Prostat Kanseri - Bayburt Halk Sagligi Mudurlugu
advertisement
Tarih: 19.09.2016 Saat: 16:49 Konu: Haberler Prostat Kanseri Prostat Kanseri Prostat kanseri ABD’de erkeklerde ikinci sýklýkta görülmektedir. Her yýl kanser tanýsý konulan üç erkekten biri prostat kanseridir. Ülkemizde daha az sýklýkla görülmektedir. Prostat, erkek üreme sisteminin bir bölümüdür. Rektumun (kalýn barsaðýn son kýsmý) önünde ve mesanenin altýnda yerleþmiþtir. Ýdrar akýmýný saðlayan üretra (idrar yolu) tarafýndan çevrilmiþtir. Saðlýklý prostat bezi bir ceviz büyüklüðündedir. Prostat ,seminal sývýnýn bir kýsmýný üretir. Ejekülasyon esnasýnda seminal sývý spermlerin dýþarý atýlmasýný saðlar. Erkek hormonlarý (androjenler) prostatýn büyümesini saðlar. Testisler testosteron dahil olmak üzere erkek hormonlarýnýn esas üretim yeridir. Böbrek üstü bezi (adrenal bez) az miktarda testosteron üretir. Prostat aþýrý büyüdüðü zaman üretraya baský yaparak idrarýn mesaneden *****e akýmýný yavaþlatýr ya da durdurur. Risk Faktörleri Prostat kanserinin sebepleri kesin olarak bilinmemektedir. Bulaþýcý deðildir, insandan insana geçmez. Araþtýrmalar prostat kanseri geliþme riskini artýran bazý faktörler olduðunu göstermiþtir. Yaþ: Prostat kanserinin en önemli risk faktörüdür. 45 yaþ altýnda nadir görülür. Yaþlandýkça risk artar. ABD’de 65 yaþ ve üzerinde görülmektedir. Aile öyküsü: Erkek kardeþinde prostat kanseri olanlarda risk artar. Irk: Afrikalý Amerikalýlarda beyazlardan daha yaygýndýr. Sayfa 1 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK. Belirli prostat deðiþiklikleri: Yüksek dereceli prostatik intraepitelyal neoplazisi olan hücreleri olanlarda prostat kanser riski artmýþtýr. Bu hücreler mikroskop altýnda anormal olarak görülürler. Diyet: Hayvansal yaðdan zengin ve et içeren gýdalarla beslenmenin bazý çalýþmalarda prostat kanser riskini artýrdýðý gösterilmiþtir. Belirtiler Prostat kanserinin hiçbir belirtisi olmayacaðý gibi hastalar; idrar yapma ile ilgili problemler, ereksiyon zorluðu, semende veya idrarda kan ve sýrt, bel, kalça ve uyluk aðrýlarý ile baþvurabilirler. Ýdrar yapma ile ilgili problemler; idrar yapamama, idrar yapmaya baþlama ya da durdurmada zorlanma, sýk sýk idrara çýkma, geceleri idrara çýkma, idrar akýmýnda zayýflama, kesik kesik zorlanarak idrar yapma, aðrýlý idrar yapma þeklinde olabilir. Bu belirtiler kanser dýþý nedenlere (prostat büyümesi, enfeksiyon gibi) de baðlý olabilir.Bu belirtiler bulunduðunda bir üroloji uzmanýna baþvurmanýz gerekmektedir. Taný Prostat kanserinin belirtileri ortaya çýkmadan erken tanýsý için bazý tarama yöntemleri kullanýlýr. Bu tarama yöntemlerinin 50 yaþýndan sonra tüm erkeklere yýlda bir uygulanmasý önerilmektedir: Prostatýn parmakla muayenesi: Doktor vazelinle kayganlaþtýrarak eldivenli parmaðý ile makattan prostatý muayene eder. Prostat sert ve nodüler alanlar açýsýndan taranýr. Kanda prostat spesifik antijen (PSA) testi: Hastanýn kan örneðinde laboratuvarda PSA bakýlýr. PSA prostat kanseri dýþýnda bazý hastalýklarda da yükselebilir (prostatýn