Untitled - Gazi Üniversitesi Açık Arşiv
advertisement
YENİ 1,3-DİARİLPİRAZOL KALKON TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE BİYOLOJİK AKTİVİTELERİNİN İNCELENMESİ Fikriye EREN YÜKSEK LİSANS TEZİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HAZİRAN 2014 Fikriye EREN tarafından hazırlanan “YENİ 1,3-DİARİLPİRAZOL KALKON TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE BİYOLOJİK AKTİVİTELERİNİN İNCELENMESİ” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri üyeleri tarafından OY BİRLİĞİ / OY ÇOKLUĞU ile Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmasötik Kimya Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Danışman: Doç. Dr. Sultan NACAK BAYTAŞ Farmasötik Kimya Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum/ onaylamıyorum ........................... Başkan: Prof. Dr. Fatma GÜMÜŞ Farmasötik Kimya Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum/ onaylamıyorum ........................... Üye: Prof. Dr. Nesrin GÖKHAN-KELEKÇİ Farmasötik Kimya Anabilim Dalı, Hacettepe Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum/ onaylamıyorum ........................... Tez Savunma Tarihi: ... / ... / .... Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Yüksek Lisans Tezi olması için gerekli şartları yerine getirdiğini onaylıyorum. ..................................... Prof. Dr. Mustafa KEREM Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü ETİK BEYAN Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dökümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi, Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim. Fikriye EREN ... / ... / ... iv YENİ 1,3-DİARİLPİRAZOL KALKON TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE BİYOLOJİK AKTİVİTELERİNİN İNCELENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Fikriye EREN GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Haziran 2014 ÖZET Kanser; insidansı son yıllarda hızla artan, faklı yöntemler kullanılmasına rağmen tedavisinde yüksek klinik başarılar elde edilemeyen ölümcül bir hastalıktır. Bu nedenle Dünya’da yeni molekül araştırma ve geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Hücre döngüsünde rol alan birçok enzimi bağlanma bölgelerinde inhibe ederek antimitotik etki, antitümör etki ve antiproliferatif etki sergileyen pirazol türevi bileşikler bu özellikleriyle birçok yapı-aktivite çalışmasında yer alarak ilaç olarak tasarlanmaları hedeflenmiştir. Bu amaçla; tez çalışmamızda 3-/4asetilpiridinden yola çıkılarak 14 adet 1,3-diarilpirazolkalkon türevi sentezlenmiştir. Bileşiklerin yapıları IR, ¹H-NMR, HRMS ve elementel analiz yöntemleri ile aydınlatılmıştır. Bileşiklerin sitotoksik etkileri MCF7, HCT-116 ve Huh-7 kanser hücrelerinde sülforodamin B testiyle incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Tüm bileşiklerin test edilen kanser hücre hatlarında yüksek sitotoksik etkiye sahip oldukları belirlenmiştir. Özellikle bileşik 10, 14 ve 17 tüm hücre hatlarına karşı en yüksek sitotoksisiteyi gösteren bileşikler olduğu görülmüştür. Bilim Kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Danışman : 1019 : Kalkon, Pirazol, Kombretastatin A4, Sitotoksisite, : 59 : Doç. Dr. Sultan NACAK BAYTAŞ v THE SYNTHESIS OF NEW DERIVATIVES OF 1,3-DIARYLPYRAZOLE CHALCONES AND INVESTIGATION OF THEIR BIOLOGCAL ACTIVITY (M. Sc. Thesis) Fikriye EREN GAZİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF HEALTH SCIENCES June 2014 ABSTRACT Cancer is a fatal disease, which incidence has increased rapidly in the recent years. Although different methods are currently used in cancer treatment have not been achieved high clinical success. Therefore, the research and development of new molecules continues in the world. Pyrazole derivatives inhibit many enzymes involved in cell cycle, and exhibit antimitotic, antitumor and antiproliferative effects. In this thesis, starting from 3-/4-acetylpyridine, 1,3-diarylpyrazole chalcone derivatives were synthesized. The structures of these compounds were confirmed by HRMS, IR and 1H-NMR spectral data and elementary analysis. All synthesized compounds were investigated for inhibition of cell proliferation against three human cancer cell lines, namely MCF7, HCT-116 and Huh-7, using the sulforhodamine B assay. All tested compounds showed significant antiproliferative activity against MCF7, HCT-116 and Huh-7, cell lines with IC50 values lover than of 5 µM. Moreover, compounds 10, 14, and 17 were determined most active compounds against all cell lines. Science code Key words Page number Supervisor : 1019 : Chalcone, Pyrazole, Combretastatin A4, Cytotoxicity : 59 : Assoc. Prof. Dr. Sultan NACAK BAYTAŞ vi TEŞEKKÜR Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren, kıymetli tecrübelerinden faydalandığım danışman hocam Doç. Dr. Sultan Nacak BAYTAŞ’a, laboratuardaki çalışmalarım boyunca bilgi birikiminden her zaman faydalandığım Doç. Dr. Burcu ÇALIŞKAN, Serkan LEVENT ve Mohammed HAWASH’a, biyolojik aktivite çalışmalarını gerçekleştiren Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç.Dr. Rengül ATALAY’a ve doktora öğrencisi Deniz Cansen YILDIRIM’a, Farmasötik Kimya Anabilim Dalı başkanı Prof. Dr. Fatma GÜMÜŞ’e, sevgili arkadaşım Merve TİRYAKİ’ye, varlıklarıyla bana huzur veren sevgili anne ve babam, Zeliha ve Efrahim EREN’ e en içten sevgi, saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Bu tezi canım babama ithaf ediyorum. Fikriye EREN vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET ...................................................................................................................... iv ABSTRACT .............................................................................................................v TEŞEKKÜR ............................................................................................................ vi İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ vii ÇİZELGELERİN LİSTESİ ........................................................................................x ŞEKİLLERİN LİSTESİ ............................................................................................ xi SİMGELER VE KISALTMALAR ............................................................................ xii 1.GİRİŞ ................................................................................................................ 1 2. GENEL BİLGİLER......................................................................................... 7 2.1. Kanser Hakkında Genel Bilgi ....................................................................... 7 2.2. Mikrotübül Oluşumu ve İnhibisyonu ............................................................. 8 2.3. Antikanser Etkili Yeni Molekül Geliştirme Çalışmaları ................................ 11 2.3.1. Kombretastatin A4 ve analogları ......................................................... 11 2.3.2. Kalkon türevleri .................................................................................... 14 2.3.3. Diarilpirazol türevleri ........................................................................... 17 3. GEREÇ VE YÖNTEM ................................................................................ 29 3.1. Kimyasal Çalışmalar................................................................................... 29 3.1.1. Gereçler ............................................................................................... 29 3.1.2. Sentez çalışmaları ............................................................................... 29 3.2. Analitik Çalışmalar ..................................................................................... 30 3.2.1. Erime noktası tayini .............................................................................. 30 3.2.2. İnce tabaka kromatografisi (İTK) ile yapılan kontroller ......................... 30 3.2.3. Flash kromatografi ............................................................................... 30 3.2.4. Elementel analizler ............................................................................... 31 3.2.5. IR spektrumları ..................................................................................... 31 3.2.6. ¹H-NMR spektrumları ........................................................................... 31 3.2.7. HRMS spektrumları .............................................................................. 31 3.3. Biyolojik Çalışmalar ................................................................................... 31 4. BULGULAR .................................................................................................. 33 viii Sayfa 4.1. Kimyasal Bulgular ...................................................................................... 33 4.1.1.(E)-1-Fenil-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)prop-2-en-1-on (Bileşik 5) ............................................................................................. 33 4.1.2.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(3,4,5-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 6) .................................................................... 34 4.1.3.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,4,6-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 7) .................................................................... 35 4.1.4.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,3,4-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 8) .................................................................... 36 4.1.5.(E)-1-(3,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 9) .................................................................... 37 4.1.6.(E)-1-(2,5-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 10) .................................................................. 38 4.1.7.