aylık bülten - Turkborsa.net

advertisement
AYLIK BÜLTEN
“TEK BEKLENTİ NOT ARTIRIMI
EKİM 2012
Yıl:6 Sayı:71
“
M. Baki ATILAL
Araştırma, Müdür
m.baki@turkishyatirim.com
+ 90 212 315 1071
Başak Erçevik
Uzman Yardımcısı Adayı
b.ercevik@turkishyatirim.com
+ 90 212 315 1061
Araştırma Bölümümüzün Hazırladığı Diğer Raporlarımıza
www.turkborsa.net
www.turkishyatirim.com
adreslerinden ulaşabilirsiniz.
İÇİNDEKİLER
NOT ARTIŞI SADECE BANKALARA MI YARAR ?
1
SANAYİİ ÜRETİMİNDE ŞOK DÜŞÜŞ
2
OVP 2012-2014 VE OVP 2013-2015 KARŞILAŞTIRMA
3
CARİ AÇIKTAKİ DÜŞÜŞ HIZ KAZANDI
4
LİBOR SKANDALI - KASA HER ZAMAN KAZANACAK MI?
5
EMTİALARDA PARASAL GENİŞLEME COŞKUSU
8
FED VE ECB UCU AÇIK DERSE BİZ DE ALTININ UCU AÇIK DERİZ
8
GÜMÜŞTE FED ETKİSİ EURO BÖLGESİ KAYGILARINA RAĞMEN SÜRÜYOR
11
BAKIRDA ANAHTAR SORU : ÇİN’DE YAVAŞLAMA SÜRECEK Mİ?
14
BUĞDAYDA STOK SEVİYELERİ FİYAT HAREKETLERİNİ BELİRLEYECEK
17
ABD’DE MISIR STOKLARI SON SEKİZ YILIN DÜŞÜĞÜNDE, VADELİ KONTRATLAR YÜKSELİŞTE
20
TALEP TARAFINDAN BASKILANAN PAMUK BÜYÜME BEKLENTİLERİNİ DİKKATE ALACAK
23
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ ARTIRIYOR
27
İMKB SEKTÖR VE ŞİRKETLER
32
SERBEST İŞLEM PLATFORMU ( SİP )
32
SPOR HİSSELERİ
34
AKSA AKRİLİK
41
AKSA ENERJİ
42
EMLAK KONUT
43
TÜRK HAVA YOLLARI
44
SODA SANAYİİ
45
NOT SADECE BANKALARI MI YARAR?
Sanayi üretimindeki negatiflik Merkez bankasının faiz koridorunu beklentinin üzerinde indirim ve alt
bantta bile indirim baskısının artmasına , cari açıktaki sert düşüş de kredi derecelendirme kuruluşları
üzerindeki baskıyı artıracak beklentileri , Türkiye’nin notunun artırılacağı yönündeki beklentilerin de net
bir şekilde artmasına neden olunca IMKB-100 endeksi de rekorlarını kırarak 70,000 eşiğine kadar
yükselmekte zorluk çekmedi.
Teknik olarak baktığımızda ise; 66,000 seviyesinden başlayan yükseliş önce 67,500 direncinin hacminin
artması ile birlikte kırılmasına, not artırım beklentilerin yoğunlaşması Bankacılık endeksinin daha önceden
geçemediği IMKB’de 68,500’e gelen direncin yine hacimli kırılmasına, ve IMKB-100 endeksinin 70,300
seviyesini hedeflemesine neden olmuştur.
Fakat bu not beklentisi ağırlıklı yükselişte dikkat çekmek istediğimiz nokta; Bu dönemde IMKB-100
endeksindeki %4’lük yükselişe karşın Mali sektördeki yükselişin %6 ve Banka endeksindeki yükselişin %7,51
olmasına karşın geriden kalan tüm endekslerin IMKB-100’ün performasının gerisinde kaldığı hatta Sinai
endeksindeki yükselişin %1,67 seviyesinde durduğudur.
Eğer notumuzun artırımı çok çok yakındaysa , yatırım yapılabilir seviyeye çıkacaksak ( bence ekonomik
gerçeklerle çoktan hak ettik ) bu olduğundan en basitinden sermaye maliyetinin düşmesi büyümeyi
tetikleyecektir ama piyasa nedense hala 2013'de %4-%4,5 büyüme bekliyor. Notsuz bu yıl %3.2 büyüme ,
aynı şartların devam etmesi durumunda ki OVP en basit haliyle 2012 yılında cari açığın düşmesini ve açığın
neredeyse tamamını enerji ithalatına bağlamışken ve de bu durumun korunması gerektiğinin altını
çizerken nasıl oluyorsa bizim normalimiz olması gereken en azından %5'i öngöremiyoruz, hatta OVP'deki
2014 büyüme beklentisi %5'den %4'e çekilirken.
Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz
Sayfa 1
SANAYİ ÜRETİMİNDE ŞOK DÜŞÜŞ
Büyümenin öncü göstergelerinden olan sanayi üretimi Ağustos'ta dayanıklı tüketim malı ve
sermaye malı imalatındaki daralma nedeniyle tüm artış beklentilerinin aksine yıllık bazda %1,5
daraldı.
Artış beklenmesinin nedeni ise sanayi üretimi için öncü bir gösterge olan PMI Satın Alma
Yöneticileri endeksinin 50'nin üzerinde seyretmesinden kaynaklandı. Böylece 2012 yılında ilk
defa sanayi üretimi düşüş yaşamış oldu. (2009’dan bu yana aylık bazda ilk kez azaldı )
Yine Ağustos ve Eylül aylarında düşüşünü sürdüren kapasite kullanım oranlarının da ekonomik
büyüme kanadına olumsuz etkisi olacaktır. Bu da TCMB’nin düşük fonlamaya devam edeceğini
göstermektedir.
Faiz koridoru tavanı da indirilmeye devam ederken politika faizinin de inmesini yönünde
baskıların artmasına neden olacaktır. Diğer taraftan Üretimdeki azalma ayrıca ekonominin
üçüncü çeyrekte de düşük bir hızla büyüdüğünü ve bir toparlanma olmadığını göstermektedir.
2
OVP 2012-2014 VE OVP 2013-2015 KARŞILAŞTIRMA
Açıklanan O.V.P ise ilk etapta IMF beklentileri ile paralellik taşımaktadır. Başbakan Yardımcısı Ali
Babacan’da 2012 büyüme rakamını %3,2 olarak açıkladı. Bu yılın son çeyreğinde net ihracatın
büyümeye katkısının azalması, iç talebin katkısının ise artmasının beklendiğini gördük. Küresel
konjektürden dolayı ise 2013-2015 döneminde büyümeye dış talebin katkısının sınırlı kalması,
büyümenin yurtiçi talep kaynaklı olması öngörülüyor.
Yurt içi tasarrufları artırmak için bireysel emeklilik ve hayat sigortası daha cazip hale getiriliyor.
Enflasyon bu yıl için %7,4 zaten son zamlarla TCMB'nin hedefi de 7.3-7.4 aralığına çıkmıştı.
2013'de ise %5,3 beklenti ise oldukça iddialı.
Faiz dışı fazla hedefine ulaşmak için yapılması gereken iki yöntem var;
Birinci yöntem gelirlerimizin artırılması ki bu ya yeni vergilerle ya mevcut vergi
oranlarının artırılması ile yada ya da vergi dışı gelirlerin artırılması ile sağlanacak ( bu yıl
1.4 milyar 2013'de ise 9.5 milyarlık özelleştirme geliri beklentisi bulunmakta) vergi
artışlarıyla ekonomin daralmaya devam ettiği beklenen verginin elde edilemediğini bu yıl
bir kez daha yaşamamıştık oysa ki.
İkinci yöntem ise faiz giderlerimizin haricindeki giderlerimiz olan maaş ödemeleri, genel
giderler ve yatırım giderlerini düşürmek. Bu adımda da harcama kalemlerinden tasarruf
etmemiz gerekecek ki bu da refah seviyesinin ve yatırımların daha da azalması demek ki
seçim yılında nasıl gerçekleştirilecek ayrı bir soru işareti.
3
CARİ AÇIKTAKİ DÜŞÜŞ HIZ KAZANDI
Sanayii üretimindeki Kasım 2009’dan sonraki ilk negatif gerilemenin ardından cari açıkta da Ekim 2009’dan
bu yana ilk defa 1,181 mn dolarla aylık bazda en düşük açığı yakalamış olduk. ( Ekim 2009’da da 451 mn dolar
fazla vermiştik.)
2012’in ilk sekiz aylık kümülatif cari açığı ise 36,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Böylece 2012 için
OVP’de belirtilen 58,7 dolarlık açık beklentisinin altında kapanış yapmamız kesinleşmiş oldu. ( piyasa
ortalaması 55 milyar dolar, dünkü veriden sonra bizim beklentimiz 52 milyar dolar).
Net olarak görünen; dış ticaret dengesinin iyileşmesine karşın, ekonomideki yavaşlamanın, iç talepteki
durgunluğun ithalatın azalmasına neden olduğu bunun da cari açıkla birlikte büyümenin de önüne set
oluşturmakta olduğudur.
Mevcut politikanın devamı halinde cari açığı artıracak tek risk petrol fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi ,
zincir etki ise bunun zam ve enflasyon olarak geri gelme potansiyeli. 2010 yılında 46,6 milyar dolardan 2011’de
77,1 milyar dolarla tüm zamanların cari açık rekorunu kırdıktan sonra ekonomideki sert daralma ile tüm
beklentilerin altında gerçekleşecek bir açık, kredi derecelendirme kuruluşlarının yatırım yapılabilir seviyeye
notumuzu yükseltmemek için cari açığınız çok yüksek argümanlarının da ortadan kalkmasına neden olmakta.
Fakat bunda bile bahane bulmak isterseler bulurlar. Ne bulabilirler derseniz; çok düşük tasarruf hacminiz var,
sizin sürdürülebilir büyümeniz %5 seviyeleri olmalı, bunun içinde dış finansmana ihtiyacınız var. Dış
konjektürde ortada biraz daha beklemeniz gerekir deyip , ardından da bunun için zaten GSMH’nin %5
seviyesini geçmeyecek bir sürdürülebilir cari açık sizin için uygundurlar diyerek halen %7 seviyesinde olan bu
orana atıfta bulunarak yine her zamanki gibi beklemeye alabilirler.
4
LIBOR SKANDALI
KASA HER ZAMAN KAZANACAK MI?
İngiliz mali tekeli Barclays başta olmak üzere çok sayıda dev bankanın, uluslararası piyasalarda borçlanma
maliyetlerini belirleyen LIBOR'u manipüle ettikleri ortaya çıkmasıyla birlikte bir çok ülkede peş peşe
LIBOR soruşturmaları açıldı. Bu ayki yazımızda LIBOR ve ETKİLERİ üzerinde duracağız.
1986 yılında devreye giren LIBOR,kısa süreli bir faiz oranı olup, bir geceden başlayarak en çok 12 aylık
hesaplanmaktadır. Dünyada finansal piyasalar arasında en iyi bilinen ve başta gelen gösterge faiz oranı
LİBOR’dur. İnterbank oranı olarak da anılır
LİBOR günümüzde, LİFFE, CME ve SIMEX gibi dünyanın önde gelen piyasalarında ve tezgahüstü
piyasalarda işlem gören finansal araçlar ile türev ürünlerin faiz oranlarının hesaplanmasında yaygın
olarak kullanılmaktadır.
Londra Bankalar Arası Faiz Haddi (LIBOR), hali hazırda 18 banka tarafından 15 vade ve 10 farklı para
birimi için günlük olarak belirlenen bir orandır. Özellikle üç aylık dolar cinsinden LIBOR, bir bankanın o
gün saat 11’de başka bankalardan üç aylığına dolar cinsinden borçlanmak için ödemeye razı olduğu faiz
oranını belirtmektedir. Yani bu oran, bankaların borçlanma maliyetlerini ifade eden en temel
göstergelerden bir tanesidir.
Bugün itibarıyla, 18 banka her gün saat 11’de ödemeye hazır oldukları faiz oranını açıklıyorlar; en yüksek
oranı veren 4 banka (yüzde 25) ile en düşük oranı veren dört banka (yüzde 25) çıkartılıyor; geriye
kalanların ortalaması alınıyor ve o günün LIBOR’u ilan ediliyor.
LIBOR bankaların anketi sonucu belirleniyor ve bu belirlemede de iki önemli faktör rol oynamaktadır.
ilki, LIBOR'a baz teşkil eden faiz esasen Amerikan Merkez Bankası Fed'in açıklamış olduğu ve 2009
yılından beri de değiştirmediği yüzde 0 - 0.25 oranı.
İkinci önemli etki ise piyasada dolara olan talep. Eğer piyasada dolar sıkışıklığı ya da herhangi bir malda
veya kur cinsinde arzda bir sıkıntı varsa fiyat artıyor, fazlaysa da azalıyor.
Bilindiği üzere uluslararası piyasalarda borçlanma oranı belirlenirken LİBOR’a spread denilen ve riski
içeren bir marj eklenir. Piyasada likidite sıkışıklığının yaşanması, LİBOR üzerine eklenen Spread’in
genişlemesindeki önemli faktörlerden biridir.
LİBOR ile baz faiz oranı birlikte hareket etmektedir. Özellikle piyasa oynaklıklarının olduğu dönemlerde,
LİBOR’un baz faiz oranına yol gösterme eğiliminde olduğu gözlenmektedir
Grafiğimizde İngiltere Merkez Bankası tarafından belirlenen baz faiz oranı, 3 aylık LİBOR (interbank faiz
oranı) ve 3 aylık spread dalgalanmalarını göstermektedir.
5
LIBOR SKANDALI
Spread’deki tepe noktaları genellikle diğer iki faiz oranının yükselmesinden bir süre önce oluşmaktadır.
Bu da spread’deki artışların, bir süre sonra diğer iki faiz oranında da artışlar görüleceğinin habercisi
olduğu şeklinde yorumlanabilir.
LİBOR oranındaki önemli artışlar, borç verenlerin verdikleri borcun geri ödenip ödenmeyeceği konusunda
gittikçe daha endişeli olduklarının bir yansımasıdır. Özellikle piyasalarda kredi daralması olup olmadığı
konusunda bilgi almak isteyenlerin başvuracağı kilit göstergelerden biridir. Gecelik LİBOR oranı finansal
piyasalarda riskin barometresi olarak kabul edilir
LIBOR skandalı İngiltere’nin en büyük bankalarından Barclays’le birlikte patlak verdi. Ancak hemen ABD’li
bankalar da dahil olmak üzere diğer finansal kurumlar da mercek altına alındı.
Bankalar 4 şekilde LIBOR’u manipüle edebilirler,
1. Piyasa gerçeklerini yansıtmayacak kadar yüksek oranda kotasyon vermek
2. Piyasa risklerine rağmen kredi verebilmek için aşırı düşük faiz oranıyla borç istemek
3. Kredi verilen bankanın finansal risklerini gözardı etmek yada görmezden gelmek. Böylelikle de büyük
risklerin fiyatlanmasına engel olmak
4. Bankaların anlaşarak LIBOR’u yapay seviyelerde tutmaları.
Haziran ayının sonunda Barclays ile ABD ve İngiltere’deki regülatörleri arasında yapılan bir anlaşmanın
belgeleri arasında Barclays çalışanlarının (ve bazı başka bankaların da) son beş yıldır LIBOR’u manipüle
ettikleri görülüyor. Müfettişler LIBOR ve ABD, Kanada, İsviçre ve Japonya’daki benzer oranların
belirlenmesine hile karışıp karışmadığını araştırıyorlar. Karıştığını buluyorlar.
6
LIBOR SKANDALI
LIBOR’un hileli olduğu ile ilgili iddiaların araştırıldığı çeşitli teftişlerde 20 civarında büyük bankanın adı geçiyor.
Citigroup, Deutsche Bank, HSBC, JP Morgan Chase, RBS, UBS, ICAP incelemeye alınan bazıları…
Barclays’in yaptığı hile iki türlü: Birincisi, Barclays’le çalışan türev araçları simsarları ve bankaların, türev
araçlarından elde ettikleri kârları artırmak ya da zararlarını azaltmak üzere LIBOR’u etkilemeye çalışmış
olmaları.
İkinci hile türü ise Barclays’in ve daha başka pek çok bankanın da, bankalarının borçlanma maliyetleri
konusunda hiç değilse son iki yıldır yanlış bilgi vermeleri ve maliyetleri kasıtlı olarak düşük göstermeleri.
2007 ortalarında başlayan büyük bunalımla birlikte bankaların birbirlerine kredi vermeyi neredeyse tamamen
kestikleri biliniyor. Bu durumda LIBOR’un belirlenmesine temel olabilecek veriler de bir hayli azalıyor ve
bankalar açıkladıkları oranlarla borçlanma maliyetlerini düşük göstererek bilançolarının olduğundan daha iyi
durumda bulunduğu yanılsamasını yaratıyorlar. Hiç değilse son iki yıldır birbirleriyle anlaşan bankalar, topluca
birbirlerinin bilançolarının makyajlanmasına yardımcı oluyorlar. Bob Diamond'ın sorgusunda, İngiltere merkez
bankasının üst düzey bir yöneticisiyle (Paul Tucker), yaptığı telefon görüşmesi gündeme geliyor. Tucker,
Diamond’a Barclays’in verdiği oranların yüksek olmasının Whitehall’da, yani İngiliz hükümeti nezdinde, endişe
yarattığını söylüyor. Ertesi gün Barclays daha düşük bir teklif veriyor
Yapılan çeşitli teftişlerde buna benzer manipülasyonların diğer uluslararası faiz oranlarının belirlenmesinde de
söz konusu olduğu yönünde bulgular ortaya çıktı. İsviçre rekabet kurumunun şubat ayında yaptığı
soruşturmada İsviçre menşeli bir banka olan UBS’nin, başka iki İsviçre bankası ve on yabancı mali aracı
kurumla birlikte LIBOR ve TIBOR’u (Tokyo Bankalar Arası Faiz Haddi) manipüle etmeye çalıştığı tespit edildi.
