haber bültenđ

HABER BÜLTENĐ
21 Ekim 2004
Haber Özetleri
Ortadoğu
•
Tahran'ın nükleer programı hakkındaki krizi çözmek üzere, Đran ve üç Avrupa
ülkesi arasındaki görüşmeler bugün Viyana'da başlıyor. Đran nükleer programa
yakıt üretimi için ihtiyaç duyduğunu savunuyor. Avrupa ülkeleri, Đran'a nükleer
enerji programını silah üretimi için geliştirmediği hakkında garantiler sunması
için son bir fırsat daha veriyor. Fransa, Almanya ve Đngiltere, Viyana'daki
görüşmelerde, Đran'ı tüm uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmaya
ikna etmeyi amaçlayan teklifler sunacaklar. Görüşmeler, Birleşmiş Milletler'in
Đran'ın işbirliği yapıp yapmadığına karar vermesinden bir ay önce
gerçekleştiriliyor. Đran Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi, Avrupa'nın yazılı
önerilerini gördükten sonra, kendi tekliflerini masaya sunacaklarını açıkladı.
Ayrıca, uranyum zenginleştirme programını durdurması yönündeki talepleri
kabul etmeyeceğini belirtti.Đran'ın ne gibi karşı öneriler getireceği bilinmiyor.
Reformcu Devlet Başkanı Muhammed Hatemi, silah programı geliştirmeye
çalışmadıklarına dünya ülkelerini ikna etme yolunda her türlü işbirliğine hazır
olduklarını söylüyordu. Hatemi, bir yandan da Đran'ın nükleer teknolojiye sahip
olma hakkı bulunduğunu vurguluyordu. Muhammed Hatemi şimdi uzlaşıcı bir
tutumla, Đran'ın tamamen işbirliğine ve görüşmelere hazır olduğunu söyledi.
Avrupa tarafı için, atom bombaları üretiminde kilit bir süreç olan zenginleştirme
programının durdurulması en önemli taleplerden biri. Amerika Birleşik
Devletleri, petrol ve gaz stokları açısından zengin bir ülkenin neden nükleer
enerjiye de ihtiyacı olduğunu sorgulayarak, Đran'ın niyetleri konusunda
uluslararası kaygının doğmasına neden oldu. Đran ordusu Viyana'daki kritik
görüşmelerin bir gün öncesinde uzun menzilli bir balistik füze denemesi yaptı.
"Şahap 3" füzesinin menzili içine Đran'ın baş düşmanı Đsrail de giriyor ve bu
füzenin nükleer savaş başlığı taşıyacak yetenekte olduğu tahmin ediliyor. (BBC)
•
Kerkük Valisi Abdürrahman Mustafa, Türkiye ve Türkmenlerin endişelendiği
şekilde Kerkük'ün ''Kürtleştirilmesi'' yönünde kentin nüfus yapısını
değiştirmeye yönelik bir çabanın söz konusu olmadığını öne sürdü.
Amerika'nın Sesi radyosunun haftada bir Kürtçe yayınlanan ''Merhaba
Washington'' programına katılan Mustafa, ''Kerkük'ün nüfus yapısının
Kürtleştirilmeye çalışıldığı doğru değil'' dedi ve kentin geleceğinin Kürtler,
Araplar, Türkmenler ve Asuriler tarafından
birlikte kararlaştırmasının
gerektiğini söyledi.
Mustafa, ''Kerkük'te koşulları iyileştirmek için elimizden
gelenin en iyisini yapacağız. Şu ana kadar bunu başaramadıysak, nedeni,
1
yeterli fon ve kaynakların olmamasındandır. Amacımız, Kerkük kentini
bölgedeki bütün etnik ve dini gruplar arasında kardeşliğin bulunduğu bir kente
dönüştürmektir'' dedi.