(E)-1-(2,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 11) .................................................................. 39 4.1.8.(E)-1-Fenil-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)prop-2-en-1-on (Bileşik 12) ........................................................................................... 40 4.1.9.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(3,4,5-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 13) .................................................................. 41 4.1.10.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,4,6-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 14) .................................................................. 42 4.1.11.(E)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,3,4-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 15) .................................................................. 43 4.1.12.(E)-1-(3,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 16) .................................................................. 44 4.1.13.(E)-1-(2,5-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 17) .................................................................. 45 4.1.14.(E)-1-(2,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il) prop-2-en-1-on (Bileşik 18) .................................................................. 46 4.2. Biyolojik Bulgular ........................................................................................ 47 5. TARTIŞMA VE SONUÇ ............................................................................. 49 KAYNAKLAR ........................................................................................................ 53 ix Sayfa ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................... 59 x ÇİZELGELERİN LİSTESİ Çizelge Sayfa Çizelge 1.1. Tez kapsamında sentezlenen bileşikler…………………………….5 Çizelge 4.2.1. Tez kapsamında sentezlenen bileşiklerin IC₅₀ değerleri………47 xi ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 2.3.1.1. CA4 analoglarına örnekler………………………………... 12 Şekil 2.3.2.1. Kalkon genel sentez denklemi…………………………..... 14 Şekil 5.1. Sentez şeması……………………………………………… 49 xii SİMGELER VE KISALTMALAR Simge Açıklama Hz Hertz δ Kimyasal kayma ppm Milyonda bir birim μM Mikromolar Z Zusamme: aynı taraflı E Entgegen: zıt taraflı J Eşleşme sabiti Kısaltma Açıklama DNA Deoksiribonükleik asit RNA Ribonükleik asit MT Mikrotübül CA Kombretastatin CA4 Kombretastatin A-4 CA1 Kombretastatin A-1 CA4P Kombretastatin A-4 fosfat CB1 Kannabinoid tip-1 reseptörleri Oxi4503 Kombretastatin A-1 difosfat ACHN Renal hücre karsinoma Panc1 İnsan pankreatik adenokarsinoma Calu1 Küçük hücreli akciğer kanser hücresi H460 Akciğer kanser hücresi HCT116 Kolon kanser hücresi MCF7 İnsan meme adenokarsinoma HEPG2 Karaciğer kanser hücresi MAEC Fare aort endotel hücresi BAEC Aort endotel hücre HeLa İnsan servikal kanser hücresi A549 Akciğer kanser hücresi Raji İnsan B lenfosit hücresi xiii Jurkat İnsan T-hücre lösemi c-Met Hepatosit büyüme faktör reseptörü HGF-SF Hepatosit büyüme-dağılım faktörü ALK₅ Dönüştürücü büyüme faktörü beta-1 tip reseptörü HL60 İnsan promiyelositik lösemi hücresi PC3 Prostat kanser hücresi MDA-MB-231 Östrojenden bağımsız insan meme kanser hücresi SR141716 Rimonabant DLD1 Kolorektal kanser hücresi CaCo2 Kolorektal kanser hücresi SW620 Kolorektal kanser hücresi NCL-H661 İnsan akciğer karsinoma NPC-TW01 Nazofarengal karsinoma A2780 İnsan yumurtalık adenokarsinoma P388 Kemirgen lösemi hücresi U87MG Glioma hücresi BGC823 Mide kanser hücresi BT474 İnsan meme kanser hücresi EAC Endometrium kanser hücresi A375 İnsan melanoma hücresi EGFR Epidermal büyüme faktör reseptör kinazı Huh7 İnsan karaciğer kanser hücresi HPLC Yüksek basıçlı sıvı kromatografisi HRMS Yüksek çözünürlüklü kütle spektroskopisi SRB Sülforodamin B IC₅₀ %50 inhibisyon için gerekli inhibitör konsantrasyonu GI₅₀ Hücre prolifrasyonunda %50 azalma yapan Kᵢ Bağlanma afinite değeri 1 1. GİRİŞ Kanser, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ve metastaz yapması ile kendini gösteren öldürücü bir hastalıktır [1]. Gelişmiş ülkelerde, ölümlerin yaklaşık %25’i malin tümörlerden kaynaklanmaktadır [2]. Kanser, yaygın ölümcül hastalık nedeni olarak görülmektedir ve kanser vakaları günden güne artmaktadır. Bu hastaların % 25’ten azı tek başına cerrahi ve/veya radyoterapi ile tedavi edilebilmektedir. Geriye kalan hastaların büyük bir bölümüne, hastalığın herhangi bir evresinde kemoterapi uygulanmaktadır [1]. neoplazma denilen ve tümörleri oluşturan hücrelerin Kanser; kontrolsüz bir şekilde çoğalması ve büyümesi olarak tanımlanabilir [2]. Kanser türlerinin %10-15’nin kalıtımsal nedenlerden; %85-90’nın DNA hasarından kaynaklandığı görülmüştür. Ayrıca bakteriler, virüsler, çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıkları, kimyasal ve fiziksel faktörler de kanserin nedenleri arasında sıralanabilir [3]. Günümüzde, kanserin tipine de bağlı olmak üzere, kemoterapi ile tedavi sonucunda yaşam süresini uzatmak veya hastalığın tekrarlama riskini düşürmek mümkün olabilmektedir. Son yıllarda tümör oluşumunda rolü olan moleküler ve hücresel mekanizmaların bulunmasıyla kanser tanı ve tedavisinde önemli ilerleme kaydedilmesine rağmen, kanser tedavisi hala güçlükle yürütülen, çoğunlukla yetersiz kalan oldukça pahalı bir tedavi sürecine sahiptir [4]. Kanser kemoterapisinde amaç, kullanılan ilaçlarla tümörün büyümesini engelleyecek sitotoksik etki sağlamaktır. Genellikle hücre büyümesini sağlayan metabolik olayların engellenmesi amaçlanır. İdeal olarak bu ilaçların sadece malin hücreleri etkilemesi istenir. Ancak kullanımda olan ilaçlar kanser hücrelerine özgü etki gösterememekte ve çoğalmakta olan tüm hücreleri etkilemektedir. Sonuç olarak; yeni, daha etkili ve daha güvenli ilaç moleküllerinin tasarımı ve keşfi medisinal kimyanın temel hedefleri arasındadır. 2 Mikrotübüller (MT), hücre şeklinin sürekliliği, hücre hareketliliği, hücre içi transport ve hücre bölünmesi gibi birçok temel hücresel olaya katılmaktadırlar. Hücresel MT sürekli polimerizasyon ve depolimerizasyon geçişler halindedir. Bu dinamik dengeye, ya tübülin polimerizasyonunu inhibe ederek veya MT depolimerizasyonu engelleyerek yapılacak müdahale, uygun MT işlevi engeller ve sonuçta hücre ölümüne yol açar. Hücre bölünmesi sırasında, mitotik iğ oluşumunda hayati rolü yüzünden, MT yeni etkili antikanser ajanlar geliştirmek için son derece cazip bir hedeftir. Kolşisin, kombretastatin A4, vinkristin ve vinblastin gibi doğal bileşikler tübülin polimerizasyonunu önleyerek MT oluşumunu önlerler. Paklitaksel, yüksek konsantrasyonlarda MT polimerizasyonunu stimule eder ve MT stabilize ederken, düşük konsantrasyonlarda MT dinamiklerini inhibe eder. MThedefleyen yeni ilaçların geliştirilmesi önemli bir ilgi kaynağı olmakla birlikte, ilaç direnci ve ikincil toksisite ile ilgili çeşitli sorunlar çözümsüz kalmaya devam etmektedir. Bu nedenle, yeni ve geliştirilmiş tübülin inhibitörlerine ihtiyaç duyulmaktadır [5]. Kolşisin Vinblastin Vinkristin Kromozom ayrılması ve hücre bölünmesi için gerekli olan mitotik iplikçikler, tübülin alfa-beta dimerlerinin polimerizasyonu ile üretilmiş mikrotübüller tarafından oluşturulur [6]. Tübülin üzerinde ligandın bağlanması için 3 ana bölge vardır; i. Kolşisin bölgesi, ii. Vinca alkaloidleri bölgesi iii. Paklitaksel bölgesi. Bunlar 3 arasında kolşisin bölgesi antikanser etkisi olduğu belirlenmiş çeşitli doğal ve sentetik bileşik için bağlanma bölgesi olarak ortaya çıkmıştır [7,8]. Mikrotubüller hücrenin şeklini almasında da önemli rol oynarlar. Yeni damar sisteminin endotel hücreleri, kombretastatin A4 (CA4) ve kombretastatin A1 (CA1) gibi mikrotubülleri depolimerizasyona uğratan doğal bileşiklere karşı özellikle duyarlıdır. CA4 CA1 Tümör metastazı, büyümesi ve yaşaması büyük oranda yeni kan damarlarının gelişimine bağlıdır. Bu nedenle tümör hücrelerinde yeni kan damarlarının gelişmesini seçici olarak önleyecek veya hâlihazırda var olan tümör damarlarına seçicilikle atak edecek yeni yaklaşımlar araştırma konusu olmuştur. CA4 bu yaklaşım için prototip bileşiktir [9,10]. Toksik olmayan dozlarda kullanımı sonrasında, CA4 endotel hücrelerde hızlı tübülin depolimerizasyonuna neden olur. Bu durum toplanma ve membranda kabarcıklar gibi morfolojik değişiklikleri indükler. Tümör kan akışındaki bu hızlı çöküş büyük olasılıkla endotellerin yapısı ve fonksiyonlarındaki değişikliklerle alakalıdır. Bu olaylar zinciri, tümör damarlanmasının durmasına ve devamında tümör hücresinin ölümüne yol açar [11,12]. Kombretastatinler basit yapıları, sitotoksik ve antivasküler etkileri nedeniyle dikkat çekmiştir [9,10,13,14]. Kombretastatinin suda çözünürlük ve stabilite problemleri nedeniyle analoglarının hazırlanması önemli araştırma konularındandır [15]. CA4 türevleri üzerindeki yapı-aktivite çalışmaları sonucunda birbirine iki atom uzaklıkta, cis-konfigürasyonda 3,4,5-trimetoksifenil ve 4-metoksi-3-X- 4 sübstitüefenil sistemi (X= hidroksil ve amin), aktivite açısından bu bileşiklerde farmakofor yapı olarak belirlenmiştir [16,17]. Flavonoid ailesinin bir üyesi olan kalkonlar (1,3-diaril-2-propen-1-on yapısı), güvenli etki profiline sahip olmaları, oral yolla kullanılabilme olasılıkları ve kolay sentezlenebilmeleri nedeniyle farmakolojik aktiviteleri üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir kimyasal sınıftır. Sentetik ve doğal olarak oluşan kalkonların karsinojenezin her düzeyinde etkili olduğu ve kanser hücrelerine karşı etkinlik arz ettiği kanıtlanmıştır [18, 19]. Sitotoksik etkili yeni bileşikleri belirlemek amacıyla yaptığımız ön çalışmalar sırasında, 1,3-diaril sübstitüe pirazol türevlerinin meme (MCF7 ve MDAMB-231), servikal karsinom (HeLa), Burkitt lenfoma (Raji) ve insan promiyelositik lösemi (HL-60) kanser hücrelerinde sitotoksik aktivite gösterdiği tespit edilmiştir [20,21]. Raji IC50= 8,12 µM Çalışma grubumuzun deneyimleri ve literatürdeki çalışmalar doğrultusunda, 1 nolu konumunda fenil, 3 nolu konumunda 3- veya 4-piridil ve 4 nolu konumda metoksi kalkon yapısı taşıyan 1,3-diarilpirazol türevlerinin sentezlenmesi planlanmıştır. Tasarlanan moleküllerin sitotoksik etkinliğe sahip olabilecekleri; aynı zamanda yapıya yerleştirilecek kalkon yapısının sitotoksik etkiyi güçlendireceği düşünülmektedir. Bu bilgiler ışığında tez çalışmamız kapsamında sentezlenmesi planlanan sonuç bileşiklerin kimyasal yapıları Çizelge 1.1’de verilmiştir. 