Güneş Işınları ve Kanser - Kanser Daire Başkanlığı

advertisement
GüneĢ IĢınları,
Solaryumlar ve Kanser
Uz. Dr. Ezgi HACIKAMĠLOĞLU
Kanser Daire BaĢkanlığı
0 538 057 41 46
ezguner@gmail.com
Kanser neden olur?
Kanserin Nedensellik ĠliĢkisi
Pharm Res 2008;25:2097-116.
Kanser ve Çevre Nedensellik ĠliĢkisi
Alkol
%4-6
ġiĢmanlık
%10-20
Enfeksiyon
%15-20
Diğer
%10-15
Tütün
%30-35
Beslenme
%25-30
3
Türkiye’de Kanser
TÜRKİYE’DE ERKEK VE KADINLARDA EN SIK GÖRÜLEN İLK
10 KANSER
ERKEK
KADIN
4
D Vitamini, GüneĢ IĢınları ve
Kanser
5
D Vitamini, Güneş Işınları ve Kanser
Güneş ışınları;
• Görünür Işık(400-700nm),
• İnfrared Radyasyon (>700nm) ve
• UV Radyasyon; UVA (>315-400nm): Pigmentlerin
aktivasyonu ve bronzlaşma
UVB(>280-315nm): Ciltte yeni renk pigmenti
oluşumu
UVC(>100-280nm)
6
D Vitamini, Güneş Işınları ve Kanser
Atmosferden geçiş esnasında;
• UVC radyasyonun tama yakını ve UVB radyasyonun %7090’ı engellenir
• Yeryüzüne ulaşan güneş kaynaklı radyasyonun ancak %5’lik
kısmıdır.
7
D Vitamini, Güneş Işınları ve Kanser
• D vitamini yağda çözünen bir hormon öncülüdür
• D vitamininin ana kaynağı güneş ışınlarından gelen UVB
• Günlük D vitamini ihtiyacının %80-90’ı güneş ışınlarından
• Besin ve gıdalardan alınan D vitamini oldukça düşük
miktarda
8
D Vitamini, Güneş Işınları ve Kanser
• UV radyasyon maruziyetinin özellikle cilt kanserine yol
açmakta…
• Güneşten özellikle de öğlen saatlerindeki direkt güneş
ışınlarından korunulmasına yönelik rehberler…
9
Uluslararası Sağlık Rehberleri
• DSÖ tarafından 2004 yılında yayınlanan rapora göre;
- Güneş ışınları yoluyla yeterli Vitamin D’yi alabilmek için günde
yaklaşık 15 dakika kadar güneşe maruziyeti gerekmektedir.
10
Uluslararası Sağlık Rehberleri
• 2005 yılında yayınlanan ABD Diyet Rehberine göre daha
yaşlı bireylerde, açık tenlilerde ve güneş ışığına yetersiz
maruz kalanlarda gıdalar ve/veya gıda takviyeleri yoluyla
dışarıdan vitamin D alınması gerektiği belirtilmiştir.
• Vitamin D’nin aşırı tüketimine bağlı görülebilen toksisite
oldukça nadir bir durumdur. Ayrıca aşırı güneş ışığı
maruziyeti Vitamin D toksisitesine yol açmaz.
11
Uluslararası Sağlık Rehberleri
ABD ve Kanada’da yapılan çalışmalarda D vitamini ile
zenginleştirilmiş gıdaların kullanımının D vitamini eksikliğini
önleyemediği sonucuna ulaşılmıştır.
12
Uluslararası Sağlık Rehberleri
• Gıdaların doğal D vitamini içeriklerinin hava ve mevsim
koşullarından etkilenmesi,
• Gıdaların doğal içeriklerine ilave edilip ulaşılacak D vitamini
düzeyini sağlamak için ciddi standardize üretim prosedürleri
ve kontrol/denetim mekanizmaları gerekmesi,
13
Uluslararası Sağlık Rehberleri
• Bu gıdaların kişiden kişiye günlük tüketim miktarlarının
değişmesi,
• Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan kesimin bu gıdalara
ulaşımı ve tüketiminin yeterli düzeyde olamaması.
14
Güneş Işınları ve Kanser
• Günümüze dek yapılan çalışmalarda güneş ışınlarına
maruziyet ile skuamoz hücreli kanser arasında doğrusal bir
ilişki
• Güneş ışınlarına maruziyetin yararlı etkileri de bir takım
çalışmalarda gösterilmiştir.
15
Güneş Işınları ve Kanser
• Şizofreni, Multiple Skleroz, Tip1 DM ve çeşitli kanserlere
karşı koruyucu etkilerinin olması sayılabilir (Van Der Mei ve
ark.2003, Van Amerongen ve ark. 2004, Ponsonby ve ark
2002, Studzinski ve ark. 1995, Moon ve ark 2005).