iltihabý ya da iyi huylu büyümesi gibi). Kanseri düþündüren herhangi bir belirti olduðunda doktor bunun kansere mi yoksa baþka bir nedene mi ait olduðunu anlamaya çalýþýr. Bunun için detaylý bir sorgulama ve aile öyküsü alýnmasýnýn ardýndan prostatýn parmakla muayenesi, kanda PSA bakýlmasý, idrar tahlili gibi tetkikler yapýlýr. Bunlarýn Sayfa 2 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK. dýþýnda aþaðýdaki tetkikler de istenebilir: Transrektal ultrason: Hastanýn rektumuna bir ultrason probu konularak prostat bezindeki anormal bölgeler görüntülenir. Sistoskopi: Ýnce ve ýþýklý bir tüp yardýmýyla üretra ve mesane görülebilir. Transrektal biyopsi: Rektum yoluyla prostata bir iðne yerleþtirilerek doku örneði alýnýr. Patolog mikroskop altýnda dokuda kanser hücrelerinin varlýðýný araþtýrýr. Prostat kanserinin kesin tanýsý biyopsiyle konulur. Fizik muayene ve yapýlan testler sonucu kanser bulunamazsa doktor büyümüþ prostatýn yarattýðý belirtileri azaltmak için bazý ilaçlar önerebilir. Cerrahi yolla da prostata ait belirtiler ortadan kaldýrýlabilir. Bu vakalarda genellikle halk arasýnda kapalý ameliyat olarak bilinen transüretral prostat rezeksiyonu (TUR veya TURP) yapýlýr. Kanser bulunursa patolog tarafýnda tümörün greydi (yani normal prostat dokusundan ne kadar farklýlaþtýðý) rapor edilir. Yüksek greydli tümörler düþük greydli tümörlerden daha hýzlý büyür ve yayýlýrlar. Bir greydleme sisteminde G1’den G4’ e kadar kanser greydlenir. Bir baþka greydleme sistemi ise Gleason skorudur. Gleason skorunda patolog kanser alanlarýnýn her birine 1-5 arasýnda puan verir ve en sýk iki puan toplanarak skor hesaplanýr. Gleason skoru 2-10 arasýnda deðiþir. Evreleme Tedavinin planlanmasý için doktor hastalýðýn yayýlým durumunu yani evresini bilmek zorundadýr. Evreleme; tümörün boyutuna, tümörün prostat dýþýna yayýlýp yayýlmadýðýna ve uzak yayýlýmýna göre yapýlýr. Kanserin yayýlýmý kan testleri ve bazý görüntüleme yöntemleri ile saptanýr. Kemik Sintigrafisi: Damar yoluyla enjekte edilen az miktarda radyoaktif madde kan dolaþýmý yoluyla kemiklere ulaþýr. Bir makine kemiklerde Sayfa 3 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK. depolanan radyasyon miktarýný ölçer ve bir film haline getirir. Bu resimde kanserin kemiklerdeki yayýlýmý görülür. Bilgisayarlý Tomografi: Bir x-ray makinesi ve bilgisayar yardýmýyla vücudun iç organlarý görüntülenir. Daha çok karýn bölgesini görüntülemede kullanýlýr. Magnetik Rezonans Görüntüleme:  Güçlü magnetik dalgalar yayan bir makine ve bilgisayar tarafýndan vücudun iç organlarý görüntülenir. Prostat kanserinin evreleri aþaðýda özetlenmiþtir: Evre I: Kanser rektumun parmakla muayenesiyle hissedilmez. Daha çok tesadüfen, genelde prostat büyümesi nedeniyle yapýlan cerrahi müdahale sayesinde ortaya çýkar. Kanser sadece prostattadýr. Evre II: Kanser biraz daha ilerlemiþtir ancak hala prostat dýþýna yayýlým yoktur. Evre III: Kanser prostat dýþýna yayýlmýþtýr. Belki seminal veziküllere yayýlmýþ olabilir ancak lenf nodlarýna yayýlým yoktur. Evre