yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin düzenlemelerin türk hukuku

advertisement
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞINA İLİŞKİN
DÜZENLEMELERİN TÜRK HUKUKU VE ROMA ÖZEL
YARGILAMA SİSTEMİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ahmet KARAKOCALI
Özet
Adâlet temeline dayanan bir hukuk sisteminde, kanun koyucular
tarafından getirilen kurallar gereği gibi uygulanmaz ve hukuk kurallarına
aykırı davranışlar denetlenmezse, hukukun âdil olup olmadığı sorgulanmaya
başlanır. Günümüzde olduğu gibi Roma İmparatorluğu döneminde de böyle
bir denetimin yargılama hukuku kuralları ve yargı organları aracılığı ile
yapılabileceği kabul edilerek, günümüzde hâkim, Romalılar’da ise iudex
olarak adlandırılan kişiler uyuşmazlıkların çözümünde görevli ve yetkili
kılınmıştır.
Bu çalışmanın amacı Roma devletinin kuruluşundan itibaren
karşımıza çıkan özel yargılama sisteminin genel özellikleri ve geçirdiği
değişiklikler, Roma’da hâkimlerin (iudex) seçilmesi, atanması ve nitelikleri
gibi konu başlıkları etrafında, günümüzdeki anlamıyla yargının
bağımsızlığının
ve
tarafsızlığının
Roma
yargısı
bakımından
değerlendirilmesidir. Böylelikle doğrudan olmasa dahi dolaylı yoldan
hâkimlerin (iudex) tarafsızlığına ve yargının bağımsızlığına ilişkin olduğu
kabul edilen Roma hukuku kuralları ile hukuk sistemimizde hâkimlerin
tarafsızlığına ve yargının bağımsızlığına ilişkin olarak getirilen kuralları
karşılaştırmak ve bazı sonuçlar çıkarmak mümkün olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Roma hukuku, Türk hukuku, yargı, yargının
bağımsızlığı, hâkimin tarafsızlığı.

Bu çalışma, 24.10.2015 tarihinde gerçekleştirilen “Hukukun Geleceğine Genç Bakış
Sempozyumu”nda tebliğ olarak sunulmuş ve gelen eleştirilen doğrultusunda makale haline
getirilmiştir.

Yrd. Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Roma Hukuku Anabilim Dalı
Öğretim Üyesi, e-mail: akarakocali@anadolu.tr
İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:2 Yıl 2015
Download