin başladığı aşamadır. Kalkınma
süreci ivme kazanır.
● Ekonomi dengeden uzaklaştığında kendiliğinden tekrar dengeye gelir.
● Kişi başı çıktı düzeyinin büyüme oranını değiştirmesine büyüme
etkisi denir.
● Teknoloji ilerlemeden kaynaklı olan üretim büyümesine Solow
artığı denir.
● Olgunlaşma Aşaması: Teknoloji gelişir ve üretim artar. Millî
gelirin bir bölümü üretken yatırımlara aktarılır.
● Yoğun Kitlesel Tüketim Aşaması: Kalkınmanın son aşamasıdır.
Toplumsal refah söz konusudur. Hizmet sektörünün önemi artar. Kaynaklar kitlesel tüketim mallarının üretimine ayrılır.
● Açık ekonomi koşullarında tanımlanabilir.
İKTİSADİ DOKTRİNLER
İKTİSAT OKULLARI
Merkantalist Yaklaşım
Fizyokrotik Yaklaşım
Klasik Yaklaşım
● Jean Bodin
● François Quesnay
● Adam Smith
● Thomas Miles
● R. Jacques Turgot
● David Ricardo
● Thomas Mun
Neoklasik Yaklaşım
● Marshall
● Walros
● Poreto
● Fisher
● Edgeworth
● Gossen
Keynesyen Yaklaşım
Monetarist Okul
Yeni Klasik Okul
Arz Yanlı İktisat Okul
Post Keynesyen Okul
● J. Keynes
● M. Friedman
● John Muth
● K. Evans
● J. Robinson
● K. Bruner
● Robert Lucos
● A. Laffer
● P. Davidson
● A. Meltzer
● Robert Barro
İhtiyaç Akademi
15
● M. Kalecki
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İKTİSAT
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İKTİSAT
Klasik Yaklaşım
Keynesyen Yaklaşım
● Doğal düzen ve devlet müdahalesinin sınırlı olması temeline
dayanır.
● J. Mynard Keynes’in 1936
yılında yazdığı “İstihdam,
Faiz ve Paranın Genel Teorisi” kitabı ile başlar.
● Başlangıcı A. Smith’in Ulusların Zenginliği eseri.
● 1929 Büyük Buhrana kadar etkisini sürdürdü.
● Devlet ekonomiye müdahale etmemelidir.
● Modern Makro İktisadın temellerini atmıştır.
● Üretim sürecinde en önemli faktör emektir.
● Klasik İktisadın bütün varsayımları reddedilmiştir.
● “Görünmez El” sistemini benimsemiştir.
● Ekonomi eksik istihdam durumunda dengededir.
● Paranın değişim aracı olmaktan başka rolü yoktur.
● Merkantilistlerin görüşlerine karşı çıkar.
● Hükûmet aktif iktisat politikalarıyla serbest piyasaya
müdahale etmelidir.
● Ekonomide tam istihdam söz konusudur.
● Tam rekabet koşulları geçerli
değildir.
● Ekonomik sektörlerin tamamına önem verilir.
● Sermaye birikmiş emekten başka bir şey değildir.
● Ekonomide tam serbestliği savunur.
● Bireyciliğe, kişisel çıkarlara ve rekabete dayanır
● Temsilcileri: A. Smith, T.R. Malthus, D. Ricardo, J.S. Mill, J.B.
Say, N.W. Senior
● Fiyatlar aşağı doğru katıdır.
● Piyasaların sürekli temizlendiği varsayımı geçerlidir.
● Tüketiciler rasyonel değildir.
● Tam enformasyon yok.
● Para yansız değildir.
● Ekonomik analiz kısa dönemi esas alır.
● Para
ekonominin
hâline gelmiştir.
temeli
● Yatırım tasarruf eşitliği her
zaman sağlanmaz.
● Ekonominin talep yanıyla ilgilenir.
TÜRKİYE EKONOMİSİ
● Türkiye’de ilk finansal kriz
1982 yılında yaşanmıştır.
● 1981 yılında Sermaye Piyasası kurulmuştur.
7 Eylül 1946 devalüasyonu ile alınan önlemler:
● ¨’nin yabancı paralar karşısında değeri düşürülmüştür.
● İthalatçı birlikler kaldırılmış, ithal edilebilecek mal sayısı artırılmıştır.
● Yabancı sermaye kısıtlamaları kaldırılmıştır.
● Gümrük tarifeleri hafifletilmiştir.
● Devalüasyon: Paranın, diğer paralar karşısında değerinin düşürülmesidir.
● Revalüasyon: Paranın, diğer paralar karşısındaki değerinin yükseltilmesidir.
● 1986 yılında borsa kurulmuş, Merkez Bankası İnterbank para piyasasını açmıştır.
● 1987 yılında Merkez Bankası açık piyasa işlemlerine
başlamıştır.
Güçlü Ekonomiye Geçiş Programının Hedefleri
● Yüksek oranda faiz dışı fazla vermek
● Özel ve kamu bankalarının tekrar güçlü
bir yapıya kavuşmasını sağlamak
● Kaynak tahsisinde kamuda şeffaflığı ve
hesap verebilirliği artırmak
● Kamu bankalarının görev zararlarını
kapatmak
● Bankacılık sektörü ile reel sektör arasında işleyişi sağlamlaştırarak mali piyasalarda etkinliği artırmak
● Reel faiz oranlarını sürdürülebilir bir
düzeye indirmek
● Kamu finansman dengesini yapısal dönüşümlerle de destekleyerek bir daha
bozulmayacak biçimde güçlendirmek
● Faiz oranlarını aşağıya çekmek
● Cari işlemler açığını kapatmak
● Borçlanma olanaklarını
manla artırmak
dış
finans-
● Gelir dağılımı politikasını enflasyon hedefleriyle uyumlu bir şekilde çözdürmek
● Enflasyon hedeflemesine geçmek amacıyla dalgalı kur rejimi kapsamında
enflasyonla mücadele için aktif para
politikası uygulamak
Küresel Mali Kriz Sonrası Bankacılık Sektöründe Alınması Gereken Önlemler
● Mal varlığına ilişkin kredi riski bilgisinin iletilmesinde yaşanan sorunların aşılması
● Kredi derecelendirme kuruluşlarının gözden geçirilmesi
● Risk yönetiminde bankaların özenli olması
● Denetleyici otoritelerin, piyasaları ve finansal kuruluşları izleme yöntemlerinin geliştirilmesi.
● Birincil ve ikincil piyasa araçları arasındaki yapının uyumlaştırılması
● Denetleyici otoriteler arasında uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi
24 Şubat Bankacılık Zirvesinde Alınan Önlemler
● Merkez Bankası Denetiminde swap
piyasası oluşturulması
● Bankaların kur belirlemelerine Merkez
Bankasının yardımcı olması
● Bankaların açık pozisyonlarını, Türk
lirası ve döviz bonoları takasıyla kapatmaya çalışmak
● MB’nın, faiz piyasalarına müdahale
etmesi ve faiz oranlarını aşağı çekmesi
● BM repo hesaplarından ihtiyacı olan
bankalara likidite sağlanması
● Bankaların 26 Şubat Pazartesi gününden itibaren döviz piyasasında kur
kotasyonuna girmesi
İhtiyaç Yayıncılık
● Ekonomi yönetimi ve bankalar arasında %10 - %15 oranında bir devalüasyon için anlaşma sağlanması ve döviz
kurunun aşağı çekilmesi
16
● Alınan kararlar neticesinde MB döviz
kurunu ve enflasyonu kontrol etmeyi amaçlayan politikalar uygulamaya
başlamıştır.
● Dalgalı döviz kuruna geçiş, hanehalkı
ve sektörler üzerinde olumsuz etki yaratmıştır.
● Krizin sonucunda kurların serbest bırakılmasıyla ¨ %40 civarında değer
kaybetmiştir.
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİYE TEORİSİ
Musgrave Yaklaşımına göre devletin görevleri
Kamu Maliyesinin Amaçları
● Kaynak kullanımında etkinlik
● Ekonomik istikrar
● Bölüşümde etkinlik
● Ekonomik büyüme
● Kaynak tahsisi
● Gelir dağılımı
Klasikler (Mali Gelenekçiler)
● İktisadi istikrar
Keynesyenler
● A. Smith, J.B.Say, D.Ricardo, R.T. Malthus, J.S. Mill, N.W. Senior başlıca temsilcileridir.
● Piyasada görünmez el vardır.
● Piyasada görünmez el yoktur.
● Müdahaleci devlet anlayışı ve fonksiyonel maliye teorisi savunulur.
● İhtiyat, işlem ve spekülasyon güdüsü olmak üzere para talebinin
üç motifi vardır.
● Ücret ve fiyatlar esnektir.
● Devletin ekonomiye müdahalesi sınırlı olmalıdır.
● Maliye politikası etkindir.
● Her arz kendi talebini oluşturur.
● Üretim ve istihdam hacmi toplam talep düzeyine bağlıdır.
● Piyasada tam rekabet koşulları vardır.
Refah Ekonomisi
●
Pareto Optimalite
●
Birinci En İyi
●
İkinci En İyi
→ Kaynakları dağıtırken toplumda en az bir bireyin refahını azaltmadan diğer bir bireyin refahını artırmak
mümkün değilse bu noktada kaynaklar optimal dağılmıştır.
→ Her alanda tam rekabet koşullarının sağlandığı, ekonomiye müdahalenin yapılmadığı durumdur.
→ Devletin müdahalesi nedeniyle ekonomide tam rekabet koşulları bozulmuşsa bunun düzeltilmesi yerine
alanlarda ekonomiye müdahale edilmesi optimum sonuca daha yakın çözüm verir.
başka
Dışsallıklar
● Bir malın üretiminin / tüketiminin o
malın satıcıları ve alıcıları dışındaki
üçüncü kişilere bir maliyet yüklemesine veya bir yarar sağlamasına dışsallık
denir.
● Bölünemez, fiyatlandırılamaz ve pazarlanamazlar
● İlk kez Knut Wicksell tarafından incelenmiştir.
● Dışsallıkta devlet çözümünde vergi,
sübvansiyon, kirlilik izni, harçlar, atık
borsası gibi mekanizmalar vardır.
