T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

advertisement
T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ
FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ ĠÇĠN ÇOK AMAÇLI
MOBĠL YAZILIM GELĠġTĠRĠLMESĠ
Ġnayet Hakkı ÇĠZMECĠ
YÜKSEK LĠSANS
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi
Eylül-2012
KONYA
Her Hakkı Saklıdır
TEZ BĠLDĠRĠMĠ
Bu tezdeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde
edildiğini ve tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait
olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.
DECLARATION PAGE
I hereby declare that all information in this document has been obtained and
presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare that, as
required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced all material and
results that are not original to this work.
İnayet Hakkı ÇİZMECİ
Eylül-2012
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS
LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ ĠÇĠN ÇOK AMAÇLI MOBĠL YAZILIM
GELĠġTĠRĠLMESĠ
Ġnayet Hakkı ÇĠZMECĠ
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. A. Alpaslan ALTUN
2012, 60 Sayfa
Jüri
Yrd. Doç. Dr. A. Alpaslan ALTUN
Yrd. Doç. Dr. H. Erdinç KOÇER
Yrd. Doç. Dr. Humar KAHRAMANLI
Rekabetin hızla arttığı lojistik sektöründe müşteri beklentileri de artmaktadır. Müşterilerin;
lojistik alanında güvenilir, kaliteli ve ekonomik olma gibi taleplerinin olması firma yöneticilerinin bu
konumda tüm imkânlarını seferber etmelerine yol açmaktadır. Günümüzde teknoloji sürekli gelişim
içerisindedir. Yeni yeni üretilen teknolojilerin lojistik alanına adapte edilmesi için yazılımlar
geliştirilmektedir.
Lojistik firmalar müşterilerin taleplerini karşılayabilmek ve memnuniyetlerini sağlayabilmek için
güvenilir, ekonomik taşıyıcılar bulmak zorundadırlar. Bu zorunluluk çerçevesinde mobil yazılımlar
geliştirilmektedir.
Bu tez çalışmasında geliştirilmiş olan mobil yazılım, müşterilerin taşıtmak istedikleri ürünleri,
lojistik firmaya iletmelerini ve firma yetkilileri tarafından bu ürün bilgilerinin mobil yazılıma aktarmaları
sağlanmıştır. Böylece taşıyacak yük bekleyen taşıyıcıların, ürünün kendilerine uygun olup olmadığına
karar vermesine yardımcı olunmuştur. Eğer kendisine uygun olan yük var ise bu yükü taşımak istediğini
belirterek fiyat teklifi verebilmektedir. Firma yetkilileri ise bu veriler fiyat teklifleri içinden müşteri için
en uygun teklifi onaylayarak taşıyıcıya telefon aracılığıyla daha detaylı bilgiler verilmektedir.
Tez çalışmasında geliştirilen mobil yazılımın sonucunda taşıyıcıların bir yerden bir yere taşıma
yaptıklarında gittikleri yerden yük bulma sorunu ortadan kaldırılmış, hem müşterinin hem de taşıyıcının
ekonomik kaybını en az seviyelere indirgemesi sağlanmıştır. Böylece gelişen ülkemize ekonomik açıdan
katkı sağlamasına yardımcı olunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Akıllı taşıma sistemleri, lojistik, lojistik yönetimi, mobil yazılım, tedarik
zinciri yönetimi.
iv
ABSTRACT
MS THESIS
THE DEVELOPMENT OF A MULTI-PURPOSE MOBILE SOFTWARE FOR
LOGISTICS MANAGEMENT
Ġnayet Hakkı ÇĠZMECĠ
THE GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE OF
SELÇUK UNIVERSITY
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE IN ELECTRONICS AND
COMPUTER SYSTEM EDUCATION
Advisor: Asst.Prof.Dr A. Alpaslan ALTUN
2012, 60 Pages
Jury
Asst. Prof. Dr. A. Alpaslan ALTUN
Asst. Prof. Dr. H. Erdinç KOÇER
Asst. Prof. Dr. Humar KAHRAMANLI
Competition is growing rapidly in the logistics industry. Rapidly increasing customer
expectations. Customers reliable, high-quality and economical demands, such as company managers to
lead them to mobilize all their resources.With limited opportunities for improving the use of technology
companies is to help the higher levels. Today, technology is in constant development. Produced by the
new technologies, new software is being developed to be adapted to the field of logistics.
Logistics companies meet the demands of customers and their satisfaction in order to provide a
reliable economical carriers must find. This requirement is being developed within the framework of
mobile software.
In this thesis, transported the desired products to customers through mobile software which has
been developed, logistics companies transmit and transfer of mobile software provides information on
this product by company officials. Thus, waiting to carry the load carriers, whether or not this product is
suitable for them to decide over the phone helps. If it wants to move the load if you have the appropriate
offer price is stated. Company officials approved the proposal of the most suitable for the customer
provides more detailed information to the carrier.
As a result of the mobile software was developed in this thesis when they move from one place
to carriers from their cargo, eliminating the problem of finding the minimum levels of both the client and
the carrier's downgrade of economic loss and thus to contribute to help the economically developed
country.
Keywords: Intelligent transport systems, logistics, logistics management, mobile software,
supply chain management.
v
ÖNSÖZ
Bu çalışma esnasında desteğini ve değerli fikirlerini esirgemeyen danışmanım
Sayın A. Alpaslan ALTUN’a ve her zaman yanımda olan ve desteklerini hep hissettiğim
aileme ve arkadaşlarıma sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
İnayet Hakkı ÇİZMECİ
KONYA-2012
vi
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖZET ......................................................................................................................... iv
ABSTRACT .................................................................................................................v
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... vi
ĠÇĠNDEKĠLER ........................................................................................................ vii
SĠMGELER VE KISALTMALAR........................................................................... ix
1. GĠRĠġ .......................................................................................................................1
1.1. Tezin Amacı ve Önemi .......................................................................................1
1.2. Tez Organizasyonu .............................................................................................2
2. KAYNAK ARAġTIRMASI ....................................................................................3
3. BĠLGĠ TEKNOLOJĠLERĠNĠN KULLANIMI ......................................................6
3.1. E-Lojistik............................................................................................................7
3.1.1. E-Lojistiğin geleneksel lojistik ile karşılaştırılması .......................................9
3.2. Gezgin Satıcı Sistemi ........................................................................................ 10
3.3. Mobil Ajan Teknolojisi ..................................................................................... 11
3.4. Bilgi Teknolojilerindeki Gelişmelerin Lojistiğe Etkisi ......................................11
4. LOJĠSTĠKTE BĠLĠġĠM SĠSTEMLERĠ ............................................................... 13
4.1. Bilişim Teknolojilerinin Önemi ........................................................................ 14
4.2. Lojistik Bilgi Sistemleri Bileşenleri .................................................................. 15
4.2.1. Lojistik uygulama sistemleri bileşenleri ......................................................... 15
4.2.2. Lojistik planlama sistemleri bileşenleri .......................................................... 15
5. LOJĠSTĠK YAZILIMLAR ................................................................................... 16
5.1. Depo Yönetim Sistemleri .................................................................................. 17
5.2. Taşıma Yönetim Sistemleri ............................................................................... 17
5.3. Konteyner Yönetim Sistemleri (CMS) .............................................................. 19
6. MOBĠL SĠSTEMLER ........................................................................................... 21
6.1. Kablosuz İletişimin Evreleri.............................................................................. 21
6.1.1. 1G.............................................................................................................. 21
6.1.2. 2G.............................................................................................................. 21
6.1.3. 2.5G ...........................................................................................................21
6.1.4. 3G.............................................................................................................. 22
6.1.5. 4G.............................................................................................................. 23
6.2. Mobil Cihazlar .................................................................................................. 23
6.2.1. Tablet PC ................................................................................................... 23
vii
6.2.2. PDA...........................................................................................................24
6.2.3. GPS ...........................................................................................................26
6.2.4. IPHONE .................................................................................................... 26
6.2.5. Blackberry ................................................................................................. 27
6.2.6. Android işletim sistemli cihazlar ................................................................ 28
6.3. Mobil Cihaz Avantajları.................................................................................... 28
6.4. Mobil Cihazların Gelecekteki Yeri.................................................................... 28
6.5. Mobil Cihazlarda Kullanılan İşletim Sistemleri ................................................. 29
6.5.1. Palm ..........................................................................................................29
6.5.2. Symbian ..................................................................................................... 30
6.5.3. J2ME ......................................................................................................... 31
6.5.4. Windows Mobile........................................................................................ 32
6.6. .NET Platformu ................................................................................................ 33
6.7. .NET Framework .............................................................................................. 34
6.7.1. .NET Compact Framework ........................................................................ 35
7. MOBĠL YAZILIM GELĠġTĠRME ÇALIġMALARI ..........................................37
7.1 Yazılımın Geliştirilmesi ..................................................................................... 37
7.2. Lojistik Firma Yönetici Modülü (Tedarikçi) ..................................................... 38
7.2.1. Giriş ...........................................................................................................39
7.1.2. Yük ver ......................................................................................................40
7.1.3. Verilen yükler ............................................................................................ 41
7.1.4. Verilen teklifler .......................................................................................... 42
7.1.5. Onaylanan teklifler ..................................................................................... 43
7.1.6. Kullanıcı listesi .......................................................................................... 44
7.1.7. Öneri ve talepler......................................................................................... 45
7.2. Taşıyıcı Modülü ................................................................................................ 46
7.2.1. Kayıt ol ......................................................................................................46
7.2.2. Anasayfa .................................................................................................... 47
7.2.3. Bilgi güncelleme ........................................................................................ 48
7.2.4. Sorgulama .................................................................................................. 49
7.2.5. Yük arz tablosu .......................................................................................... 50
7.2.6. Öneri ve talepler......................................................................................... 51
7.2.7. Yer bulma .................................................................................................. 53
8. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER .............................................................................. 54
8.1 Sonuçlar ............................................................................................................ 54
8.2 Öneriler ............................................................................................................. 55
KAYNAKLAR ..........................................................................................................57
ÖZGEÇMĠġ............................................................................................................... 60
viii
SĠMGELER VE KISALTMALAR
Kısaltmalar
API
APS
ATS
BTS
CBS
CDMA
CLR
CRPS
CRS
EDI
ERP
FCL
GIS
GPRS
GPS
GSM
HTML
IMS
IPS
ITU
JNI
JRE
J2ME
LAN
LES
LPS
MRP 1
MRP 2
OMS
PDA
RFID
SCM
SDK
SMS
SPS
SyncML
TDMA
TMS
TPS
WAP
WCDMA
Windows CE
WMS
WPS
XML
: Application Program Interface
: Advanced Planning Systems
: Araç Takip Sistemi
: Bilgi Teknoloji Sistemleri
: Coğrafi Bilgi Sistemi
: Code Division Multiple Access
: Common Language Runtime
: Customer Response Planning System
: Customer Response System
: Electronic Data Interchange
: Enterprise Resource Planning
: Framework Class Library
: Geographic Information System
: General Packet Radio Service
: Global Positioning System
: Global System for Mobile Communications
: Hyper Textup Markup Language
: Inventory Management System
: Inventory Planning System
: Uluslararası Telekomünikasyon Birliği
: Java Native Interface
: Java Runtime Environment
: Java 2 Micro Edition
: Local Area Network
: Logistics Execution System
: Logistics Planning System
: Materials Requirements Planning
: Manufacturing Resources Planning
: Order Management System
: Personal Digital Assistant
: Radio Frequency Identification
: Supply Chain Management
: Software Development Kit
: Supply Management System
: Supply Planning System
: Synchronization Markup Language
: Time Division Multiple Access
: Transportation Management System
: Transportation Planning System
: Wireless Application Protocol
: Wideband Code Division Multiple Access
: Windows Compact Edition
: Warehouse Management System
: Warehouse Planning System
: Extensible Markup Language
ix
1
1. GĠRĠġ
1.1. Tezin Amacı ve Önemi
Firmalar rekabetin kuvvetlendiği pazar koşulları içinde değişikliklere uyum
sağlayabilmek ve rekabet güçlerini arttırabilmek için iş akışlarını düzenlemek ve
kaynakları verimli bir şekilde kullanmak zorundadır. Bu ise, firmaların yeniden
yapılanma sürecine gitmelerini zorunlu kılar. Bu noktada; bilişim sistemleri, firmalara
avantaj sağlayan araçlar üreten sistemler olarak öne çıkmaktadır.
Rekabetin hızla arttığı lojistik sektöründe müşteri beklentileri de hızla
artmaktadır. Mobil yazılım araçları lojistik firmalarının taşıma ihtiyaçlarını çabuk,
güvenilir ve düşük maliyetli olarak gidermektedir. Ayrıca bu araçlar lojistik firmalarının
birbirleriyle olan iletişimini en yüksek seviyede tutmaya yardımcı olmaktadır.
Günümüzde mobil aygıtların lojistik firmaların sektördeki payının artması
firmaların iştahını kabartmıştır. Bu sektöre yapılan yatırımlar insanların iletişimini en
kolay şekilde yapabilmelerine olanak sağlamaktadır.
Bu projede, lojistik firmalarının yük taşıtacak kişileri bulmalarında kolaylık
sağlayabilmeleri amacıyla bir mobil yazılım geliştirilmiştir. Bu yazılım lojistik firma
sahiplerine hitap ederken aynı zamanda taşıyıcı olarak nitelendirdiğimiz kişilerin de yük
bulma hususunda yaşadığı zorlukları ortadan kaldırmaya yardımcı olacaktır. Bu çalışma
ile lojistik alanında birçok avantaj sağlanacaktır. Bu avantajlar aşağıdaki gibidir:
1. Taşıtıcılar ürünlerini taşıtacak kişileri aramak zorunda kalmayacaklardır.
2. Taşıtıcılar
taleplerini
lojistik
firmalarına
ileterek
zamandan
tasarruf
sağlanacaktır.
3. Taşıtıcılar ekonomik anlamda en ucuza taşıtma imkânına sahip olacaklardır.
4. Lojistik anlamda kaliteli ve güvenli hizmet sağlanabilecektir.
5. Taşıyıcıların yük bulması hususunda kolaylık sağlayacaktır.
6. Taşıyıcıların bir yere taşıma yaptıktan sonra boş dönmeleri engellenebilecektir.
7. Taşıyıcılar paralarına firma güvencesi ile kısa zamanda ulaşabileceklerdir.
8. Lojistik hizmetinin hızlı bir şekilde olmasını sağlayacaktır.
9. Lojistik hizmeti 7 gün 24 saat sağlanabilecektir.
Tezde kullanılan “N@yTiN Lojistik” firması tamamen hayal ürünü olarak
tarafımızdan oluşturulmuş bir firmadır, fakat gereksinimleri tüm lojistik firmaları ile
aynıdır.
2
Geliştirilmiş olan yazılımın ilk modülü firma yönetici modülüdür. Lojistik
firmasına ait panel ile sistemin kontrolü sağlanmaktadır. İkinci modül ise taşıyıcı
modülüdür. Bu modülde yük bekleyen ve sisteme kayıt olan kişilerin kendi kontrollerini
yapmaları sağlanmıştır.
1.2. Tez Organizasyonu
Bu tez çalışması giriş, kaynak araştırması, bilgi teknolojilerinin kullanımı,
lojistikte bilişim sistemleri, lojistik yazılımlar, mobil sistemler, lojistik firmaları için
mobil yazılım geliştirme çalışmaları ve sonuç ve öneriler olmak üzere sekiz bölümden
oluşmaktadır.
Birinci bölüm, giriş bölümü olup konunun genel tanımı yapılmış, çalışmanın
amacından ve öneminden bahsedilmiştir.
İkinci bölümde lojistik yazılımı kullanılarak hazırlanan sistemleri, lojistik
yönetimi ve akıllı taşıma sistemleri alanında yapılan gelişmeler hakkında literatür bilgisi
verilmiştir.
Üçüncü bölümde lojistik alanında bilgi teknolojilerinin kullanımı detaylı olarak
anlatılmıştır.
Dördüncü bölümde lojistik sektörünün bilişim sistemleri ile paralel hareket
etmesi hakkında bilgi verilmiştir.
Beşinci bölümde daha önceden kullanılan lojistik yazılımlar tanıtılmıştır.
Altıncı bölümde tez çalışmasında kullanılan aygıtlar ve sistemler ile ilgili bilgi
verilmiştir. Bu sistemler kullanılarak geliştirilmiş olan yazılım için kullanılan .Net
Compact Edition Patformu hakkında bilgi verilmiştir.
Yedinci bölümde tez çalışması olarak geliştirmiş yazılımın tanıtımı ve kullanımı
anlatılmaktadır.
Sekizinci bölümde ise sonuçlar ve önerilere yer verilmiştir.
Tez çalışmasının sonunda kaynaklar ve referanslara yer verilmiştir.
3
2. KAYNAK ARAġTIRMASI
Lojistik alanında birçok çalışma mevcuttur, fakat mobil ile lojistik alanının
birleşmesi hususunda yapılan çalışmalar yeni yeni ortaya çıktığından dolayı fazla bir
kaynağa ulaşılamamaktadır. Bu alanda yapılan çalışmalar genel olarak lojistik alanının
gelişmesi, lojistik yönetimi ve akıllı taşıma sistemlerinin gerçekleştirilmesi konusunda
olmuştur.
Burcu Adıgüzel (2005), yüksek lisans tezinde rekabetçi pazar koşullarında,
lojistik firmalarının değişikliklere uyum sağlayabilmek ve rekabet üstünlüğü
kazanabilmek için iş akışlarını düzenleyerek kaynaklarını verimli bir şekilde
kullanmaları gerektiği konusuna vurgu yapmıştır. Bu sebeple bilişim sistemlerinin etkin
olarak kullanılmasının önemi anlaşılmaktadır (Adıgüzel, 2005).
Zehra Filiz Ünlü, çalışmasında bilişim teknolojilerine yapılan yatırımlardan,
işletmelerin gerçek anlamda fayda sağlayabilmelerini ve kendi işlerini etkin şekilde
analiz ederek kendilerine en uygun teknolojilerden yararlanmalarını ifade etmiştir.
İşletmeye uyarlanması önerilen, bilişim teknolojilerinin operasyonel ve yönetimsel
açıdan potansiyel getirileri ve riskleri bilişim teknolojilerinin yönetilmesi ile
sağlanabilir tezi savunulmuştur (Ünlü, 2007).
Burçin Girgin, (2007) yüksek lisans tezinde tedarik zincirinin yönetilmesinde
kullanılan verilerin çok sık değişmesi ile bu verilerin takibini zorlaştırdığını
söylemektedir. Bu zorluğu ortadan kaldırabilmek için bilgisayar yazılımları ve mobil
cihaz uygulamaları hususunda yazılım geliştirilerek tedarik zinciri yönetimine katkıda
bulunulabilir hususu çalışmasında görülebilmektedir (Girgin, 2007).
Nevra Yaman (2009), lojistik faaliyetlerin içerisinde önemli bir yere sahip olan,
taşıma sistemi ile önemli bir maliyet kalemini oluşturan taşıma maliyetlerini ele almış
ve nakliye planlaması yaparak taşıma maliyetlerinin minimize edilebilmesi için sistemin
öncelikle matematiksel modelini hazırlamıştır. Sistem karmaşıklığı arttığında, doğrusal
optimizasyonun yeterli sonuç veremeyeceği düşünülerek kurulan matematiksel model,
sezgisel tekniklerden tavlama benzetimi kullanılarak çözülebileceği anlaşılmıştır
(Yaman, 2009).
Mustafa Yıldırım, 2009 yılında İSFALT A.Ş. firmasının lojistik süreçleri ve
tedarik zincirinde bilgi eksikliği ve bilgiye kolay ulaşılamamasından kaynaklanan
problemleri olduğunu ve bu problemleri çözmek için son zamanların en popüler bilgi
teknolojilerinden olan RFID (Radio Frequency Identification – Radyo Frekanslı
4
Tanıma) sistemlerinin yardımı ile İSFALT A.Ş. firmasının süreçlerine son derece katkı
sağlayacağı görüşünü savunmuştur (Yıldırım, 2009).
Lojistik sektöründe, depolama alanındaki faaliyetleri ele alan Efe Oktay,
faaliyetlerin geleneksel yöntemler ile gerçekleştirildiğinde, maliyet oranlarının yüksek
olduğu; günümüz teknolojisi kullanılarak gerçekleştirildiğinde ise daha kısa sürede ve
daha verimli gerçekleştirilebileceği görüşünü savunmaktadır. Bu görüşün lojistik
alanına önemli bir katkı sağlayacağı anlaşılmaktadır (Oktay, 2010).
Lojistik alanı, çeşitli alanlarla iç içe bulunmaktadır. Bu alanlar içerisinde araç
takip sistemleri önemli yer kaplamaktadır. Jackson (2009) bu alanda yaptığı çalışmalar
ile optik araç takip sistemini geliştirmiştir. Bu sistem ile araç pozisyonları tahmin
edilebilmektedir. Bu çalışmanın odak noktası ise geliştirilen navigasyon izleme
uygulamalarıdır.
Optik
sistemin
çalışması,
tekrarlanan
kalibrasyonlar
ile
oluşturulmuştur (Jackson, 2009).
Sita Manohar Gudivada tarafından 2010 yılında mobil sensör yardımıyla takip
lokasyon yazılımı geliştirilmiştir. Bu yazılım için kullanılan mobil sensörler çeşitli
şartlar altında test edilmiştir. Bu test sonucunda gelecekte farklı çevre koşulları dikkate
alınarak bu sistem üzerinde çalışmaların yapılabileceği vurgulanmıştır. Bu sensörler
çevrede daha önceden tanımlanmış nesnelerden veriler toplayabilmektedir. Ayrıca bu
sistemin hava mobil lokasyonu için üç boyutlu gösteriminin geliştirilebileceği
savunulmaktadır (Gudivada, 2010).
Hazer Ahmed ve arkadaşları büyük kentsel alanlarda büyüyen tıkanıklığa çözüm
sağlayabilmek için çevre izleme akıllı sistemlerini geliştirmişlerdir. BTS (Bilgi
Teknoloji Sistemleri) ayağını oluşturan ulaşım sistemleri, bilgi toplama ve işleme için
kullanılan yöntemleri gerçek zamanlı olarak iletmektedir. BTS sistemleri sayesinde yol
durumu hakkında bilgi alarak performansı en üst seviyeye çıkarmaya yardımcı olacak
düşünceleri savunmaktadırlar (Hazem, 2007).
Jaehoon Jeong 2009 yılında akıllı taşıma sistemleri için kablosuz mobil sensörler
konulu tezinde karayolarında insanların güvenliğini sağlayabilmek için akıllı cihazları
yola yerleştirerek, bu cihazların etkilerini arttırabilmek ve güvenliği sağlayabilmek için
araç izleme, yol verilerinin algılanması, yol gözetleme, yol durum bilgi paylaşımı ve
ters veri iletimi gibi bilgileri ulaştırabilmek için yol ağlarının özelliklerini incelemiştir
(Jeong, 2009).
Danny Tseng akıllı ulaşım sistemleri ile ilgilenmiştir. Bu ilgisi genellikle araçlar
için gerçek zamanlı iletişim ve merkezi olmayan koordinasyon yöntemlerinin işleyişleri
5
ile ilgilidir. Çalışmalarında bazı ortak koordinasyon hedeflerine ulaşmak için araçlara,
merkezi olmayan koordinasyon yöntemlerini uygulamayı araştırmıştır. Bir dağıtık mod
değişimi algoritması kullanarak araçların eylemlerine koordineli olarak cevap vermeleri
sağlanılmıştır. Bu dağıtık mod değişim algoritması bir vaka çalışmasına karşı
değerlendirilerek gelecekteki araştırmalar için olası yönleri sunulmaktadır (Tseng,
2008).
Tahera
Anjuman
2009
yılında
online
akıllı
taşıma
sistemlerinin
değerlendirilmesi adlı çalışmasında kamu kurum ve kuruluşların BTS varlık yönetim
sistemi gereksinimlerini değerlendirmiştir. Bu gereksinimler ülke çapında yapılan
çalışmalarla belirlenmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarında CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi)
varsa BTS varlık sisteminden daha etkili olacağı anlaşılmıştır. Eğer CBS tabanlı bir
sistem yoksa BTS varlık sistemini kullanarak kuruluş tabanlı CBS sisteminin alt yapısı
oluşturulmuştur (Anjuman, 2009).
Hao Chu ve arkadaşlarının kablosuz bağlantı sayesinde araç bilgi sistemi
konusunda araştırmaları mevcuttur. Akıllı ulaşım sistemlerinde GSM (Global System
for Mobile Communications) şirketlerinin sağladığı GPRS (General Packet Radio
Service) sayesinde uzaktaki araç hakkında bilgi alınabileceği fakat bu bilgilerin büyük
çaplı değil de ufak çaplı bilgiler olabileceği vurgulanmıştır. Bu bilgilerin daha hızlı bir
şekilde olabilmesi için ise IPV6 teknolojisinin kullanılması gerekmektedir. Bu da bant
genişliğini arttıracağından performansı üst seviyelere çıkacaktır hususu üzerinde
durmuşlardır (Hao ve ark., 2005).
Chin E. Lin ve arkadaşları gerçek zamanlı GPRS gömülü sistem sayesinde
uzaktan yerleşik yer tanımlama konusu üzerinde çalışmışlardır. Hava kirliliği izlemek
için motor çalışma sistemi izleyen bütünleşik teşhis sistemini geliştirmişlerdir.
Mikroişlemci tarafından izlenen motor, hataları alarak GPRS üzerinden merkeze iletir
ve bu sayede bölgesel üretilen hava kirliliğini veritabanından okuyarak gerekli tedbirler
alınabilmektedir (Lin ve ark., 2007).
Rahim H. A. ve arkadaşları TMS320VC6713 araç konum sistemini
geliştirmişlerdir. Bu sistem birçok akıllı taşıma sistemlerinde ve lojistik alanında
kullanılabilmektedir. RS232 ve GPS (Global Positioning System) modülü yardımıyla,
kısa
mesaj
servisi araçların konumunu göstermektedir,
kolaylaşmasına katkı sağlamışlardır (Rahim ve ark., 2010).
böylece
hayatımızın
6
3. BĠLGĠ TEKNOLOJĠLERĠNĠN KULLANIMI
Günümüzde lojistik yönetimi, kanal yönetimine bilgi teknolojilerinin entegre
edilmiş formu olarak algılanabilmektedir. En kritik noktalardan bir tanesi yüklemenin
gözlemlenebilirliği
ve
müşterilerin
faaliyetler
konusunda
anlık
olarak
bilgilendirilebilmesidir. Ürünler ve faaliyetler hakkındaki bilgi sadece tedarikçi ve
alıcılar
arasında
edinilebilmektedir.
değil
ağ
Yükleme
yapısındaki
diğer
faaliyetlerinin
ticari
bilgi
ortaklar
tarafından
teknolojileri
da
yardımıyla
gözlemlenememesi gecikmelere ve güvenlik envanterinin artmasına neden olmaktadır.
Tedarik zinciri ve lojistikte gözlemlenebilirlik envanter ve bilgiye faaliyetlerin herhangi
bir anında herhangi bir yerde ulaşabilmektir, böylece lojistik planlamacıları sorunlara
anında müdahale edebileceklerdir (Ross, 2004).
Bilgi teknolojilerinin kullanıldığı başka bir kritik unsur lojistik planlamacılarının
tedarik zincirinin farklı noktalarındaki faaliyetlerine müdahale edebilmeleridir. Aşağıda
bilgi teknolojilerinden ne şekilde faydalanıldığı anlatılmaktadır (Ross, 2004).
Gözlemleme: Tedarik Zincirindeki faaliyetler hakkında gerçek zamanlı bilgi
sağlamayı, envanter seviyeleri, açık siparişler, üretim ve faaliyetleri takip edebilmeyi
sağlar.
Bildirme: Tedarik kanal planlamacılarına gerçek zamanlı istisnai durumların
bilgisini geçmeyi ve tedarik zincirinde değişen durumlara göre etkin kararlar vermeyi
sağlar.
Benzetim: Kolay ve hızlı tedarik kanal modellemesi ve benzer durumlarda
uygun aksiyonu almayı sağlayan araçlar mevcuttur.
Kontrol etme: Kanal planlamacılarına kolay ve hızlı bir şekilde bir önceki kararı
veya durumu değiştirebilmeleri için destek olur. Örneğin üretimi hızlandırmak ya da
daha az maliyetli taşıma tipini seçmek.
Ölçümleme: Mevcut kanal ilişkilerinin performanslarını değerlendirmek için
gerekli ölçü birimlerini ve performans amaçlarını tanımlamak ve gelecekteki
performans için gerçekçi beklentiler edinmek.
Bu uygulamalar lojistik planlamacılarına sipariş ve yükleme fonksiyonlarında
destek, iş akış kontrolü, alarm mekanizması, fiyat politikaları gibi konularda destek
olmaktadır. Son teknoloji ile entegre bir şekilde işleyen bu fonksiyonların hepsi lojistik
kararlarının doğru şekilde verilmesini amaçlamaktadır (Ünlü, 2007).
7
3.1. E-Lojistik
Elektronik ticaret, Dünya Ticaret Örgütü tarafından; mal ve hizmetlerin
üretiminin, satışının, pazarlanmasının ve dağıtımının bilgisayar ağları üzerinden
gerçekleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Türkiye Elektronik Ticaret Koordinasyonu
Kurulu tarafından yapılan elektronik ticaret tanımı ise: “Bireyler ve kurumların, açık ağ
ortamında (İnternet) ya da sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ
ortamlarında yazı, ses ve görüntü biçimindeki verilen işlenmesi, iletilmesi ve
saklanması temeline dayanan ve değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümü”
şeklinde ifade edilmektedir (Özbay ve Devrim, 2000).
E-lojistik; daha fazla bilgi ve hizmetin sunulduğu, geleneksel lojistiğin gelişmiş
şeklidir. Daha açık bir anlatımla; geleneksel lojistik süreçlerinde (satınalma, depolama
müşteri hizmetleri vb.) internet teknolojilerinin temel alındığı sistemdir. Bu süreci
tanımlamak gerekirse artık lojistik hizmetler şu aşamaları takip etmektedir (Sivri, 2010):

