ÖZET: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fa

ÖZET: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi AD ve TÜBİTAK Proje yürütücüsü Yrd. Doç.
Dr. Özlem ŞENGÖZ ŞİRİN: “Her gün güvenli seviyelerde duyulan sesler işitme kabiliyetini etkilemez. Ancak zararlı gürültülere maruz kalındığında, çok yüksek seviyedeki seslerde
iç kulaktaki duyarlı yapılar hasara uğrayabilir. Bu duruma gürültüye bağlı işitme kaybı (noise-inducedhearingloss-NIHL)
denilmektedir. Normal bir konuşma yaklaşık 60 desibel, yoğun bir trafik yaklaşık 85 desibele ulaşabilir. NIHL’ye neden
olabilecek gürültülerden küçük ateşli silahlar 120-150 dB ses
oluşturabilirken çifte gibi ateşli silahlar çeşidine göre 117-190
dB ses oluşturabilmektedir. Sesin şiddeti arttıkça NIHL oluşması için gerekli maruz kalma süresi de kısalmaktadır” dedi.
ABSTRACT: Asst. Prof. Özlem ŞENGÖZ ŞİRİN,TÜBİTAK Project Coordinator at Surgery Department of
Faculty of Veterinary, Mehmet Akif Ersoy University reports
‘The sounds which are heard at safe levels daily does not affect hearing ability. Yet being exposed to harmful noises, sensitive tissues of internal ear may be damaged at extremely high
sounds. This is called ‘noise-induced hearing loss’-NIHL.
Normal speech may reach upto 60 decibels, while a traffic
jam may measure around 85 decibels. From the noises that
can cause NIHL, guns may measure 120-150 dB while riffles
may be around 117-190 dB according to the type. As the volume of the sound increases, the exposed time to cause NIHL
decreases.’ (Translated by BURDİL)
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 47
Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi Veteriner Fakültesi polis, asker ve av köpekleri gibi yüksek gürültüye
çok yakın mesafelerden maruz kalan köpeklerde işitme
kaybı oluşup oluşmadığının
belirlenmesi amacıyla bir çalışma başlattı. Bu proje kapsamında ‘’TÜBİTAK’’ destekli
bir laboratuvar kuruldu ve
bu laboratuvar detaylı işitme
testlerinin yapıldığı Türkiye’
deki tek merkez haline geldi.
Çalışmanın asıl hedefi Kurzhaar ırkı av köpekleri olsa da
fakülte hastanesi bünyesinde özellikle kulak hastalıkları
şikayeti ile gelen ya da işitme
problemi yaşayan hayvanlardaki hastalıkların tanı, teşhis
ve tedavisinde de kullanılmaktadır. Proje yürütücüsü,
Veteriner Fakültesi Cerrahi
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Özlem Şengöz
Şirin bu çalışmayı kısaca ‘’Her
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 48
gün güvenli seviyelerde duyulan sesler işitme kabiliyetini etkilememekte,
ancak zararlı gürültülere maruz kalındığında (çok yüksek seviyedeki sesler) iç kulaktaki duyarlı yapılar hasara
uğrayabilmektedir. Ateşli silah gürültüsüne bağlı çalışmaların özellikle
son yıllarda tıp hekimliğinde popülarite kazanmaktadır ve bu çalışmaların
neticesinde de polis, asker ve avcılar
gibi atıcılarda, ateşli silah gürültüsüne bağlı işitme kaybı varlığının ortaya konulmuştur. Polis ve askerlerdeki
gibi yüksek gürültüye çok yakın mesafelerden maruz kalan köpeklerde
işitme kaybının varlığının değerlendirildiği ve araştırıldığı herhangi bir
çalışmaya uluslararası literatürde
rastlanmamaktadır bizde bu nedenle
bu araştırmayı yapmaya karar verdik.’’
sözleriyle açıklıyor.
İşitme laboratuvarı, Mehmet
Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Hastanesine bağlı
olarak kurulmuş olup, hayvanlarda
gerek ateşli silah gürültüsü, yabancı
cisim gibi fiziksel travmalaragerekse
beyin sapı hasarı, sinirsel iletimdeki
aksaklıklar, otitisexterna, media, interna gibi durumlara bağlı oluşan işitme
kayıplarının varlığını inceleyen, testler
yapan ve aynı zamanda birçok kulak
hastalığının da teşhis ve tedavisinin
yapıldığı bir laboratuvardır.
Hayvanlara uygulanan işitme
testleri şüpheli hastalık ya da durumlara göre belirlenip bir çok hastada
farklılıklar göstermekle birlikte bazı
olgularda ise hastalar prosedür halini
almış rutin bir dizi testten geçirilerek
hastanın ve hastalığın durumu değerlendirilmektedir.
Laboratuvara kulak problemi
ile gelen hastalar öncelikle klinik-nörolojik muayeneden geçirilmekte ardından otovideoskopik muayene ile kulağın vertikal ve horizontal kanalı fiziksel
olarak muayene edilmektedir. Kullanılan bu cihaz sayesinde kulak yolunun
detaylı görüntüleri elde edilmektedir.
Olgular arasında farklılıklar olmakla
birlikte kulak yolunda koreziv maddeler, pisi pisi otu gibi yabancı cisimler,
tümöral kitleler tespit edilebilmekte
ve kulak zarının kontrolü sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra kedi ve köpeklerde önemli bir klinik sorunu teşkil
etmekte olan kulak uyuzu (psoroptes)
etkenleri de görüntülenebilmektedir.
Bu da en önemli problemlerin gözden
kaçmasını önleyerek klinik başarısızlığı
oldukça düşürmektedir.