Tam kamusal (kolektif) mallar
● Bölünemez, fiyatlandırılamaz.
● Tüketiminde rekabet yoktur.
● Dışsallık yaratırlar.
● Faydasından kimse yoksun bırakılamaz.
● Savunma, güvenlik, adalet...
● Coase Teoremi, Hicks - Kaldor Tazmin
Prensibi ve Scitovsky Yaklaşımı (Pazarlık Ölçütü) dışsallığa karşı piyasa
çözümleri içerisinde yer alır.
● Dışsallıklarda sosyal fayda > özel fayda
ya da sosyal maliyet > özel maliyet ise
devlet müdahale etmelidir.
Yarı kamusal mallar
● Bölünebilir, fiyatlandırılabilir.
● Tüketiminde rekabet vardır.
● Dışsal fayda sınırlı sayıda
bireye yayılır.
● Eğitim, sağlık, sosyal konutlar, parklar...
Oylama Modelleri
● Wicksell – Oy Birliği Kuralı
● Arrow – İmkânsızlık Teoremi
● Downs – Demokrasinin Ekonomi Teorisi
● Black – Tek Dorukluluk ve
Çoğunluk Oylama Modeli
● Romer ve Rosenthal - Bürokratlar ve Seçmenler Modeli
● Buchanan ve Tullock - Maliyetlerin Minimizasyonu
● Mckean - Hükûmetin Görünmez Eli Teorisi
● Tiebout – Ayakla Oylama Teorisi
Anayasal İktisat Yaklaşımı (Kamu Tercihi Teorisi)
Buchanan, Hayek ve Tullock’a göre demokrasinin içine düştüğü yozlaşmadan özellikle politikacıların ve bürokrasinin yetkilerini kötüye
kullanmalarından kurtulmanın tek yolu, ekonomik alanda Leviathan (aşırı büyümüş devlet) görünümü veren devletin anayasal olarak
sınırlandırılmasıdır.
İktisadi Rasyonalite Yaklaşımı
● Bölünebilirlik Kuramı: Piyasada bölünebilir ve bölünemez mal
olmak üzere iki çeşit mal olduğunu dile getiren ilk iktisatçı
P.A. Samuselson’dur.
● Tam Rekabetten Sapmalar: Piyasa tam rekabetten sapma
yarattığında devlet düzenleyici bir fonksiyon yüklenmelidir
(Joan Robinson).
● Mukayeseli Sosyal Fayda Kuramı: Devletin her faaliyeti, faaliyetle sağlanan marjinal sosyal faydanın marjinal sosyal maliyete eşit olduğu noktaya kadar artırılmalıdır.
● Maliyet Karşılaştırılması: Brochier ve Tabatani’ye göre ister
özel ister kamusal mal olsun, bütün faaliyetler topluma en az
maliyet yüklenecek şekilde yapılmalıdır.
İhtiyaç Akademi
17
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MALİYE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİYE
Kamu Harcamaları
● Kamu harcamalarının ekonomideki büyüklüğü Kamu Harcaması / GSMH ile bulunur. Bu oran 0 ile 1 arasında değer alır.
Kamu Harcamalarının Görünüşte Artış Nedenleri
Gerçek Artış Nedenleri
● Aynî ekonomiden para ekonomisine geçilmesi
● Ekonomik nedenler
● Safi usulden gayrisafi usule geçilmesi
● Teknolojik nedenler
● Para değerinin düşmesi
● Sosyal nedenler
● Ülke sınırlarının ve nüfusun büyümesi
● Askerî nedenler
● Devletleştirme ve kamulaştırma
● Siyasi nedenler
BU
KONU
DAN
SORU
ÇIKAB
İLİR .
Kamu Harcamalarının Artışını Açıklamaya Yönelik Görüşler
● Wagner’e göre kamu harcamalarındaki artışın temel nedeni,
devlet faaliyetlerinin artmasıdır.
● Peacock ve Wiseman’a göre kamu harcamalarındaki artışın
nedeni, savaşlar gibi bunalım dönemlerinde harcamaların sıçrama yapması ve sonra eski düzeyine inmemesidir.
● Musgrave’e göre kamu harcamalarındaki artışın nedeni
askerîdir. Savunma harcamaları dışındaki kamu harcamalarının millî gelire oranının istikrarlı olduğunu söyler.
● Carter Adams’a göre kamu harcamalarının artış nedenleri
ülkeden ülkeye değişmektedir. Adams, harcamalardaki artışların uluslararası ilişkilerdeki gerginlikten doğmakta olduğunu
ve savunma ile savaş masraflarının artışları dolayısıyla kamu
harcamalarının arttığını ileri sürmektedir.
● Niskanen, kamu harcamalarındaki artışın nedeni olarak bürokratların kendi çıkarlarını maksimize etmek amacıyla kamu
harcamalarını artırdığını söyler.
● Baumol, kamu harcamalarının artışının kamu kesiminin üretim
fonksiyonunda kullanılan girdilerin fiyatlarında ortaya çıkan
artışlardan kaynaklanabileceğini söyler.
● Nitti’ye göre kamu harcamalarındaki artışın nedeni, savaş harcamalarıdır.
● Buchanan, kamu harcamalarındaki artışın, demokrasi ile yönetilen ülkelerde hükûmetlerin iktidardaki kalış sürelerini uzatmaya yönelik çabalarının sonucu olduğunu söyler.
Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması
● İdari (Organik, Kurumsal) Sınıflandırma:
Kamu harcamaları, kamu hizmetlerini yürüten idari birimlere /harcamayı yapan kuruluşlara göre sınıflandırılır.
● Fonksiyonel (işlevsel) Sınıflandırma:
Kamu harcamalarının yapılan hizmet esas alınarak sınıflandırılmasıdır.
● Ekonomik (İktisadi) Sınıflandırma: Belli
bir dönemdeki üretim ve aynı dönemdeki kamu harcamalarıyla ilişki kuran
sınıflandırmadır.
Ekonomik Sınıflandırmaya Göre Harcama Çeşitleri
1. Reel Harcamalar
Devletin doğrudan ya da dolayı olarak üretim faktörlerinin mülkiyetine ya da kullanım hakkına sahip olmak için yaptığı harcamalardır.
a) Cari Harcamalar
b) Yatırım Harcamaları
c) Kalkınma Carileri
Devletin tüketim malları alımına yönelik
olan, her yıl tekrar eden ve faydası kullanıldıkları yıl tükenen harcamalardır (personel giderleri, yolluklar, malzeme alımları).
Devletin sermaye oluşumu için ya da mal
stoklarını artırmak için yapılan, faydası birden fazla yıla yayılan harcamalardır
(etüt – proje giderleri, makine, teçhizat
alımları).
İnsanların becerilerini, bilgilerini ve üretkenliklerini artıran, faydaları gelecek dönemlere sarkan harcamalardır (eğitim,
sağlık, sosyal güvenlik harcamaları).
2. Transfer Harcamaları
Doğrudan talep yaratmayan, bazı kaynakların devlet bütçesi aracılığıyla kişi ve kurumlar arasında karşılıksız el değiştirmesi niteliği
taşıyan harcamalardır (sübvansiyon, işsizlik ödemeleri, destekleme alımları, fakirlere yapılan yardımlar).
Transfer Harcama Çeşitleri
● Sübvansiyonlar, ekonomik transfer; yaşlılık – emeklilik ödemeleri, sosyal transfer; kamu kurumlarının
açıklarını kapatmak üzere verilen hazine yardımları
mali transferlerdir.
● Harp gazilerine yapılan yardımlar, vergi iadeleri
dolaysız transferler; iktisadi amaçla yapılan mali
yardımlar ise dolaylı transferlerdir.
İhtiyaç Yayıncılık
● Gerçek kişilere yapılan harcamalar gelir transferi (emekli maaşları), kurumlara / devletlere yapılan harcamalar ise sermaye transferidir (savaş
tazminatları).
● İktisadi amaçlı transferler (sübvansiyonlar) verimli, sosyal amaçlı transferler ise verimsiz transfer harcamalarıdır.
● Devletin kendi iradesiyle kişi, firma ya da başka ülkelere yaptığı transferler karşılıksız, devletin özel kesime ait taşınır sermaye malları ile daha
önceki dönemlerde üretilmiş taşınmazları satın almak için yaptığı harcamalar ise sermaye teşkili için yapılan (karşılıklı) transfer harcamalardır.
18
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
KAMU GELİRLERİ
Vergiler, devletin kamu hizmetlerini
karşılamak için egemenlik gücüne dayanarak, karşılıksız olarak ve zora dayanarak aldığı parasal değerlerdir.
Harç, bazı kamu hizmetlerinden yararlananların bu yararlanma karşılığı
ödedikleri bedeldir.
Resim, bir iş ya da faaliyetin yapılmasına yetki ve izin verilmesi karşılığında
alınan bedeldir.
Şerefiye, devletin ve diğer kamu kuruluşlarının yaptığı bayındırlık işleri
dolayısıyla değeri artan gayrimenkul
sahiplerinden alınan değerdir.
Harcamalara katılma payı, belediyenin
yaptığı yol, kanalizasyon ve su tesisleri
gibi harcamaların finansmanı için alınan paydır.
Emisyon (senyoraj) geliri, para basma
yoluyla elde edilen gelirlerdir.
Mülk (patrimuan, mamelek) ve teşebbüs gelirleri; devletin arazi, bina, orman, maden gibi gayrimenkulleri ile
ticari, sınai ve mali girişimleri, işletmelerinden elde ettiği gelirlerdir.
Parafiskal (vergi benzeri) gelirler, sosyal güvenlik kuruluşları ile mesleki kamu
kuruluşlarına, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek için gelir toplama yetkisinin verilmesiyle ortaya çıkan ve üyelerinden sağlanan kamu gelirleridir.
Vergi, resim, harç, ceza, şerefiye, katılma payı, tazminatlar, parafiskal gelir,
mali tekel egemenlik gücüne göre alınan
cebri gelirler arasındadır. Mülk ve teşebbüs gelirleri, bağış ve yardımlar ise cebri
olmayan gelirlerdir.