Malın alınması (sökülmesi gereken bir birim, örneğin bir fabrikada olabilir),

Otomatik yük haline getirilmesi (paketlenmesi ve etiketlenmesi),

Elleçleme işleminin gerçekleştirilmesi (otomatik olarak),

Yüklemede otomasyon yazılımlarından yararlanılması, işlemlerin ve evrakların
elektronik ortamda standart bir format üzerinden gerçekleştirilmesi ve
hazırlanması,

Otomatik yükün toplam lojistik planlaması ile güzergâha sokulması,

Güzergâh üzerinde araçların uydu ve haberleşme sistemlerinin de kullanılarak
takibinin gerçekleştirilmesi,

Liman, depo veya antrepoya indirilecek yükün, bilgisayarlı entegre liman, depo
veya
antrepo
otomasyon
sistemi
ile
otomatik
boşaltılma
işleminin
gerçekleştirilmesi,

İnternet tabanlı çevrimiçi elektronik gümrük müşavirliği hizmetlerinin
sağlanması,

Elektronik gözetim, denetim ve sigorta hizmetlerinin sağlanması,

Yükün limandan, depodan taşınarak yerinde teslim edilmesi, hatta bu bir tesis ise
kurulup çalışır vaziyette müşteriye teslim edilebilmesi.
E-lojistik kavramının temelde iki bileşen etrafında şekillendiği ifade edilebilir.
Bu iki bileşen; optimizasyon ve yönetimdir. Sipariş ve dağıtım döngüsünün daha etkin
8
bir şekilde gerçekleştirilmesine yönelik olarak ulaşım faaliyetlerinin ve depolamanın
optimizasyonu ve yönetimi önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Üretim
öncesi lojistik faaliyetleri incelenirken bu konuya ilişkin vermiş olduğumuz hizmet
adımlarının, dağıtım döngüsü üzerine oturtulmuş bir modeli olarak da görülebilecek
olan hizmet optimizasyonunun nasıl sağlanabileceğini de aşağıda vereceğimiz şemayla
açık bir şekilde ifade edebiliriz (Sivri, 2010).
ġekil 3.1. Hizmet Optimizasyonu
Şekil 3.1’de görüldüğü gibi, müşteri tarafından elektronik ortamdaki imkanlar
kullanılarak verilen sipariş, bütün akışın kontrol edildiği ve yönlendirildiği yönetim
merkezinde değerlendirilmekte ve onaylanmasının ardından iş emrinin verilmesi ve bu
emrin alındığının merkeze bildirilmesi, müteakiben yüklemenin gerçekleştirilmesi ve bu
işlemin merkeze bildirilmesi, ardından merkezdeki müşteri bilgi servisi aracılığıyla
malın yüklendiğinin müşteriye bildirilmesi, mal yerine ulaştığında boşaltma işleminin
yapılması ve bu durumun merkeze bildirilmesi ve son olarak da müşteri bilgi servisi
aracılığıyla müşterinin malın indirildiği yönünde bilgilendirilmesidir. Bütün bu
faaliyetler elektronik ortamda ve genellikle otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Mal
akışının devamlı bir şekilde gözlenebileceği böyle bir sistem içerisinde en hızlı ve en
esnek çözüm üretilerek hizmetin optimal bir şekilde sağlanmasına imkan tanınmaktadır
(Sivri, 2010).
9
Sonuç olarak, internet ve e-ticaretin gelişmesi ile lojistik sektörü de gelişecek ve
değişime uğrayacaktır. E-ticaretin lojistik işletmelerine uygulanması şu yararları
sağlayacaktır (Reynolds, 2001):