Yerel soruşturma başlatan ilk ülke Güney Kore oluyor ve Ülkenin Rekabet Kurumu (KFTC) bu konuda bir
çalışma başlattığını açıklıyor. Fransa Merkez Bankası Başkanı Christian Noyer Libor faizi skandalı ile ilgili olarak
Europe 1 radyosunda "skandalı öğrendiğinde 'şoke olduğunu' belirtirken adı karışanların yargılanması
gerektiğini belirtmekten kaçınmıyor.
Financial Times Deutschland’ın haberine göre ise Libor skandalı ile ilişkili bankalar için 6.2 milyar Dolar
yükümlülük riski ortaya çıktı. Habere göre skandala karışmakla suçlanan 16 bankanın her biri için 400 milyon
Dolar tutarında risk mevcut.
Libor'dan sonra piyasalarda şimdi de Euribor'un manipüle edilmiş olabileceği tartışılıyor. İngiltere Merkez
Bankası Başkanı Mervyn King'in, dünyanın önde gelen merkez bankası başkanlarıyla Libor sabitlemelerinde
reform önerilerini görüşmek üzere bir toplantı düzenleyeceği ve King, başkanların 9 Eylül'de akşam yemeği
için biraraya gelmelerini istediği biliniyor.
Fakat Skandallar bankaların daha sıkı denetlenmesi için kamuoyu baskısını artırırken, sistemin kredi verme
iştahını da azaltıyor. 500-800 trilyon dolar civarında finansal işlemin üstüne endekslendiği LIBOR ve EURIBOR
işlemleri bankacılık sisteminin en sık kullanılan ”benchmark” oranları. Bunlarla oynayabilen bankalar büyük
karlar elde edebiliyor. Barclay’sin suçu kabul edip otoritelerle işbirliği yaptı ve 453 milyon dolar ceza ödeyerek
kurtuldu.
Büyük bankalar denetimin az olduğu bir ortamda, kuralları ve fiyatları kendi belirledikleri bir piyasada
müşterilerine hizmet veriyor. Yani oyun sahası hep bankaların lehine şekilleniyor, Mali sermaye ile devletler
bütünleşirken, Merkez bankaları ve düzenleyici kuruluşların tercihi ne olacak? Zinciri kıracaklar mı yoksa yine
"batmak için çok büyük" ve " istikrarı sağlamak lazım" yaklaşımları ile kazanan kasa mı olacak?
7
FED VE ECB UCU AÇIK DERSE BİZ DE ALTININ UCU AÇIK DERİZ
ALTIN
Uzun süredir beklediği desteği Ağustos ayının sonlarında piyasalarda ECB ve FED’den ekonomik büyümeyi
destekleyici hamleler geleceği beklentilerinin oluşması ile bulan altın, hızlı bir yükseliş hareketi
gerçekleştirerek ECB faiz toplantısı öncesi 1.700 dolar/ons seviyesini aşmıştır.
ECB toplantısı öncesi ECB yetkililerine dayandırılan ECB’nin sınırsız ve uzun süreli tahvil alım programı
açıklayacağı haberleri Draghi’nin de kısa vadeli tahvil alımlarının mevcut mevzuatı ihlal etme anlamına
gelmeyeceği açıklamaları Euro bölgesinden gelen imalat PMI’ların beklentileri karşılamaması da ECB’nin
harekete geçeceği şeklinde yorumlanarak olumlu karşılanmış, 6 Eylül’de ECB toplantısının açıklaması
öncesi altın ons fiyatı en yüksek 1.712 dolar seviyesini görmüştür.
ECB’nin vadesine 3 yıl kalmış tahviller için şartlı bir alım programı (Tahvil alımı için ilgili ülkenin başvuruda
bulunması sonrası ülke yönetimi, AB ve müdahil olmak isterse IMF arasında kararlaştırılacak program
dahilinde tahvil alımı yapılacak.) açıklaması ile bir miktar da yükselerek 1.714 doları gören altının ons
fiyatı buradan teknik kar realizasyonları ile karşılaşmış ve 1.688 dolara dek gevşemiştir.
FED Başkanı Bernanke’nin işsizliği en büyük endişe olarak tanımlaması, piyasaların QE3 (3. Tur parasal
genişleme) beklentileri için gözlerini Tarım Dışı İstihdam Verisine yöneltmesine neden olmuş, verinin
beklentileri karşılamaması sonrası bunun FED’in 13 Eylül toplantısından ekonomiyi desteklemek için adım
atılacağı yönünde bir sinyal olarak algılanması sonucunda altın hızlı bir yükseliş kaydederek 1.742 dolar/
ons seviyesini test etmesini sağlamıştır.
12 Eylül Alman Anayasa Mahkemesi ESM kararı, 13 Eylül FED toplantısı, 13 Eylül’de başlayacak G20
toplantısı, 14 Eylül Euro bölgesi maliye bakanları resmi olmayan toplantısı beklentileriyle altının ons
fiyatı 1.720-1.740 bandında salınımına devam etmiştir.
Almanya’nın ESM’ye katılıp katılmayacağının ve Alman Anayasası’na uygun olup olmadığının kararının
verileceği 12 Eylül’de Alman Federal Anayasa Mahkemesinin kararı öncesi hem Çin başbakanının büyüme
taahhütlerini yenileyip yeni teşviklerin uygulanabilirliğine ilişkin sinyal vermesi hem de ESM’nin
anayasaya uygun bulunması ve şartlı onay alması ve FED’den iyimser beklentilerin sürdürülmesi ile 1,747
dolar/ons seviyesine dek hızlı bir yükseliş gerçekleştirerek son 6 ayın zirvesini test etmiştir.
8
FED VE ECB UCU AÇIK DERSE BİZ DE ALTININ UCU AÇIK DERİZ
Altın fiyatları bu seviyelerden Amerikan Merkez Bankası Federal Rezerv’in Açık Piyasa Komitesi toplantısı
ile ivme kazanarak sert bir yükseliş kaydetmiştir. FED’in 12-13 Eylül tarihlerinde yapılan toplantısından;
Sıfıra yakın faizleri 2015 ortasına dek uzatma
Operation Twiste devam
Her ay 40 milyar dolarlık mortgage tahvili alımı (3. Tur parasal genişleme yani QE3)
Kararlarının çıkması sonucunda altın 1.777 dolar/ons seviyelerine doğru hızlı ve sert bir şekilde
yükselmiş, bu şekilde Şubat ayından beri ilk kez bu seviyeleri görmüştür.
FED coşkusu piyasalarda kredi derecelendirme kuruluşu Egan Jones’un ABD’nin kredi notunu düşürmesi,
Eurogroup toplantısından net bir karar çıkmaması, ortak bankacılık denetimi üzerinde uzlaşılamaması,
İspanya’nın yeni kemer sıkma tedbirlerine gerek olup olmadığı konusunda karışık mesajlar vermesi ve
Yunanistan’a ilişkin nihai kararın (yardım paketinin son dilimi için) Ekim ayına ötelenmesi sonucunda
altın, zirve sayılan seviyelerden kar realizasyonları ile karşılaşarak 1.767 dolar düzeylerine dek inse de
parasal genişlemenin coşkusu altın üzerinde etkisini devam ettirmiş ve fiyatlar yeniden 1.770
seviyelerinde gezinmeye başlamıştır.
Yunanistan’ın yardım paketi ve İspanya’nın kurtarma yardımı isteyip istemeyeceğinin belirsizliğini
koruduğu ortamda Çin’den de yavaşlayan ekonomisini destekleyici adımın gelmemiş olmasına ek olarak
Çin ve Japonya arasında adalar nedeniyle yaşanan diplomatik krizin ticaret hacmini tehlikeye atarak Asya
tarafından da küresel piyasaları baskı altına alınca altında yatırımcılar kar realizasyonlarına gitmeye
başlamış ve bu şekilde spot altın ons fiyatı 1.752 dolar seviyelerine dek inmiştir.
FED’in parasal genişleme hamlesinin Çin’in hareket alanını daralttığının konuşulmaya başlanması ve Çin
Merkez Bankası’nın açıkladığı rapora göre, tüketici fiyatlarının Ağustos ayında son beş ayda ilk kez
yükselmesi ile birlikte, bankanın genel fiyat seviyelerini temel olarak istikrarlı tutma konusuna daha fazla
odaklandığının görülmesi ile Çin’den beklenenin aksine bir hamle gelmeyebileceği endişesi de altında kar
realizasyonlarına neden olmuştur.
19 Eylül’de ise Japonya Merkez Bankasının varlık alım programını 10 trilyon yen artırmak suretiyle teşvik
adımı atması ile altın kar realizasyonlarının sonlanıp yeniden alımların gelmesi ile tekrardan yükselmeye
başlamış, spot altın ons fiyatı 1.799 dolara yükselirken New York Comex’te ise Aralık vadeli kontratlar
1.780 dolar seviyesinin üzerini test etmiştir. İspanya’nın kurtarma yardımına başvuracağı haberleri ile
1.787 dolara kadar yükselen spot altın ons fiyatı, Almanya ve Fransa’nın bankacılık birliği ve denetimine
ilişkin farklı görüşler ortaya koyması, kesintilerde yaşanan anlaşmazlık sonucu troykanın Yunanistan’dan
ayrılması ve İspanya’nın yardım istemede aceleci davranılmayacağını açıklaması sonucu kar
realizasyonları ile 24 Eylül’de 1.757 dolar/ons seviyesine dek gevşemiştir.
Bu kar realizasyonunda altının altı ayın yükseğine çıkarak bir yıldan fazlasının haftalık kazançlarının en
iyisini gerçekleştirmesi de etkili olmuştur. Ancak yine de küresel çapta merkez bankalarının ekonomilerin
desteklenmesi için parasal genişlemeye gitmesi ile zayıflayan para birimleri karşısında varlığını korumak
isteyen yatırımcının altına yöneleceği görüşünün oluşmaya başlaması ile altında yükseliş eğilimi
beklentisi bu düşüşün realizasyonla sınırlı kalıp yükseliş eğiliminde güçlü duruşun korunmasını sağlamış,
ESM’nin ateş gücünün artırılması müzakerelerinin yürütüldüğünün bildirilmesi ve San Francisco FED
Başkanı’nın da QE3’ün genişletilebileceği açıklamaları da altına destek olmuştur.
9
FED VE ECB UCU AÇIK DERSE BİZ DE ALTININ UCU AÇIK DERİZ
Almanya-Hollanda ve Finlandiya maliye bakanlarının banka kurtarmaya sınır istemesi, ESM’yi yeni
başvurularda son çare olarak yönelinmesi gereken bir merci olarak ifade etmeleri ve bunun yanında da
Bundesbank başkanı’nın ECB’nin tahvil alımına ilişkin eleştirilerini sürdürmesi, zaten Yunanistan ve İspanya
belirsizliklerine yeniden odaklanan piyasalarda umutları kırınca bu durum dolara avantaj kazandırmış ve
altında yeniden 1.774’lerden 1,740’lara doğru bir gevşeme hareketinin görülmesine neden olmuştur.
Altının 1.740 desteğinde tutunmasını sağlayan yine İspanya olmuştur. Çünkü; İspanya’da Eylül ayın
sonunda açıklanan 2013 bütçesi ve kabul edilen reform planı (bu plan vergi artışı ve bütçe kesintilerini
içeriyor.) piyasalarda olumlu karşılanarak euronun dolar karşısında değer kazanmasına yardım ederken bir
yandan da hem beklentilerin iyileşmesi hem de dolardaki zayıflama ile Eylül ayının son işlem gününde
1.783 dolar/ons seviyesine dek yükseliş kaydetmiş, 6 haftanın en yüksek seviyesine ulaşarak 2010'dan beri
en iyi çeyrek kazancını genişletmiştir.
İspanya’nın bankacılık sektörü stres testi sonuçları Avrupa tarafında piyasalarda olumlu karşılanan bir
gelişme olabilecekken Çin imalatının 2009'dan beri ilk kez iki ay üst üste gerilemesi ve Japonya’da Tankan
büyük imalat endeksinin gerilemesi küresel yavaşlama işareti verince altın değer kaybetmeye başlamış,
yatırımcıların kar realizasyonları da bu sürece eklenince Eylül ayını 1.772 dolar seviyesinden kapatan altın,
Ekim ayının ilk işlem gününde 1.763 dolar düzeyine dek gevşemeyi sürdürmüş, ardından Avrupa’da
açıklanan imalat PMI verilerinin sektörlerde toparlanma sinyali vermesi, özellikle İtalya ve İspanya’nın
PMI’larındaki yükselişin yarattığı olumlu etki altını yeniden 1.770 dolar seviyelerine yöneltmiştir.
Küresel çapta merkez bankalarının ekonomilerini teşvik için attıkları adımların enflasyonu körükleyeceğine
dair spekülasyonların ETF'deki altın varlıklarının rekor kırmasına neden olması ile yükselişini sürdüren spot
altın, ABD'den Japonya'ya merkez bankalarının kıymetli metale olan talebi destekleyeceği spekülasyonu ile
ABD’de açıklanması beklenen Tarım Dışı İstihdam verisi öncesi yaklaşık 11 ayın yükseğine tırmanmıştır.
ABD’de işsizlik oranının beklenmedik şekilde %8,2’lik beklentinin altında %7,8 olarak açıklanması
piyasalarda risk iştahını artırınca altın, 11 ayın zirvesinden 1.770 dolara dek gevşemiştir. 8 Ekim’de
Eurogroup toplantısı beklentileri ile yeni haftaya 1.780 dolar seviyelerinden başlayan altın, Dünya
Bankasının Asya-Pasifik ve Çin için büyüme beklentilerini düşürmesinin piyasalarda moralleri bozması ve
İspanya’da Kanarya adalarının da yardım isteyen özerke bölgelere katılması neticesinde bir miktar geri
çekilmiş, izleyen günlerde de IMF’nin küresel büyüme beklentilerini aşağı çekmesi, Eurogroup ve AB Maliye
Bakanları toplantılarının Yunanistan gündemini geçerek İspanya kurtarma yardımına ilişkin de yardıma
ihtiyaç yok sonucuna varması ancak her iki ülke açısından da belirsizliklerin devam ediyor olması nedenleri
ile altında aşağı yönlü hareket sürmüş ve spot altın ons fiyatı 1.760 dolar seviyelerine dek geri çekilmiştir.
11 Ekim’de S&P’nin İspanya’nın kredi notunu iki kademe birden düşürerek çöp seviyesinin üzerine
getirmesi ile bu gerileme bir süre daha devam etse de sonrasında bu not indiriminin İspanya’nın kurtarma
başvurusu sürecini hızlandırabileceği spekülasyonları ile yeniden yönünü yukarı çevirmiştir
Sonuç olarak hem Çin hem de Hindistan’daki talep artışı, hem jeopolitik riskler hem de enflasyonist baskıya
karşı korunma kalkanı olarak kullanılması, hem ECB’nin hem de FED’in ucu açık teşviklerde bulunması, bol
likiditenin yarattığı avantaj sonucunda ucuz maliyetle altına yatırım yapılabilme imkanına kavuşulması –
grafiğimizden de görüldüğü üzere- kısa vadede kar amaçlı geri çekilmeler olsa da 1.825 direnci kırıldığı
taktirde 1.917 seviyesine kadar yükselişinde altını engelleyebilecek ciddi bir engel şu an için
bulunmamaktadır.
10
GÜMÜŞTE FED ETKİSİ EURO BÖLGESİ KAYGILARINA RAĞMEN SÜRÜYOR
GÜMÜŞ
ECB faiz toplantısından tahvil alım programı açıklanacağı beklentisi ve bununla birlikte 31 Ağustos’ta yapılan
Jackson Hole FED Yıllık Toplantısı ile gündeme gelen FED’den QE3 beklentisi gümüş fiyatlarını Ağustos’un son
haftasında 30 dolar/ons seviyesinin üzerine taşımıştır.
Bir sanayi metali olarak büyüme beklentilerine göre hareket etme eğilimi olan gümüş, küresel büyüme
endişelerinin yerini parasal genişleme ile iyimser beklentilere bıraktığı Ağustos ayı sonlarında başlattığı
yükseliş hareketini Eylül ayı başına da taşımıştır.
ECB toplantısı yaklaştıkça da ECB Başkanı Draghi’nin de kısa vadeli tahvil alımlarının mevcut mevzuatı ihlal
etme anlamına gelmeyeceği açıklamaları ve Avrupa’da imalat PMI’larının kötü gelmesi hamle beklentilerini
yükseltirken, Çin’de hizmet sektörü PMI’ın da son bir yılın düşüğüne gerileyerek ECB ve FED beklentilerinin
yanına bir dönem gündemi meşgul etmiş olan Çin’den parasal genişleme beklentisini de ekleyerek gümüş
fiyatlarının ECB toplantısının olduğu 6 Eylül’de 33 dolar düzeyini test etmesini sağlamıştır.