IV: Kanser yakýn kas dokulara ve organlara, lenf nodlarýna, vücudun diðer bölümlerine yayýlmýþ olabilir. Tedavi Prostat kanserli hastalarýn çoðu tedavileri konusunda karar vermede aktif rol almak istemektedirler. Hastalýklarýnýn ve diðer tedavi seçeneklerinin ne olduðunu bilmek istemektedirler. Bununla birlikte tanýdan sonraki þok ve stres istedikleri her þeyi doktorlarýna danýþmalarýný zorlaþtýrmaktadýr. Muayene öncesi hastalarýn sormak istediklerini liste haline getirmesi, muayene esnasýnda doktorun söylediklerini hastanýn kaydetmesi bu sorunu çözmede yardýmcý olur. Bazý hastalar bir aile üyesi ya da arkadaþýn yanlarýnda bulunmasýný, kararda aktif rol almasýný, notlar almasýný veya doktoru dinlemesini isteyebilirler. Doktorlar hastayý prostat kanseriyle ilgilenen bir uzmana sevk edebilirler. Sayfa 4 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK. Prostat kanseri tedavisiyle uðraþan uzmanlar; ürologlar, medikal onkologlar ve radyasyon onkologlarýdýr. Prostat kanserli hastalarýn çeþitli tedavi seçenekleri vardýr bunlar; cerrahi, radyoterapi ve hormon tedavisidir. Kanser tedavisi lokal ya da sistemik olabilir. Lokal tedavi: Cerrahi ve radyoterapi lokal tedavilerdir. Prostattaki kanseri yok etmek amaçlanýr. Kanser vücudun diðer bölgelerine yayýldýðýnda lokal tedavi özel bölgelerdeki hastalýðý kontrol etmede kullanýlýr.  Sistemik tedavi: Hormon tedavisi sistemik bir tedavidir, hastalýðýn yayýlmasýný önler. Tedavi tümörün evresine, hastanýn belirtilerine ve genel saðlýk durumuna gore deðiþir. Yan etkiler tedavinin tipine ve süresine baðlýdýr. Hastalar tedavi planýný ve yan etkileri konusunda bilgilendirilmelidir. Ayrýca hastalar tedavi esnasýnda hastanede ne kadar kalacaklarýný, ne zaman normal aktivitelerine döneceklerini, karþýlaþacaklarý seksüel ve üriner problemleri sorabilirler. Cerrahi: Cerrahi erken dönem prostat kanserinin en yaygýn tedavisidir. Doktor prostatýn tamamýný veya bir bölümünü alabilir. Bazý vakalarda doktor sinir koruyucu yöntemle ameliyatý tercih edebilir. Bu tip cerrahide ereksiyonu saðlayan sinirler korunabilir. Sinirlere çok yakýn büyük bir tümör varsa bu yöntem uygun deðildir. Her bir cerrahi yöntemin kendine özgü yarar ve riskleri vardýr. Radikal retropubik prostatektomi: Karýndan bir kesi yapýlarak prostat, komþu dokular ve lenf nodlarý alýnýr. Radikal perineal prostatektomi: Skrotum ve anüs arasýndan bir kesi yapýlarak prostatýn tamamý çýkartýlabilir. Komþu lenf nodlarý karýndan ayrý bir kesi yapýlarak çýkartýlýr. Laparaskopik prostatektomi: Karýndan küçük kesiler yapýlarak ýþýklý bir tüp yerleþtirilir, prostat ve lenf nodlarý çýkartýlýr. Transüretral prostat rezeksiyonu (TURP): Üretra yoluyla prostatýn bir bölümü kesilerek alýnýr. Sayfa 5 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK. Bu yolla kanserin tamamý çýkartýlamaz, idrar akýmýný engelleyen dokular alýnýr. Kriyocerrahi: Bazý merkezlerde uygulanan bir yöntemdir. Pelvik lenfadenektomi: Prostatektomi sýrasýnda rutin olarak yapýlmaktadýr. Pelvik bölgedeki lenf nodlarý