Vergileri Açıklamaya Yönelik Geliştirilen Teoriler
1. Faydalanma Teorisi: Vergi ile herhangi bir faydanın değişimini esas alır. 3’e ayrılır.
a) Değişim Teorisi
b) Sigorta Primi Teorisi
Vergiler kamu harcamalarından sağlanan
faydaya göre alınmalıdır. (Locke, Proudhon, Celmence)
Vergi, güvenliği sağlayan devlete hizmetlerin karşılığı olarak ödenen sigorta primi
niteliğindedir. (Montesquieu, Mirabeau)
c) Sosyal Üretim Giderlerine Katılma Payı
Teorisi:
Vergi devletin üretimden aldığı paydır.
(Rousseau)
2. Otorite (Egemenlik – İktidar) Teorisi
Günümüzde kullanılan teoridir. Verginin karşılıksız olması gerektiğine inanılır.
● Günümüzde vergiler artan oranlı tarife üzerinden alınır. Bu durumun temelinde gelir arttıkça gelirin marjinal faydasının azaldığı görüşü yer alır. Bu görüşte 3 yaklaşım vardır.
 Eşit fedakârlık görüşü:
Vergi sistemi her bireyin katlanacağı
fedakârlığı eşit kılacak şekilde düzenlemelidir.
●
● En az geçim indirimi: Bireylerin geçinmeleri için belirli bir tutara kadar olan
gelirin vergi dışı bırakılmasıdır. Matrahtan indirim, vergiden indirim (dekot) ve bölme (katsayı) sistemi olmak
üzere üç uygulama biçimi vardır.
İhtiyaç Akademi
 Eşit oranlı fedakârlık görüşü:
Yüksek gelirlilerin, düşük gelirlilere oranla
toplumdan daha fazla yarar sağladıkları
düşünülerek yüksek gelirlilerin daha fazla
vergilendirilmesini varsayar.
 En az toplam fedakârlık görüşü:
Toplumun yüksek gelirli gruplarının kendinden sonra gelen gelir gruplarının düzeyine eşitleninceye kadar vergilendirilmeleri savunulmuştur.
Vergilemede Ödeme Gücüne Ulaşılması
●
●
● Ayırma ilkesi: Emek
gelirinin sermaye gelirinden daha düşük
vergilendirilmesini savunan ilkedir.
● Muafiyet ve istisnalar:
Vergilendirilmesi gereken
kişinin (konunun) vergi
dışı bırakılmasına muafiyet (istisna) denir.
19
● Artan oranlılık: Vergi
matrahı arttıkça vergi
oranlarının da artmasıdır.
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MALİYE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİYE
Matrah Belirleme Usulleri
Tarh Yöntemleri
Verginin Tahsil Usulleri
● Beyan usulü
● Beyan üzerine tarh
● İltizam usulü
● Karine ve dış göstergeler usulü
● İdarenin takdirine göre yapılan tarh
● İhale usulü
 Resen tarh
● Götürü usul
● Halk temsilcileri ile tahsil usulü
 İkmalen tarh
● İdarece takdir usulü
● Emanet usulü
 İdarece tarh
● Stopaj usulü
● Mükellefin ödemesi usulü
Artan Oranlı Vergi Tarifelerine İlişkin Tanımlar
● Yükseklik farkı
● Uzunluk farkı
● Artma oranı
En yüksek vergi oranı ile en düşük vergi
oranı arasındaki farktır.
En yüksek matrah ile en düşük matrah
arasındaki farktır.
Birbirini
farktır.
Vergilendirme Süreci
izleyen
oranlar
arasındaki
Vergiyi doğuran olay → tarh → tebliğ → tahakkuk → tahsil
Vergi Baskısı Sonucu Ortaya Çıkan Tepkiler
● Vergiden kaçınma (vergi avantajlarından yararlanma, gelir aktarımı, vergilerin ertelenmesi, vergi arbitrajı)
● Vergi kaçakçılığı
● Vergi grevi ve vergi reddi
● Vergi borcunun zamanında ödenmemesi
● Verginin telafisi
Vergi Yansımasının Kriterleri
Gelir ve İkame Etkisi
● Zorunlu mallar, lüks mallara göre daha kolay yansıtılır.
Vergi nedeniyle geliri azalan bireyin daha
● Dolaylı vergilerin yansıtılması dolaysız vergilere göre daha kolaydır.
çok çalışarak aradaki açığı kapatmasına
● Monopol piyasada yansıma daha kolaydır, oligopolde ise zordur.
gelir etkisi, vergi yükü nedeniyle bireyin
● Vergi oranı yükseldikçe yansıma zorlaşır.
daha az çalışıp boş zaman talep etmesine
Vergi yansımasının süreçleri
ise ikame etkisi denir.
Verginin ödenmesi → vurgu → aktarma → yerleşme
KDV TİPLERİ
Gelir tipi KDV
Gayrisafi hasıla tipi KDV
Dayanaklı mallara ilişkin amortismanların katma değerden düşülmesine izin verilmeden, dayanıklı sermaye değeri de matraha katılıp verginin hesaplanmasıdır.
Mallara ilişkin amortismanların katma değerden düşülmesine izin verilmesidir.
Ücret tipi KDV
Tüketim tipi KDV
Vergi hesaplanırken sermayenin
amortismanı
yerine sermaye gelirinin
indirilmesidir.
Sermaye mallarının sadece satın alma yılında
katma değerden indirilmesidir.
Gelirin Unsurları
● Ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, menkul sermaye
iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer
kazançlar ve iratlar gelirin unsurlarıdır.
Üniter – Sedüler Gelir Vergisi
● İlk 6’sı kaynak teorisine göre,
diğer kazanç ve iratlar ise safi
(net) artış teorisine göre tanımlanır.
Üniter gelir vergisinde gelirin 7 unsurundan
elde edilen gelir toplanır, gider ve zarar indi-
rilerek kalan tutar vergilendirilir. Sedüler gelir
vergisinde ise 7 unsur ayrı ayrı vergilendirilir.
DEVLET BORÇLANMASI
Borçlanmanın Yasal Dayanağı
Kısa Vadeli Borçlanma Araçları
Proje – Program Kredileri
● Borçlanma yetkisinin yasal dayanağı
● Hazine bonoları
Kalkınma planlarındaki kamu / özel sek-
kanundur. Miktar, faiz, ihraç şekilleri,
geri ödeme koşulları kanunla belirlenir.
● Türkiye’de borçlanma yetkisi ve yönetimi Hazine Müsteşarlığına aittir.
İhtiyaç Yayıncılık
● Müteahhit bonoları
● Hazine kefaletini haiz bonolar
● Kısa vadeli avanslar
● Emanet paralar
tör yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi
için alınan kredilere proje kredileri, bütçe
açıkları ve üretim kapasitesinin ihtiyacı olan
ithalatın finansmanı amacıyla alınan kredilere program kredileri denir.
20
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Borç ertelemesi – Röfinansman Kredisi
Borçlanmayla ilgili püf noktalar!
Vadesi gelen bir borcun ödenmesinin
● Enflasyonla mücadelede iç piyasadan uzun vadeli borçlanma tercih edilmelidir.
tecil edilmesine borç ertelemesi, süre-
● Dış borç alındığında enflasyonist, ödendiğinde deflasyonist etki yaratır.
daha düşük bir faizle ileri bir tarihe
si dolan bir borcun ödenmesi için yeni
bir dış borca çevrilmesine röfinansman
kredisi denir.
● Deflasyonla mücadelede dış piyasadan borçlanılmalıdır.
● İç borçlar millî gelirde değişiklik yaratmazken dış borçlar alındığında millî
geliri artırır, ödendiğinde azaltır.
Tasarruf sahiplerine sağlanan çıkarlar ve garantiler
● Borç tahvillerinde genellikle borç verenlere sağlanan
ana menfaat faizdir.
netlerinin haczedilememesi ve ihaleye teminat olarak
gösterilebilmesidir.
● Tahvillerin faizini dolaylı yoldan yükselten uygulamalar birincil çıkardır. Bunlar; başabaşın altında ihraç,
başabaştan ihraç, primli ihraç, ikramiyeli ihraç, vergisel avantajlardır.
● İkincil çıkarlar; istenildiğinde paraya çevrilebilmesi,
senetlerle vergi borcunun ödenebilmesi, borçlanma se-
● Tasarruf sahiplerine sağlanan garantiler ise erken
ödeme yapmama garantisi, en ziyade müsadeye mazhar alacak garantisi, konversiyona gitmeme garantisi,
tahvil değerinin düşmesinin önlenmesi garantisi, enflasyona karşı sağlanan (altına, dövize, fiyatlara endeksleme) garantilerdir.
Olağanüstü Borç Yönetimi Uygulamaları
Konsolidasyon – Konversiyon
Konsolidasyon (tahkim), konversiyon (değiştirme), vergilerin artı-
Kısa süreli borçların uzun süreli borçlara ya da süresiz borç hâline
rılması, monetizasyon, özelleştirme ve morataryumdur.
dönüştürülmesine konsolidasyon, yüksek faizli bir borcun düşük
faiz oranı taşıyan bir borçla değiştirilmesine ise konversiyon denir.
DİBS’lerin Satış Yöntemleri
Türkiye’de Borçlanma Yöntemleri
● Doğrudan halka satış yöntemi
● İhale yöntemi (İskontolu senetler, enflasyona endeksli senetler, sabit faizli
● Bankalara satış yöntemi
kuponlu devlet tahvilleri, değişken fa-
● Borsada satış yöntemi
● Bankalar aracılığıyla satış yöntemi
izli devlet tahvilleri)
Kamu Açığı Türleri
● Satışa arz (TAP) yöntemi
● Özel amaçlı ihraçlar
● Doğrudan satış yöntemi
● İhale yoluyla satış yöntemi
Kamu Kesimi Finansman Açığı:
● Halka arz yöntemi
Bütçe açığı + Mahalli idareler açığı + Sosyal güvenlik açığı + KİT açığı + Fon açığı
● Geleneksel açık (KKBG) = Kamu gelirleri – Kamu harcamaları
● Birincil açık = KKBG – Faiz ödemeleri
● Cari açık = Geleneksel açık – Sermaye Açığı
● Operasyonel (işlevsel) açık = Birincil açık + Reel faiz ödemeleri
DEVLET BÜTÇESİ
Bütçenin Unsurları
Devri Bütçe Teorisi: Alvin Hansen’in ortaya attığı teoriye göre
bütçede yıllık denklik değil, konjonktürel dönemler itibarıyla büt-
● Tahmin: İlgili mali yıla ilişkin gelir – gider tahminlerini içerir.