12 Eylül Alman Anayasa Mahkemesi ESM kararı, 13 Eylül FED toplantısı, 13 Eylül’de başlayacak G20
toplantısı, 14 Eylül Euro bölgesi maliye bakanları resmi olmayan toplantısı gibi önemli gelişmeleri barındıran
10 Eylül-14 Eylül haftasına başlarken gümüş, Çin’den gelen sanayi üretim ve perakende satış verilerinin
yavaşlamanın derinleştiğine işaret etmesi ve küresel çapta merkez bankalarından hamle beklentilerinin
korunmaya devam etmesi ile yükseliş eğilimini koruyarak en yüksek 33,98 dolar seviyesini test ederek 34
dolar/ons sınırına dayanmıştır.
Çin başbakanının büyüme taahhütlerini yenileyip yeni teşviklerin uygulanabilirliğine ilişkin sinyal vermesi ve
birkaç saat sonra Alman Anayasa Mahkemesinin, ESM’ye anayasaya uygun olduğu yorumu ile şartlı onay
vermesi doları zayıflatırken altına olduğu gibi gümüşe de aradığı desteği vermiş, 34 dolar sınırlarına yaklaşıp
çekilen yükseliş eğilimindeki gümüş, ESM’nin verdiği güç ile 34 dolar seviyesini aşmıştır.
Spot gümüş ons fiyatını 34,95 düzeyine yaklaştırarak 35 dolar sınırına dayandıran güç ise ABD’den gelmiştir.
Amerikan Merkez Bankası FED, Sıfıra yakın faizleri 2015 ortasına dek uzatma, Operation Twiste devam ve
ucu açık şekilde her ay 40 milyar dolarlık mortgage tahvili alımı (3. Tur parasal genişleme yani QE3) kararları
almak suretiyle piyasalara istediklerini vermiş, yaratılan coşku ile dolardaki değer kaybı ve ECB’nin ardından
FED’den de gelen somut adımların küresel anlamda büyümeye destek olacağı, bunun da sanayi metallerine
talebi artıracağı algısı ile yükseliş hareketine devam etmiştir.
11
GÜMÜŞTE FED ETKİSİ EURO BÖLGESİ KAYGILARINA RAĞMEN SÜRÜYOR
17 Eylül’de yeni haftaya başlarken, hem Çin’in
yavaşlaması
endişelerinin
Çin
Merkez
Bankası’ndan bir hamle ile bastırılmaması, hem
EganJones’un ABD’nin kredi notunu bir kademe
indirmesi, hem de Eurogroup toplantısından
İspanya, Yunanistan ve ortak bankacılık
denetim
mekanizması
uzlaşmasına
varılamamasıyla gümüş, 34,53 dolar 5 günlük
hareketli ortalama desteğini kırmıştır.
Bu durağan görünümün düşüş eğilimine
dönmesinde Euro bölgesi ve Çin endişeleri etkili
olmuştur. FED’in QE3 hamlesinin Çin’in hareket
alanını daralttığı endişesinin Çin Merkez
Bankası’nın açıkladığı raporu ile bankanın genel
fiyat seviyelerini temel olarak istikrarlı tutma
konusuna daha fazla odaklandığının görülmesi
ile desteklenmesi sonucu Çin’den beklenenin
aksine bir hamle gelmeyebileceği endişesi
gümüş üzerinde baskı oluşturmuştur.
Yunanistan’ın yardım paketi ve İspanya’nın
kurtarma yardımı isteyip istemeyeceğinin
belirsizliğini koruduğu ortamda Çin ve Japonya
arasında adalar nedeniyle yaşanan diplomatik
krizin de ticaret hacmini tehlikeye atarak Asya
tarafından da küresel piyasaları baskı altına
almasıyla dolardaki yükseliş eğiliminin de etkisi
ile gümüş 34,53 desteğini kırarak 33,36 dolar
seviyesine kadar geri çekilme göstermiştir.
Bu değer kaybının yerini yükseliş hareketine
bırakmasına ise BOJ neden olmuştur. BOJ’un
varlık alım programını 10 trilyon yen
yükseltmek suretiyle yendeki aşırı değer
kazancının
ekonomi
üzerindeki
negatif
etkilerini gidermek istemesi gümüşe de tekrar
değer kazandırmaya başlamış ve spot ons fiyatı
bu kez 35$’ı aşmayı başarmıştır
Bu seviyelerden kar satışları ile karşılaşan
gümüşte 17-21 Eylül haftasının son işlem gününde
İspanya’nın tam kurtarma isteyeceğine dair
haberlerle yeniden bir yükseliş görülmüştür.
İspanya’nın tam kurtarma isteyeceğine dair
haberlerle tekrar 35 doları aşan spot ons fiyatı
Eylül’ün son haftasına başlarken Almanya ve
Fransa’nın bankacılık birliği ve denetimine
ilişkin farklı görüşler ortaya koyması,
kesintilerde yaşanan anlaşmazlık sonucu
troykanın
Yunanistan’dan
ayrılması
ve
İspanya’nın
yardım
istemede
aceleci
davranılmayacağını açıklaması neticesinde
33,59 dolar/ons düzeyine dek geri çekilmiştir.
ESM’nin
ateş
gücünün
artırılması
müzakerelerinin yürütüldüğünün bildirilmesi ve
San Francisco FED Başkanı’nın da QE3’ün
genişletilebileceği açıklamalarının ön plana
çıkması ile gümüş bu seviyelerden yeniden 34
doların üzerine çıkmıştır.
Yunansitan ve İspanya belirsizliklerine yeniden
odaklanan piyasalarda, Almanya-Hollanda ve
Finlandiya
maliye
bakanlarının
banka
kurtarmaya sınır istemesi, bunun yanında da
Bundesbank başkanı’nın ECB’nin tahvil alımına
ilişkin eleştirilerini sürdürmesi algıyı yeniden
bozup kötümser beklentileri güçlendirince
gümüş tekrar 34 doların altına sarkmıştır.
Eylül ayının son işlem günlerinde İspanya’da
açıklanacak reform planı ve 2013 bütçesinin
piyasaları yatıştıracağı beklentisi ile gümüş
düşüşünü
durdurarak
yeniden
değer
kazanmaya başlamıştır. Yunanistan’da belli
şartlarla da olsa koalisyon liderlerinin kesintiler
üzerinde anlaşması da bu değer kazancı
sürecinde etkili olmuştur.
İspanya’da Euro bölgesi endişeleri ile yeniden
%6’nın üzerine çıkan 10 yıllık devlet tahvili
faizleri ve özerk bölge Katalonya’nın daha fazla
otonomi için erken seçim kararı alması, borç
krizinin anayasal krizle birleşmesi ihtimalini
doğurunca bozulan beklentiler, açıklanan
reform
planı
ile
olumluya
dönmüş,
Katalonya’nın bağımsızlık için referandum
kararı alması ve İspanya’nın kredi notunun
Egan Jones tarafından bu yıl içinde 7.kez
düşürülmesi bile bu iyimser havayı bozamamış,
Eylül ayının son işlem gününde gümüş, en
yüksek 34,87 dolar/ons seviyesini test etmiştir.
12
GÜMÜŞTE FED ETKİSİ EURO BÖLGESİ KAYGILARINA RAĞMEN SÜRÜYOR
İspanya’nın bankacılık sektörü stres testi sonuçları Avrupa tarafında piyasalarda olumlu karşılansa da
Çin’de HSBC imalat PMI’da ve Japonya’da büyük Tankan imalat endeksinde gerileme görülmesi küresel
büyümeye ilişkin olumsuz sinyaller gönderince bir miktar geri çekilen sanayi metali, bu verilerin ardından
Avrupa’da açıklanan (özellikle İtalya ve İspanya) imalat PMI verilerinin işaret ettiği toparlanmadan güç
alarak 34 dolar seviyesinin üzerindeki hareketini korumuştur.
İspanya’da borç krizinin anayasal krize dönüşme ihtimali, yükselen tahvil faizleri ve Egan Jones’un ülkenin
kredi notunu düşürmesine karşın son iki işlem gününde açıklanan reform planı ve banka stres testleri
sonuçlarının umut vermesi ile yakalanan olumlu hava ile gümüş Eylül ayının son günlerinde yükselişini
sürdürürken, Çin’de HSBC imalat PMI’da ve Japonya’da büyük Tankan imalat endeksinde gerileme
görülmesi küresel büyümeye ilişkin olumsuz sinyaller gönderince bir miktar geri çekilmiştir.
Çin ve Japonya’dan gelen olumsuz imalat sinyallerinin ardından Avrupa’da açıklanan (özellikle İtalya ve
İspanya) imalat PMI verilerinin işaret ettiği toparlanmadan destek bulan gümüş, 34 dolar seviyesinin
üzerindeki hareketini korumayı başarmış, ABD’de açıklanan ADP istihdam raporu ve ISM İmalat Dışı
Endeksin beklentileri aşarak istihdam piyasası ve hizmet sektörüne dair olumlu sinyaller vermesi ile ECB
faiz kararı öncesi 35 dolar düzeyini test etmiştir.
ABD’de Tarım dışı istihdam verisinin revize edilmiş önceki aya göre oldukça düşük gelmesinin etkisi ile ilk
tepki olarak spot gümüş ons fiyatı 34,22 dolara inse de işsizlik oranının beklenmedik şekilde %7,8’e
gerilediğinin görülmesi ile toparlanmaya başlayan gümüş yeniden 35 dolar düzeyine yönelmiştir.
8 Ekim’de başlanan yeni haftada gümüş de altına benzer şekilde yönünü aşağı çevirmiştir. Yeni haftaya
IMF’nin küresel büyüme tahminlerini düşüreceği beklentisi ile başlanmış, Dünya bankası da Asya –Pasifik
ve Çin için büyüme beklentilerini aşağı çekmiş, İspanya’da ise kanarya adaları yardım isteyen özerk
bölgeler arasına katılmıştır.
İzleyen günlerde IMF’nin küresel büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize etmesi (her ne kadar beklenen bir
gelişme olsa da), Euro bölgesi ve AB Maliye Bakanları toplantılarının da İspanya ve Yunanistan konusunda
belirsizlikleri gidermemiş olması piyasaları baskı altına alırken endişe ortamı euronun dolar karşısında
değer kaybetmesine neden olmuş, bunun yanında büyüme beklentilerinin bozulmasından da olumsuz
etkilenen sanayi metali gümüş, 33,50 dolar/ons seviyelerine dek geri çekilme kaydetmiştir.
11 Ekim’de S&P’nin İspanya’nın kredi notunu iki kademe birden düşürerek çöp seviyesinin üzerine
getirmesi ile bu not indiriminin İspanya’nın kurtarma başvurusu sürecini hızlandırabileceği spekülasyonları
gümüşün yeniden 34 dolar seviyesini aşmasına neden olmuştur.
Büyümeye odaklanan piyasalar doğal olarak gümüşün de görünümünü olumlu kılmaktadır. Bir aylık
süreçte, 30-34,50 bandında hareket eden gümüşün yükselişini sürdürmesi global PMI ve ISM verilerinin
düzenli bir trend yakalaması ile sağlanabilir. Fakat, 35,20 seviyesinde bulunan uzun vadeli direnç
noktasının kırılması, 2013 büyüme beklentilerinin revize edilmesi ile mümkündür. Bu revizasyon, gümüşün
33,50 düzeltme hareketinden sonra 38 doları hedeflemesine neden olabilecektir.
13
BAKIRDA ANAHTAR SORU : ÇİN’DE YAVAŞLAMA SÜRECEK Mİ?
BAKIR
Ağustos ayının son gününde başlayan FED’in yıllık toplantısı Jackson Hole Sempozyumu’nda FED Başkanı
Bernanke’nin parasal genişleme imkanı yaratabiliriz açıklaması küresel piyasalarda zaten taşınmakta
olan beklentileri iyice yükseltmiştir.
3 Eylül’de Çin’de açıklanan hem resmi imalat PMI’ın hem de HSBC imalat PMI’ının ekonomide
yavaşlamanın sürdüğüne işaret etmesinin Çin Merkez Bankası’ndan ekonomiyi destekleme yönünde
adım atılmasına neden olacağı beklentisi oluşturması da bakır fiyatlarına destek olmuştur.
Çin’e ek olarak Eylül ayının ilk haftasında yapılacak ECB toplantısında ECB’nin tahvil alım programı
açıklayarak Euro bölgesi sorunlu ülkelerinin sürdürülemez borçlanma maliyetlerini düşürme yolunda
adım atacağı ve bu şekilde Euro Borç Krizi ile ilgili kararlı hamleler yapacağı umudu, piyasaları, euroyu ve
emtiayı desteklemiş, Ağustos sonunda Çin ekonomisinde gözle görülür hale gelen yavaşlamanın bakır
talebini 1997’den bu yana en düşük seviyeye getireceği spekülasyonundan olumsuz etkilenen ve
sonrasında yine Çin’den destek bularak yükselmeye başlayan bakır fiyatları, Merkez Bankalarından
hamle beklentileri ile bu hareketini devam ettirmiş, ABD’de açıklanan ISM İmalat endeksinin sektörde
daralmaya işaret etmesiyle bir miktar gerilese de ECB toplantısına kadar olan sürede yaklaşık olarak %2
değer kazanmıştır.
ECB toplantısından tahvil alım kararı çıkması ve bunu izleyen günde de ABD’de açıklanan Tarım Dışı
İstihdam Verisinin beklentinin altında kalması ile FED’in 13 Eylül’deki toplantısına dair beklentilerin
giderek yükselmesi bakırdaki yükseliş eğiliminin sürmesini sağlamıştır. Bakır 03-07 Eylül haftasında,
Çin'in yeni altyapı projelerini onaylamasının da etkisiyle yüzde 4.7 yükseliş kaydetmiştir.
10 Eylül’de yoğun gündemli yeni bir haftaya başlarken de Çin’den gelen sanayi üretim verilerinin son üç
yılın en yavaş büyümesini göstererek ekonomide yavaşlamanın sürdüğüne işaret etmesi ile Çin Merkez
Bankası’ndan da hamle beklentilerinin yükselmesi ve ABD istihdam verisi sonrası, politika yapıcıların
ekonomiyi destekleyici adımlar atacağı beklentisinin güçlenmesi bakır vadelilerin 17 haftanın zirvesine
ulaşmasına neden olmuştur. Üç ay vadeli bakır kontratı, Londra Metal Borsası'nda (LME) yüzde 0.6
yükselerek, 14 Mayıs'tan bu yana en yüksek seviye olan ton başına 8,019 dolara ulaşmıştır. Bu yükselişte
Çin'in metro ve demiryolarını da içeren yeni altyapı projelerini onaylamasının da etkisi olmuştur.
Ancak Alman Anayasa Mahkemesinin ESM kararı öncesi Çin'de bakır ithalatının Ağustos ayında, sanayi
üretiminin son üç yılın en yavaş büyümesini göstermesi ile düşmesi ve ayrıca dünyanın en büyük bakır
kullanıcısı Çin'de ekonominin yavaşlamakta olduğu yolunda artan işaretler ile bakır, 17 haftanın zirvesi
sayılan seviyelerden gerilemeye başlamıştır. Üç ay vadeli bakır kontratları, Londra Metal Borsası'nda
(LME), yüzde 1, New York Comex piyasasında ise yüzde 0.7 değer kaybetmiştir.
Alman Anayasa Mahkemesinin ESM’yi anayasaya uygun bularak kalıcı istikrar mekanizmasına şartlı onay
vermesi ayrıca Çin başbakanının büyüme taahhütlerinin arkasında durarak büyümeyi desteklemek üzere
daha fazla parasal ve mali teşvik imkanı bulunduğunu ve ince ayar ile erken politikaları kullanacakları
açıklamasından moral bulan bakır, değer kaybını tersine çevirerek FED faiz kararı öncesi yeniden yukarı
yönlü hareket etmeye başlamıştır.
14
BAKIRDA ANAHTAR SORU : ÇİN’DE YAVAŞLAMA SÜRECEK Mİ?
Bu yukarı yönlü hareket FED’den gelen sıfıra yakın faizleri 2015 ortasına dek uzatma, operation Twiste
devam ve her ay 40 milyar dolarlık mortgage tahvili alımı (3. Tur parasal genişleme yani QE3) kararları ile
ivme kazanmış, Fed'in dünyanın ikinci en büyük bakır tüketicisi olan ABD ekonomisini desteklemek için
üçüncü tur parasal genişlemeye gitmesinin ardından bakır vadelileri yüzde 5.1 değer kazanmıştır.
ABD'de parasal genişlemenin, dünyanın en büyük bakır tüketicisi Çin'de daha gevşek para politikası için
imkanlarını daralttığı spekülasyonu ve bunun yanında Londra'da, fiyatların çok arttığı spekülasyonu sonrası
fiziki talebin azalması ile bakır değer kaybetmeye başlamış, 17 Eylül’de üç ay vadeli bakır kontratı, Londra
Metal Borsası'nda, yüzde 0.6 düşüş kaydetmiştir.
Çin'in para politikasını beklenenin aksine gevşetmeyebileceği ve İspanya'nın yardım istemek zorunda
kalabileceği endişelerinin küresel büyümede yavaşlama beklentilerini artırması sonucunda bakır bu düşüş
hareketini devam ettirmiş, sonrasında Japonya Merkez Bankası’nın varlık alım programını genişletmesi ise
bakıra yukarı yönlü destek vermiş ancak Çin İmalat PMI’ının gerilemesi ve Japonya’nın Ağustos ayı
ihracatında %5,8 düşüş göstermesi sonucu %1 değer kaybetmiştir.
