SBK256 - week 10

advertisement
T.C.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
Demokrasi ve
Sivil Toplum
(SBK256)
10. Hafta Ders Notları - 19/04/2017
Arş. Gör. Dr. Görkem Altınörs
gorkem.altinors@bilecik.edu.tr
1
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
2
3
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
•
•
•
•
•
Giriş
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar
İktisadi Politikalar
Parti-Devlet Bütünleşmesi
4
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
•
•
•
•
•
•
Osmanlı’da Sivil Toplum
Medrese ve Ulema, Millet Sistemi, Lonca, Ayanlar
Yine de tam değil
Eksik sivil toplum güçleri
Hepsi devlete rakip değil onun bir uzantısı
Özel Mülkiyet ve Sınıfsal Yapı
5
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
•
•
•
•
•
Ayrıca Osmanlı’nın son dönemlerinde
İdeolojik alanda Marksistler, Liberaller, Milliyetçiler, İslamcılar;
Etnik alanda Ermeniler, Araplar, Rumlar hatta Kürtler;
Ekonomik alanda yeni ortaya çıkan yerli ve yabancı sermaye grupları;
Sosyolojik alanda sendikalar, kadın grupları, masonlar vs.
6
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• 1845’te II. Mahmut’un fermanı ile çıkarılan Polis
Nizamnamesine göre grev suç kabul edilmiş, toplu
iş bırakanların polis tarafından cezalandırılması
hükme bağlanmıştır.
• 1872 Beyoğlu Telgrafhane İşçileri
• Gazhane, Şirket-i Hayriye, İskele hamalları da bu
greve destek vermişlerdir.
• II. Abdülhamit şiddetle bastırmaya kalktı, işe
yaramayınca teşkilat kurmalarına izin verdi.
• 1908 Grevlerinden bir görüntü
• Özellikle yabancı sermayeyi korkutunca İttihat
Terakki tarafından grev yasaklandı.
7
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Osmanlı Sosyalist Fırkası
• 1910
8
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Hürriyet ve İtilâf Fırkası
• Liberal
9
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Teal-i İslam Cemiyeti
• Türk Ocağı
• Halide Edib Adıvar
• Nuriye Ulviye Mevlan Civelek
10
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Nuriye Ulviye Mevlan Civelek
• Kadınlar Dünyası 1913
11
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Bağımsızlık isteyen azınlıklar
12
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• İttihat ve Terakki
• 31 Mart sonrası en büyük güç
• V. Mehmet’in 31 Mart sonrası
iktidara geçmesi
13
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
•
•
•
•
1923-1950
Cumhuriyet’in kurulması
1920-1923 Meclis Hükümeti Sistemi
CHF – CHP
14
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
15
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• “Ulusal olarak homojen, idari
olarak
merkezi,
farklılık
ve
otonomiye hiçbir şekilde müsamaha
göstermeyen,
vatandaşların
kendisine mutlak itaatini bekleyen
kıskanç bir tanrı niteliğinde olan ve
egemen bir devleti öngören bir
siyasal düşünce” Arnold Joseph
Toynbee.
16
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Hilafetin kaldırılması
• Diyanet İşleri Bakanlığı/Başkanlığı
• Dinin tamamen devlet kontrolüne
girmesi
17
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
• 1924
18
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
•
•
•
•
•
•
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Adnan Adıvar
Ali Fuat Cebesoy
Kâzım Karabekir
Rauf Orbay
Refet Bele
19
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• 1923-1929 Liberal Ekonomi
• 1923 İzmir İktisat Kongresi
• Siyasi reformlara odaklanılmış
20
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• 1929 – Büyük Buhran
• Göçmen Anne
• Wall Street’in çöküşü, Kara
Perşembe - 29 Ekim 1929
• Bırakınız yapsınlar anlayışının sonu
21
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
•
•
•
•
Keynesyen İktisat Politikaları
Daha fazla regülasyon
Daha fazla planlama
Daha fazla korumacılık
22
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
•
•
•
•
•
1929 sonrası Türkiye’de Devletçilik
• 1923 ile amaç aynı?
Devlet ekonominin baş aktörü
İçe dönük planlı kalkınma statejisi
Korumacı ekonomi
Devlet kapitalizmi
23
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Yerli ve sistem ile barışık bir
burjuvazi yaratmak
• Finans sistemini yerlileştirmek
24
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Liberal ekonomiyi savunan, İş
Bankası kurucularından Celal
Bayar’ın gözden düşmesine,
korumacı planlı kalkınmayı savunan
İsmet İnönü’nün öne çıkmasına
neden oldu
• Ancak muhafazakar liberaller
muhalefet yolları arıyor.
25
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Serbest Cumhuriyet Fırkası - 1930
26
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma
• Soru?
• 1789 Fransız Devrimi, 1917 Rus Devrimi, 1765-1783 Amerikan Devrimi,
1910-1920 Meksika Devrimi, 1815-1871 İtalya’nın ulusal birliğini sağlaması
(Risorgimento), 1868-1912 Japonya Meiji Restorasyonu, 1919-1930’lar
Kemalist Devrim
• Aralarındaki benzerlikler, farklılıklar?
• Pasif Devrim?
27
Türdeş Toplumda Yok Edilen
Farklılıklar
28
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar
• Din – Hilafetin kaldırılması; dinin devlet işlerinden ayrımı mı, yoksa dinin
devlet tarafından kontrolü mü?
•
•
•
•
Siyasal partiler
Osmanlı’dan kalan
Komünist Parti?
Birinci Grup, İkinci Grup?
29
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar
•
•
•
•
•
Takrir-i Sükun (Huzurun Sağlanması)
TpCF ve basına ciddi darbe vuruldu
Ahmet Emin Yalman otomobil lastiği işine girdi
İstanbul kökenli gazete ve dergiler kapatıldı
Dernekler – kadın dernekleri, sendikalar
• Kadınlara oy hakkı verilmesi?
• Grev ve toplu iş sözleşmesi?
30
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar
• Halk Evleri – Türk Ocakları, Kadınlar Birliği, Mason Locaları lağvedilip
kaynakları Halk Evleri’ne devredildi.
• 1930’lar Devletçilik
• Kadro Dergisi
• Batı Kapitalizmi ve Sovyet Sosyalizmi’ne alternatif Üçüncü Dünya Modeli
• Bağımsızlar
31
İktisadi Politikalar
32
İktisadi Politikalar
• Selanik ve Şam-Halep’in elden çıkması çok tramvatiktir
• Ekonomi
• %80’ler civarında tarımsal üretime dayalıydı
33
İktisadi Politikalar
• Varolan küçük çaptaki sanayi ve ticaret de ya yabancı sermayenin yada
azınlıkların elindeydi.
• 29 Sonrası devletçilik
• İkinci Dünya Savaşı askeri harcamaları getirdi
34
Parti-Devlet Bütünleşmesi
35
Parti-Devlet Bütünleşmesi
•
•
•
•
•
Faşizm tartışmaları
CHP Genel Başkanı = Cumhurbaşkanı
CHP Genel Başkan Vekili = Başbakan
CHP Genel Sekreteri = İç İşleri Bakanı
CHP İl Başkanları = Vali
36
Parti-Devlet Bütünleşmesi
37
Sonuç
38
Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum
• Soru:
• 1923 yılının sivil toplum ve devlet ilişkileri bağlamında bir kopuşa mu yoksa
bir devamlılığa mı işaret ettiğini tartışınız.
39
Download