çýkartýlýp kanserin yayýlýmý açýsýndan incelenir. Cerrahi sonrasý iyileþme her hastada yapýlan cerrahi tekniðin türüne göre farklý zaman alýr. Ýlk birkaç gün aðrý nedeniyle hastanýn aðrý kesici ilaç ihtiyacý olabilir. Cerrahi sonrasý üretranýn iyileþmesi zaman alýr. Mesaneden üretraya idrar akýmýný saðlamak için bir idrar sondasý takýlýr. Sonda 5 gün ile 3 hafta arasýnda kalýr. Cerrahiden sonra ilk birkaç hafta idrar kaçýrma problemi olabilir ancak mesane kontrolü daha sonra tekrar kazanýlýr. Bazý hastalarda kalýcý impotans (iktidarsýzlýk) olabilir ve bazý ilaçlarla tedavi gerekebilir. Prostat alýndýðý için semen üretilemez ve hasta çocuk sahibi olamaz. Hastalar cerrahi öncesi hangi tip yöntemin kendileri için uygun olacaðýný ve yan etkilerini sorabilirler. Radyasyon tedavisi: Radyoterapi olarak da adlandýrýlýr, lokal bir tedavidir. Tedavi edilen alandaki kanser hücrelerini yüksek enerjili ýþýnlarla öldürmek amaçlanýr. Prostat kanserinde erken evrelerde radyoterapi cerrahinin yerine uygulanabilir. Ayrýca cerrahi sonrasý bölgede kalan tümör hücrelerini öldürmek amacýyla da uygulanabilir. Ýleri evrelerde radyoterapi aðrýyý hafifletmede yardýmcý olur. Ýki çeþit radyoterapi yöntemi vardýr: Eksternal Radyoterapi: Bir makine yardýmýyla radyasyon dýþardan hastaya uygulanýr. Haftanýn beþ günü hastalar bu tedavi için hastaneye gelirler. Ýnternal Radyoterapi: Ýnce tüpler tümör içine ya da yakýnýna yerleþtirilir, radyasyon bu tüplerden yayýlýr. Hastalar hastanede kalýrlar ve tedavi birkaç gün sürer, hasta taburcu olurken tüpler çýkarýlýr. Sayfa 6 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK. Radyoterapi sýrasýnda halsizlik, yorgunluk olabilir. Dinlenmek önemlidir ancak doktorlar hastalara olabilecekleri kadar aktif olmalarýný önerirler. Eksternal radyoterapi alanlarda ishal, sýk idrara çýkma, idrar yaparken rahatsýzlýk, ciltte kýzarýklýk veya kuruma olabilir. Ýnternal radyoterapinin yan etkileri daha azdýr, geçici idrar kaçýrma olabilir. Radyoterapi öncesi hastalar neden bu tedaviye ihtiyaç duyduklarýný, tedavinin etki ve yan etkilerini, tedavi esnasýnda nelere dikkat edeceklerini ve normal aktivitelerine ne zaman döneceklerini bilmek istemektedirler. Hormon Tedavisi: Prostat kanseri hücreleri geliþmek ve çoðalmak için erkek hormonlarýna yani androjenlere ihtiyaç duyar. Hormon tedavisiyle tümör hücreleri androjenden mahrum kalýr. Testisler en önemli erkeklik hormonu olan testosteronun esas üretim yeridir. Böbrek üstü bezleri de az miktarda testosteron üretir. Hormon tedavisi ilaçlar ve cerrahi tedaviyi kapsar. 1. Ýlaçlar: Luteinleþtirici hormon salgýlatýcý hormon (LHRH) agonistleri: Bu ilaçlar testislerden testosteron yapýmýný engellerler (Leuprolid ve Goserelin). Antiandrojenler: Erkeklik hormonlarýnýn etkilerini bloke ederler (Flutamid, Bikalutamid, Nilutamid). Diðer Ýlaçlar: Böbrek üstü bezinde androjen üretimini engellerler (Ketokanazol ve Aminoglutetimid). 