Programa Mustafa ile birlikte, Süleymaniye şehir
konseyi başkanı Kadir Hama Can Aziz ve Irak Kürdistan Demokratik Partisi
lideri Mesud Barzani'nin danışmanı Falakaddin Kakeyi de katıldı. Üç katılımcı
da, Kerkük kentinin geleceğini olumlu gördüklerini ve bütün meselelerin yasal
ve siyasi süreç içinde barışçı olarak çözülebileceğini ifade ettiler.
WASHINGTON (A.A) (DEN-KRC-MCT)
•
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns, gelecek ay yapılması
planlanan Irak konusundaki uluslararası konferansa, Irak'tan sadece geçici
hükümetin üyelerinin davet edileceğini bildirdi. Irak'ta ABD destekli geçici
hükümete karşı olanların uluslararası Irak konferansına davet edilmeyeceğinin
işaretini veren Burns, 22-23 Kasım'da Mısır'da yapılacak konferansta ana
gündemi, Irak'ın istikrara kavuşturulmasının oluşturacağını kaydetti. Burns,
Kahire'de Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek ile görüşmesinden sonra
düzenlediği basın toplantısında, konferansın, Iraklılara yardım ve Irak'ta
hükümete siyasi sürecin güvenliğinin ve organizasyonunun sağlanmasına
destek için fırsat olduğunu söyledi. Uluslararası konferansın katılımcıları
arasında, konferansa Irak'ta ABD'nin desteklediği geçici hükümetin
karşısındaki muhalif grupların katılıp katılamayacağına ilişkin tartışma
yaşanıyor. ABD'nin Irak savaşını başlatmasına karşı çıkan Fransa,
konferansa,geçici hükümetin yanı sıra Irak'ta Amerikan varlığına karşı çıkan
siyasi güçlerin de yer alacağı geniş bir katılım olması çağrısında bulunmuştu.
Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde yapılması planlanan konferansa, aralarında
Türkiye'nin de bulunduğu Irak'ın komşularının, sanayileşmiş ülkelerin
oluşturduğu G-8 ülkeleri, Çin ve BM, Arap Birliği, Đslam Konferansı Örgütü ve
Avrupa Birliği temsilcilerinin katılması bekleniyor. KAHĐRE (A.A) (AP-ZER-SRP) .
(VOAnews)
•
Lübnan'da haftalardır süren siyasi belirsizliğin ardından, Başbakanı Refik
Hariri ve kabinesi istifa etti. Hariri, Suriye yanlısı politika izliyordu. Lübnan
Başbakan Refik Hariri, başkanlık sarayına çıkarak, istifasını Devlet Başkanı
Emil Lahud'a sundu. Aynı zamanda milyarder bir işadamı olan Hariri, ülkede iç
savaşın sona erdiği 1990'dan bu yana ülke siyasetinin en etkili isimlerinden biri
oldu. Hariri, son 12 yılın 10'unda başbakanlık görevini yürüttü. Hükümet,
başkanın Suriyeli yanlısı politikasını destekleyenler ile Suriye'nin Lübnan
üzerindeki hakimiyetine karşı olanlar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle felce
uğradı. Suriye yanlısı siyaset izleyen ancak aynı zamanda Devlet Başkanı
Emil Lahud'un siyasi rakibi olan Hariri, yeni hükümette başbakanlık görevini
üstlenmeyeceğini söyledi. Lübnan'daki siyasi çıkmaz, Suriye'nin doğrudan
baskısı sonucu devlet başkanının yetkilerini artıran tartışmalı anayasa
değişikliğinin parlamentodan geçmesiyle başladı. Önceleri, devlet başkanının
görev süresinin uzatılmasına muhalefet eden Hariri, daha sonra Suriye'nin
baskısıyla saf değiştirdi. Kabineden dört bakan, devlet başkanının görev
süresini üç yıl uzatan söz konusu anayasa değişikliği nedeniyle Eylül ayında
istifa etmişti. Anayasa değişikliğiyle ülke, Suriye yanlıları ve karşıtları olarak
ikiye ayrıldı. Lübnan'daki siyasi kriz , Birleşmiş Milletler'in Suriye'ye
Lübnan'dan askerlerini çekmesi ve Lübnan'daki seçimlere müdahale etmemesi
yönündeki çağrısıyla aynı zamana rastladı. Şam yönetimi BM'nin baskısına
2
direniyor. Beyrut da, yaklaşık 14 bin Suriye askerinin istikrarın sağlanması
amacıyla hükümetin talebiyle Lübnan'da bulunduğunu belirtiyor. (BBC)
