Sarkosistoz

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
SARKOSİSTOZ
Sarcocystis sp enfeksiyonu; İntestinal sarkosistoz
EPİDEMİYOLOJİSİ
ICD-10 B60.8
Sarcocystis hominis ve S.suihominis, kesin konağı insan olan bir protozoondur.
Sarcocystis, evrimini iki konakta geçirir; ara konak olan sığır ve domuz gibi otçul
memelilerin iskelet kaslarında kistler oluşturur. Sarkosistoz, bu kistlerin çiğ veya az pişmiş
etlerle ağız yoluyla alınması ve insanda bağırsak mukozasında yerleşmesi sonucu
oluşturduğu hastalıktır.
İlk kez 1960’lı yıllarda saptanmıştır. Tibet’te yapılan bir araştırmada S.hominis %21.8,
S.suihominis %7 pozitif bulunmuştur.
Türkiye’de bu hastalığın görülüşüne dair yeterli veri bulunmamaktadır.
KLİNİK
ÖZELLİKLERİ
Genellikle asemptomatiktir.
Bazen hafif ateş, ishal, titreme, kusma ve solunum problemleri ortaya çıkabilir.
SARKOSİSTOZ İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ
Laboratuvara ne tür
klinik örnekler
gönderebilirim?
Taze dışkı örneği,
Fiksatif içinde dışkı örneği (%10 formalinde ve PVA veya SAF içinde)
Örnek almak için en
uygun zaman nedir?
Özellik yok
Örnekle birlikte
göndermem gereken
özel bir form var mı?
Ek-4’de verilen veya benzeri bir “Laboratuvar Bilgi Formu” mutlaka ve eksiksiz olarak
doldurulmalı ve örneklerle birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Formda ön tanı mutlaka
yazılmalı; ayrıca (varsa) endemik bölgeye seyahat öyküsü de not edilmelidir.
Örnek almak için
gerekli malzemeler
nelerdir? Nasıl temin
edebilirim?*
Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım?
Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?
Temiz, kuru, geniş
ağızlı, sızdırmaz vida
kapaklı plastik kap
Fiksatif olarak - %10’luk
formalin
ve PVA (veya
‡
SAF)
Şehir içi
Şehirlerarası
(kısa mesafe)
(uzun mesafe)
taşıma
süre-sıcaklık
taşıma
süre-sıcaklık
Dışkı: Hastaya tarif edilerek örnek vermesi sağlanır (en az 45 gr veya sulu ise 4-5ml). Dışkıya idrar karışmamalıdır!
Taze örnek
≤30 dk; OS
Taze örnek:
<24s; +4C,
30 dk içinde incelenemeyecekse dışkı üç kaba ayrılmalı;
birinciye fiksatif koymadan (taze), ikinciye dışkı miktarının 3
katı kadar %10’luk formalin, üçüncüye de dışkı miktarının 3
katı kadar PVA veya SAF ilave edilerek laboratuvara
gönderilmelidir. Taze örneklerin kurumasına izin vermeyiniz!
>30 dk 4C
Fiksatifte;
<72 s; OS
Fiksatifte;
OS
Kısaltmalar - s: saat; dk: dakika; OS: oda sıcaklığı; PVA: polivinil alkol; SAF: sodyum asetat-asetik asit-formaldehid
* Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz.
‡ Formol konsantrasyon teknikleri için, PVA (veya SAF) ise dışkıdan kalıcı boya yapılabilmesi için gereklidir. Her dışkı örneği bu iki
fiksatife de konmalı ve laboratuvara öyle gönderilmelidir! Hastanenizin laboratuvarı bu fiksatiflerin yerine hazır fiksatif içeren
ticari dışkı kabı temin edebilir. Ticari dışkı kabı içeriğinin aynı amaçlara karşılık geldiğinden emin olunmalıdır.
[SARKOSISTOZ]
Sayfa 1
Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
Güvenlik önlemleri
nelerdir? Kendimi
nasıl koruyabilirim?
Her türlü klinik örnek “enfeksiyöz” kabul edilmeli ve bu örneklerle çalışılırken standart
güvenlik önlemleri alınmalı, uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir.
Örnekleri hangi
laboratuvara
gönderebilirim?
Sarkosistoz kuşkusunda örnekleri size en yakın Parazitoloji Birimi olan Üniversite
Hastanesi veya Eğitim Araştırma Hastanesi Laboratuvarına gönderiniz.
Hangi durumlarda
örnekler
laboratuvara kabul
edilmez?
Şu örnekler laboratuvara kabul edilmez:
Hangi laboratuvar
incelemelerini
isteyebilirim?
Sonuçları ne
kadar zamanda
alabilirim?
Sonuçları nasıl yorumlamalıyım?
Direkt (manuel) parazit
incelemesi ve Gaitada
konsantrasyon yöntemi
ile parazit aranması
1 gün
Dışkı incelemesinde* S.hominis ve S. suihominis kistlerinin görülmesi
- “kesin tanı” bulgusudur.







yüzeyi veya kenarları kurumuş dışkı örnekleri;
idrarla karışmış dışkı örnekleri (idrar hareketli organizmaları harap edebilir);
kibrit kutusu v.b. gibi uygun olmayan bir kaba alınmış dışkı örnekleri;
taşıma kabı hasar gördüğü için dışına sızmış örnekler;
önerilen süre içerisinde ve uygun sıcaklıkta gönderilmemiş örnekler;
örnek kabı üzerinde hasta bilgileri yazılı olmayan örnekler;
hastaya ait uygun bir istek formu düzenlenmemiş örnekler.
* Laboratuvarın hem direkt mikroskopik inceleme hem de bir konsantrasyon işlemi sonrası mikroskopik inceleme yaptığından emin
olunuz! Yalnızca direkt mikroskopik inceleme yapıldığında duyarlılık çok düşüktür ve patojen etkenler atlanabilir.
Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar:
1.
CDC. Parasites and health: Sarcocystosis. CDC web site: http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/HTML/Sarcocystosis.htm
[erişim tarihi: 15.05.2011]
2.
Fayer R. Sarcocystis spp. in human infections. Clin Microbiol Rev. 2004; 17(4): 894-902
Sayfa 2
[SARKOSISTOZ]