Gerekli ürünlerin temini,

Ürünlerin koşullara uygun yerlere konumlandırılması,

Ürünlerin rekabet edilebilir fiyatla sunulması,

Ürünlere ihtiyaç olduğu sırada kullanılır halde bulundurulması,

Ürünlerin müşterilere doğru zamanda teslim edilmesidir.
3.1.1. E-Lojistiğin geleneksel lojistik ile karĢılaĢtırılması
Elektronik ticaretin gelişimi ile geleneksel lojistik kökten değişmiş, çevik ve
yüksek hızlı bir lojistik yaklaşımı gerekli hale gelmiştir. Geleneksel lojistik ile e-lojistik
karşılaştırıldığında (Çizelge 3.1), en temel farkın lojistik görüşünün değişiminde
yaşandığı görülmektedir. Artık müşteriler “satın alma düğmesi” ne bastıkları andan
malları teslim alma zamanına kadar bazı durumlarda malların dönüş anları kendilerine
özgü, esnek ve yüksek hızlı, hizmet devamlılığı olan teslimatlar talep etmektedirler.
Çizelge 3.1. Geleneksel lojistik ile e-lojistik karşılaştırılması (Deborah, 2001).
Geleneksel Lojistik
E-Ticaret Üzerinden lojistik
Taşıma Büyüklüğü
Büyük Hacim
Küçük hacim, paket
Müşteri
Stratejik
Bilinmiyor/Kimliği gizli
Talep Türü
İtme Sistemi
Çekme sistemi
Envanter/Sipariş Akışı
Tek Yönlü Akış
Çift yönlü akış
Ortalam Sipariş Miktarı
1000$ dan daha fazla
100$ dan daha az
Güzergâhlar
Yoğun ve merkezi
Az parçalanmış dağınık
Talep
Durağan
Dönemsel, parçalı
Sorumluluk
Tek bağlantı
Tüm tedarik zinciri
E-lojistik hizmeti standart lojistik hizmetlerinin bir alt koludur, ancak bazı
özellikleri ile ayrı bir sektör olarak ortaya çıkmış ve gittikçe de ayrılmaktadır. Çizelge
3.1’de de belirtilen, her iki lojistik hizmet arasında gözlenen farklar şu şekilde
açıklanabilir (Sivri, 2010):
10

Lojistiğin araç, depo, liman gibi ayırımlarına karşılık e-lojistik sadece internet
tabanlıdır. E-lojistikte işin bizzat yapılması değil yapılan veya yaptırılan işin
kontrol altında olması önemlidir.

Lojistik, standart kayıt sistemini kullanırken, e-lojistik entegre, web tabanlı
uygulamaları kullanır. Tüm hizmetin online olarak takip edilmesi önemlidir.

Lojistik hizmetlerde iletişim manuel yapılırken e-lojistikte internet bazlı EDI
(Electronic Data Interchange) kullanılmaktadır. Bilgi formu, sipariş formu,
fatura, ödeme makbuzu gibi manuel bazlı doküman, e-lojistikte önemini
yitirmiştir.

Lojistik hizmetlerde merkezi depolar kullanılırken e-lojistik müşteriye yakın
dağınık alanlara yayılmış depolar gerektirmektedir. E-lojistikte siparişin
müşteriye ulaşma hızı fiyatından daha önemlidir ve en kısa olmak zorundadır.

Sevkiyat lojistikte paletler veya kamyonlarla yapılırken, e-lojistikte küçük
paketlerde ve küçük ölçekle yapılır.

Lojistikte taşımalar arasındaki süre uzunken e-lojistikte çok kısadır. E-lojistik
siparişlerin sık verildiği sektörlerde hizmet vermektedir.

Lojistikte hizmet ihtiyacı kolayca tahmin edilebilirken e-lojistikte edilemez.
Planlama yapılması e-lojistikte son derece zor ve gerçekçi olmaktan uzaktır.

Taşıma hızı lojistikte yavaşken e-lojistikte hızlı olmak zorundadır.

Stoğun görünürlüğü lojistikte az iken e-lojistikte fazladır.
3.2. Gezgin Satıcı Sistemi
Gezgin satıcı sistemleri, el terminalleri ile teslim yerlerinde sipariş, tahsilat,
teslim bilgileri gibi verilerin ister gün sonunda toplu olarak, ister online girilmesine
olanak tanıyan teknolojilerdir. Bu teknoloji sayesinde hangi müşterilerden, ne kadar
tahsilât yapıldığı, hangi siparişle ilgili ne kadar teslimat kaldığı, yeni alınan siparişler,
sevkiyat planı, stok durumu gibi veriler operasyonel olarak kullanılabilir (Yıldırım,
2009).
11
3.3. Mobil Ajan Teknolojisi
Agentlar (ajanlar), kişi veya kuruluşlar adına özerk olarak hareket edebilen
bilgisayar programlarıdır. Ait olduğu kişinin işlerini yapabilecek, bilgisayarlar arasında
hareket edebilen programlardır. Her ajan görevini kendi inisiyatifine göre yerine
getirebilmesi için kendi çalışma sürecine sahiptir.
Genel olarak tüm süreçte yapılan seçim, haberleşme, karar verme gibi işlemler
bu programlar sayesinde otomatik olarak yapılabilir (Yıldırım, 2009). Bunlardan
bazıları:

Satın alma için gerekli iletişimin kurulmasını veya tedarikçi seçimini otomatik
olarak yapar.

Tüm bileşenlerin aynı yazılımı kullanmasına gerek yoktur. Farklı yazılımlar
arasında arayüz oluşturur.

İnternet bağlantısı kopsa da tekrar bağlanıldığında gerekli işlemleri bitirir.

Stok düzeyleriyle harekete geçmesi gereken bileşenleri otomatik uyarır.

Yapılan işler çok güçlü işlemcilere gerek duysa bile ajanlar işleri paylaştırarak
işlemi kolaylaştırır.

Süreçten yapılan değişiklikler, değişikliklerden etkilenen bileşenlere ajanlar
sayesinde iletilir.
3.4. Bilgi Teknolojilerindeki GeliĢmelerin Lojistiğe Etkisi
Bilgi teknolojilerindeki hızlı gelişme birçok alanı etkilemiştir. Lojistik
sektöründe de yeni anlayışlar, yapılanmalar ve uygulamaların doğmasına neden
olmuştur. Lojistikte amaç, süreç boyunca yapılan işlemlerin düşük maliyetli, hızlı,
sürekli ve güvenilir bir şekilde yapılmasıdır. Bunun gerçekleşmesinde bilgi çok
önemlidir.
Bilgiye hemen ulaşabilme ve bilgi paylaşımı ile bir yönetim sistemi çatısı altında
hedeflenen ideal lojistik sistemine ulaşılabilir. Lojistik süreçlerin bilgi teknolojileri ile
geliştirilmesi, maliyetlerin azaltılması ve sürecin etkin yönetimi çalışmalarına olanak
sağlar.
Bilgi teknolojileri, önemli bir araç olarak gelişmenin önündeki engelleri
kaldırarak sürekli iyileşme bilincini ortaya koyması açısından önemli bir fikir de sağlar.
12
Bilgi teknolojilerinin getirdiği faydalar ve oluşturduğu yeni ve hızlı süreçlerle birlikte
gelişmenin önündeki engeller de kalkmaya başlar. Gelişmenin önündeki en büyük
engellerden biri; doğru bilgiye, istenen zamanda, en ekonomik ve hızlı bir şekilde
ulaşamamaktır.
Bilgi teknolojileri, sistem için maliyet oluşturan ve sistem performansını
etkileyen tüm unsurlara daha etkin bir şekilde odaklanmayı sağlar. Optimum süreçlerin
oluşturulması için araçların yer ve konum takibi, ürünlerin güvenilir bir şekilde teslimi,
sürecin yakından takibi, çeşitli tasarruf kalemlerinin bulunması gibi çalışmalara olanak
sağlar (Yıldırım, 2009).
Yapılan işlerin elektronik ortamda yapılması ve bilginin elektronik ortamda
yönetilmesi
için sağlam bir altyapı gereklidir.
Firmanın lojistik
sisteminin
gerçekleşmesinde minimum gereksinimler ve bunu gerçekleştirebilecek sistemlerin
güvenilirliği ve uygulanabilirliği iyi analiz edilmelidir (Cengiz, 2006).
Son yıllarda, lojistik firmaları verimliliklerini arttırmak amacıyla kendilerini
yenileme ihtiyacı hissetmekte ve bu amaçla, bilgi-işlem teknolojileri alanındaki
gelişmelerden yararlanmaktadırlar. Diğer taraftan, lojistik firmaları bilgi-işlem
teknolojilerini üreten firmaların en önemli müşterileri haline gelmişlerdir. Her iki taraf
da hızla artan e-ticaret uygulamaları ve yeni iş modellerinin de birer parçası olarak ciddi
projelerde yer almaya başlamışlardır. Özellikle, işletmelerden müşteriye veya
işletmeden işletmeye geliştirilen lojistik uygulamalarda, sürecin her iki ucundaki firma
da bilgi işlem teknolojileri üreten firmalardan önemli destekler almaktadırlar (Gentry ve
Vellenga, 1996).
13
4. LOJĠSTĠKTE BĠLĠġĠM SĠSTEMLERĠ
Lojistik firmaları müşterilerinin gün geçtikçe artan isteklerini karşılamak ve
gerçek zamanlı tedarik zincir yönetimini yönetebilmek için ciddi bilişim yatırımları
yapmak zorundadırlar. Bu yatırımların da haliyle getirdiği bir maliyet vardır. Lojistik
firmaları müşterileri ile uzun vadeli kontratlar yaparak bu yatırımlarını amorti etmek
zorundadırlar. Gün geçtikçe, lojistik firmalarının müşterileri ile uzun soluklu işbirlikleri
arttıkça Türkiye’deki lojistik sektörünün bilişim altyapısı güçlenmektedir.
Lojistik sektöründe tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çok önemli değişim
ve gelişmeler yaşanmaktadır. Mal hareketlerinin hacmi ve miktarının son yıllarda
gittikçe artması, bu hareketleri yönetecek bilgi teknolojilerinin de benzer şekilde hızla
gelişimine neden olmaktadır.
Bilgi teknolojilerindeki gelişim, diğer birçok sektöre göre değerlendirildiğinde,
lojistik sektöründe çok daha yoğun olduğu görülmektedir. Malların hareketinin
planlamasında, evrakların hazırlanmasında, sevkiyat, teslimat, mal bedellerin tahsili,
iade mallar gibi lojistikle ilgili bütün lojistik süreçlerde bilgi teknolojilerinin
kullanımının yaygınlaştığı görülmektedir. Bu nedenle, bilgi teknolojilerinin lojistik
stratejik planlama olarak kullanımı hayati rol oynamaktadır. Ürünlerin, doğru zamanda,
doğru yerde, doğru bilgi ile sunulmasına imkân verecek olan, anında nitelikli bilgi
transferi sağlayan bilgi teknolojileri sayesinde gerçekleştirilmektedir. Müşterilere
nitelikli, rakiplerine göre çok hızlı çözümlemeler ortaya koyabilme becerisini
kazandırmaktadır. Lojistik süreçlerde taşıma operasyonlarından, siparişin alınmasına,
sevkiyat bilgilerine, teslimat yerleri, dönüş yükü gibi filo yönetiminin temelini oluşturan
bilgi teknolojilerine dayalı alt yapısına kadar tüm süreçler, bilgi teknolojileriyle
yönetilebilmektedir (Anonim, 2012a).
Bilgi
teknolojilerinin
kullanımı
taşımacılık
operasyonları
ile
sınırlı
kalmamaktadır. Lojistik zincirin bir parçası olarak tüm taşıma modlarında, malların
birleştirildiği veya dağıtımının yapıldığı taşıma terminallerinde gönderici, taşıyıcı,
terminal işletmecisi, alıcılar gibi lojistik hizmet alan ve verenlerin tümünü ilgilendiren
bütün kesimlerin hizmet alt yapıların bilgi teknolojileriyle kullanımı, sistemin bir bütün
olarak yapısının etkinliğini arttırır (Anonim, 2012a).
Sistemin bütünleşmiş olması, her bir hizmet üreten işletmenin bilgi işlem alt
yapıları ile çalışması, günümüzde artık birbirleriyle entegre hale dönüşmüş yapıların da
oluşmasını sağlar. Alıcının sipariş vermesinden itibaren, üretimle ilgili lojistik, finansal
14
planlama, depo yönetimi, stok kontrolü, taşımacıların sevkiyat planlaması gibi
süreçlerin tamamı, birlikte, birbirleriyle etkileşimli gerçek zamanlı hizmet üretecek
duruma dönüşmüştür.
Lojistik süreçler içinde üzerinde önemle durulması gereken süreçlerin biri de
depolama ve ambalajlamadır. Ambarların teknolojik gelişmelerle ürün kabulünden, stok
yönetimine, raf sistemlerinden yükleme–boşaltmaya kadar uzanan tüm sistemler
günümüzde bilgi teknolojilerine bağlı hale gelmiştir.
Mevcut lojistik operasyonlar yanında geleceği de tahmin etmek önemlidir. Bilgi
sistemlerinin gücünün gelişmesi, lojistik işletmelerin karmaşık işlemlerini yapabilecek
hale getirmiş ve geleceğe yönelik tahminlerle modellemelerde bilgi teknolojileri
vazgeçilmez konuma gelmiştir (Anonim, 2012a). Lojistik sektöründe öncelikle
kullanılan programları sıralarsak;

E-Ticaret ve E-Lojistik

Internet – Intranet – Extranet

Gps – Gprs – 3G

Elektronik Veri Değişimi (EDI)

Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP)

Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP 1)

Üretim Kaynakları Planlaması (MRP 2)

Tedarik Zinciri Yönetim Sistemi (SCM)

Depo Yazılım Sistemi (WMS)

Taşıma Yönetim Sistemi (TMS)

Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS)

Araç Takip Sistemi (ATS)

Sipariş Yönetim Sistemi (OMS)

İleri Planlama Sistemleri (APS)

RFID

Barkod
4.1. BiliĢim Teknolojilerinin Önemi
Bütün canlı sistemler, kendi yaşam düzenlerini korumak ve varlıklarını
sürdürebilmek için, madde ve enerjiyi işlemek ve denetlemek zorundadırlar. Bilişim
15
sistemleriyle; bilginin sistemli denetimi başta olmak üzere, belli amaçlar çerçevesinde,
iletilmesini, işlenmesini, saklanmasını ve bu işlevleri yerine getirecek yöntem, aygıt ve
sistemlerin gerekli yazılımlarla birlikte geliştirilmesinin bilgi ve deneyimi ifade
edilmektedir. Günümüzde bilişim teknolojisi, denetimde zaman, mekân ve coğrafi
uzaklık faktörlerinin getirdiği sınırlamaları ortadan kaldırarak, ses, görüntü, hareketli
görüntü, veri biçimindeki bilgi aktarımlarını tek ve esnek bir şebeke içinde
gerçekleştirmeyi mümkün kılacak bir boyut kazanmıştır (Adıgüzel, 2005).
4.2. Lojistik Bilgi Sistemleri BileĢenleri
“Lojistik, müşteri tepkisinin (talebinin) planlanması ve uygulanması, stok
yönetimi, tedarik, nakliye ve depolama demektir” tanımından yola çıkılacak olursak, bir
lojistik operasyonunda bilgi sistemleri temel olarak iki katmandan oluşmaktadır:
1. Lojistik Uygulama Sistemi (LES – Logistics Execution System)
2. Lojistik Planlama Sistemi (LPS – Logistics Planning System)
4.2.1. Lojistik uygulama sistemleri bileĢenleri
Lojistik uygulama sistemlerinin bileşenleri şunlardır (Oktay, 2010):