•
Birleşmiş Milletler, Irak’taki personelinin korunması için ayrı bir Birleşmiş
Milletler gücü oluşturulmasını Koalisyon yetkilileriyle görüşüyor. Birleşmiş
Milletler, personelinin Bağdat’ta “yeşil bölge” olarak tanımlanan ve çok iyi
korunan bölge dışında, çokuluslu güce bağlı özel bir birim tarafından
korunmasını istiyor. Bir ada devleti olan Fiji, bu özel Birleşmiş Milletler gücüne
130 asker göndereceğini açıkladı. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari Ocak
ayında planlanan seçimler için daha büyük bir Birleşmiş Milletler varlığına
ihtiyaç duyulduğunu açıkladı. Zebari, konuyu gelecek ay Mısır’da yapılması
beklenen Irak konulu bir uluslararası konferansta gündeme getireceğini
bildirdi. (VOAnews)
•
Irak Sünni din adamları, eğer Felluce büyük bir askeri operasyona maruz
kalırsa, seçimleri boykot edecekleri ve seçimleri engellemek için daha etkili
yöntemlere başvuracakları tehdidinde bulundular. Diğer yandan, Irak Ulusal
muhafızları kuzey bölge komutanı Enver Hamed Emin, güçlerinin Kerkük’te
seçimler zamanında güvenliği sağlayamayacağını ve bunu da söz konusu
gücün terör odaklarını bulmak için yeterli bir emniyet ağına sahip olmamasına
bağladı. (El-Hayat Gazetesi)
Đngiltere Başbakanı Tony Blair (Dün) Ocak 2005’te Irak’ta yapılacak
seçimlerden önce şiddet olaylarının artacağı tahmininde bulundu. Blair ayrıca
Amerika’nın Đngiltere’den güç desteği talebi konusuna değinmedi. Ancak bazı
taraflar Blair’e Amerika’nın talebini fiilen kabul ettiği suçlamasında
bulunmaktadırlar. Amerika Felluce gibi şiddet olayları yaşanan bölgelere
destek olması ve Amerikan askerinin kaydırıldığı söz konusu güçlerin yerini
tutması için, Đngiltere’den asker talebinde bulunmuştu. (Alquds Gazete si)
•
•
Geçen Çarşamba günü Bağdat’ta Başbakan Allavi’nin başkanlığını yaptığı
ulusal uzlaşma hareketine (Siyasi parti) bağlı Stratejik Araştırma Merkezi
müdürü, kendisine düzenlenen bir suikast operasyonu sonucu hayatını
kaybetmiştir. El-Samarra da Amerikan güçlerinin şehre girmesi ile sonuçlanan,
Samarra halkı heyeti ile hükümet heyeti arasında yapılan müzakerelerde
hükümet heyetinin başkanlığını yapmıştı. (Alquds Gazetesi)
•
Necef-Şii mercii Sistani’nin resmi sözcüsü Hamit El-Haffaf’a dayandırılan,
Irak’ta yapılacak seçimlerde Şii merciinin bağımsızlar listesini desteklediği
açıklamasını yalanladı. Şiidin adamı bu konuda “Bu haberlerin hiçbir doğruluk
payı yoktur… Şii mercii söz konusu seçimlerde tarafsız kalacak, seçimlere bir
taraf olarak girmeyecek ve rekabete katılmayacaktır. Şii mercii kendisini tüm
Iraklıları koruyan bir baba olarak görmektedir. Bunun için bu parti, o partiyi
desteklemek için seçimlere girmeyecek, ülkeyi sıkıntıdan kurtarmak için Irak
halkını oluşturan taraf ve gruplara öğüt verme ve yönlendirme rolünü
üstlenmeyi tercih etmektedir. (Alquds Gazetesi)
Kafkasya- Ortaasya
3
•
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'da ikincisi düzenlenen ''Bütün
Rusya Azerbaycanlıları'' Kongresi'ne Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar
Aliyev ile birlikte katılarak açılış konuşması yaptı. Konuşmasında uluslararası
terörizmle mücadelenin önemine değinen Putin, ''Terörizme karşı savaşta biriz
ve aynı saflardayız. Terörizm belası tüm Avrasya coğrafyasına karşı gerçek bir
tehdit oluşturuyor'' diye konuştu. Putin, asıl görevlerinin terörizme karşı güçlü
bir ortaklık oluşturmak olduğunu belirterek, teröristlerin milliyetçi veya dini
unsurları malzeme olarak kullanmasını engellemeleri gerektiğini kaydetti.
