ucre Ceger

ucre Ceger
Giilseren YAZICIOGLU
Prof.Dr.
Ege Uni. Tekstil Muhendisli@Bolumu IZMIR
Bitki hiicresinde gekil ve desteklik veren Ceper selulozunun yapzsz, pamuk, keten v.b.pek~okbitkisel lifin esasznz tegkil etmesi bakzmzndan tekstilin de konusu olmuptur. Seliilozun kristalin ve fibrilerin yapzsz iizerinde bugune kadar p e k ~ o karagtzrma yapzlmzgtzr. Bu yazzda
qapb hiicre Geper seliilozunun olugumu, kristalin ue fibriler yapzsz uzerindeki aragtzrmalar anlatrlmzgtzr.
rin hatasiz bir gekilde iglenmeleri, o maddenin yapisini
en ince aynnbsina kadar bilmekle mumkundur. Eger
herhangi bir iglem bir hammaddeye, yapisi bilinmeden, gerektia gibi uygulanmiyorsa onemli kaylplar vermeden iglenen maddeyi normal haline yeniden donusturmek qow zaman miimkun desldir. 0 halde giyim,
Eevre egyasi ve teknik alanlarda hala en genig ve en uygun kullanim yerini muhafaza etmekte olan bitkisel liflerin esasini tegkil eden hucre ~eperininher yani ile incelenmesi temel bilimleri oldu@ kadar tekstille ilgilenenleri de meggul etmektedir. 0 balumdan "bitki hucre ~eperi"konusu temel bilimlere dayali endustriyel,
ekonomik ozellik tagimasi ile giinumuzde de hala onemini korumaktadir.
2. SELULOZUN T A B ~ T T AMEYDANA
G E L ~ @ N ~KISA
N ACIKLAMASI
Selulozun tabiatta bitki hucre qepeiinde meydana
geligindeki mekanizma uzerinde pekqok araghrma yapilmig ve karbonhidrat olugum mekanizmasindan hareketle selulozun meydana geligi a~iklanmayapligilmiqtir.
Gunumuzde, kesin olarak, bitkilerde karbonhidratFIBRILLER AND CRYSTALLINE STRUCTURE
larin oluwmunun fotosenteze dayand@ bilinmekteOF PLANT CELL WALL CELLULOSE
Since it is a basic component of many plant fibers such dir. Fotosentez olaymda kok sistemleriyle alinan suas cotton, linen etcplant cell wall cellulose is also a re- yun havadan alinan karbondioksit ile bitkilerin klorafisearch topic for textiles. Investigations have proved li ve gimeg enerjisinin etkisi sayesinde birlegmesi olayi
that cell wall cellulose has a fibrillar and crystalline aragtirmacilari uzun yllar meggnl etmigtir. Cok sayda
sucture. In this article, research on the formation and aragtmci tarafindan, karbonhidrat olugumuna kadar
fibrillar and crystalline stucture of the plant cell-wall desgik ana urunler meydana geldiane dair desgik fikirler ileri suriilmugtiir. Sonuq olarak aragtxmalar,
cellulase are conveyed.
karbondioksidin bag1anma5inin devresel reaksiyonlar
zinciri i ~ i n d tamamlandi$ni
e
01-taya koymugtur. Tiplu
i . ~ f ~ f ~
Gene1 olarak bitki hucreleri sitoplazmadan farkli ka- bir fabrikanin qegitli kolonlarda igletilen farkli Earklannin qdiyp sonuqta ilksel maddelerden belli kompleks
rakterde olan bir qeperle qevrilidir. Sadece y e ~ i algler,
l
uretilmesi gibi [Vardar ve Guvcn 19901. Aqikiirunlerin
bazi funguslarin serbest hareket eden zoosporlan ile
yiiksek bitkilerin cinsel iireme hucreleri v.b. gibi bazi lsmasi fok uzun surmug vc llala da gizlilikleri bulunan
hucrelerde qeper bulunmayabilir. Fakat omekten de fotosentez olaymda ilk urun olarak onceleri formaldehianlagilabileceB gibi qepersiz bitki hucrelerinde ancak tin meydana geldig, bundan glikozun olugtu@ uzun
tek llucre gibi primitif canlilarcla rastlamak mumkiin- yillar k a h 1 cclilmigti. Ancak fotosentez olayinda glikodur. 0 halde gelignlig bitkilerin pekcok llucreleri Ceper- za ulagincaya kadar meydana gelcn trunler uzerinde
yapilan uzun aragtirmalar gostermi$ir ki fotosentezde
lidir ve bitkisel lif hiicrcleri dc qeperle qevrilidir.
Bitki hucresine gekil ve desteklik veren bu ~eperin ~neydaiiagelen ilk kararli iirun fosfogliserik asit (Pkimyasal ve fiziksel yapisi ile inikroskobik 'goruniigii GA)'dir. Bu durum kesinlikle saptanmigtir. Fakat fospek qok aragtiriciya konu tegkil etmigtir. bzellikle pa- togliserik asit daha sonra indirgenerek 3 C lu indirgen
muk, keten, rami v.b gibi bitkisel lifler tekstilin oilemli kir geker (trioz) olan fosftogliseraldchit (PGAI) meydahammaddeleri olduklarindan bu konular tekstille uzra- r l gelmelrtedir. Fotoscntez olayincla C 0 2 baglanma ve
ganlann daima ilgisini sekmigtir. Kugkusuz, gencl ola- i:lcIirgeninesinde qember Calvin tarafindan ar;lklanmqI;lk,biiyiik miktarlarda iiretiini yapilan liammarldele- tlr. Gekil 1bir dc Calvin s. nlbcri reaksiyonlarinin gcilcl qemasi goriilmektcclir [Weisr c Fuller, 19621.