Müşteri yanıt sistemi (CRS – Customer Response System)

Stok yönetim sistemi (IMS – Inventory Management System)

Tedarik yönetimi sistemi (SMS – Supply Management System)

Nakliye yönetimi sistemi (TMS – Transportation Management System)

Depo yönetim sistemi (WMS – Warehouse Management System)
4.2.2. Lojistik planlama sistemleri bileĢenleri
Lojistik planlama sistemlerinin bileşenleri şunlardır (Oktay, 2010):

Müşteri yanıt planlama sistemi (CRPS – Customer Response Planning System)

Stok planlama sistemi (IPS – Inventory Planning System)

Tedarik planlama sistemi (SPS - Supply Planning System)

Nakliye planlama sistemi (TPS – Transportation Planning System)

Depo planlama sistemi (WPS – Warehouse Planning System)
16
5. LOJĠSTĠK YAZILIMLAR
İş hacminin günden güne artması, bilişim teknolojilerindeki gelişmeler ve
elektronik ticaretin yaygın olarak kullanılması sonucunda lojistik faaliyetlerinin
yürütülmesi konusunda önemli değişikler sağlanmıştır. İnternet teknolojileri veri
değişimini büyük ölçüde, hızlı bir şekilde karşılamaya başlamıştır. İşletmelerin depo ve
müşterilerdeki envanter seviyelerini, sipariş modeli verilerini takip edememeleri,
taşınan ürün ve taşıma ekipmanları gibi lojistik süreçlerinin önemli değerlerini yeterli
ölçüde izleyememeleri lojistik yazılımların gelişimine neden olmuştur. Temel lojistik
faaliyetlerdeki tüm süreçleri entegre eden yazılımlar geliştirilerek taşıma, yükleme ve
boşaltma sürelerinin azalmasına bağlı daha düşük maliyetler, artan yükleme ve envanter
doğruluğu, azalan sipariş temin süreleri sağlanmıştır. İşletmeler optimize lojistik
yazılımları aracılığıyla lojistik süreçlerinde gerekli değişiklikleri sağlayabilmişlerdir.
Bilişim teknolojileri ve internet kullanımının gelişimiyle işletmeler depolama
süreçlerini temelden değiştirdiler. İnternet teknolojileri depo görevlilerinin siparişleri
daha kolay almalarını ve siparişlerle ilgili envanterleri daha etkin şekilde takip
edebilmelerini sağlamıştır. Tüm avantajlarının yanı sıra bilişim teknolojilerinin getirdiği
dezavantaj düşük sipariş verme maliyetlerine bağlı olarak depolar, daha sık ve küçük
partilerde siparişlerle çalışmaya başladılar ve bu durum da siparişleri ekonomik
yükleme planlarına göre düzenleme zorunluluğu getirmiştir. Ayrıca işletmeler sık
verilen siparişler ve envanter taşıma maliyetleri arasında seçim yapmak durumunda
kalmışlardır. Artan taşımacılık maliyetleri azalan envanter tutma maliyetlerini
sağlayarak, taşınan ya da depolanan ürünün büyüklük, hacim gibi özellikleri envanter
tutma
maliyetlerindeki
düşüşün,
taşıma
maliyetlerindeki
artışı
karşılayıp
karşılamadığını belirleyebilir konuma gelmiştir (Scott, 2003).
İşletmeler tedarikçi ve müşterilerdeki envanter seviyelerini takip etmek,
müşterilerinin sipariş süreçlerini gözlemlemek için Depo Yönetim Sistemlerini ve
ekipmanların lokasyon ve pozisyon bilgilerine ulaşmak için Taşıma Yönetim
Sistemlerini kullanmaya başlamışlardır. Sipariş dağıtımının çizelgelenmesinden önce
sipariş iptal vb. bilgilerini öğrenerek, gerçek zamanlı yeniden çizelgeleme işlemleri
yapabilme, daha etkin yönetim kararları alma konumuna gelmişlerdir (Ünlü, 2007).
17
5.1. Depo Yönetim Sistemleri
Depo Yönetim Sistemi (WMS) yazılımları operasyonel gereklilikler, bir ürünün
tesiste nereden alındığı, aynı destinasyona giden diğer ürünlerle gruplanabilirliği, uzun
süreli depolama yapmadan en erken ne zaman taşımasının yapılabileceği, sipariş
yönetim ve konsolidasyonu gibi unsurlar üzerine odaklanır. Birçok araştırmacı envanter
yönetimine operasyonel perspektiften bakmaktadır. Tedarik zincirinde çekme stratejisi
mi, itme stratejisi mi izleneceği, sipariş verme işlemi için optimal sipariş seviyelerinin
tespiti, her bir stok lokasyonundaki emniyet stok seviyelerinin takibi olarak
bakmaktadır. Stok seviyeleri önemlidir; çünkü bu stok seviyeleri, müşteri hizmet
seviyelerinin birincil belirleyicileridir (Napolitano, 2001). WMS’nin bakış açısına göre
ürün karakteristiklerini (boyut, lokasyon, destinasyon) bilmek yükleme sayısını
azaltarak kar sağlamaktır (Scott, 2003). Etkin envanter yönetimi, işletmelerin tedarik
zinciri maliyetlerini düşürmeleri ve müşteri hizmet seviyelerini azaltmaları için tek yol
değildir.
5.2. TaĢıma Yönetim Sistemleri
Taşıma Yönetim Sistemi (TMS) ürünlerin fiziksel akışını gözlemleyerek tedarik
zincirindeki unsurları bir arada tutmayı sağmaktadır. TMS iki alanda karar destek aracı
olarak kullanılmaktadır. Bu alanlar: planlama ve optimizasyon taşıma faaliyetlerinin
yürütülmesidir. Planlama ve optimizasyon çalışmaları süresince taşıma modu seçimi,
taşıma konsolidasyon işlemleri, yükleme süreçlerinin koordinasyonu bu sistemlerle
sağlanmaktadır.
Yürütme
ve
operasyon
modlarında
kullanıldığında
rotalama,
çizelgeleme, navlun takipleri işlemleri bu sistemlerden takip edilmektedir. TMS
implementasyonuyla işletmenin tüm lojistik maliyetlerinin %30-%60’ını oluşturan
taşıma maliyetlerinde %10-%40 düşüş sağlandığı ölçümlenmiştir (Gilmore ve
Tompkins, 2000).
Günümüz lojistik yazılımlarından sadece gerçek zamanlı veri sağlayabilmeleri
değil, tedarik zincirinde verileri entegre edebilmeleri, değişen koşullar altında yanıt
verebilmeleri için gerçek zamanlı karar vermeyi desteklemeleri gerekmektedir. Tedarik
zinciri süreçlerinin yürütülmesinde WMS ve TMS yazılımlarının her ikisinin de
kullanılması ve sistemlerin entegre çalışmasıyla tedarik zincirindeki ürün akışlarının
takibini
yapılması
daha
sağlıklı
olmaktadır.
Bilgi
değişimiyle
envanterlerin
18
gözlemlenebilirliği, karar destek sistemlerinin daha çok veriye dayalı olması, mevcut
müşteri memnuniyet seviyelerinde kalınarak operasyonel maliyetlerin düşmesi
sağlanmıştır. Bir tedarikçinin son müşteriye düşük maliyetlerle iyi hizmet sağlaması için
tedarikçinin kendi tedarik zincirlerini küçük maliyet toleranslarıyla yönetebiliyor olması
gerekir, aksi takdirde son müşteriye sağlanan hizmet bedeli yüksek olacaktır (Scott,
2003).
Tedarikçiler ve müşterilerin kabul edilebilir fiyatlarda uygun miktarlarda ürün
siparişi verebilmeleri ve taşıyabilmeleri gerekmektedir. WMS ve TMS yazılımlarının
bütünleşmesi tedarikçilerin operasyonel maliyetleri düşürebilmelerini kolaylaştırmalı,
son müşteri için düşük maliyetler sağlayabilmelidir. İnternet teknolojilerinin kullanımı
ve bilişim teknolojilerinin sağladığı getiriler, müşterilerin daha sık ve küçük partilerde
sipariş vermeleri WMS ve TMS yazılımları arasındaki bütünleşme gereksinimini
güçlendirmektedir (Ünlü, 2007).
Amaçlar
-Dinamik işleme değişiklikleri
-Temin süresi ve çeşitliliği düşürmek
Bilgi Akışı
Amaçlar
Entegre
WMS/TMS
Bilgi Akışı
Açık Sorular
Amaçlar
-Envanter seviyesine düşürmek
- Dar Boğazlar
-Boş alanları azaltmak
-Sipariş iklimali
- Planlama ve yürütme
arasındaki farklar
-Sürücünün bekleme
zamanını azaltmak
-Akış sağlama
- Teknoloji
WMS
TMS
-Taşıma kapasitesi
-Gelen Envanter
Envanter
gözlemlenebilirliği
-
Açık Sorular :
Fazla akış nasıl düzenlenir?
Çekme sisteminde aynı miktarda
sipariş çeşitli günlerde nasıl
düzenlenir?
-
-
Açık Sorular :
Kapasite nasıl planlanır?
Maliyetten kısmak için
modal/inter modal taşıma
yöntemlerinin araştırılması
Fiili sipariş profilinin
gözlemlenebilirliği
ġekil 5.1. WMS, TMS ve Entegre WMS/TMS sistemleri için amaçlar ve açık sorular (Scott, 2007).
19
5.3. Konteyner Yönetim Sistemleri (CMS)
Artan küreselleşme ve ticari ilişkilerdeki gelişme ile birlikte Konteyner Yönetim
Sistemleri (CMS) özellikle büyük çaptaki işletmeler için kaçınılmaz olmuştur. Bu
yazılımlar tedarik zinciri ERP (Enterprise Resource Planing) sistemlerinin göz ardı
ettiği takip ve izleme sürecine odaklanmaktadır. Otomatik tanımlama sistemleri ve
sensör teknolojileriyle entegre edilerek atıl durumda olan konteynerlerin takibi
sağlanmakta, liman ve terminallerdeki envanterler takibe alınmakta, konteynerlerin
lokasyon ve statü bilgileri bilinmektedir (Ünlü, 2007).
Konteyner Yönetim Sistemleri (CMS) tedarik zinciri süreçlerinde, tüm
lokasyonlarda konteynerlerin takibini ve içeriklerini, hızlı ve etkin şekilde sağlayan
yazılımlardır.
İmalatçıların,
üçüncü
parti
lojistik
sağlayıcılarının,
acentelerin,
taşıyıcıların konteynerler, konteyner hareketleri ve içerikleri üzerinde kontrol kurmasını
sağlamaktadır. Konteyner Yönetim Sistemlerinin diğer uygulamalarla entegre olması
gerekmektedir. Şekil 5.2’de bu bütünleşme gösterilmektedir:
ERP
Sistemleri
WMS
TMS
Konteyner Yönetim Sistemleri
Sipariş
Yönetimi
Sistemleri
Malzeme
Yönetim
Sistemleri
Tedarik
Lojistiği
Sistemleri
GPS Bazlı Araç
Takibi
ġekil 5.2. CMS’nin diğer sistemlerle bütünleşmesi (Dempsey,2003).
Takip ve izleme özelliği göz ardı edildiğinde en temel kullanımıyla müşteri
talepleri doğrultusunda taşınacak konteynerlerin ağırlık bilgileri, taşınacak ürünlerle
ilgili özellikler, (tehlikeli yük, yanıcı yük, değerli envanter vb.), güzergâh bilgileri CMS
sistemine işlenmektedir. Bir taşıma yönetim sistemi (TMS) ile entegre edilerek
çizelgelenen konteynerlere planlamacılar tarafından uygun araçlar atanmaktadır.
20
Böylelikle hem konteynerlerin, hem araçların etkin şekilde çizelgelenmesi sağlanır.
Özetlenecek
olursa
Konteyner
Yönetim
Sistemleri
aşağıda
süreçleri
yerine
getirmektedir (Ünlü, 2007):

Liman ve terminallerdeki konteynerlerin Web tabanlı olarak takip edilmesi.

Konteynerler terminalde yerleştirildiği ve terminalden taşıma süreci için
alındığında hem sahanın, hem konteynerin statülerinin takip edilmesi.

Konteyner sahasında konteynerler ve envanterlerin gözlemlenerek taşıma süreci
başlayacağında ilgili personel ve ekipmanlara görevlerin atanabilmesini
sağlamaktadır.

Boşta duran konteynerlerin takibinin yapılmasıyla taşıma sayılarının artması,
müşteriye dolu giden konteynerin tekrar yüklenerek dolu taşımasının yapılması
sağlanmaktadır.

İş gücü yönetim sistemleriyle (LMS) entegre edilerek şoför iş gücünün de etkin
şekilde çizelgelenmesi sağlanmaktadır.

Müşterilerin ya da üçüncü parti işletmelerin WMS ile entegre edilerek
envanterlerin depodaki yerleşimi için girdi sağlamaktadır.

Üçüncü parti işletmelerle gerçek zamanlı bütünleşme sağlanarak fatura, irsaliye
gibi belgeler otomatik olarak yaratılmaktadır. Ödeme süreleri kısaldığından
kârlılık artmaktadır.

Güzergâh, müşteri, konteyner tipi, araç vb. kriterler açısından CMS
sistemlerindeki raporlama araçları yardımıyla kârlılık analizleri yapılarak
kriterler
üzerinde
optimizasyon
gerçekleştirilmektedir.
çalışmaları
daha
efektif
bir
şekilde
21
6. MOBĠL SĠSTEMLER
6.1. Kablosuz ĠletiĢimin Evreleri
Kablosuz iletişim teknolojileri son 20 yıl içinde birkaç basit telefon
görüşmesinden birbirleriyle rekabet eden çok sayıda teknolojinin bulunduğu bir pazara
dönüşmüştür.
6.1.1. 1G
Kablosuz iletişimin 1979 yılında ortaya çıkan ilk neslidir. Analog teknoloji
kullanılmış ve sadece ses iletimine imkân tanımıştır (Alagöz, 2005).
6.1.2. 2G
Sayısal kablosuz iletişime imkân veren ikinci nesil 1990 yılında sahneye
çıkmıştır. 2G Amerika Birleşik Devletleri’nde PCS (Personel Communications
Services) olarak bilinir. PCS bünyesinde birbiriyle rekabet halinde olan üç teknoloji
barındırmaktadır. Bu teknolojiler: CDMA (Code Division Multiple Access), TDMA
(Time Division Multiple Access) ve GSM (Global System for Mobile Communications)
dur. Bu üç teknolojinin de iletişim trafiğini düzenlemek için farklı teknikleri mevcuttur
(Alagöz, 2005).
6.1.3. 2.5G
2.5G, 2G ile 3G arasında bulunan ve 3G’nin avantajlarının bir bölümünü daha
uygun fiyatlarla tüketiciye ulaştıran teknolojilere verilen addır. GPRS’te bir 2.5G
teknolojisi olarak tanınmaktadır. Avrupa, Amerika ve Japonya’nın su anda kullanmakta
olduğu 2G standartları (sırasıyla GSM, CDMA, PDC) aynı değil ve her bir standardın
3G’ye ulaşma rotası ve tekniği de farklıdır (Alagöz, 2005).
22
6.1.4. 3G
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’ne (ITU) göre 3G; veri iletim ve aktarım
hızının mobil kullanımda 144 kbps, yaya kullanımında 384 kbps ve iki durumun birlikte
kullanımında ise 2 Mbps değerlerinden daha yüksekte olmasıdır.
ġekil 6.1. CMS’3G teknolojisi ile uyumlu cep telefonu
Uygulamada pek çok 3G ağı ve cihazı veri iletiminde 384 kbps hızına
ulaşabilmektedir ki bu da pek çok geniş bant ev bağlantılarından daha hızlıdır. GSM’de
bu hız 9.6 kbps, GPRS’te 40 kbps, CDMA’da ise 14.4 kbps değerleriyle sınırlıdır. 3G
teknolojilerinin sağladığı bazı özellikler aşağıda sıralanmıştır (Mennen, 2005):

Büyük boyutlu eklentilere sahip olan e-postaları hızlı bir şekilde alabilme ve
gönderebilme. 3G telefonlarının hemen hepsinde faks alabilme özelliği
mevcuttur. Fakat bunun için sahip olunan mobil telefon numarası haricinde yeni
bir numara edinilmelidir.