5 Çizelge 1.1 Tez kapsamında sentezlenen bileşikler R= 6 7 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Kanser Hakkında Genel Bilgi Kanser, günümüzde görülme sıklığı ve ölüm oranı hızla artan bir hastalıktır. Son yıllarda ölüme neden olan hastalıklar sıralamasında birçok ülkede kardiyovasküler hastalıklardan sonra ikinci sırada yer almaktadır [1]. Dünya Sağlık Örgütünün son verilerine göre küresel çapta 12,4 milyon yeni kanser vakası ve 7,6 milyon kanser kaynaklı ölüm görüldüğü tahmin edilmektedir. Yeni vakaların yarıdan fazlası orta ve düşük gelir grubu ülkelerde görülmüştür. Küresel çapta en yaygın kanser türü ve kanserle alakalı ölüm nedeni ise akciğer kanseridir [2]. Türkiye’de her yıl 150.000 yeni vaka ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde nefes borusu, bronş ve akciğer; mide, idrar torbası, kalın bağırsak ve rektum, prostat ve larinks kanser türlerine; kadınlarda ise meme, kalın bağırsak ve rektum, mide; yumurtalık, nefes borusu, bronş ve akciğer, lösemi, serviks, korpus kanser türlerine en sık rastlanmaktadır [22]. Kanser, neoplazma denilen ve tümörleri oluşturan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi olarak tanımlanabilir. Vücuda yayılmayan bening tümörler ve metastaz özelliğine sahip malign tümörler olmak üzere iki tür tümör hücresi vardır. En sık görülenler; derideki epitel hücrelerde, gastrointestinal sistem ve iç organlarda ortaya çıkan habis tümörler yani karsinomlardır. Sarkomların kaynağı yumuşak doku (kaslar, kan damarları, yağ dokusu) ile kemik dokusudur. Gliomlar ise merkezi sinir sistemindeki glia hücrelerinin değişimi sonucu oluşmaktadır [2]. Kansere zemin yaratan pek çok faktör vardır. Bunları bakteriler ve virüsler (Helicobacter pylori, T hücreli lösemi virüsü, Human papilloma virüsü); çevresel faktörler ve kötü beslenme alışkanlıkları (iyottan fakir diyetler, kırmızı etten zengin diyetler, yanmış yağlar içeren besinler); kimyasal faktörler (sigara, alkol, hardal gazı, benzen, kömür tozu, asbestos, maden yağları) ve fiziksel faktörler (radyasyon, ısı, güneş ışığı) olarak sıralayabiliriz [3]. 8 Kanser oluşumu; bir hücredeki genetik yapıda meydana gelen kalıtılabilir değişikliklerin birikmesi sonucu, hücrenin büyüme avantajı kazanmasıyla açıklanabilinir. Bu süreçte iki sınıf genden söz edilir. Bunlar onkogenler ve tümör baskılayıcı genlerdir. Onkogenler, hücre büyümesini ve yaşama süresini arttırma yönünde çalışırken; tümör baskılayıcı genler ise tam tersi bir etkiye sebep olurlar. Her iki grup gende gözlenen değişiklikler kansere neden olabilir. Bunlar genin nükleotid dizisini değiştirerek hatalı protein sentezlenmesini, genin kopya sayısını değiştiren ya da transkripsiyonunu arttıran/azaltan değişiklikler olabilir. Onkogenlerde gözlenen değişiklikler onların normalden fazla ifade bulmasına yol açarken; tümör baskılayıcı genlerde gözlenenler ise ekspresyon azalmasına neden olur. Kanser oluşumundaki diğer hipotez ise Knudson’un iki vuruş hipotezidir. Buna göre; malign dönüşümün oluşması için organizmada tümör baskılayıcı genlerin iki aleli de işlev kaybetmelidir. Bugün, bu hipotezin birinin genetik (nokta mutasyonu, delesyon, çerçeve kayma mutasyonu), diğerinin epigenetik (promotor metilasyonu) ya da her ikisinin de genetik veya epigenetik olabileceği bilinmektedir [23]. Kanserden korunma üç ana başlık altında toplanabilinir. Birincil koruma; kanser oluşum mekanizmasını tetikleyen karsinojenezis işlemini başlatabilecek olan kanser yapıcı her türlü madde ve oluşumla teması engellemektir. İkincil koruma; tarama ve erken tanıdır. Üçüncül koruma ise; kanser hastasının optimum tedavisini yaparak beklenenden erken ölmesini önlemektir [2]. Kanser tedavisinde ölüm oranını azaltmak ve sağkalım yüzdesini artırmak için farklı tedavi şekilleri kullanılır. Bunlar cerrahi, radyoterapi, kemoterapi-hormon tedavisi ve immunoterapi, sinyal ileti sistemi inhibitörleri, gen tedavisi ve de anjiyojenez inhibitörlerini içeren tedavi yöntemleridir [1]. 2.2. Mikrotübül Oluşumu ve İnhibisyonu Mikrotübüller yaklaşık 25 nm çapında sert, içi boş çubuklardır. Hücre içinde yapılanıp ayrışabilen dinamik yapılardır. Hücre şeklinin belirlenmesinde, 9 hücrelerin yer değiştirmesinde, organellerin hücre içinde taşınmasında ve mitoz sırasında kromozomların ayrılmasında görev alırlar [24]. Mikrotübüller, tübülin denilen globüler bir proteinden oluşur. Tübülin, birbirine benzer 55 kd’luk iki polipeptitten ( ve β-tubulin) oluşan bir dimerdir. Tübülin dimerlerinin polimerleşmesiyle 13 doğrusal ön flaman içeren mikrotübüller meydana gelir. Ön flamanlar ise tübülin dimerlerinin baş-kuyruk yönünde paralel şekilde dizilmesiyle oluşur. Mikrotübüller, hızla büyüyen artı ucu ve yavaş büyüyen eksi ucu olan polar moleküllerdir [24]. Sürekli bölünen hücrelerde mitozdan sonra siklus; G₁, S, G₂ (interfaz) ve M (mitoz) sırasıyla tekrarlanır. Bu süreçte hücre uyarımı ve büyüme meydana gelmektedir. Bazı hücreler de bölünme sinyali alamadıkları için istirahat fazı G₀’da durmaktadırlar. G₁, S, G₂ fazları (interfaz) hücre siklusunun %90’ını kapsar ve 1624 saat; mitoz bölünme ise 1-2 saat sürer. Hücre büyümesi G₁ fazında kısıtlayıcı nokta (R point) tarafından koordine edilir. Kısıtlayıcı noktada hücre duracak ya da hücre siklusunu tamamlayacaktır. G₁ fazında hücreler; kendi çevrelerini kontrol eder, sinyalleri alır ve büyümeyi indüklerler. Bu fazda DNA sentezi (replikasyon) için hazırlık yapılır, RNA ve protein sentezi olur. S fazında DNA sentezlendikten sonra G₂ fazında hücre büyümeye devam eder. Aynı zamanda RNA ve protein sentezi gerçekleşir ve de hücre mitoza hazırlanır. Mitoz; profaz, metafaz, anafaz ve telafaz aşamalarından oluşmaktadır. Telafazda sitoplazmik bölünme tamamlanır ve aynı genetik materyalden iki yeni hücre meydana gelir. Hücre siklusunda bir faz tamamlanmadan sonraki faza geçildiği takdirde genetik materyal tam ve doğru kopyalanmadığı için hücrede hasar oluşur [25]. Eşeysiz üreyen canlılar için türün devamını, eşeyli üreyen canlılar içinse rejenerasyonu sağlayan mitoz bölünme sonucu oluşan yavru hücrelerin fiziksel olarak birbirinden ayrılma aşaması sitokinezde önce kalıtım materyalinin eşit dağılması gerekir ve bunu mitotik mikrotübüller sağlar. Bu nedenle mitotik mikrotübüller, antikanser ilaçlarının en önemli hedefidir [26]. 10 Kromozom ayrılması ve hücre bölünmesi için gerekli olan mitotik iplikçikler, tübülin α--dimerlerinin polimerizasyonu ile üretilmiş mikrotübüller tarafından oluşturulur [6]. Tübülin üzerinde ligandın bağlanması için 3 ana bölge vardır; i. Kolşisin bölgesi, ii. Vinca alkaloidleri bölgesi iii. Paklitaksel bölgesi. Bunlar arasında kolşisin bölgesi antikanser etkisi olduğu belirlenmiş çeşitli doğal ve sentetik bileşik için bağlanma bölgesi olarak ortaya çıkmıştır [7,8, 24]. Döneme özgü ilaçlar olarak da adlandırılan mikrotübül bağlayıcı ilaçlar; DNA sentezi, DNA transkripsiyonu ve mitoz iğciği oluşumu gibi hücre çoğalmasıyla ilgili dinamik olaylarda etkilidirler. Mikrotübüllerin yapı taşı olan tubulin moleküllerine bağlanarak mikrotübül oluşumunu engellerler. Sonuçta hücre bölünmesinin metafazda durmasına ve hücrenin ölümüne neden olurlar. Bu nedenle; M dönemine özgü ilaçlardır [27]. vindesin paklitaksel etopozit docetaksel 11 2.3. Antikanser Etkili Yeni Molekül Geliştirme Çalışmaları 2.3.1. Kombretastatin A4 ve analogları Kombretastatin (CA) ve Kombretastatin A4 (CA4); Afrika’da yetişen Combretum caffrum ağacından izole edilmiştir. CA ve CA4; tübülünün kolşisin bağlanma bölgesine bağlanan ve antimitotik etki gösteren basit yapılı bileşiklerdir [28]. Daha sonra Arizona State Üniversitesinden Pettit ve arkadaşları tarafından kimyasal sentezleri gerçekleştirilmiştir. CA4 bileşiğinin Z (cis) ve E (trans) izomer karışımları sentezlenmiş sadece Z izomerinin aktif olduğu görülmüştür [29]. kombretastatin İn vitro ortamda CA4, 1,1 µM konsantrasyonda tübülin heterodimer kolşisin bağlanma bölgesine bağlanarak tübülin polimerizasyonunu inhibe eder, VEkaderin/β-katenin kompleksinin fonksiyonel inhibisyonu yoluyla anti-anjiyogenetik etki sergiler. Ayrıca CA4; Rho ve Rho-kinaz sinyaline müdahale eder ve yeniden aktin’in yapılanmasına yol açar. CA4 ile in vitro etkileşen hücrelerin hücre döngüsünün G₂/M fazında bloke edildiği görülmüştür [30, 31]. CA4 suda az çözünür, farmakokinetik özelliklerini iyileştirmek amacıyla suda çözünür türevleri sentezlenmiştir. Bunlar; formül6, fosfat-2- sodyum tuzu (CA4P; fosbretabulin; ZYBRESTAT®) ve kombretastatin ailesinden formül7, Oxi4503’ tür. [29]. CA4 için faz II klinik çalışmalar devam etmektedir. CA4P üzerinde ovaryum, akciğer ve anaplastik tiroit kanserinde kullanımı için klinik çalışmalar faz II aşamasındadır. Ayrıca CA4P’ün anaplastik tiroit kanserinde karoboplatin (Paraplatin®) ve paklitaksel (Taxol®) ile kombine kullanımı için faz III klinik çalışmalar sürmektedir. 