Otovideoskopik muayenin ardından
ortakulak yapılarının değerlendirilmesi için tympanometre testleri yapılmaktadır. Bu sayede kulak yolu
volümü, akustik reflekslerin kontrolü
ve kulak zarı kompliansı gibi bir çok
unsur tympanogramdan kontrol edilip bunlara ilişkin veriler elde edilerek
hastaların daha kesin ve kantitatif so-
nuçlar ile değerlendirilmesi sağlanmaktadır. Tympanometre testlerinin
ardından işitmenin sinirsel yolunun
değerlendirilmesi için de BAER testleri yapılmaktadır. Bu test ile sinirsel
iletim ağı üzerinde işitmeye engel olabilecek neoplastik oluşumlar, özellikle post-travmatik ya da post-operatif
sinir hasarları, parezis ya da paralizler
kontrol edilir. Hasta üzerinde belirli
noktalara bağlanmış konnektörlerden
alınan elektrik akımları monitörize
edilerek elde edilen BAER dalgaları yorumlanır ve olası ihtimaller değerlendirilerek teşhis sürecine geçilmiş olur.
İşitme laboratuarında hastalara sağırlık tanısı konulabilmekte olup özellikle
asker, polis ve av köpekleri gibi eğitim
verilen köpeklerde sahibi tarafından
fark edilemeyecek düzeyde olan sağırlıkların tanısının konulması ve bu tür
hayvanlarda eğitim giderleri (gerek
eğitim veren kişinin zaman ve işgücü
kaybı gerekse rutin hayvan bakım giderleri) gibi masrafların düşürülmesi
ile yetiştiricilikte kullanılmayarak yeni
nesillerde sağırlık oranının düşürülmesi önemli bir diğer durumdur ve bu
laboratuarda bunun önüne geçilmeye
çalışılmaktadır.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 49
Her gün güvenli seviyelerde duyulan sesler işitme kabiliyetini etkilemez. Ancak zararlı
gürültülere maruz kalındığında
(çok yüksek seviyedeki sesler) iç
kulaktaki duyarlı yapılar hasara
uğrayabilir. Bu duruma gürültüye
bağlı işitme kaybı (noise-inducedhearingloss-NIHL) denilmektedir. Normal bir konuşma yaklaşık
60 desibel, yoğun bir trafik yaklaşık 85 desibele ulaşabilir. NIHL’ye
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 50
neden olabilecek gürültülerden
küçük ateşli silahlar 120-150 dB
ses oluşturabilirken çifte gibi
ateşli silahlar çeşidine göre 117190 dB ses oluşturabilmektedir.
Sesin şiddeti arttıkça NIHL oluşması için gerekli maruz kalma
süresi de kısalmaktadır.
Ateşli silah gürültüsüne
bağlı akustik travma çalışmaları
özellikle son yıllarda tıp hekimliğinde popülarite kazanan bir
vs) çok yakın mesafelerden maruz kalan
köpeklerde akustik
travmanın varlığının
değerlendirildiği ve
araştırıldığı herhangi
bir çalışmaya uluslararası
literatürde
rastlanmamıştır. Bu
nedenle bu araştırmayı yapmaya karar
verdik. İlk olarak bulunduğumuz bölgeyi
değerlendirdik ve burada avcılık sektörünün oldukça gelişmiş
olduğunu, genel olarak aynı ırk köpeklerle aynı marka ve tipte
silahlar kullanılarak
ve benzer alışkanlıklarla eğitim verilerek
av yapıldığını tespit
ettik. Dünyada henüz
araştırılmamış
bir
konu olan köpeklerde ateşli silah gürülkonudur. Bu çalışmalar neticesinde
tüsüne bağlı akustik
atıcılarda (polisler, askerler, avcılar) travma çalışmasının ilk grubunu Kurzateşli silah gürültüsüne bağlı akustik haar ırkı av köpeklerinden oluşturduk.
travma varlığı ortaya konmuştur. Fa- Daha sonraki süreçte asker ve polis
kat polis, asker ve av köpekleri gibi köpeklerinde bu tür testleri yapmayı
yüksek gürültüye (ateşli silah, bomba planlamaktayız.
TÜBİTAK tarafından desteklenen bu
çalışmada, en ileri teknolojiye sahip
cihazlar kullanılarak köpeklere otovideoskopik muayenenin ardından,
timpanometre ve BAER testleri yapılmaktadır. Burdur Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi olarak hayvanlarda detaylı olarak işitme testlerinin yapıldığı
Türkiye’de tek merkez konumundayız.
Gerek dünyada gerekse ülkemizde yaygınlaşan avcılık ve buna
paralel gelişen av köpeği yetiştiriciliği
sektörü açısından değerlendirildiğinde çalışma sonucunda ortaya çıkan
veri oldukça anlamlıdır. Bu çalışmaya,
Türkiye Atıcılık & Avcılık Federasyonu
(TAF), Avcılık ve Yaban-Av Hayatı Koruma Konfederasyonu (AYHAK) ve ayrıca
SAE Eğitim Enstitüsü-Ses Mühendisliği
destek vermektedir.
Bu proje, özellikle sensorinöral kaybın kalıtsal olma durumu nedeniyle bu nevi köpeklerin önceden
belirlenmesi ve üretimden çıkarılması,
değişik amaçlarla yapılan ve sonuçta başarısız kalınan köpek eğitim çalışmalarındaki giderlerin önlenmesi,
hastalığın eradike edilmesi açısından
da ayrı bir öneme sahiptir.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 51