● Tahdit: Bütçenin zaman ve miktar olarak sınırlanmasını içerir.
● Tasdik: Bütçe ancak yasamanın onayı ile uygulanabilir.
● Tevzin: Gelir – gider tahminleri denk olmalıdır.
çede denklik sağlanmalıdır.
Telafi Edici Bütçe Teorisi: William Beveridge tarafından geliştirilen teoriye göre devlet, daralma dönemlerinde ortaya çıkan
işsizliği gidermeli, özel sektörün eksikliklerini telafi etmeli ve ekonomiyi tekrar dengeye getirmelidir.
Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri
● Merkezi Yönetim Bütçesi
 Genel bütçeli idareler
● Sosyal Güvenlik
Kurumları Bütçesi
 Özel bütçeli idareler
● Mahalli İdareler
Bütçeleri
 Düzenleyici ve denetleyici kurumlar
İhtiyaç Akademi
21
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MALİYE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİYE
MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU’NUN HAZIRLANMA SÜRECİ
Bakanlar Kurulunun en geç eylül ayının ilk haftası sonuna kadar toplanarak Kalkınma Bakanlığı
tarafından hazırlanan orta vadeli programı kabul
etmesiyle bütçe süreci başlar.
Bütçe, onaylanmak üzere cumhurbaşkanına gönderilir. Cumhurbaşkanı
bütçeyi, TBMM’ye iade edemez. Mali
yılbaşından önce bütçe Resmî Gazete’de
yayımlanır ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girer.
BÜTÇE
Orta vadeli program aynı süre içinde Resmî
Gazete’de yayımlanır.
Orta vadeli mali plan Maliye Bakanlığı tarafından
hazırlanır, en geç Eylül ayının 15’ine kadar YPK
tarafından karara bağlanır ve aynı sürede Resmî
Gazete’de yayımlanır.
Bütçe, Genel Kurulda 20 gün içinde görüşülür.
Buradaki görüşmelerin bitiminden sonra bütçenin tümü açık oya sunulur. Kabul oyları ret
oylarından fazla ise bütçe TBMM’ce kabul edilir.
Bütçe çağrısı ve eki bütçe hazırlama rehberi Maliye Bakanlığınca; yatırım genelgesi ve eki, yatırım programı
hazırlama rehberi ise Kalkınma Bakanlığı tarafından
hazırlanarak en geç Eylül ayının 15’ine kadar Resmî
Gazete’de yayımlanır.
Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sunulan
bütçe kanun tasarısı Meclis başkanı tarafından
Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilir. Bu komisyon tasarıyı 55 gün içinde inceler. Raporu, TBMM
Genel Kuruluna sunar.
TBMM ve Sayıştay ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar bütçelerini, eylül ayı sonuna kadar TBMM’ye,
bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderir.
Kamu idareleri bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak
hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak eylül ayının
sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir.
Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan merkezî yönetim bütçe
kanun tasarısı ile millî bütçe tahmin raporu mali yılbaşından en
az 75 gün önce Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sunulur.
Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı
sürede Kalkınma Bakanlığına verilir.
MALİYE POLİTİKASI
Maliye Politikası Amaçları
Maliye Politikası Araçları
1. Kamu Harcamaları Politikası
● Ekonomik kalkınma ve büyümenin sağlanması
● Ekonomide deflasyon varsa kamu harcamaları artırılmalı, enflasyon varsa azaltılmalıdır.
● Gelir ve servet dağılımında etkinlik sağlanması
● Ekonomik istikrarın sağlanması (tam istihdam ve fiyat istikrarı)
Stagflasyonla Mücadelede Kullanılacak Politikalar
● Genişletici maliye + sıkı para politikası
● Vergi temelli gelirler politikası
● Üretim teşvikleri politikası
● İndeksleme politikası
İşsizlik
İhtiyaç Yayıncılık
Enflasyon
doğal işsizlik oranı
3. Bütçe Politikası: Deflasyonla mücadelede bütçe açığı, enflasyonla
mücadelede bütçe fazlası uygulanır.
4. Borçlanma Politikası: Enflasyon varsa iç borçlanma, deflasyon varsa dış borçlanma artar. İç borçlanma ekonomide daraltıcı, dış borçlanma ise genişletici etki yaratır.
● İşsizlik sigortası
● Bütçe açık ve fazlaları
● Tarımsal destekleme alımları
● Mal stoklarındaki değişmeler
● Hanehalkı tasarrufları
● Faiz oranlarındaki değişmeler
● Dağıtılmayan kurum kârları
● Artan oranlı vergi tarifesi
Lorenz Eğrisi: Gelir dağılımındaki eşitsizliği; yatay
Enflasyon
eksende nüfusun, dikey eksende bu nüfusun elde ettiği
gelirin kümülatif oranlarıyla gösterildiği diyagramdır.
Uzun Dönem Eğrisi
Bilinen Philips Eğrisi
Nominal ücret
2. Kamu Gelirleri Politikası
Otomatik Stabilizatörler
● Gelirler politikası
Orijinal Philips Eğrisi
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İşsizlik
Gini Katsayısı: Lorenz eğrisiyle 45 derecelik doğru
doğal işsizlik oranı
22
arasında kalan alanın hipotenüsünün, dik üçgen alanına
olan oranının rakamsal olarak ifade edilmesidir. 0 ile 1
arasında değer alır. Katsayı 0’a yaklaştıkça gelir dağılımı
İşsizlik iyileşir.
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Enflasyonla Mücadele
Denflasyonla Mücadele
Kamu harcamaları yoluyla
Kamu gelirleri yoluyla
Kamu harcamaları yoluyla
Kamu gelirleri yoluyla
● Cari harcamalarda kısıntıya
gidilemez, dirençle karşılaşılır.
● Gelir üzerinden alınan vergilerin artırılmasında dirençle
karşılaşılır.
● Cari harcamaların artırılması kişileri tasarrufa iteceğinden tercih edilmez.
● Gelir vergilerindeki azalma
kişileri tasarrufa yönlendirebileceğinden tercih edilmez.
● Servet üzerinden alınan vergilerin artırılması fazla etki
etmediğinden tercih edilmez.
● Yatırım
harcamalarının
artırılması toplam talep
üzerinde doğrudan etki
yarattığından tercih edilir.
● Servet vergilerindeki azalma fazla etki etmediğinden
tercih edilmez.
● Yatırım harcamalarında kısıntıya gidilmesinde dirençle
karşılaşılmaz, en etkili yoldur
ancak uzun dönemde ekonomik kalkınma ve büyümeyi
sekteye uğratır.
● Transfer harcamalarında kısıntıya gitmek bölüşümde etkinliği
azaltsa da diğer harcamalara
göre kolay bir yoldur.
● Harcamalar üzerinden vergilerin artırılması en etkili yoldur.
● Transfer harcamaların etkisi diğer harcamalara nazaran düşük olduğundan
tercih edilmez.
● Harcamalar üzerindeki alınan vergilerin azaltılması
toplam talebi doğrudan
artıracağından en etkili
yoldur.
VERGİ HUKUKU
Mükellefin Ödevleri
● Bildirim
 İşe başlama bildirimleri işe başlama
tarihinden itibaren 10 gün içinde yapılır.
● Defter tutma (kazancı basit usulde tespit
edilenler ile gelir vergisinden muaf olanlar hariç)
● Belge düzenleme ve verme
● Beyanname verme ve eksik beyanda
bulunmama
 İş bırakma ise faaliyetin sona ermesinden itibaren 1 ay içinde bildirilmelidir.
● Vergi dairesi müdürleri
● Vergi Ziyaı
● Usulsuzlük
 Genel Usulsüzlük
● 1. Derece Genel Usulsüzlük
● 2. Derece Genel Usulsüzlük
● Özel Usulsüzlük
Vergi İncelemesi Yapmaya Yetkili Olanlar
● Vergi müfettişleri
● Vergi müfettiş yardımcıları
Yoklama Yapmaya Yetkili Olanlar
● İlin en büyük mal memuru
● Yoklama memurları
VERGİ SUÇLARI
Vergi İdaresince Cezalandırılan
Suçlar
● Gelir uzmanları
● Vergi incelemesine yetkili olanlar
● Defterlerin tasdiki
 Adres değişikliği, iş değişikliği gibi hususlar 1 ay içinde bildirilmelidir.
● Yetkili makamlarca yoklama işi ile görevlendirilenler
● Vergi dairesi müdürleri
● Vergi ziyaına kaçakçılık suçlarını gerektiren fiillerle sebebiyet
verilirse vergi ziyaı cezası 3 kat, bu fiillere iştirak edenlere
ise 1 kat uygulanır.
Ceza Mahkemesince
Cezalandırılan Suçlar
● Kaçakçılık
● Mükellefin Özel İşini Yapma
● Vergi Mahremiyetini İhlal
● Vergi ziyaı suçundan ceza alan mükellefler bu suçu cezanın
kesinleşmesini takip eden yılın başından itibaren 5 yıl içinde
tekrar işlerse cezaları %50 oranında artırılır. Genel usulsüzlük suçlarında ise 2 yıl içinde tekrar edilirse ceza %25
oranında artırılır.
Defter tutma mecburiyeti olanlar
Defter tutma mecburiyeti olmayanlar
Hesap Hataları
● Ticaret ve sanat erbabı
● Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye
tabi olmayan çiftçiler
● Matrah hataları
● Ticaret şirketleri
● İktisadi kamu müesseseleri
● Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
● Serbest meslek erbabı ve çiftçiler
● Gelir Vergisi Kanunu’na göre kazançları basit usulde tespit
edilenler
● Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri,
dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
Vergilendirme Hataları
Vergi Yargılama Hukukunda Görev Yapan Mahkemeler
● Mükellefin şahsında hata
● Danıştay
● Mükellefiyette hata
● Bölge İdare Mahkemeleri
● Mevzuda hata
● Vergi Mahkemeleri
● Vergilendirme döneminde hata
 Dava açma süresi vergi mahkemelerinde
30 gün, Danıştayda 60 gündür.