12 CA4P CA4 Oxi4503 ve özellikleri belirlenince, türevlerinin mikrotubülleri depolimerizasyonu yapma CA4 bu yaklaşım için prototip bileşik olarak ortaya çıkmıştır. CA4 türevleri üzerindeki yapı-aktivite çalışmaları sonucunda birbirine iki atom uzaklıkta, cis-konfigürasyonda 3,4,5-trimetoksifenil ve 4-metoksi-3-X- substituefenil sistemi (X= hidroksil ve amin), aktivite açısından bu bileşiklerde farmakofor yapı olarak belirlenmiştir. Fenil halkaları üzerinde çeşitli modifikasyonlar yapılarak ve çifte bağ modifiye edilerek çok çeşitli CA4 analogları sentezlenmiş ve sitotoksik etkileri incelenmiştir. Fenil halkaları arasındaki çifte bağın alisiklik veya heterosiklik halkalarla değiştirilmesi ile de aktif bileşikler elde edilmiştir. Sentezlenen CA4 analoglarına örnek formül1-13 aşağıda verilmiştir. Formül1 Formül2 Formül3 Formül4 13 Formül5 Formül6 Formül7 Formül8 Formül9 Formül10 Formül12 Formül11 14 Formül13 Şekil 2.3.1.1. CA4 analoglarına örnekler 2.3.2. Kalkon türevleri Kalkon; α,β-doymamış karbonil ara zinciri ile bağlı iki aromatik halkadan oluşan 1,3-difenil-2-propen-1-on yapısını ifade eder. Bitkilerde flavonoid ve izo-flavonoid biyosentezinde yer alan ara bileşiklerdendir [18]. Kalkonlar, aromatik aldehitlerin bazik ortamda asetaldehit, aseton, asetofenon gibi karbon nükleofilleriyle verdiği Claisen-Schmidt kondensasyonu ile sentezlenmektedir. Bunlar aldol tipi katılma tepkimeleri olmakla birlikte, aldol ürünü olan hidroksikarbonil bileşikleri izole edilemez; tepkime ortamında su açığa çıkarak aromatik halka ile konjuge çift bağlı bileşikler oluşturur [32]. Şekil 2.3.2.1. Kalkon genel sentez denklemi 15 Flavonoid ailesinin bir üyesi olan kalkonlar (1,3-diaril-2-propen-1-on yapısı), güvenli etki profiline sahip olmaları, oral yolla kullanılabilme olasılıkları ve kolay sentezlenebilmeleri nedeniyle farmakolojik aktiviteleri üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir kimyasal sınıftır. Çalışmalar kalkonların antikanser, antienflamatuvar, antioksidan, sitotoksik, antimikrobial, analjezik ve antipretik, antianjinal, antihepatotoksik, antimalaryal ve antialerjik etkilere sahip olduklarını göstermiştir [33, 34]. Kalkonların antikanser aktivitelerinin tubüline bağlanmalarına ve mikrotübül polimerizasyonunu engellemelerine bağlı ortaya çıktığına inanılmaktadır [35]. Özellikle hidroksi ve metoksi sübstitüe kalkon yapılarının antikanser etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Aşağıdaki formül14 ve 15; ACHN, Panc1, Calu1, H460 ve HCT116 kanser hücrelerinde 10 mM konsantrasyonda %95 oranında sitotoksik etki göstermiştir. Fenil halkası üzerindeki metoksi sübstitüentinin, hidroksil grupları ile karşılaştırıldığında sitotoksik aktiviteyi belirgin ölçüde artırdığı belirlenmiştir. Formül15 Formül14 Kalkonların CA4’ün yapısına olan benzerlikleri nedeniyle, CA4 kalkon analogları üzerinde çalışmalar yapılmıştır.600 civarında kalkon türevi sentezlenerek meme, yumurtalık, büyük hücreli akciğer kanser hücre hatlarına ve kaposi sarkomuna karşı sitotoksisite etkilerini incelemişlerdir. Test edilen bileşiklerden en aktif türevler formül16 ve 17 bulunmuştur [28]. 16 Formül17 Formül16 Yapılan bir çalışmada pirazol kalkon türevlerinin insan meme kanser hücresi (MCF7), karaciğer hücresi (HEPG2) ve kolorektal hücresine (HCT116) karşı, sülforodamin-B (SRB) yöntemi kullanılarak hücre büyümesi inhibe edici aktiviteleri değerlendirilmiştir ve formül18-20 pirazol türevlerinin güçlü sitotoksik aktivitelerinin olduğu görülmüştür [34]. Formül18 IC50 (µM)= 4,1(MCF7); 3,3 (HCT116); 5,0 (HEPG2) Formül19 IC50 (µM)= 3,9 (MCF7); 3,3 (HCT116); 3,8 (HEPG2) 17 Formül20 IC50 (µM)= 4,7 (MCF7); 3,5 (HCT116); 3,3 (HEPG2) 2.3.3. Diarilpirazol türevleri Günümüzde kanser hücresine seçici, toksik yan etki insidansı düşük, hastanın yaşam kalitesini artıran yeni molekül arayışları devam etmektedir. Bu nedenle beş üyeli heterosiklik sınıfta yer alan pirazol türevi bileşikler birçok araştırmaya konu olmuştur. 2010 Yılında yapılan bir araştırmada sentezlenen pirazol türevlerinin sıçan kolon kanseri (Kolon 38) implante edilmiş farelerde tümör hücre büyümesini doz-bağımlı olarak inhibe ettiği belirlenmiştir. Etoposid ile karşılaştırıldığında test edilen bileşiklerin etoposidden daha düşük konsantrasyonda sitotoksik etki ve daha düşük toksisite gösterdikleri belirlenmiştir. Etki mekanizması çalışmaları sonucunda bileşiklerin topoizomeraz II enzimini inhibe ettiği gösterilmiştir [36]. Formül21 GI50= 0.0154 µM 18 Anjiyojenezis, yeni damar oluşumu, embriyojenezis, organ gelişimi ve yara iyileşmesi gibi pek çok fizyolojik olayda önemli bir rol oynar. Son yıllarda, çeşitli pirazol türevlerinin anjiyojenezis üzerindeki etkileri incelenmiştir. 2010 yılında yapılan bir çalışmada 1H-pyrazole-4-karboksialdehit türevlerinin endotel hücre çoğalmasına olan inhibitör etkileri fare aortik endotel hücre (MAEC) üzerinde incelenmiştir. Özellikle hidroksil grupları ile sübstitüe edilmiş 1H- pyrazole-4-karboksialdehit türevinin endotel hücre çoğalmasını inhibe ettiği gösterilmiştir [37]. Formül22 IC50= 12±2,9 µM Aynı çalışmada; pirazol türevlerinin antianjiyogenez aktiviteleri incelenmiş ve hidroksipirazolokinolin-4-on türevinin yeni damar oluşumunu %64 oranında inhibe ettiği belirlenmiştir. Ayrıca aort endotel hücreleri (BAEC), insan boyun hücreleri (HeLa) ve meme karsinoma (MCF7) hücrelerinde de hücre çoğalmasını inhibe ettiği gösterilmiştir [37]. Formül23 IC50 (µM)= 25±1,4 (MAEC); 38±9,1 (BAEC); 37±2,6 (HeLa); 26±2,2 (MCF7) 19 Yürütülen bir çalışmada mikrodalga ile yapılan sentez sonucunda pirazol(1,5-α)-pirazin-4(5H)-on türevleri hazırlanmıştır. Formül24’ ün A549 akciğer kanser hücre hatlarında hücre çoğalmasını otofaji indüksiyonu yoluyla inhibe ettiği görülmüştür [38]. Formül24 IC50= 22,3 µM Dai ve arkadaşları 1,5-diarilpirazol-3-karboksamit türevi bileşikler sentezlemişler ve serin/treonin kinaz reseptör alt tiplerinden biri olan ve epitelyal ve hematopoetik hücrelerde hücre döngüsünü durduran ve de karsinojenezde görev alan dönüştürücü büyüme faktörü ALK5 üzerindeki aktivitesini araştırmışlardır. Tüm bu araştırmalar neticesinde formül25’ in %34 inhibisyon gösterdiği belirlenmiştir [40]. Formül25 20 Bandgar ve arkadaşları, 3,5-diarilpirazol türevi molekülleri sentezleyerek meme (MCF7), akciğer (H460), lösemi (HL-60), prostat (PC3) ve kolon (HCT116) kanser hücrelerinde antikanser etkilerini değerlendirmişlerdir. Formül26 ve 27 türevleri araştırmada dikkat çeken moleküllerdir [41]. Formül26 10 µM konsantrasyonda % inhibisyon % inhibisyon= 63 (MCF7); 69 (PC3); 67 (HL-60); 69 (H460); 73 (HCT116) Formül27 10 µM konsantrasyonda % inhibisyon % inhibisyon= 61 (MCF7); 65 (PC3); 63 (HL-60); 65 (H460); 67 (HCT116) 21 Baytaş ve arkadaşları, 1,3-diarilpirazol-4-karboksamit türevi bileşikler sentezleyerek meme (MCF7 ve MDA-MB-231), servikal karsinom (HeLa), Burkitt lenfoma (Raji) ve insan promiyelositik lösemi (HL-60) kanser hücrelerinde antikanser aktivitelerini değerlendirmişler ve formül28 ve 29 bileşiklerinin sitotoksik etkinliğini belirlemişlerdir [20]. Formül28 Raji IC50= 8,12 µM Formül29 Raji IC50= 9,63 µM Aynı çalışma grubu farklı bir çalışmada ise 1-fenil-3-tienilpirazol türevi bileşikler sentezlemişlerdir. Sentezlenen bileşiklerden formül30 ve 31 türevlerin Burkitt lenfoma (Raji) ve insan promiyelositik lösemi (HL60) kanser hücrelerinde hücre çoğalması üzerinde en yüksek inhibisyonu gösterdiklerini saptamışlardır [21]. Formül30 Formül31 Raji GI50= 25,2 µM Raji GI50= 28,3 µM HL-60 GI50= 32,0 µM HL-60 GI50= 36,7 µM 22 Kannabinoidlerin; akciğer, tiroid, lenfoma, gliyoma, prostat karsinoma, meme, uterus, pankreas ve deri kanser türlerinde antianjiyojenik, proapoptotik, antimetastatik ve antiproliferatif etkiler gösterdiği kanıtlanmıştır. Sentetik kannabinoid türevi olan rimonabant’ın (SR141716); tiroid ve meme kanser hücrelerinde (özellikle MDA-MB-231 üzerinde) hücre çoğalmasını inhibe ettiği görülmüştür. Rimonabant ayrıca insan kolorektal kanser hücreleri DLD1, CaCo2 ve SW620 de hücre canlılığında etkin bir azalmaya neden olmuştur. Doksorubisin ve sisplatin ile indüklenen kardiyomiyopati ve nefropatiyi yavaşlatmıştır. Meth-A sarkoma hücresinde doza bağımlı olarak hücre canlılığını azaltmıştır [42-44]. Formül32: Rimonabant Cheng ve arkadaşları; sentezledikleri N,N-disübstitüe-N’-(1,3-diaril1H-pirazol-5-il)-metinimidamid türevi bileşiklerin insan akciğer karsinoma (NCLH661), insan nazofarengal karsinoma (NPC-TW01) ve insan T-hücre lösemi (Jurkat) kanser hücrelerinde antiproliferatif aktivite sergilediklerini saptamışlardır. Formül33 türevin aktivitesinin en yüksek olduğu görülmüştür [45]. 23 Formül33 GI50 = 6,9 µM (NCL-H661); 6,4 µM (NPC-TW01); 8,3 µM (Jurkat) Balbi ve arkadaşları; insan yumurtalık adeno karsinoma (A2780), insan akciğer karsinoma (A549) ve kemirgen lösemi (P388) hücrelerinde sentezledikleri 32 pirazol türevi bileşiğin antiproliferatif aktivitelerini incelemişlerdir ve formül34, incelenen bileşikler arasında en etkin türev olarak bulunmuştur [46]. Formül34 IC50= 1,22 µM (A2780); 52,5 µM (A549); 1,56 µM (P388) Franchini ve arkadaşları, bir dizi 1,3,4-trisübstitüe pirazol türevi bileşik sentezlemiş ve antikanser aktivitelerini incelemiştir.Formül35 türevin, U87MG glioma hücresine karşı sitotoksik etkisinin olduğu ve TGF-β-RI kinazı inhibe ettiği belirlenmiştir [47]. 24 Formül35 U87MG IC50= 77 µM Zhang ve arkadaşları, bir dizi 3-(1H-indol-3-il)-1H-pirazol-5- karbohidrazit türevi bileşik sentezlemişlerdir. Bu bileşik gruplarının içerisinde aşağıda yer alan formül36 türevin, 4 insan kanser hücresine (A549, HepG2, BGC823 ve BT474) karşı en yüksek sitotoksisite gösterdiği kanıtlanmıştır. Akış sitometri yöntemiyle bileşiğin S fazında hücre döngüsünü önlediği görülmüştür [48]. Formül36 IC50 (µM)= 24,69 (A549); 1,58 (HepG2); 10,22 (BGC823); 3,80 (BT474) Yapılan bir çalışmada sentezlenen N-metil-4-(triflorometil)fenilpirazol türevi bileşiklerin in vitro ortamda sitotoksik aktiviteleri incelenmiş ve formül37 bileşiğin; EAC, MCF7 ve A549 kanser hücrelerinde en güçlü antikanser aktiviteyi sergilediği görülmüştür. Referans ilaç doksorubisin ile karşılaştırıldığında MCF7 hücrelerinde ümit verici antikanser ajan kabul edilmiştir [49]. 