Vladimir Putin, dar milliyetçi tehditlere karşı kararlı bir şekilde karşı çıkılması
gerektiğini belirterek, ''Sadece devlet kurumları değil, toplumda herhangi bir
milliyetçi veya dini hoşgörüsüzlüğe tepki göstermeli'' dedi. Putin, Rusya ve
Azerbaycan ilişkileri konusunda da iki ülkenin üçüncü ülkelere yönelik projeler
üzerinde durması gerektiğini söyledi. Rusya'nın ekonomik olarak güçlü ve
bağımsız bir Azerbaycan'ı desteklediğini belirten Putin, ''Rusya, samimi olarak
istikrarlı, güvenli ve ekonomik olarak güçlü bir Azerbaycan görmek istiyor.
Sadece ekonomik olarak bağımsız olan ülkeler etkili, bağımsız politikalar
izleyebilir. Rusya bu tip komşulara sahip olmak ister'' dedi. Aliyev de yaptığı
konuşmada, Rusya ve Azerbaycan arasında üst seviyede yoğun bir siyasi
diyalogun bulunduğunu, ''Đki ülkenin birçok konudaki görüşleri birbirine çok
yakın ve bu da uluslararası konularda işbirliği yapmamızı sağlıyor'' dedi.
Azerbaycan'ın Rus halkına karşı dostane bir tavrının olduğunun altını çizen
Aliyev, ''Azerbaycan'da bir tek Rus okulu kapatılmadı. Üniversitelerde
yönetmeliklerin Rusça olduğu özel bölümler var. Sovyetler Birliği'nin
dağılmasından sonra Rusça gazetelerin sayısında artış oldu'' diye konuştu.
MOSKOVA (A.A) (NHT-SO-ĐO)
•
Türkiye ve Gürcistan arasındaki askeri işbirliği çerçevesinde, 2 milyon dolarlık
lojistik yardım protokolünün imzalandığı belirtildi. Gürcistan Savunma
Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, 2005 yılında verilecek lojistik destek
protokolünün imzalandığı ifade edildi. Türkiye'nin, iki ülke arasındaki askeri
işbirliği çerçevesinde bugüne kadar Gürcistan'a 37 milyon 400 bin dolarlık
yardımda bulunduğu ifade edildi. TĐFLĐS (A.A) (MEK-NRD-SRP)
•
NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, çıktığı Orta Asya ülkeleri
ziyareti
çerçevesinde
geldiği
Özbekistan'ın
başkenti
Taşkent'te,
Cumhurbaşkanı Đslam Kerimov, Savunma Bakanı Kadir Gulamov ve Dışişleri
Bakanı Sadık Safayev'le temaslarının ardından düzenlediği basın
toplantısında, Đstanbul'da haziran sonunda yapılan NATO zirvesinde Orta
Asya ve Kafkaslar bölgesinin stratejik öneminin belirtildiğini hatırlatarak, bu
çerçevede Orta Asya ziyaretinin önemli olduğunu söyledi.
