İskenderun Körfezi`nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Tanıtımı

Türkiye’de Ulusal Politikalar
ve Endüstriyel Simbiyoz
Ferda Ulutaş
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
ÇALIŞTAYI
31 Ocak – 1 Şubat 2013
CK Farabi Otel/ ANKARA
ULUSAL POLİTİKA ALANLARI/ ARAÇLARI
 Sürdürülebilirlik/ Sürdürülebilir Kalkınma
 Kaynak Verimliliği
 Çevre
 Enerji
 Sanayi
 Bilim-Teknoloji
 İnovasyon - Rekabetçilik
 Kalkınma Planları
 Stratejiler, Eylem Planları,
 Kanun, Yönetmelikler,
 vs.
KALKINMA PLANLARI
8. ve 9. Kalkınma Planları
 …….ekolojik dengeyi….. korumak suretiyle ekonomik ve sosyal
gelişmeyi sağlamak
 sanayi politikalarının belirlenmesinde ve sanayi yatırımlarında çevre
dostu teknolojilere öncelik sağlanması
 doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı
 yenilenebilir enerji
 çevreye duyarlı hizmet süreçleri
 çevre dostu teknik ve teknolojiler
 üretim ve hizmet sektörlerinde kaçak ve kayıpların azaltılması
 hammadde kullanım etkinliğinin arttırılması
 atık azaltımı ve geri kazanım
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011 – 2014
KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı
 Türk Sanayisi zayıf yönleri arasında; “doğal kaynakların etkin
yönetilememesi ve enerji sorunu”
 Çevre ve iklim değişikliği tehdit unsurlarından biri
 Enerji verimliliği, Düşük karbon ekonomisi
 Rekabet gücünün çevreye duyarlı üretim süreçlerine bağlı hale
geleceği
 İş mükemmelliği ile çevresel mükemmelliğe birlikte odaklanma
 Eko-verimlilik programlarının ülke genelinde uygulanması
 doğal kaynakların korunması
 çevreye duyarlı üretim yapma kültürünü işletme kültürlerine entegre
etme gereği
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Stratejik Planı
 AB normlarıyla uyumlu, sürdürülebilir, çevreye duyarlı ve verimlilik
düzeyi artan üretim
 Verimlilik artırma tekniklerini ve temiz üretim uygulamalarını ulusal
düzeyde yaygınlaştırma
 OSB ve EB’lerin verimliliği
 OSB’lerin sanayicilere verdikleri hizmetlerin çeşitlendirilmesi
 Kaynakların verimli kullanılması, çevreye uyumlu üretim
 Ar-Ge, yenilikçilik, girişimciliğin teşvik edilmesi
 Yüksek katma değer, ticarileşme, üniversite – sanayi işbirliği
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – Sektörel Strateji
Belgeleri (2012-2016)
 Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı
 Demir-Çelik ve Demir Dışı Metaller Sanayi Strateji Belgesi ve
Eylem Planı
 Elektrik ve Elektronik Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı
 Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı
 Makina Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı

Yüksek katma değerli, çevreye ve insan sağlığına duyarlı süreç ve
ürünler, sürdürülebilir ve rekabetçi

Üretimde verimlilik, çevrenin korunması

Kümelenme yaklaşımı

Çevre kirliliğinin azaltılmasına ve atıkların değerlendirilmesine yönelik
projelerin desteklenmesi (ör: Demir-çelik sektörü)