16
Güneş Işınları ve Kanser
• Yapılan çalışmalarda güneş ışını maruziyeti ile;
• Over(Grant ve ark 2002, Garland ve ark 1990, Gorham
ve ark 1990, Grant ve ark 2002, Freedman ve ark. 2002,
Robsahm ve ark.2004, John EM ve ark 1999)
• Prostat (Hanchette ve ark. 1992, Grant ve ark. 2002,
Grant ve ark 2004, Freedman ve ark. 2002, Bodiwala ve
ark 2003, John ve ark 2005, Robsahm ve ark. 2004, John
ve ark2004)
17
Güneş Işınları ve Kanser
• Kolon(Grant
ve
ark
2002,
Garland
ve
ark
1980,Freedman ve ark. 2002, Robsahm ve ark 2004,
Moan ve ark 2005)
• Meme(Grant ve ark 2002, Garland ve ark 1990, Gorham
ve ark 1990, Grant ve ark 2002), vaka-kontrol(Freedman
ve ark. 2002, Robsahm ve ark.2004, John EM ve ark
1999).kanser risklerinde azalma!
18
Güneş Işınları ve Kanser
Ancak;
• Çalışmaların çoğu ekolojik çalışmadır.
• D vitaminin esas kaynağının UVB radyasyon mu yoksa
diğer kaynaklardan alınan mı olduğu bilinmemekte
• Çalışmaların
çoğu
1980
öncesi
(sonrasındaki
güneşlenme alışkanlık değişikliklerinin etkisi?)(1980 yılı
sonrası yapılan bir çalışmada güneş ışınlarının fazla
olduğu yerde ileri evre meme kanser mortalitesinde artış)
19
Güneş Işınları ve Kanser
Sonuç Olarak;
• DSÖ; Kişilerin yeterli D vitamini düzeyini sağlamak
amacıyla UV radyasyona aşırı maruz kalmaları hem
gerekli değildir hem de önerilmemektedir,
• Antikanser etkisinin ortaya çıkması için önerilen Serum
Vitamin D düzeyi 30ng/mL -150ng/mL arası olup bunun
için gerekli D vitamini dozu günlük 1000 IU’dir. Günlük
1000-1500 IU alımının kanser gelişim riskinde %30-50
20
Güneş Işınları ve Kanser
Ayrıca;
• Yüzün maruziyeti mümkün olduğunca engellenmeli, Eller omuzlar ve
sırt aracılığıyla gerekli ışının alınması sağlanmalı,
• Tip 1 ve Tip2 yani hassas cilde sahip olup kolay güneş yanığı
olabilenler günlük 20 dakikadan fazla güneşe çıkmamalı, güneş
ışınlarından çok D vitamini içeren preparatları kullanmalıdır
• Kızarıklık ve olası yanıklar açısından dikkatli olunmalı, bunlar
engellenecek şekilde güneşe çıkılmalı
21
Solaryumlar ve Kanser
Solaryumlar ve Kanser
• Ultraviyole radyasyonun esas maruziyet kaynağı güneş
ışınlarıdır.
• Solaryum cihazları, yapay UV radyasyon maruziyetinin ana
kaynaklarıdır.
• Güney
Avrupa
ve
ABD’de
1980’li
yıllardan
beri
kullanılmaktadır.
• 2000’li yıllar itibariyle de Avustralya gibi güneşli ülkelerde de
artış…
23
Solaryumlar ve Kanser
• Solaryumlar aracılığıyla yayılan radyasyon tipik olarak %97
UVA ve %3 UVB'dir
24
Solaryumlar ve Kanser
• Yapay bronzlaĢtırıcı sistemler aracılığıyla gerçekleşen
güçlü bir bronzlaşma esnasında gün ortası güneşten
kaynaklanan doğal radyasyonun yaklaşık 10-15 katına
maruz kalınmaktadır
• Özellikle Melanom, Squamoz Hücreli Karsinom ve Bazal
Hücreli Kanser riskinde artış…
25
Solaryumlar ve Kanser
• IARC tarafından 2007 yılında yayınlanan meta-analizde
• Cilt kanseri gelişiminde anlamlı risk artışı olduğu
sonucuna ulaşılmıştır( OR 1.15, %95 CI 1.00-1.31).
İlk maruziyet yaşının değerlendirildiği tüm çalışmalarda
<30 yaşta başlanan maruziyet ile artmış cilt kanseri riski
arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunduğu
saptanmıştır(OR 1.75, %95 CI 1.35-2.26).