Vergi Alacağının Güvence Altına Alınması İçin
Getirilen Düzenlemeler
● Mükelleften teminat veya kefil göstermesinin
istenmesi
● İhtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz uygulamasına gidilmesi
● Rüçhan hakkı
● Hükümsüz sayılan işlemler
● Verginin mükerrer
olması
 Vergi mahkemelerince tek hakimle verilen
kararlara karşı 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesine itiraza gidilebilirken vergi
mahkemelerinin itiraza konu olanlar dışında
kalan, kurul hâlinde verilen kararlarına karşı
30 gün içinde Danıştayda temyize gidilebilir.
Vergi Alacağının Değerinin Korunması
● Gecikme faizi: Verginin tahakkunun
geciktiği durumlarda idarece tarh
yöntemlerine gidilmektedir. Böyle bir
tarhta, tarh edilen vergi ve cezaya
ilave olarak gecikme faizi de uygulanacaktır.
● Takas
İhtiyaç Akademi
● Vergi miktarında
hata
23
● Gecikme zammı: Tahsil aşaması ile ilgili olup miktarı kesinleşen ama zamanında ödenmeyen vergi borcunda
ortaya çıkar.
 2010 yılından itibaren gecikme faizi ile zammı 1,40 olarak uygulanmaktadır.
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MALİYE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİYE
TÜRK VERGİ SİSTEMİ
Kaynak Teorisi
Net Artış Teorisi
Üretim faktörlerinin sürekli olarak çalıştırılması sonucu elde
edilen kazanç unsurları gelir olarak kabul edilir.
Dönem başı kazanç ve dönem sonu kazanç arasında fark yaratan tüm unsurlar gelir kabul edilir.
Gelirin Özellikleri
Gelirin Unsurları (Gelir Vergisine Tabi Kazanç ve İratlar)
● Ticari kazançlar
● Şahsi olmalı
● Gerçek olmalı
● Safi olmalı
● Genel olmalı
● Yıllık olmalı
● Elde edilmiş olmalı
● Zirai kazanç
● Menkul sermaye iradı
Doktorun kazancı
TAHAKKUK
esasına göre
elde edilmiş
sayılır.
● Ücretler
● Serbest meslek kazancı
● Gayrimenkul sermaye iradı
● Diğer kazanç ve iratlar
TAHSİL
esasına
göre elde
edilmiş
sayılır.
Yıllık Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri
● Kendi muayenehanesini işletiyorsa → serbest meslek
kazancı
● Bir hastanede çalışıyorsa → ücret
● Kendi hastanesini işletiyorsa → ticari kazanç
● Basit usul
● Şubat 25
● Diğerleri
● Mart 25
● Yurdu terk edenler
● Terkten önceki 15 gün içinde
● Ölüm
● Ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde
● Tam mükellefler
● İkametgâhlarının bulunduğu vergi dairesinde
● İş yeri ve ikametgâhı ● İş yerinin bulunduğu yer vergi dairesinde
ayrı yerde bulunanlar
Geçici vergi oranı
● Kurumlar vergisinde %20
● Gelir vergisinde %15
● Gezici olarak çalışanlar
● Öncelikle ikametgâhının bulunduğu yer vergi
dairesi, eğer orada tarh olmamışsa, faaliyetlerini yürüttüğü yer vergi dairesi
● Dar mükellef
● Türkiye’de vergi muhatabı varsa onun ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesinde, yoksa iş
yerinin bulunduğu vergi dairesinde
Kurumlar vergisi mükellefleri
● Sermaye şirketleri
● Muhtasar beyanname ertesi ayın 23. akşamına kadar verilir. 26. akşamına
● Kooperatifler
kadar ödenir.
● Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
● İktisadi kamu müesseseleri
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin Verilmesi
● İş ortakları
● Yabancı kurum ve kuruluşlar
Ölüm Türkiye’de
Mükellef Türkiyede
4 ay
Ölüm yabancı ülkede 6 ay
Mükellef yabancı ülkede
6 ay
● aynı yabancı ülkelerse 4 ay
● farklı yabancı ülkedelerse 8 ay
KDV
● Katma değer vergisinin kanuni oranı %10’dur. Bakanlar Kurulu bu oranı 4 katına kadar artırmaya, %1’e kadar indirmeye
yetkilidir.
● Hâlen uygulanmakta olan oranlar %1, %8 ve %18’dir. (I) sayılı
cetvelde yer alanlar için %1, (II) sayılı cetvelde yer alanlar için
%8, herhangi bir listede yer almayanlar için %18 vergi oranı
geçerlidir.
Mükellefiyet Türleri
Tam Mükellef
Türkiye
Dar Mükellef
Yurt dışı
● İkametgâhı Türkiye’de olanlar
● T.C. vatandaşı olanlar
● Bir takvim yılı içinde 6 aydan
fazla sürekli olarak Türkiye’de
kalanlar
● Merkezi
Türkiye’de
olan,
resmî veya özel müesseselerin
temsilciliklerinde çalışanlar.
İhtiyaç Yayıncılık
24
● Bir takvim yılı içinde 6 aydan az Türkiye’de kalıp bu
süre içinde Türkiye’de kazanç elde edenler
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI
Muhasebe olaylarına konu olan işlemlerin temelini oluşturan 12 adet kavramdan hemen her yıl bir ya da iki kavram gelmektedir.
Sosyal Sorumluluk
Muhasebe
Maliyet Esası
uygulamalarının
yürütülme-
sinde ve mali tabloların hazırlanmasında
tüm toplumun çıkarları gözetilecek, tarafsız, adil olunacaktır.
Kişilik
İşletme, sahibinden, ortaklarından çalışanlarından ayrı bir kişiliğe (kendine öz
kişilik) sahiptir.
UNUTMA!
Ortaklara Borçlar
Ortaklardan Alacaklar hesapları bu kavram gereği kullanılır.
Parayla Ölçülme
Yabancı paranın Türk Lirası cinsinden ifade edilmesi ve kayıt altına alınması parayla ölçülme kavramı gereğidir.
Olayları kayıt altına alırken onların biçimlerinden ziyade gerçekte ifade ettiği öze,
anlama bakılmaktadır. Mesela vadeli çek
özde (vade içerdiğinden) senettir. Senet
olarak kayıt altına alınır.
İşletmenin Sürekliliği
İşletmenin yaşam süresi, sahip ve ortaklarının yaşam süreleri ile sınırlandırılamaz,
sonsuzdur. İşletme sahipleri ve hatta varisleri ölebilir, işletmeden ayrılabilir. Ancak işletme yaşamına devam eder.
DİKKAT!
Bu kavram maliyet esasının da temelini
oluşturur.
Şüpheli görülen alacağın (dava - icra aşamasında olsa dahi) pratikte tahsilinde bir
imkânsızlık yoksa özde o şüpheli alacak sayılmaz.
Önemlilik
Bir olay mali tablolara dayanılarak alınacak kararları etkileyecek düzeydeyse
Aşağıdaki hesaplar görüldüğünde akla mutlaka dönemsellik kavramı gelmelidir.
Tutarlılık
uygun başka bir hesabın içine atılır.
Bu kavram en çok çıkan sorulardan bir
tanesidir. Tanım olarak da örnek olay
şeklinde de sıklıkla KPSS ve kurum sınavlarında sorulmuştur.
İşletmenin karşılaşabileceği riskleri; muhtemel giderleri öngörmesi, tedbirli davranması ve uygun karşılıkları ayırması bu
kavram gereğidir.
ya içinde bulunduğu “Diğer” hesabından çı-
180 / 280 Gelecek Aylara / Gelecek Yıllara Ait Giderler
İhtiyatlılık
Değer düşüklüğü karşılığı, şüpheli alacak
karşılıkları bu kavram gereği ayrılmaktadır.
MALİ TABLOLAR
Finansal tabloların düzenlenmesinde işletmenin sürekliliği tahukkuk esası ve tutarlılık kavramı göz önünde tutulur. TMS 1’de
yukarıdaki kavramlara ek olarak önemlilik ve birleştirme esaslarına da yer verilmiştir.
● Satışların Maliyeti Tablosu
● Fon Akım Tablosu
● Nakit Akım Tablosu
● Kâr Dağıtım Tablosu
● Öz Kaynaklar
Tablosu
İhtiyaç Akademi
Değişim
Aktif (Varlıklar)
Türkiye Muhasebe
Standartları
● Döneme Ait Finansal Durum
Tablosu (Bilanço)
● Döneme
Tablosu
Ait
Kapsamlı
381 / 481 Gider Tahakkukları
TMS’de dönemsellik kavram olarak değil
esas olarak benimsenmiştir.
YILDIRIM EĞİTİM HİZMETLERİ LTD. ŞTİ.
NOT; Nakit akış tablosu hariç tüm finansal tablolar tahakkuk
esasına göre düzenlenir.
● Gelir Tablosu
380 / 480 Gelecek Aylara/Gelecek Yıllara
Ait Gelirler
Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile
bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösterir. Sol tarafına aktif,
sağ tarafına pasif adı verilir. Çift taraflı kayıt sisteminin bir
sonucu olarak aktif ve pasif birbirine eşittir.
DİKKAT!
Muhasebe Sistemi
Uygulama Genel Tebliği
● Bilanço
181 / 281 Gelir Tahakkukları
BİLANÇO
İşletmelerin bir faaliyet döneminde gerçekleştirdiği işlemlerin
özetlendiği tablolardır. Muhasebenin özetleme işlevinin sonucunda oluşturulur.
MALİ TABLOLAR
Dönemsellik
karılıp kendi adıyla hesap açılır ya da daha
Bir olay, bulunduğu hesap grubunda %
Bir eylemin birbirini izleyen dönemlerde
tekrarlanması ya da uygulamadan vazgeçilmesi tutarlılık kavramı ile ilgilidir.
Tarafsızlık ve Belgelendirme
Muhasebe kayıtları, usulüne uygun düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılmalıdır.
20’den fazla anlam ifade etmeye başladıysa
Mali tablolar yeterli, açık, anlaşılır olmalıdır. Ayrıca dipnot, nazım hesap kullanımı
görüldüğünde kavram olarak akla mutlaka
tam açıklama gelmelidir.
