PÜF NOKTASI Sessiz koruma: Tutya TUTYALARIMIZ TEKNELERİMİZİN SESSİZ VE FEDAKÂR KORUYUCULARIDIR. ÖZEN GÖSTERMEZSEK NE Mİ OLUR? ŞÖYLE ANLATALIM... YAZI: MURAT YAHYAOĞLU FOTOĞRAFLAR: TUĞÇE YENER Değişmesi gereken tutya Yeni tutyalar Flap üzeri tutyalar Dümen palası üzeri yeni tutyalar 092 naviga Tutya, teknenizin metal aksamlarını korumak uğruna kendisi eriyip yok olan sessiz bir kahramandır. Tutyaların bakımına dikkat edip onları işler halde tutmazsak pek çok sorunla karşılaşabiliriz... Örneğin; pervanemizin kanadını, dümen palamızı kaybedebiliriz, dümen mili kullanılmaz hale gelebilir, şaftımızın zayıflayıp kırılmasına kadar giden sorunlar ortaya çıkabilir. Su içinde bulunan iki farklı tip metal, doğal yapıları gereği farklı miktarda ve kutuplarda elektrik yükü barındırırlar. Suyun iletken olmasından dolayı bu iki farklı yük arasında bir elektrik yükü alışverişi başlar. Bu metallerden diğerine göre daha fazla pozitif yük barındıran metal anot görevini üstlenir ve üzerinden feda ettiği iyonlar yoluyla iki farklı metal arasındaki akımın oluşmasını sağlar. Anodun feda ettiği iyonlar sebebiyle anot görevini üstlenen metal gittikçe erimeye başlar. Buna galvanik korozyon denir ve teknenin sualtındaki metal kısımlarını aşındırır. Galvanik korozyon ilk önce bronz veya alüminyum pervane ile paslanmaz çelik şaftı, daha sonra da metal dümen palası Yeni tutyalar ve dümen yatağını aşındırır. Bu etkiden kurtulmak için elektronlarını iyonlarından daha hızlı bir şekilde feragat eden ve teknemizde başka bir görev üstlenmeyen bir metal kullanılır. Bu işe en uygun metal ise çinkodur. Her ne kadar çinko tutyalar kadar etkili olmasalar da, son zamanlarda çevre kirliliği sebepleriyle alüminyum tutyalar da kullanılmaya başladı. Bu tutyalar alüminyumu koruma açısından da daha etkilidirler. Bu yüzden alüminyum alaşım tutyalar son zamanlarda daha popüler oldu. (Tatlı suda alüminyum anot ve magnezyum tutyalar çinkodan daha iyidir.) Burada önemli bir noktayı belirtmekte fayda var; aynı teknede farklı alaşımlı tutyaları kullanmamak gerekiyor. Tüm bunların ışığında kullanacağınız tutyanın alaşımı hayati öneme sahiptir dolayısıyla satın alacağınız tutyada sakın kalitesiz ürüne kaçmayın. Piyasada görsel olarak aynı görünen ancak çinko yerine neredeyse tamamen kurşun ve PÜF NOKTASI diğer metallerden bilinçsizce üretilerek satılan tutyalar da bulunuyor. Bu konuda endüstriyel standartlara sahip firmaların ürünlerini kullanın. Aksi taktirde tutya değil metal ağırlık taşımış olursunuz. Tutyanın miktarı Kullanılacak tutyanın miktarı korunacak alanın büyüklüğü ile doğru Pervane üzeri aşınmış tutya orantılıdır. Başlangıç olarak bu oran toplam korunacak metal miktarının en az %1’i olarak alınabilir. Metal alanlar sıklıkla kontrol edilmeli, bir aşınma (şaft üzerinde karıncalanmalar olarak görülür) olduğunda tutya miktarı artırılmalıdır. İstenmeyen aşınma ve şaft üzerindeki karıncalanmalar; pervane üzerinde küçük pürüzlü yüzeyler, toplu iğne başı kadar delikçikler olarak göze çarpar. Tutya toplam