25 Formül37 IC50 (µM)= 20,54 (EAC); 15,54 (MCF7); 29,21 (A549) Yapılan bir çalışmada 1,5-diarilpirazol türevi bileşikler sentezlenerek; bunların GPR55 reseptörlerine etkileri incelenmiştir. CB1 reseptörlerine karşı aktivite sergileyen çoğu pirazol türevinin GPR55 reseptörlerine de aktivite gösterdiği saptanmıştır. Formül38’in MDA-MB-231 hücre hattında hücre göçünü önleyerek metastatik meme kanserinde etkili olduğu gösterilmiştir [50]. Formül38 Ki= 11,5 nM; Ki= 2,3 nM Xia ve arkadaşları; 1-arilmetil-3-aril-1H-pirazol-5-karbohidrazit ve hidrozon türevi bileşikler sentezleyerek A549 akciğer kanser hücresindeki dozzaman bağımlı etkilerini araştırmışlardır ve formül39 ve 40 türevlerinin A549 hücrelerinde apoptozu göstermişlerdir [51]. indükleyerek sitotoksik aktivite sergilediklerini 26 Formül39 Formül40 A549 IC50= 18,52 µM A549 IC50= 0,44 µM Abdel-Aziz ve arkadaşları kolon ve laringeal karsinoma hücrelerine karşı antikanser aktivitelerini incelemek üzere 1,3,4-triaril-1H-pirazol türevi bileşikler sentezlemişlerdir. Doksorubisin ile karşılaştırıldığında formül41’in en etkili olduğu görülmüştür. (Doksorubisin; CaCo2 IC50=1 µM; HepG2 IC50= 0,40 µM) [52]. Formül41 IC50= 1,54 µM (CaCo2) ; IC50= 0,81 µM (HepG2) El-Gamal ve arkadaşları; 3,4-diarilpirazol türevi maddeler sentezleyerek A375 insan melanoma hücrelerinde sorafenib standartı ile karşılaştırarak antiproliferatif etkilerini araştırmışlardır. Formül42 ve 43’ ün en yüksek aktiviteyi sergilemişlerdir. (Sorafenib IC50= 12,5 µM) [53]. 27 Formül42 Formül43 IC50= 8,1 µM IC50= 4,5 µM Epidermal büyüme faktör reseptör kinazın (EGFR) meme, over, akciğer ve prostat kanser hücrelerinde fazla ekspresyonu saptanmıştır. PengCheng Lv ve arkadaşları pirozol türevi çeşitli bileşikler sentezlemişler ve Erlotinibi pozitif kontrol olarak kullanarak sentezlenen bileşiklerin EGFR inhibisyon aktivitesini değerlendirmişlerdir. Sonuç olarak formül44 en yüksek inhibitör etkiyi göstermiştir [54]. Formül44 EGFR IC50= 0,07 µM Serin/Treonin protein kinaz ailesinden olan Aurora kinazların meme, kolorektal, over, gliyoma kanser hücrelerinde fazla ekspresyonu saptanmıştır. Li ve arkadaşları; sentezledikleri pirazol karboksamit türevi bileşiklerin hücre çoğalmasına karşı etkilerini HCT116 ve MCF7 kanser hücrelerinde incelemişlerdir ve formül45’in antiproliferatif etkinliği dikkat çekmiştir [55]. 28 Formül45 Aurora-A kinaz IC50= 0,16 µM 29 3. GEREÇ VE YÖNTEM 3.1. Kimyasal Çalışmalar 3.1.1. Gereçler Çalışmada kullanılan tüm reajanlar analitik saflıktadır. Asetik asit, sodyum sülfat, 3-asetilpiridin, 4-asetilpiridin, fenilhidrazin, asetofenon türevleri ve etanol Sigma Aldrich (Almanya); sodyum hidroksit, sodyum bikarbonat ve fosforoksiklorür (POCl3) Merck (Almanya) firmalarından temin edilmiştir. 3.1.2. Sentez çalışmaları Hidrazon türevlerinin sentezi (1,2) Uygun asetilpiridin türevi (0.1 mol), etanol (50 ml) içerisinde çözüldü. Üzerine asetik asit (1 ml) ve fenilhidrazin türevi (0.11 mol) ilave edildi. Reaksiyon içeriği geri çeviren soğutucu altında üç saat kaynatıldı. Turuncu renkli çözelti oda ısısına kadar soğutuldu. Oluşan çökelek vakum altında süzüldü. Elde edilen ürün uygun çözücü sisteminden kristallendirildi. Aldehit türevlerinin sentezi (3,4) Uygun hidrazon türevi (0.05 mol), dimetilformamit (50 ml) içerisinde çözüldü. Su-buz banyosuna alınan reaksiyon üzerine damla damla POCl 3 (0.15 mol) ilave edildi. Reaksiyon oda sıcaklığında on dakika karıştırıldı. Daha sonra reaksiyon geri çeviren soğutucu altında 55 oC’de beş saat ısıtıldı. Reaksiyon içeriği buzlu suya döküldü, % 10’ luk NaOH ile nötralize edildi. Bir gece buzdolabında bekletildi. Oluşan çökelek vakum altında süzüldü. Elde edilen ürün uygun çözücü sisteminden kristallendirildi. 30 Kalkon türevlerinin sentezi (5-18) Aldehit türevi (1 mmol) ve uygun asetofenon türevi (1.1 mmol) 15 mL etanol içinde çözüldü. 2 mL NaOH (%40) çözeltisi eklendi. Oda sıcaklığında 24 saat karıştırıldı. Oluşan çökelek süzülerek alındı. Kalan uygun oranda heksan-etil asetat çözücü sistemi kullanılarak flash kromatografi veya uygun çözücü sisteminden kristallendirilerek temizlendi. 3.2. Analitik Çalışmalar 3.2.1. Erime noktası tayini Bileşiklerin erime noktaları, Schmelzpunkt SMP-II dijital erime derecesi cihazı ile tayin edildi ve değerler düzeltilmeden verildi. 3.2.2. İnce tabaka kromatografisi ile yapılan kontroller Kimyasal sentez çalısmalarında ve bileşiklerin saflık kontrollerinde Silikajel 60 F254 (Merck) hazır alüminyum plaklar kullanıldı. Çözücü sitemi olarak hekzan:etil asetat (60:40) veya toluen:metanol (90:10) kullanıldı. Lekelerin belirlenmesinde UV ışığıdan (254 ve 366 nm) ve dragendorf belirteçinden yararlanıldı. 3.2.3. Flash kromatografi Sentezlenen bileşiklerin organik saflaştırma işlemleri UV dedektörlü Teledyne ISCO Combiflash® Otomatik Flash Kromatografi Sistemi ile yapıldı. Sabit faz olarak hazır RediSep® silika kolonları (12 g, 24 g), hareketli faz olarak hekzan:etil asetat gradient çözücü sistemi kullanıldı. Bileşiklerin saflıkları İTK ve UPLC/MS-TOF analizleri ile kontrol edildi. 31 3.2.4. Elementel analizler Sentezlenen bileşiklerin elementel analizleri (C, H, N, S) Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Merkez Laboratuvarında CHNS-932 (LECO) Elementel Analiz Cihazı kullanılarak yapıldı. 3.2.5. IR spektrumları Sentezlenen bileşiklerin IR spektrumları, Perkin Elmer Spektrum 400N FT-NIR spektrometresinde ‘‘Azaltılmış Toplam Yansıma (Attenuated Total Reflectance-ATR)’’ aparatı kullanılarak alındı ve dalga sayısı (cm-1) cinsinden değerlendirildi. 3.2.6. 1H-NMR spektrumları Sentezlenen bileşiklerin içindeki çözeltileri ile Ankara 1 H-NMR spektrumları, CDCl3 ve DMSO Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Merkez Laboratuvarında Varian Mercury 400, FTNMR Spektrometresi ve FARGEM Farmasötik Araştırma Geliştirme Merkezi San. Tic. AŞ.’de Varian Mercury 300, FTNMR Spektrometresinde alınıp kayma değerleri (δ) ppm skalasında değerlendirildi. Eşleşme sabitleri Hz (Hertz) olarak verildi. 3.2.7. HRMS spektrumları Sentezlenen bileşiklerin HRMS spektrumları metanol içerisindeki çözeltilerinden pozitif iyon (ESI+) elektrosprey iyonizasyon tekniği ve Waters LCT Premier XE UPLC/MS-TOF sistemi ile MassLynx 4.1 yazılımı kullanılarak alındı. 3.3. Biyolojik Çalışmalar Huh7, HCT116 ve MCF7 hücrelerine karşı bileşiklerin hücre çoğalmasına karşı etkileri ve ayrıca IC50 değerlerinin hesaplanması Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı’nda gerçekleştirildi. İnsan 32 meme adenokarsinom hücreleri (MCF7), insan karaciğer kanseri (Huh7) ve kolon kanseri (HCT166) hücreleri 2 mM L- glutamin, 0,1 mM esansiyel olmayan amino asitler, 100 IU/mL streptomisin, %10 FBS içeren DMEM besi yerinde 37°C’de %5 CO₂ içeren ortamda çoğaltıldı. Huh-7 ve HCT-116 hücreleri 96 kuyucuklu plakalara ekildi ve 24 saat 37°C’ de inkübe edildi. Bu hücreler test moleküllerinin DMSO içindeki artan konsantrasyondaki çözeltileriyle (0.156, 0.312, 0.625, 1.25 µM ) ya da DMSO ile muamele edildi. 72 saat inkübasyonun ardından hücreler PBS ile yıkandı. %10’luk trikloroasetik asit çözeltisinin 50 µL’ si ile sabitlemeyi sağlamak için 4°C’ de 1 saat inkübe edildi. Ardından hücreler deiyonize suyla yıkandı ve açık havada kurumaya bırakıldı. Hücreler sülforodamin B’ nin %1’ lik asetik asit içerisindeki %0,4’ lük çözeltisiyle oda sıcaklığında 10 dakika bekletilerek boyandı. Boyanın bağlanmayan kısmını uzaklaştırmak için %1’ lik asetik asit ile yıkandı ve açık havada kurumaya bırakıldı. Sülforodamin B 10 mM Tris-baz solusyonu ile çözüldü ve 515 nm’ de absorbansı ölçüldü. Tüm deney üç kez tekrarlandı. Deneysel prosedürler ve istatistiksel hesaplamalar Vichai ve arkadaşlarına göre yapıldı [56]. 33 4. BULGULAR 4.1. Kimyasal Bulgular 4.1.1. (E)-1-Fenil-3-(1-fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)prop-2-en-1-on (Bileşik 5) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Heksan:Etil asetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: %36,17). CAS No:1390831-45-4 Erime derecesi: 215 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3041 (aromatik C-H gerilimi), 1656 (C=O gerilimi), 1695 (C=C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ ppm: δ: 8.70 (2H, d, J=4.5 Hz), 8.37 (1H, s), 7.96 (2H, d, J=7.5 Hz), 7.86 (2H, d, J=15.6 Hz), 7.78-7.69 (2H, m), 7.58-7.36 (3H, m), 7.58-7.36 (4H, m), 7.22-7.20 (1H, m). C23H17N3O için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 78.61 %H: 4.88 %N: 11.96 Bulunan %C: 78.25 %H: 4.85 %N: 11.82 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 352.1450; bulunan: 352.1447. 34 4.1.2. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(3,4,5-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 6) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 3,4,5-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: % 18,5). CAS No: 1390911-60-0 Erime derecesi: 161 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3041 (aromatik C-H gerilimi), 2942 (alifatik C-H gerilimi), 1656 (C=O gerilim), 1587 (C=C gerilim), 1230 (asimetrik C-O-C gerilim), 1072 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.67 (2H, bs), 8.34 (1H, s), 7.84 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.75-7.70 (4H, m), 7.49-7.36 (3H, m), 7.33 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.16 (2H, s), 3.87 (9H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.34 %H: 5.63 %N: 9.65 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1757. 35 4.1.3. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,4,6-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 7) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,4,6-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Etanol:Su karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim: %68,2) Erime derecesi: 192 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3128 (aromatik C-H gerilimi), 1636 (C=O gerilimi), 1587 (C=C gerilim), 1226 (asimetrik C-O-C gerilim), 1032 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.61 (2H, bs), 8.20 (1H, s), 7.71-7.61 (4H, m), 7.47-7.42 (2H, m), 7.36-7.29 (2H, m), 6.76 (1H, d, J= 15.9 Hz), 6.08 (2H, s), 3.78 (3H, s), 3.73 (6H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.42 %H: 5.36 %N: 9.41 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1758. 