Benzer olay ve işlemlerde muhasebe politikalarının değiştirmeden uygulanmasıdır.
Dava icra aşamasına gelmemiş olmasına rağmen borçlusu iflas eden alacak özde
şüpheli sayılır.
Sonsuz kabul edilen işletme ömrünün eşit
uzunluktaki sürelere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız bir şekilde açıklanmasıdır.
önemlidir.
Tam Açıklama
Özün Önceliği
İşletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde elde
edilme maliyeti esas alınmalıdır. Maliyet
bedeli, alış bedeli ve alış giderlerinin toplamından oluşmaktadır.
Gelir
● Döneme Ait Öz Kaynak Değişim Tablosu
● Döneme Ait Nakit Akış Tablosu
● Önemli Muhasebe Politikalarını
Özetleyen Dipnotlar ve Açıklayıcı Notlar
I.
6.7.2014
TARİHLİ BİLANÇO
DÖNEN VARLIKLAR (1 yıl I.
içinde paraya çevrilmesi
ve tüketilmesi öngörülen
varlıklar)
II.
II. DURAN VARLIKLAR (1
yıldan daha uzun sürelerde işletmeye bağlı kalan ve
III.
normalde satış amacı güdülmeyen varlıklar)
25
(Kaynaklar) Pasif
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (Bir yıl içinde ödenecek işletme borçları)
UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (Bir yıldan uzun sürelerde ödenecek işletme borçları)
ÖZKAYNAKLAR (İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki
hakları)
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MUHASEBE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MUHASEBE
YEVMİYE
Bir faaliyet döneminde gerçekleşen işlemlerin oluş sırasına göre
kayıt alınan defterdir. Bu defter mali nitelikli işlemlerin toplu-
DEFTERİ
ca görülmesini sağlar. Yevmiye defteri, yevmiye maddelerinden
oluşur.
Yevmiye Madde Türleri
Tamamlayıcı
Madde
Karma Madde
Bileşik Madde
Aynı madde için-
Aynı madde için-
Basit Madde
bir hesap borç-
hesabın borçlandı-
borçlandırılırken
rılıp yine karşılığında
bir hesabın alacak-
alacaklandırıldığı
lığında yine yalnızca
kullanılan madde
türüdür.
madde türüdür.
landırıldığı (veya
bir hesabın alacak-
tutar hatalarının
düzeltilmesi amacıyla
birden fazla hesabın
karşılığında yalnızca
landırılırken karşı-
hâlinde ortaya çıkan
de birden fazla
de birden fazla
Aynı madde içinde
Muhasebe kayıtla-
rının elle tutulması
tersi) madde tü-
landırıldığı madde
rüdür.
türüdür
Dönemin başında yapılan açılış kaydı ve
dönem sonunda yapılan kapanış kaydı
karma maddeye örnek teşkil eder . Çünkü
işletme birden çok hesapla dönemi kapatır
İçinde KDV olan hiçbir hesap basit
madde değildir. Kapanış hesaplarının, devir hesaplarının basit madde
olma imkânı yoktur.
ve aynı hesaplarla sonraki dönemi açar.
Kayda Yardımcı Belgeler
Tahsil Fişi
Tediye Fişi
Mahsup Fişi
Kasaya para gi-
Kasadan para
Kasa dışındaki ko-
rişini konu alan
fişlerdir.
çıkışını konu alan
nular için düzenle-
fişlerdir.
nen fişlerdir.
Vergi Usul Kanunu’nda Sayılan Değerleme Ölçüleri
● Maliyet Bedeli: Bir işletmedeki ekonomik
değerin elde edilmesi veya değerinin artırılması nedeniyle yapılan ödemelerde
bunlara bağlı olarak yapılan her türlü
giderin toplamını belirtir. (VUK madde
262)
● Borsa Rayici
İhtiyaç Yayıncılık
● Tasarruf Değeri: Bir ekonomik değerin
değerleme gününde sahibi için taşıdığı
gerçek değeridir. (VUK madde 264)
● Mukayyet Değer
● Rayiç Bedel: Bir iktisadi kıymetin değer-
leme günündeki alım satıma konu olan
değeridir. (VUK madde 266)
● Emsal Bedeli veya Ücreti
● İtibari Değer: İşletmede yer alan her
türlü senet ile hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir. (VUK
madde 266)
26
● Vergi Değeri
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
10
HAZIR DEĞERLER
100 KASA
102 BANKALAR
Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç
kalanı verir.
Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç
kalanı verir.
a) Kasaya para girişi
100 KASA
a) Bankaya para yatırıldığında
101 ALINAN ÇEKLER
Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç
kalanı verir.
XX
Alındığında
100 KASA
XX
XX
100 KASA
XX
b) Dönem sonu faiz tahakkuku (En
çok çıkan kayıtlardan biridir.)
b) Kasadan para çıkışı
101 ALINAN ÇEKLER
102 BANKALAR
XX
181 GELİR
TAHAKKUKLARI
Tahsil edildiğinde
XX
642 FAİZ GELİRLERİ
c) Sayım noksanı
XX
c) İzleyen dönem kaydı
197 SAYIM VE
TESELLÜM
NOKSANLARI
101 ALINAN
ÇEKLER
XX
100 KASA
XX
d) Sayım fazlası
100 KASA
101 ALINAN
ÇEKLER
XX
397 SAYIM VE
TESELLÜM
FAZLALARI
XX
Ciro: Çek üzerindeki hakkın üçüncü
kişiye devri demektir.
XX
e) İşletme lehine oluşan kur farkları
646 Kambiyo Kârları hesabının alacağına aleyhine oluşan kur farkları
ise 656 Kambiyo Zararları hesabının borcuna kaydedilir. Kâr - zarar
da şöyle hesaplanır. (son kur - ilk
kur) x Bozdurulan (veya değerlenen)
Yabancı para = Kâr / zarar
XX
181 GELİR
TAHAKKUKLARI
642 FAİZ GELİRLERİ
Ciro edildiğinde
XX
102 BANKALAR
Çek cirosunda 101 Alınan Çekler
alacaklı, çek keşidesinde 103 Verilen
Çekler alacaklı çalıştırılır.
XX
XX
DİKKAT! Bankaya işleyen faiz üze-
rinden yapılan vergi kesintisi 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabının
borcuna kayıtlanır.
Sonra da bu vergi dönem sonunda hesaplanan vergi karşılığından mahsup
edilmek üzere 371 Dönem Kârının
Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri hesabının borcuna aktarılır.
103 VERİLEN ÇEKLER VE
ÖDEME EMİRLERİ
Aktifi düzenleyici pasif karakterli bir hesaptır. Alacaklı çalışır. Alacak kalanı verir.
Çek verildiğinde (keşide edildiğinde) kullanılır.
a) Keşide edilen çek
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
Tahvil faiz kuponu kesildiğinde yapılacak
kayıt
● Pullar
● Banka havaleleri
● Posta havaleleri
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
● Hisse senedi kâr payı kuponları
642 FAİZ GELİRLERİ
● Tahvil faiz kuponları
XX
XX
640 İŞTİRAKLERDEN
TEMETTÜ GELİRLERİ
İhtiyaç Akademi
XX
XX
XX
b) Çek bedeli işletmenin (keşidecinin
bankası) banka hesabından ödendiğinde
Hisse senedi kâr payı kuponu kesildiğinde
yapılacak kayıt
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
103 VERİLEN
ÇEKLER VE
ÖDEME EMİRLERİ
ÇOK
ÖNEMLİ
Hisse senedinin getirisi kâr payı, tahvilin getirisi ise faizdir.
27
103 VERİLEN ÇEKLER
VE ÖDEME EMİRLERİ
102 BANKALAR
XX
XX
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MUHASEBE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MUHASEBE
GEÇİCİ YATIRIMLAR 11 MENKUL KIYMETLER
AR
IML
R
I
YAT
Kâr Sağlama Amacı
Faiz Kazanç Sağlama Amacı
110 Hisse Senetleri
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları
Alış bedeli ile kayıtlanır, borçlu çalışır.
Satışta ortaya çıkan kâr 645 Menkul Kıymet Satış Kârları
hesabının alacağına, zarar ise 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabının borcuna kayıtlanır.
Değeri düşen hisse senetleri için dönem sonunda “ihtiyatlılık”
kavramı gereği karşılık ayrılır. Borsa fiyatı < Alış fiyatı ⇒
karşılık ayrılır.
654 KARŞILIK GİDERLERİ
XX
119 MENKUL KIYMET DEĞER
DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI
XX
Karşılık ayrılan hisse senedini izleyen dönemde satılırsa ayrılan karşılık ters kayıtla kapatılır ve 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabı kullanılır. Kâr edilirse tamamı kapatılır, zarar edilirse zararı aşan kısım için Konusu Kalmayan
Karşılıklar hesabı kullanılır. Hisse senedinin ne kadarı satılırsa
karşılığın o kadarı kapatılır.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları
Faizini hesaplarken dönemsellik esasına dikkat edilmelidir. Tahvil elinde iki farklı dönem duruyorsa
dönem sonuna kadar işleyen faiz tahakkuk ettirilir.
181 GELİR TAHAKKUKLARI
XX
642 FAİZ GELİRLERİ
XX
Bu kayıt, biraz önceki hazır değerler tablosunda da
vardır. Faiz gelirine hak kazanıldığında tahsil edilme durumuna bakılmaksızın bu kayıt yapılır. Tahvili izleyen dönemde kârlı satılırsa seçeneklerde şu
kayıt aranmalıdır:
100 KASA VEYA 102 BANKALAR
XX
111 ÖZEL KESİM TAHVİL
SENET VE BONOLARI
181 GELİR TAHAKKUKLARI
642 FAİZ GELİRLERİ
645 MENKUL KIYMET SATIŞ
KÂRLARI
● Bu tür sorularda tarihlere çok dikkat edilmelidir. Tahvilin
ihraç tarihi ile satın alındığı tarih farklı ise işletme tahvili
alıncaya kadar işleyen faiz 198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar hesabında izlenir.