17-21 Eylül haftasının son işlem gününde Çin’in konsantre bakır ithalatının Ağustos ayında yıl bazında %2,8
arttığı ancak aylık bazda %1,3 azaldığı bildirilmiş, bu şekilde üç ay vadeli bakır Londra Metal Borsası’nda
%0,7 değer kazanmıştır. Yeni haftaya başlarken ise İspanya’nın kurtarma yardımına başvurmada acele
etmeyeceği, Yunanistan ile troyka arası anlaşmazlık ve Fransa ile Almanya’nın bankacılık denetimine ilişkin
karşıt görüşlerine ek olarak Çin’de de onaylanan altyapı projeleri için fonlama eksikliğinden dolayı,
ekonomik yavaşlamanın gelecek yıla sarkabileceğinin konuşulmaya başlanması ile bakır %1’in üzerinde
değer kaybetmiştir.
Çinli kullanıcıların gelecek haftaki bir hafta sürecek Ulusal Gün tatili öncesi stoklarını tazelemek için alım
yapmaları ile birlikte bu değer kaybını sonlandırarak yükselişe geçmiş, üç ay vadeli bakır kontratı Londra
Metal Borsası'nda (LME), yüzde 0.8, Aralık vadeli bakır kontratı ise New York Comex piyasasında, yüzde 0.6
değer kazanmıştır.
15
BAKIRDA ANAHTAR SORU : ÇİN’DE YAVAŞLAMA SÜRECEK Mİ?
Bu değer kazancının kayba dönüşmesi ise küresel çapta merkez bankalarının attığı adımların büyüme
getirmeyeceğinin düşünülmesi ile olmuştur. FED’in QE3 hamlesinin istenen sonuç yaratmayacağı şeklinde
açıklamalar ekonomist ve yatırımcılardan sonra bölgesel FED başkanlarından da gelmeye başlayınca ve
Avrupa tarafında da ECB’nin tahvil alım planına Bundesbank başkanından eleştiriler gelip de Bundesbank
başkanı bu düşüncelerinde ECB Üyeleri arasında yalnız olmadığını vurgulayınca bakır da pek çok emtia gibi
değer kaybetmiş, üç ay vadeli bakır kontratı LME’de %1,1 gerilemiştir.
Bu gerilemeyi Euro bölgesi endişeleri öncülüğünde yükselerek yeniden %6’yı aşan İspanya tahvil faizlerinin
yarattığı baskı ile sürdüren bakır, Eylül ayının son iki işlem gününde ise bakır İspanya’da açıklanması
beklenen 2013 bütçesi ve yeni reform paketinin piyasaları yatıştıracağı beklentisi ile değer kazanmaya
başlamış, 28 Eylül’de de İspanya'nın bütçe açığı hedeflerini tutturma taahhüdü ve ikinci en büyük bakır
kullanıcısı ABD'de ekonomiden gelen iyileşme işaretlerinin talebin artacağı beklentilerini ile değer
kazancını genişletmiştir. Üç ay vadeli bakır kontratı, Londra Metal Borsası'nda (LME), yüzde 0.9 yükselerek
ton başına 8,245.25 dolara çıkmış, Aralık vadeli bakır kontratı ise New York Comex piyasasında, yüzde 0.3
yükselerek pound başına 3.7565 dolara ulaşmıştır.
Bakır fiyatları, Çin'de fabrika üretiminin daralması (HSBC imalat PMI) ve Japonya'da en büyük imalatçı
kuruluşlarının, ihracatı olumsuz etkileyen küresel yavaşlamadan dolayı daha kötümser hale gelmelerinin
(Tankan büyük imalat endeksi) etkisi ile değer kaybederek Ekim ayına düşüşle başlamış, 3 ay vadeli bakır
kontratı, Londra Metal Borsası'nda (LME) yüzde 0.4 düşerek ton başına 8,170 dolara inmiştir.
Çin’de imalat PMI’ın ardından imalat dışı PMI’ın da Eylül ayında 53.7'ye gerilemesi ve Euro Bölgesi'nde de
hizmet PMI’ın 47.2'den 46.1'e inmesi ile metallere yönelik talebin olumsuz etkileneceği endişeleri oluşmuş
ve bu şekilde bakır düşüşünü sürdürmüştür. Ekim ayının ilk haftasının son işlem gününde ABD’de Tarım
Dışı İstihdam verisi öncesi bakır, piyasalardaki iyimserliğe ayak uydurarak düşüşünü sonlandırmış ve
yönünü yeniden yukarı çevirmiş, LME’de %0,2 değer kazanmıştır.
Ekim ayının ikinci haftasına başlarken Dünya Bankası’nın Asya Pasifik ve Çin için büyüme beklentilerini
aşağı yönlü revize etmesinin yanında IMF’nin de küresel büyüme beklentilerini düşüreceği tahminleri,
metal talebinin kısılacağı beklentisi oluşturarak bakırın da değer kaybetmesine neden olmuştur. Dünyanın
en büyük tüketicisi konumundaki Çin’de yavaşlama endişeleri ve sert iniş korkuları buna karşın Çin Merkez
Bankası’ndan ek tedbirler gelmeyişi bakır için tehdit unsuru olarak algılandığından bir sanayi metali olan
bakırı olumsuz etkilemektedir. Eurogroup ve AB Maliye Bakanları toplantılarının İspanya ve Yunanistan
konusunu çözüme kavuşturmamaları ve bunun yanında IMF’nin küresel büyüme beklentilerini aşağı yönlü
revize etmesi de bakırın yönünü aşağı çevirmesine neden olmuş ancak Çin’in yavaşlama endişelerine karşın
ekonomiyi desteklemek üzere adım atabileceği spekülasyonları ile %0,7 yükselmiştir.
IMF’nin Küresel İstikrar Raporu’nda da ABD’de mali uçurumun, Euro bölgesinde borç krizinin ve Çin’de sert
iniş ihtimalinin dünya ekonomisi için en önemli üç tehdit unsuru olduğunu bildirmesi ve bunun yanında
politika yapıcıların gereken önlemleri almada gecikmesi halinde global ekonominin yeni bir resesyona
gireceğini ifade etmesi ve Alcoa Inc’in Çin’deki yavaşlama nedeniyle beklentilerini aşağı yönlü revize
etmesi metal talebi için tehdit olarak algılanmış ve bakıra değer kaybı olarak yansımıştır.
Çin’de araç satışlarının düşüş gösterdiğine işaret eden veri ile iki haftanın en düşük seviyesine gelen bakır,
İspanya’nın notunun indirilmesinin kurtarma yardımı isteme sürecini hızlandırabileceği spekülasyonlarının
dolara euro karşısında değer kaybettirmesinin de desteği ile iki haftanın düşüğünden yükselmeye
başlamıştır. Bu yükselişte, Güney Kore ve Brezilya merkez bankalarının faiz oranlarını indirerek diğer
merkez bankalarının küresel büyümeyi teşvik eforlarına katılması da etkili olmuştur.
16
BUĞDAYDA STOK SEVİYELERİ FİYAT HAREKETLERİNİ BELİRLEYECEK
BUĞDAY
Ağustos ayının son günlerinde dünyanın en büyük buğday ithalatçısı konumundaki Mısır’ın buğday
ithalatında ABD yerine Rusya’ya yönelmesi ile değer kaybedip son gündeki Jackson Hole toplantısı ile
yeniden yükselmeye başlayan buğday, Eylül ayını da değer kaybı ile karşılamıştır.
Rusya’nın üretimde keskin düşüş beklentisine karşılık ihracatta kısıtlamaya gitmeyeceğine ilişkin
açıklaması buğdaya Eylül ayının ilk işlem gününde sınırlı bir düşüş getirse de Eylül’ün kritik yoğun
gündeminin başlangıcı olan ECB toplantısının yapılacağı 6 Eylül’e dek CBOT’da buğdayda düşüş eğilimi
devam ettirilmiş, ECB toplantısı öncesi buğday %2,4 değer kaybetmiştir.
6 Eylül’de faizlerin değiştirilmediği ECB toplantısı sonrası Başkan Draghi’nin açıklamış olduğu şartlı tahvil
alım programı piyasalara bahar havası getirirken buğday da bundan yarar sağlamış, ayrıca Rusya’nın bu
yılki üretim beklentisini yaşanan kuraklık nedeniyle yaklaşık %5 düşürerek 40 milyon metrik tona çekmesi
ve bunun yanında Mısır’ın 2010 yılından bu yana en büyük buğday ithalat siparişini vermesi buğdaya
%2,7’lik bir değer kazancı sağlamıştır.
Burada dikkati çeken nokta ise; Mısır’ın bu siparişi ABD dışına vermiş olmasıdır. ABD dışına verilmiş olan
siparişle birlikte Chicago’da buğday kontratlarının değer kazanması hem diğer gelişmelerin de etksinin
yadsınamayacak olduğunu hem de küresel olarak talep artışının piyasada olumlu karşılandığını ortaya
koymaktadır.
Buğdaydaki bu değer kazancı izleyen günlerde de Rusya başta olmak üzere ABD dışına kayan ihracat
taleplerinin bu ülkelerdeki stokların azalmaya başlaması nedeniyle yeniden ABD’ye yönelmeye başlaması
ile sürdürülmüş (Ukrayna da ihracat taleplerinin bu hızda devam etmesi halinde gelecek yılda ihracatta
kısıtlamaya gidilebileceğini açıklamıştır.), 10 Eylül’de Aralık vadeli kontrat Chicago Board of Trade’de
(CBOT) %0,6 değer kazanmıştır.
17
BUĞDAYDA STOK SEVİYELERİ FİYAT HAREKETLERİNİ BELİRLEYECEK
10 Eylül itibariyle yılbaşından bu yana değer
kazancının yaklaşık %36 düzeylerine ulaşması ve bu
değer kazancı ile yüksek fiyatların buğday talebini
olumsuz etkileyeceği beklentisi ile bu değer
kazancını izleyen günde iade etmişse de izleyen
günlerde FED toplantısı öncesi dünyanın en büyük
ikinci buğday ihracatçısı olan Avustralya’nın üretim
tahminini kurak hava koşulları nedeniyle
Haziran’daki tahminine göre %6,6 düşürmesi ile
yeniden değer kazanmaya başlayan buğday, FED
toplantısından operation twiste devam ve sıfıra
yakın faizleri 2015 ortasına dek uzatma kararına ek
olarak ucu açık parasal genişleme kararının da
çıkması sonucunda küresel piyasalarda risk
iştahının artması sonucu tüm emtialarda olduğu
gibi değer kazanarak yükselişine devam etmiştir.
17 Eylül’de ise yeni haftaya başlarken Avustralya ve
ABD’nin bölgesel yağışların başlamış olması
nedeniyle gelecek üretim dönemi için hasat
beklentilerini artırabilecekleri spekülasyonu ile
buğday yönünü aşağı çevirmiş, %2’ye yakın değer
kaybetmiş,
FED’in
hamlesinin
ekonomiyi
desteklemek adına yeterli gelmeyeceğine ilişkin
spekülasyonların da güç kazanmaya başlaması ile
buğday vadelileri, Ocak ayından bu yana en büyük
değer kaybını yaşayarak %5 geri çekilmiştir.
Rusya’da stokların azaldığının görülmesi ile birkaç
gün devam eden düşüş hareketi sonrası buğday
toparlanmaya başlamış, Aralık vadeli buğday
kontratları Chicago’da %2,1 değer kazanmıştır.
Rusya Federal İstatistik Bürosu, buğday stoklarının
1 Eylül itibariyle geçen yıla kıyasla %21 düşüş
kaydettiğini bildirmiştir ve bu düşüş ihracatta
kısıtlamalara gidilebileceği spekülasyonu ile
buğdaya yükseliş getirmiştir ancak Çin’de açıklanan
Eylül PMI’ın 11.ayında da düşüşe işaret etmesinin
Çin’de ekonomik büyümeye dair beklentileri
bozması ve Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nin
yavaşlamanın 2013 ilk çeyreğe sarkacağının
açıklanması ile yeniden yönünü aşağı çevirerek
sınırlı da olsa bir düşüş kaydetmiştir.
Rusya’da stokların azalmasının yarattığı
tedirginlik,
Ekonomi Bakanı Belousov’un
dünyanın en büyük üçüncü buğday ihracatçısı
olan Rusya’nın buğday ihracatını yurtiçi fiyatları
kontrol edebilmek için kısıtlayabileceği
açıklamaları ile endişeye dönüşmüş, buğday
vadelileri %2,2 değer kazanmıştır.
Eylül’ün son haftasına baktığımızda; Euro
bölgesi sorunları ve Çin ekonomisinde
yavaşlamanın
emtia talebini
azaltacağı
spekülasyonu ile %1 değer kaybeden buğday
vadeliler, Rusya’da yükselen buğday fiyatlarının
talebin ABD’deki stoklara yönelmesine neden
olacağı beklentisi ile yeniden yükselmeye
başlamış, İspanya ve Yunanistan kaynaklı
belirsizliklerin yarattığı endişe ortamı ile
İspanya’nın 10 yıllık tahvil faizleri yeniden
%6’ları aşınca küresel piyasalarda yeniden
büyüme beklentileri bozulmuş ve bu nedenle
buğday yeniden yönünü aşağı çevirmiştir.
Bu gerilemede yaşanan kuraklığa rağmen
çiftçilerin 4 yılın en yüksek hasadını
yapabilecekleri beklentisi ve dolayısıyla USDA
raporunda
stok
tahminlerinin
de
yükseltilebileceği spekülasyonu da etkili olmuş
ancak 28 Eylül’de açıklanan USDA raporu bunun
tersi bir durumu ortaya koymuştur.
USDA raporunda 1 Eylül itibariyle stokların 4
yılın en düşüğüne geldiğinin ifade edilmesi yıl
sonu stokların da zannedildiği gibi yüksek
olmayabileceği sonucunu doğurunca buğday
vadelileri
yeniden
değer
kazanmaya
başlamıştır.
18
BUĞDAYDA STOK SEVİYELERİ FİYAT HAREKETLERİNİ BELİRLEYECEK
28 Eylül’de açıklanan USDA raporu ile (Raporda 1 Eylül itibariyle stokların 4 yılın en düşüğüne geldiğinin ifade
edilmesi ile yıl sonu stokların da zannedildiği gibi yüksek olmayabileceği algısı oluşmuştur.) yönünü yukarı
çeviren buğday, %5,5’lik değer kazancının ardından %3,4 geri çekilerek Ekim ayına başlamıştır.
Ekim ilk haftasında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO küresel gıda fiyatlarının ABD ve Rusya’daki
kuraklığın arzı düşürmesi nedeni ile önümüzdeki 6 ay boyunca muhtemelen yüksek kalacağı öngörüsünü
açıklamış, dünya tahıl üretiminin de bu yıl 2,29 milyar ton düzeyine gerileyeceğini öngörmüştür.
Tahıl üretiminde bu geri çekilme beklentisi buğday vadelileri yukarı yönlü desteklemiş, Ekim’in ikinci
haftasında da küresel piyasalarda büyüme endişeleri ile (Dünya bankası ve IMF’nin aşağı yönlü küresel
büyüme revizyonları) pek çok emtia aşağı yönlü hareket ederken buğday vadelileri yükseliş kaydetmiş ve bu
yükseliş hareketini de izleyen günlere taşımıştır. Bu yükseliş hareketinde de, ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA)
11 Ekim’de yayınlaması beklenen raporunda üretim beklentilerini yeniden aşağı yönlü revize edebileceği
spekülasyonları etkili olmuştur.
ABD Tarım Bakanlığı(USDA), 11 Ekim’de yayınladığı Eylül ayı raporunda 2012/13 sezonu için Dünya buğday
üretim beklentisini 658.73 milyon tondan 653.05 milyon tona indirmiş, benzer şekilde global tüketim
beklentisini de 680.66 milyon tondan 678.22 milyon tona, stok tahminini 176.71 milyon tondan 173.0 milyon
tona çekmiştir. Tüketim beklentisinin indirilmesine karşın üretimde daha büyük bir geri çekilme öngörülmesi
sonucu stok tahminlerinin düşürülmesi buğday vadelilerin yukarı yönlü hareketine katkı sağlamıştır.
19
ABD’DE MISIR STOKLARI SON SEKİZ YILIN DÜŞÜĞÜNDE, VADELİ
KONTRATLAR YÜKSELİŞTE
MISIR
Ağustos ayını ABD’de 1956’dan bu yana görülen en şiddetli kuraklığın ardından gelmeye başlayan yağışların
yeterli olup olmayacağı, bu seneki mahsüle etki edip etmeyeceği ve kuraklığın etkilemiş olduğu mahsülün
USDA (ABD Tarım Bakanlığı) tahminlerinin üzerinde mi altında mı olduğu spekülasyonları ile geçiren mısırda
rallinin hız kesmesi ile Eylül ayının ilk haftasında %0,4 değer kaybı izlenmiştir.
4 Eylül’de USDA açıklamasına göre; ABD, Japonya’ya 180.000 metrik ton mısır satışı gerçekleştirmiştir.
(ABD’de 100bin metrik tonu aşan ihracatların USDA’ya bildirilmesi gerekiyor.) Ayrıca kuraklık nedeni ile ralli
yapan fiyatlara rağmen, dünyanın en büyük ikinci mısır tüketicisi olan Çin’de tarım alanında 3,4 milyar
dolarlık yatırımı bulunan DWS Investments tarafından talebin güçlü kalmaya devam ettiğinin bildirilmesi de
mısıra destek olmuştur.