Zirveden sonra,
bölgedeki ilişkilerin güçlendirilmesi amacıyla, NATO Genel Sekreterliği'ne
bağlı Orta Asya ve Kafkasya özel temsilciliği ihdas edildiğini ve bunun başına
Robert Siemens'in getirildiği ifade eden de Hoop Scheffer, karşılıklı ilişki ve
iletişimi geliştirmek amacıyla her bölgeye 2 subay gönderileceğini bildirdi.
Ziyaretinin amacının, Orta Asya ülkeleriyle NATO arasındaki ilişkileri
güçlendirmek, terör ve bölgesel tehditlere karşı güvenlik konularında ortak
menfaatleri ele almak olduğunu açıkladı. Genel Sekreter, bir gazetecinin,
4
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in önceki gün Tacikistan'da askeri üs
açtığını ve Rusya'nın Kırgızistan'da askeri üssü bulunduğunu hatırlatması
üzerine, ''Bu ülkeler bağımsız devletlerdi, bu karar onların egemenlik hakkıdır.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Đvanov'la Romanya'da yaptığımız görüşmede
bu konuda bize bilgi verilmişti'' dedi. Özbekistan Dışişleri Bakanı Sadık
Safayev de NATO'nun Barış Đçin Ortaklık (BĐO) programı çerçevesinde
Taşkent'te bir eğitim merkezi kurulması konusunun da bu ziyaret sırasında ele
alındığını bildirdi. TAŞKENT (A.A ) (SS-ALŞ)
•
Ermenistan Ulusal Birlik Partisi lideri Artaşes Gegamyan, Türkiye'nin bölgesel
gelişmelerdeki rolünün giderek arttığını, ülkesinin bu konuyu değerlendirmesi
gerektiğini söyledi. Gegamyan, Erivan'da düzenlenen bir toplantıda yaptığı
konuşmada, ''Ermenistan'ın doğru politika izlemesi ve başkalarının işine
burnunu sokmaması gerektiğini'' ifade etti. Ermeni yönetiminin Türkiye'nin
Avrupa Birliği'ne girişiyle ilgili sürece müdahale etmemesini isteyen
Gegamyan, Türkiye'nin AB üyeliğinin Ermenistan ile hiçbir şekilde ilgisi
bulunmadığını ifade etti. ERĐVAN (A.A) (MVA-DUY-MCT)
Avrupa
•
ABD'nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Stratejik ve Uluslararası Etüdler
Merkezi'nin (CSIS) yayımladığı Türkiye-AB ilişkileri raporunda, Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin Türkiye'yi AB'ye taşıma çabaları anlatıldı,
AB sürecinde karşılaşılacak sınavlara işaret edildi. CSIS raporunda, AB
Konseyi'nin 17 Aralık'taki kararı öncesinde, Kıbrıs referandumundaki hayır
tavrı ile ilgili hiçbir pişmanlık hissetmeyen Kıbrıs Rum liderliğinin, Türkiye'den
önemli tavizler isteyeceğine ilişkin güçlü işaretler bulunduğu belirtildi.
WASHINGTON (A.A) (UE-KB-ÇA)
•
Avrupa'daki Ermeni lobisinin Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı iki günlük
toplantılar sona erdi.
Avrupa Parlamentosu Birleşik Sol grubu üyesi Fransız
Francis Wurtz'un yardımıyla düzenlenen ''Avrupa Ermenileri Kurultayı''nın
sonunda, AB'ye üye 25 ülkenin devlet başkanlarına gönderilmek üzere kaleme
alınan metinde, Türkiye'nin, Ermeni iddialarını tanıyıncaya kadar AB'ye üye
olmaması istendi.