XX
XX
XX
XX
UZAN VADELİ YATIRIMLAR
24 MALİ DURAN VARLIKLAR
242 İŞTİRAKLER
240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER
% 10’a kadar başka işletmelerin sermayesine uzun vadeli amaçlarla katılım ve uzun
vadeli amaçlarla edinilen tahvillerin izlendiği aktif hesaptır. Hesap borçlu çalışır.
TMS’ye göre finansal varlıklar (menkul
kıymetler) gerçeğe uygun değer ile değerlenir. Borsa fiyatı gerçeğe uygun değer olarak kullanılır. TMS’ye göre borsa
fiyatı artan hisse senetleri için aradaki
fark kadar dönem sonunda şu kayıt yapılır. (Hisse senedi için)
Borsa Fiyatı > Alış Fiyatı
110 HİSSE SENETLERİ
XX
649 DİĞER OLAĞAN
GELİR VE KÂRLAR
XX
659 DİĞER OLAĞAN GİDER
VE ZARARLAR
110 HİSSE SENETLERİ
İhtiyaç Yayıncılık
uzun vadeli amaçlarla) katılım paylarının (oy hakkı) izlendiği aktif hesaptır.
2008 - 2011 KPSS’de de iştiraklerde özkaynak yöntemi
sorulmuştur. Konsolide finansal tablo düzenleyen işletmeler
önemli etkinlik taşıyan iştiraklerini özkaynak yöntemi ile
değerler.
XX
XX
ORTAKLIKLAR
Başka işletmelerin sermayesine % 50’den fazla uzun
vadeli amaçlarla katılımdır. TMS’de bağlı ortaklık
kontrol gücü şeklinde ifade
edilmektedir.
AMORTİSMAN
Arazi ve arsalar, yapılmakta olan yatırımlar,
verilen avanslar hariç, maddi duran varlıklar bölümü hesaplarına ve maddi olmayan
duran varlıklara aşınma, yıpranma payı
(amortisman) hesaplanır. VUK’ta 2 tane
amortisman hesaplama yöntemi sayılmıştır.
→ Normal amortisman
→ Azalan bakiyeler usulüyle amortisman
TMS’de bunlara ilaveten bir de üretim
miktarı yöntemi sunulmuştur.
Borsa Fiyatı < Alış Fiyatı
245 BAĞLI
Başka bir işletmenin sermayesine (%10 - %50 arasında
Normal amortisman denirse maliyet bedelini (kayıtlı değer) ekonomik ömre bölünerek, yıllık amortisman payı bulunur.
Azalan bakiye denirse normal amortisman
oranı bulunmalıdır.
28
(1/ ekonomik ömür örneğin: 1/5 yıl = 0,20
gibi) çıkan oranın iki katı alınır.
Azalan bakiyeler usülünde amortisman oranı %50 yi aşmamalıdır. . 2005’te azalan bakiyede yasal üst sınır % 50 dir. Hem de o yıl
sınav sorusu olarak çıkmıştır. .
Amortisman direkt yöntemle kaydediliyorsa neye amortisman hesaplanmışsa
onun maliyetinden düşülür, endirekt yöntemle kaydediyorsan 257 Birikmiş Amortismanlar hesabı alacaklandırılır.
Duran varlık satışında Birikmiş Amortismanlar hesabı borçlu çalıştırılır.
Net değer sorulursa, maliyetten amortismanlar düşülür!
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
TİCARİ FAALİYET KONUSUNA GİREN
KREDİLİ MAL / HİZMET SATIŞI
MAL YA DA HİZMET SATIŞI / ALIMI
Senetsiz Satış
Senetli Satış
Kredili mal satışı denildiğinde akla Alıcılar hesabı gelmelidir.
120 Alıcılar
121 Alacak Senetleri
a) Senet alındığında
Kredili mal satışı → Alıcılar Hs.
121 ALACAK SENETLERİ
Mal satışı → Yurt İçi Satışlar Hs.
XX
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
391 HESAPLANAN KDV
Satışta KDV → Hesaplanan KDV Hs.
KDV'li tutar
= KDV hariç tutar
1 + KDV oranı
c) Senet dönem sonunda tasarruf değer ile değerlendiğinde (reeskont hesaplama) aşağıdaki kayıt yapılır.
Örnek satış kaydı (tamamı kredili mal satışı)
120 ALICILAR
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ
XX
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU
XX
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
391 HESAPLANAN KDV
XX
XX
b) Senet ciro edildiğinde / iskonto ettirildiğinde, tahsil
edildiğinde 121 Alacak Senetleri hesabı alacaklı çalışır.
KDV hariç → KDV’siz tutar x KDV oranı = KDV
KDV hariç →
Satış karşılığında alınan bono ve poliçeler (senet) Alacak
Senetleri hesabında izlenir.
XX
XX
XX
d) Yukarıdaki kayıt, izleyen dönemin başında iptal edilir.
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU
Satış yurt dışına yapılmışsa 601 Yurt Dışı Satışlar hesabı kullanılır. Yurt dışına satışta KDV olmaz.
XX
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
XX
Bu son iki kayıt hem KPSS’de hem kurum sınavlarında
sıklıkla sorulmaktadır.
Ay sonu KDV kayıtları şu şekilde yapılır: Ay sonlarında KDV hesapları ters kayıtla kapatılırken şuna dikkat edilir. 391
Hesaplanan KDV > İndirilecek KDV ise fark 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar hesabının alacağına 191 > 391 ise fark 190
Devreden KDV hesabının borcuna kayıtlanır.
KREDİLİ MAL / HİZMET ALIMI
Senetsiz alım
Senetli Alım
Kredili (veresiye) mal alımı Satıcılar hesabında
Mal ya da hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış borçlar Borç Senetleri hesabında izlenir.
izlenir.
321 Borç Senetleri
320 Satıcılar
Senet karşılığı mal alımında kayıtta Satıcılar hesabı yerine
Borç Senetleri hesabı kullanılır.
Kredili mal alımı → Satıcılar Hs.
Mal alımı → Ticari Mallar Hs.
Reeskont kaydı
Alışta KDV → İndirilecek KDV
KDV dâhil / hariç alıcılar hesabında olduğu gibi.
Örnek mal alım kaydı:
153 TİCARİ MALLAR
191 İNDİRİLECEK KDV
320 SATICILAR
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
XX
XX
XX
XX
Reeskont iptal kaydı
647 REESKONT FAİZ GİDERLERİ
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU
İhtiyaç Akademi
XX
29
XX
XX
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MUHASEBE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MUHASEBE
AVANSLAR
159 Verilen Sipariş Avansları
195 İş Avansları
196 Personel Avansları
(Ham madde ya da mal alımı)
Stok için
Personele iş için sözleşme karşılığı
verilen avans
Personele yolluk ya da maaş ücrete mahsuben verilen avans
340 Alınan Sipariş Avansları
Duran Varlıklar için
259 Verilen Avanslar
Maddi
Duran Varlıklar İçin
Mal ya da hizmet teslimlerinden
önce alınan avanslar
269 Verilen Avanslar
Maddi Olmayan
Duran Varlıklar İçin
279 Verilen Avanslar
Özel Tükenmeye Tabi
Varlıklar İçin
Yukarıda sayılan avansların tümü teslim alma, teslim etme, sözleşmenin yapılması, harcamaların belgelenmesi vb. durumlarda ters
kayıtla kapatılır. Özellikle Verilen Sipariş Avansı ile Verilen Avanslar birbirinin çeldiricisi olarak verilmektedir.
STOKLAR
Bu hesap grubunda ham madde, yarı mamuller ve ticari mallar izlenir. Genel muhasebenin en önemli ve en yüksek standart sapmaya sahip soruların geldiği alan bu alandır.
Aralıklı Envanter Yöntemi
B
153 TİCARİ MALLAR HESABI
(+)
– Dönem başı stok
(–)
– Alıştan iadeler
– Dönem içi alışlar
– Alış iskontoları
Sürekli Envanter Yöntemi
A
B
– Alış giderleri
Ticari Mallar hesabının borç toplamı
Ticari Mallar hesabının alacak toplamı
Ticari Mallar hesabının borç kalanı
Dönem sonu stok mevcudu
XX
XX
Brüt satışlar
XX
Satıştan iadeler
(XX)
Satış iskontoları
(XX)
Net satışlar
Satılan ticari mallar maliyeti
Brüt satış kârı / zararı
(+)
– Dönem başı stok
(–)
– Alıştan iadeler
– Dönem içi alışlar
– Alış iskontoları
– Alış giderleri
–Satılan mallar maliyeti
● Sürekli envanter yönteminde 153 Ticari Mallar hesabının
(XX)
XX
A
– İade alınan malların
maliyeti
(XX)
Satılan ticari mallar maliyeti
153 TİCARİ MALLAR HESABI
borç kalanı her an stokta kalan mevcut malların maliyetini
verir.
Brüt satışlar
(XX)
Satış iskontoları
(XX)
Net satışlar
XX
Satılan ticari mallar maliyeti
(XX)
Brüt satış kârı / zararı
XX
XX
Satıştan iadeler
XX
(XX)
XX
● Sürekli envanter yönteminde brüt satış kârı veya zararı
hesaplanırken 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabının
borç kalanı dikkate alınır.
● Aralıklı envanter yönteminde dönem sonu stok mevcudu
yapılan sayım sonucu tespit edilir.
157 Diğer Stoklar
150 İlk Madde ve Malzeme, 151 Yarı Mamuller – Üretim, 152 Mamuller ve 153 Ticari Mallar hesaplarının kapsamına girmeyen
ürünler, artıklar, fizikî nedenlerle bozulan ve diğer mallarla eş değerde satılamayacak olan ticarî mallar bu hesapta izlenir. Bu stoklar
ortaya çıktığında maliyet bedeli ile hesabın borcuna, satıldığında ve / veya kullanıldığında alacağına kaydedilir.
İhtiyaç Yayıncılık
30
İhtiyaç Akademi
İ
n!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MALİ BORÇLAR
Kısa Vadeli
Uzun Vadeli
30 Mali Borçlar
300 Banka Kredileri
400 Banka Kredileri
Bankadan kredi çekilirse bankaya olan borç artar. Banka anaparaya faiz işletir. İşletilen faiz ise Finansman Gideri olarak
kaydedilir. Gider de aynen gelir gibi dönemsellik kavramına
dikkat edilerek tahakkuk ettirilir.