Çevreye yönelik yatırımlar destekleyici teşvikler
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi
 Çok ortaklı ve çok disiplinli Ar-Ge işbirliği kültürünün
yaygınlaştırılması
 Ulusal Yenilik Sistemi içerisindeki KOBİ’lerin rolünün güçlendirilmesi
 Daha çok KOBİ’nin Ar-Ge ve yenilik yapanlar halkasına
eklenmesi
 2010 BTYK kararı ile enerji, su ve gıda ihtiyaç odaklı alanlar olarak
belirlenmiştir.
Enerji Verimliliği Strateji Belgesi
 Sanayi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunu ve enerji
kayıplarını azaltmak
 Tasarruf potansiyelleri ile birlikte enerji verimliliğinde uygulanabilecek
önlemlerin belirlenmesi
 Enerji verimliliğinin artırılmasını sağlayıcı yatırımların özendirilmesi
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi
 “Çevresel izinlerde sadece tesis çıkışına ait çözümlerin istenmesinin
temiz üretim yaklaşımıyla örtüşmediği;
 Gerek atıksu ve gerek atık yönetimi konusunda, kirliliği kaynağında
azaltma, geri kazanım, temiz üretim
 Ölçek ekonomisinin kullanılarak sistem çözümü yaklaşımlarının
uygulanması
Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı (UÇEP)
 Temiz teknolojilerin ve temiz enerji kaynaklarının özendirilmesi
 Kirliliğin önlenmesi ve azaltılması
 Kaynakların sürdürülebilir kullanımının teşvik edilmesi
 Çevreyle ilgili sürdürülebilir uygulamaların desteklenmesi
 Maliyet etkin yöntemler bulmalarına yardımcı olunması
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP)
 Enerji yoğunluğunun düşürülmesi, temiz enerji üretim ve kullanımı
 Sanayi sektöründe enerji verimliliğinin arttırılması (sera gazı
emisyonlarının azaltılması, ilgili yasal düzenlemelerin oluşturulması)
 Etkin atık yönetiminin sağlanması (düzenli depolama tesislerine
kabul edilecek biyobozunur atık miktarının azaltılması, entegre atık
yönetimi anlayışı, vb.)
 İklim değişikliği ile mücadele ve uyum konularında eko-verimliliğe
yönelik Ar-Ge ve inovasyon kapasitesinin geliştirilmesi
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Atık Yönetim Planı (2008-2012)
 Entegre atık yönetimi
 Atık yönetiminde “ekonomik değer oluşturma” prensibi (geri
kazanılabilir malzeme, kompost ve biyogaz, vb.)
 Atık yönetiminin esnek olması
 Atık yönetiminde bölgesel planlama yapılması
Ulusal Geri Dönüşüm Strateji Belgesi ve Eylem Planı
(Taslak)
 Değerlendirilebilir atıkların geri dönüşüm yöntemleri ile ikincil
hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesi
 Çevre mevzuatında sınai faaliyetlerden çıkan yan ürünlerin atık
olarak tanımlanması nedeniyle bunların geri dönüşümlerinin
zorlaştığı vurgusu
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı
 Kentleşmede Yeni Olgular: İklim Değişikliği, Sürdürülebilir Kent
Formu ve Enerji Verimliliği
 Doğal kaynakların kullanımında ekolojik dengenin gözetilmesi,
 Kentsel enerji taleplerinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji
kaynakları ile karşılanması
 İşbirliği ve dayanışma kültürü için katılım yöntemlerinin geliştirilmesi
ve kurumsallaştırılması
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Büyüme
Yol Haritası
 Mevcut büyüme anlayışının sürdürülebilir kalkınma hedeflerine
ulaşmak için yeterliliği tartışma konusu
 Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri benimsenmiş olsa da uygulamada
yetersiz
 Her ülke kendi “yeşil büyüme” senaryosunu/stratejisini oluşturarak
küresel sürdürülebilirliğe katkısını ortaya koymalı
Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Raporu – Geleceği Sahiplenmek 2012
http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/Rio+20.portal
STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI
Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Büyüme
Yol Haritası
 Yeşil büyüme/ sürdürülebilir kalkınma – fırsat taşıyan sektörler:
Enerji, Ulaştırma, Tarım, Sanayi, Hizmetler
 Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji
 Çevre dostu teknolojileri kullanarak, istihdam sağlayacak yeni ve
katma değeri yüksek ürün ve sanayi dallarını geliştirmek
 Üretimde verimliliğin ve sürdürülebilirliğin sağlanması
 Temiz teknoloji kullanımının başta KOBİ’ler olmak üzere
yaygınlaştırılması
 Sanayinin çevre duyarlı teknoloji değişim ihtiyacının ortaya
konulması
 Sanayide geri dönüşüm ve kazanım gibi yöntemlerin
kullanılmasının yaygınlaştırılması
KANUN VE YÖNETMELİKLER
Çevre Mevzuatı