yüzeyinin yarısını kaybettiğinde değiştirilmelidir. Eğer bu, bir yıldan daha kısa bir zaman içinde oluyorsa kullanılan tutyanın büyüklüğü artırılmalıdır. Ayrıca sıcaklığı yüksek, tuzlu ve kirli sularda korozyon daha fazla olacağından dolayı teknelerimizdeki tutyaların durumunu daha sık kontrol etmeliyiz. Montaj ve kullanımı Tutyaların monte edildiği yer ve kullanım şekli olarak birçok yanlış düşünce vardır. Bir tanesi, vardavelaya tutturularak teknenin yanından suya sarkıtmak şeklinde -ki kesinlikle yanlıştır. Tutyanın işe yaraması için korumakta olduğu metal ile sıfır dirençle doğrudan elektriksel bağlantısının olması gerekir. Suyun iletkenliği yeterli değildir, daha düşük dirençli, metal-metale temas sağlamak gerekir. Hatta en iyi yol, koruması gereken metale doğrudan tutya takmaktır. Örneğin; metal dümen palasının üzerine doğrudan monte edilebilir. Montajı esnasında yüzey önce iyice temizlenip düz bir hale getirilmeli ve daha sonra tutya takılmalıdır. Teknenizi bakım için karaya aldığınızda bir önceki bakımda değiştirdiğiniz tutyaların çalışıp çalışmadığını kontrol edin. Eğer çalışmamışsa sebeplerini mutlaka araştırın. (Montaj yeri ya da Kuyruk üzeri yeni tutya Şaft üzeri aşınmış tutya 094 naviga Şaft üzeri yeni tutya şekli yanlış olabileceği gibi gerekli alaşıma sahip olmayan bir metal yapısı da olabilir.) Boya Tutya üzerini boyamak onun su ile etkileşimini-elektrik akışını engelleyeceğinden ve dolayısıyla işlevini yerine getirmesinin önüne geçeceğinden kesinlikle boyanmamalıdır. Pervaneler, şaftın üzerine ya da doğrudan kendi üzerlerine takılan tutyalarla korunur. Tutyayı şafta takarken, takılan bölgenin temiz olmasına dikkat edilmelidir. Öncesinde ince bir zımpara ile kısa bir temizlik yapılabilir. Tutyalar sadece fiber, ahşap tekneler için değil metal (çelik ya da alüminyum) tekneler için de kullanılmalıdır. Metal teknelerin gövdesi iyi bir iletken olsa da farklı metaller arası oluşacak farklı kutuplaşmaya engel olmaya yetmeyecektir. Kuyruklu ve kıçtan takma sistemlerde kullanılan metal alaşımlar korozyona karşı daha duyarlıdır. Bu sebeple bu tip sistemlerde birden fazla tutya kullanılır. Dişli muhafazası üzerinde, trim plakalarında, egzoz çıkışında ve su girişinde ayrı ayrı tutyalar kullanılabilir. O yüzden tüm tutyaların yerini tespit edip rutin olarak kontrollerinin yapılması gerekir. Emin olamadığınız durumlarda teknenizin el kitaplarından yerlerini öğrenin ve eksik tutya varsa tamamlayın. Isı değiştirici ünitesi Motor soğutma sistemleri içindeki ısı değiştirici ünitesi genellikle bakır alaşımdan oluştuğu için galvanik korozyona eğilimlidirler. Birçok sistem bunu engellemek amacıyla kalem tutyalar kullanır. Bu tutyalar bazı motorlarda ısı değiştirici üzerindeki deliklerin arasında bir yuvaya, bazı motorlarda da dış muhafazasında bir yuvaya takılıdır. Dolayısıyla yıllık olarak kontrol edilmeli yarı boyutuna gelmiş ise değiştirilmelidir. Motorunuzda kalem tutyanın olup olmadığını motorunuzun el kitabından kontrol etmelisiniz. www.kayrayelken.com