36 4.1.4. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,3,4-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 8) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,3,4-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: % 30,2) Erime derecesi: 160 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3030 (aromatik C-H gerilimi), 2935 (alifatik C-H gerilimi), 1654 (C=O gerilimi), 1594 (C=C gerilim), 1230 (asimetrik C-O-C gerilim), 1072 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.66 (2H, d, J= 6 Hz), 8.27 (1H, s), 7.74-7.68 (5H, m), 7.48-7.35 (4H, m), 7.33 (1H, d, J= 15.6 Hz), 6.70 (1H, d, J= 8.7 Hz), 3.87 (3H, s), 3.86 (3H, s), 3.83 (3H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.47 %H: 5.12 %N: 9.37 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1781. 37 4.1.5. (E)-1-(3,4-Dimetoksifenil)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 9) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 3,4-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Aseton:Su karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim: %43,9). CAS No: 1147371-58-1 Erime derecesi: 190 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3074 (aromatik C-H gerilimi), 2939 (alifatik C-H gerilimi), 1653 (C=O gerilimi), 1597 (C=C gerilim), 1239 (asimetrik C-O-C gerilim), 1074 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.68 (2H, bs), 8.34 (1H, s), 7.83 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.76-7.69 (4H, m), 7.55-7.20 (5H, m), 6.87 (1H, d, J= 9 Hz), 3.92 (3H, s), 3.91 (3H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 72.58 %H: 5.12 %N: 10.05 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1651. 38 4.1.6. (E)-1-(2,5-Dimetoksifenil)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 10) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,5-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Aseton:Su karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim: %31,64). Erime derecesi: 136 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3043 (aromatik C-H gerilimi), 2944 (alifatik C-H gerilimi), 1656 (C=O gerilimi), 1595 (C=C gerilim), 1230 (asimetrik C-O-C gerilim), 1071 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.67 (2H, bs), 8.26 (1H, s), 7.72-7.66 (4H, m), 7.50-7.44 (2H, m), 7.38-7.33 (1H, m), 7.26 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.22-7.14 (2H, m), 6.99 (1H, dd, J=3 Hz, J= 12 Hz), 6.88 (1H, d, J= 6.9 Hz), 3.79 (3H, s), 3.76 (3H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 72.87 %H: 5.12 %N: 9.88 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1641. 39 4.1.7. (E)-1-(2,4-Dimetoksifenil)-3-(1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 11) 1-Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,4-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Aseton:Su karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim:%33,6). CAS No: 1147368-37-3 Erime derecesi: 182 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3043 (aromatik C-H gerilimi), 2940 (alifatik C-H gerilimi), 1644 (C=O gerilimi), 1599 (C=C gerilim), 1245 (asimetrik C-O-C gerilim), 1047 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.66 (2H, d, J= 4.5 Hz), 8.22 (1H, s), 7.73-7.67 (6H, m), 7.48-7.43 (2H, m), 7.37-7.32 (2H, m), 6.50 (1H, dd, J= 2.1 Hz, J= 8.7 Hz), 6.42 (1H, d, J= 2.4 Hz), 3.80 (3H, s), 3.79 (3H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 72.67 %H: 5.12 %N: 9.98 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1642. 40 4.1.8. (E)-1-Fenil-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)prop-2-en-1-on (Bileşik 12) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan: Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: % 30,26) [57]. Erime derecesi: 161 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3051 (aromatik C-H gerilimi), 2979 (alifatik C-H gerilimi), 1664 (C=O gerilimi), 1591 (C=C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 400) δ: 8.99 (1H, d, J= 1.2 Hz), 8.69 (1H, dd, J= 1.6 Hz, J= 5.2 Hz), 8.39 (1H, s), 8.02 (1H, dt, J= 2 Hz, J= 8 Hz), 7.97-7.95 (2H, m), 7.83 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.79 (2H, m), 7.59-7.38 (7H, m), 7.37 (1H, d, J= 15.6 Hz). C23H17N3O için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 78.61 %H: 4.88 %N: 11.96 Bulunan %C: 78.77 %H: 4.85 %N: 10.48 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 352.1450; bulunan: 352.1443. 41 4.1.9. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(3,4,5-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 13) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 3,4,5-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: % 20,83). CAS No: 1287408-93-8 Erime derecesi: 115 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3059 (aromatik C-H gerilimi), 2941 (alifatik C-H gerilimi), 1646 (C=O gerilimi), 1567 (C=C gerilim), 1233 (asimetrik C-O-C gerilim), 1076 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 400) δ: 8.99 (1H, d, J= 1.2 Hz), 8.69 (1H, dd, J= 1.6 Hz, J= 5.2 Hz), 8.36 (1H, s), 8.02 (1H, dt, J= 2 Hz, J= 8 Hz), 7.84 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.54-7.34 (6H, m), 7.29 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.19 (2H, s), 3.92 (6H, s), 3.86 (3H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.95 %H: 5.53 %N: 9.12 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1777. 42 4.1.10. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,4,6-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 14) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,4,6-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (80:20) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: % 21,66) Erime derecesi: 206 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3054 (aromatik C-H gerilimi), 2943 (alifatik C-H gerilimi), 1625 (C=O gerilimi), 1583 (C=C gerilim), 1229 (asimetrik C-O-C gerilim), 1087 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.85 (1H, s), 8.61 (1H, d, J= 5.1 Hz), 8.23 (1H, s), 8.09 (1H, d, J= 7.8 Hz), 7.72 (2H, d, J= 8.1 Hz), 7.49-7.35 (4H, m), 7.31 (1H, d, J= 15.9 Hz), 6.87 (1H, d, J= 16.2 Hz), 6.12 (2H, s), 3.80 (3H, s), 3.77 (6H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.92 %H: 5.38 %N: 9.48 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1762. 43 4.1.11. (E)-3-(1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)-1-(2,3,4-trimetoksifenil) prop-2-en-1-on (Bileşik 15) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,3,4-trimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: %27,93) Erime derecesi: 91 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3038 (aromatik C-H gerilimi), 2971 (alifatik C-H gerilimi), 1648 (C=O gerilimi), 1586 (C=C gerilim), 1240 (asimetrik C-O-C gerilim), 1099 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 400) δ: 8.98 (1H, d, J=1.6 Hz), 8.67 (1H, dd, J= 1.6 Hz, J= 5.2 Hz), 8.33 (1H, s), 8.02 (1H, dt, J= 1.6 Hz, J= 8 Hz), 7.79 (2H, m), 7.70 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.53-7.37 (5H, m), 7.33 (1H, d, J= 15.6 Hz), 6.75 (1H, d, J= 8.8 Hz), 3.92 (3H, s), 3.91 (3H, s), 3.87 (3H, s). C26H23N3O4 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 70.73 %H: 5.25 %N: 9.52 Bulunan %C: 70.92 %H: 5.17 %N: 9.52 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 442.1767; bulunan: 442.1765. 44 4.1.12. (E)-1-(3,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 16) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 3,4-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat (75:25) solvan sistemi kullanılarak flash kromatografi yöntemi ile saflaştırıldı. (Verim: %36,12). CAS No: 1002609-04-2 Erime derecesi: 162 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3000 (aromatik C-H gerilimi), 2932 (alifatik C-H gerilimi), 1655 (C=O gerilimi), 1589 (C=C gerilim), 1229 (asimetrik C-O-C gerilim), 1067 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.97 (1H, s), 8.65 (1H, d, J= 3.6 Hz), 8.34 (1H, s), 8.03 (1H, d, J= 7.8 Hz), 7.79-7.77 (2H, m), 7.76 (1H, d, J= 15.9 Hz), 7.55-7.33 (7H, m), 6.85 (1H, d, J= 7.8 Hz), 3.91 (6H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 72.49 %H: 5.05 %N: 10.03 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1650. 45 4.1.13. (E)-1-(2,5-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 17) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,5-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Hekzan:Etilasetat karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim: %56,95) Erime derecesi: 129 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3077 (aromatik C-H gerilimi), 2945 (alifatik C-H gerilimi), 1656 (C=O gerilimi), 1594 (C=C gerilim), 1230 (asimetrik C-O-C gerilim), 1053 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 8.89 (1H, s), 8.61 (1H, m), 8.24, (1H, s), 7.95 (1H, m), 7.72-7.09 (9H, m), 6.95 (1H, m), 6.86 (1H, d, J= 9 Hz), 3.77 (3H, s), 3.73 (3H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 73.31 %H: 5.57 %N: 10.40 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1649. 46 4.1.14. (E)-1-(2,4-Dimetoksifenil)-3-(1-fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-il)prop2-en-1-on (Bileşik 18) 1-Fenil-3-(piridin-3-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit ve 2,4-dimetoksi asetofenondan hareketle kalkon türevlerinin genel sentez yöntemine göre elde edildi. Aseton:Su karışımı ile kristalizasyon yapılarak saflaştırıldı. (Verim: %33,7). CAS No: 1002461-21-3 Erime derecesi: 130 °C IR spektrumu (FT-IR/ATR) cm-1: 3090 (aromatik C-H gerilimi), 2942 (alifatik C-H gerilimi), 1646 (C=O gerilimi), 1596 (C=C gerilim), 1243 (asimetrik C-O-C gerilim), 1071 (simetrik C-O-C gerilim). 