Çevre Kanunu
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği
Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği
Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kull. Dair Yönetmelik
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanılması Tebliği
KANUN VE YÖNETMELİKLER
Çevre Kanunu:
 Sürdürülebilir çevre, sürdürülebilir kalkınma
 Yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki
 Atığın kaynağında azaltılması, geri kazanılması
KANUN VE YÖNETMELİKLER
Atık Yönetimi ile ilgili Yönetmelikler:
 Temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması
 Atık üretiminin azaltılması, geri dönüşümü, tekrar kullanımı
 Hammadde/ enerji olarak geri kazanılması
 Kaynağında ayrı toplanması
 Atık değerlendirme/ geri kazanmaya yönelik eğitim (yerel yönet.)
 Ürünlerde tehlikeli kimyasal kullanımının azaltılması
 Ürün üreten, piyasaya süren için yükümlülükler (ambalaj)
 Atıkların geri kazanılması amaçlı atık toplama sistemleri
 Ürünlerde geri dönüştürülmüş malzeme kullanımı
KANUN VE YÖNETMELİKLER
Enerji Mevzuatı
 Enerji Verimliliği Kanunu
 Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin
Artırılmasına Dair Yönetmelik (atıkısı alış verişi, vd.)
 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (biyokütle – organik atık)
KANUN VE YÖNETMELİKLER
ULUSAL POLİTİKA  BÖLGESEL UYGULAMA
Kalkınma Ajansları Kanunu/Gerekçesi
 Ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve
politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak,
sürdürülebilirliğini sağlamak
 Ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü
artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi,
kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek
 Bölgesel ve yerel kalkınmayı hızlandırılmak ve sürdürülebilir
dengeli bir gelişme sağlamak, sürdürülebilir kalkınmayı
gerçekleştirmek
 Yeni bölgesel gelişme ve planlama anlayışının en önemli
özellikleri; sürdürülebilir, dengeli, insan odaklı, esnek, rekabetçi,
katılımcı olması
DEĞERLENDİRME
 Ulusal politikalar çerçevesinde pek çok plan, strateji, eylem planı,
kanun ve yönetmelikte endüstriyel simbiyozu işaret eden ifadeler yer
almaktadır.
 Ulusal politikalar çerçevesinde pek çok hedef için endüstriyel
simbiyoz etkin bir araç olarak değerlendirilebilecektir.
 Temiz üretim (eko-verimlilik) ile ilgili atılan adımlar ve gelişmeler
endüstriyel simbiyoz için de önemli bir altyapı oluşturmaktadır.
 Her iki yaklaşımın bağlantısı ve hiyerarşisi göz ardı edilmemelidir.
 Endüstriyel simbiyozun yaygınlaştırılması için ilgili mevzuatta çeşitli
esnekliklerin sağlanması; bu esnekliklerin de iyi bir teknik altyapı ile
desteklenmesi gerekmektedir.
 Endüstriyel simbiyoz başta atık yönetimi ve enerji ile ilgili yatırım
planları olmak üzere önemli yatırımların da gözden geçirilmesini
sağlayabilecektir.
 AB’de endüstriyel simbiyoz ve ilgili alanlardaki gelişmelerin ulusal
politikalarımız açısından dikkate alınması önemlidir.
TEŞEKKÜRLER
Ferda Ulutaş
Çevre Projeleri Grubu
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara
fulutas@ttgv.org.tr