Bu hesapların vadesi dönem sonu itibarıyla bir yılın altına düştüğünde 30 Mali Borçlar grubundaki ilgili hesapların içine atılır.
a) Faiz tahakkuku
XX
381 GİDER TAHAKKUKLARI
304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri
331 Ortaklara Borçlar
335 Personele Borçlar
333 Bağlı Ortaklıklara Borçlar
337 Diğer Borç Senetleri Reeskontu (–)
332 İştiraklere Borçlar
XX
b) Anapara + faiz ödeme kaydı
336 Diğer Borçlar
ÜCRET TAHAKKUK KAYDI
300 BANKA KREDİLERİ
381 GİDER TAHAKKUKLARI
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
XX
XX
XX
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
102 BANKALAR
XX
335 PERSONELE BORÇLAR
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ
XX
305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler
İskontolu ihraç edilen finansman bonolarında (nominal değer
- peşin değer = iskonto) farkı Menkul Kıymet İhraç Farkları hesabına, buradan da dönem sonunda 780 Finansman Giderleri
hesabına atılır. (İçinde bulunduğu döneme ait olan kısmı atılır.)
XX
XX
XX
Bu kayıt sınavlarda sıklıkla sorulmaktadır. Personel avans çekmemişse kayıtta Personel Avanslarının olmayacağına dikkat ediniz. Bir
de işletme 7/B seçeneğine göre kayıt yapıyorsa 770 Genel Yönetim
Giderleri hesabı yerine 791 İşçi Ücret ve Giderleri / 792 Memur
Ücret ve Giderleri hesaplarını kullanır.
Sermaye - Ödenmemiş Sermaye = Ödenmiş Sermaye
● Hisse Senedi İhraç Primleri
● Hisse Senedi İptal Kârları
Sermaye Yedekleri
● MDV Yeniden Değerleme Artışları
● İştirakler Yeniden Değerleme Artışları
● Diğer Sermaye Yedekler
Hisse Senetleri
Satın Alan İşletme
İhraç Eden İşletme
Satın alan işletme açısından hisse senedî geçici (menkul kıymet) ya da uzun vadeli (malî duran varlık) yatırım aracıdır.
Nominal Değer: Sermaye payını temsil eder.
Hisse senedi satın alan işletme hisse senetlerini alış bedeli
üzerinden kayıt altına alır.
Alış ile satış bedeli arasındaki fark “645 Menkul Kıymet
Satış Kârları” hesabının alacağında izlenir.
● Statü Yedekler
İhraç eden işletme açısından hisse senetleri, sermayeyi temsil eder. Ortaklar sahip oldukları hisse oranında oy hakkına sahiptir. Sermaye sağlamak, sermaye artırmak amacıyla ihraç edilir.
Nominal Değer: Ortakların ortaklık paylarını temsil eder.
Alış Fiyatı: Hisse senedinin alışa konu olan değeridir.
● Yasal Yedekler
303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri
DİĞER BORÇLAR
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
ÖZ KAYNAKLAR
405 Çıkarılmış Tahviller
İhraç Fiyatı: Hisse senedinin satışa konu olan değeridir. Satın alan işletme için hisse senedinin alış fiyatını oluşturur. İşletme hisse senetlerini
nominal bedel üzerinden ihraç edebileceği gibi primli de satışa sunabilir.
Hisse senetlerinin nominal değeri ile ihraç fiyatı arasındaki fark 520
Hisse Senetleri İhraç Primleri hesabının alacağında izlenir.
Kâr Yedekleri
● Olağanüstü Yedekler
● Diğer Kâr Yedekleri
● Özel Fonlar
I. Tertip yedek akçe, ödenmiş sermayenin % 20’sini buluncaya dek dönem net kârının % 5’i alınarak hesaplanır.
MALİYET MUHASEBESİ
Direkt ilK Madde ve Malzeme Farkları
Direkt İşçilik Farkları
● Süre Farkı
Miktar Farkı
(Fiilî süre – Standart süre) • Standart ücret
(Fiilî miktar – Standart miktar) • Standart Fiyat
Fiilî süre > Standart süre & Olumsuz fark
Fiilî miktar > Standart miktar & Olumsuz Fark
● Ücret Farkı
Fiyat Farkı
(Fiilî ücret – Standart ücret) • Fiili süre
(Fiilî fiyat – Standart fiyat) • Fiilî miktar
Fiili fiyat > Standart fiyat Olumsuz & fark
Fiilî fiyat > Standart fiyat & Olumsuz Fark
İhtiyaç Akademi
31
İhtiyaç Yayıncılık
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
MUHASEBE
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın!
İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın
MUHASEBE
MALİ TABLOLAR ANALİZİ
Karşılaştırmalı Tablolar Analizi ile İlgili Bilinmesi Gereken Formüller;
Bilanço ve Gelir Tablosu hazırlanırken mutlak ve oransal farklar şu
formüllerle hesaplanır:
Mutlak fark (t)1 = Cari Dönem – Temel Dönem
2
Mutlak fark (t) = Cari Dönem – Önceki Dönem
Oransal Fark (%) =
Oransal Fark (%) =
Mutlak Fark (t) 1
Mutlak Fark (t)
Önceki Dönem
2
Finansman Oranı =
: 100
Dikey analizde bilanço kalemlerinin yüzde dağılımı şu formülle hesaplanır:
Dikey Yüzdesi Hesaplanacak Bilanço Kalemin Tutar ›
Kalemin ‹çinde Bulundu €u Grup ya da Genel Toplam ›
: 100
Öz Kaynaklar
Duran Varlıklar
Devamlı Sermaye
Net Kâr
Öz Kaynaklar
FVÖK
Devamlı sermaye
Ticaret İşletmelerinde Stok Devir Hızı =
Alacak Devir Hızı =
Dönen Varlıklar - Stoklar
KVYK
Haz›r De€erler
Satılan Ticari Malların Maliyeti
Ortalama Ticari Mal Stoku
Dönem Bafl› Stok + Dönem Sonu Stok
2
360
Stok Devir Hızı
Kredili Sat›fllar
Ortalama Ticari Alacaklar
Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi =
KVYK
360
Alacak Devir Hızı
DİKKAT! Kredili satış tutarının bilinmemesi durumunda net satışlar
tutarı esas alınmalıdır.
KVYK - Haz›r De€erler
Stoklar
Ortaklara Yeterli Bir Kâr Payı Sağlanıp Sağlanmadığının Saptanmasında Kullanılan Oranlar
Da€›t›lacak Kâr
İmtiyazlı Hisse Senedi Başına Kâr Payı =
imtiyazl› Hisse Senedi Say›s›
Da€›t›lacak Kâr - imtiyazl› Hisse Senedi
Fiyat Kazanç Oranı (Gelir – Fiyat) =
Duran Varlıklar
Duran Varlıkların Devamlı Sermayeye Oranı =
Stokların Stokta Kalma Süresi =
Dönen Varlıklar
Cari Oran =
KVYK
Adi Hisse Senedi Başına Kâr Payı =
Ödenmiş Sermaye
DİKKAT! Satışların maliyetinin doğru bir şekilde saptanamaması durumunda net satışlar kullanılmalıdır.
Likidite Durumunun Analizinde Kullanılan Oranlar
Stok Bağımlılık Oranı =
Kâr Yedekleri - Birikmiş Zararlar
Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı =
Ortalama Ticari Mal Stoku =
: 100
Y›ldaki Tutar›
Nakit (Disponibilite) Oran =
Aktif Toplamı
Çalışma Durumu Analizinde Kullanılan Oranlar (Faaliyet Oranları)
ile ilgili bilinmesi gereken
E€i lim i Hesaplanacak Kalemin Baz Al›nan
Öz Kaynaklar
Toplam Yabancı Kaynaklar
Ekonomik Rantabilite Oranı =
E€ilim i Hesaplanacak Kale min Cari Y›ldaki Tutar ›
Asit - Test Oranı =
Öz Kaynaklar
Mali Rantabilite Oranı =
Dikey Yüzdesi Hesaplanacak Gelir Tablosu
Eğilim Yüzdeleri Analizi (Trend Analizi)
formül
Aktif Toplamı (Pasif)
Kâr ile Sermaye Arasındaki İlişkileri Gösteren Oranlar
: 100
Gelir tablosu kalemlerinin dikey yüzdesi şu formülle hesaplanır;
Net Sat›fllar
Toplam Yabancı Kaynaklar
Otofinansman (İç kaynaklar) Oranı =
Yüzde Yöntemiyle Analizi (Dikey Analiz) ile ilgili bilinmesi gereken formüller;
Kalemin Tutar ›
Finansal Kaldıraç Oranı =
Öz Kaynakların Aktif Toplamına Oranı =
: 100
Temel Dönem
Mali Yapı Analizinde Kullanılan Oranlar
Sahiplerine Da€›t›lacak Kâr Pay›
Hazır Değerler Devir Hızı =
Dönen Varlıklar Devir Hızı =
Duran Varlıklar Devir Hızı =
Net Sat›fllar
Ortalama Haz›r De€rerler
Net Sat›fllar
Ortalama Dönen Varl›klar
Toplam Aktiflerin Devir Hızı =
imtiyazl› Hisse Senedi Say›s›
Hisse Senedi Bafl›na Düflen Kâr Pay›
Hisse Senedinin Borsa Fiyat›
Öz Sermaye Devir Hızı =
Net Sat›fllar
Ortalama Duran Varl›klar
Net Sat›fllar
Ortalama Toplam Aktif
Net Sat›fllar
Ortalama Öz Kaynaklar (Net)
TİCARİ MATEMATİK
Faiz ve iskonto formüllerini hatırlayalım.
Basit faiz tuturı =
A:n:t
100 , 1.200 , 36.000
Baliğ = Anapara + faiz
Bileşik faizde
= A : (1 + n: t)n
gelecekteki değer
Basit iç iskontoda peşin değer
PD =
İhtiyaç Yayıncılık
Basit dış iskontoda peşin değer
PD = ND : (1 – n : t)
İskonto tutarı = Nominal Değer – Peşin Değer
Nominal Değer
1 + (n : t)
32
İhtiyaç Akademi
Download