Buna karşın, emtia piyasalarında önemli ülkelerden Avustralya’nın büyüme rakamı (%0,7 beklentinin ve
%1,3’lük 1. Çeyrek verisinin ardından 2. Çeyrekte ülke %0,6 büyümüştür) ve Çin PMI’larının da ülkede imalat
sektörünün daralmaya işaret etmesi beklentileri bozarak GSCI emtia endeksinin %0,3 değer kaybetmesine,
kuraklık rallisi ile 8 dolar/buşel seviyesini aşan mısırın ise %1,7 değer kaybederek 8 doların altına inmesine
neden olmuştur.
ECB toplantısının olduğu gün hem küresel çapta merkez bankalarından (FED, ECB, Çin Merkez Bankası) teşvik
beklentisi öne çıkarak genelde emtiaya destek olurken, özel olarak mısır için de olumlu gelişmeler yaşanmış,
USDA, ihracatçıların 217 bin metrik ton satış yaptığını bildirmiş, ayrıca ABD’de ethanol üretimi de –ki ethanol,
mısırdan üretilmektedir- önceki haftaya göre %1,2 artmıştır. ECB’nin açıkladığı tahvil alım programının
sürdürülemez seviyede olan borçlu ülkelerin faizlerinin düşürülmesi yoluyla rahatlatılması, bu sayede euro
borç krizinde mesafe katedileceği beklentisi ve bunun küresel ekonomik büyümeye olumlu etki edeceği
umudu da mısıra bir yandan destek olmayı sürdürmüştür.
20
ABD’DE MISIR STOKLARI SON SEKİZ YILIN DÜŞÜĞÜNDE, VADELİ
KONTRATLAR YÜKSELİŞTE
Çin Merkez Bankası, FED ve ECB’den beklentiler ile hedge fonlar da emtia piyasasında yükseliş
beklentilerini yansıtır biçimde uzun pozisyon almaya başlamışlardır. Bu gelişmeler mısıra destek olsa da,
yazının başında belirtildiği gibi mısır Eylül ayının ilk haftasında, Ağustos sonunda başlayan Isaac
Kasırgasının getirdiği yağışların da etkisiyle nihai olarak değer kaybetmiştir.
10 Eylül’de yeni haftaya başlarken de mısırdaki bu değer kaybı - ABD’de hasatın hızlanması ile mısır
maliyetlerinin azalmaya başlaması neticesinde- devam etmiş, mısır vadeliler CBOT’da 8,49 dolar/buşel ile 6
haftanın en düşük seviyesine ulaşmıştır.
Bu rekor sayılabilecek düzeyde düşük seviye, USDA (ABD Tarım Bakanlığı) tahminleri ile daha da aşağı
çekilmiştir. Yarım yüzyılın en kötü kuraklığını geçiren ABD’de Tarım Bakanlığı’nın üretimdeki kayıplara
rağmen yükselen fiyatların düşüreceği talep nedeni ile yıl sonu stok öngörülerini artırmış,, bu tahmin ile
Aralık vadeli buğday kontratları CBOT’da %0,6 daha değer kaybederek 7,67 dolar/buşel seviyesine dek
gerilemiştir.
FED’den gelen operation twiste devam, sıfıra yakın faizleri 2015 ortasına uzatma ve ucu açık parasal
genişleme hamleleri ile %1,1’lik değer kazanmak suretiyle iki haftanın en büyük değer kazancını yaşayan
mısır, 17 Eylül’de yeni haftaya başlarken %3,6 değer kaybederek Mayıs ayından bu yana en büyük
düşüşünü yaşamıştır. Bu sert düşüşe de ABD Hükümetinin yaptığı bu yılki kuraklığın mahsüle tahmin
edilenden daha az zarar verdiği açıklaması ve rekor düzeylere ulaşan fiyatların talebi frenleyeceği
beklentisi neden olmuştur.
18 Eylül’de açıklanan ABD Tarım Bakanlığı raporunda ülkede ethanol üretiminin önceki hafta %2,2’lik bir
sıçrama göstererek Haziran sonundan beri en büyük artışı gösterdiğinin görülmesi ile mısır yeniden yukarı
yönlü destek bulmuşsa da ABD’nin ortabatı bölgesinde Ağustos ayı boyunca görülen yağmurların
mahsüllerde yaşanacak zarar ve kaybı kısıtlaması ile %1,4 düşüş kaydetmiştir.
Ayrıca Çin’de PMI verilerinin 11 aydır düşüş göstermesinin yanı sıra Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nin de
Çin ekonomisinde yavaşlamanın 2013 ilk çeyreğine dek devam ettirileceği öngörüsü de mısır fiyatlarında
gerilemenin devam etmesine neden olmuştur.
ABD’de Orta Batı’da hasatın hızlanarak stokları desteklemesi ile %0,5 daha değer kaybı ile son iki ayın en
düşüğüne gerileyen mısır, bu değer kaybını genişleterek 11 haftanın en düşük seviyesine gelmiştir. Bu
gerilemede de, ABD’de yazın yaşanan kuraklığın yükselttiği fiyatların USDA verilerine göre ABD’nin
ihracatında gerilemeye neden olduğunun görülmesi etkili olmuştur.
Eylül’ün son işlem günü olan 28 Eylül’de USDA stok ve üretim beklentilerini paylaştığı raporunu yayınlamış
ve raporda ABD’de stokların beklenmedik şekilde gerileyerek sekiz yılın en düşüğüne gerilediğini ortaya
koymuştur. Bu şekilde, Haziran ayından bu yana en büyük yükselişini yaşayan mısır vadelileri Chicago
Board of Trade’de %5,6’lık bir sıçrama gerçekleştirmiştir.
21
ABD’DE MISIR STOKLARI SON SEKİZ YILIN DÜŞÜĞÜNDE, VADELİ
KONTRATLAR YÜKSELİŞTE
Eylül ayının son işlem gününde açıklanan USDA stok ve üretim beklentilerini içeren raporda ABD’de
stokların beklenmedik şekilde gerileyerek sekiz yılın en düşüğüne indiğinin görülmesi sonucu %5,6 ile
Haziran ayından bu yana en büyük yükselişini yaşayan mısır, bu yükselişi Ekim ayına da taşımış, yeni aya
değer kazancı ile başlamıştır.
Ekim ilk haftasının geri kalanında da mısır ile ilgili iki gelişme ön plana çıkmıştır ki bunlar da mısır
fiyatlarına yukarı yönlü destek verebilecek niteliktedir. Birincisi, dünyanın en büyük 2.üreticisi olan Çin’de
Ağustos ayında yaşanan tayfun sonrası eklili mahsülün zarar görmesi nedeni ile hasattaki artış tahmininin
önceden öngörülenden daha düşük olduğu bildirilmiştir.
İkinci gelişme ise FAO’nun tahminleri ile ilgilidir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO küresel gıda
fiyatlarının ABD ve Rusya’daki kuraklığın arzı düşürmesi nedeni ile önümüzdeki 6 ay boyunca muhtemelen
yüksek kalacağı öngörüsünü açıklamış, dünya tahıl üretiminin de bu yıl 2,29 milyar ton düzeyine
gerileyeceğini öngörmüştür.
5 Ekim’de ABD’nin Midwest bölgesinde hasatın hızlanması ve yaklaşık %70’inin tamamlandığının
bildirilmesi ile %1,2 düşen mısır, ayın ikinci haftasına başlarken de değer kaybını sürdürmüş, ancak 11
Ekim’de açıklanması beklenen ABD Tarım Bakanlığı USDA raporunda üretim tahminlerinin aşağı yönlü
revize edileceği tahmini ile yönünü yeniden yukarı çevirerek değer kazancını genişletmiştir.
ABD Tarım Bakanlığı(USDA), 11 Ekim’de Eylül ayı raporunu yayınlamıştır. Rapora göre; 2012/13 sezonu için
dünya mısır üretim beklentisi 841.06 milyon tondan 839.02 milyon tona indirilmiş, stok tahmini de 123.95
milyon tondan 117.27 milyon tona düşürülmüş, bu revizyonlar da mısır vadelilerin yükselişine devam
etmesine neden olmuştur.
22
TALEP TARAFINDAN BASKILANAN PAMUK BÜYÜME BEKLENTİLERİNİ
DİKKATE ALACAK
PAMUK
Küresel ekonomiye dair yavaşlama sinyalleri, Çin’in stoklarının bir kısmını serbest bırakabileceği haberleri,
Hindistan’da muson yağışlarının 50 yılın ortalamasının %12 altında olması ve Hindistan’da yerel talebin
azalacağı öngörüsü ile ihracat tahminlerinin artırılması sonucunda Ağustos ayının sonlarında Jackson Hole
sempozyumuna dek değer kaybeden, sonrasında yukarı yönlü desteği Jackson Hole beklentileri ve FED
Başkanı Bernanke’nin parasal genişleme yaratabiliriz açıklamasından bulan pamuk Ağustos ayının son iki
işlem gününde başlattığı yükseliş hareketini Eylül ayına da taşımışsa da Eylül ayı başlarken pamukta yıl
başından beri %18’lik bir değer kaybı göze çarpmaktaydı.
FED’den beklentilerin yanı sıra Eylül ayının ilk haftasında yapılacak olan ECB PPK (Para Politikası Kurulu)
toplantısında ECB’den Euro bölgesi ekonomisini destekleyici bir adım geleceği beklentisi ve ECB
yetkililerine dayandırılarak verilen haberlerde ECB’nin sınırsız tahvil alımlarına başlayacağının yazılması,
ECB Başkanı Draghi’nin Avrupa Parlamentosu’nda “2-3 yıl gibi kısa vadeli tahvil alımları mevcut mevzuatı
ihlal ve devletleri finanse etme anlamı taşımaz.” açıklamalarının yarattığı beklentiyi güçlendirirken pamuk
fiyatlarına da yukarı yönlü destek olmuştur.
Bu yukarı yönlü harekette Eylül’ün ilk işlem gününde Çin’de açıklanan İmalat PMI verilerinin beklentilerin
altında kalmanın yanında imalat sektöründe daralmaya işaret ederek teşvik beklentilerini canlandırması da
etkili olmuştur.
6 Eylül’de yapılan ECB toplantısında üst limit belirtilmeksizin borç yükü fazla olan ülkelerin başvurmaları
şartı ile devreye alınacak bir tahvil alım programının açıklanması küresel piyasalara ve emtiaya destek
olmuş, ICE Futures’da Aralık vadeli pamuk kontratları da 76,19 cent düzeyine dek yükseliş kaydetmiş,
izleyen günde de ABD’de açıklanan Tarım Dışı istihdam verisinin beklentilerin altında kalması ile işsizliği en
büyük endişe olarak tanımlayan FED’den ekonomiyi desteklemek üzere bir adım geleceği beklentilerini
daha da yükseltmiş bu şekilde Eylül ayının ilk haftasının son işlem gününde pamuk vadeliler, %0,5 değer
kazanmıştır.
Yıl başından bu yana genel olarak baskılanmış fiyatlar ile değer kaybının izlendiği pamuk için bu yıla ait
beklentiler de mevcut şartlar altında bir ralliye işaret etmemektedir. USDA (ABD Tarım Bakanlığı)
tahminlerine göre pamuk üretiminde kilit öneme sahip ülkelerden Çin, Avustralya, Brezilya ve
Hindistan’da daha az üretim yapılacağı ve son 3 yılda ilk kez küresel çıktının azalacağı beklentisine rağmen
ekonomik büyümede yavaşlama, talebi kısarak stoklarda artışa neden olacak ve 1 Ağustos ile başlayan yeni
üretim yılında da küresel çapta üretim önceki senenin rekor sayılan üretimi olan 122,7 milyon metrik
tonun %7 altında kalacak, talep ise 108 milyon metrik ton ile 9 yılın en düşük ikinci seviyesinde
gerçekleşecektir.
Küresel ekonomiyi baskı altına alan unsurlar pamuk fiyatlarını da etkilemektedir. Bu nedenle, ABD’de
işsizlik ve konut sektöründe yavaşlama, Euro Bölgesi borç krizi, Çin’de son dönemde açıklanan verilerin Çin
ekonomisinde yavaşlamanın derinleşerek sürdüğüne işaret etmesi gibi sıkıntılar talep tarafında baskı
oluşturmaktadır.
23
TALEP TARAFINDAN BASKILANAN PAMUK BÜYÜME BEKLENTİLERİNİ
DİKKATE ALACAK
Talebin kısılmasına neden olacak unsurlar belli iken USDA’nın Çin, Avustralya, Brezilya ve Hindistan’da
daha az üretim yapılacağı öngörüsüne de açıklık getirmek gerekirse Eylül ayının ilk haftası itibariyle;
Avustralya’da hükümet, pamuk ekiminin gelecek 3 ay boyunca %12’den fazla düşebileceği
öngörüsü
Brezilya’da üretimin çiftçilerin ekili alanları soya fasulyesine kaydırması nedeniyle pamuk
sahalarının %26 daralması beklentisi
Hindistan’da son 50 yılın ortalamasının %12 altında bir düzeye işaret eden muson yağışları
Çin’de pamuk sahalarının baskı altındaki fiyatların kazanç getirmemesi nedeniyle başka alanlara
kaydırılması
Küresel olarak ise; International Cotton Advisory Committee’nin 2012’de sentetik fiber üretiminde
%4 artış beklentisi ve daha fazla tekstil üreticisinin daha düşük maliyet nedeni ile sentetik fibere
yönelmesi
şeklinde özetlenebilecek maddeler 2012 yılı için pamuk üretiminde azalma beklentilerine dayanak
oluşturmaktadr.
ABD de dahil olmak üzere üreticilerin yükselen fiyatlar nedeniyle soya fasulyesi ve mısır ekerek daha çok
kazanç elde etmeyi değerlendirme ihtimali ve bu şekilde talebe ek olarak pamuk ekili alanlarda da daralma
beklentisi söz konusudur. Bu durum ancak gelecek yıl fiyatları yükseltebilecektir. Fakat bu yıl için talebin
düşük kalacağı beklentisi yalnızca USDA tarafından değil, Çin’li tekstil şirketlerince de dile getirilmektedir.
Çin’in en büyük tekstil şirketi Weiqiao Textile Co’nun Yönetim Kurulu Başkanı Zhang Hangxia da ülkede
talebin bu yıl %11 düşebileceğini öngördüğünü kaydetmiştir.
11 Eylül’de Cncotton.com da ekim alanlarında azalmaya bağlı olarak Çin'in pamuk üretiminin 2012-2013
sezonunda bir yıl öncesine göre yüzde 8.4 azalarak 6.91 milyon ton olabileceğini kaydetmiştir. Talepte de
bir gelişme beklenmemesi hatta talepteki gerilemenin baskıladığı fiyatlar neticesinde üretiminin
azaltılması sonucunda pamuk sınırlı da olsa değer kaybetmiştir.
İzleyen günde ABD Tarım Bakanlığı (USDA) hazırladığı raporda, dünyanın en büyük ihracatçısı konumunda
olan ABD’nin yıl sonu hasat tahminini %3,1 aşağı yönlü revize ederek 17,65 milyon balyadan 17,11 milyon
balyaya indirmiş, yine aynı raporda ABD’nin ihracatının 1 Ağustos’ta başlayan ürün yılında hafifçe
artmakla birlikte, dönem sonu stokların önceki yıla göre %58 fazla olacağını ve küresel stokların da Ağustos
tahminine göre %2,5 daha fazla olacağını kaydetmiş, bu şekilde değer kaybı sürmüştür.
24
TALEP TARAFINDAN BASKILANAN PAMUK BÜYÜME BEKLENTİLERİNİ
DİKKATE ALACAK
FED’den gelen operation twiste devam, sıfıra yakın faizleri 2015 ortasına uzatma ve ucu açık parasal
genişleme hamleleri küresel piyasalarda coşku ile karşılanarak risk iştahında önemli ölçüde toparlanma
sağlarken pek çok emtiaya olduğu gibi pamuğa da destek vermiştir. ECB’nin ardından FED’den de bu
şekilde ekonomik büyümeyi ve toparlanmayı sağlamaya yönelik hamleler gelmesi büyüme beklentilerini
iyileştirirken büyüme beklentilerine duyarlı bir emtia olan pamuk da bu iyimser bekleyişlerden
beslenerek düşüşünü durdurup yükselişe geçmiştir.
Küresel piyasalarda 17 Eylül’de başlanan yeni haftanın ortalarından itibaren hem haftasonu yapılan
Eurogroup toplantısında bankacılık denetimi ve Yunanistan konularında uzlaşı sağlanamaması, hem
İspanya’nın yardım isteyip istemeyeceğinin belirsizliğini koruması hem de bunlara ek olarak Japonya ve
Çin arasındaki diplomatik krizin Asya tarafından da piyasaları baskılaması sonucu FED iyimserliğinin
kaybedilmeye başlaması ile pamuk vadelileri yeniden yönünü aşağı çevirmiştir.
Çin’de Cotlook Ltd.’nin açıklamasına göre global çıktının talebi aşacak kısmının Çin’in satın almaları
azaltması nedeniyle geçen ayki tahminden daha fazla olacağının bildirilmesi de bu aşağı yönlü harekete
katkı sağlamıştır. Çin'in pamuk ithalatının Ağustos ayında yıl bazında yüzde 48 artış göstererek 305.546
ton olduğunun bildirilmesi olumlu etki yaratmışsa da Atlantik’te hava durumunun fırtına sezonunun
yaklaşması ile mahsül üzerinde hasat endişeleri ile yaratılan hafif baskıyı da kaldırması ile pamuk
vadeliler düşüşünü sürdürmüştür.