Kurultay açıklamasında, ''Ermenistan'ın barışçı, insan
haklarına saygılı bir ülke olduğu'' öne sürülerek, ''Türkiye'nin iyi komşuluk
ilişkilerinin gereğini yerine getirmediği, cezaevlerinde işkencenin devam ettiği,
kadınların taciz edildiği, farklı dine mensup azınlıklara yönelik ayrımcılığın
devam ettiği, Türkiye'nin saldırgan bir devlet olarak Kıbrıs'ı 30 yıldır işgal
altında tuttuğu, Ermenistan'a 10 yıldan fazla bir süredir ambargo uyguladığı''
gibi iddialara yer verildi. Açıklamada, ''Türkiye'de Ermeni azınlığa baskı
uygulandığı, Ermeni mirasının tahrip edildiği, okullarda Ermeni soykırımına
ilişkin öğrencilere yanlış bilgi verildiği, yeni ceza yasası ile Ermeni soykırımı
hakkında konuşmanın ceza kapsamına alındığı ve Ermeni soykırımını
reddetme kampanyasının dünya çapında devam ettiği'' öne sürüldü.
Kurultaydan önce çalışma toplantısına konuşmacı olarak katılan Avrupa
Parlamentosu Sosyalist Grup Başkan Yardımcısı Harlem Desir, ''Ankara'nın
Ermeni soykırımı iddialarını kabul etmesi gerektiğini, ancak bunun Türkiye'nin
5
AB üyeliğinin önünde bir koşul olarak görülemeyeceğini'' söyledi.
BRÜKSEL (A.A)
(ÖZ-SU-DUY-ÇA)
Amerika
•
Amerika Merkezi Haberalma Örgütü CIA, Çin’le ilgili önceden gizli sayılan
birçok belgeyi kamuoyuna açıkladı. 1948-1976 yılları arasında kaleme alınmış
belgeler Mao Zedong’un Çin’in liderliğine yükselişinden, Pekin’in ilk nükleer
denemelerine ve Sovyetler Birliği’nden kopmasına kadar birçok önemli olayı
kapsıyor. Uzmanlar kayıtların Amerika’nın bazı yanlış öngörülerinin yanı sıra,
bu ülkenin Tayvan’la ilişkileri konusunda son derece isabetli gözlemleri
içerdiğini belirtiyor. Belgelere CIA’in, www.cia.gov adresinde ulaşılabilir.
(VOAnews)
Gazete Başlıkları:
(bbc ve voanews haber kanallarından yararlanılmıştır.)
Fransız Le Parisien gazetesi, bugün Başbakan Erdoğan'la yapılan bir mülakata yer
veriyor sayfalarında..Türkiye'nin tek istediğinin, kendisine üyelik konusunda diğer
ülkelere davranıldığı gibi davranılması olduğunu belirtiyor. Başbakan Erdoğan, Le
Parisien gazetesine verdiği mülakatta, Türkiye'nin demokrasi ve insan hakları
konusunda, bazı Avrupa Birliği üyelerinden bile ilerde olduğunu da ifade ediyor.
Daha önceden Türkiye'ye satılan Alman tanklarının Güneydoğu'daki çatışmalar
sırasında kullanıldığını iddia eden bazı haberlerin ardından, Alman Sueddeutsche
Zeitung gazetesi, tanklar ve Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi arasında doğrudan
bir bağlantı kuruyor. "Türkiye'deki durum böyle devam ettiği sürece, tanklar bu ülkeye
yollanmamalı. Türkiye'nin Avrupa'ya girmesine izin verilmemeli."Alman tanklarının
Kürtlere karşı kullanılması ihtimalinin kesinlikle olmaması gerektiğini yazan gazete,
bu sağlanmadığı takdirde Türkiye'ye daha fazla tank gönderilmesinin anlamsız
olduğunu savunuyor.
Đspanyol La Razon gazetesi de bugün sayfalarında Türkiye'yle ilgili satırlara yer
veriyor.. Gazete, şöyle yazıyor: "Ekonomik ve sosyal ilerleme sağlayan, istikrarlı ve
Avrupa Birliği'ne üye olma sürecindeki bir Türkiye, Batı'nın güvenliği için hayati önem
taşıyor." Gazete, Türkiye'nin bu öneminin, kendisini Đslami radikaller için ise bir hedef
haline getirdiğini yazıyor.
.
6