1 H-NMR spektrumu (CDCl3, 300) δ: 9.01 (1H, s), 8.63 (1H, d, J= 3.4 Hz), 8.24 (1H, s), 8.20 (1H, d, J= 7.2 Hz), 7.73-7.68 (2H, m), 7.62 (1H, d, J= 15.6 Hz), 7.55-7.53 (2H, m), 7.46 (1H, t, J= 7.8 Hz), 7.34-7.32 (1H, m), 7.31 (1H, d, J= 15.6 Hz), 6.52 (1H, d, J= 8.7 Hz), 6.43 (1H, d, J= 1.8 Hz), 3.81 (6H, s). C25H21N3O3 için; Elementel analiz Hesaplanan %C: 72.98 %H: 5.14 %N: 10.21 Bulunan %C: 73.33 %H: 5.38 %N: 10.21 ESI-TOF-MS [M+H] hesaplanan: 412.1661; bulunan: 412.1643. 47 4.2. Biyolojik Bulgular Sentezlenen bileşiklerin sitotoksiteleri Huh7, HCT116 ve MCF7 hücrelerinde sulforodamin B testi ile değerlendirilmiştir. 72 Saatlik inkübasyon süresinin ardından hesaplanan IC₅₀ değerleri Çizelge 4.2.1’de verilmiştir. Çizelge 4.2.1 Tez kapsamında sentezlenen bileşiklerin IC₅₀ (µM) değerleri IC₅₀ (µM) Ar R Huh7 MCF7 HCT116 5 1,8±0,51 3,4±0,44 3,1±1,88 6 3,5±0,07 3,5±0,04 0,3±0,29 7 2,6±0,58 1,6±0,66 0,6±0,18 8 3,7±0,03 3,3±0,04 1,3±1,86 9 2,0±0,25 4,3±0,07 1,2±0,32 10 1,7±0,21 1, 4±0,38 0,9±0,23 48 Çizelge 4.2.1’ün devamı; IC₅₀ (µM) Ar R Huh7 MCF7 HCT116 11 4,4±0,52 8,8±1,18 4,4±1,52 12 2,3±0,49 4,1±0,05 2,0±0,71 1,9±0,53 3,8±0,06 0,6±0,35 0,5±0,17 1,0±0,50 0,3±0,15 2,3±1,43 1,4±0,14 1,1±0,46 3,1±0,32 1,7±0,84 4,3±1,20 1,3±0,16 1,5±0,52 1,0±0,50 2,4±0,56 2,3±0,02 1,3±0,75 13 14 15 16 17 18 49 5. SONUÇ VE TARTIŞMA Bu tez çalışması kapsamında, anti-kanser aktivite sergileyeceğini düşündüğümüz 1,3-diarilpirazol türevi bileşiklerin sentezleri gerçekleştirilmiştir. Sentezlenen bileşiklerin sitotoksik etkinlikleri Huh7, MCF7 ve HCT116 hücrelerinde değerlendirilmiştir. Sonuç bileşiklere ulaşmak için izlenen genel sentez şeması şekil 5.1 ‘de sunulmuştur. Şekil 5.1. Sentez şeması Bileşiklerin sentezinde başlangıç maddesi olarak, ticari olarak mevcut 3- ve 4-asetil piridin kullanılmıştır. Asetil piridin türevi etanol içinde fenilhidrazin bileşiğiyle reaksiyona sokularak hidrazon türevleri; N-fenil-N’-(1-piridin-4-il- etiliden)-hidrazin 1 ve N-fenil-N’-(1-piridin-3-il-etiliden)-hidrazin 2 sentezlenmiştir. Elde edilen hidrazon türevlerinin IR spektrumunda, başlangıç bileşiklerine ait 1675 cm-1’de görülen keton karbonil grubu C=O bantları gözlenmemiştir. N-Fenil-N'-(1piridin-4-il-etiliden)-hidrazin 1 ve N-Fenil-N'-(1-piridin-3-il-etiliden)-hidrazin türevleri literatüre kayıtlıdır (Lit. E.D: 1: 150 °C; 2: 139-140 °C) [58,59]. 2 50 Literatüre kayıtlı yönteme göre; Vilsmeir-Hack reaksiyon koşullarında hidrazon türevleri, dimetilformamid ve fosforoksi klorür ile tepkimeye sokularak 1Fenil-3-(piridin-4-il)-1H-pirazol-4-karbaldehit 3 ve 1- Fenil-3-(piridin-3-il)-1H- pirazol-4-karbaldehit 4 türevleri elde edilmiştir [60]. Aldehit türevlerinin 3, 4 IR spektrumunda aldehit yapısına ait C=O gerilim bandı sırasıyla 1669 ve 1673 cm1 ’de gözlenmiştir. Söz konusu bileşiklerin kloroform içinde alınan 1 H-NMR spektrumlarında aldehit protonu sırasıyla 10.04 ve 10.06, ppm’de, pirazol halkasına ait proton ise sırasıyla 9.43, ve 8.58 ppm’de singlet olarak gözlenmiştir. En son basamakta aldehit türevleri, Claisen-Schmit reaksiyon koşullarında sodyum hidroksit ve etanol içerisinde asetofenon türevleri ile tepkimeye sokularak 1,3-diarilpirazolkalkon bileşikleri (5-18) sentezlenmiştir. Sentezlenen toplam 14 adet bileşiğin yapıları FT-IR, 1H-NMR, LC/MS ve elementel analiz verileri ile kanıtlanmıştır. Kalkon türevlerinin IR spektrumlarında 1664-1625 cm-1 arasında C=O gerilim bantları gözlenmiştir. Sentezi yapılan tüm kalkon türevlerinin 1 H-NMR spektrumlarında kimyasal yapılarının gerektirdiği şekilde tüm protonlar uygun yarılma ve kimyasal kayma değerleri vermişlerdir. Pirazol halkasının 3 nolu konumunda 4-piridil grubu taşıyan türevlerde (5-11) pirazol halkasının 5 nolu konumunda bulunan proton 8.37-8.20 ppm aralığında singlet olarak gözlenmiştir. Bu türevlerde pirazol halkasının 4 nolu konumundaki α,β-doymamış karbonil grubunda bulunan protonlar (CH=CH-CO ve CH=CH-CO) 7.86-6.76 ppm aralığında gözlenmiş ve eşleşme sabitleri 15.6 Hz ve 15.9 Hz (bileşik 7) olarak ölçülmüştür. Pirazol halkasının 3 nolu konumunda 3-piridil grubu taşıyan türevlerde (12-18) pirazol halkasının 5 nolu konumunda bulunan proton 8.39-8.23 ppm aralığında singlet olarak gözlenmiştir. Bu türevlerde pirazol halkasının 4 nolu konumundaki α,βdoymamış karbonil grubunda bulunan protonlar (CH=CH-CO ve CH=CH-CO) 7.84-6.87 ppm aralığında gözlenmiş ve eşleşme sabitleri 15.6 Hz, 15.9 Hz (bileşik 14, 16) ve 16.2 Hz (bileşik 14) olarak ölçülmüştür. 51 Tez çalışmasında; sulforodamin B testi ile sentezlenen bileşiklerin Huh7, MCF7 ve HCT116 kanser hücrelerine karşı IC₅₀ (µM) değerleri saptanmış ve sonuçlar Çizelge 4.2.1’ de verilmiştir. Sulforodamin B testi ile bileşiklerin antikanser aktiviteleri değerlendirildiğinde tüm bileşiklerin Huh7, MCF7 ve HCT116 kanser hücre hatlarında IC50 değerlerinin 5 µM düşük olduğu belirlenmiştir. Kalkon yapısında nonsubstitüe fenil grubu taşıyan bileşik 5, 11, 12 ve 16 dışındaki tüm bileşiklerin IC₅₀ değerlerinin HCT116 kanser hücresinde 1µM civarında olduğu görülmüştür. Bileşik 5, 11, 12 ve 16’ nın IC50 değerleri sırasıyla 3.1, 4.4, 2.0 ve 4.3 µM olarak hesaplanmıştır. Bileşik 6, 7, 10,13 ve 14 nolu bileşiklerin IC50 değerlerinin HCT116 kanser hücresinde 1µM’ dan düşük olduğu belirlenmiştir, sırasıyla HCT116 kanser hücresindeki IC50 Sentezlenen bileşiklerin Huh7 değerleri: 0.3, 0.6, 0.9, 0.6 ve 0.3 µM. kanser hücre hatlarında da etkileri dikkat çekicidir. Bileşik 14, Huh7 hücre hattında 0.5 µM IC50 değeri ile en etkili bileşik olarak bulunmuştur. Özellikle bileşik 10, bileşik 14 ve bileşik 17 tüm hücre hatlarına karşı en yüksek sitotoksisiteyi gösteren bileşikler olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, bu tez çalışmasında daha ileri çalışmaların temelini oluşturacak sonuçlara ulaşılmıştır. Özellikle bu bileşiklerden hareketle tasarlanacak yeni türevlerin sentezlerinin gerçekleştirilmesi ve sitotoksisitelerinin belirlenmesi ile kurulacak yapı-etki ilişkileri sonucunda daha ileri optimizasyon çalışmaları planlanabilecektir. Sitotoksik etki mekanizma çalışmaları da yapılarak hangi mekanizma/lar ile antikanser etkiye ulaşıldığı belirlenecektir. Hâlihazırda biileşiklerin tübülin polimerizasyonuna olan olası inhibitör etkileri araştırılmaktadır. 52 53 KAYNAKLAR 1. Aktaş, H. S. (2010). Kemoterapinin Kolon Kanseri Meme Kanseri ve Mide Kanserinde VEGF Düzeylerine Etkisinin İn Vivo ve İn Vitro İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü, Ankara, 1-6 2. Korkmaz, E. (2010). Kanser ve Kanser Hastalarına İlişkin Tutumların İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 19-21. 3. Yokuş, B., ve Çakır, Ü. D. (2012). Kanser biyokimyası. Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 1, 7-18. 4. Dhanabal, M., Jeffers, M., and Larochelle, W. J. (2005). Anti-angiogenic therapy as a cancer treatment paradigm. Current Medicinal Chemistry, 5, 115130. 5. Etienne-Manneville, S. (2013). Microtubules in cell migration. Annual Review of Cell and Developmental Biology, 29, 471-499. 6. Hyams, J., and Lloyd, C. W. (1994). Microtubules. New York: Wiley-Liss. 7. Ter Haar, J., Kowalski, R. J., Hamel, E., Lin, C. M., Longley, R. E., Gunasekera, S. P., Rosenkranz, H. S., and Day B. W. (1996). Discodermolide a cytotoxic marine agent that stabilizes microtubules more potently than taxol. Biochemistry, 35, 243-250. 8. Zhang, S. X., Feng, J., Kuo, S. C., Brossi, A., Hamel, E., Tropsha, A., and Lee, K. H. (2000). Three-dimensional quantitative structure –activity relationship study of the colchicine binding site ligands using comparative molecular field analysis. Journal of Medicinal Chemistry, 43, 167-176. 9. Dark, G. G., Hill, S. A., Prise, V. E., Tozer, G. M., Pettit, G. R., and Chaplin, D. J. (1997). Combretastatin A-4 an agent that displays potent and selective toxicity toward tumor vasculature. Cancer Research, 57, 1829-1834. 10. Gaya, A. M., and Rustin, G. J. S. (2005). Vascular disrupting agents a new class of drug in cancer therapy. Clinical Oncology, 17, 277-290. 11. Chaplin, D. J., Pettit, G. R., and Hill, S. A. (1999). Anti-vascular approaches to solid tumour therapy evaluation of combretastaatin A4 phosphate. Anticancer Research, 19, 189-195. 12. Tozer, G. M., Prise, V. E., Wilson, J., Locke, R. J., Vijnovic, B., Stratford, M. R. L., Dennis, M. F., and Chaplin, D. J. (1999). Combretastatin A4 phosphate as a tumor vascular targeting agent early effects in tumors and normal tissues. Cancer Research, 59, 1626-1634. 13. Nam, N. H. (2003). Combretastatin A4 analogues as antimitotic antitumor agents. Current Medicinal Chemistry, 10, 1697-1722. 54 14. Liekens, S., De Clercq, E., and Neyts, J. (2001). Angiogenesis regulators and clinical applications. Biochemical Pharmacology, 61, 253-270. 15. Tozer, G. M., Kanthou, C., and Baguley, B. C. (2005). Disrupting tumour blood vessels. Nature Reviews Cancer, 5, 423-435. 16. Pettit, G. R., Singh, S. B., Niven, M. L., Hamel, E., and Schmidt, J. M. (1987). Isolation structure and synthesis of combretastatins A1 and B1 potent new inhibitors of microtubule assembly derived from combretum caffrum. Journal of Natural Products, 50, 119-131. 17. Pettit, G. R., Rhodes, M. R., Herald, D. L., Hamel, E., Schmidt, J. M., and Pettit, R. K. (2005). Synthesis and evaluation of structural modifications of (Z)and (E)- combretastatin A4. Journal of Medicinal Chemistry, 48, 4087-4099. 18. Rybka, M., Mercader, G. A., and Castro, A. E. (2014). Predictive Qsar study of chalcone derivatives cytotoxicity activity against HT-29 human colon adenocarcinoma cell lines. Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 132, 18-29. 19. Lee, T. Y., Fong, H. T., Cehn, M. H., Chang, Y. C., Wang, H. Y., Chern, Y. C., and Chen, H. Y. (2014). Toxicity assessments of chalcone and some synthetic chalcone analogues in a zebrafish model. Molecules, 19, 641-650. 