Ayrıca Eylül ayının son haftasında Almanya-Finlandiya-Hollanda maliye bakanlarından ESM’nin yeni
başvurularda yalnızca son çare olarak başvurulması gerektiği açıklamaları, İspanya’nın yardım isteyip
istemeyeceği belirsizliği ve Yunanistan’da troykanın da Atina’dan ayrılıp sürecin devamına ilişkin soru
işaretleri kalması ile küresel piyasalar Avrupa tarafında baskı altına alınırken, Japonya’da gerileyen sanayi
üretimi ve Çin’de şirket karlılıklarında azalma ile devam ettiği görülen ekonomik yavaşlamanın Asya
tarafından da küresel ekonomiyi baskılaması sonucunda büyüme endişelerinin yeniden baş göstermesi ile
pamuk vadeliler değer kaybetmeye devam etmiştir.
Eylül ayının son haftasında Almanya-Finlandiya-Hollanda maliye bakanlarından ESM’nin yeni
başvurularda yalnızca son çare olarak başvurulması gerektiği açıklamaları, İspanya’nın yardım isteyip
istemeyeceği belirsizliği ve Yunanistan’da troykanın da Atina’dan ayrılıp sürecin devamına ilişkin soru
işaretleri kalması ile küresel piyasalar Avrupa tarafında baskı altına almıştır.
Avrupa cephesinde oluşan büyümeye dair endişeler, büyüme beklentilerinden etkilenen pamuğu da
baskılamış, Japonya’da gerileyen sanayi üretimi ve Çin’de şirket karlılıklarında azalma ile devam ettiği
görülen ekonomik yavaşlamanın Ekim ayına başlarken de Japonya Tankan Büyük İmalat Endeksi ve Çin
HSBC İmalat Endeksi ile de teyit edilmesi neticesinde küresel büyüme beklentilerinin Asya tarafından da
baskılanması pamuk için görünümü bozmuştur.
Hindistan’da ise Tarım Bakanlığı’nın 2012-2013 dönemi üretim beklentisini düşürmesi pamuğa %2’lik
değer kazandırırken, New York’ta da teknik alımlar öne çıkmıştır.Yılın 3. Çeyreğine doğru artan satış
baskısı ile önemli ölçüde geri çekilen fiyatların alım için cazip hale geldiğini düşünen yatırımcıların
yönelimi ve Çin’in ABD’den ithalatını artırması ile pamuk, teknik yükselişini neredeyse Ekim’İn ilk haftası
boyunca sürdürmüş, sonrasında ise 100 günlük hareketli ortalamayı test eden pamuk vadeliler buradan
satışla karşılaşmıştır.
25
TALEP TARAFINDAN BASKILANAN PAMUK BÜYÜME BEKLENTİLERİNİ
DİKKATE ALACAK
8 Ekim’de yeni hafta başlarken gündem büyüme beklentileri olmuştur. İlk olarak Dünya Bankası AsyaPasifik için büyüme beklentilerini aşağı çekmiş, ardından IMF Küresel Ekonomik Görünümü Raporu’nda
küresel büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize etmiştir. Aynı hafta süren Eurogroup ve AB Maliye
Bakanları toplantısı da İspanya ve Yunanistan belirsizliklerinin çözümüne katkı sağlamamış, küresel
piyasalar büyüme beklentileri ile baskı altına alınınca, büyüme beklentilerinin talebine etki etmesi
nedeniyle pamuk vadeliler de aynı baskı ile yönünü aşağı çevirmiştir.
11 Ekim’de USDA’nın küresel üretim beklentilerini revize ettiği raporu yayınlanmış ve bu raporda USDA
(ABD Tarım Bakanlığı), Eylül ayı raporunda 2012/32 sezonu için Dünya pamuk üretim beklentisini 116.32
milyon balyaya yükseltmiştir. (önceki : 114.03 milyon balya). USDA ayrıca "Dünya Pamuk Arz/Talep"
raporunda, dünyada pamuk tüketim beklentisini de 76.52 milyon balyadan 79.11 milyon balyaya çekmiş,
en büyük tüketici Çin’in tüketim beklentisinin de 38.0 milyon balyadan 36.0 milyon balyaya indirilmesi ile
pamuk vadelilerde değer kaybı devam etmiştir.
26
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ
ARTIRIYOR
PETROL
Ağustos ayının son gününde başlayan Jackson Hole Sempozyumu’nda FED Başkanı Bernanke’nin parasal
genişleme imkanı yaratabiliriz şeklinde yaptığı açıklamadan moral bulan her emtia gibi yönünü yukarı
çeviren petrol, Ağustos ayı boyunca beklenen sıcak Eylül gündemi ile yükselişini sürdürmüştür.
FED’den beklentilerin yanı sıra Eylül ayının ilk haftasında yapılacak olan ECB PPK (Para Politikası Kurulu)
toplantısında ECB’den Euro bölgesi ekonomisini destekleyici bir adım geleceği umutları petrole destek
olurken, tahvil alım planı ön plana çıkmaya başlamış bu şekilde Eylül’ün ilk iki işlem gününde 116 dolar
düzeyine dek yükselen brent petrol varil fiyatı, daha sonra ABD’de açıklanan ISM İmalat verisinin hem
beklentinin hem de eşik seviye olan 50’nin altında kalarak imalat sektöründe daralmaya işaret etmesi ve
Alman yetkililerin tahvil alımına karşı tutumunu ısrarla yinelemeleri sonucu takınılan temkinli tutum
nedeniyle gevşeyerek 112-113 aralığında dalgalanmıştır.
ECB toplantısından önceki gün ECB yetkililerine dayandırılarak verilen haberlere ECB’nin sınırsız tahvil
alımlarına başlayacağı, kamuoyuna bir tavan ilan etmeyeceği yazılınca piyasalarda yeniden bahar havası
esmeye başlayarak petrol de bu havadan destek bulmuştur.
ECB Başkanı Draghi’nin de Avrupa Parlamentosu’nda “2-3 yıl gibi kısa vadeli tahvil alımları mevcut
mevzuatı ihlal ve devletleri finanse etme anlamı taşımaz.” dediği haberlerini de referans alan piyasaların
ECB’den hamle beklentilerini iyiden iyiye artırmaları ve Amerikan Petrol Enstitüsü’nün Eylül’ün ilk
haftasında açıklanan haftalık verilerine göre önceki hafta stokların 7.2 milyon varil azalarak 359.3 milyon
varile düştüğünün görülmesi ile yeniden 115,69 dolar düzeyine dek yükselmiştir.
6 Eylül’deki ECB toplantısı öncesi temkinli duruş ile yeniden 112-113 dolar bant aralığına yönelen brent
petrol, ECB Başkanı Draghi’nin şarta bağlı bir tahvil alım programı açıklaması ve program kapsamında
başvuru yapan ülkelerin vadelerine 3 yıl kalmış tahvillerinin üst limit belirtilmeksizin ikincil piyasada alımı
yapılacağının ilan edilmesi ve DOE petrol stoklarının önceki haftaya göre gerilediğinin görülmesi ile
piyasalara bahar havası gelmesi sonucunda yeniden 116 dolar düzeyine yaklaşmıştır.
11 Eylül’de OPEC, Ağustos ayında petrol üretiminin 254.000 varil/gün arttığını, petrol talebinin ise bu yıl
900.000 varil/gün artmasını bekledikleri yani diğer bir ifade ile bu yıl için küresel petrol talep büyümesi
tahmininin büyük ölçüde değişmediğini bildirmiştir.
Talep cephesinden bir baskının olmayışı ve arz sıkıntısı yaşanmıyor oluşu petrol fiyatlarında hızlı
yükselişlerin yaşanmamasına neden olmaktadır. Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali al-Naimi de, küresel arz,
talep ve envanterlerin, petrol fiyatlarında yaşanan yükselişi haklı çıkarmadığını kaydetmiştir. Suudi Petrol
Bakanı, petrol fiyatlarının, piyasa temel ilkeleri tarafından desteklenmediğini belirtmiştir, ralli yaşamayan
ama yükseliş eğiliminde olan fiyatlar arz-talep dinamiklerinden çıkarak büyüme beklentilerine odaklandığı
için al Naimi’nin açıklamaları fiyatların piyasa koşullarına duyarsızlaşmaya başladığı uyarısı anlamı
taşımaktadır.
ESM’nin Alman Anayasa Mahkemesi tarafından onaylanması sonucu Almanya’nın ESM’ye katılım
sağlayabileceği ve bu şekilde Euro Bölgesi’nde sorunların çözümü için adımlar atılacağı umudunun büyüme
beklentilerini iyileştirmesi ile petrol 12 Eylül’de 116 dolar/varil seviyesini aşmış, en yüksek 116,65 dolar
seviyesini test etmiştir.
27
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ
ARTIRIYOR
ABD Enerji Bilgi İdaresi EIA 12 Eylül’de ABD'nin petrol talebinin bu yıl yüzde 1.5 düşüşle son 15 yılın en
düşük seviyesi olan 18.67 milyon varil/güne gerileyeceğini öngörmekte olduğunu, küresel petrol talebinin
ise 2012 yılında, Çin'in öncülüğünde yüzde 0.9 artarak 89.09 milyon varil/gün olacağını tahmin ettiğini
bildirmiştir.
BRENT PETROL
Bu öngörü ile brent petrol 116,84 dolara yükselmiş, FED’den gelen QE3 hamlesi sonrası ise yükselişin
sürmesi ile 118 dolar sınırına dayanan petrol, en yüksek 117,92 dolar/varil düzeyini test etmiştir.
FED’in 13 Eylül’de açıklanan Açık Piyasa Komitesi (FOMC) kararlarında sıfıra yakın faizlerin 2015 ortasına
dek uzatılması, operation twiste devam etme ve ucu açık mortgage tahvili alım kararı yani 3. Tur parasal
genişlemeye (QE3) gitme kararları, dünyanın en büyük petrol tüketicisi olan ABD ekonomisinin güçlenme
işaretleri göstereceğine dair tahminleri destekleyince petrol bu şekilde dört ayın en yüksek seviyelerine
tırmanmış, NYMEX petrol vadelileri de 100 dolar düzeyini aşmıştır.
İzleyen günde de Ortadoğu'da devam eden gerilimin arza olumsuz yansıyacağı endişesi ve dolardaki
zayıflama ile bu seviyelerde kalmayı başaran petrol, haftasonu yapılan Eurogroup toplantısında bankacılık
denetimi ve Yunanistan konularında uzlaşı sağlanamaması, hem İspanya’nın yardım isteyip
istemeyeceğinin belirsizliğini koruması hem de bunlara ek olarak Japonya ve Çin arasındaki diplomatik
krizin Asya tarafından da piyasaları baskılaması sonucu FED iyimserliğinin kaybedilmeye başlaması ile
gerilemeye başlamıştır.
28
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ
ARTIRIYOR
Ayrıca 17 Eylül’de NYMEX'de Batı Teksas petrolünün varil fiyatı ani bir hareketle keskin bir düşüş
yaşamıştır. Keskin düşüşe 'şişman parmak' olarak adlandırılan bir işlem hatasının yol açmış olabileceği
konuşulurken benzer şekilde brent petrolde de 112 dolar düzeylerine doğru sert bir inişin yaşanması ve
yaşanan değer kaybının telafi edilmemesinden küresel piyasalarda yeniden baş gösteren endişe ortamının
petrol fiyatlarını – Orta Doğu’daki gerilime rağmen- baskıladığı anlaşılmaktadır.
Japonya’nın varlık alım programını 10 trilyon yen genişletmesi ile pek çok emtia değer kazanırken petrol bu
harekete katılmamıştır. Önceki günlerdeki sert düşüş hareketinin de bir işlem hatasından kaynaklanmadığı
bildirildikten sonra Suudi Arabistan’dan gelen açıklama da bu sert düşüş hareketini açıklamaya zemin
oluşturmuştur.
G7 üyesi ülkelerin maliye bakanlarının Ağusto ayındaki toplantılarında yapılan petrol arzının artırılması
çağrısını takiben Suudi Arabistan 19 Eylül’de yükselen fiyatların küresel ekonomi üzerinde etkileri
konusunda endişelerini yansıtır şekilde ABD, Avrupa ve Asya'daki temel müşterilerine yıl sonuna kadar
ekstra petrol arzı teklif etmiş, Opec delegeleri de, Riyad'ın fiyatları aşağı çekmeye çalıştığını belirtmişlerdir.
NYMEX PETROL
117,92 dolardan; Suudi Arabistan’ın ek arz açıklaması, Merkel ve Hollande’ın bankacılık denetimi başlangıç
tarihinde anlaşamaması, İspanya’nın yardım istemede hiçbir şekilde acele etmemesi, ABD'de petrol
stoklarının arttığını gösterir veriler ve Federal Rezerv Philadelphia Başkanı Plosser'ın yeni teşvik planının
muhtemelen ekonomik büyümeyi desteklemeyeceği öngörüsü petrolün düşüşü sürdürerek 7 haftanın
düşüğüne gerilemesine neden olmuştur, bu şekilde brent petrol varil fiyatı 108 dolara, NYMEX petrol varil
fiyatı ise 90 doların altına inmiştir.
29
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ
ARTIRIYOR
İspanya odaklı Euro bölgesi borç krizi endişelerinin ve Yunanistan’da troyka ile anlaşmazlığın troykanın
kendi içinde anlaşmazlığa dönüştüğü haberleri ile krizin çözümüne ilişkin beklentilerin kötüleşmesinin de
etkili olduğu bu düşüş, İspanya ile yönünü tekrar yukarı çevirmiştir.
İspanya’da kabul edilen 2013 bütçesi ve açıklanan reform tedbirleri, bunun yanı sıra şartlı da olsa
Yunanistan’da koalisyon liderlerinin troyka raporu sonrası alınacak yardımın ön koşulu olan 13,5 milyar
euroluk kesintilerde anlaştığının bildirilmesi, FED’in QE3 operasyonunun başarısına ilişkin tartışmalar
sürerken piyasaların üzerinden en azından Euro böglesi baskılarını bir ölçüde de olsa almış ve bu şekilde
iyileşen beklentiler ile petrol de hem spot hem vadeli piyasada değer kazancına yönelmiş, brent petrol varil
fiyatı 112 doları aşarken 113 dolar sınırına dayanmış, Eylül ayının son işlem gününde İspanya’nın bankacılık
stres testleri sonuçları beklenirken de 113 doları aşmıştır.
İspanya’nın kredi notunun Moody’s tarafından çöp seviyesine indirileceği dedikodusu ile baskılanan petrol,
Ekim’in ilk gününde Çin'de imalat PMI verisinin ve Japonya’da Tankan imalat endeksinin gerilemesi
nedeniyle (İspanya bankacılık stres testlerinin bankaların yaşayabilir olduğunu göstermesine rağmen) 28
eylül tarihinde Aralık’tan beri en iyi çeyrek kazancı kapattıktan sonra 51 değer kaybederek 111,47 dolar
seviyesine dek gerilemiş, diğer emtiaları toparlayan Avrupa imalat PMI verilerinin verdiği toparlanma
sinyali brent petrol üzerinde kayda değer etki yaratamamıştır.
İspanya'nın bir kurtarma başvurusuna hazırlandığı söylentilerinin yanında ABD envanterlerinin önceki
hafta yükseldiği öngörülerinin etkisi ile dalgalı bir seyir izlese de ABD'de arzın üst üste dört hafta
tırmandığının açıklanmasının ardından yönünü aşağı çevirmiştir. Amerikan Petrol Enstitüsü'nün açıkladığı
raporda petrol stoklarının Eylül’ün son haftasında 462,000 varil yükseldiği görülmüş ve bu şekilde dünyanın
en büyük petrol tüketicisi olan ABD’nin talebinin azaldığı spekülasyonu ile brent petrol, 112 dolar
seviyelerinden 107 dolara dek düşüş kaydetmiştir.
Suriye ve Türkiye arasındaki tansiyonun artması ile Ortadoğu'dan ihracatın sekteye uğrayabileceğine dair
endişeleri, Türkiye sınırında Şanlıurfa ilçesi Akçakale’ye havan mermisi düşmesi ile gündeme gelince,
önceki gün üç aydan fazlasının en çok düşüşünü gösteren petrol New York’ta yükselişe geçmiştir. Suriye
tarafından Türkiye'ye ateş açılmasının ardından ülkenin Birleşmiş Milletler'in müdahalesini istemesi ile
petrol vadelileri yüzde 0.7 kadar yükseliş göstermiş, brent petrol yükselişini ECB Başkanı Draghi’nin tahvil
alım planının uygulamaya hazır olduğunu vurguladığı PPK toplantısı sonrası basın açıklaması ile euronun
dolar karşısında değer kazancını genişletmesinin de desteği ile sürdürmüştür.
4 Ekim’de Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali İbrahim El Naimi, dünyadaki ekonomik yavaşlamaya rağmen
petrol fiyatlarının hala yüksek olduğunu, oysa petrol sıkıntısı bulunmadığını ve ek taleplerin de
karşılanabileceğini kaydetmiştir ki bu açıklamalar petrol fiyatlarının üzerindeki baskıyı artırarak ilerleyen
dönemlerde de sert yükselişler olmayabileceği yönünde sinyaller vermektedir.
Ekim’İn ilk haftasını tamamlarken ABD Tarım Dışı İstihdam verisi öncesi piyasalarda verinin FED Başkanı
Bernanke tarafından en büyük endişe olarak tanımlanan işsizliğe dair olumlu sinyaller vereceği beklentisi,
algıyı iyileştirince risk iştahında toparlanma ile petrol yeniden 112 dolar seviyesinin üzerini test etmiştir.