26
Solaryumlar ve Kanser
• 2012 yılında yayınlanan derlemede;
• Bronzlaşma yataklarının <35 yaşta kullanımı melanom
gelişme riskini %87 arttırmakta olduğu,
• yıllık kullanım sayısı arttıkça melanom riskinde de artış
meydana geldiği yani doz- cevap ilişkisinin istatistiksel
olarak anlamlı olduğu( OR 1.8, %95 CI 0-3.8),
27
Solaryumlar ve Kanser
• Melanom gelişim riskinde istatistiksel olarak anlamlı risk
artışı olduğu( OR 1.25, %95 CI 1.09-1.43),
• 2008 yılında 15 Avrupa ülkesindeki 3438 melanom
vakasının solaryumlara bağlı olduğu (Globocan 2008 ve
prevalans verileri)
28
Solaryumlar ve Kanser
• Sonuç;
• Özellikle 35 yaş altının melanom geliştirme riskinin
diğer yaş gruplarından yüksek olduğu, bu nedenle
<18 yaştakiler için yasak ve kısıtlamalar getirilmesi
gerektiği belirtilmiştir.
• Kanserojenik etkinin ortaya çıkması 10-15 yıllık bir
süreç gerektiridiğinden gelişmesi beklenen melanom
sayılarının artacağı tahmin edilmekte…
29
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
• IARC tarafından 2009 yılında grup 1 kanserojen olarak
sınıflandırılmıştır.
• ICNIRP(International Comission on Non-Ionizing
Radiation)
• Bronzlaşma cihazının<35 yaşta kullanımı melanom
riskinde %75 artışa yol açmaktadır bu nedenle özellikle
gençlerin kullanımına yönelik yasal ve ulusal
düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir
30
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
• 2013 CDC (Centers for Disease Control and
Prevention) Raporu;
• Yaş sınırlamaları, vergi atışları, toplumu bilinçlendirme
ve medya kampanyalarının etkin uygulanmasının yapay
bronzlaşma endüstrisi ile savaşta etkin olabilir…
31
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
European Society of Skin Cancer Prevention (EUROSKIN)
• Aşırı UV maruziyetine bağlı cilt kanseri gelişimi ve ciltte
erken yaşlanma gibi UV’ye bağlı gelişen cilt hasarlarına yol
açmaktadır
32
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
• Tip 1 yani hassas cildi olanların,
• <18 yaştakilerin,
• Çok sayıda beni olanların,
• Çilli veya çillenmeye meyilli cildi olanların,
• Çocukluk çağında sık güneş yanığı öyküsü olanların,
• Premalign veya malign cilt lezyonları olanların,
• Güneşe bağlı ciltlerinde leke veya iz oluşmuş olanların,
• Kozmetik ürünler kullananların
• İlaç kullananların KULLANMAMALARI!
33
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
• Cihazlar IEC 1995 standartlarına uygun olmalı,
• Kişiler sağlık risklerine dair uyarılmalı,
• UV radyasyona maruziyet esnasında uygun UV göz
koruyucuları giyilmeli,
• Operatörler sertifikalandırılmalı,
34
Uluslararası Sağlık Kuruluşlarının Önerileri
• ICNIRP önerilerine göre bronzlaşma seans ve süreleri
ayarlanmalı,
• Tedavi amaçlı kullanımı sadece Tıp merkezlerinde
yapılmalı,
• Parayla otomatik çalışan veya gözetimsiz cihazlar
kullanılmamalı,
• Bronzlaşmayı arttıran ürünler kullanılmamalıdır
35
Ülke Uygulamaları
• Bazı ülkelerde yaş sınırlamasına gidilerek<18 yaş
grubunda bu cihazların kullanımı yasaklanmıştır.
• Avustralya’nın bazı eyaletlerinde 2014’de tüm topluma
yasak getirilmesi planlanırken,
• Brezilya’da bu toplumsal yasak 2009 yılında
uygulanmaya başlamıştır…
36
Ülke Uygulamaları
<18 Yaş Yasağı Uygulanan Ülke
Avustralya’nın bazı bölgelerinde
Yasağın Başladığı Yıl
2008-2009-2010
Avustralya’nın bazı eyaletlerinde tüm bu cihazların
toplumdaki ticari amaçlı kullanımının 2014 sonuna
kadar yasaklanacağı açıklanmıştır.
Avusturya
2010
Belçika
2007
Finlandiya
2012
Fransa
1997
Almanya
2009
İrlanda
2013
İtalya
2011
Norveç
2012
Portekiz
2005
İspanya
2002
İngiltere
2011
Güney İrlanda
2012
İskoçya
2009
Galler
2011
Kanada
2012
ABD(Kalifornia, New York, Vermont)
2012
Brezilya
2009 yılında tüm toplumda ticari kullanım
yasaklamıştır
İzlanda
2011
37
Download