İnternette daha hızlı gezme olanağı sağlar. GPRS altında çalışan WAP
sayfalarına ihtiyaç yoktur.

Video konferans, video ile konuşma, resimli mesajlaşma ve tam ekran video
görüntüleyebilme özelliklerine sahiptir.

2G teknolojilerinde bulunmayan gerçek zamanlı uygulama çalıştırabilme. 3G
cihazlarının çoğunda anlık hava durumu öğrenme, navigasyon tespiti ve
televizyon seyretme gibi özellikler sunulmaktadır.

E-günlük, rehber, otomatik hatırlatma, düzenleyici pek çok PDA özelliğinin 3G
teknolojileri sayesinde telefonlarda da uygulanabilmesi.
23

WCDMA (Wideband Code Division Multiple Access) ağında küresel gezinme
olanağı sağlamaktadır.
6.1.5. 4G
Dördüncü
nesil
olarak
adlandırabileceğimiz
4G,
geleceğin
teknolojisi
olabilecektir. 4G, “yazılımla tanımlanan radyo iletişimi” olarak da kullanılmaktadır.
Şekil 6.2’de gösterilen 4G teknolojilerinin 2013 yılında dünyanın her yerinde
kullanılacağı tahmin edilmektedir (Köroğlu, 2002).
ġekil 6.2. Kablosuz teknolojilerin veri hızları.
6.2. Mobil Cihazlar
6.2.1. Tablet PC
Tablet PC son yıllarda hızla yayılan ve ülkemizde de yavaş yavaş ama artan bir
ivmeyle satışı yapılan cihazdır. Dizüstü bilgisayar özelliklerinin yanı sıra Şekil 6.3’teki
gibi özel ekranı ve kalemi sayesinde, ekran üzerine yazı yazabilme özelliği de
mevcuttur. Ekranı 180 derece döndürülüp katlanılabilir. Özel kalemi sayesinde el yazısı
ile yazılan yazılar bir silgi gibi silinebilmektedir.
24
ġekil 6.3. Tablet PC’nin görüntüsü
Bu özelliklerinin dışında el yazısıyla yazılan yazılar “text” biçiminde
düzeltilebilmektedir. Yani tablet PC, el yazısıyla yazılan İngilizce bir yazıyı örneğin
“arial” biçimine çevirebilme özelliğine sahiptir. El yazısının karmaşıklığı da yazının
çevrilmesinde olumsuz bir faktör değildir. Matematiksel fonksiyonları bile yüksek bir
başarıda çevirmesi bunun kanıtı diye düşünülmektedir. Bunların dışında Tablet PC’nin
diğer bir özelliği ise ses tanımasıdır. Yani bilgisayarın ses komutlarıyla hareket
ettirilebilmesidir (Keskin, 2009).
6.2.2. PDA
PDA, bir hesap makinesinden çok daha fazla işleve sahip ve masaüstü
bilgisayarları gibi bilgi saklama kapasitesi olan küçük, taşınabilir avuç içi bilgisayarıdır
(Puskar vd., 2004). PDA cihazlarının hemen hemen hepsinde adres defteri, takvim,
zaman çizelgesi, note pad ve e-posta fonksiyonları temel olarak bulunmaktadır
(Baumgart, 2005). Bir PDA aracılığı ile kablosuz ağ kullanılarak bilgiler zaman ve
mekân sınırlaması olmaksızın değiştirilebilir (Luo, 2004).
PDA’ları pek çok farklı modeli olmasına karşın çoğu modellerde Palmtop
yazılımları veya Microsoft Windows’un Windows Mobile adını verdiği yazılımların
özel bir versiyonu kullanılmaktadır. Bütün modeller dizüstü ya da masaüstü sistemlerde
yer alan ara yüzler gibi modellenebilmektedir. Bilgisayar ve PDA arasında yapılan
eşlemeler bu dijital cihazların en popüler özellikleri arasında yer almaktadır.
25
ġekil 6.4. PDA cihazı
Şekil 6.4’te gösterildiği gibi bazı PDA’lar sadece özel uçlu yazma aletleriyle
çalışabilirken, diğerleri ise minyatür bir klavye yardımı ile çalışabilmektedir. Bir
PDA’da el yazısı tanıma, ses tanıma ve dijital ses kaydedici özellikleri de ayrıca
bulunabilen özellikler arasındadır. Bazı modellerde paket yazılım programları üzerine
kurulu olarak gelirken farklı yazılım programları da daha sonra isteğe bağlı olarak
yüklenebilmektedir. Ayrıca PDA cihazında cep telefonunun işlevselliği ile kablosuz
yerel alan ağı (WLAN) kapasitesi birleştirilmiştir. PDA aracılığı ile e-posta kontrolü,
mesaj gönderme ve borsa takip etme gibi işlemleri yapabilmek için internete
bağlanılabilir. Flash kart okuyabilme özelliği ile PDA cihazında harita, sunum, hesap
çizelgesi gibi dokümanları saklayabilme ve iletme olanağına ulaşılabilmektedir.
Windows Mobile yazılımının sunduğu ve içerisinde Microsoft Excel ve
Microsoft Word programlarının da yer aldığı uygulamalar sayesinde PDA aracılığı ile
bilgisayarda yapılabilen mini uygulamalar PDA’da da yapılabilmektedir. (Anonim,
2000a).
26
6.2.3. GPS
ġekil 6.5. GPS cihazı
Şekil 6.5’te gösterilen GPS (Global Positioning System) navigasyon ve kesin
konumlandırma cihazıdır. Amerikan Savunma Bakanlığı tarafından 1973 yılında
geliştirilen GPS cihazının asıl kullanım amacı askerlerin ve askeri araçların (uçak, gemi,
araba vb.) o anda nerede olurlarsa olsunlar tam konumlarını belirlemektir. Günümüzde
ise GPS cihazının hem ticari hem de bilimsel amaçlı olarak çok farklı alanlarda
kullanımı gerçekleşmektedir. Ticari olarak GPS cihazının kullanımı uçak, gemi ve
arabalarda ve ayrıca gezme, balıkçılık ve kayak gibi eğlence sporlarında navigasyon ve
konumlandırma amaçlıdır. Bilimsel alanda ise GPS cihazının kullanımı yer bilimlerinde
öne çıkmaktadır. Meteorolojistler GPS cihazını hava tahmini ve küresel ısınma
çalışmalarında, jeolojistler ise deprem araştırmalarında yer kürenin deprem esnasında ve
iki deprem arasındaki tektonik hareketlerini takip etmede kullanmaktadırlar (Keskin,
2009).
GPS sistemi, uzay bölümü (uydular), kontrol bölümü (yer istasyonları) ve
kullanıcı bölümünden (GPS alıcısı) oluşur (Anonim, 2009a).
6.2.4. IPHONE
Standart donanım, standart işletim sistemi, standart uygulamalar içermektedir.
Apple firması Macintosh’lar üzerinde yürüttüğü stratejiyi mobil cihazlarda da devam
ettirmektedir (Çamoğlu ve Atasever, 2010).
27
ġekil 6.6. IPHONE cep telefonu
6.2.5. Blackberry
Daha çok “çalışanlara” hitap eden bu cihaz, çoğunlukla e posta alıp verme, belge
okuma ve yazma amacıyla kullanılmaktadır (Çamoğlu ve Atasever, 2010).
ġekil 6.7. Blackberry cep telefonu
28
6.2.6. Android iĢletim sistemli cihazlar
Google firmasının ürettiği işletim sistemini kullanan bu cihaz için Java
geliştirme araçlarıyla uygulama geliştirilebilmektedir. Mobil cihaz alanında son yıllarda
katılan Android, Google kullanıcıları tarafından yakından takip edilmektedir (Rogers ve
ark., 2009).
6.3. Mobil Cihaz Avantajları
Mobil cihaz uygulamalarının birçok avantajı vardır. Bu avantajların başında ise,
cep bilgisayarı ile mobil telefonların birleşmesiyle, artık çalışanlar hareket serbestliğine
kavuşmuştur. Masaüstü bilgisayarları vasıtasıyla sürekli işletme ilgili verileri kontrol
etmek zorunda olan yöneticiler masalarına bağlı durumdaydılar. Randevuları,
planlamaları, iş gezileri hep zorlu bir planlama gerektiriyordu. Ama mobil cihazlar ve
bu cihazlarda yazılımlar ve teknik özellikler sayesinde artık özgürce hareket
edilebilmektedir. Bunun dışında, radyo frekanslı cihazların farklı aşamalarda
kullanılması bazı zorunlu hareketliliği de önlemektedir. Örneğin barkot okuma
platformlarında yarı mamul ya da mamul maddeler, barkot okuyucunun önünde geçmek
zorunda kalıyordu. Her bir ürün için belili platformların kurulması gerekiyordu. Aynı
şekilde nakliye araçlarının takibi elle yapılıyordu. Ama radyo frekansı ile veri transferi
yapan çok farklı cihazların kullanılması ile artık takip ve gözlemleme çok kolay bir hale
gelmiştir. Fabrika içindeki veya dışındaki her hangi bir parti mal, radyo vericisi
sayesinde takip edilebilmektedir. Bu nakliye araçlarının ve hatta üretimde kullanılan
önemli cihazların takibi için de geçerlidir (Girgin, 2007).
6.4. Mobil Cihazların Gelecekteki Yeri
Ünlü bilim kurgu romanı yazarı Isaac Asinov ilk kez robot kelimesini ortaya
attığında bu fikir çoğu kişi için hayal ürünü olarak görülmekteydi. Günümüzde ise robot
kelimesini sıkça duymaktayız. Robot yarışmaları ile en gelişmiş robotlar birbirine
üstünlük sağlamaya çalışmaktadır.
Mobil cihazlarla ilgili olması gereken en önemli özellik cihazlar arası
standartlaşmadır. Bu sayede kişisel bilgisayarlarda standartlaşmanın bir benzerini mobil
cihazlarda beklenmektedir.
29
Onlarca fonksiyonu üzerinde toplayan bu cihazlar yakında bununla da
yetinmeyip ödeme araçları olarak, toplu taşıma araçlarında, restorantlarda, hatta
mağazalarda kullanılmaya başlanacaktır. Bu cihazlar arabamızın, evimizin, iş yerimizin
kapı anahtarı, alarm kumandası olabilir. Belki de günümüz ihtiyaçların tamamı mobil
cihazlar üzerinde toplanır. Hatta oylamalar, nüfus sayımları gibi işlemler bile bu
cihazlar ile yürütülebilir.
Bulut Bilişimi (Cloud Computing) ile gelecekte verilerinizin tümü uzak bir
sunucuda tutulacaktır. Bu sayede bu verileri yönetmek için bir mobil cihaz yeterli
olacaktır (Çamoğlu ve Atasever, 2010).
6.5. Mobil Cihazlarda Kullanılan ĠĢletim Sistemleri
Mobil cihaz uygulamalarında kullanılan cihazlar çok çeşitlidir. Her işletmenin
gerek mevcut gerekse alacağı bilgisayar özelliği bulunan mobil cihazlar farklı firmalar
tarafından üretilmektedir, fakat bilgisayarların temel özelliklerini barındırırlar. Zaten
mobil cihaz uygulamalarının gelişmesinde donanımdan çok bu donanımlarda çalışacak
programların geliştirilmesinin rolü vardır. Teknik özelliklerin başında mobil cihazlarda
kullanılan işletim sistemleri gelir (Girgin, 2007).
6.5.1. Palm
Palm OS orijinal olarak US Robotics firmasının çıkardığı Pilot isimli PDA için
tasarlanmıştır. İşletim sisteminin ilk sürümü Pilot 1000 ve Pilot 5000 cihazlarında,
ikinci sürümü PalmPilot Personal ve PalmPilot Professional isimli PDA’larda
kullanılmıştır (Boztaş, 2006).
PDA’lar PALM (Palm OS işletim sistemi kullanılır ) ve Pocket PC (Windows
CE işletim sistemi kullanılır ) diye ikiye ayrılır. Ayırım işletim sistemi kaynaklıdır,
fakat donanım da tamamen birbirinden farklıdır.
Palm OS açık kodlu ve iyi dokümante edilmiş bir işletim sistemidir. Yapısı olgu
güdümlüdür. Her türlü eylem bir olgu üretir, bu bir olgu sırasına (event queue) girer ve
işlemlenir. Gelişmiş bir bellek yöneticisi (memory manager) vardır. Bellek işletim
sisteminin bazı fonksiyonlarının çağırılması ile kullanıma alınır (allocate). Tüm kalıcı
bellek işlemleri RAM’de geçekleştirilir. Kullanıma alma eylemi durağan veya devingen
olabilir. Durağan kullanımda alınan bellek bölgesi belirli bir adreste tutulur. Devingen
30
türde ise bellek içeriği işletim sistemi tarafından başka adreste tutulabilir. Tüm devingen
bellek bölgelerinin özgün bir numarası vardır. Erişim bu numaranın verilmesi ile işletim
sistemi üzerinden (bir tabloya bakması sureti ile) yapılır. Bu bir miktar yavaşlığa neden
olur, ancak böylece işletim sistemi tarafından bir çöp toplama işlemi yapılabilir. Palm
OS’un DataBase (File Manager) yapısal desteği vardır. Burada DataBase (dosya)
kayıtlardan (record) oluşur. Bir dosya yöneticisinden beklenecek yarat, yok et, kopyala,
vb. işlevler mevcuttur. Bunlar yalnızca kayıtlardan oluşmuş bilgi depoları olup. ilişkisel
değildirler (Boztaş, 2006).
Palm OS için birçok yazılım geliştirme aracı üretilmiştir. Metrowerks
CodeWarrior, Handheld Basic, NS Basic, AppForge, Pocket Studio, OrbForms
Designer, CASL, Pocket C ve PDA Toolbox gibi yazılımlar ile Palm OS programları
geliştirilebilir. Palm aynı zamanda J2ME ve MIDP profillerini de desteklemektedir.
6.5.2. Symbian
Symbian Nokia, Ericsson, Panasonic ve Psion ortaklığıyla kurulmuş bir şirkettir.
Markalar arası uyumsuzluğu giderici bir yapı olarak tasarlanmıştır. Amacı farklı
markaların gelecekteki ürünleri için ortak bir platform oluşturmaktır. En önemli ürünü
olan Symbian OS ise, mobil cihazlarda, ikinci ve üçüncü nesil telefonlar için temel
işletim sistemi olmuştur (Boztaş, 2006).
Symbian OS, Symbian şirketi tarafından mobil cihazlar (PDA’lar ve akıllı
telefonlar) için geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Psion şirketinin geliştirdiği EPOC
işletim sistemine dayanmaktadır.
Symbian işletim sistemi ortamında; C++, Java ve Visual Basic yazılım araçları
kullanılarak program yazmak olanaklıdır, ancak özellikle C++ ile işletim sisteminin
sunduğu bütün servislere API’ler (Application Program Interface) kullanılarak erişmek
ve servis hizmetlerinden faydalanmak mümkündür. Bunun için Visual C++ v6.0
ortamının kullanılmasına gereksinim duyulmaktadır (Kaya, 2009).
Temel olarak Symbian telsiz haberleşme cihazlarında kullanılmak üzere özel
olarak tasarlanmış açık bir standarttır ve her donanım üreticisi tarafından kullanılabilir.
Symbian uygulamaları doğal makine kodunda derlendiğinden uygulamalar Java
2 Micro Edition’a (J2ME) göre daha hızlı çalışmaktadır. Birçok Symbian’lı telefonda
olan SyncML (Synchronization Markup Language) desteği ile telefonlar, PDA’lar ve
bilgisayarlar arasında rehber, takvim ve e-mail paylaşımı ve senkronizasyonu kolayca
31
gerçekleştirilebilir. Birçok Symbian’lı telefonda kızılötesi ve bluetooth desteği
olduğundan, telefon şebekesine ihtiyaç kalmadan hızlı bir yerel bağlantı sağlanabilir ve
uygulamalar arası veri transferi hızlı olur (Boztaş, 2006).
6.5.3. J2ME
Tüketici aygıtları ve gömülü aygıtlar (cep telefonları, PDA’lar, TV dekoderleri
ve diğer türden tüm mobil ve kablosuz aygıtlar) için tasarlanmış Java platformudur.
J2ME, JRE (Java Runtime Environment), Standard Edition gibi Java platformunun
standart yönergelerine uygun olarak üretilmiş ve sektörün önde gelen mobil aygıt
üreticileri ile kablosuz hizmet sağlayıcılarının katkılarıyla geliştirilmiştir. J2ME, cep
telefonunlarına ya da PDA aygıtına yeni uygulamaların gücünü ve en ileri kablosuz
bağlantı teknolojisinin avantajlarını kazandıran bir platformdur. JMobil telefon gibi
küçük cihazlar için geliştirilecek olan Java uygulamalarının standardını belirlemektedir.
Standart J2SE’nin (Java 2 Standart Edition) bir alt grubu gibi olmaktadır (Kaya, 2009).
J2ME’nin desteklediği kullanıcı arayüzü (user interface) oluşturma özelliği ile
geliştiriciler kişiye özel bir görsel yapı hazırlayabilmektedir. Symbian kullanan
telefonlar J2ME desteği de vermektedirler. Bu yüzden J2ME uygulamaları seri 60 gibi
Symbian işletim sistemi içeren telefonlarda da çalışmaktadır. Bunlar J2ME’nin güçlü
yönleridir (Boztaş, 2006).
Java dili yorumlanmış bir dildir. Bu yüzden derlenmiş olan Symbian
uygulamaları daha hızlı çalışır, performans olarak J2ME uygulamalarından daha iyidir.
J2ME, standart Javanın desteklediği JNI (Java Native Interface)’yı desteklememektedir.
Bu yüzden uygulama geliştirenler Java ile telefonun diğer yapılarına (SMS gibi)
ulaşamazlar. Bu yapıları kullanmak için telefonun özel API’lere sahip olması gereklidir.
Nokia’nın SMS API’si gibi buna imkân veren API’lerde tüm telefonlarda olmadığından,
uygulamaların tüm telefonlarda aynı şekilde çalışması mümkün olmamaktadır (Kaya,
2009).
J2ME ile uygulama geliştirmek için ilk aşamada uygulamanın çalışacağı mobil
cihazlara göre konfigürasyon ve buna bağlı olarak profilin belirlenmesi gerekmektedir.
Daha sonra bu konfigürasyon ve profile sadık kalarak uygulamalar geliştirilmiştir. Bu
geliştirilen uygulamalar aynı profile sahip bütün cihazlarda çalıştırılabilmektedir.
32
6.5.4. Windows Mobile
Microsoft Windows uzun süre mobil cihaz işletim sistemlerinden uzak durarak,
Windows CE ile mobil cihazlar için işletim sistemi geliştirmeye başlamıştır.
Microsoft, mobil cihazlar için kendi PC ürünleri ile uyum içinde çalışan ve
kullanıcı ara yüzü Windows dünyasını çağrıştıran Windows CE işletim sistemini
geliştirmiştir.
Pocket PC için uygulama geliştirme masaüstü Windows için uygulama
geliştirmeye benzerlik göstermektedir. Bunun için temel olarak derleyici, hata
ayıklayıcı, yazılım geliştirme aracı (Software Development Kit- SDK) ve araçların
üzerinde çalışacağı bir iş istasyonu ile programlanacak bir Pocket PC gerekmektedir
(Boztaş, 2006).
Windows Mobile Microsoft firması tarafından PDA ve akıllı telefonlar gibi
mobil cihazlar için tasarlanmış olan bir işletim sistemidir. Windows CE çekirdeği
üzerine temellendirilmiştir. Kullanımı kolay, bilinen ofis yazılımının mobil sürümü
üzerinde çalışan bir yazılımdır. Kişisel bilgisayarların birçok özelliğini smartphone veya
el bilgisayarı gibi bir mobil cihaza taşıyan işletim sistemidir.
Windows Mobile’da temel programlama dilleri Visual Basic ve C#’tır. Visual
Studio ile birlikte Compact Framework sürümleri gelerek PDA’lar üzerinde yazılım
geliştirilmesine imkân tanımaktadır (Boztaş, 2006). Genel olarak geliştirilecek yazılım
Windows tabanlı işletim sistemi kullanan bir bilgisayarda tasarlanarak Windows mobile
ortamına aktarılması ile gerçekleştirilmektedir. Bu da bize hem zaman açısından
kolaylık hem de yazılımı geliştirme açısından imkân tanımaktadır.
Windows Mobile 6 ise bir önceki sürüm temel alınarak hazırlanmıştır. Windows
mobile 6.1 ile oldukça stabil bir hale gelmiştir. 6.5 ve 7.0 versiyonları da
duyurulmuştur. Windows Mobile’in genel özellikleri ise şunlardır (Özlü, 2007):
1. Cihaz başlatıldığında birçok işletim sisteminde bulunan "masaüstü" benzeri bir
ortam yerine "bugün ekranı" (Today screen) gelir. Bugün ekranı randevuları,
yapılacaklar listesini, e-posta mesajlarını gösterir. Bu ekrana daha fazla şey
eklemenizi
sağlayan
programlar
bulunmaktadır.
Ayrıca
artalan
resmi
değiştirilebilmektedir.
2. Üstte bulunan görev çubuğu saati, ses düzeyini ve bağlantı bilgilerini gösterir.
Çubukta bulunan "başlat" düğmesi Windows'un masaüstü sürümlerindeki başlat
düğmesine benzemektedir.
33
3. Windows Mobile ile birlikte (PDA’larda) Word Mobile, Excel Mobile,
PowerPoint Mobile gibi programlar gelir. Bu programlar masaüstü sürümleri
kadar özellik içermese de temel görüntüleme ve düzenleme işlemleri için
yeterlidir. PowerPoint Mobile ise sadece sunumları görüntülemek için
kullanılabilir, düzenlemeye izin vermemektedir.
4. Outlook ve Windows Media Player programları da Windows Mobile ile yüklü
gelen yazılımlardandır.
5. Windows’un masaüstü sürümlerinin aksine görev çubuğu üstte, menüler altta
bulunur. Ayrıca "kapat" düğmesi genellikle programları kapatmak yerine simge
durumuna küçültür, ancak açık programlar görev çubuğunda listelenmediği için
bu durum birçok programın açık kalmasına ve dolayısı ile sorunlara sebep
olabilmektedir.
6.6. .NET Platformu
.NET Platformu, Microsoft firması tarafından 2002 yılında piyasaya sürülen, bir
iş stratejisi olması yanında geliştiricilere yönelik birçok teknolojiyi kendi içinde
barındıran bir platformdur. Bu platformun ana amacı, işletme sahipleri ve
geliştiricilerin, diğer Microsoft ürünleri ile mükemmel bir uyumluluk içinde kendi
yazılımlarını, cihazlarını ve diğer bilgi sistemleri işlemlerini hızlı ve verimli bir şekilde
Web, Windows ve Mobil ortamlarda geliştirmelerini amaçlamaktadır. Bu platform
içinde sunucular, servisler, web tabanlı veri depolama sistemleri ve cihaz yazılımları
bulunduğu gibi, Web-Servisleri, Click-Once ve benzeri yeni teknolojileri de tam destek
sağlamaktadır. .NET Platformunun sahip olduğu ana özellikler şunlardır (Yiğit, 2009):