ABD’de tarım dışı istihdam verisi önceki ayki verinin revize edilmesi sonucu geçen aya göre önemli oranda
gerilemiş olsa da işsizlik oranının %7,8’e gerilemesi ile brent petrol varil fiyatı 112,99’a dek yükselip 113
dolar sınırına dayanmıştır.
30
G7 VE SUUDİ ARABİSTAN PETROLÜ BASKILIYOR, SURİYE GERGİNLİĞİ
ARTIRIYOR
Yeni haftaya başlarken IMF’nin küresel büyüme beklentilerini düşüreceği beklentisi, Dünya Bankası’nın
Asya-Pasifik ve Çin için düşürdüğü büyüme tahminleri, Euro bölgesi endişelerinin İspanya ve Yunanistan
odaklı olarak sürüyor olması gibi unsurlar 110,50 dolar seviyesine dek gevşetse de brent petrol varil fiyatı
Ortadoğu’daki gerginlikten beslenmiş, ABD Başkanı Obama’nın da, İran'a yönelik yaptırımların
sertleştirilmesini içeren bir kararname yayımlaması ile 114,70 dolar/varil seviyesine dek yükseliş
kaydetmiştir.
Petrolü 115 dolar seviyesinin üzerine çıkaran gelişme ise Suriye-Türkiye gerginliği olmuş, Orta Doğu’da
oluşan bu baskı brent petrol fiyatlarının yukarı yönlü hareketine katkı yapmıştır.
ABD Savunma Bakanı Leon Panetta'nın, ABD'den Ürdün'e askeri danışmanlar gönderildiği ve Türkiye'ye
Suriye'den taşabilecek muhtemel herhangi bir insani ve askeri olaya hazırlanma konusunda yardım teklif
edildiği açıklamasının ardından Ortadoğu'da yükselen tansiyonun arza etki edebileceği endişeleriyle petrol
fiyatları yüzde 0.8'e varan bir yükseliş kaydetmiştir.
2012 yılının başlarında İran gerginliği nedeni ile 130 dolar seviyelerine yaklaşan brent petrol varil fiyatının
şimdiki Orta Doğu gerginliği ve bunun yanında İran’a yaptırımların ağırlaştırılması girişimlerine rağmen sert
yükseliş kaydetmemektedir. Bunda da arz endişelerinin diğer petrol üreticisi ve ihracatçısı ülkeler
tarafından yatıştırılıyor olması etkili olmaktadır.
Suudi Arabistan Petrol Bakanı El-Naimi piyasanın tüm ihtiyacını karşılayacakları taahhüdünde bulunmuş,
bunun ardından da Irak Petrol Bakanı petrol üretimini 2020’ye kadar günlük 10 milyon varile
çıkaracaklarını açıklamıştır. Suudi Arabistan ve Irak en büyük iki üretici oldukları için bu ülkelerin üretime
dair taahhütleri piyasayı rahatlatmakta ve sert-hızlı yükselişlere engel olmaktadır.
88,47 dolardan başlattığı yükseliş hareketini 117,92 dolara dek devam ettiren brent petrol, genel olarak
büyüme beklentilerinin aşağı çekilmesi ve arzın arttırılacağı haberleriyle birlikte her ne kadar yükselen
kanalın alt desteği 107,09 dolara kadar geri çekilme yaşamış olsa da tüm merkez bankalarının büyümeye
odaklanması petrolün 110 dolar destek seviyesinin altına gelmesini engelleyecektir.
Dolayısıyla petroldeki hareket bandının mevcut durumdaki 200 günlük hareketli ortalama olan 110 dolar
ile 117,50 dolar arasında dalgalı seyirinin devamını beklemekteyiz.
31
SERBEST İŞLEM PLATFORMU (SİP)
Hisse senetleri İMKB’de işlem görmeyen halka açık şirketlerin SPK kaydındaki paylarının İMKB’de işlem
görmesi yönünde verilen karar ile İMKB Pay Piyasaları altında Serbest İşlem Platformu (SİP)
oluşturulmuştur. İşlem görme şirketlerin finansal durumlarının ve halka açıklık yapılarının
değerlendirilmesi sonucunda olmaktadır ve işlem görecek şirketleri SPK belirlemektedir.
SPK tarafından Serbest İşlem Platformunda işlem görmesine karar verilen şirketlerin paylarının
tamamının Kurul kaydında bulunması ve esas sözleşmelerinde, işlem görecek paylarının devir veya
tedavülünü kısıtlayıcı ve pay sahibinin haklarını kullanmasına engel teşkil edici hüküm bulunmaması
gerekiyor.
Bunlara ek olarak SİP’te işlem görecek halka açık anonim ortaklıkların MKK'da ihraççı üye kaydı
yaptırması, nitelikli elektronik sertifikalara sahip olması, ve söz konusu işlemlerin tamamlanabilmesini
teminen SPK’ya, İMKB'ye ve MKK'ya başvurması zorunluluk arz ediyor.
İlgili halka açık anonim ortaklıkların finansal raporları ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasında
Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği hükümleri uygulanmakta ve bu
ortaklıklar üç ve dokuz aylık finansal tablo ile ara dönemler için faaliyet raporu düzenleme
yükümlülüklerinden muaflar.
SİP’te işlemlere, Ostim Endüstriyel Yatırımlar ve İşletme AŞ hisselerinin işlem görmeye başlamasıyla 10
Mayıs 2012 itibariyle başlanmıştır. SİP’te işlemler, HSP pazarlarındaki seans saatleri içinde
gerçekleşmekte ve gün içinde 4 kez emir toplanarak fiyat belirlenmekte ayrıca “tek fiyat sistemi”
uygulanmaktadır.
Tek fiyat sisteminde belli bir zaman dilimi boyunca eşleştirme yapılmaksızın emirler toplanmakta ve bu
süre bitiminde en yüksek miktarda işlem gerçekleşmesini sağlayan fiyat seviyesinin hesaplanarak tüm
işlemler bu fiyat seviyesinden gerçekleştirilmektedir.
SİP’e dahil edilen şirketlerin payları, işlem görmeye başlayacağı ilk günün ilk seansında serbest marjla
işlem görmekte, izleyen seansta ilk seansta oluşan ağırlıklı ortalama fiyatı üzerinden baz fiyat ve fiyat
değişim sınırları hesaplanmaktadır. Tavan ve taban fiyat sınırlarının belirlenmesinde kullanılacak fiyat
marjı % 10’dur.
SİP’te işlem gören hisseler brüt takas uygulamasına dahildir ancak bu paylar için açığa satışa ve kredili
menkul kıymet işlemleri söz konusu değildir.
Halka arz seferberliği ile halka açık şirket sayısını artırmaya yönelik çabalar kapsamında ortak sayısı
bakımından halka açık statüde bulunan şirketlerin borsaya kazandırılmasında SİP etkili olacak ve şirketler
de işlem görmeye başlayarak bilinirliklerini artırarak kurum imajına katkı sağlayacak, daha kurumsal hale
geleceklerdir.
Yatırımcı açısından; SİP’te işlem yapabilmek için çalışılan aracı kurum ile Alım Satıma Aracılık Çerçeve
Sözleşmesine ek olarak yatırımcının ‘riski kabul ettiğini beyan eder’ bir belge yani bir risk bildirim formu
imzalamaları gerekmektedir.
32
SERBEST İŞLEM PLATFORMU (SİP)
Burada bahsedilen risk söz konusu; şirket paylarında derinlik ve hacmin genellikle yeterli olmayışı
nedeniyle volatilitenin yüksek oluşu ve fiyat hareketlerinde sert değişimler gözlenebiliyor olmasıdır.
Payları SİP’te işlem görecek şirketlere ilişkin olarak SPK Kararı dışında İMKB tarafından ayrıca bir hukuki
ve mali durum/faaliyetlere ilişkin inceleme yapılmadığı gibi payların işlem görmeye başlamasından sonra
da söz konusu incelemeler yapılmamaktadır.
Payları işlem gören şirketlerin SPK ve İMKB tarafından belirlenen düzenlemelere uymaması halinde ise
payların işlem sıraları geçici veya sürekli olarak durdurulabilmektedir.
Yatırımcıların SİP’te yatırım yaparken sadece yukarı yönlü sert hareketleri referans almamalarını, sert
düşüşlerin de yaşanma ihtimalini göz önünde bulundurarak ve SİP’teki şirketler ile piyasanın düzenleme
ve işleyiş koşullarını dikkate almalarını ve bu şekilde yatırım yapma kararı almalarını öneriyoruz. Çünkü
bu piyasada derinlik olmadığından taşınan riskin boyutu da o derece yüksek oluyor.
Ayrıca yatırım yaparken SİP’teki şirketlerin pay sıralarının derinlikten uzak olması nedeni ile fiyatın volatil
ve spekülatif ataklara açık olduğu da unutulmamalıdır.
Bu şirketlere SPK kararı sonrası İMKB tarafından mali ve hukuki bir inceleme yapılmadığı için, şirketin
düzenlemelere aykırı hareketleri halinde yatırımcılar imzaladıkları risk bildirim formunda da belirtildiği
gibi olası zararlarından dolayı SPK ve IMKB’yi sorumlu tutamayacaklardır. Dolayısıyla bu incelemeden
uzak durum bile yatırımcıların SİP’te yatırım yaparken üstlendiği riski, diğer pay piyasalarında yatırım
yaparken üstlendiği riske göre artırmaktadır.
SİP’te işlem gören halka açık anonim ortaklıkların performansları açısından fikir vermesi bakımından;
26.09.2012 tarihi itibariyle İMKB Pay Piyasası Serbest İşlem Platformu’nda İşlem Gören Hisseler ve işlem
görmeye başladıkları tarihten itibaren kapanış getirileri aşağıdaki tabloda belirtildiği gibidir;
33
SPOR HİSSELERİ
Spor kulüpleri son birleşmelerden sonra gelir gider dengelerinin netleşmesini sağlayarak sadece
gelirleri gözüken ve temettü bahçesi konumundan kurtulmuştur. Mali tabloların netleşmesi de
onların IMKB’de tercih edilirliğini azaltmıştır. Genel olarak kulüplerin Avrupa kupalarına
katılması, Türkiye kupasındaki ve Liglerdeki durumu doğal olarak reklam ve ürün gelirlerin
artmasına ve mali tablolarının daha güçlenmesine yardımcı olmaktadır. Başarısızlık gelir kaybına
neden olduğundan hisselerin performansına da direk olarak etki etmektedir.
Avrupa kupalarına katılamama ve futbol takımındaki revizyonlar yatırımcıların gelir beklentisini
olumsuz etkileyince BJKAS hisselerinde yılbaşından buyana %38,67’lik gerileme görmekteyiz.
Avrupa kupalarından elenme ve futbol takımının şampiyonluk sansının düşük görülmesi
yatırımcıların TSPOR hisselerinden uzaklaşmasına neden olmuş ve yılbaşından buyana hisse
%9,78 gerileme kaydetmiştir.
Fener bahçe hisselerinde ise geçtiğimiz yıl Soruşturmalardan dolayı çok ciddi kayıplar olmuştu.
Hem takımın şampiyonluk yarısında son dakikaya kadar kalması hem geçen yıl katılamadığı
Avrupa kupalarına bu sene katılacağını görmeleri, hisse’nin geçen seneki kötü performansından
uzaklaşmasına ve yatırımcının hisseye yönelik talebinin artmasına neden olmuştur. Hisse
yılbaşından buyana yatırımcısına %4,75 getiri sağlamıştır.
Galatasaray hisseleri ise her ne kadar şampiyonluk kazanılıp Avrupa kupalarına direk kupalardan
katılım elde edilmiş olsa ve Şampiyonlar liğine tek takımın katılması ile ekstra gelirde elde dilmiş
olsa da kulübün yapmış olduğu birincisi %400 bedellli ve 25 TL rüçhan kullanım fiyatlı sermaye
artırımı ve geçtiğimiz hafta açıkladığı %300 bedellli ve 10 TL’lik rüçhan kullanımını içeren bedelli
sermaye artırım planı hisse fiyatlarında ciddi gerilemelere neden olmuş ve yatırımcı kulübün
gelirlerindeki artış beklentisine karşın göreceli ağır sermaye artırımına katılmak istemediğinden
hisse fiyatında gerileme yaşanmasına neden olmuştur.
34
SPOR HİSSELERİ
MKK verilerine göre GSRAY hisselerinin %20,80’lik kısmı Deniz, %17,32’si İşbank ve %10,19’u Garanti
Bankası ve %6,50’sı ise Akbank takasında görülmektedir. Son üç aylık perioda baktığımızda takasdaki
azalımın denizbankta 411,360 lot ve Deutche Yabancı da 60,238 lot olduğunu görmekteyiz. Dolayısıyla
yabancı satışının yoğun olduğu şeklinde bir yaklaşım bu veriler ışığından pek de geçerli değildir.
35
SPOR HİSSELERİ
Özellikle yaz sezonunda tüm kulüplerin hisse performansının aşağı yönlü olduğunu görüyoruz. Hissedeki bu
düşüşler Beklentilerinize göre alım fırsatı olabilir.
Önce spor kulüplerinin gelir gider dengelerinin netleşmesine ve temettü fabrikası gibi görülmesi gerektiğini
düşünerek birleşmelerine ve şeffaflaşmalarını destekleyen piyasalar, şirketlerin mali güçlülüğe kavuşmaları
için yaptıkları sermaye artırımlarına düzenleyici kurum yasal çerçeveler içinde kaldığı sürece engel teşkil
etmeyecektir. Yasalara uygunsuzluk varsa düzenleyici kuruluş zaten gereken yaptırımı yapacaktır. Yatırımcılar
istedikleri hisseleri tercih etmekte özgürdür. IMKB’de sadece futbol kulüpleri bulunmamaktadır.
Spor kulüplerindeki beklenti başarının kalıcı olmasının gelirlerinin de başarı oranında artmasıdır. Reklam,
yayın, bilet ve taraftar ürünleri başarılar oranında artacaktır. Başarısız olan takımın performansında doğal
olarak geride kalacaktır.
Ortaya çıkan tablo şu: En çok borcu olan kulüp Galatasaray, en fazla zarar yazan Beşiktaş, kâr eden tek
kulüpler ise Fenerbahçe ile TSPOR.
31 mayıs 2012 MALİ TABLOLARINA GÖRE;
36
SPOR HİSSELERİ
FENER;
Fenerbahçe’nin; 360 mn Aktif toplamına karşılık 244 mn TL’lik toplam borcu bulunurken bunun 138 mn TL’lik
kısmı kısa vadelidir ve şirket 5,9 mn TL ner dönem karı elde etmiştir.
37
SPOR HİSSELERİ
GSRAY;
Galatasaray’ın ; 582 mn Aktif toplamına karşılık 833 mn TL’lik toplam borcu bulunurken bunun 241 mn TL’lik
kısmı kısa vadelidir ve şirket 35,8 mn TL zarar açıklamıştır. (Borç artışının 442 milyon liralık kısmı Galatarasay
Spor Kulübü’nün Arena’daki koltuk ve locaları 15 yıllığına borsa şirketi olan Galatasaray Sportif AŞ’ye
devretmesinden kaynaklandı.)
38
SPOR HİSSELERİ
BJKAS ;
Beşiktaş’ın ; 126 mn Aktif toplamına karşılık 479 mn TL’lik toplam borcu bulunurken bunun 345 mn TL’lik kısmı
kısa vadelidir ve şirket 150 mn TL net dönem zararı açıklamıştır.
39
SPOR HİSSELERİ
TSPOR ;
245 mn Aktif toplamına karşılık 178 mn TL’lik toplam borcu bulunurken bunun 147 mn TL’lik kısmı kısa
vadelidir ve şirket 5,7 mn TL net dönem karı elde etmiştir.
40
AKSA AKRİLİK KİMYA SANAYİİ
Aksa Akrilik’in 2Ç12 net kârı 76,3 milyon TL olarak gerçekleşirken bu değer bir önceki çeyreğe göre %103,
1Y12 döneminde gerçekleşen 113,7 mn TL’lik kar’da 1Y11’e göre %61 artış kaydetmiş oldu. Şirketin
olağandışı gelirlerin ve bununla ilişkili vergilerin düşülmüş haliyle düzeltilmiş karı ise 23,5 mn TL
seviyesindedir.
Şirket 2Ç12’de karbon fiber faaliyetlerinin bölünmesi ile ilgili olarak iştirakinin satışından 88,2 milyon TL
kar kaydetmesi ve bu işleme ilişkin olarak kaydedilen yüksek vergi tutarı net karın daha yüksek
gerçekleşmesine engel olmuştur.
Şirketin 2Ç12 döneminde 1Ç12’ye göre %3,76 artış kaydedip 426 mn TL olarak gerçekleşen satışlarının
409 mn TL’lik kısmi elyaf satışlarından 17 mn TL’lik kısmı ise enerji satışlardan sağlanmıştır. Yıllık bazda
brüt esas faaliyet karının %2,1 azalma kaydetmesi ise akrilik elyaf fiyatlarının geçen yıla göre %14
gerileme kaydetmesinden kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan ise Aksa Akrilik’in 2Ç11 döneminde %94
olan kapasite kullanım oranı ise 2Ç12’de %99 seviyesine yükselmiştir.
Aksa Akrilik’in FAVÖK’ü ise yıllık bazda %5 ve çeyrek bazlı %10 artışla 2Ç12’de 53,6 mn TL olarak
gerçekleşti. Bu artışın kaynağı ise hem ham petrol fiyatlarındaki yılın ikinci çeyreğinde görülen gerileme
hem ECRU TOW fiyatlarındaki yıllık %21’lik gerileme( 2Ç12’de 3022 dolar/ton) hem de ACN
fiyatlarındaki %32’lik düşüş sayesinde ( 1899 dolar/ton) bir önceki çeyreğe göre ürün fiyatlarındaki artış
olarak görmekteyiz.