20. Baytaş, S., İnceler, N., ve Yılmaz, A. (2013). Synthesis citotoxicity and molecular properties prediction of novel 1,3-diarylpyrazole derivatives. Medicinal Chemistry Research, 22, 4893-4908. 21. İnceler, N., Yılmaz, A., ve Baytaş, S. (2013). Synthesis of ester and amide derivatives of 1-phenyl-3-(thiophen-3-yl)-1H-pyrazole-4-carboxylic acid and study of their anticancer activity. Medicinal Chemistry Research, 22, 31093118. 22. Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu. (2008). Dünya kanser raporu 2008. Lyon. 9-42. 23. Sayın, B. D. (2008). Metilasyon ve kanser. Türkiye Klinikleri Journal of Medicinal Science, 28, 513-524. 24. Görgülü, Ş. (2010). Tübülin Bloklayıcı İlaç Taşıyıcı Nanopartiküler Sistemler, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 629. 25. Cabadak, H. (2008). Hücre siklusu ve kanser. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 9(3), 51-61. 26. Uz, G. (2012). Schizosaccharomyces Pombe’de Mitotik Mikrotübül Oluşumu Üzerine Magnezyumun Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 13-15. 55 27. Kayaalp, S. O. (1991). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. (Altıncı Baskı). Türkiye: PELİKAN Yayınevi, 308- 416. 28. Armitage, E. S. M. (2007). The design and syhtesis of combrestatin A4 like chalcones and their analogues and other anticancer agents, Yüksek Lisans Tezi, Cardiff University Department of Chemistry, Unites States, 24-39. 29. Nallamothu, R., Wood, G. C., Pattillo, C. B., Scott, R. C., Kianni, M. F., Moore, B. M., and Thoma, L. A. (2006). A tumor vasculature targeted liposome delivery system for combrestatin A4 design characterization and in vitro evaluation. American Association of Pharmaceutical Scientists PharmSciTech, 7, 7-16. 30. Tanpure, R. P., Nguyen, B. L., Strecker, T. E., Aguirre, S., Sharma, S., Chaplin, D. J., Siim, B. G., Hamel, E., Lippert, J. W., and Pettit, G. R. (2011). Regioselective synthesis of water soluble monophosphate derivatives of combrestatin A-1. Journal of Natural Products, 74(7), 1568-1574. 31. Tron, C. G., Pirali, T., Sorba, G., Pagliai, F., Busacca, S., and Genazzani, A. A. (2006). Medicinal chemistry of combretastatin A4 present and future directions. Journal of Medicinal Chemistry, 49(11), 3034. 32. Yılmaz, H. (2011). Tetraarilazadipirometen Komplekslerinin Sentezi, Yüksek Lisans Tezi, Bilimleri Enstitüsü, 41-46. Ligand ve Bordiflorür Ankara Üniversitesi Fen 33. Kim, B. T., Kwang-Joong, O., Chun, J. C., and Hwang, K. J. (2008). Synthesis of dihydroxylated chalcone derivatives with diverse substitution patterns and their radical scavenging ability toward DPPH free radicals. Bulletin of the Korean Chemical Society, 29, 1125-1130. 34. Mohamed, F. M., Mohamed, S. M., Shouman, A. S., Fathi, M. M., and Abdelhamid, A. I. (2012). Synthesis and biological evaluation of a novel series of chalcones ıncorporated pyrazole moiety as anticancer and antimicrobial agents. Applied Biochemistry and Biotechnology, 168, 1153-1162. 35. Hijova, E. (2006). Bioavailability of chalcones. Bratislavske Lekarske Listy, 107, 80-84. 36. Riyadh, M. S., Farghaly, A. T., Abdallah, A. M., Abdalla, M. M., and Abd ElAziz, R. M. (2010). New pyrazoles incorporating pyrazolylpyrazole moiety synthesis anti-HCV and antitumor activity. European Journal of Medicinal Chemistry, 45, 1042-1050. 37. Christodoulou, S. M., Liekens, S., Kasiotis, M. K., and Haroutounian, A. S. (2010). Novel pyrazole derivatives synthesis and evaluation of anti-angiogenic activity. Bioorganic and Medicinal Chemistry, 18, 4338-4350. 38. Zhang, H. J., Fan, D. C., Zhao, X. B., Shin, S. D., Dong, L. W., Xie, S. Y., and Miao, Y. J. (2008). Synthesis and preliminary biological evaluation of novel 56 pyrazolo(1,5-α)pyrazin-4(5H)-one derivatives as potential agents againts A549 lung cancer cells. Bioorganic and Medicinal Chemistry, 16, 10165-10171. 39. Broker, S., D’angelo, N., Germain, J., and Harmange, J. Bis-aryl amide derivatives and method of use. W02008/086014A2. 40. Dai, X. P., Li, X. Z., Zheng, Z. B., and Li, S. (2006). Synthesis and biological evaluation of novel 1,5-diarylpyrazole-3-carboxamide compounds as inhibitors of ALK5. Chinese Chemical Letters, 17(5), 609-612. 41. Bangdar, B. P., Totre, J. V., Gawande, S. S., Khobragade, C. N., Warangkar, S.C., and Kadam, P. D. (2010). Synthesis of novel 3,5-diarylpyrazole derivatives using combinatorial chemistry as inhibitors of tyrosinase as well as potent anticancer anti-inflammatory agents. Bioorganic and Medicinal Chemistry, 18, 6149-6155. 42. Santoro, A., Pisanti, S., Grimaldi, C., Izzo, A. A., and Borrelli, F., Proto, M. C., Malfitano, A. M., Gazzero, P., Laezza, C., and Bifulco, M. (2009). Rimonabant inhibits human colon cancer cell growth and reduces the formation of precancerous lesion in the mouse colon. International Journal of Cancer, 125, 996-1003. 43. Sarnataro, D., Pisanti, S., Santoro, A., Gazzerro, P., Malfitano, A. M., Laezza, C., and Bifulco, M. (2006). The cannabinoid CB1 receptor antagonist rimonabant (SR141716) inhibits human breast cancer cell profiration through a lipid-raft mediated mechanism. Molecular Pharmaceutics, 70, 1298-1306. 44. Malfitano, A. M., Laezza, C., Galgani, M., Matarese, G., D’Alessandro, A., Gazzero. P., and Bifulco, M. (2012). The CB-1 receptor antagonist rimonabant controls cell viability and ascitic tumor growth in mice. Pharmaceutical Research, 65, 365-371. 45. Cheng, K. M., Huang, Y. Y., Huang, J. J., Kaneko, K., Kimura, M., Takayama, H., Juang, S. H.,and Wong, F. F. (2010). Synthesis and antiproliferative evaluation of N,N-disubstituted-N’-(1-aryl-1H-pyrazol-5-yl)-methnimidamides. Bioorganic and Medicinal Chemistry Letters, 20, 6781-6784. 46. Balbi, A., Anzaldi, M., Maccio, C., Aiello, C., Mazzei, M., Gangemi, R., Castagnola, P., Miele, M., Rosano, C., and Viale, M. (2011). Synthesis and biological evaluation of novel pyrazole derivatives with anticancer activity. European Journal of Medicinal Chemistry, 46, 5293-5309. 47. Franchini, C. M., Bonini, B. F., Camaggi, C. M., Gentili, D., Pession, A., Rani, M., and Strocchi, E. (2010). Design and synthesis of novel 3,4-disubstituted pyrazoles for nanomedicine applications against malignant gliomas. European Journal of Medicinal Chemistry, 45, 2024-2033. 48. Zhang, D., Wang, G., Zhao, G., Xu, W., and Huo, L. (2011). Synthesis and cytotoxic activity of novel 3-(1H-indol-3-yl)-1H-pyrazole-5-carbohydrazide derivatives. European Journal of Medicinal Chemistry, 46, 5868-5877. 57 49. Puthiyapurayil, P., Poojary, B., Chikkanna, C., and Buridipad, S. K. (2012). Design synthesis and biological evaluation of a novel series of 1,3,4oxadiazole bearing N-methyl-4-(trifluoromethyl)phenyl pyrazole moiety as cytotoxic agents. European Journal of Medicinal Chemistry, 53, 203-210. 50. Greig, I. R., and Ross, R. A. 1,5-diaryl-pyrazoles and their use as cannabinoid receptor neutral antagonists. W02010/020762A1. 51. Xia, Y., Dong, Z., Zhao, B., Ge, X., and Meng, N., and Miao, J. Y. (2007). Synthesis and structure-activity relationships of novel 1-arylmethyl-3-aryl-1Hpyrazole-5-carbohydrazide derivatives as potential agents A549 lung cancer cells. Bioorganic and Medicinal Chemistry, 15, 6893-6899. 52. Abdel-Aziz, H. A., El-Zahari, H., and Dawood, K. M. (2010). Microwaveassisted synthesis and in vitro antitumor activity of 1,3,4-triaryl-5-Narylpyrazole-carboxamides. European Journal of Medicinal Chemistry, 45, 2427-2432. 53. El-Gamal, M., Choi, H. S., Cho, H. G., Hong, J. H., Yoo, K. H., and Oh, C. H. (2011). Design synthesis and antiploriferative activity of 3,4-diarylpyrazole-1carboxamide derivatives against melanoma cell line. Archiv der Pharmazie Life Sciences, 344, 745-754. 54. Cheng, L. P., Li, H., Sun, J., Zhou, Y., and Zhu, H. (2010). Synthesis and biological evaluation of pyrazole derivatives containing thiourea skeleton as anticancer agent. Bioorganic and Medicinal Chemistry, 18, 4606-4614. 55. Li, X., Lu, X., Xing, M., Yang, X., Zhao, T., and Gong, H., and Zhu, H. L. (2012). Synthesis biological evaluation and molecular docking studies of N,1,3triphenyl-1H-pyrazole-4-carboxamide derivaties as anticancer agents. Bioorganic and Medicinal Chemistry Letters, 22, 3589-3593. 56. Vichai, V., and Kirtikara, K. (2006). Sulforhodamine B colorimetric assay for cytotoxicity screening. Nature Protocols, 1, 1112-1116. 57. Bratenko, M. K., Chornous, V. A., and Vovk, M. V. (2001). 4-functionally substituted 3-heterylpyrazoles IV. 1-phenyl-3-aryl(heteryl)-5-(4-pyrazolyl)-2pyrazolines, Russian Journal of Organic Chemistry, 37(4), 556-559. 58. Chang, M. S. (1963). Dipicolinoyl and bis(6-acetylpicolinoyl)furoxans. Journal of Organic Chemistry, 28, 3542-3545. 59. Gray, P. A., and Archer, W. L. (1957). Pyridylethylation of indole and related reactions. Journal of the American Chemical Society, 79, 3554-3559. 60. Bratenko, M. K., Chornous, V. A., and Vovk, M. V. (2002). Synthesis and chemical transformations of 3-(3-pyridinyl)-4-formylpyrazole. Ukrainskii Khimicheskii Zhurnal ( Russian Edition), 68, 46-51. 58 59 ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler Soyadı, adı : EREN, Fikriye Uyruğu : T.C., BULGARİSTAN Doğum tarihi ve yeri : 02/12/1984 Choumen Medeni hali : Bekar Telefon : 0 (532) 158 21 19 e-posta : erenfikriye@hotmail.com Eğitim Derecesi Okul/Program Mezuniyet yılı Yüksek lisans Gazi Üniversitesi/ Farmasötik Kimya Devam Ediyor Lisans Gazi Üniversitesi/ Kimya Bölümü 2010 Lise HFZ Çerkezköy Anadolu Lisesi 2003 İş Deneyimi, Yıl Çalıştığı Yer Görev 2012- 2013 Keymen İlaç Tıbbi Satış Temsilcisi 2010- 2011 Deva İlaç Tıbbi Tanıtım Temsilcisi 2008- 2010 Embil İlaç Tıbbi Mümessil Yabancı Dili İngilizce Hobiler Kitap okuma, bisiklet kullanmak, spor yapmak. 60 GAZİ GELECEKTİR…