Bilgisayar cihazlarının uyumlu
bir
şekilde
birbirleriyle çalışabilmesini
sağlayarak, bu cihazların kendi aralarında otomatik bilgi güncelleme ve
senkronize işlevlerini yerine getirmektedir.

HTML (Hyper Textup Markup Language) yerine XML (Extensible Markup
Language) teknolojisinin ağırlıklı olarak kullanılması ise daha interaktif web
sitelerinin tasarımını mümkün kılmaktadır.

Veri depolamayı merkezileştirerek, bilgiye daha etkin ve kolay bir şekilde
ulaşılmasını sağlar ve kullanıcı ile cihazlar arasındaki bilgi alış verişini
senkronize etmektedir.
34

E-mail, faks ve telefon gibi birçok iletişim cihazlarına entegre olabilmektedir.

Geliştiriciler için, hatalardan arınmış ve daha üretken tekrar kullanılabilen
modüllere sahiptir.

C#, VB, C++, J# vb. günümüzün en popüler programlama dillerini
destekleyerek, geliştirilen modüllerin Web, Windows ve Mobil ortamlarında
ortak bir şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.
6.7. .NET Framework
.NET Framework, yeni nesil uygulama ve XML Web Servislerinin çalışması ve
yazılmasını sağlayan bütünleyici bir Windows bileşenidir. NET Framework aşağıdaki
işlevleri gerçekleştirmek için tasarlanmıştır (Yiğit, 2009);
1. Kalıcı nesne tabanlı programlama ortamı sağlayarak kodların yerel olarak
depolanması ve çalıştırılmasını veya kodların yerel olarak depolanması fakat
internet ile dağıtılarak, uzaktan çalıştırılmasını sağlamaktır.
2. Kodların, geliştirme aşamasında çalıştırılmasını sağlayarak, sürüm sayısını
azaltmak ve hata oranını minimum düzeye çekmektir.
3. Üçüncü parti güvenilir kodların veya modüllerin güvenli bir şekilde
çalıştırılmasını sağlamaktır.
4. Yazılmış veya yorumlanmış kodlardaki performans problemlerini en aza
indirgeyecek kod çalıştırma ortamı oluşturmaktır.
5. Geliştiricilerin yazdıkları kodların aynı anda Windows, Web ve Mobil
ortamlarında kullanılmasını sağlamaktır.
.NET Framework, iki ana bileşenden oluşmaktadır. Bunlar CLR (Common
Language Runtime) ve FCL (.NET Framework sınıf kütüphaneleri)’dir.
CLR, .NET Framework bileşeninin temel yapısını oluşturmaktadır. CLR
bileşenini, kodun çalışma süresinde devreye giren, bellek yönetimi, iş yönetimi ve
yönlendirme gibi çekirdek işlevlerini yerine getiren diğer bir yandan güvenli ve sağlam
tip güvenli kodlar yazılmasını zorlayan bir araç olarak görülebilir. CLR tarafından
işlenmiş kodlara “Managed” kod, aksi durumda ise bu kodlar “Unmanaged” kod olarak
adlandırılmıştır. NET Framework uygulamaları Unmanaged uygulamalar tarafından
kullanılabildiği gibi, “Managed” ve “Unmanaged” özellikleri bir arada bulunduran
programlarda mevcuttur (Yiğit, 2009).
35
FCL, uygulama geliştirmemizi kolaylaştıracak olan hazır sınıf kitaplıklarıdır
(Çamoğlu ve Atasever, 2010).
Şekil 6.8’de yapısı görülen. NET Framework, program geliştirme aşamasında
ister konsol ister GUI (Graphical User Interface) uygulamaları veya ASP.NET
teknolojisi ile web sayfaları ve web servisleri yapımında kullanılan, tekrar tekrar
kullanılabilen, geniş kapsamlı ve nesne tabanlı sınıflardan oluşan kütüphanedir (Yiğit,
2009).
ġekil 6.8. .NET framework yapısı
6.7.1. .NET Compact Framework
.NET Compact Framework mobil cihazlar için geliştirilmiş .NET Framework’ün
küçültülmüş bir versiyonudur. .NET Framework’teki her özelliği barındırmasa da, tam
olarak nesneye yönelik sınıf ve fonksiyon kitaplarıyla birçok temel işlemin
gerçekleştirilebilmesini desteklemektedir. Ayrıca mobil cihazların özel durumlarına
göre düzenlenmiş olan fonsiyonlarla işlemci ve bellek kullanımında performans mobil
cihazlara uygun olarak düzenlenmiştir (Fox ve Box, 2003).
36
.NET Compact Framework kurulabilmesi için Windows tabanlı bir el cihazına
ve el cihazına uygun .NET Compact Framework sürümüne ihtiyaç vardır. Son
zamanlarda ise Windows tabanlı çoğu mobil cihazın üzerinde .NET Compact
Framework yüklü gelmektedir (Özay, 2007). .Net Compact Framework’ün şimdiye
kadar yayınlanmış üç sürümü bulunmaktadır (Şekil 6.9):
• .NET Compact Framework 1.0
• .NET Compact Framework 2.0
• .NET Compact Framework 3.5
.NET Compact Framework 1.0
.NET Compact Framework 2.0
.NET Compact Framework 3.5
Pocket PC
Pocket PC Pocket PC
2000
2002
Windows
Windows
Windows
Mobile 5
Mobile 6
Mobile 2003
Windows
Windows
for
Mobile 5
Mobile 6
Mobile 2003
for Pocket PC
Windows
Smartphone
Smartphone
ġekil 6.9. .NET compact framework yapısı (Çamoğlu ve Atasever, 2010).
37
7. MOBĠL YAZILIM GELĠġTĠRME ÇALIġMALARI
7.1 Yazılımın GeliĢtirilmesi
Bugün yazılım gelştiricilerin kullandığı belli başlı birkaç platform ve bu
platformlar üzerinde çalışan uygulamalar vardır. Bu platformlardan bazıları tamamen
ücretsiz olup, herhangi bir lisans ücreti talep edilmeksizin bileşenlerini geliştiricilere
sunmakta, böylece şirketlere ve bireylere herhangi bir maliyete katlanmadan yazılım
geliştirme olanağı sağlamaktadır. Bu ücretsiz platformlar genellikle platformun
kurucuları ve üyeleri, yani bireyler tarafından desteklenmekte ve geliştirilmektedir
(Oktay, 2010).
Lisanslı platform ve yazılım geliştirme uygulamaları, veritabanlarının açık
kaynak kodlu ve bireyler tarafından geliştirilen uygulamalara göre daha stabil olmaları,
versiyon serisi ile takip edilebilir olması, standartlar dahilinde geliştirildiğinden ve
kullanıldığından dolayı platformu veya uygulamayı herhangi bir zamanda başka bir
ekibe devretmenin daha kolay olması gibi argümanlar, günümüzde büyük şirketlerin
lisanslı ve kapalı kaynak kodlu platform ve uygulamaları tercih etme sebebi olarak
gösterilmektedir. Şirketin büyüklüğü fark etmeksizin standartlığı ve kullanım kolaylığı
nedeniyle en çok tercih edilen lisanslı yazılım geliştirme platformu ise .NET
Framework ile beraber çalışan Microsoft Visual Studio uygulamalarıdır.
Bu çalışmada lojistik faaliyetlerin mobil yazılım sayesinde nasıl kolaylıklar
sağlayacağını gösterebilmek için “N@yTiN Lojistik” adında hayali bir firma kurularak
yazılım geliştirilmiştir. Bu yazılımı geliştirebilmek için kullanılan platformlar şunlardır:

Donanım: LG R580 Dizüstü bilgisayar, 800 Mhz , 4 GB Bellek, Intel Core 2
Duo, P7550 CPU