Enerji yatırımları sayesinde azalan maliyetlerde şirketin hem brüt kar marjı %13,4’den %14,5’e hem de
%11,2 olan FAVÖK marjına ki şirketin stok zararına karşın %12,6 seviyesine yükselmesine destek
vermiştir.
Aksa Akrilik karbon fiber faaliyetlerinin bölünmesi ile ilgili olarak elde ettiği 88,2 mn TL’lik karında
eklenmesiyle birlikte şirketin 1Ç12’de %14,7 ve 2Ç11’de %18,4 olan efektif vergi oranının %36,3’e
yükselmesine neden olmuştur.
Şirketin net borç pozisyonunda da çok hafif gerileme ile 1Ç12’deki 226 mn TL’den 2Ç12’de 221 mn TL’ye
indiğini görmekteyiz.
Aksa Akrilik, 308 bin ton/yıl akrilik üretim kapasitesi ile dünyanın tek çatı altında en büyük akrilik elyaf
üreticisi konumuna devam ederken, , dünya akrilik elyaf pazarında %14 pazar payı ile lider konumda
bulunurken, yurt içi akrilik pazar payı ise %72 seviyesindedir.
Aksa Akrilik, 1.700 ton/yıl kapasiteli ikinci karbon elyaf tesisini Temmuz ayı sonunda devreye alması ile
toplam karbon elyaf üretim kapasitesini 3.500 ton/yıl seviyesine çıkarmıştır. Kapasite artışının olumlu
etkisini mali tablolarda bu dönemden itibaren göreceğiz.
100 MW’lık termik santralinin açılmasıyla birlikte toplamda 170 MW’a ulaşacak olan Aksa Akrilik bu
yatırımın devreye girmesi ile de enerji maliyetlerinde kademeli olarak %40 tasarruf sağlamayı
hedeflemesi aynı zamanda marjlarında yükselmesine katkı yapacaktır.
Şirket 6,09x FK, 5,37x Firma değeri/FAVÖK çarpanı ile uluslar arası benzer şirket çarpanlarına göre
sırasıyla %13 ve 14 iskontolu işlem görmektedir. %50 uluslar arası benzer şirket , %50 indirgenmiş nakit
akımları ortalaması ile hedef fiyat olarak karşımıza çıkan 6,10 TL, hisse için mevcut 4,63 TL fiyata göre
%24 iskonto içermektedir.
41
AKSA ENERJİ
Aksa Enerji 2Ç12 sonuçlarında konsensus tahmini olan 12 mn TL net karın tam tersine altında, 10 mn TL
net zarar açıklamıştır. Karın beklentilerin altında kalması hem 12 mn seviyesinde kaydettiği maddi duran
varlık değer düşüklüğü karşılığından hem de faaliyet performansındaki zayıflıktan kaynaklanmış
görünmekte. 2Ç12 döneminde açıkladığı 10 mn TL zararla birlikte şirket 1Y12 döneminde yaklaşık 136 mn
TL’lik net kar rakamına ulaşmıştır. Geçen yılın aynı döneminde ise kur farkı ağırlıklı 93 mn TL zarar
açıkladığını da hatırlatmak isteriz.
Şirket 2Ç12 dönemindeki elektrik satış hacmindeki artış sayesinde ki bu da 1Y11 dönemindeki 1544 MW
kapasitenin 1Y12 itibariyle 2036 MW’a çıkması sayesinde olmuştur, gelirlerini geçen yılın aynı çeyreğine
göre %90 artırarak 340 mn TL’ye çıkarırken 1Y12’deki 866 mn TL’lik gelirde 1Y11’e göre %117’lik artışa
işaret etmektedir.
2012’nin ilk çeyreğine göre baktığımızda gördüğümüz %35’lik satış gelirlerindeki gerileme ise mevsimsel
etkiden kaynaklanmaktadır. Şirketin elektrik üretiminden sağladığı satışlar 1,839Gwh’ye yıllık bazda
%165 artış, çeyrek bazında %36 düşüş kaydederek 1,870 milyon kWH seviyesinde gerçekleşti.
Aksa Enerji’nin 2036Mwe olan kurulu kapasitesi bir önceki çeyreğe göre değişmezken, yılın ilk çeyreğinde
%75 seviyesinde gerçekleşen Kapasite kullanım tüketimin zayıf olmasından dolayı 2Ç12’de %45
seviyesine gerileme kaydetmiştir.
Diğer taraftan ortalama satış fiyatı ise 2Ç12’de %3 artış kaydetmesine karşın geçen yılın güçlü baz etkisi
nedeniyle bir önceki yıla %16’lık düşüşle 0,181 TL/kwh seviyesinde gerçekleşmiştir.
Yılın ilk çeyreğinde 95 mn TL olan net esas faaliyet karıda 2Ç12’de 26,8 mn TL’ye gerileyince, diğer
taraftan da hem spot fiyatların beklenildiği kadar yükseliş kaydetmemesi , hem bakım ve onarım
faaliyetlerin ağırlıklı bu çeyrekte yapılıyor olması, elektrik dışı segmentlerin katkısının düşüklüğü hem de
mevcut kapasitenin %80’inin doğalgaz olması ve 2Ç12’de doğalgaza yapılan %18,7’lik zammın etkisi ile bir
önceki çeyreğe göre %64 gerileme kaydeden ve 2Ç12 döneminde 43 mn TL’lik seviyesinde gerçekleşen
FAVÖK ve 1Ç12’de %22,8 seviyesinden 2Ç12’de %12,7 gerileyen FAVÖK marjı ile karşılaşmasına neden
olmuştur.
Doların değer kazanması ile 1Ç12 döneminde 70 mn TL net finansal gelir elde eden Aksa Enerji, 2Ç12
sürecinde TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesi ile ise 19 mn TL net finansal gider kaydetmiştir.
Mevsimsel etki nedeniyle yılın ilk çeyreğinde güçlü, ikinci çeyreğinde zayıf, üçüncü çeyreğinde hem
KKO’daki artış hem de ikili satış payının artması nedeniyle yine güçlü sonuçlar açıklamasını beklediğimiz
AKSEN’de , bütçe için alınacak tedbirler arasında doğalgaza yaklaşık %25-30 zam yapılma ihtimalinin
bulunması, Botaş’ın doğalgazı maliyetinin %30 altına sattığının bilinmesi ve bu olası artışın her ne kadar
elektrik fiyatlarına yansıtılacak olsa da doğalgazla üretim yapan şirketler için baskı unsuru oluşturmasını
beklemekteyiz.
Aksen için %60 DCF, %40 benzer şirket çarpanlarına göre yaptığımız agırlıklandırmamızda ulaştığımız 4,30
TL hedef fiyatımız %15 iskonto içerdiğinden TUT yönünde tavsiyede bulunmaktayız.
42
EMLAK KONUT GYO
Emlak Konut 2012 yılının ikinci çeyreğinde tüm beklentilerin üzerinde 63 mn TL net kar açıkladı. Karın
beklentileri aşmasındaki etmenler ise 3Ç12 döneminde kaydetmesi beklenen Kayaşehir projesini 2Ç12 mali
tablolarına yansıtmasından kaynaklandı. Dolayısıyla Şirket bu çeyrekte 257 milyon TL olan piyasa beklentisinin
üzerinde 309 milyon TL satış geliri kaydetmesini de doğal karşılamak gerekir. EKGYO’nun FAVÖK marjı ise
beklentiler dahilinde %16,5 seviyesinde gerçekleşti.
Brüt kar marjı ise düşük karlılığa sahip olan KİK projelerinin katkısının artmasından dolayı beklentileri
karşılayamadı fakat yine de, ciro tarafındaki olumlu sapma sonucunda 2Ç12’de 51 milyon TL FAVÖK’e
ulaşmayı başardı.
EKGYO’nun konut teslimi yerine projeden (%95 inşaat bitme kriteri var) elde ettiği geliri hemen mali
tablolarına yansıtabilmesi diğer GYO’lardan en büyük farklılığıdır. Diğer taraftan EKGYO’nun konut teslim ve
arsa satış gelirlerinin değişkenliği dönemsel karşılaştırmadaki en büyük sorunlarında biridir. Bu durum en
güzel 1Ç12’de 26 mn TL’lik satış gelirinin teslimatlarla birlikte 392 mn TL’ye çıkmasından da görülmektedir. Bu
gelişme aynı zamanda 4 mn zarar seviyesinden olan Esas Faaliyet karının 2Ç12’de 51 mn TL’ye kara
dönmesinden de görülmektedir.
EKGYO’nun yıllık 10,000 adet satış hedefi bulunmakta. Yılın ilk yarısında satılan adet ise 3.776 seviyesinden
bulunmakta ve yılın kalanında hem eylül ayında 5,322 ünitelik Ağaoğlu Ayazağa Dreamland projesi, 400
ünitelik Şişli Likor fabrikası arazisi ile bu hedefin yakalanabileceğini, Kartal Sultanbeyli ve Finans Merkezinde
arsa ihaleleri, EKGYO’nun hem önümüzdeki dönemde sırayla devreye alacağı yoğun proje portföyü hem
satışa çıkardığı Maslak 1453 ( Eylül ayında yurtiçinde bu proje kapsamında 5.341 adet konut ve ticari üniteleri
üzerinden 2.000 adet satış yapıldığı ve EKGYO’nun bu projenin toplam gelirlerindeki payının %35.5 olduğu ve
1.154 mn TL gelir elde edebilecektir) ve Bahçetepe projelerinde elde ettiği güçlü satış performansı , TOKİ’deki
önceliği, NAD değerine göre iskontosunun %12 seviyelerinde bulunması, şirketin ön plana çıkan önceliklerini
oluşturmaktadır. Şirket için hedef değerimiz 3,22 TL %19 iskontoya işaret ettiğinden ALIM yönündeki
tavsiyemizi korumaktayız .
43
TÜRK HAVA YOLLARI
Faliyet karlılığındaki ve finansal gelirlerindeki artış sayesinde yılın ikinci çeyreğinde 193 MN TL net kar
açıklayan THYAO, hem doluluk oranlarındaki iyileşme hem petrol fiyatlarındaki düşüş hem zayıf TL hem de
yolcu sayısındaki yıllık %19 artışla desteklenen marjlardaki artış hem de bakım ve personel giderlerindeki
gerileme ile tüm dikkatleri üzerinde toplayan hisse olmuştur.
Hem yeni açılan hatlara bağlı olarak artan yolcu sayısı hem Euro’nun TL karşısındaki değer kazancı THYAO’nun
satış gelirlerinin yıllık %37 artışla 3,839 mn TL’ye ulaşmasını sağlamıştır. Bölümsel katkılara baktığımızda ise
%37 artış kaydeden yolcu gelirlerinin yanında %32 artış gösteren kargo gelirleri ve %37 artış gösteren
teknik/diğer gelirler kalemlerindeki artış operasyonel faaliyetdeki başarıya işaret etmektedir.
Temmuz ayındaki olumsuz Ramazan etkisinin ardından dini bayramın Ağustos’a denk gelmesi Ağustos ayında
THYAO’un olumlu veriler açıklamasına neden olmuştur. Toplam yolcu sayısı Ağustos’ta geçen yıla kıyasla %23,
kargo-posta hacmi %29 artarken yolcu doluluk 5.1 puanlık iyileşmeyle %80 seviyesine çıkarken, Ocak-Ağustos
döneminde ise yolcu artışı %19.7, kargo-posta büyümesi %26 ve yolcu doluluk artışı 5.2 puan artışla %77
olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam tarihsel olarak Ocak – Ağustos döneminde THY’nin açıkladığı en yüksek
veridir. Yolcu doluluk oranındaki bu artış arz edilen koltuk kapasitesinin %18,7 ve ücretli yolcu km’sinin %27,4
artmasından kaynaklanmıştır.
Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu önümüzdeki dönemde geniş gövde uçak ihtiyacının temini kapsamında 2014
yılında 4 adet, 2015 yılında 6 adet ve 2016 yılında 5 adet olmak üzere toplam 15 adet A330-300 uçağının
Airbus firmasından satın alınmasına karar verdiğini açıklaması ki daha önce ki 2010-2015 planlarındaki 105
uçaklık filo genişletme operasyonunda yer almamaktadır, THYAO’nun yüksek talep gören bazı mevcut
hatlarda ve yeni hatların açılmasında dar gövdeli uçaklara kıyasla daha karlı bir iş modeli elde etmeyi
amaçladığını göstermektedir. Diğer taraftan ise 179 uçakla filo yaşı 6,3 olan THYAO’nun yaş ortalaması aşağı
çekilmiş olacak ve hem kapasite artışı hem doluluk oranında artış hem de yakıt tasarrufu elde etmesine imkan
sağlayacağından Her ne kadar bu alımlar ek borç yükü yapacak olsa da ki mevcut durumda borç/sermaye
oranı 2,15’dir, uzun vadede büyümeyi olumlu etkileyecek gelişmelerdir.
Diğer taraftan THY Genel Müdürü Temel Kotil ilk yarıdaki karlılık trendini 3. çeyrekte de sürdürdüklerini, yıl
sonunda 38 mn yolcu ve 7.8 milyar dolar ciro öngördüklerini , Balkan havayolları ile halen ilgilendiğini,
SunExpress’teki payında artış planlamadığını, yılsonunda kadar 204 adet olan uçuş noktalarına 12 ekleme
daha yapacaklarını belirtmesi de THYAO için olumlu diğer gelişmeler olarak dikkat çekmektedir.
Bu arada geçtiğimiz günlerde THYAO’da e devletin sahip olduğu hisselerin satışına ilişkin Özelleştirme
İdaresi’nin satışa yönelik herhangi bir plan değişikliği olmadığı yönündeki açıklamasını da hisse üzerinde
baskının azalmasına neden olmuştur.
THYAO için 4,62 TL olan hedef fiyatımız %14 iskonto içerdiğinden alım yönündeki tavsiyemizi korumaktayız.
44
SODA SANAYİİ
Doğalgaz zammı marjları baskı altında tutmaya devam edecek.
Soda sektöründe, 2011 yılında kriz sonrası toparlanma yaşanmış ancak yılın ikinci yarısından itibaren EURO
bölgesinde görülen bölgesel daralmalar özellikle Avrupa pazarını olumsuz etkilemiştir. Batı Avrupa’da soda
talebindeki gerileme sürmektedir.
ABD’de inşaat sektöründeki durgunluk kısmen otomotiv ile dengelenmekte ve düz cam sektöründe soda
kullanımı yatay seyretmektedir. Hindistan’da Talep artışı tüm kullanıcı sektörlerde görülse de en önemli artış
cam ambalaj sektöründe yaşanmaktadır. Çin’de soda satışları düşük seyretmektedir. Stok azaltma ve talebi
canlandırma amacıyla satış fiyatlarında indirime gidilmiştir.
Krom Bileşikleri sektöründe ise; piyasadaki üretici sayısının ve üretim kapasitelerinin fazlalığı fiyat rekabetini
de getirmektedir.
Makine Sektörü; Kriz sonrasında makina sanayinin ağırlığı gelişmekte olan ülkelere ve doğuya doğru bir kayış
göstermiş, bunun da etkisi ile gelişmekte olan ülkelerdeki makina imalatının pazar payı da artış eğilimine
girmiştir. Gelişmekte olan ülkelerdeki makina imalatçılarının düşük fiyatlarla pazara girmeleri pazardaki
rekabeti arttırmakta ve kar marjlarını düşürmektedir.
Bölgemiz değerlendirildiğinde soda talebinin çevre ülkelerdeki politik istikrarsızlıklara rağmen çok olumsuz
etkilenmediği ve toparlanmanın nispeten daha hissedilir bir süreç izlediği görülmektedir.
Soda’nın satış gelirleri bir önceki çeyreğe göre %4 bir önceki yıla göre ise %29 artış kaydetmiştir. Bu olumlu
görünüm fiyatlamadaki zorluklar, faaliyet dışı gelirlerin düşüklüğü ve net finansal gelirler nedeniyle karlılığa
yansımamış ve şirketin karı bir önceki çeyreğe göre %38 ve bir önceki yıla göre %49 gerileme kaydetmiştir.
Soda’nın FAVÖK marjıda 2Ç12’de %13,7 ile çeyrek bazda %12,9 gerileme kaydetmiştir. Bunda en önemli
etkenlerden biri de satılan malın maliyeti içerisinde yaklaşık %50 seviyesinde olan enerji fiyatlarındaki
artıştan kaynaklanmıştır. Nisan ayındaki %19’luk doğalgaz zammı marjları baskı alırken, Geçtiğimiz hafta
doğalgaz ve elektriğe yapılan zamlar 4Ç12 döneminde de marjları baskı altında tutacaktır. Soda Sanayii 2012
tahminlerine göre 74 F/K ve 4,8 FD/FAVÖK çarpanı ile işlem görürken, 3,30 TL olan hedef fiyatımıza göre %13
iskontolu işlem gören hisse için TUT yönünde tavsiyede bulunmaktayız.
45
Araştırma Bölümümüzün Hazırladığı Diğer Raporlarımıza
www.turkborsa.net
www.turkishyatirim.com
adreslerinden ulaşabilirsiniz.
ÇEKİNCE :
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan
derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti
veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen
bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.
Bu rapordaki görüşler, tahmin ve projeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır.
Analist/ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi
vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya
yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz.
Download