2. Cerrahi: Testislerin cerrahiyle alýnmasýna orþiektomi denir. Orþiektomi veya LHRH agonistleri tedavisi sonrasý vücutta testislerden testosteron üretimi olmaz. Bununla birlikte böbrek üstü bezi az miktarda androjen üretimine devam eder. Kalan androjen etkisini engellemek için antiandrojen ilaç almak gerekebilir. Bu tedavilerin kombinasyonuna total androjen blokajý denir. Çalýþmalarda total androjen blokajýnýn tek baþýna cerrahi veya LHRH analoðu kullanmaktan daha etkili olduðu gösterilmiþtir. Sayfa 7 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK. Doktorlar prostat kanserinin yayýlýmýný hormon tedavisi ile önlerler. Kanser sýklýkla tedavi sonrasý ilk birkaç yýl görülmez. Ancak zamanla prostat kanseri tekrarlayabilir. O zaman diðer tedavi seçenekleri gündeme gelir. Hormon tedavisi yaþam kalitesini etkileyebilir. En sýk karþýlaþýlan yan etkiler; impotans, sýcak basmalarý, cinsel isteksizlik ve kemik kuvvetinde azalmadýr. LHRH agonisti bu belirtileri ilk zamanlarda kýsa süre için artýrabilir. Antiandrojenler; bulantý, kusma, ishal, meme dokusunda büyüme ve gerginlik yapabilir. Nadiren karaciðer fonksiyonlarýnda bozulma olabilir. Ketokanazol uzun süre kullanýldýðýnda karaciðer fonksiyonlarýný bozabilir, aminoglutetimid cilt döküntülerine yol açabilir. Tedavisiz takip: Yaþlý ve ek saðlýk sorunlarý olan prostat kanserli hastalarda tedavisiz yakýn takip önerilebilir. Tedavi sonrasý izlem: Tedavi sonrasý vücutta kalan saptanamayan kanser hücreleri bir süre sonra kanserin tekrar ortaya çýkmasýna yol açabilir. Hastalar düzenli olarak takip edilmelidir. Kontrollerde; fizik muayene, rektal muayene, laboratuvar testleri, röntgen ve biyopsi yapýlabilir. Bazý gýdalarýn (domates gibi), ilaçlarýn (finasterid gibi), bazý mineraller ve vitaminlerin (selenyum ve E vitamin gibi) prostat kanserini önleyebileceðine dair araþtýrmalar sürmektedir. Hastalýk konusunda destek: Prostat kanseri hastanýn hem kendi hayatýný hem de yakýnlarýnkini etkileyen ve baþ edilmesi zor bir hastalýktýr. Hastalar ailelerini kaybetmekten, iþ ve günlük aktivitelerini sürdürememekten korkmaktadýrlar. Tedaviler, yan etkiler, hastanede yatma süreleri de bu korku ve endiþeye katkýda bulunmaktadýr. Doktor, hemþire ve diðer saðlýk çalýþanlarý tedavi ve diðer konularda hastalarýn sorularýný yanýtlayabilir. Psikolojik açýdan hastanýn desteklenmesi önemlidir. Sosyal bir görevli finansal yardým, ev bakýmý ve ruhsal destek konularýnda hastaya yardýmcý olabilir. Prostat kanserli hastalar ve onlarýn aileleriyle buluþmak, onlara bu hastalýkla baþ etme yollarýný ve tedavinin etkilerini öðretmek yararlý olacaktýr. Sayfa 8 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.   Buradaki metin genel bir bilgilendirme olup, hastalýklar  deðiþkenlik gösterebileceðinden kiþisel deðerlendirme için uzmanýnýzla görüþünüz.              &nbsp ;          &nbs p;           BAYBURT HALK SAÐLIÐI MÜDÜRLÜÐÜ  Gönderen Bayburt Halk Sagligi Mudurlugu: http://www.bayburt.hsm.saglik.gov.tr Bu Haberin Adresi: http://www.bayburt.hsm.saglik.gov.tr/modules.php?name=News&op=N EArticle&sid=252 Sayfa 9 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