Platform: .NET Framework 3.5, Microsoft Visual Studio 2008,

Programlama Dili: C#

İşletim Sistemi: Microsft Windows Compact Edition 5.0

Veritabanı: Microsft SQL Server Compact 3.5
Geliştirilen bu mobil yazılım iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlar:
1. Lojistik Firma Yönetici Modülü (Tedarikçi)
2. Taşıyıcı Modülü
38
ġekil 7.1. Lojistik firması için geliştirilen mobil yazılımın çalışma prensibi
Çalışmada geliştirilen mobil
yazılımın
çalışma prensibi Şekil 7.1’de
gösterilmiştir. Sistem, tedarikçi firma modülü, taşıyıcı modüller ve veritabanından
oluşmaktadır.
Veritabanı taşınacak yükler ve tedarikçilerin bilgilerini içermektedir. Aynı
zamanda taşıyıcılarla ilgili bilgilerde veritabanında tutulmaktadır. Lojistik firması
taşıyıcılarla telefon aracılığıyla iletişime geçerek taşıma işlemi ile ilgili bilgilendirme
yapar. Taşıyıcılarda bulunan el terminalleri ile taşınan yükle ilgili bilgi girişimi ve
taşıma işlevi bilgilerini görüntülemeyi sağlamaktadır.
7.2. Lojistik Firma Yönetici Modülü (Tedarikçi)
Lojistik işlemlerini gerçekleştirmek isteyen müşteriler, gerekli ekipmana sahip
güvenilir bir taşıyıcı bulmakta zorlanmaktadırlar. Bu zorlukların önüne geçebilmek için
geliştirilen mobil yazılım sayesinde gerekli bilgiler lojistik firmasına iletilir. İletilen bu
bilgiler lojistik firması tarafından sisteme kayıt edilerek müşterinin, en uygun ve en
yakın taşıyıcıyı bulmasına yardım edilir. Böylece firma tarafından müşterinin taşıyıcı
bulma sıkıntısı ortadan kaldırılmıştır. Yönetim modülünün bölümleri aşağıdaki gibidir:
39
7.2.1. GiriĢ
Giriş bölümü, hem taşıyıcılar hem de yöneticiler için ortak olarak tasarlanmıştır.
Bu bölüm sayesinde firma yöneticileri, müşterilerin taleplerini, taşıyıcılar tarafından
verilen teklifleri, onaylanan teklifler gibi birçok işlemleri gerçekleştirebilmektedirler.
Yönetici kendisine ait olan kullanıcı adı ve şifresi ile giriş yaptığında sistem
tarafından yönetici, yönetici modülüne yönlendirilmektedir. Taşıyıcılar giriş yaptığında
ise sistem tarafından taşıyıcılar, taşıyıcılar modülüne yönlendirilmektedir. Şekil 7.2 de
şifre giriş ekranı gösterilmiştir.
Taşıyıcılar giriş yaptığında diğer formlarda bu taşıyıcıyı tanıyabilmek en büyük
sorunu oluşturmaktadır. Çünkü taşıyıcının verdiği teklif gibi işlemler taşıyıcıya özel
olmaktadır. Bu amaçla “degisken_class” adında bir sınıf oluşturulmuştur. Bu sınıfta
tanımlanan “public static int userid_degisken” değişken sayesinde kullanıcıya ait olan ID’ye
her form sayfasında kolaylıkla ulaşılabilinmektedir.
ġekil 7.2. Giriş ekranı
40
7.1.2. Yük ver
“Yük Ver” sekmesi; yetkili kişilerce, müşteriler tarafından iletilen talepleri
yerine getirmek üzere müşterilerin bilgilerini girmeleri için oluşturulmuştur. Bu
sekmede müşterinin ve taşıtacağı ürünlerin birçok bilgisi bulunmaktadır. Şekil 7.3’te
yük ver sekmesinin ekran görüntüsü verilmiştir.
ġekil 7.3. Yük ver sekmesi
Bu bilgiler ise şunlardır: “Nereden”, “Nereye”, “Yük Cinsi”, “Ağırlık”,
“Yükleme Tarihi”, “Teslim Tarihi”, “Son Teklif Tarihi”, “Telefon” ve “Adres”.
“Nereden” sekmesi müşterilerin taşıtacak oldukları yüklerin hangi ilde
olduğunu belirtir.
“Nereye” sekmesi müşterilerin taşıtacak oldukları yüklerinhangi ile gideceğini
belirtir.
“Yük Cinsi”, taşınacak yükün ne tür bir yük olduğu gösterir.
“Ağırlık” sekmesi taşınacak yükün ağırlığının bilinmesini gösteren bir veri
alanıdır. Böylece o yükün büyüklüğüne göre aracın tahsis edilmesi sağlanmaktadır.
“Yükleme Tarihi”, müşterinin taşıtmak için talep ettiği yükün hangi tarihte araca
yükleneceğini gösterir.
41
“Teslim Tarihi” sekmesi ile müşterinin taşıtmak için talep ettiği yükün gideceği
ilde hangi tarihte orada olması gerektiği belirtilir.
“Son Teklif Tarihi”, taşıyıcılar, yükü taşıyabilmek için firmaya talepte
bulunmaktadırlar. Bu taleplerini en son hangi zamana kadar vermeleri gerektiği bilgisini
gösterir.
“Telefon” sekmesi, müşteriyle firma yetkililerinin iletişime geçebilmeleri için
müşterinin telefon numarasını gösterir.
“Adres” sekmesi, müşterinin yükünün hangi adreste olduğunu gösterir.
Tüm bu veriler mobil cihaz üzerinden girildikten sonra “Ekle” butonuna
tıklandığında girilen veriler veritabanına kayıt edilerek “Verilen Yükler” sekmesinde
görülebilmektedir.
7.1.3. Verilen yükler
“Verilen Yükler” sekmesi lojistik firmasına, ürünlerini taşıtmak için talepte
bulunan müşterilerin, bilgilerinin firma tarafından girilmesiyle görülebilen bir ekrandır.
Bu ekran sayesinde girilen verilerin yanlış olması durumunda düzenlenebilmektedir.
Müşterinin taleplerinden vazgeçmesi veya herhangi bir sebeple silinmesi gereken
durumlarda ise sistemden silinebilmektedir.
ġekil 7.4. Verilen yükler sekmesi
42
Şekil 7.4’te de görüldüğü üzere teklif bekleyen yükler bulunmaktadır. Bu verilen
tekliflerden, teklifleri onaylanan veya teklif verme süresi biten yükler verilen yükler
sekmesinden silinmektedir.
Verilen yükler veritabanındaki Nakliye tablosundan çekilmektedir. Aşağıda
Nakliye tablosundan verileri almaya yardımcı olan Sql kodu gösterilmiştir.
komut = new SqlCeCommand("Select *from Nakliye", connection);
Çekilen bu yükler liste tablosunda görüntülenmektedir. Böylece yönetici hangi
yük üzerinde değişiklik yapacaksa o yükü seçerek düzenle veya sil onay kutusunu
seçerek işlemine devam edebilmektedir.
7.1.4. Verilen teklifler
“Verilen Teklifler” sekmesinde lojistik firması tarafından verilen teklifler,
taşıyıcılar tarafından o yükü taşıma talepleri firmaya iletilmektedir. Firma yetkilileri,
verilen tekliflerden en uygun olanı seçerek “Kabul Ediyorum” onay kutucuğunu
işaretlemektedirler. Kutucuk işaretlendikten sonra onayla butonu tıklandığında firma
tarafından bu kullanıcıya yükü taşıma hakkı verilmektedir. Taşıyıcının sisteme kayıtlı
olan telefon numarası lojistik firma tarafından aranarak taşıyıcıya detaylı bilgi
verilmektedir.
ġekil 7.5. Verilen teklifler sekmesi
43
Şekil 7.5’te görüldüğü gibi seçilen teklif onaylandığında onay mesajı gelerek
verilen
teklif,
teklifler
sekmesinden
silinerek
teklifler
onaylanan
bölümüne
gönderilmektedir.
Onaylama
butonuna
basıldığında
programın
arka
planında
şunlar
gerçekleşmektedir:
Program Nakliye tablosundan, Teklif_id numarası bir yani teklif verilmiş
durumda olan ve Onay_id’si sıfır olan veriyi almaktadır. Alınan veriler arasından
Kullanici tablosundaki Kullanici_id’si ile Nakliye tablosundaki Kullanici_id’sinin aynı
olduğu satırdan kullanıcı adını alarak ekrandaki liste tablosuna aktarılmasını sağlayan
Sql kodu aşağıda gösterilmiştir.
“Select
n.*,k.Kullanici_Adi
from
Nakliye
n,
Kullanici
k
where
n.Onay_id='0’and
k.Kullanici_id=n.Kullanici_id and n.Teklif_id='1'"
ġekil 7.6. Nakliye ve kullanıcı tablosu arasındaki ilişki
Liste tablosundan onaylanması istenen yükü,
“ListViewItem secilen= listView3.FocusedItem;
int degisken;
degisken=int.Parse(secilen.SubItems[0].Text);”
kodları yardımı ile seçilmektedir. Seçilen bu veri onaylandığında Nakliye
tablosunda bulunan Onay_id “1” olarak güncellenir ve onaylanan teklifler bölümüne
gönderilmektedir.
7.1.5. Onaylanan teklifler
“Onaylanan Teklifler” sekmesinde taşıyıcılar tarafından verilen teklifler lojistik
firması yetkililerine iletilmektedir. Verilen bu tekliflerden firma tarafından uygun olan
teklif onaylanmaktadır. Onaylanan bu teklifler “Onaylanan Teklifler” sekmesinde yer
almaktadır. Şekil 7.7’de “onaylanan teklifler” sekmesi gösterilmiştir.
44
ġekil 7.7. Onaylanan teklifler sekmesi
Onaylanan teklifler yani Onay_id’si “1” olan bu teklifler arasından herhangi bir
nedenle sorun çıkması dâhilinde, sorun çıkan ya da vazgeçilen teklifi seçerek teklifi
iptal et butonu tıklanır ve onaylanmış teklif tekrardan Onay_id’si “0” olarak
güncellenerek verilen teklifler bölümüne gönderilmektedir.
7.1.6. Kullanıcı listesi
Bu bölümde lojistik firmasına kayıtlı olan taşıyıcıların listesi bulunmaktadır. Bu
listedeki kişilerin adı soyadı, nereli olduğu, telefon numarası, araç tipi, taşıyabileceği
yük miktarı, araç modeli, faks numarası, e-posta adresi, T.C. kimlik numarası gibi firma
için gerekli olan bilgiler barındırılmaktadır.
45
ġekil 7.7. Kullanıcı listesi sekmesi
Kullanıcılar listesinde firmaya uygun olmayan taşıyıcılar veya verdiği
taahhütleri yerine getirmeyen taşıyıcılar bulunması durumunda listeden bu taşıyıcılar
seçilerek “sil” butonu yardımıyla sistemden kaldırılmaktadır.
Kolay yoldan verilen bilgilere ulaşılmak istendiğinde ise hızlı menü kısmında
bulunan
“N@yTiN
Lojistik”
butonuna
tıklandığında
menülere
rahatça
ulaşılabilinmektedir. Bu sayede menü içeriklerini arama derdinden kurtulmuş
olunmaktadır. Çıkış butonu sayesinde ise sistemden tamamen çıkılmaktadır.
7.1.7. Öneri ve talepler
“Öneri ve talepler” formu kullanıcıların herhangi bir sıkıntı, şikâyet ya da önerisi
olduğu zaman kendi modüllerinden yazdıkları talepleri yöneticiye iletmek amacıyla
kullanılmaktadır. Böylece sistemde oluşan hatalar ya da yaşanan sıkıntılar görülerek en
kısa zamanda müdahale etme olanağı sağlanılmıştır. Şekil 7.8’de “öneri ve talepler”
sekmesi gösterilmiştir.
46
ġekil 7.8. Öneri ve talepler sekmesi
7.2. TaĢıyıcı Modülü
Lojistik faaliyetlerin gelişmesiyle taşıt sahipleri de araçlarını tam donanımlı hale
getirerek geliştirmektedirler. Fakat bu donanım araç sahiplerinin yük bulma sıkıntılarını
ortadan kaldıramamaktadır. Eskiden beri süregelen yük bulma sorunları günümüzde de
yaşanılmaktadır. Araç sahipleri taşıyacak yük bulduklarında maliyetleri bir hayli fazla
olmaktadır. Bir yerden bir yere taşıma gerçekleştirdiklerinde ise dönüşlerinde yük
bulamayarak ekonomik açıdan zorluk yaşamaktadırlar. Bu zorlukların önüne
geçebilmek için geliştirilen mobil sistem sayesinde taşıyıcıların yük bulma sıkıntısı
ortadan kaldırılmıştır. Bu modülde yer alan bölümlere değinecek olursak:
7.2.1. Kayıt ol
Bu sekmede lojistik firmasının mobil sistemine kayıt olmak isteyen taşıyıcı, giriş
sekmesindeki “kayıt ol” butonuna tıklayarak kayıt sayfasına ulaşabilmektedir.
47
ġekil 7.9. Kayıt ol sayfası
Şekil 7.9’ta görüldüğü gibi taşıyıcı bilgilerinin eksiksiz ve doğru bir şekilde
girilmesini sağlayan form görülmektedir. Bu formda “TC Kimlik No”, “Kullanıcı Adı”,
“Şifre”, “Şifre Tekrar”, “Cep Tel”, “Faks”, “Araç Tipi”, “E-Posta”, “Modeli”,
“Taşıyabileceği Yük” ve “Adres” alanları yer almaktadır.
7.2.2. Anasayfa
Anasayfa sekmesinde lojistik firmasının logosu ve açıklamaları bulunmaktadır.
Ayrıca lojistik firmasının veritabanındaki yükler arasından rastgele seçilen yükün;
nereden-nereye, yükün cinsi, son teklif tarihi gibi bilgileri, kayan yazı ekranı üzerinden
takip edebilmelerine olanak sağlanılmıştır. Bu olanak dâhilinde kısa sürede yük
hakkında bilgi sahibi olabilmektedir. Şekil 7.10’da “anasayfa” görülmektedir.
48
ġekil 7.10. Anasayfa sekmesi
7.2.3. Bilgi güncelleme
Bilgi güncelleme sayesinde sistemi kullanan kişiler kişisel bilgilerini
değiştirebilmektedir. Bilgi güncelle sekmesi tıklanarak değiştirilmesi gereken yerleri
değiştirip sisteme tekrardan kayıt edebilmektedirler. Şekil 7.11’de “bilgi güncelleme”
sekmesi gösterilmiştir.
ġekil 7.11. Bilgi güncelleme sekmesi
49
7.2.4. Sorgulama
Sorgulama sekmesi sayesinde hem ekonomik açıdan hem de zaman açısından
taşıyıcıların kâr etmeleri sağlanmıştır.
Taşıyıcı, herhangi bir ilden aldığı yükü müşterinin istediği şehre götürmesiyle
işini tamamlamış olup dönüşünü boş olarak yapmaktadır. Taşıyıcının boş dönmesinin
engellenmesi için sorgulama sekmesinde bulunan nereden kısmına bulunduğu ili
yazarak, o ilden taşıyabileceği yüklerin listesine ulaşabilmesi sağlanılmıştır. Böylece
ekonomik açıdan taşıyıcıların kaybı engellenmiştir.
ġekil 7.12. Sorgulama sekmesi
Şekil 7.12’de görüldüğü gibi sistemde kayıtlı olan yükler listelenmiştir. Taşıyıcı
bu listeden kendine uygun olan yükü seçerek “Teklif Vereceğim” kutucuğunu
işaretlemektedir. Kutucuğu işaretlemesi ile, “metin kutusu” ve “teklif ver” butonu aktif
hale gelmektedir. Aktif olan metin kutucuğuna seçtiği yüke ait fiyat teklifi
girebilmektedir. Şekil 7.13’te fiyat teklifi verilmesinden sonraki ekran görüntüsü
gösterilmiştir.
50
ġekil 7.13. Teklif verme ekranı
Teklif verme işlemi programın geri planında şöyle gerçekleşmektedir:
Teklifi veren taşıyıcının ID’si “id = degisken_class.userid_degisken;” kod yardımı ile
oluşturduğumuz sınıftan alınır. Nakliye tablosunda bulunan Kullanıcı_id bölümüne
eklenir. Böylece hangi yüke hangi kullanıcı teklif verdiği takip edilir. Teklif_id bölümü
bir olarak güncellenir ve artık bu yüke teklif verilmiş durumda bulunmaktadır. Bu
teklifleri değerlendiren firma yetkilileri yük için en uygun teklifi seçerek taşıyıcıyı
bilgilendirmektedirler. Bu işlemi ise aşağıdaki Sql kodu ile gerçekleştirmektedir.
komut = new SqlCeCommand("UPDATE Nakliye SET Kullanici_id='"+id.ToString()+"',
Verilen_Fiyat='"+textBox7.Text+"', Teklif_id='1’WHERE Yuk_id='"+degisken+"'", connection);
7.2.5. Yük arz tablosu
Taşıyıcı belli başlı yükleri sorgulayarak bulmak istemeyebilir. Bu gibi
durumlarda ise “Yük Arz Tablosu” sekmesi ile lojistik firmasına kayıt edilmiş ve
herhangi bir taşıyıcıya taşıması için verilmemiş olan yüklerin hepsinin listesini bu
kısımda görebilmektedir. Bu kısımdan kendisine uygun olan yüke en düşük ne kadar
teklif verilmiş gibi verilere de ulaşabilmektedir. Eğer taşıyıcının daha önceden vermiş
olduğu bir teklif var ise vermiş olduğu tekliften daha düşük teklifin verilip verilmediğini
51
de kontrol edebilmektedir. Kısacası bu form sayesinde yük hakkındaki tüm verilere
ulaşabilinmektedir.
ġekil 7.14. Yük arz tablosu
7.2.6. Öneri ve talepler
Öneri ve talepler sekmesinde taşıyıcıların sistemle ilgili önerileri veya talepleri
iletilmektedir. Sistemde bulunmasını istedikleri ya da sistemde oluşan hataları bildirmek
üzere lojistik firma yetkililerine bu kısımdan da ulaşabilmeleri için tasarlanmıştır.
Böylece firma yetkilileri tarafından sistemin hataları kısa zamanda giderilebilecektir.
Taşıyıcılar bazı konularda aksaklıklar yaşayabilirler. Bu aksaklıklar, taşıdığı
yükün devrilmesi ya da yükün kırılması gibi olaylarda firma yetkililerine bu bölümden
7 gün 24 saat ulaşabilmeleri için geliştirilmiştir. Şekil 7.15’de “öneri ve talepler”
sekmesi gösterilmiştir.
52
ġekil 7.15. Öneri ve talepler
Daha önceden yönetici modülünde de bahsedildiği gibi taşıyıcı modülünde,
kolay yoldan verilen bilgilere ulaşma imkânına sahip olmaları düşünülmüştür. Hızlı
menü kısmında bulunan “N@yTiN Lojistik” butonuna tıklandığında menülere rahatça
ulaşılabilinmektedir. Çıkış butonu sayesinde ise sistemden tamamen çıkılabilmeleri
sağlanmıştır. Şekil 7.16’da hızlı menü sekmesi gösterilmiştir.
ġekil 7.16. Hızlı menü sekmesi
53
7.2.7. Yer bulma
“Yer Bulma” sekmesi taşıyıcıların aramak istedikleri yerlerin kolayca
bulunabilmesi için geliştirilmiştir. Taşıyıcı Şekil 7.17’de görülen metin kutusuna
aramak istediği yeri yazarak o yerin haritasına ulaşabilmektedir. Bu harita için Bing
Maps API’si ve Bing Maps’in hazır web servisleri kullanılmıştır. Aranılan yerin harita
görüntüsü ise Şekil 7.18’de ki gibi görülmektedir.
ġekil 7.17. Yer bulma sekmesi
ġekil 7.18. Yer bulma sekmesi
54
8. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER
8.1. Sonuçlar
Günümüzün ağır rekabet koşulları etkin müşteri cevap sistemi, müşterilerin
ihtiyaçlarına hızlı şekilde cevap verebilmeyi, veri depolamayı, veri madenciliğini ve
artan
e-ticaret
organizasyonları
işlemlerini
müşteri
yönetebilmeyi
tarafından
zorunlu
beklenen
bu
kılmaktadır.
şartları
Geleceğin
karşılayabilecek
organizasyonlar olması gerekmektedir. İstenilen alt yapıyı planlamak, yönetebilmek ve
kontrol edebilmek ise güçlü bilgi işlem teknolojilerinin kullanılması ile mümkündür.
Tedarik zinciri sistemleri, basit üretim ve planlama sistemlerinden, gelişmiş e-iş
teknolojilerini kullanan gerçek zamanlı, esnek ve interaktif bilgi sistemleri haline
dönüşmüştür. Yükselen dijital çağ ile birlikte yeni ekonomi iş yapma şekillerini yeniden
şekillendirmektedir. Bu kapsamda, bilgi tabanlı lojistik araçlar yaratmak endüstriler
bazında etkinlik sağlamak ve kavramların ayırt edici özellikte kullanılması açısından
oldukça yararlıdır. Bu tez çalışması, genel anlamda bilgi tabanlı lojistik araçların
karşılanabilmesi amacıyla geliştirilen uygulamayı kapsamaktadır. Geliştirilen uygulama
mümkün olduğunca lojistik işletmelerin ihtiyaçları göz önüne alınarak geliştirilmiştir.
Dünyada lojistik faaliyetleri hızlı bir şekilde gelişme gösteren bir sektördür.
Başarılı ulaştırma, pazarlama gibi politikalar sayesinde lojistik sektörünün kapasitesi
günden güne artmaktadır. Bu artış sektörün daha geniş alanlara yayılmalarını gerekli
kılmaktadır. Geniş kitlelere ulaşılması da internet ve mobil teknolojiler ile
sağlanmaktadır. Bu çalışma ile internet ve mobil teknolojilerin, lojistik alanına entegre
edilmesiyle büyük firmalar ile bağlantısı olmayan küçük ölçekli taşıyıcıların sektördeki
payının arttırılması ve daha geniş kitleye ulaşılabilmeleri sağlanmıştır.
Lojistik
sektörünün
gelişmesi,
teknolojinin
gelişmesi
ile
paralellik
göstermektedir. İlk zamanlarda lojistik faaliyetler için küçük yerel yazılımlar
kullanılmaktayken ilerleyen zamanlarda ise teknolojinin gelişmesiyle firmalar
arasındaki rekabet giderek artmıştır. Kullanılan yazılımlar, internetin yaygınlaşmasıyla
geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Bu yayılım için firmalar arasındaki rekabette bir adım
öne geçebilmek için farklı alternatiflerin aranmaya başlanmasına sebep olmuştur. Bu
arayış cep telefonlarının gelişip, bir cep bilgisayarı haline gelmesiyle üst seviyelere
çıkmıştır. Cep bilgisayarı haline gelmesiyle insanların ihtiyaçları da bu bağlamda
artmaktadır. Bu ihtiyaçlar çeşitli sektörlerde daha çok ön plana çıkmaktadır. Bu
55
sektörlerden biride lojistik sektörüdür. Geliştirilen mobil yazılım sayesinde hem gelişen
teknolojiye uyum sağlayabilmelerini hem de hızlı bir şekilde geniş yelpazeye
ulaşabilmelerini sağmakatadır. Ekonomik açıdan ise bu sektördeki büyük firmalar ile
rekabeti sağlama hedefi gerçekleştirilmiştir.
Taşıyıcıların en büyük sorunu taşıyacak yük bulamamak ve taşıyacak yük
bulunsa dahi gittiği yerden başka bir yere yük bulunamamasıydı. Bu da taşıyıcıların
yükleri, yüksek maliyetle taşımalarına neden olmaktaydı. Yüksek maliyet ise müşteriyi
huzursuz etmekte ve ekonomik taşıyıcı bulmak için zaman kaybına yol açmaktaydı.
Taşıyıcılar, bu mobil yazılım sayesinde kendilerine en uygun yükü bularak, ekonomik
açıdan memnuniyetsizliklerinin ortadan kaldırılması sağlanmıştır. Lojistik alanında
diğer bir husus ise kaliteli ve güvenilir hizmetin verilebilmesi konusunda sıkıntıların
yaşanmasıydı. Bu çalışmada geliştirilen mobil yazılım sayesinde müşterilerin, hizmeti
firmaların aracılığıyla kaliteli ve güvenli bir şekilde alması sağlanmıştır. Bu durum
firma, müşteri ve taşıyıcı çıkarları doğrultusunda yarar sağlamaktadır.
8.2. Öneriler
Günümüz koşullarında her şeyin “e-ticaret, e-iş, e-devlet” vb. olarak “e-” ile
ifade edilmesine rağmen sürekli değişen lojistik kavramının elektronik tabanlısı
ülkemizde yeterince gelişmemiştir. İşletmeler, bilişim teknolojilerine daha fazla önem
verme ve yatırım yapma gerekliliğinin farkında olmalarına rağmen bunu uzun vadeli
planlarında düşünmektedirler. Buradan çıkan bir sonuçta şudur ki, günümüz
koşullarında lojistik yaptığını iddia eden birçok işletme gelecek yıllarda teker teker
sektörden silinecektir. Birçok işletme de ulusal ya da yabancı işletmelerle güçlerini,
altyapılarını birleştirme
yoluna giderek
varlıklarını
sürdüreceklerdir.
Yabancı
işletmelerle ortaklıklar ya da güç birliği oluşturma yoluyla, işletmelerin yabancı
pazarlara açılması daha kolay olacaktır.
Lojistik etkin olarak yönetilmediği takdirde, ticari işlemlerde düşüşler olacaktır.
Lojistiğin öneminin artmasına rağmen, e-lojistik sektörüyle ilgili çalışmalar yok
denecek kadar azdır. İşletmeler gelecekte bu alana kaynak ayırarak e-lojistik ve mlojistik alanlarıyla ilgili çalışmalar sayesinde rakipleriyle beraber mücadele etme şansını
yakalayabileceklerdir. Bu hususta tüm işletmelerin katılımı ve onların da bu konuda ki
meraklarıyla çalışma daha zenginleşebilir ve daha kapsamlı sonuçlar çıkabilir. Henüz
56
tam olarak sektörün öncü işletmelerince sunulan e-lojistik, önümüzdeki yıllarda önem
kazanacaktır.
Gelecek teknolojisi olarak adlandırılan Bulut Bilişim teknolojisi sayesinde
herşeyin tarayıcı üzerinden çalıştırılması, kullanıldığı kadar ödenmesi ve internete giren
her cihazda kullanılabilmesi hem uygulamalarda hem de servislerin geliştirilmesinde
çok büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Günümüz mobil cihazlarının büyük çoğunluğunun
internet erişiminin olduğu göz önüne alınırsa gelecekte mobil cihazlarında bu alanlar
için önemli yer alacağı düşünülebilir.
57
KAYNAKLAR
Adıgüzel, B., 2005, Bilişim sistemlerinin lojistik yönetiminde etkin kullanımı ve buna
ilişkin bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İstanbul
Ahmed, H. S., 2008, A monitoring framework for intelligent transportation systems,
ProQuest Dissertations and Theses.
Alagöz, F., 2005, Mobil Ağlar ve Veri Erişim Stratejileri, Yüksek Lisans Tezi, Sütçü
İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş
Anjuman, T., 2009, Evulation of an online intelligent transportation system (ITS) asset
management system, Master of Science Civil Engineering, Clemson University,
South Carolina.
Anonim, Fidan, B., 2009a. GPS Nedir?,
http://www.agm.gov.tr/egitim/GPS_ve_pusulanın_kullanım_alanları.doc. [Ziyaret
Tarihi: 10.05.2010].
Anonim, Üçoluk, G., 2000a.”Palm Nedir?”,
http://www.antrak.org.tr/gazete/092000/gokturk.htm, [Ziyaret Tarihi:08.01.2010].
Anonim 2012a, Lojistikde Bilişim Sistemleri, http://www.lojistikci.com/?page_id=61,
[Ziyaret Tarihi: 05 Haziran 2012]
Boztaş, A., 2006, Mobil Cihazlar Üzerinde Güncel Programlama Teknikleri ve
Karşılaştırılması,Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul
Çamoğlu K. ve Atasever V., Mobil Programlama, Kodlab Yayınları, 2010, İstanbul, s.
5-17.
Deborah, L.B., 2001, E-Commerce Logistics and Fulfillment, Delivering the Goods,
USA: Prentice Hall PTR, s:3
Dempsey, M., 2003, Container Tracking with RFID Technology, Promat-An
International Exposition ,13,1-32.
Fox, D. and Box J., 2003, Building Solutions with the Microsoft.Net Compact
Framework: Architecture and Best Practices for Mobile Development, AddisonWesley Longman Publishing Co.
Gentry, J. and Vellenga, D., 1996, Using Logistics Alliances to Gain a Strategie
Advantage in the Marketplace, Journal of Marketing (Theory&Practice), 4(2),
s.39-42
Gilmore, D. and Tompkins, J., 2000, Transport plays key role in supply strategy, ID
Systems, vol.8.
58
Girgin, B., 2007, Tedarik zinciri yönetiminde SCM bilgisayar yazılımları ve mobil
cihaz uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Gudivada, S.M., 2010, Development of localization software system for tracking of
mobile sensors in a wireless sensor network, Master of Science, Tennessee State
University, Nashville.
Hao, C., Yang, X., He, J. and Wu, Z., 2005, Test Research On Vehicle Information
Wireless Communication System, IEEE International Conference on Vehicular
Electronics and Safety, 64-68
Jackson, J.D., 2009, Optical Vehicular Tracking System, Doctor of Philosophy, Faculty
of The University of Alabama, Birmingham
Jeong, J., 2009, Wireless sensor networking for intelligent transportation systems,
Doctor of Philosophy, A Dissertation Submitted to the Faculty of The Graduate
School of the University, Minnesota,
Kaya, A., 2009, Symbian İşletim Sistemi, Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim
Konferansı Bildirileri,11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa, 767-772
Keskin, S., 2009, Isparta İçin Turizm Amaçlı Bir Mobil Platform Tasarımı, Yüksek
Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta
Köroğlu, O., 2002, Mobil İletişim, Etkileşimli Yayıncılık ve Türkiye'deki Uygulamalar,
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Lin, C.E., Shiao, Y.-S., Li, C.-C., Yang, S.-H., Lin, S.-H. and Lin, C.-Y., 2007, RealTime Remote Onboard Diagnostics Using Embedded GPRS Surveillance
Technology, IEEE Transactions on Vehicular Technology, vol.56, no.3, May
2007
Luo, J., 2004, Portable Computing in Psychiatry. Can J Psychiatry, 49(1), 24-30
Mennen, A., 2005. The Complete Guide to Mobile Phones Money Saving Tips For
Users, 127-128.
Napolitano, M., 2001. Making the Move to Cross Docking: A Practical Guide to
Planning, Designing and Implementing a Cross Dock Operation, Warehousing
Education and Research Council, Oxford, England.
Oktay, E., 2010, Lojistik sektöründe bilişim teknolojileri ve bir uygulama, Yüksek
Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Özay, A., 2007, .NET ve Mobil Teknolojileri, Seçkin Kitabevi, Ankara, s. 101-106
Özbay, A. ve Devrim, J., 2000, 7’den 77’ye Yeni başlayan herkes için e-ticaret rehberi,
Hayat Yayınları:107, İstanbul, s.30-31
59
Özlü, G., 2007, Mobil stok takibi programı, Bitirme Tezi, Karadeniz Teknik
Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği, Trabzon.
Rahim, H. A., Ahmad, R. B. and Zain, A. S. M., 2010, Implementation and Analysis of
Integration GSM/GPRS modem in a TMS320VC6713 Digital Signal Processor
for Vehicle Location, International Conference on Computer and Communication
Engineering (ICCCE 2010), Kuala Lumpur, Malaysia
Reynolds, J., 2001, Logistic & Fulfillment For E-Business: A Practical Guide to
Mastering BackOffice Function for Online Commerce McGraw-Hill, s.9
Rogers, R., Lombardo, J., Mednieks, Z. and Meike, B., 2009. Android Application
Development: Programming with the Google SDK, O'Reilly Media, Inc.
Ross, F.D., 2004. Distribution Planning and Control,Managing In The Era Of Supply
Chain Management, Kluwer Academic Publishers, London.
Scott, J. M., 2003, Integrating the warehousing and transportation functions of the
supply chain, Transportation Research, 39, 141-159.
Sivri, E., 2010, Yeni ekonomide tedarik zinciri modellemesi, Lisans Bitirme Projesi,
Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu İktisadi ve İdari Programlar Bölümü,
İstanbul.
Tseng, B.S, 2008, Real time communication and decentralizm coordination methods for
vehicle in intelligent transportation systmes, Master of Science in Computer
Engineering, The University of Texas at Dallas.
Ünlü, Z., 2007, Tedarik zinciri yönetimi, lojistik ve taşımacılıkta bilişim teknolojileri ve
uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul
Yaman, N., 2009, Lojistik yönetiminde nakliye planlanması için bir uygulama
çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yıldırım, M., 2009, RFID sistemi kullanılarak lojistik süreçlerin iyileştirilmesi ve bir
uygulama önerisi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yiğit, E., 2009, GPS teknolojisi ile konum tespit tasarımı, Yüksek Lisans Tezi, Beykent
Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
60
ÖZGEÇMĠġ
KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı
Uyruğu
Doğum Yeri ve Tarihi
Telefon
Faks
e-mail
:
:
:
:
:
:
İnayet Hakkı ÇİZMECİ
T.C.
Konya, 1986
554 849 58 61
inayet42070@gmail.com
EĞĠTĠM
Derece
Adı, Ġlçe, Ġl
Lise
: Mehmet Akif Ersoy Lisesi, Selçuklu, Konya
Üniversite
: SÜ. Teknik Eğitim Fakültesi, Selçuklu, Konya
Yüksek Lisans :
Doktora
:
Bitirme Yılı
2004
2009
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl
2009
2010
Kurum
SÜ.Karapınar MYO
K.Kamer Ticaret Meslek Lisesi, DENİZLİ
UZMANLIK ALANI
Web Tasarım, İnternet Programcılığı, Grafik Animasyon, C#, PHP
YABANCI DĠLLER
İngilizce (Orta)
Görevi
Öğretim Elemanı
Bilişim Tek. Öğrt.
Download